Professional Documents
Culture Documents
Fili 1
Fili 1
“Nationalism” (2009) ni Anthony Smith Ang mga pambansang watawat, pambansang awit, at iba
● dating propesor sa London School of pang simbolo ng mga pagkakakilanlang pambansa ay
Economics, ang mga kahulugan ng itinuturing na mahalagang sagisag ng
nasyonalismo ay maaaring nagmula sa pagkakabuklod-buklod.
pagkakaroon ng nasyon
“Miseducation of the Filipino” ni Renato Constatino na
Dalawang uri ang kinabibilangan ng mga kahulugan ng malayang isinalin ni Martinez Filipino bilang “Lisyang
nasyon(dalwang uri ng nasyon) Edukasyon ng mga Pilipino.”
Objective factors - kahulugang nakatuon sa wika, ● sinuri ni Constantino ang kasaysayan ng
relihiyon, asal, teritoryo, at institusyon. edukasyon sa bansa, partikular ang sitwasyon
Subjective factors - tumutukoy sa mga kahulugang nito sa panahong direktang kolonya pa ang
nakasentro sa mga saloobin, pang-unawa, at Pilipinas. Nilinaw niya ang nasyonalismo ay
sentimyento ng mga mamamayan. hindi lamang isyung kultural, kundi politikal at
ekonomiko rin. Para kay Constantino,
Konseptongsariling determinasyon (self-determination). kailangang itransporma ang sistemang pang-
● Ito ay kailangan upang higit na mapaunlad at edukasyon ng bansa upang matiyak na
mapanatili ang pambansang pagkakakilanlan makapag-aambag ito sa pag-unlad ng Pilipinas:
batay sa ibinabahaging katangian ng lipunan
katulad ng kulturaat Teoryang Dependensiya
wika, relihiyon at politika, at ● kilala rin sa tawag na Teoria dela Independencia
paniniwala sa iisang pinanggalingan (Smith, o Teorya ng Dependensiya at nakaugat sa
1998) at (Triandafyllidou, 199) Amerika Latina
● paniniwala na ang pinagkukunang-yaman ay
PERSPEKTIBA NG POLITIKA AT SOSYOLOHIYA dumadaloy mula sa "silid" ng nasa mahihirap na
kalagayan tungo sa "sentro" ng
mayayamangestado, kung saan ang kapalit ng
Tatlong paradigm upang maunawaan ang pinagmulan at pag-unlad ay ang paghirap ng isa. Ito ay sentral
batayan ng nasyonalismo (perspektiba ng politika at na argumento ng teoryang dependensya na ang
sosyolohiya): mahihirap na estado ay pinagkaitan at ang
1. Primordialism (perrenialism) - nasyonalismo ay mayayaman ay pinagkalooban sa paraan kung
isang likas na penomena na kinakaharap ng paano isinama ang mahihirap sa pamamalakad
bawat nasyon. ng mundo."
2. Ethnosymbolism - isang paradigmang Teoryang Modernisasyon
komplikado, nakabatay sa perspektibo ng Nagsasaad na ang lahat ng lipunan ay umuunlad sa
kasaysayan, at ipinaliliwanag na ang pamamagitan ng magkakaparehong hakbang sa
nasyonalismo ay isang dinamiko, pagsulong, kung kaya ang tungkulin sa pagtulong sa mga
ebolusyonaryong penomena na lugar na hindi makawala sa kahirapan ay iahon sila sa
kinasasangkutan ng historikal na kahulugan, sa dapat na panglahatang landas ng pag-unlad sa iba’t
pamamagitan ng subhektibong ugnayan ng ibang paraan kagaya ng pamumuhunan, pagbabahagi ng
nasyon sa kanyang pambansang simbolo. teknolohiya, at mas malapit na integrasyon sa mundong
3. Modernism - nagmumungkahi na ang pangkalakalan.
Ilan sa mgakilalang teorista nito sina Raúl Prebisch at pilosopo - sina Karl Marx at Friedrich Engels — noong
Theotônio dos Santos ,nakapwa mula sa Amerika kalagitnaan hanggang huling-bahagi ng ika- 19 na siglo.
