RAPORT KONCOWY BADANIA

TEMAT : CZYNNOSCI AUTOMATYCZNE I KONTROLOWANE

NATALIA LAPA
MARTIN WRONKA

ANGELIKA MATYJASZCZYK
DALIA PETRUK

Procesy automatyczne i kontrolowane i ich rola w sterowaniu zachowaniem.

Istnieje wiele czynności, które możemy wykonywać poza świadomą kontrolą, a tylko część
czynności wykonujemy z pełną kontrolą. Podzial na procesy automatyczne i kontrolowane
zastało wprowadzone przez Posnera i Snydera (1975) oraz Schneidera i Shiffrina (1977).
Czynności automatyczne zwykle są wynikiem długiego procesu nabywania wprawy, na początku
pod nadzorem świadomości.

Porównanie właściwości:

W umyśle człowieka funkcjonują dwa duże systemy przetwarzania, które mają różne własności.
Oba otrzymują ten sam sygnał od zmysłów: oba „widzą”, co się dzieje dookoła, lecz różnią się
sposobem postępowania z napływającymi informacjami. W systemie automatycznym, znanym
także jako intuicyjny czy refleksywny,

Procesy automatyczne:
Nie angażują świadomości, posiadaja małe zapotrzebowanie na uwage, przebiegają w sposób
równoległy, w sposob jaki można wykonywać różne czynności równolegle. Zadania dobrze nam
znane i proste, szybkość wynikająca z opanowania czynności i możliwości pracy w ciągu
równoległym, wykorzystują proste procesy poznawcze. Do procesów automatycznych należą
między innymi procesy przetwarzania przeduwagowego.
Najprościej tumaczac, nawyk jest to proces automatyczny - zachowanie. To te czynności, które
powtarzamy regularnie, mamy je dobrze wyćwiczone i które (przewaznie) kształtowaliśmy
świadomie. To czynności, które moga uruchomić się w sposób automatyczny i bezrefleksyjny.
Podstawą stworzenia nawyku jest pojawienie się sekwencji 3 elementów: sygnał, nawyk,
nagroda.

1. sygnał – sytuacja/zdarzenie/bodziec, które skłaniają do działania w konkretny sposób

2. nawyk – zachowanie, które wielokrotnie powtórzyliśmy w podobnej sytuacji
3. nagroda – konsekwencja naszego zachowania: pojawienie się pozytywnej nagrody, która
podtrzymuje powtarzanie czynności

Procesy kontrolowane:
System świadomy wykonuje tylko jedną rzecz naraz, ale za to potrafi przetwarzać dogłębnie i
pracować wieloetapowo. Prawdopodobnie jego największą siłą jest zdolność do logiki
symbolicznej: potrafi się posługiwać abstrakcyjnym rozumowaniem, opartym na regułach, i w
imponujący sposób łączyć ze sobą sekwencje idei – między innymi decydować, czy są
prawdziwe czy fałszywe, spójne czy niespójne.
Angażują świadomość, jest to duże zapotrzebowanie na zasoby uwagi, przebiegają one w
sposób sekwencyjny, do wykonania następnej czynności można przystąpić gdy zostanie
zakończona poprzednia, zadania nowe i o dużym stopniu trudności, mała szybkość wynikająca
albo z dużej złożoności czynności, niewielkiego jej opanowania albo z konieczności
wykonywania jej w sposób sekwencyjny, wykorzystują złożone procesy poznawcze.

W psychologii efekt Stroopa jest demonstracją czasu reakcji na zadanie, okazuje, jak szybko
ludzki mózg przetwarza informacje i w jaki sposób radzi sobie z ich sprzecznością.

Mechanizm poznawczy, działający w czasie eksperymentu Stroopa, nazywany jest

kierowaniem uwagi.

Ta cecha wykorzystywana jest do zarządzania naszymi myślami poprzez hamowanie niektórych

reakcji oraz bodźców na wyzwalanie innych.
Im więcej uwagi przywiążemy do danego bodźca, tym bardziej niewidoczne stają się dla nas
pozostałe.
Zdolność do kierowania naszej uwagi w danym kierunku jest jedną z podstawowych zdolności
naszego umysłu, pozwalając nam dobrowolnie zarządzać naszymi myślami, jest szczególnie
istotna w wytwarzaniu zachowań społecznych i środowiskowych.
Zdolność tę jesteśmy również do pewnego stopnia zdolni wyćwiczyć.
Jak wskazują badania, bezpośrednia uwaga jest deficytowym i ograniczonym zasobem
umysłowym. Starając się utrzymywać ją w sposób ciągły nasza zdolność do kierunkowania myśli
meczy się, powodując efekt zwany po angielsku Directed attention fatigue (DAF) czyli
zmęczeniem kierunkowej uwagi.
Stan ten powoduje zmniejszenie naszej ogólnej efektowności umysłowej i czyni rozpatrywanie
abstrakcyjnych idei lub długoterminowych celów meczącym.

Efekt Stroopa ma znaczenie w diagnostyce zaburzeń psychologicznych i psychicznych – zarówno

tych o charakterze organicznym (demencje, uszkodzenia mózgu), jak i psychologicznym
(schizofrenia, depresja, uzależniania). Szybkie wykonywanie testu pozwala ocenić selektywną
uwagę i rozstrzygnąć, czy badany potrafi z niuansować rzeczywistość, czy też wykonuje
czynności w pełni automatycznie. Dzięki obserwacjom związanym z efektem Stroopa można
wykonywać testy samodzielnie i ćwiczyć podzielność uwagi poprzez wykonywanie czynności,
które sprawiają nam trudność. Z czasem umiejętności zaczną się poprawiać.