İFADE ALMA, TEBLİGAT VE

YAZIŞMA USUL VE ESASLARI

Fatma HACIOĞLU
Sosyal Güvenlik Denetmeni
Kayıt Dışı İstihdamla Mücadele Daire Başkanlığı

Antalya/Nisan 2019
İfade Alınmasına İlişkin
Usul ve Esaslar
 Kimlerin İfadeleri Alınır?

Sigortalılar/Hak sahipleri
İşverenler/İşveren vekilleri
Bordro tanıkları
Diğer tanıklar
Bilgi sahibi olan diğer kişiler (Örn: Çevre soruşturması
kapsamında)

Kimlerin ve en az kaç kişinin ifadesine başvurulacağı, incelenen olayın, işin

niteliği ve işyerinin büyüklüğü, çalışan sayısı dikkate alınarak denetmen
tarafından belirlenir.
 İfade Ne Zaman Alınır?

İşyerinde yapılan yerel denetim sırasında

Çevre soruşturması kapsamında
Denetmenin görev yerinde (davet veya resen başvuru üzerine)
Diğer ünitelerden gelen talepler üzerine
 İfade Nerede Alınır?

İşyerinde
Konutta (İzin verilmişse) DİKKAT!!!
Kurumda
İşyeri/konut çevresinde
 İfade Neden Alınır?

Bilgi edinme
İddiaların ve delillerin öğrenilmesi
Savunma hakkı verme
Tereddüt edilen konuların açıklığa kavuşturulması
Mevcut durumun/belge, bilgi ve bulguların teyidi/kontrolü
Diğer ifadelerin teyidi
Denetim gerekçesinin konusuna göre belirlenen diğer
hususların öğrenilmesi
İfade Nasıl Alınır?
 İşyerinde İfade Alınması-1
(Yerel Denetimde)
 İşverenin kabul beyanını gerektiren ve kabul beyanı ile incelemenin
sonuçlandırılacağının anlaşıldığı hallerde, durum tespit tutanağına,
 Yerel denetimden sonra diğer tespit yöntemleri ile incelemeye
devam edilecekse ifade tutanağına,
 İfadelerin verilmesinde baskı, telkin, korkutma, endişe gibi gerçeğin
beyan edilmesinde tereddüt yaşandığına kanaat edilmesi halinde
ifade tutanağına,
kaydedilir.
DİKKAT!!!
 İşyerinde uygun ortam yoksa Kuruma davet edilerek ifadeleri alınır.
 Denetimin konusuna, tespit edilen hususların niteliğine ve yerel denetimin seyrine göre,
alınan ifadelerin hangi tutanağa kaydedileceğinin nihai kararı denetmen tarafından verilir.
 İşyerinde İfade Alınması-2

 İfadesi alınacak sigortalıların seçiminde, değişik kıdemde,

çeşitli bölüm, servis ve vardiyalardan, kadın, çocuk işçi yahut
çırak, engelli ve eski hükümlü işçiler dikkate alınır. (Denetimin
konusuna göre, yeterli kanaat oluşturacak sayıda kişi)

 Birden çok kişinin ifadesi alınacaksa, her ifade ayrı bir

tutanağa yazılır ve ifade sahibinin yalnızca kendi ifadesini
okuyup imzalaması sağlanır. (İfade tutanağı düzenlenecekse)
 Çevre Soruşturmasında İfade Alınması-1

İfadesi alınan kişiler, kimlik bilgilerini ibraz etmekle birlikte

tutanağı imzalamaktan imtina ederlerse;
-- Bu husus tutanakta belirtilir,
-- Tutanak, düzenlendiği yer, tarih ve saat bilgisini de içerecek
şekilde tanzim edilir,
-- En az iki denetmen/denetmen yardımcısı tarafından imzalanır.
 Çevre Soruşturmasında İfade Alınması-2

Bilgisine başvurulan kişiler ad ve soyadlarını da söylemekten

imtina ederlerse;
-- Tutanağa, temin edilebiliyorsa isim ve adresleri, mümkün
değilse kişiyi olabildiğince tanımlayabilecek fiziki görünüş dahil
muhtelif bilgiler (örneğin işyerinin bulunduğu sokakta yer alan
………unvanlı işyerinde çalışan ve 2 yıldır bu işyerinde çalıştığını
beyan eden erkek sigortalı, işyerinin bulunduğu sokakta büfe
işleten şahıs, hakkında boşanma araştırması yapılan ….………’in
karşı komşusu 2 no.lu daire sakini kadın vb.) yazılır ve imza altına
alınır.
 Kurumda İfade Alınması-1