Latina. Ayon sa kanila, ang pagsasamantala ng mga
bansang industriyalisado sa mga bansang mahihirap ay Sa kontekstong Pilipino, ang
sa pamamagitan ng neokolonyalismo sa ekonomiya na Pag-aklas/Pagbaklas/Pagbagtas ni Tolentino (2009) ay
nakaapekto rin nang malaki sa sistemang politikal at isa sa mga mabisang adapsyon ng mga ideyang
kultural ng bansa. Marxista sa panunuring pampanitikan. Ipinaliwanag sa
sanaysay ni Taguiwalo (2013) na may pamagat na ”Ang
Nilinaw ni San Juan (2013) ang koneksyon ng mga Marxistang Lapit sa Isyu ng Kababaihan” ang malinaw
diskurso sa nasyonalismo at Teoryang Dependensiya sa na ugnayan ng Marxismo at Feminismo
kanyang artikulong “Kaisipang Nasyonalista at
Teoryang Dependensiya sa Edukasyon: Feminismo
Ideolohikal na Kritik ng Programang K to 12 ng Ang pokus ng Femininismo ay nakatuon naman sa
Pilipinas.” Sa isa pang artikulo ni San Juan pang-aapi o pagsasamantala sa isang partikular na
(“Pambansang Salbabida at Kadena ng Dependensiya: kasarian. Sa nalathalang disertasyon ni Teresita Gimenez
Isang Kritikal na Pagsusuri sa Labor Export Policy (LEP) Maceda (1996) ang kasaysayan ng mga kilusang
ng Pilipinas”) ay ipinaliwanag nito kritisismo ng mga panlipunan sa Pilipinas sa pamamagitan ng pagsusuri at
tagapagtaguyod ng Teoryang Dependensiya sa kontekstwalisasyon ng mga awitin ng mga nabanggit na
neokolonyal na sistemang nangingibabaw sa mga organisasyon ng mga manggagawa, magsasaka, at iba pa.
bansang gaya ng Pilipinas. Sa pananaw naman ni Madaling matukoy kung ang isang panitikan ay feminismo
Constantino at ng iba pang nasyonalista, ang anumang sapagkat babae o sagisag babae ang pangunahing tauhan
programang pang-edukasyon ay walang saysay kung na ang ipimamayagpag ay ang mabubuti at magagandang
hindi nito isinasaalang-alang ang kaunlarang ng mga katangian ng tauhan.
mamamayan ng bansa
Paglaganap ng Fenismo
Marxismo (Maranan, 2018) ● Maling pagtrato sa mga kababaihan
● isang metodo ng sosyo-ekonomikong ● Pagkulang sa karapatan ng babae
pagsusuri na kung saan ay tinitignan ang ● Diskriminasyon
ugnayan ng klase (class relations) at ● "Stereotypes"
tunggaliang panlipunan (class conflict) gamit Mga Tinig Mula sa Ibaba
ang materyalistang interpretasyon ng Ang librong ito ay pagbibigay-tinig sa mga piniping bahagi
pag-unlad ng kasaysayan ( materialist ng kasaysayan ng Partido Komunista ng Pilipinas (PKP),
interpretation of historical development) at Partido Sosyalista ng Pilipinas (PSP) at ng mga kilusang
ginagamitan din ng diyalektikal na pananaw ng HUKBALAHAP at Hukong Mapagpalaya ng Bayan na
transpormasyong panlipunan o social tinatag ng pinagsanib na PKP at PSP.
transformation .
Karl Marx Apat na porma ng mga tinig na narininig mula sa ibaba
● Isinilang noong May 15, 1818
● Isa sa nag pakilala ng Teoryang Marxismo noong ● Mga awit ng pakikibaka
ika-19 siglo ● Mga awit ng Partido kumonista ng pilipinas
● Isa sa mga dakilang taong nag-ambag sa ● Mga awit ng partidososialista ng pilipinas
pagsusulong ng sangkatauhan tungo sa ● Mga awit ng hukbalahap
pandaigdigang lipunang malaya at maulad.
● Sa paniniwala ni Karl Marx, habang patuloy na Pag-aklas/Pagbaklas/ Pagbagtas
sumusulongang puwersang produktibo at
teknolohiya, magbibigaydaan ang sosyalismo sa Ang Pag-aklas/Pagbaklas/ Pagbagtas ni Tolentino(2009)
isang yugto ng komunismong pagbabago ng ay isa sa mga mabisang adapsyon ng mga ideyang
lipunan. marxista sa panunuring pampanitikan.
