pf004 Sunump Unite10

BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ
Bireyi Tanıma Teknikleri

Psikolojik danışma ve rehberlik uygulamalarının
dayandığı temel noktalardan birisidir.
BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ
Yrd. Doç. Dr. Hatice KUMCAĞIZ
• Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinde,
bireyi güçlü ve zayıf yönleri ile bir bütün olarak
“tanımak”, kişisel problemlerinin çözümünde
gerekli “yardımlarda bulunmak”, birey hakkında
alınacak kararlarda geleceğe yönelik
“yordamalar” yapmak, meslek seçme ve
yöneltmede bireye yardım etmek gibi çeşitli
amaçlar için bireyi tanımaya ve çeşitli yönleri
hakkında bilgi toplamaya gereksinim vardır.
1
BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ
Bireyi Tanımanın Amacı Bireyi Tanımanın Önemi
Bireyi tanımanın asıl amacı, elde edilen bilgileri  Bireyin kendisini tanımasına ve gerçekçi bir
bireyle paylaşarak kendini gerçekçi bir biçimde benlik geliştirmesine yardım etmek için,
tanımasına, kendisinin başkalarından olan
farklılıklarını görmesine yardım etmektir.  Herhangi bir konuda karar vermek için gerekli
temel bilgilerin toplanması,
 Yetenek ve ilgileri doğrultusunda bireyleri

akademik programlara ve mesleklere
yönlendirmek için,
 Okulda düzenlenecek eğitim programları için

uygun olacak bireyleri sınıflandırmada

Bireyi Tanımanın Önemi Bireyi Tanımanın Önemi
 İş verimi artırmak için bireylerin ve işin  Bireyin problemlerine uygun yardım ve tedavi
niteliklerine göre bireyleri belirlemede, hizmetini kararlaştırmak ve teşhis koymak
için,
 Evlilik ve eş seçiminde bireylere yardımcı olmak
için,  Bireylerin belirli konularda gelecekteki
başarılarını yordamak için bireyi tanımak
 Bir kurumun özel amaçları için en uygun kişileri önemlidir.
seçmek için,
2
Bireyi Tanımanın Temel İlkeleri Bireyi Tanımanın Temel İlkeleri
 Bireyi tanımanın asıl amacı, onun kendisini  Ölçme araçlarının sonucuna en kısa zamanda
tanımasına yardımcı olmaktır. ulaşmak için uygulanacak ölçme aracı yaş,
yaşantı, eğitim açısından öğrencinin seviyesine
 Sadece bir ölçme aracı bireyi tanımak için uygun olmalıdır.
yeterli değildir. Amaç bireyi olabildiğince farklı
yönleriyle tanımaya çalışmak olmalıdır.  Bireyi tanıma tekniklerinin etkili biçimde
uygulanabilmesi ve sonuçlarından
 Bireyi tanıma tekniklerinin birlikte veya kısa yararlanılabilmesi için okulda öğrenci ile ilgili
zaman dilimi içinde uygulanıp sonuçlarının olan herkesin işbirliği içinde olması gerekir.
birlikte yorumlanması daha yararlıdır.
 Bireyi tanıma teknikleri bir araçtır. Araç
uygulamak amaç haline getirilmemelidir

Bireyi Tanımanın Temel İlkeleri Bireyi Tanımanın Temel İlkeleri
 Bireyi tanıma hizmetleri sadece duygusal  Okullarda öğrenciler hakkında toplanan özel
sorunu olan öğrencilere değil, tüm öğrencilere ve gizli olmayan bilgilerden öğretmenler,
yönelik olmalıdır. yöneticiler ve velilerinde yararlanabilmeleri
sağlanmalıdır.
 Bireyi tanıma hizmetleri süreklidir.
 Bireyi tanıma teknikleri aracılığıyla elde edilen

