13&;:%&/5
*
3"%"
.

*/*453»8 §

T

4Ʉ%:
*
53:#6/"Œ: §

T

1"35*&
10-*5:$;/& §

T


§4. 13&;:%&/5
*
3"%"
.*/*453»8
▪Prezydent Rzeczypospolitej jest wybierany przez Naród w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i
w głosowaniu tajnym.
▪Prezydent Rzeczypospolitej jest wybierany na pięcioletnią kadencję i może być ponownie wybrany tylko raz.
▪Na Prezydenta Rzeczypospolitej może być wybrany obywatel polski, który najpóźniej w dniu wyborów kończy
35 lat i korzysta z pełni praw wyborczych do Sejmu. Kandydata zgłasza co najmniej 100 000 obywateli mających
prawo wybierania do Sejmu.

13&;:%&/5:
3;&$;10410-*5&+
10-4,*
Wojciech Jaruzelski (1989-1990)

-FDI
8B’ʒTB "MFLTBOEFS
-FDI
#SPOJT’BX
"OES[FK
%VEB

 ,XBʯOJFXTLJ ,BD[ZʤTLJ ,PNPSPXTLJ 
 o 

13&;:%&/5
31
▪zarządza wybory do Sejmu i Senatu;
▪zwołuje pierwsze posiedzenia Sejmu i Senatu; władza ustawodawcza
▪może w przypadkach określonych w Konstytucji RP zarządzić skrócenie prezydenta
kadencji Sejmu; wtedy skrócona zostaje też kadencja Senatu.
▪jest reprezentantem państwa w stosunkach zewnętrznych;
▪mianuje i odwołuje ambasadorów; polityka
▪przyjmuje listy uwierzytelniające; zagraniczna Polski
▪ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe.
▪mianowanie Szefa Sztabu Generalnego i dowódców rodzajów sił zbrojnych;
▪na wniosek Ministra Obrony Narodowej, nadaje określone w ustawach stopnie
wojskowe.
obronność i
▪na wniosek Prezesa Rady Ministrów, mianuje Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych; bezpieczeństwo
▪na wniosek Prezesa Rady Ministrów, zarządza powszechną lub częściową państwa
mobilizację i użycie Sił Zbrojnych do obrony Rzeczypospolitej Polskiej;
▪na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić stan wojenny lub stan wyjątkowy
na części albo na całym terytorium.

1
▪nadaje obywatelstwo polskie oraz wyraża zgodę na
zrzeczenie się obywatelstwa polskiego; tradycyjne kompetencje
▪nadaje ordery i odznaczenia; głowy państwa
▪stosuje prawo łaski.

Zgromadzenie Narodowe – organ konstytucyjny złożony z członków polskiego Sejmu i Senatu, które
w przypadkach określonych w Konstytucji, obradując wspólnie pod kierownictwem Marszałka Sejmu
lub Marszałka Senatu w jego zastępstwie, pełnią funkcję Zgromadzenia Narodowego.

Prezydent RP - Andrzej Duda

Premier-minister - Donald Tusk
Minister Obrony Narodowej - Władysław Kosiniak-Kamysz
Minister Spraw Zagranicznych - Radosław Sikorski
Minister Edukacji - Barbara Nowacka
Minister Sprawiedliwości - Adam Bondar

Premier-ministrem zostaje lider zwycięzkiej partii.

