Trauma

Klasyfikacja DSM-5 (APA, 2013) zakłada, że trauma jest szczególnym

rodzajem zdarzenia (stresora), który wiąże się z narażeniem na śmierć lub na
zagrożenie śmiercią, zagrożeniem na poważne obrażenia, na przemoc seksualną lub
groźbę przemocy seksualnej. Jednostka może bezpośrednie doświadczyć
traumatycznego zdarzenia, ale także być jego świadkiem lub doświadczyć go
pośrednio poprzez uzyskanie informacji, że bliska osoba została narażona na uraz.

Rodzaje traumy

Traumę mogą wywołać różne sytuacje oraz czynniki. Jest to uwarunkowane

indywidualnymi predyspozycjami każdego człowieka. Sytuacja, która dla jednej osoby
będzie przeżyciem traumatycznym, dla innej może być jedynie silnie stresującym
wydarzeniem. Trauma może być konsekwencją działania czynników niezależnych od
człowieka oraz zależnych od człowieka.

Czynnikami oraz sytuacjami najczęściej prowadzącymi do wystąpienia traumy

są między innymi niespodziewana śmierć bliskiej osoby, uczestnictwo bądź bycie
świadkiem wypadku, bycie ofiarą napaści, przemocy fizycznej lub psychicznej, udział
w działaniach wojennych, przeżycie katastrofy np. lotniczej.

Następstwa traumy

Wiele ludzi doświadczyło przynajmniej jednego traumatycznego wydarzenia, w

związku z którym może odczuwać żal, smutek, niepokój, poczucie winy oraz złość.

Reakcje psychiczne: Trauma może prowadzić do różnych zaburzeń psychicznych,

takich jak PTSD, depresja, zaburzenia lękowe czy zaburzenia osobowości.
Naruszenia funkcjonowania społecznego: Osoby doświadczające traumy mogą mieć
trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji, co może prowadzić do izolacji
społecznej i problemów w pracy czy szkole.
Zaburzenia zdrowia fizycznego: Trauma może prowadzić do problemów
zdrowotnych takich jak bóle głowy, problemy z żołądkiem czy nadciśnienie.

PTSD – pojęcie

PTSD, czyli post-traumatic stress disorder jest zaburzeniem, którego objawy

pojawiają się w następstwie doświadczenia przez osobę zdarzenia traumatycznego.

PTSD – czym się charakteryzuje?

Uporczywe nawracanie sytuacji urazowej

  Wspomnienia – niekontrolowane wspomnienia związane z wydarzeniem
stresującym, znane jako myśli natrętne, które nas wywołują uczucie
przytłoczenia i cierpienie.
 Sny – nieprzyjemne sny lub koszmary dotyczące wydarzenia.
 Zaburzenia percepcji – odczuwanie lub podejmowanie takich działań, jakby
traumatyczne wydarzenie znów miało miejsce (znane jako flashbacki).
W sytuacjach ekstremalnych osoba dotknięta może nie zdawać sobie sprawy
z tego, co dzieje się wokół niej.
 Wyczerpanie fizyczne i psychiczne – silny stres i pobudzenie fizyczne (np.
szybki oddech, przyspieszony puls) w przypadku wystawienia na czynniki,
które w jakiś sposób przypominają o wydarzeniu.

Unikanie

 Amnezja dysocjacyjna – niemożność przypomnienia sobie fragmentów

traumatycznego wydarzenia.
 Izolacja – poczucie obojętności lub braku więzi względem ludzi, którzy kiedyś
byli Ci bliscy.
 Unikanie rozmowy i rozmyślań - brak chęci na rozmowy lub myślenie o
traumatycznych wydarzeniach.
 Unikanie skojarzeń — unikanie wspomnień, myśli, uczuć, rzeczy, ludzi i
miejsc związanych z traumatycznym wydarzeniem. Może to obejmować
unikanie oglądania telewizji lub kontaktu z innymi mediami przekazującymi
wiadomości o wydarzeniu, szczególnie jeśli kontakt z nimi powoduje
dyskomfort.

Nastrój

 Negatywne przekonania i oczekiwania – negatywne myślenie o sobie, innych

i świecie.
 Obwinianie – obwinianie siebie lub innych za traumatyczne wydarzenie lub
jego skutki.
 Nieprzyjemne emocje – ciągłe odczuwanie strachu, przerażenia, złości,
poczucia winy lub wstydu.
 Utrata zainteresowania aktywnościami – zaprzestanie brania udziału
w aktywnościach lub brak zainteresowania aktywnościami, które kiedyś
przynosiły radość lub były wykonywane regularnie.
 Niemożność odczuwania przyjemnych emocji – brak umiejętności
odczuwania radości, zadowolenia lub miłości.

Czujność i reaktywność
  Nadmierna czujność – nadmierne koncentrowanie się na otoczeniu i brak
umiejętności rozluźnienia się.
 Zwiększona reaktywność – przejawianie nadmiernych reakcji na hałasy i
ruchy przypominające o traumatycznym przeżyciu.
 Trudności z koncentracją – trudności w koncentrowaniu się na zadaniach,
przy których wykonywaniu wcześniej nie doświadczało się tego problemu.
 Problemy ze snem – trudności w zasypianiu i podtrzymywaniu snu. Nawet gdy
uda Ci się zasnąć, jakość snu może być słaba lub możesz miewać koszmary.
 Drażliwość – wybuchanie złością, agresja werbalna lub fizyczna względem
ludzi lub obiektów. Wybuchy te mogą być powodowane doświadczeniem
czegoś, co przypomina o traumatycznym wydarzeniu.
 Lekkomyślność – niebezpieczne zachowania lub autoagresja.

PTSD – diagnoza

Diagnoza PTSD opiera się na określonych kryteriach zawartych w klasyfikacji

diagnoz psychiatrycznych - DSM-5 oraz ICD 11.

Oprócz standardowego wywiadu klinicznego, diagnozę PTSD można potwierdzić za

pomocą różnych narzędzi psychometrycznych, takich jak kwestionariusze oceniające
objawy PTSD oraz badania neurofizjologiczne, takie jak badania obrazowe mózgu czy
analiza biomarkerów.

Objawy PTSD muszą być bezpośrednio związane z doświadczeniem traumatycznym i

nie mogą być wywołane innym medycznym lub farmakologicznym czynnikiem.

Symptomy utrzymują się co najmniej kilka tygodni i powodują poważne zaburzenie w

osobistym, rodzinnym, zawodowym, społecznym, edukacyjnym lub innych obszarach
funkcjonowania.