 İfadenin denetmenin görev yerinde alınacağı durumlarda,

ifadesi alınmak istenen kişiye, 7201 sayılı Kanun hükümlerine
göre bir ifadeye davet yazısı gönderilir.
 Yazıda, hangi konuda ifadesi alınacağının kısaca belirtilmesi
esas olmakla birlikte, ifadenin önceden herhangi bir
yönlendirmeye maruz kalmasının önlenmesi gereken
durumlarda “çalışmalarınız hakkında”, “sigortalılık
durumunuza ilişkin”, “bordro tanığı sıfatıyla”, “çalışanlarınız
ve işyerinizle ilgili” vb. genel kalıplarla, ifadeye neden davet
edildiği belirtilebilir.
 Kurumda İfade Alınması-2
İfadeye davet edilene;
 Denetmenin kendi çalışma planı da dikkate alınarak, yazıyı
tebliğ aldığı tarihten itibaren belli bir süre içinde randevu
alması gerektiği,
 Denetmenin iletişim bilgileri ve ifade için başvuracağı adres,
 İfade vermediği takdirde yapılacak işlemlerden aleyhine
sonuçlar doğabileceği ve varsa ifade vermek üzere başvuruda
bulunurken ibraz etmesi istenen belgeler
bildirilir.
DİKKAT!!! Randevu belirlemek için yapılan görüşmede, belirlenen gün ve saate uyulmaması
halinde, denetmenin görev yerinde bulunmaması nedeniyle ifadesinin alınamayabileceği
hususunda uyarıda bulunulur.
 Kurumda İfade Alınması-3

 İlgililerin, yazılı davetten önce, telefon ile de ifadeye

çağrılması mümkündür.

 Ancak kararlaştırılan günde veya tanınan makul bir süre

içinde ilgilinin ifadeye gelmemesi halinde, salt telefonla
yapılan davete icabet edilmediği gerekçesiyle ifade
alımı işlemi eksik bırakılmaz, ilgililer bir kez de yazılı
olarak davet usulü ile ifade vermeye çağrılırlar.
 İfade Tutanağının Tanzim Şekli-1

 Öncelikle ifadesi alınacak kişinin kimlik tespiti yapılır.

(Kimlik belgesi, ehliyet, pasaport veya resmi makamlarca verilmiş
diğer belgelerle)

 İfade verenin açık kimliği, ikametgah adresi ve T.C. kimlik numarası ile
örnek tutanakta yer alan diğer bilgiler eksiksiz olarak yazılır. Temel
kimlik bilgileri dışındaki bilgilerde eksiklik olması halinde, eksikliğin
nedeni belirtilir.

 İfade tutanağına, ifadenin hangi denetim gerekçesi ve konu ile ilgili

olduğu belirtilerek başlanır.
 İfade Tutanağının Tanzim Şekli-2

 Denetimin konusuna göre işyeri/işveren/sigortalı/hak sahibi

vb. ile bağlantısı, iddiaları, konu ile ilgili bilgisi ve görgüsünün
nelerden ibaret olduğu ve ihtiyaç duyulan diğer sorular
sorulup, alınan cevaplar tutanağa olduğu gibi kaydedilir.

 İlgilinin cevapları arasında çelişkiler varsa, bu çelişkilerin

giderilmesi istenir.

 Soruların bitmesinden sonra, ekleyeceği bir husus olup

olmadığı sorulur, varsa bu beyanları da tutanağına kaydedilir.
 İfade Tutanağının Tanzim Şekli-3
 Yazılanlar, ifade verene okutulur.

 Tutanağın sonuna, ifadenin okunduğuna ve doğru olduğuna

ilişkin bağlayıcı bir cümle yazılır.

 Tutanak denetmen ve ifade veren tarafından imzalanır ve

denetmence mühürlenir.

 İfadesi alınan kişi tutanağı imzalamaktan kaçınırsa,

imzalamamasının nedeni öğrenilerek, itiraz konusu varsa, bu
itiraz yazılıp mümkünse imzalatılır.
 İfade Tutanağı;

 İhtiyaç duyulan suret kadar düzenlenir, ifadeyi veren kişi isterse bir
nüshası verilir.

 İfadesi alınan her kişi için ayrı ayrı düzenlenir.

 İçerdiği bilgiler başkasına okunmaz, açıklanmaz, gösterilmez.

