Professional Documents
Culture Documents
PRC - Fiili Maliyet Yönetimi Uzman Eğitimi
PRC - Fiili Maliyet Yönetimi Uzman Eğitimi
com
2 - Envanter Tutarlandırma
Tutarlandırma yöntemi belirlenir, kayıt anahtarları kontrol edilir, tutarlandırma çalıştırılır. İlgili dönemde tutarlandırılacak
envanter hareketleri listelenir ve tutarlandırma çalıştırılır.
4 - İş Emri Maliyeti
İş emri maliyetlendirme uygulaması çalıştırılarak ürünün üretiminde kullanılan malzeme ve aktivite maliyetlerinin dikkate
alınması ile hesaplanır.
5 - Eş Zamanlı Maliyet
Bir işletmenin sahip olduğu veya ürettiği ürün ve hizmetler için yapmış olduğu giderlerin toplamı malzeme ve hizmet
maliyeti olarak tanımlanır. Maliyet tanımının doğru yapılabilmesi için entegre bir sisteme, düzenli tanımlanmış verilere ve
kontrol mekanizmalarına ihtiyaç vardır. Ancak bu sayede en güvenilir ve en doğru maliyet değerlerine ulaşmak mümkün
olur.
PRC.201.T - Fiili Maliyet Yönetimi Uzman Eğitimi 2/75
www.iasbusinessacademy.com
Bir ürünün gerçekleşen maliyetini tanımlayabilmek için CANIASERP sistemi üzerinde 2 seçenek vardır.
Eş Zamanlı Maliyet konseptinde, ilgili dönem içerisinde CANIASERP sistemi üzerinde süreçler geliştikçe maliyet ve
bunların muhasebe karşılıklarının sistem üzerinde otomatik olarak üretilmesi amaçlanmaktadır. Bu sayede, dönem
içerisinde maliyet verileri oluşturulup, gerekli raporların uygun maliyet verileri üzerinden izlenmesi ve raporlanması
gerçekleştirilebilir.
Bu maliyet yönteminde dönem içinde envanter hareketleri sırasında standart fiyattan veya yürüyen ağırlıklı ortalama
fiyatından değerlenen ve muhasebeleşen malzemeler (ham madde, yarı mamûl veya ürünler) için dönem sonunda fiili
maliyet çalıştırılır. Planlanan ve gerçekleşen maliyet değerlerinin analiz edilmesi ile plan ve fiili maliyetler arasındaki fiyat
farkları ilgili kayıtlarının üzerine yüklenerek, fiili yani düzeltilmiş gerçek maliyet değerlerine güncellenerek muhasebe
kayıtlarına yansıtılması sağlanır.
Bu doküman CaniasERP sistemindeki Maliyet Yönetimi altında yer alan Üretim Maliyeti Yönetimi
ve Maliyet Merkezleri Muhasebesi Yönetimi uygulamalarının tanıtımlarını içerir.
Bu doküman CaniasERP sistemindeki Maliyet Yönetimi altında yer alan Üretim Maliyeti Yönetimi ve
Maliyet Merkezleri Muhasebesi Yönetimi uygulamalarının tanıtımlarını içerir.
CaniasERP Üretim Maliyet Yönetimi - Production Cost Management (PRC) - modülü, üretilen mamüllerin
maliyetlerinin hesaplanmasında kullanılır. Bu modülde üretim maliyeti değeri üç ana unsurdan oluşur: ham
madde maliyeti,maliyet merkezlerine girilen masrafların aktivite tutarlarına yansımaları ve fason işlemler
için ödenen fatura tutarları.Hammadde tutarları, Stok Yönetimi modülü tarafından, aktivite tutarları Maliyet
Merkezleri Muhasebesi modülü tarafından, fason işlem faturaları ise Fatura Kontrol modülü tarafından
sağlanır. Ayrıca maliyet değerleri, şirket içir aporlara veri sağlamasının dışında Genel Muhasebe modülü
entegrasyonuyla muhasebeye de aktarılır. Başarılı entegrasyon özelliği maliyet sonuçlarının dönem
kapanışlarında pratik bir biçimde hesaplanmasını da sağlar.
Maliyet Raporları
Modül, kullanıcılara geniş bir raporlama imkanı sunar. Bu raporlardan bazıları, diğer modüllerden
gelen verilerin doğruluğunu, tutarlılığını kontrol etmek ve üretim maliyetlerini hatasız
hesaplayabilmek için kullanılır. Bu sayede üretim maliyeti hesaplaması öncesinde tamamlanması
gereken değişikliklerin tespiti kolaylıkla yapılabilir.
Buna ek olarak üretim maliyeti hesaplanması sonucunda oluşturulan veriler kullanılarak; malzeme
tüketim analizi, aktivite maliyet analizi, üretim emri maliyet öğeleri analizi, ürün, fire ve fason
maliyet analizi yapılabilir. Ayrıntılı bilgilerin sunulduğu bu raporlar, sade tasarımı sayesinde kolay
anlaşılır ve kullanıcıya pratik hareket etme özgürlüğü sunar.