bilgiler en kısa sürede planlı bir biçimde
kullanılmalıdır.
3
Teknik Ve Araçlarda Temel Yaklaşımlar Teknik Ve Araçlarda Temel Yaklaşımlar
Bilgi Kaynağı Olarak Bireyin Kendisine Başvurmak
Bireyi tanımak üzere kullanılan çeşitli teknik ve
araçlar belli başlı üç yaklaşıma dayanmaktadır. Bu gruba bireyin kendisini anlatması ilkesine dayalı
olarak geliştirilmiş bir takım ölçme araçları (örneğin
 Bilgi kaynağı olarak bireyin kendisine otobiyografi) ve bireye sözlü ya da yazılı olarak
başvurmak yönetilen sorular yoluyla onun hakkında bilgi
toplamaya dayalı bazı teknikler (görüşme, anket,
 Bireyin başkaları tarafından incelenmesi envanter) girer.
yoluyla bilgi toplamak
 Bir test durumu içinde belirli uyarıcılar

karşısındaki tepkileri saptama yoluyla bilgi
toplama

Teknik Ve Araçlarda Temel Yaklaşımlar Teknik Ve Araçlarda Temel Yaklaşımlar
Bireyin Başkaları Tarafından İncelenmesi Yoluyla Bilgi Toplamak Belirli Uyarıcılar Karşısındaki Tepkileri Saptama Yoluyla Bilgi Toplama
Başkalarının bireyi incelemesi ve anlatması ana Bireyin bir uyarıcılar takımına verdiği tepkilerin
ilkesine dayanan bazı teknikler (örneğin gözlem) gözlenmesi, ölçülmesi ve değerlendirilmesi esasına
ile başka insanlar üzerinde bıraktıkları izlenimleri dayanır.
değerlendirme ve bireyi onu tanıyanların
anlatması esasına dayanan bazı teknikler (kimdir Bu gruba genel ve özel yetenekleri ölçmek üzere
bu, sosyometri tekniği gibi). hazırlanmış standart testler, öğretmen yapısı testler
ile onun kişilik yapısını duygusal yaşamını ölçmek
üzere geliştirilmiş testler ve kişilik testleri girer
4
Bireyin Tanınması Gereken Özellikleri Bireyin Tanınması Gereken Özellikleri
Fiziksel Ve Biyolojik Özellikleri
Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri  Beden Yapısı ve Beden Sağlığı
Davranışsal Özellikleri
Sosyo-Kültürel ve Ekonomik Koşullar

Bireyin Tanınması Gereken Özellikleri Bireyin Tanınması Gereken Özellikleri
Davranışsal Özellikleri Sosyo - Kültürel ve Ekonomik Koşullar
 Genel ve Özel Yetenekleri  Ailenin Yapısı

 İlgileri  Ailenin Eğitim Anlayışı ve Tutumları
 Bilgi ve Beceri Düzeyi  Ailenin Sosyo-Kültürel, Ekonomik Durumu
 Tutum ve Değerleri  Çevredeki Öğrenim Olanakları
 Tercih ve Beklentileri
 Benlik Tasarımı
 Kişisel Özellikleri
 Duygusal ve Sosyal Uyum
5
Bireyi Tanıma Tekniklerinin Sınıflandırılması Bireyi Tanıma Tekniklerinin Sınıflandırılması
Bireyi tanıma teknikleri için; bilginin kaynağı,  Standart testler
bilginin elde ediliş süreci ve bilgilerin  Durumsal testler
toplanmasında yapılması olası hata kaynakları  Gözlemsel teknikler
ölçüt alınarak 4 yaklaşım içinde  Bireyin Kendini Anlatma Teknikleri
sınıflandırılmıştır.

Standart Testler Standart Testler
Yetenek testleri ; Genel yetenek;
Bireylerin zihinsel ya da akademik Belirli düzeylerde bireyin genel zihin
yetenekleri hakkında bilgi toplamak ve yeteneklerini ölçer. (Müzik, resim, sanat)
bireyin geleceğe yönelik başarısını
yordamak amacı ile kullanılan testlerdir.
İki çeşittedir. Özel yetenek;
Bireyin sahip olduğu özel yeteneklerini
ölçer.
6
Standart Testler Durumsal Testler
Başarı Testleri
Bireyi tanıma teknikleri
arasında en az kullanılan
 Öğretmen Yapısı
tekniklerden biridir.
 Standart Başarı Testleri ; geçerlik ve Standart koşullarda yapılan,
güvenirlikleri saptanmış, grup içerisinde düzenlenmiş gözlem gibi
başarısı en yüksek olan adayları seçmek ve düşünülebilir.
başarılarına göre bir alana, programa veya
işe yerleştirmek amacıyla uzman bir grup
tarafından hazırlanmış testlerdir.