Gumagamit ng ekonomiko at sosyo-pulitikal na Ayon kay Tolentino (2009), politikal na pagbasa ang
pag-uusisa ang metodolohiyang Marxista na siya asinta ng libro ng pampanitikang kritisismong ito.
namang ginagamit sa analisis at kritika ng pag-unlad ng Politikal bilang pagkilala sa substansyang nakahihigit na
kapitalismo at ang ginagampanan ng tunggalian ng uri kodeterminasyon at korelasyon sa loob at labas ng
sa sistematikong pagbabagong pang-ekonomiya. Ang panunuring pampanitikan at panlipunan. Na sa una’t
kaisipangi to ay pinukaw ng dalawang Alemang huling usapin, tumataya ang kritiko sa binabasa at
pinag-aaralang akdang pampanitikan, at ang ng pagkakaisa ng layunin at dahilan ng
pagtatayang ito ang nakapagkakawing sa kaniyang pananatili.
posisyon sa binabasa at panitikan, sa mga puwersang - Ang pantayong pananaw (San Juan, et al., 2019)
historikal, panlipunan, at modernismo. ay isang konsepto at hinuha ng multilinggwal na
historyador na si Dr. Zeus A. Salazar mula sa
Sa mga kabanata sa libro, tatlong hakbang ang Unibersidad ng Pilipinas na nag- aadhika ng
isinasaad: isang nagsasariling diskurso ng mga Pilipino sa
● Pag-aklas bilang impetus sa panunuring wikang pambansa para sa kasaysayan at agham
historikal at panlipunan ng susing kawing ang panlipunan
panitikan;
● Pagbaklas bilang pagbuwag sa naunang “Pantayong Pananaw: Isang Paliwanag” ni Salazar
formalistiko at makasentrong sining na (1997):
panunuring pampanitikan; at
● Pagbagtas bilang mapagpalayang pagdalumat Sa lahat ng mga wikang Pilipino, may mga konseptong
sa panitikang pangunahing nagsasaalang-alang katumbas ng “tayo, ” “kami, ”sila, ” at “kayo” na
ng makauring panunuri. tumutukoy sa mga nagsasalita at lahat ng kaniyang
Mga Hakbang na Maaring Sundin Upang kausap, kasama kahit na iyong wala. Halimbawa, “tayong
Makapagbagtas ng Isang Isyu mga Pilipino, ” kung ihahambing sa “kaming mga Pilipino,
” ay nangangahulugang ang nagkakausapusap ay mga
● Piliin ang Isyu Pilipino mismo at implisitong hindi kasali ang mga
● Pag-aaral banyaga .Ang lipunan at kultura natin ay may “pantayong
● Pagbuo ng thesis statement pananaw” lang kung tayong lahat ay gumagamit ng mga
● Pagkuha ng iba't ibang pananaw konsepto at ugali na alam natin lahat ang kahulugan, pati
● Paglikha ng balangka ang relasyon ng mga kahulugang ito sa isa’t isa. Ito ay
nangyayari lamang kung iisa ang “code” – ibig sabihin,
may isang pangkabuuang pag-uugnay at pagkakaugnay
● Pagbuo ng argumento ng mga kahulugan, kaisipan, at ugali.
● Magsulat ng script
● Pag-ensayo Tatlong mahahalagang sangkap ang Pantayong
● Pagtanggap ng feedback Pananaw na binanggit sa aklat ni Maranan (2018).
1. Dulog etic at emic;
Sa aklat nina San Juan et al. (2019) ay nabanggit na - Sa mga disiplina na katulad ng antropolohiya at
ganito rin ang pagkakasuri ni Tolentino (2013) sa agham panlipunan, ang emic at etic ay
artikulong “Ang mga Gamit ng teorya ng Media at tumutukoy sa dalawang sangay ng pananaliksik
Lipunan, o Teorya ng Kritikal na Buhay at Lipunan. ” Dito batay sa pananaw; ang emic ay tinitingnan mula
nama’y binigyang-diin ni Tolentino ang ugnayan ng sa pangkat ng lipunan ( social group ) mula sa
monopolyo ng mga kapitalista sa midya at ng nilalaman perspektiba ng paksa o subject ;paano nag-isip
o direksyon mismo ng midya ang tao; pananaw, pag-uugali; makabuluhan para
sa kanila; kung paano tinitingnan o
Pantayong Pananaw ipinaliliwanag ang mga bagay-bagay.
