GESCHIEDENIS EXAMEN TRIMESTER 2 WOORDENLIJSTRF

HET CHRISTELIJKE WESTEN

Germaanse volksverhuizingen de germanen gingen op de vlucht voor de
hunnen
Val West-Romeinse rijk Gevallen door de aanvallen van de Franken en
Germanen
Soldatenkeizers Keizers die als commandant meededen in het
leger
Hunnen Groep Euraziatische nomaden die gekend waren
voor hun wrede vecht manieren
Atilla Bekendste Hunnen leider
Sneeuwbaleffect Benaming voor een situatie waarin een
gebeurtenis zichzelf steeds verder versterkt
Foederati Germanen die onderdeel waren geworden van
het Romeinse rijk
Recurveboog De boog die door de Hunnen werd gebruikt
Anarchie Regeringloosheid
Merovingers Een dynastie van Frankische koningen in onze
regio
Ripuarische Franken Germaans stamverband van Frankische stammen
die aan rivieren woonden
Salische Franken Bondgenoten van het Romeinse rijk die hielpen
de grenzen te beschermen
Clovis Eerst koning der Franken
Kerstening Bekering tot het christendom
Salische wet-Lex Salica Wetten waar de Franken zich vroeger aan
hielden
Graven/hertogen Hoge adellijke titels
Vadsige koningen Bijnaam voor de laatste Merovingische
koningen omdat het volk hen lui vond
Gouwen Onderdeel van het Germaans stamgebied
Geldeconomie Munteenheid als ruilmiddel gebruiken
Landadel Adel die actief zijn landgoederen beheert, of
dienstdoet in het leger of het bestuur
Hofmeiers Mensen die de hofhouding van de
Merovingische vorsten beheerden
Karel Martel Hofmeier die de slag van Poitiers leidde
Pepijn de Korte Zoon van karel martel en de persoon die een
machtsgreep deed en de eerste karolinger
Slag bij Poitiers Slag waarna de Islam zich moest terugtrekken
Karel de grote Belangrijkste karolinger ook gekroond tot keizer
door de paus
Longobarden/Saksen Volk die door het leger van Karel de grote zijn
weggejaagd
Pauselijke Staten Deel van land onder leiding van de Paus
Paltskapel De kapel waar Clovis zich liet bekeren tot het
Christendom
Capitularia Wetgeving geschreven door Karel de grote
Zendgraven/missi dominici Mensen die het volk controleerde en dit dan
vertelde op de septemberdagen aan Karel de
Grote
Meivelden/Septemberdagen Hofdagen waarbij alle Missi dominici aanwezig
 moesten zijn
Centralisatiepolitiek Een land besturen uit 1 specifiek punt
Verdrag van Verdun De verdeling van het Karolingische rijk na de
dood van Lodewijk de vrome
Lodewijk de vrome Keizer van het grote Frankische rijk
Karel de Kale/Lodewijk de Duitser/Lotharius Zonen van Lodewijk -> grond werd verdeeld
onder de drie zonen
Vikingen/Noormannen Scandinavische bewonders die europa teisterden
Snek/drakar Smalle boot dat werd gebruikt door de Vikingen
Danelaw/Normandië Plaats waar een van de viking-konigen zich
vestigde
Karolingische renaissance Een periode van vernieuwing van de cultuur en
het onderwijs
Analfabetisme Niet kunnen lezen of schrijven
Alfabetisme Kunnen lezen en schrijven
Kloosterscholen Scholen met als doel jongens opleiden die
konden helpen bij missiewerk, het christelijke
geloof prediken in Europa
Einhard Bouwer van een aantal belangrijke bouwwerken
uit de Karolingische periode
Karolingische minuskel Middeleeuws schrift dat ontstond uit het
Merovingische schrift en de antiek half-unciaal
Scriptorium Een ruimte in kloosters waar monniken hun
spreekwoordelijke monnikenwerk verrichtten
Feodaliteit Systeem van verplichte diensten voor een heer
in ruil voor bescherming en levensonderhoud,
meestal in de vorm van land
Vazal Leenman/leent grond of roerend goed van de
leenheer
(opper)leenheer Leent grond of roerend goed uit aan een vazal
(on)roerend goed Dingen die (niet) vastzitten in de grond
Bruikleen Wanneer je iets mag lenen maar dit niet van jou
is
Investituur(strijd) Machtsstrijd tussen de Rooms-Duitse keizer en
de paus
Feodale versnippering Het einde van de feodaliteit
Feodale ceremonie De ceremonie die moest werden afgelegd om
leenman te worden
Leenhulde Een deel van de ceremonie
Relieken/relikwieën Overblijfselen van belangrijke dingen
Vredeskus Kus in teken van vrede
Centralisatie Streven naar een organisatie uit 1 specifiek punt
Primus inter pares Eerste in de zovelen
Hugo Capet Opvolger van Lodewijk V