Maliyet Hesaplanması
Üretim Maliyet Yönetimi modülünde, maliyet unsurlarını üretim emri bazında dikkate alarak
hesaplanan bütün tutarlar, ait oldukları üretim emirlerinin stok girişlerine yansıtılır. Bu yöntem
sayesinde dönem içinde üretim sürecinde farklılık gösteren ürünlerin maliyetleri, gerçekçi bir
biçimde hesaplanabilir. Ayrıca üretim emirlerinin operasyon yapısı da dikkate alınarak; yan ürün,
yeniden işleme alınacak ürünler ve yarı mamüller gibi ürün harici olan stok girişlerinin maliyetleri
hesaplanabilir. Bunun yanında maliyet hesaplanması sırasından açık durumda olan üretim
emirlerinin maliyetlerinin gerçeğe uygun olarak bir sonraki döneme devredilmesi sağlanır.
Maliyet Muhasebesi
Üretim Maliyet Yönetimi modülünde sonuçlar, muhasebeye otomatik olarak aktarılır. Ürün ve gider
hesaplarının yansımaları oluşturulur ve maliyet sonuçları muhasebeleştirilir. Böylece yeni
muhasebe belgeleri eklemeden maliyet hesaplarının kapanışları kontrol edilebilir.
Üretim Maliyet Yönetimi modülünde VUK, IFRS, USGAAP, TFRS gibi farklı muhasebe standartları
için ayrı ayrı hesaplama yapılarak üretilen mamül maliyetleri hesaplanabilir. Bu sayede farklı
muhasebe standartlarına göre oluşan maliyet sonuçları raporlanabilir ve bu sonuçlar birbirleri ile
kolaylıkla karşılaştırılabilir.
Modüldeki gerçek zamanlı maliyet hesaplama özelliği ile, standart veya yürüyen ağırlıklı ortalama
maliyet üzerinden hammadde, yarı mamül veya ürünlerin envanter hareketlerinin maliyetleri anlık
olarak hesaplanır ve hesaplanan tutarlar muhasebeleştirilir. Böylelikle anlık olarak maliyetler
raporlanabilir. Ay sonlarında planlanan ve gerçekleşen maliyet değerleri analiz edilerek aralarındaki
farklar envanter hareketlerine dağıtılır ve muhasebeleştirilir.
caniasERP sisteminde bulunan satış irsaliyesi fiyatı, satış faturası fiyatı, standart maliyet, fiili
maliyet ve dağıtım şeması ile satış kalemlerine dağıtılan ek maliyetler raporlanabilir. Bu işlem
sonucunda sapma oranı raporlanarak kar-zarar analizi yapılabilir.
Entegrasyon
CaniasERP Maliyet Merkezleri Muhasebesi - Cost Center Accounting (COS) - modülü ile firmalar, tüm ürün
ve faaliyetlerin etkinliklerini ölçebilir ve karar verme süreçlerini yönetebilirler. Bu modül, yalnızca ürün ve
hizmetlerin maliyetlerini ölçmek için değil aynı zamanda farklı koşullardaki maliyetleri karşılaştırmak amacı
ile de kullanılabilir.Masraflar, modül üzerinde sabit veya değişken olarak tanımlanabilir, masraf çeşidi
grupları oluşturulabilir. Ayrıca çok çeşitli masraf taşıyıcılarının tanımlanmasına da olanak sağlayan bu
modül, dönem boyunca oluşan masraf taşıyıcıları eş zamanlı hesaplar. Böylece gerçekte oluşan masraflar ve
planlanan masraflar karşılaştırılabilir. Modülde tanımlanan dağıtım anahtarları kullanılarak, maliyet
merkezleri arasında masraf aktarımları gerçekleştirilebilir. Kullanıcılar,masraf dağıtım verilerinden yola
çıkarak ilgili fiili ay için ve gelecek aylardaki standart ürün maliyet hesaplamaları için aktivite birim
maliyetlerini belirleyebilirler. Modül üzerinden masraf dağıtım tablosu, yıllık karşılaştırma veya plan-fiili
karşılaştırması gibi çeşitli raporlamalar yapmak da mümkündür.
Masraf Çeşitleri
Sistemde, Genel Muhasebe modülündeki gider hesapları aynı zamanda masraf çeşitleri olarak da
görev yapar. Burada bunların sabit veya değişken masraflar olarak tanımlanması ve ayrıca masraf
çeşidi grupları oluşturularak özetlenmesi mümkündür. Ayrıca bir hesap veya hesap çeşidi, masraf
merkezine tabi olarak anımlanabilir. Bunun amacı, ilgili tüm Genel Muhasebe kayıtlarının maliyet
merkezlerine aktarılmasını garanti etmektir.
Masraf Taşıyıcıları
Maliyet Merkezleri Muhasebesi modülü, çok çeşitli masraf taşıyıcılarının tanımlanmasına (örn.
üretim emirleri veya projeler) olanak sağlar. Dönem boyunca oluşan masraf taşıyıcıları, eşzamanlı
bir hesaplama ile kontrol edilebilir ve nihai maliyet hesaplaması aracılığıyla gerçekte oluşan
masraflar ile planlanan masraflar karşılaştırılabilir.
