HƯỚNG DẪN VIẾT THỂ CHỦ ĐỘNG

Sử dụng hướng dẫn này để hiểu dạng/thể (voice) là gì và cách chúng được sử
dụng trong phong cách APA. Sau đó luyện tập chuyển đổi thể bị động (passive
voice) sang thể chủ động (active voice) để giúp bạn viết một cách rõ ràng và súc
tích hơn.

Dạng/thể là gì?

Dạng/thể là giọng điệu, thái độ được truyền đạt bởi người viết trong một đoạn
văn xuôi. Về mặt ngữ pháp, dạng/thể mô tả một động từ và chủ ngữ (chủ thể thực
hiện hành động), tân ngữ (đối tượng hành động hướng đến) liên quan đến động
từ đó.

Thể chủ động là gì?

Trong thể chủ động, chủ ngữ thực hiện hành động được diễn tả bởi động từ. Do
vậy, chủ ngữ của câu được tiếp nối bởi động từ, rồi đến tân ngữ.

VD: Giáo viên phát giấy nháp cho học sinh trước khi họ làm bài kiểm tra.

Thể bị động là gì?

Trong thể bị động, động từ diễn tả hành động của chủ ngữ. Do vậy, tân ngữ được
nối tiếp bởi động từ (thường ở dạng ”được”/“bị” + động từ + từ “bởi” 1), rồi đến
chủ ngữ.

VD: Giấy nháp được phát cho học sinh bởi giáo viên trước khi họ làm bài kiểm
tra.

Thể chủ động và thể bị động có được cho phép trong phong cách APA
không?

Bạn có thể dùng cả 2 thể trong bài viết theo phong cách APA của mình. Tuy
nhiên, việc người viết lạm dụng thể bị động xảy ra thường xuyên, điều này có thể

1 Cấu trúc thể bị động trong bản gốc tiếng Anh là: động từ “to be” + phân từ + “by”. Vì cấu trúc
này không phù hợp với văn phong tiếng Việt nên người dịch đã thay đổi cho phù hợp hơn
cản trở khả năng giao tiếp hiệu quả với người đọc và gây ra những hiểu lầm
không đáng có.

Nếu chủ ngữ “giáo viên” bị lược bỏ trong câu “Giấy nháp được phát cho học sinh
bởi giáo viên trước khi họ làm bài kiểm tra”, thì ai là người phát giấy nháp cho
học sinh?

Khi nào thì sử dụng thể chủ động?

Khi tạo lập những câu trực tiếp, rõ ràng và súc tích.

VD: Các quan chức Sở Y tế đã báo cáo dữ liệu về sự lây lan của biến thể
COVID-19 Pirola.

Khi nào thì dùng thể bị động?

Khi việc tập trung vào đối tượng nhận hành động quan trọng hơn việc tập trung
vào đối tượng thực hiện hành động, như khi mô tả một thiết lập thí nghiệm, hãy
dùng thể bị động.

VD: Thí nghiệm về chất lượng đất được thực hiện trong ba giai đoạn - mỗi giai
đoạn đánh giá sự cải thiện của đất khi được truyền một số lượng đáng kể những
thành phần hữu cơ không xác định.

Luyện tập

Hướng dẫn: Chuyển những câu sau đây dưới thể bị động thành thể chủ động

1. Đồ chơi được lắp ráp bởi Julian và Oliver.

2. Quả bóng được đá bởi Kia sau khi đồng đội của cô chuyền nó cho cô.

3. Bốn chiếc bánh đặc biệt được làm bởi Mr. Mars, một người làm bánh, cho
những khách hàng yêu thích của anh.

4. Một câu chuyện trước giờ ngủ được kể cho những đứa cháu bởi người
ông.
 5. Có một buổi hoà nhạc tuyệt vời đã được tổ chức ở trung tâm thành phố tối
qua bởi cặp đôi nghệ sỹ Silk Sonic.

6. Chiếc ô tô được lái đến cửa hàng tạp hoá bởi mẹ tôi.

7. Một thí nghiệm xã hội học được thực hiện bởi các nhà khoa học để kiểm
tra lý thuyết của họ.

8. Hướng dẫn phong cách phiên bản thứ bảy được tạo ra bởi Hiệp hội Tâm lý
học Hoa Kỳ (APA).

9. Năm người lãnh đạo cộng đồng được chọn ra bởi hội đồng thành phố để
điều hành uỷ ban về môi trường.

10. Việc đến bãi biển vào mỗi mùa hè thật sự được yêu thích bởi gia đình
Miller.

Đáp án

1. Julian và Oliver lắp ráp đồ chơi.

2. Kia đá quả bóng sau khi đồng đội của cô chuyền nó cho cô.

3. Mr Mars, một người làm bánh, làm bốn chiếc bánh đặc biệt cho những vị
khách yêu thích của anh.

4. Người ông kể một câu chuyện trước giờ ngủ cho những đứa cháu.

5. Tối qua, cặp đôi nghệ sỹ Silk Sonic đã tổ chức một buổi hoà nhạc tuyệt
vời ở trung tâm thành phố.

6. Mẹ tôi lái chiếc ô tô đến cửa hàng tạp hoá.

7. Các nhà khoa học thực hiện một thí nghiệm xã hội học để kiểm tra lý
thuyết của họ.

8. Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ (APA) tạo ra hướng dẫn phong cách phiên
bản thứ bảy.
 9. Hội đồng thành phố chọn ra năm người lãnh đạo cộng đồng để điều hành
uỷ ban về môi trường.

10. Gia đình Miller thật sự yêu thích việc đến bãi biển vào mỗi mùa hè.

Hỗ trợ thêm

Lần tới khi bạn viết phác thảo, hãy kiểm tra lại các câu văn của mình. Hãy tự hỏi
bản thân, việc chú trọng đối tượng thực hiện hành động (thể chủ động) hay chú
trọng đối tượng nhận hành động (thể bị động) là quan trọng hơn? Theo đó chỉnh
sửa bài viết của bạn.