HET DEMOGRAFISCHE ANCIEN REGIME

Demografie Een bestuur waarin het volk kiest
Ancien régime Oud bestuur
Agrarische/pre-industriële samenleving Samenleving die leeft op de landbouw
Industriële samenleving Samenleving waarin de meeste goederen in
fabrieken worden gemaakt en de meesten in
steden wonen
Franse revolutie Evolutie in gelijkheid van mensen en stemrecht
(inspraak van onderuit)
Industriële revolutie Evolutie in de industrie die zorgde voor
machines, arbeidsklasse en centralisatie van het
productieproces
Nataliteit Geboortecijfer
Mortaliteit Sterftecijfer
Demografische expansie Groei in bevolkingsaantal
Tapijt van Bayeux Borduurwerk dat de geschiedenis uitbeelt v.d
veroving van Engeland door hertog Willem van
Normandië
Godsvrede Aantal regels waar feodale heren me akkoord
moeten gaan
Godsbestand Algemeen verbod op geweld vanaf woensdag
zonsondergang tot maandag zonsondergang
Drieslagstelsel Een landbouwmethode waarbij de akkergronden
in drie werden verdeeld (1 lag altijd in braak ->
rust)
Keerploeg Een ploeg die de bodem open snijdt en omkeert
Haam Rond houten met leer bekleed voorwerp om
tijdens het ploegen rond de nek van het trekdier
te hangen.
Ontginning Grond geschikt maken als bouw- akkerland
Emigratie Uit een land weg verhuizen
Thomas Malthus Uitvinder van de malthusiaanse crisis
Malthusiaanse crisis Wanneer een bevolking volgens een wiskundige
reeks groeit maar het duurt langer om voedsel te
maken waardoor er te weinig voedsel is voor het
aantal mensen -> overbevolking
Hongersnood Te weinig voedsel om alle inwoners van een
land of regio te voeden
Pest Besmettelijke ziekte die miljoenen mensen heeft
gedood
Honderdjarige Oorlog Een reeks oorlogen tussen de fransen en
Engelsen
Flagellanten Rondtrekkende mannen die zichzelf in het
openbaar geselden om Gods barmhartigheid af
te smeken
Jodenvervolging De joden werden door de flagellanten aangeduid
als reden voor alle problemen
Tactiek van de verschroeide aarde Militaire tactiek waarbij in het gebied dat aan de
vijand moet worden opgegeven, alle zaken van
militaire of economische waarde vernietigt
worden
Kindersterfte Sterfte van kinderen
Restrictief huwelijksleven Beknopt huwelijksleven
Onhygiënische levensomstandigheden Geen hygiëne: vuil op straat, uitwerpselen op
straat-> ziektes
Levensverwachting Verwachte leeftijd van een bepaalde
bevolkingsgroep
Demografische transitie Het historische proces van wijziging van hoge
sterfte- en geboortecijfers naar lage sterfte- en
geboortecijfers
Bevolkingsexplosie Heel sterke stijging in bevolkingsaantal
Geboorteoverschot Nataliteit- mortaliteit
Urbanisatie/verstedelijking Geleidelijke uitbreiding van steden
Urbanisatiegraad een getal dat de verhouding aangeeft tussen
het aantal mensen dat in stedelijke
nederzettingen woont en het aantal mensen
dat daarbuiten woont
Transportinfrastructuur Een sector binnen de industrie die zich
bezighoudt met de ontwikkeling, aanleg en
onderhoud van transportnetwerken
Primaire/secundaire/tertiaire sector Pr- landbouw
Se- industrie
Te- dienstensector
Vruchtwisseling Het op een perceel na elkaar telen van
verschillende gewassen om bodemziekten te
voorkomen
Graanimport Import van graan uit de Oostzee gebieden zodat
boeren zich kunnen specialiseren
Aardappel Door de Spaanse conquistadores naar Europa
gebracht

DE MIDDELEEUWSE SAMENLEVING
Privilegium fori Misdaden enkel voor kerkelijke rechter
verantwoorden
Privilegium immunitias Vrijstelling van fiscale en militaire belastingen
De troubadours Mensen die ridderdeugden bezongen
Tienden Kerkelijke belasting -tiende van de oogst
afgeven
Vuistrecht of wergeld Je mag vetes uitvechten en wraak nemen-Geld
die de pleger van de doodslag aan de verwanten
van de dode moet betalen
Horigen Verzamelnaam voor onvrijen
Volgrecht Als de lijfeigene het land verlaat mag de heer
die terughalen binnen het jaar met geweld
Huwelijksrecht Het recht om te mogen huwen als onvrije
Grondcijns Geld die de onvrije aan zijn heer moet betalen
Dode hand Wanneer het hele vermogen van een onvrije na
de dood naar zijn heer gaat
Beste hoofd Wanneer de heer na de dood van zijn onvrije een
deel van zijn roerend vermogen mag hebben