Maliyet Merkezleri
Modüle temel oluşturan maliyet merkezi ana verileri, belirli bir sayıda masraf yeriyle sınırlı
kalmadan, istenilen şekilde tanımlanabilir. Tanımlanan maliyet merkezleri Genel Muhasebe
modülünde masraf çeşitleriyle (masraf hesapları), Üretim Yönetimi ve Proje Yönetimi modüllerinde
ise masraf taşıyıcıları (üretim emri operasyonları veya proje adımları) ile ilişkilendirilirler. Bu
ilişkilendirme sayesinde Maliyet Merkezleri Muhasebesi modülü, diğer modüllere entegre bir
biçimde çalışır. Ayrıca her maliyet merkezi için üst maliyet merkezi tanımlanarak maliyet merkezi
hiyerarşisinin oluşturulması da mümkündür.
Masraf Dağıtımı
Masraf girişi çerçevesinde Genel Muhasebe kayıtları ve gerekirse stok hareketleri birincil masraf
olarak gruplanabilir. Bir dağıtım anahtarı tanımlanarak, yardımcı maliyet merkezlerinde bulunan
masraflar, üretimin gerçekleştiği ana maliyet merkezlerine dağıtılabilir. Dağıtım ölçütü olarak üretim
onayları, oluşan masraflar veya belirlenen sabit oranlar (örn. metrekare, çalışan sayısı vs.)
Son olarak, hazırlanan masraf dağıtımı verisi kullanılarak gelecekteki ürün maliyet hesaplamaları
için temel alınacak yeni aktivite (örn. işçilik süresi veya elektrik tüketimi) birim maliyetleri
belirlenebilir. Ayrıca aktivite birim maliyetleri hesaplanırken gerçekleşen üretim onayları yerine rota
operasyonlarında anımlanmış ideal çalışma süreleri de kullanılabilir. Çalışma kapasiteleri tam
olarak doldurulmadığında çalışılmayan kısım giderleri de Maliyet Merkezleri Muhasebesi modülü
üzerinden muhasebeleştirilebilir.
Ayrıca modülde oluşturulan veriler için masraf dağıtım tablosu, yıllık karşılaştırma veya plan-fiili
karşılaştırması gibi çeşitli raporlama olanakları da mevcuttur.
Entegrasyon
2 - Envanter Tutarlandırma
Tutarlandırma yöntemi belirlenir, kayıt anahtarları kontrol edilir, tutarlandırma çalıştırılır. İlgili
dönemde tutarlandırılacak envanter hareketleri listelenir ve tutarlandırma çalıştırılır.
1 - Tutarlama öncesi ve sonrası kontrol için INVT10 uygulamasına gidilir. Tutarlama Kontrol
Kulakçığının altındaki "Tutarlama Öncesi Kontrol" linkine tıklanır. Tutarlama Kontrol
Parametrelerinde tanımlanmış olan kontrollere göre kontrol detayları listelenir.
2 - Tutarlama Kontrol kulakçığının altındaki "Tutarlama Sonrası Kontrol" linkine tıklanır. Kontrol
detayları listelenir.
1 - Tutarlandırma yapılacak kayıt seçilir ve detayına gidilir. Fiyatı olmayan envanter hareketi seçilir
ve manuel fiyat bilgisi yazılarak "Manuel Fiyat Ver" butonuna tıklanır.
Tutarlandırma İşlemi.
1 - Tutarlandırma işlemi için INVT10 uygulamasına gidilir. Tutarlandırılacak dönem seçilir ve "Ara"
butonuna basılır.
2 - Tutarlandırılacak kalem seçilir ve "Tutarla" butonuna basılır. Tutarlandırma durumu için "Göster"
butonuna basılarak tutarlandırma durumu görüntülenir.
1- Tutarlandırma mesajları için INVT10 uygulamasına gidilir. Açılan ekranda Tutarlama Kontrol
kulakçığının altındaki Tutarlama Mesajları linkine tıklanır. Tutarlandırma mesajları ilgili ekranda
listelenir.
2 - Muhasebe Fişini Göster seçili ise muhasebe fişi açılır ve "Onay" butonuna basılarak muhasebe
kaydı oluşturulur.
Muhasebe Standartları.
1 - INVT22-Tutarlı Stok Raporu ekranında malzemelerin belirlenen tarih aralığındaki veya tarih
aralığından önceki dönem sonundaki miktar ve tutar bigilerinin hesaplanarak raporlanması
sağlanır. Üst barda yer alan filtreleme kriterleri seçilerek istenilen malzemenin envanter haraketleri
listelenir.
- Basit mod ile fazla arama kriterleri yerine sade bir görünüm ile listeleme yapmak mümkündür.
3 - Depo Kriteri sekmesinde Depo, Stok Yeri, Özel Stok Tipi alanlarına göre arama yapılabilir.
4 - Hareket Kriterleri sekmesinde hareket tiplerine veya yönlerine göre arama yapılabilir. Yön
alanında sadece Giriş veye Çıkış seçilerek "Ara" butonuna basıldığında listelenen kayıtlar da
değişir. Sadece hareket tipleri kriterleri farklılaştırılarak arama yapılabilir.