 İfade alımı esnasında, varsa ilgili üçüncü kişinin (veli, vasi, yeminli
tercüman, engelliye yardım edenler vb.) kimlik bilgileri de
tutanağa alınır.
 İfadesi istenen kişi telefonla da ifadeye davet edilebilir.
 Ancak telefon ile ifadeleri alınamaz.
 Kişi, başka bir ünitede dahi ifade veremeyeceğini beyan ederse,
mümkünse kişiden, konu hakkındaki ifadesini fax veya e-posta
ile yazılı olarak bildirmesi istenir.
 Yapılan telefon görüşmesi, arama tarih ve saati, arayan ve
aranan numaralar ile görüşmenin içeriği de belirtilerek tutanak
altına alınır.
 Her koşulda, Kuruma başvurmak üzere kendisine tanınan sürenin
sonuna kadar beklendikten sonra işlemlere devam edilir.
 İfade Alınmasında Dikkat Edilecek Hususlar

 İfadesi alınan kişinin sosyal ve psikolojik durumu göz önünde

bulundurularak sorular sorulur.

 Korkutmamaya, heyecanlandırmamaya, yönlendirmemeye ve

doğru söylemesini sağlamaya özen gösterilir.

 Baskı ve tehdit altında bulunduğu izlenimine varıldığında, durumun

giderilmesi için gereken önlemler alınır.

 Aynı konuda ifade verenlerin ifadelerinin karşılaştırılması, ifadelerin

hangi delil ve belgelere dayandığının araştırılması, ifadelerin
doğruluk derecesinin iyi değerlendirilmesi gereklidir.
 İFADE DEĞİŞTİRİLEBİLİR Mİ?

 Denetim süreci tamamlanmadan kişi ifadesinde değişiklik

yapmak isterse ifadesi yeniden alınır.
 Ancak eski ifade tutanağı imha edilmez.
 Hangi ifadenin geçerli kabul edileceği (gerekirse ifadeler
arasındaki çelişkilerden de yararlanılmak suretiyle) denetmen
tarafından belirlenir.
 İfadelerin değerlendirilmesinde, çok uzun süre öncesinin
hatırlanmasının hayatın olağan akışına ve yaşam
deneyimlerine göre mümkün olup olmadığı da göz önünde
bulundurulur. (Yargıya göre 3 yıl)
İfadesi Alınan Kişilerle İlgili Özel Durumlar
 Engelliler
 Konuşma ve işitme engelliler
 Görme engelliler

 Yabancı uyruklular (Türkçe bilmeyenler)

 Okuma Yazma Bilmeyenler

 İmza Atamayanlar

 Küçükler, Kısıtlılar, Fiil Ehliyeti Olmayanlar

 Engelliler
 İşitme ve Konuşma Engelliler
 Sorular yazılı olarak verilir, cevapları yazılı olarak alınır.
 Okuma yazma bilmiyorsa, işitme ve konuşma engelliler ile iletişim
becerisi olan bir kişi aracılığı ile ifade alınır.
 Tutanağa yardımcı olan kişinin de adı soyadı ve imzası alınır.

 Görme Engelliler
 Okuma–yazma bilen ve ifade veren tarafından kabul edilen üçüncü bir
kişi hazır bulundurulur. Bu durum tutanakta belirtilir.
 Düzenlenen tutanak üçüncü kişiye yüksek sesle okutturulur.
 Tutanağa ifade verenin mührü, özel işareti veya parmak izi ile üçüncü
kişinin de adı soyadı ve imzası alınır.
 Yabancı Uyruklular

 Tutanağa Türkçe bilip bilmedikleri yazılır.

 Denetmen, yabancının konuştuğu dili biliyorsa ifadeyi alır.

 Aksi halde, tercüman vasıtasıyla ifade alınır ve tutanağa

tercümanın adı ve imzasını alır. Tercüman yoksa dilini bilen
başka kişilerden de yararlanılabilir.

 İzinsiz çalışan yabancının ifadesinin alınmasında tercüman

yoksa kolluktan yararlanılıp ifadesinin alınması sağlanır.
 Okuma-Yazma Bilmeyenler ve İmza Atamayanlar

 Kabul edeceği, okuma-yazma bilen 3. bir kişi hazır bulundurulur

ve tutanağa 3. kişinin de kimlik bilgileri ile imzası alınır.