Durumsal Testler Test Dışı Teknikler
Durumsal Testlerin bazıları; Gözleme Dayalı Teknikler ;
 İlgi envanterleri  Gözlem

 Özellik kayıt çizelgeleri
 Kişilik testleri  Anekdot (Vak’a) kaydı
 Vaka incelemesi
 Tutum ölçekleri  Derecelendirme ölçekleri
7
Test Dışı Teknikler Test Dışı Teknikler
Kendini Anlatma Teknikleri ; Başkalarının Kanılarına Dayanan Teknikler;
 Otobiyografi  Sosyometri
 Arzu / İstek listesi  Kimdir Bu
 Zaman Cetveli  Sosyal Uzaklık Ölçeği
 Problem Tarama Listesi
 Anket
 Envanter
 Anı defteri
 Toplu dosyalar

Bireyi Tanıma Tekniklerinin Sınıflandırılması Test Dışı Teknikler
Test Dışı Teknikler Gözleme Dayalı Teknikler
Etkileşime Dayalı Teknikler; Gözlem;
 Görüşme Bir kimsenin diğer bir kimse hakkında duyu organları

 Ev Ziyaretleri ile bilgi edinme yolu veya bireylerin değişik
 Drama Oyun Etkinlikleri (Psikodrama, ortamlarda, çeşitli davranışları hakkında onları
Sosyodrama ve Oyun Terapisi) gözleme yolu ile bilgi toplama tekniği olarak
tanımlanır.
8
Gözleme Dayalı Teknikler Gözleme Dayalı Teknikler
Gelişi güzel (sistemsiz) gözlem: Katılımlı gözlem:
Bunda bilgiler neyin, nerede, nasıl, ne Gözlemci, gözlenen birey veya grup ile
zaman gözleneceğine ilişkin bir planın aynı ortamda bulunur ve onlarla birlikte
yapılmadığı, amacın saptanmadığı doğal bir aynı etkinliklere katılır.
ortamda rastlantısal olarak elde edilir.
Katılımsız gözlem:
Sistemli gözlem: Gözlemci, gözlenen grup veya olayın
Neyin nerede, nasıl, ne zaman dışında kalarak grubu veya kişiyi dışarıdan
gözleneceğinin önceden planlandığı, objektif olarak gözler.
amacın saptandığı ve belli kurallara uyarak
yapılan gözlemdir. Gelişi güzel gözleme göre
daha geçerli ve güvenlidir.

Gözlem sürecinde uyulması gereken ilkeler Gözlem sürecinde uyulması gereken ilkeler
 Öncelikle kimin niçin, nerede, nasıl, ne kadar  Belli bir zaman sürecinde yalnızca bir kişi
sürede gözleneceğine ilişkin bir gözlem planı gözlenmelidir.
yapılmalıdır.
 Gözlem, amaca uygun olarak yeterli bir zaman
 Gözlem yapılmadan önce gözlem sonuçlarının süresince yapılmalıdır. Örneğin , birey on beş
nasıl kaydedileceği ve bilgilerin nasıl analiz gün boyunca gözlenmelidir.
edileceği kararlaştırılmış olmalıdır.
 Bireyin her seferde uzun süre gözlenmesi yerine
kısa süreli ve farklı aralıklarla gözlenmesi tercih
edilmelidir.
9
Gözlem sürecinde uyulması gereken ilkeler Gözlem sürecinde uyulması gereken ilkeler
 Gözlemci gözlenen bireyin söyledikleriyle  Gözlemin ne zaman, hangi koşullarda ve
birlikte söylediklerine eşlik eden duygu ve durumda yapıldığı mutlaka kaydedilmelidir.
davranışlarına dikkat etmelidir. Gözlemlerin saptanmasında olay, koşullar, süreç
ve sonuçlar birlikte düşünülmelidir.
 Gözlemler, gözlemci hatalarını en aza indirme
amacıyla eğer mümkünse birden çok gözlemci  Gözlem tekniği ile elde edilen bilgiler, birey
tarafından yapılmalıdır hakkındaki mevcut diğer bilgilerle bir arada
değerlendirilmelidir.