- Hepsi seçeneği kullanılarak tüm seçenekler kullanılır. Hiçbiri seçeneği kullanılarak tüm seçimler
kaldırılır.
5 - Rapor Detay sekmesinde Malzeme Kodu, Malzeme Tipi, Depo, Stok Yeri gibi gruplama ile ilgili
işlemler yapılır. Devirleri Göster, Hareketleri Göster, Miktarları Göster seçenekleri ile belirlenebilir.
6 - Tutar Detay sekmesinde Giriş Tutar, Çıkış Tutar, Bakiye Tutar gibi detaylar tabloya eklenebilir.
Hesaplama Şeması alanında "Zoom" butonuna tıklanarak açılan IASCAL004-Maliyet Şeması
destek tablosundan seçim yapılarak detayları listelenebilir.
1 - INVT24-Tutarlı Stok Raporu ekranında verilen tarih aralığında devir-dönem içi ve dönem
sonundaki miktar ve tutar bilgilerini listeler. Ekranda yer alan filtreleme kriterleri seçilerek istenilen
malzemenin envanter haraketleri listelenir. Hareket Tipi alanında devir, ilgili dönem içindeki giriş,
çıkış ve transfer hareketleri yer alır.
- Bu bilgilerin alt tarafında ise Giriş Toplamı, Çıkış Toplamı, Ana Toplam ve Kümülatif Toplam
bilgileri yer alır. Kolonlarda Miktar ve Tutar bilgileri izlenir. Üst barda yer alan kriterler
değiştirildiğinde listelenen kayıtlarda değiştirilir.
Maliyet Dağıtım şeması destek tablolarının kurulumu anlatılır. Maliyet ve maliyet elemanları
arasındaki ilişkiler tanıtılır.
Finans modülünde maliyet merkezi bilgisi verilerek kaydedilmiş gerçek masraflar, COS modülü için
gerekli temel verilerdendir. İş bitiş onayları ile verilen gerçek üretim zamanları ve aktivite miktarları
bir diğer önemli temel verileri oluşturur. COS - Maliyet Merkezleri muhasebesi bu verileri kullanarak
destek tablolarında yer alan tanımlamalar ve Maliyet Dağıtım şeması bilgisine göre Aktivite birim
maliyetlerinin hesaplanmasını sağlar.
2- Maliyet Dağıtım şemasında kullanılacak benzer özellikteki birden fazla maliyet merkezi tek tek
tanımlanabilir.Bunun yanında benzer özellikteki maliyet merkezlerinin tek bir kategori altında
da tanımlanabilir. Maliyet şemasında sadece bu kategori belirtildiğinde aynı kategorideki tüm
maliyet merkezlerinin maliyet dağıtımında dikkate alınması sağlanır.
4- Maliyet merkezi - Maliyet merkezi kategorisi eşleştirmesini yapmak için BAST06 Maliyet merkezi
uygulamasından ilgili maliyet merkezinin detay ekranına gidilerek 'kategori' alanınına zoomlanır.
6- Maliyet merkezi kategorisi seçildikten sonra "kaydet" butonu ile tanımlama kaydedilir.
1- Maliyet Dağıtım şemasında dikkate alınacak kayıtlar, muhasebe sisteminde üzerinde maliyet
detayı girilen tüm kayıtları kapsamaktadır. Eğer bu hesaplar arasında bir daraltma yapılmak
isteniyorsa bu hesaplar tek tek satırlar halinde ilgili destek tablosunda tanımlanmalıdır.
Bunun için COS destek tablosu altında yer alan IASCOS002-Maliyet Hesapları tablosuna gidilir.
2- IASCOS002-Masraf Hesapları tablosunda işlem yapılacak satır seçilip "kalem" butonu ile detay
ekranına gidilir.
3- Açılan detay ekranda masraf hesapları için dikkate alınması istenen hesaplar tanımlanmıştır.
Hesap kodunun sonuna % işareti koyularak bu hesap koduyla başlayan tüm hesapları kapsaması
sağlanmıştır.
Gerektiği durumlarda hesap numarasının tamamı da yazılabilir. Sistem birden fazla hesap
satırının eklenmesine izin vermektedir.
1- IASCOS003-Maliyet Merkezi Dağıtım Şemaları tablosu Maliyet Muhasebesi için temel destek
tablosudur. Tahakkuk etmiş ve muhasebeleştirilirken belirli maliyet merkezleri ile ilişkilendirilmiş
maliyet kalemlerinin, maliyet yüklenecek maliyet merkezlerine hangi esaslar doğrultusunda
dağıtılacağı bilgisi, yani dağıtım şablonu bu destek tablosunda girilir.
3- Maliyet Merkezi Dağıtım Şemaları detay ekranında 'firma', 'sorgulanmak istenen döneme ait yıl',
'sorgulanmak istenen dönem', 'muhasebe standartı', 'açıklama', 'düzenleyen' ve 'değiştirilme tarihi'
alanları görülmektedir.