 İmza atamayanların, varsa mühürleri kullanılır. Mührü yoksa

tutanağa;
 sol elinin başparmağı,
 yoksa sağ elinin başparmağı,
 o da yoksa diğer parmaklarından birinin izi alınır.
Hangi parmağın izinin alındığı tutanakta belirtilir.
Küçükler, Kısıtlılar, Fiil Ehliyeti Olmayanlar

 İfadelerinin alınmasında veli veya vasileri hazır

bulundurulur.
 Tutanağa veli veya vasilerinin de kimlik bilgileri ile imzası
alınır.
 Tutanakta, ifadesi alınan kişinin özel durumu ve ifadenin
velisinin veya vasisinin huzurunda alındığı belirtilir.
 İFADE VERMEYENE İPC UYGULANABİLİR Mİ?

 5510 sayılı Kanunun 59. maddesinin 2. fıkrası kapsamında,

işveren, işyeri sahibi, sigortalı ile tasfiye ve iflas idaresinin
memurları olan gerçek kişilerin yapılan tebligata rağmen
ifadeye icap etmemeleri halinde Kanunun 102. maddesinin
birinci fıkrasının (i) bendi uyarınca idari para cezası
UYGULANMAZ!!!
 TEBLİGAT
 İfadeye davete ilişkin yazışmalarda,
 Kayıt ve belge incelenmesine ilişkin yazışmalarda,
 5510 sayılı Kanunun 100 üncü maddesi kapsamında
yapılacak yazışmalarda,
 7201 sayılı Tebligat Kanunu (7201)
 Tebligat Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmelik
 Elektronik Tebligat Yönetmeliği
hükümleri esas alınır.
 Tebligatın Türleri

 PTT Vasıtasıyla Tebligat

 Memur Vasıtasıyla Tebligat

 Elektronik Tebligat
 Elektronik Tebligat
 Tebligat Kanunun 7/a maddesi uyarınca; 01.01.2019 tarihinden
itibaren,
 Kamu idarelerine
 Tüm özel hukuk tüzel kişilerine
 Noterlere
 Baroya kayıtlı avukatlara
 Sicile kayıtlı arabuluculara ve bilirkişilere
tebligatın elektronik yolla yapılması zorunludur:

 Elektronik tebligatın, zorunlu bir sebeple yapılamaması hâlinde

Tebligat Kanununda belirtilen diğer usullerle tebligat yapılır.
 DİKKAT!!!

Elektronik yolla tebligat, muhatabın elektronik

adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günün
sonunda yapılmış sayılır.
Kimlere Tebligat Yapılabilir?

 Gerçek kişilerde;
 Muhataba
 18 yaşından küçük veya vesayet altında ise velisi veya
vasisine
 Bilinen en son adresinde, bu adres tebligata elverişli
değilse veya tebligat yapılamıyorsa, muhatabın adres
kayıt sisteminde bulunan yerleşim yeri adresinde)
 Kimlere Tebligat Yapılabilir?
 Tüzel Kişilerde;
 Öncelikle yetkili temsilcilerine yapılır. Temsilci birden fazla ise
yalnız birine yapılması yeterlidir.
 Tebliğ sırasında bulunmaması halinde, temsilciden sonra gelen
kimseye veya evrak almaya yetkili şahsa tebligat yapılır. Evrak
almaya yetkili biri varken, rastgele o yerde çalışan başka birine
tebligat yapılamaz.
 Bunlara da tebliğ yapılamazsa diğer görevlilere tebligat
yapılabilir.
 Kimlere Tebligat Yapılabilir?

 Muhatabın Aile Fertlerine veya Yanında Çalışanlara

 Muhatap ev adresinde yoksa, aynı konutta oturan kişilere veya
hizmetçilerden birine yapılır.
 Tebligatın bunlardan birine verdiği tarih tebliğ tarihi sayılır.
 Tebliğ sırasında gösterilen adreste hiç kimse bulunmazsa Tebligat
Kanunu’nun 21 inci maddesi uyarınca işlem yapılır.
 İşyeri adresine çıkarılan tebligat, ev adresinde aile fertlerine
yapılamaz. Ancak, muhatap işyeri yerine evine yapılan tebliği kabul
ederse geçerlidir.
 Kimlere Tebligat Yapılabilir?

 Varislerde

 Tebligat tüm mirasçılara ayrı ayrı gönderilmelidir.