- PANTAYO - pagsasama ng salitang ugat na “tayo” Samantalang ang etic naman ay tinitingnan mula
at unlaping “pan” na ang kalalabasang sa labas o sa perspektiba ng mga tagamasid;
kahulugan ay “mula sa amin – para sa amin.” siyentipiko, lokal na obserbasyon, kategorya,
- PANGKAMI - pagsasama ng salitang ugat na paliwanag, interpretasyon
“kami” at unlaping “pang” na ang kahulugan ay 2. Pag-unawa at pagpapaliwanag;
para sa nagsasalita at hindi kasama ang - Ang pinakamahinang posisyon ay ikinukonsidera
nakikinig nito. ang parehong paggamit ng terminong teoretikal
- PANANAW - tumutukoy sa perspektiba o at ang paggamit ng emic sa mga diskurso ng
anggulo. pantayong pananaw basta ang higit na
nakararaming teksto na nakasulat ang
- isang deskriptibong konsepto na tumutukoy sa pagpapalitan ng berbal na komunikasyon ay
anumang kalipunan na nagtataglay ng ginamitan ng Filipino. Ang pagsulat ay
pinag-isa at panloob na artikulasyon ng ginagamitan ng Filipino samantalang ang paraan
linggwistik-kultural na istruktura ng ng pag-iisip ay nasa kategoryang banyaga
komunikasyon at interaksyon ng kahalagahan
3. Suliranin ng ideolohiya. kakayahan ng tawa upang pagaanin at pasayahin ang
- Ang panggitnang posisyon ay ang pagbibigay ng kalagayan ng buhay ng tao. Sa tawa lamang, ika nga,
pribilehiyo o prayoritasyon ng dulog emic laban may redempsyon mula sa problemang kinahaharap ng
sa panghihiram o paglalaan ng konsepto, habang sinuman. Sa ngiti, hagikhik o halakhak naibubulalas ang
inilalayo ang huli sa prinsipyo. Ang wika ng tanging paggapi sa kalungkutan.
tekstwal na eksposisyon ay nakasulat din sa
wikang Filipino. May limang elemento ang pantawang pananaw. Ito ang:
(1) midyum, - daluyan na kung saan nagiging
Pantawang Pananaw laganap o natatangi ang pantawang pananaw.
- Ang pagtawa ay tumutukoy sa pisikal na (2) konteksto,
manipestasyon ng kaligayahanng isang tao, Sa (3) kontent o anyo,
isang artikulo ni Di Salvo (2017), kaniyang sinabi (4) aktor, - tinaguriang mga pusong,
na ang pagtawa ay nakahahawa sa kapaligiran. aktor/komedyante at impersoneytor.
Ayon sa ulat ng United Nations (UN) na nagbibigay ng (5) manonood.
kompirmasyon na tumaas ang ranking ng Pilipinas sa
World Happiness Report nito ngayong 2018. Naging Hindi lamang masasabing isang genre o anyo ng panitikan
pamantayan sa pagpili ng masayahing bansa ang mga ang pantawang pananaw, sapagkat nakabukas sa iba’t
sumusunod: maunlad na ekonomiya, pagiging malaya, ibang anyo at daluyan sa karanasang Pilipino ang pagiging
suportang panlipunan, at pangangalaga sa kalusugan ng texto nito bilang pagbasa. Subalit nakatuon lamang sa
tao. limitasyon ng pag-aaral na ito ang konsepto at praktika ng
pagtatanghal at palabas gamit ang pantawang pananaw,
Ayon kay Bro. Clifford Sorita, sa panayam sa kanya ni partikular sa impersonasyon.
Apples Jalandoni (2018) na higit sa kaligayahan ay
mayroong tatlong (f) na kayamanan ang lipunan: faith Teorya ng Banga
(pananalig); family (pamilya); at friends (mga kaibigan). - Ang teoryang banga ay mula naman sa ideya ni
Prospero Covar (1993). Masasalamin ito sa
PANTAWA (‘pan + tawa’) - pag-angkin at pantukoy sa kaniyang “Kaalamang Bayang Dalumat ng
kakanyahan at kakayahan ng tawa bilang kritika Pagkataong Pilipino.” Ayon kay Covar,
PAGTAWA - tumutukoy sa pisikal na manipestasyon ng “Tambalang lapit ang pamamaraan sa
kaligayahan ng isang tao. PANANAW - pag-iisip ng tao pagdalumat ng pagkataong Pilipino: kung may
labas, may loob; kung may kaluluwa, may
Pagtawa: Isang Medisina budhi.