Firma, muhasebe yılı, muhasebe dönemi ve muhasebe standartına bağlı olarak maliyetlerin
nasıl dağıtılacağı ekrandaki tabloda yer almaktadır. Şemada kullanılacak kaynak hesaplar sol
tarafta, hedef hesaplar ise sağ tarafta bulunmaktadır.Bu ekranda aynı zamanda muhasebe de kayıt
altına alınmış giderlerin gerçek üretim gider yerlerine yüklenmesi için gerekli tanımlar
görülmektedir.
Kalem numarası aynı olan satırlar aynı kaynak üzerinde biriken maliyetlerin hedeflere
dağıtılmasını kapsamaktadır.Tabloya göre ilk bloktaki kaynak maliyet merkezinin ilgili hesabında
biriken maliyetleri hedef mliyet maliyet merkezlerinin ilgili aktivitesine yüzdesel oranda
dağıtılacaktır.Burada kaynak maliyet merkezi için tanımlanan hesap numarası yerine 'kaynak
hesap grup kodu' da tanımlanabilir.İlgili kaynak hesap grubu kodu altında kaç farklı muhasebe
hesabı varsa bunların her biri için maliyet dağıtım şemasındaki satır çoklanacaktır ve buna göre
çalışacaklardır. Benzer bir özellik maliyet merkezi için de geçerlidir.Dağıtım şemasında herhangi
bir kaynak maliyet merkezinin tanımlanması yerine dağıtım işleminin bir 'kaynak maliyet merkezi
katagorisi'ne bağlı olarak bu kategorideki tüm maliyet merkezleri için çalıştırılması sağlanabilir.
'Aynı maliyet merkezine dağıtım' kontrolü ise hedef maliyet merkezinde veya kaynak maliyet
merkezi için kategori kullanılması durumunda sadece kaynak ve hedef hesapların maliyet
merkezleri birbirine eşit olduğu durumda bu dağıtım şemasının işleme koyulmasını sağlar.
4- COST10 uygulamasında hangi maliyet merkezleri için hangi aktivitelere hangi oranlarda dağıtım
yapılacağı tanımlaması yapılır.
5- IASCOS003 tablosunun detay ekranındaki butonlar sayesinde tablonun daha kontrollü ve pratik
kullanılması sağlanmıştır.
Kalem satırı seçilip "hızlı giriş" butonuna tıklandığında kaynak maliyet merkezindeki
maliyetlerin dağıtılacağı hedef maliyet merkezinin, hesap numarasının ve dağıtım oranının
girilebileceği bir ekran açılır.
7- "Şema kontrol" butonu dağıtım şemasında sistem tarafından yapılan kontroller sonrasında veri
girişi ile ilgili bir tutarsızlık varsa bunun belirlenmesini sağlar.
Örnekteki ilk iç satırın dağıtım oranı toplamı %100'e ulaşmadığı için "Şema kontrol" butonuna
tıklandığında sistem hata mesajı verir.
8- "Hataları göster" butonu şema kontrol adımı sonrasında çıkan hataların incelenmesine imkan
tanır.
9- Yukarıdaki ekranda "Hataları göster" butonuna tıklandığında kontrol adımında çıkan hatalar
listelenmiştir.
2- IASCOS005-Ürün Hareket Kodu tablosunda işlem yapılacak satır seçilip "kalem" butonu
detayına gidilir.
3- Açılan detay ekranda iş emrine bağlı giriş ve çıkış hareketleri için 'hareket kodu'
tanımlanmaktadır.
IASCOS010-Masraf Grupları
2- Bu örnekte IASCOS010 Masraf Grupları tablosunda 'işçilik' ve 'bakım' giderleri için birden fazla
hesap olduğundan bu hesaplar için birer grup oluşturulmuştur. Bu gruplar hesap planıyla
ilişkilendirilerek maliyet şemasında dikkate alınması sağlanır.
3- İlgili hesaplar için FINT01 uygulamasından "kalem" butonu ile hesap detayına gidilir.
4- Hesap detay ekranının 'Muhasebe bilgisi' kısmındaki 'Maliyet hesap grubu' alanından ait olduğu
hesap grubu girilerek ilişkilendirme yapılır.
Bu ilişkilendirme sayesinde maliyet dağıtım şemasında ilgili kaynak hesap alanına maliyet
hesap grubu girilebilir. Böylece girilen hesap grubuna dahil olan tüm hesapların dikkate alındığı
bir şema oluşturulmuş olur.
5- Hesap detay ekranında 'maliyet hesap grubu' alanından seçilebilen ilgili hesap grupları.
1- Gerçek verilerin toplama işlemi tamamlandığında COST01 ekranında "arama" butonu yardımıyla
sistemdeki ilgili mevcut kayıtlar listelenir.
2- Açılan ekran üzerinde firma, dönem tanımı için yıl ve muhasebe dönemi, muhasebe standartı
seçilir. Plan tipi olarak 'Gerçek' seçeneği otomatik olarak işaretli gelir.
- Gerekli veriler tamamlandıktan sonra "Onay" butonu ile uygulama çalıştırılır ve ilgili iki verinin
üretilmesi sağlanır.
- Sistemde 'Döneme ait gerçek maliyet kalemleri aktarıldı' mesajı alındığında işlem başarılı bir
şekilde tamamlanmış olur.