Gözlem sürecinde uyulması gereken ilkeler Gözlem Tekniğinin Yararları
 Birey hakkında elde edilen bilgiler, bireyi  Gözlem, bireyin doğal ortamda gözlenmesine
etiketlemek amacıyla değil; bireyin bir dayandığı için diğer bireyi tanıma teknikleri
sorununun çözümüne veya bütün olarak ile elde edilemeyen orijinal bilgilerin doğrudan
gelişmesine katkı amacıyla kullanılmalıdır. elde edilmesine olanak veren bir tekniktir.
 Gözlem tekniği, bireyin sadece sözlerini değil bu

sözlere eşlik eden davranış ve beden dilini de
gözlemeye ve böylece bireyin duygu ve düşünce
davranışları arasındaki çelişkileri anlamaya
olanak sağlayan bir tekniktir.
10
Gözlem Tekniğinin Yararları Gözlem Tekniğinin Yararları
 Gözlem bireyin çeşitli gelişim dönemlerindeki  Gözlem tekniği kullanılması kolay, fazlaca araç gereç
bütün halinde gelişmesini izleyerek gelişim kullanılmayı gerektirmeyen maddi bakımdan ekonomik olan
özelliklerini karşılaştırmaya en uygun olan bir bir tekniktir.
tekniktir
 Gözlem tekniğini uygulamak için özel bir zaman ayırmak,
 Gözlem her yaştaki bireyi veya grubu incelemek öğrenciyi dersinden, çalışanı işinden alıkoymak söz konusu
amacıyla kullanılabilecek bir tekniktir. değildir. Gözlenen bireyi ayrıca zamanı alınmamaktadır. Bu
nedenle okullarda ve iş yerlerinde kolaylıkla uygulayabiliriz
BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ Test Dışı Teknikler

Test Dışı Teknikler Gözleme Dayalı Teknikler
Gözleme Dayalı Teknikler Özellik Kayıt Çizelgeleri
Gözlemsel Teknikteki Sınırlılıklar (1) Bireylerin çeşitli alanlardaki özelliklerini (liderlik vs)
 Gözlem, bireyin durumu ile ilgili gözle görülebilen kulakla gözleyip belirlemek ve o alandaki durumunu ortaya
duyulabilen söz, düşünce ve davranışları hakkında bilgi koyabilmek amacıyla gözlenilmek istenen maddeler
verir, davranışların nedenleri hakkında bilgi vermez. kayıt çizelgesine konularak geliştirilmiş araçlardır.
 Gözlem, nesnel, bilimsel, önyargılardan uzak, davranışları

ve duyguları anlama ve algılama gücü ve kararlılığı ve
çelişkileri kavrayabilme yeteneğine bağlıdır. Herkes gözlem
yapabilir, ancak her gözlem aynı derecede nesnel ve
bilimsel değildir. Bu nedenle iyi gözlemcinin bu alanda
yetişmiş olması beklenir.
11
Derecelendirme Ölçekleri Derecelendirme Ölçekleri
Gözlem sonuçlarını sayısal verilere Derecelendirme ölçekleri 4 grupta
dönüştürmeye yarayan araçlardır. incelenmektedir;
Derecelendirme ölçeği, bir bireyin belirli bir  Sayısal derecelendirme ölçeği

konuda çeşitli davranış özellikleri hakkında  Betimsel derecelendirme ölçeği
 Karşılaştırmalı derecelendirme ölçeği
sıralanmış açıklayıcı ifade ya da cümlelerin,
 Grafik derecelendirme ölçeği
bireyi tanıyan ve gözlemi yapan kişi tarafından
işaretlenmesi esasını alır.