Sa isang artikulo ni Di Salvo (2017), kaniyang sinabi na Para kay Covar, isang halimbawa ang pagsipat sa “labas”
ang pagtawa ay nakahahawa sa kapaligiran. Ang epekto ng pagkataong Pilipino ang paliwanag hinggil sa mukha:
ng endorphin ang makapagpapaliwanag kung bakit ang “Sa madaling sabi, sa mukha nasasalamin ang samu’t
pagtawa ay nakahahawa. Sinasabi ng maraming saring karanasan. Salamin ang mukha ng damdami’t
pag-aaral na ito raw ay isang mabuting medisina. kalooban ng pagkataong nililok ng kulturang karanasan.
”
Ang pagtawa ay may objek na pinanggagalingan katulad
ng mga kaganapang biglaan. Ang paggamit ng Idinagdag pa niya na “ ...ang konsepto ng loob ay
imahinasyon ng tao ay masasabi ring objek ng pagtawa nagiging malinaw kung ito’y ilalarawan sa konteksto ng
lalo na sa paggamit ng mga sinasabing sisidlan. Ang sisidlan ay may loob at labas. Ang loob ay
Green Jokes o Toilet Humor nilalagyan ng laman.Gayundin ang sa ating loob at
- paghahalo ng imahinasyon at libido ng tao upang kalooban. ”
kilitiin ang sexual na sensibilidad ay nagiging
katawa-tawa rin Ibinuod naman ni Guillermo (2009) sa dalawang
dayagram na nasa papel na “Pagkakataong Pilipino:
Ang pantawang pananaw ni Rhoderick Nuncio ay Isang Teorya sa lalim ng Banga” ang teorya ng banga ni
nakapokus naman sa katutubong pagsipat sa paraan ng Covar, gaya ng makikita sa Pigura 5.3. Sa madaling sabi,
pagpapatawa ng mga Pilipino. Mababasa sa artikulong ang teorya ni Covar ay pagtatangkang ipaliwanag ang
“Saysay at Salaysay ng Pantawang Pananaw Mula koneksyon ng mga terminong kaugnay ng panlabas na
Pamumusong Hanggang Impersonasyon” pagsusuri ni anyo at ng mga pariralang tumutukoy sa mga aspekto ng
Nuncio (2010) sa kasaysayan ng pagpapatawa sa bansa. pagkataong Pilipino.
“Laughter is the best medicine and humor is the spice of
life ” (Batacan 1966). Mariing pinahahalagahan ang
Sikolohiyang Pilipino
- Kilala bilang dalubisipan sa pangkalahatang Narito ang ilan sa mga konsepto ng sikolohiya na may
pagkilala rito ay tumutukoy sa pag-aaral ng kaugnayan sa pagsasalin at sa wika:
isip, diwa, at asal. Ito ay ang siyentipikong 1. Katutubong konsepto; - salitang taal o likas na
pag-aaral ng kamalayan ng tao at sa tungkulin ginagamit sa Pilipinas. Hinalaw ang kahulugan ng mga
nito lalo na iyong nakaaapekto sa kilos. salitang ito batay sa kultura at kinaugalian ng mga
- isang alternatibong paraan upang Pilipino.
maipaliwanag nang mabuti ang diwa, gawi, at 2. Pagtatakda ng kahulugan; - ang salita na may
damdaming nanalaytay sa ugat ng bawat kaugnayan sa Sikolohiyang Pilipino ay maiuugnay sa taal
Pilipino na taliwas o di-tugma sa iba pang na wikang Filipino bagama’t ang kahulugan nito ay
sikolohiya sa Pilipinas. tinutumbasan lamang ng banyagang kahulugan.