2- Açılan ekran üzerinde firma, dönem tanımı için yıl ve muhasebe dönemi, muhasebe standartı
seçilir. Plan tipi olarak 'Gerçek' seçeneği otomatik olarak işaretli gelir.
3- Sistemde 'Döneme ait gerçek maliyet kalemleri aktarıldı' mesajı alındığında işlem başarılı bir
şekilde tamamlanmış olur.
4- Gerçek verilerin toplama işlemi tamamlandığında COST01 ekranında "arama" butonu yardımıyla
sistemdeki ilgili mevcut kayıtlar listelenir. Mevcut kayıtlardan birinin detayına gitmek için "göster"
butonuna tıklanır.
5- Kayıt detayında ilgili maliyet merkezinde muhasebeden hangi hesaplar için hangi tutarlar
toplanmış ve maliyet merkezindeki aktivitelerin kullanım miktarı ve tutarı görüntülenebilmektedir.
6- COST01'deki ikinci temel adım 'Toplama Kontrolü' dür. 'Toplama kontrolü', muhasebe siteminde
kayıtlı tutarların toplama işlemi içinde dikkate alınıp alınmadığının kontrolüdür.
7- Toplama kontrolünde de firma ,muhasebe yılı, muhasebe dönemi ve muhasebe standartı girilip
"Ok" butonu ile devam edilir.
Sağ tablodaki kayıtlar ise gerçek toplama işleminde dikkate alınan maliyetleri göstermektedir. Bu
ekran olası bir fark olduğu durumda karşılaştırma yapmaya yardımcı olmaktadır.
Bu ekranda 'tüm görünüm', 'hesap görünümü' ve 'maliyet merkezi görünümü' seçenekleriyle özet
tablo alınarak sistemdeki veriler karşılaştırılabilir.Her tablonun altında yer alan alt toplamlar da
kontrol edilmelidir.
9- COST01' deki 3.temel adım 'Aktivitelere masrafların dağıtılması' adımıdır. Bu adımda seçili
dönem için gerçekleşen giderlerin, IASCOS003 destek tablosunda bu dönem için oluşturulmuş
dağıtım şablonuna göre aktivitelere dağıtılmasıdır. IASCOS003'deki şablona uygun olarak, maliyet
merkezleri üzerindeki maliyetler istenen maliyet merkezi ve aktivite tipine dağıtılır.Dağıtım işlemi
sonrası COST01 ekranında, bir maliyet merkezi seçilip, “Göster” düğmesine basılarak, dağıtım
sonuçları izlenebilir.
10- Açılan ekranda firma, dönem, yıl ve muhasebe standartı bilgileri girilip "Ok" butonuna
tıklandığında dağıtım işlemi tamamlanmış olur.
11- Dağıtım işlemi sonrası COST01 ekranında bir maliyet merkezi seçilip “Göster” düğmesine
basılarak, dağıtım sonuçları izlenebilir.
12- Kayıt detayında ilgili maliyet merkezine dağıtılan masraflar sarı renkle, maliyet merkezinden
dağıtılan masraflar ise yeşil renkle gösterilmektedir.
13- COST01'de 4.temel adım 'Dağıtım kontrolüdür'. Bunun için dağıtım işlemi sonrası COST01
ekranında “Dağıtım Kontrolü” butonuna tıklanır.
14- Açılan bu ekran, seçili dönem için yapılan dağıtımın iki şekilde kontrolüne imkan sağlar.
15- Açılan ekranda da görüldüğü gibi Tesis, Maliyet Merkezi, Aktivite, Hesap Tipi ve Hesap
Numarası alanları bazında masraflar ayrı ayrı toplanıp değerlendirilir.
18- Bu kontroller sağlandıktan sonra işlem başarıyla gerçekleşmişse aktivite birim hesaplaması
adımına geçilir. Bunun için "Aktivite fiyatı hesapla" butonuna tıklanır.
19- Açılan ekranda firma, muhasebe yılı, muhasebe dönemi, muhasebe standartı ve plan tipi
seçildikten sonra "Ok" butonu ile detay ekrana geçilir.
20- Detay ekrana her bir maliyet merkezindeki her bir aktivite için toplam aktivite miktarı ve
tutarlarını gösteren bir tablo gelir. Bu ekranda 'Maliyet tipi' ve 'Gerçek zaman indeksi'
tanımlanarak birim aktivite tutarları kaydedilir. Kaydedilen indeks ile iş emri tipi destek tablosundaki
maliyetlendirme indeksi aynı olmalıdır.
Kaydetme işlemiyle birlikte kaydedilen aktivite birim fiyatları CALT02 uygulaması üzerinden
izlenebilmektedir
PRC.201.T - Fiili Maliyet Yönetimi Uzman Eğitimi 50/75
www.iasbusinessacademy.com
21- Aktivite birim maliyet detay ekranındaki 'Maliyet tipi' alanının kulakçığına tıklandığında açılan
seçim ekranı.
22- CALT02 uygulamasında ilgili 'maliyet merkezi', 'maliyet tipi' ve 'geçerlilik tarihi' girilerek arama
yapıldığında sistemde hesaplatılan aktivite birim maliyetleri listelenebilir.