1-Sayısal Derecelendirme Ölçeği 2-Betimsel Derecelendirme Ölçeği:
Derecelendirilmesi istenen özelliğin genellikle 1 ile 5 Bu tür derecelendirme ölçekleri bir nitelik ya da
arasında derecelendirilmesiyle oluşan ölçeklere davranış betimsel ifadeler kullanılarak
verilen addır. Burada kullanılan 1 olumsuz ifadeyi derecelendirilir.
gösterirken 5 olumlu ifadeyi göstermektedir.
Örnek;
Örnek "Okula zamanında gelir; zaman zaman geç kalır;
“Çok iyi gelişmişse” ( 5 ) geç kalmasını her zaman bir nedene bağlar;
“Ortanın üstünde” ise ( 4 ) inandırıcı olmayan nedenlerle geç gelir.“
“Orta” ise ( 3 )
“Ortanın altında” ise ( 2 )
“Çok geri” ise ( 1 )
12
3-Karşılaştırmalı Derecelendirme Ölçeği 3-Karşılaştırmalı Derecelendirme Ölçeği
Bu ölçekte derecelendirilecek özellik, normal olarak
diğer bireylerde bulunması beklenen miktar ya da Örnek :
düzey ile karşılaştırılarak bir ölçek üzerinde Bir sınıftaki belli bir niteliğe (örneğin liderlik)
değerlendirilir. gibi en üst ve en alt düzeyde sahip olan
öğrencileri belirlemek için liderlik özelliğine
en az sahip, orta düzeyde sahip ve yüksek
düzeyde sahip öğrenciler seçilir. Herhangi bir
öğrenci liderlik özelliği yönünden bu üç
öğrenci ile karşılaştırılır ve “eşit, daha iyi,
daha zayıf gibi yargılar.

4-Grafik Derecelendirme Ölçeği: 4-Grafik Derecelendirme Ölçeği:
Ölçülecek niteliğin basamaklar halinde yatay bir
doğru üzerinde gösterilmesiyle oluşturulmuş Örnek
ölçeklere verilen addır. Aşağıda verilen nitelikler yönünden kişinin davranışını en
iyi betimleyen yere bir (X) işareti koyarak belirtiniz.
• Doğru üzerinde çek işareti koyularak
1-) Sınıf içi tartışmalara katılmadaki genel durumu
derecelendirilir.
• Öğrenci gelişimini ve oluşan ürünlerin -----------------------------------------------------------
değerlendirilmesinde derecelendirme 5 4 3 2 1
ölçeklerinden faydalanır İstekli isteksiz
13
TEŞEKKÜRLER
Yrd. Doç. Dr. Hatice KUMCAĞIZ
14

pf004 Sunump Unite10

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

pf004 Sunump Unite10

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ

Bireyi Tanıma Teknikleri

 Yetenek ve ilgileri doğrultusunda bireyleri

 Okulda düzenlenecek eğitim programları için

BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ

BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ

 Bireyi tanıma teknikleri aracılığıyla elde edilen

 Bir test durumu içinde belirli uyarıcılar

BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ

Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri  Beden Yapısı ve Beden Sağlığı

Sosyo-Kültürel ve Ekonomik Koşullar

BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ

 Genel ve Özel Yetenekleri  Ailenin Yapısı

BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ

BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ

 İlgi envanterleri  Gözlem

BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ

 Görüşme Bir kimsenin diğer bir kimse hakkında duyu organları

BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ

BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ

 Gözlem tekniği, bireyin sadece sözlerini değil bu

BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ Test Dışı Teknikler

 Gözlem, nesnel, bilimsel, önyargılardan uzak, davranışları

Derecelendirme ölçeği, bir bireyin belirli bir  Sayısal derecelendirme ölçeği

Test Dışı Teknikler Test Dışı Teknikler

Test Dışı Teknikler Test Dışı Teknikler

You might also like