3. Pag-aandukha; - maaaring gamiting halimbawa
Dr. Virgilio Enriquez (1974) ang salitang “ talented ” sa wikang Ingles na ang
“Ang sikolohiya ay tungkol sa damdami’t kamalayang kahulugan ay taong nag-uumapaw sa katalinuhan sa
nararanasan; sa ulirat na tumutukoy sa pakiramdam sa maraming larangan tulad ng pagsasayaw, pag-awit,
paligid; sa isip na tumutukoy sa ugali, kilos oasal; sa pag-arte, at marami pang iba
kalooban na tumutukoy sa damdamin; at sa kaluluwa 4. Pagbibinyag; - tumutukoy sa paglalagay ng mga
na siyang daan upang mapag-aralan din ang tungkol sa dayuhan ng kanilang sariling pagpapakahulugan sa
budhi ng tao.” salitang ginagamit ng mga Pilipino.
5. Paimbabaw na asimilasyon; - tumutukoy sa
Ayon sa paliwanag ni Pe-Pua at Protacio-Marcelino pagbabagong anyo ng morpema dahil sa impluwensiya
(2000), ang Sikolohiyang Pilipino ay paraan ng ng mga katabing tunog nito.
pag-aaral sa sikolohiya na bunga ng karanasan, 6. Ligaw/Banyaga - Ito ay mga salitang banyaga
kaisipan, at oryentasyong Pilipino at pagpapaliwanag na ginagamit sa Pilipinas sapagkat walang katumbas na
sa sariling paraan ng pag-iisip, pagkilos, at pagpapakita maibibigay sapagkat hindi naging bahagi ng
ng damdaming Pilipino, na sinasabing maaaring may kultura.
kaibhan sa pag-iisip, pagkilos, at pagpapakita ng
damdamin ng iba pang mga mamamayan. Bakod, Bukod, Buklod
- Ang bakod ay isang patayong istruktura na
Di naglaon, binigyan ni Enriquez (1985) ng depinisyon nakapaligid sa isang sukat ng lupa na maaaring
ang Sikolohiyang Pilipino bilang “pag-aaral ng diwa” o gawa sa bato, kahoy, tabla, kawayan, halaman,
psyche na nangangahulugan ng kayamanan ng ideya na o punong-kahoy.
tinutukoy ng pilosopikal na konsepto ng “esensya” at - Ang bukod ay tangi, tangi sa rito, nakahiwalay,
ang buong saklaw ng mga sikolohikal na konsepto mula at hiwalay. Maari ding mangahulugan ng layo o
sa kabatiran sa motibo at pag-uugali. nakalayo, nag-iisa, hindi kasama o tiwalag
- Ang buklod naman ay bangkat, balangkat,
Si Enriquez (1976) ay karunungan batay sa karanasan ( kalupkop, bigkis, tali, tangkas, at bitling. Bilang
emotions and experienced knowledge ), ulirat o patalinghaga, ang ibig sabihin ng buklod ay
kabatiran sa sariling kapaligiran ( awareness of one’s alyansa o pagkakaisa. Sa Ingles, ang salin ng
surroundings ), isip o impormasyon at pag-unawa ( pagkakabuklod-buklod ay unification bond .
information and understanding ), nakasanayang gawain Maituturing naman na sangandaan ng ilang
at pag-uugali ( habits and behavior ), at kaluluwa ( soul ) konseptong Marxista at ng mga konseptong sariling
na isang paraan upang matutunan ang konsensya ng atin ang pagdadalumat ni Elizabeth Morales- Nuncio
tao. (2012) sa konseptong Bakod/Bukod/Buklod sa aklat na
Ang Siyudad ng Mall: Ang Bakod, Bukod, at Buklod
Ayon kay Dr. Virgilio Enriquez, mayroong tatlong anyo bilang Espasyo at Biswal mula Tabuan Hanggang SM
ang Sikolohiyang Pilipino: City North EDSA.