2- Aktivite birim maliyet hesaplama ekanında gerekli alanlar doldurulur. Eğer ideal çalışma
sürelerine göre gerçekleşen fiili sürelerin karşılaştırılıp çalışılmayan kısımlar için ayrıca
'çalışılmayan kısım gider muhasebe fişi' kesilmek isteniyorsa maliyet hesaplama adımında 'İdeal
üretim sürelerini göze al' kontrolü işaretlenir.
3- Açılan hesaplama detay ekranındaki tabloda maliyet merkezleri ve aktiviteler bazında toplam
gerçekleşen aktivite çalışma süreleri ve ideal akitivite çalışma süreleri görülmektedir.
- Ekranda hesaplanan 'değişken çalışılmayan kısım gideri tutarını muhasebeye aktarmak için
"çalışılmayan kısım gideri muhasebeleştir" butonuna tıklanır.
4- Açılan ekranda 'belge tipi' ve 'kayıt anahtarı' girilerek ilgili kaydın muhasebeye aktarılması
sağlanır.
"Kaydet" butonuna tıklandığında ilgili muhasebe belgesinin oluştuğunda dair mesaj alınır.
1- COST30 uygulamasında firma, muhasebe yılı, dönem, tesis, maliyet merkezi, muhasebe
standartı, plan tipi ve rapor arama kriterleri kullanılarak maliyet dağıtım raporu çekilebilir. 'Rapor'
alanından dağıtıcı ve toplayıcı seçenekleri seçilebilir.
'Rapor' alanı 'dağıtıcı' olarak seçildiği durumda ekrandaki tablo üzerinde hangi hesaplardan
hangi maliyet merkezlerine dağıtıldığı görülebilmektedir. Satırlarda dağıtım şemasının çalışmasının
ardından oluşan hesaplar ve aktivite tipleri yer alır. Kolonlarda ise bununla ilgili işlem görmüş
maliyet merkezi bilgileri yer alır. Tablonun alt kısmında ise üzerinde maliyet toplanan maliyet
merkezlerinin diğer maliyet merkezlerine ne şekilde dağıtım yaptığı görülür.
3- Rapor alanı toplayıcı olarak seçilip çalıştırıldığında COST01 toplama adımında gerçekleşen yani
muhasebe sisteminde maliyet merkezleriyle ilişkili olarak sisteme girilmiş kayıtlar '*' aktivite tipiyle
tablonun en üst kısmında yer alır. Burada hangi hesaplara hangi maliyet merkezleri kullanılarak
muhasebe kayıdı oluşturulduğu görülebilir.
Raporun devamında aktivite tipi dolu olan satırlar ise maliyet dağıtım şemasının çalıştırılmasının
ardından ilgili maliyet merkezlerinde toplanan nihai tutarları gösterir.Tablonun alt kısmında yer alan
rapor bilgisi ise aktiviteden bağımsız olmak üzere her bir maliyet merkezinin hangi maliyet
merkezlerinden ne kadarlık bir pay aldığını gösterir.
4 - İş Emri Maliyeti
1- İş emirlerini fiili maliyetlendirme sürecine başlamadan önce sistem yardımıyla bir takım kontroller
gerçekleştirmek mümkündür. Bu kontroller maliyetlendirme sürecinde kullanıcının karşısına
çıkabilecek olası problemlerin sürece başlamadan önce kontrolünü sağlarlar. Bu işlemi
gerçekleştirebilmek için, Muhasebeleştirme Kontrol butonunun kulakçığının altındaki Maliyet
Öncesi Kontrol linkine tıklanır. Tutarlama öncesi kontrol parametrelerinde tanımlanmış olan
kontrollere göre kontrol detayları listelenir.
1- İş Emri Maliyet tablosu oluşturmak için PRDT51 uygulaması açılır. İlgili uygulamada sağ üst
köşede bulunan İş Emri Listesi Oluştur butonuna basıldığında en güncel liste sistem tarafındna
yeniden oluşturulmuş olacaktır. Listele butonuna basıldığı taktirde ise son güncel liste kullanıcıya
sunulur.
İş emirlerini sıralamak.
1- İş emirlerini sıralamak için PRDT51 uygulaması açılır. Dönem seçilir ve ara butonuna basılır.
İş Emri maliyetlendirme.
Ara butonuna basıldıktan sonra, sistem o dönemde işlem görmüş ve fiili maliyeti hesaplanması
beklenilen iş emirlerden oluşmuş listeyi ekrana yansıtır.
3- Göster butonuna basılarak ilgili iş emrinin fiili maliyet ögelerinin detaylı bir şekilde gösteriminin
sağlandığı rapor ekranı açılır.
1- Malzeme Tüketim Analizi için PRDT52 uygulamasına gidilir. Açılan ekranda Malzeme Tüketimi
Analizi butonuna basılır. Analiz yapılacak dönem bilgisi girilir ve ara butonuna basılır.
1- Aktivite maliyeti analizi için PRDT52 uygulaması açılır. Aktivite Maliyeti Analizi butonuna
basılır. Dönem bilgisi ve gruplama seçenekleri girildikten sonra ara butonuna basılır.