 Tebligatın tüm mirasçılara yapılması esas olmakla birlikte,
tamamına tebligat yapılamamış ise mirasçılardan birinin
alması da yeterli sayılmalıdır.
 Tebliğ İmkansızlığı ve Çekinme

 Muhatap veya yerine tebligat yapılacak kimselerden hiç biri adreste

bulunmaz veya bulunup da tebliğ evrakını almaktan çekinirse, tebliğ
evrakı o yerin muhtar veya ihtiyar heyeti azasından birine veyahut zabıta
amir ve memuruna imza mukabili teslim eder.
 Daha sonra evrakı teslim ettiği kimsenin adresini taşıyan “ihbarnameyi”
muhatabın gösterilen adresteki binanın kapısına yapıştırır. Ayrıca
gösterilen İhbarnamenin kapıya yapıştırıldığı tarih, tebliğ tarihi sayılır.
 Muhatap adres kayıt sistemindeki adreste hiç oturmamış veya o adresten
sürekli olarak ayrılmış olsa dahi, tebliğ evrakı, o yerin muhtarına imza
karşılığında teslim edilir. Bu şekilde yapılan tebligat geçerlidir.
 DİKKAT!!!

 İşverene yapılacak tebligatlar, işyerinden belli bir süredir

bildirim yapılmıyor olsa dahi, öncelikle işyeri adresine
gönderilir.
 Bu adreste tebligat yapılamazsa ve yeni bir adres tespiti
yapılmışsa, tebligat bu kez bu adrese yapılır.
 Bu adreste de tebligat yapılması mümkün olmamışsa, şirketi
münferiden temsile yetkili sorumlu ortağın ikamet adresine
tebligat gönderilir.
 DİKKAT!!!

 Özellikle denetim sürecini hızlandırmak amacıyla, birden fazla

kişiye veya adrese, aynı anda veya bir önceki tebligat süreci
sona ermeden kayıt ve belge istemi konusunda başka bir
tebligat gönderilmez.

 Tebligatın, 7201 sayılı Kanunda belirtilen esas ve usullere

uygun yapıldığı hususu kesin olarak tespit edilmeden ve
usulüne uygun yapılmayan tebligatlar için, tebliğ edilen
yükümlülüklerin yerine getirilmediği gerekçesiyle idari para
cezası önerilemez.
 DİKKAT!!!

 Gerçek kişilere gönderilen yazıların, 7201 sayılı Kanunun 21

inci maddesine göre muhtarlığa tebliğ edilmesinin
sağlanması ve muhtarlar tarafından tebligatın
reddedilmesinin önlenmesi için, tebliğ mazbatasına (hem
tebliğ zarfı kısmına hem de tebliğ mazbatası kısmına)
“Mernis adresidir, iade edilemez” kaşesi basılır.
 YAZIŞMA USUL VE ESASLARI

 Sosyal Güvenlik Denetmenleri ve denetmen yardımcıları

yürüttükleri görevler sırasında yapacakları yazışmalarda,
görevlerine ilişkin konularda kamu kurum ve kuruluşları ile
gerçek ve tüzel kişilerle doğrudan yazışma yapabilirler.
Ancak;

 Cumhurbaşkanlığına,
 Bakanlıkların merkez ve yurt dışı kuruluşlarına,
 Adli makamlara,
 Mülki idare amirlerinin makamlarına
 Yabancı ülkelere
yetkili amir imzasıyla yazışma yapılır.
100. MADDE KAPSAMINDA
BİLGİ-BELGE İSTEME

 Bilgi ve belge istenirken, Kanunda belirtilen kurum ve

kuruluşlarla;
 Protokol yapılmışsa protokolle belirlenmiş olan süreler esas
alınarak
 Protokol yapılmamış ise ilgili kurum ve kuruluşlardan 100
üncü madde kapsamında münferiden istenen bilgi ve
belgeler ile ilgili olarak bir aylık süreler esas alınarak
İdari para cezası doğup doğmadığı belirlenir.
 100. MADDE KAPSAMINDA
BİLGİ-BELGE İSTEME
 Bir ay süre verilmeden kamu kurum ve kuruluşlardan istenen bilgi
belgelere idari para cezası uygulanmaz.
 Yazıda, (102/1-i) idari para cezası uygulanacağının açıkça
belirtilmesi gerekir.
 İstenilen bilgi ve belgelerin özel çalışma gerektiren formatta veya iş
ihdasına neden olacak şekilde istenmemesi gerekir.
 Kendi uhdesinde bulunmayan veya yasal görevi gereği bulunması
gerekmeyen bilgilerin istenmemesi, sehven istenmişse de bu
konuda idari para cezası uygulanmayacağı hususlarına riayet
edilir.