Sikolohiya sa Pilipinas - tumutukoy sa lahat ng mga
pag-aaral, libro, at sikolohiyang makikita sa Pilipinas, YUNIT 6
banyaga man o maka-Pilipino,
Sikolohiya ng Pilipino - tumutukoy sa lahat ng mga Etnograpiya
pag-aaral, pananaliksik at mga konsepto sa sikolohiya - tinukoy bilang isang maliwanag na account ng
na may kinalaman sa mga Pilipino, at Sikolohiyang buhay panlipunan at kultura sa isang partikular
Pilipino - bunga ng karanasan, kaisipan at oryentasyon na sistemang panlipunan batay sa maraming
ng sa Pilipinas. detalyadong obserbasyon ng kung ano ang
tunay na ginagawa ng mga tao sa setting ng - sa pakikipamuhay, ang mananaliksik ay aktwal
lipunan. na “nakikiranas” sa pang-araw-araw na buhay
- nagmula sa salitang Griyegong ethnos na ng mga taong kaniyang pinapaksa.
nangangahulugang “mga tao” at grapiya na - Ang pakikipamuhay ay mas matagal kumpara
nangangahulugang “pagsusulat.” Isa itong uri sa pagmamasid; ito ay oagdanas ng mga
ng pananaliksik na kadalasang ginagamit sa sitwasyon ng mga paks
larangan ng agham panlipunan, partikular sa - Ang participant observation naman ay isang
antropolohiya at ilang sangay ng pag-aaral sa uri ng etnograpiya na karaniwang ginagamit sa
sosyolohiya, at nakatuon sa isang malalimang larangan ng antropolohiya at sosyolohiya.
pag-aaral sa isang kultura. Isinasagawa ito sa pamamagitan ng
pakikisikhay o pagsisikap ng mananaliksik na
Ang metodolohiyang ito ng pag-aaral ay maaaring makapasok at maging tanggap sa isang
gumamit ng parehong kwantitatibo at kwalitatibong komunidad upang makapagtamasa ng mas
pag-aaral. komprehensibong pag-unawa sa
lipunan/paraan ng pamumuhay ng nasabing
Ayon naman kay Genzuk (2003) (makikita sa aklat nina komunidad.
San Juan et al., 2019), nakasandig sa “malapitan, - Ang nakikiugaling pagmamasid na unang
personal na karanasan, at posibleng partisipasyon, ginamit sa “Nakikiugaling pagmamasid:
hinggil lamang sa obserbasyon ng mananaliksik” na Pananaliksik sa kulturang Agta” ni Bennagen
karaniwang nagsasagawa ng pag-aaral sa mga pangkat (1985), isang eksperto sa etnograpiya,
na multidisiplinar mahalaga sa nakikiugaling pagmamasid ang
pagyakap sa pag-uugali at paraan ng
Sa aklat ni Maranan (2018), nabanggit ang ilang pamumuhay ng pinag-aaralang komunidad, at
pamamaraan sa pagsasagawa ng etnograpiyang sa pagkakaroon ng bukas na pag-iisip na
pag-aaral. nakahandang unawain ang komunidad na iyon.
1. Pagsama-samahin ang simbolikong kahulugan na
nakalap buhat sa pakikipagugnayan sa tao sa lipunan;
2. Magsagawa ng pagsusuri sa mga datos na may iisang Klasipikasyon ng Pagoobserba/Obserbasyon
pananaw at pagsumikapan ding mapanatili ang
pagkakaiba ng katotohanan o realidad sa siyentipikong Naturalistikong Obserbasyon
pananaw; - Pananaliksik sa pagkilos ng paksa sa isang
3. Hanapin ang ugnayan ng simbolo at kanilang sitawasyon; obserbasyon na walang
kahulugan sa isinagawang pakikisalamuha sa mga tao interbensyon – masasaksihan ng mananaliksik
sa lipunan o komunidad ang natural na gawi ng mga paksa
- Para kay Bennagen, mahalaga sa nakikiugaling Ilang paraan ng pagtatala ng impormasyong nakukuha ng
pagmamasid ang pagyakap sa pag-uugali at tagapanayam:
paraan ng pamumuhay ng pinag-aaralang ● papel
komunidad, at sa pagkakaroon ng bukas na ● bidyo
pag-iisip na nakahandang unawain ang ● audio recorder
komunidad na iyon
Sa pangkalahatan, ang pag-oobserba, pakikipamuhay, Hubog ng pagtatanong Inquiry Form
participant observation, at nakikiugaling pagmamasid ay - Ang form na ito ay tumutukoy sa planado at
pawang mahahalagang pamamaraan sa panlipunang nakasulat na katanungan para sa isang tiyak na
pananaliksik o pananaliksik na tumutugon sa mga paksa, na may espasyong nakalaan para sa tugon
pangangailangan ng lipunan ng taong nais kapanayamin