1- İş emri bakiye kontrolü için PRDT52 uygulaması açılır. İş Emri Bakiye Kontrolü butonuna
basılır. Dönem bilgisi girildikten sonra ara butonuna basılır.
1- İş Emri Maliyet Öğeleri raporunu almak için PRDT52 uygulaması açılır. İş Emri Maliyet Öğeleri
butonuna tıklanır. Tesis, iş emri tipi, iş emri numarası ve dönem bilgisi girildikten sonra ara
butonuna basılır.
1- Ürün ve fire maliyeti analizi için PRDT52 uygulaması açılır. Açılan ekranda Ürün ve Fire
Maliyeti Analizi butonuna tıklanır. Dönem bilgisi girilir ve ara butonuna basılır.
1- Ürün ve fire maliyeti analizi için PRDT52 uygulaması açılır. Ürün ve Fire Maliyeti Analizi
butonuna tıklanır. Dönem seçilir ve ara butonuna basılır.
İş Emri Muhasebeleştirme.
1- PRDT60 uygulamasında ilgili tarih aralığı girilerek iş emirleri listelenir. Muhasebeye aktarılması
istenen iş emirleri seçilerek Muhasebeleştir butonuna tıklanır.
1- PRDT52 Üretim Maliyeti Raporları uygulaması, iş emri maliyet raporlarını üzerinde barındırır
ve bu raporlara tek bir noktadan ulaşımı sağlar. Maliyet raporlarından biri olan fason maliyet analizi
raporuna da bu uygulama üzerinden ulaşmak mümkündür. Fason maliyet analizi raporuna ulaşmak
için ilgili firma ve muhasebe standardı seçilir. "Fason Maliyeti Analizi" butonuna tıklanır.
2- Açılan rapor ekranında tarih aralığı, muhasebe standardı, ürün tipi, ürün kodu, hizmet kartı,
tedarikçi, tesis, iş emri tipi ve iş emri numarası arama kriterleri kullanılarak listeleme yapılabilir.
Listelen kayıtlar, ürün tipi, ürün kodu, hizmet kartı, tedarikçi, tesis, iş emri numarası ve fatura
numarasına göre gruplanarak gerekli analizler gerçekleştirilebilir.
1- PRDT52 uygulaması, iş emri maliyet raporlarını içeren ve bu raporlara tek bir noktadan
ulaşılmasını sağlayan uygulamadır. Maliyet raporlarından biri olan, dağıtılan ve gerçekleşen masraf
karşılaştırması raporuna da bu uygulama üzerinden ulaşmak mümkündür. Dağıtılan ve
gerçekleşen masraf karşılaştırması raporuna ulaşmak için, ilgili firma ve muhasebe standardı
seçilir. "Dağıtılan ve gerçekleşen masraf karşılaştırması" butonuna tıklanır.
2- Açılan rapor ekranında, tarih aralığı, tesis, maliyet merkezi ve aktivite arama kriterlerine göre
listeleme yapılabilir.
PRC.201.T - Fiili Maliyet Yönetimi Uzman Eğitimi 73/75
www.iasbusinessacademy.com
Tesis, maliyet merkezi ve aktivite bazında dağıtılan masraf, gerçekleşen maliyet ve aktivite
miktarı görüntülenebilmektedir.
5 - Eş Zamanlı Maliyet
Bir işletmenin sahip olduğu veya ürettiği ürün ve hizmetler için yapmış olduğu giderlerin toplamı
malzeme ve hizmet maliyeti olarak tanımlanır. Maliyet tanımının doğru yapılabilmesi için entegre
bir sisteme, düzenli tanımlanmış verilere ve kontrol mekanizmalarına ihtiyaç vardır. Ancak bu
sayede en güvenilir ve en doğru maliyet değerlerine ulaşmak mümkün olur.
Bir ürünün gerçekleşen maliyetini tanımlayabilmek için CANIASERP sistemi üzerinde 2 seçenek
vardır.
Eş Zamanlı Maliyet konseptinde, ilgili dönem içerisinde CANIASERP sistemi üzerinde süreçler
geliştikçe maliyet ve bunların muhasebe karşılıklarının sistem üzerinde otomatik olarak üretilmesi
amaçlanmaktadır. Bu sayede, dönem içerisinde maliyet verileri oluşturulup, gerekli raporların
uygun maliyet verileri üzerinden izlenmesi ve raporlanması gerçekleştirilebilir.
Bu maliyet yönteminde dönem içinde envanter hareketleri sırasında standart fiyattan veya yürüyen
ağırlıklı ortalama fiyatından değerlenen ve muhasebeleşen malzemeler (ham madde, yarı mamûl
veya ürünler) için dönem sonunda fiili maliyet çalıştırılır. Planlanan ve gerçekleşen maliyet
değerlerinin analiz edilmesi ile plan ve fiili maliyetler arasındaki fiyat farkları ilgili kayıtlarının
üzerine yüklenerek, fiili yani düzeltilmiş gerçek maliyet değerlerine güncellenerek muhasebe
kayıtlarına yansıtılması sağlanır.