§5. SĄDY I TRYBUNAŁY

2
▪ Parlament jako władza ustawodawcza tworzy prawo, rząd i prezydent wprowadzają je
w życie. Aby taki system działał sprawnie, muszą funkcjonować organy, które
wykonują władzę sądowniczą, czyli czuwają nad przestrzeganiem prawa.
▪ W Konstytucji RP zapisano, że władzę sądowniczą sprawują sądy i trybunały
niezależne od innych organów.
▪ Działalność sądów i trybunałów polegająca na rozstrzyganiu sporów i osądzaniu
przestępstw na podstawie obowiązującego prawa nazywamy wymiarem
sprawiedliwości.
▪ W Polsce funkcjonują:
- Sąd Najwyższy
- sądy powszechne
- sądy administracyjne
- sądy wojskowe
▪ Zasady działania sądów:
- dwuinstancyjność postępowania
- niezależność sądów
- niezawisłość sędziów
▪ Prokurator to urzędnik państwowy, którego zadaniem jest ściganie przestępstw. W
trakcie rozprawy stara się udowodnić swoje zarzuty wobec oskarżonego i
doprowadzić do wydania przez sąd wyroku skazującego.
▪ Obrońca (inaczej adwokat, mecenas) broni przed sądem osobę, której postawiono
zarzuty.

Sądy powszechne:
▪ Rozstrzygają sprawy z różnych obszarów prawa, takich jak prawo cywilne, karnego, rodzinnego,
pracy i gospodarczego.
▪ Dzielą się na różne instancje:
▪ Sądy rejonowe są sądami pierwszej instancji, rozpatrują większość spraw w powiatach.
▪ Sądy okręgowe są sądami drugiej instancji, zajmują się odwołaniami od orzeczeń sądów rejonowych
(apelacje).
▪ Sądy apelacyjne rozpatrują odwołania od orzeczeń sądów okręgowych (apelacje) i działają jako sąd
drugiej instancji w przypadku spraw rozpoczętych w sądach okręgowych.
▪ Sądy grodzkie działają przy sądach rejonowych i zajmują się sądzeniem wykroczeń.
Sąd Najwyższy:
▪ Pełni nadzór nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych.
▪ Zajmuje się interpretacją prawa, rozpoznawaniem kasacji i stwierdzaniem ważności wyborów oraz
referendum ogólnokrajowych.
Sądy wojskowe:
▪ Orzekają w sprawach karnych dotyczących przestępstw popełnionych przez żołnierzy.
Sądy administracyjne:
▪ Są dwuinstancyjne, gdzie pierwszą instancją jest wojewódzki sąd administracyjny, a drugą instancją
Naczelny Sąd Administracyjny.
▪ Kompetencje obejmują kontrolę działania organów administracji publicznej i rozstrzyganie sporów
związanych z samorządem i administracją państwową.

3
 Trybunał Konstytucyjny:
▪ Składa się z 15 sędziów wybieranych przez Sejm na 9 lat.
▪ Kompetencje obejmują orzekanie o zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją RP oraz
inne kwestie konstytucyjne.
Trybunał Stanu:
▪ Składa się z przewodniczącego, zastępców i członków wybieranych przez Sejm spoza grona posłów i
senatorów.
▪ Kompetencje obejmują sądzenie najwyższych dostojników państwowych za złamanie konstytucji w
związku z pełnionymi funkcjami.

§6. PARTIE POLITYCZNE

Partią polityczna - to organizacja o charakterze dobrowolnym, która za główny cel stawia sobie zdobycie lub
utrzymanie władzy państwowej. Władza natomiast jest jej niezbędna do realizacji programu politycznego.

SYSTEMY PARTYJNE NA ŚWIECIE

— jednopartyjny (monopartyjny) — np. PZPR w Polsce.

— dwupartyjne - np. USA - republikani i demokraci; Wielka
Brytania - partia pracy i konserwatyści.
— wielopartyjny — np. Polska, Ukraina, Litwa.

PARTII W POLSKIM SEJMIE

Prawicowe — Prawo i Sprawiedliwość, Konfederacja.

Lewicowe — Polskie Stronnictwo Ludowe, Lewica, Wiosna, Zielona
Centrowe — Platforma Obywatelska, Polska 2050, Teraz!, Nowoczesna

ZADANIA PARTII POLITYCZNEJ

1. Reprezentacja interesów
2. Kształtowanie polityk publicznych
3. Udział w procesie demokratycznym
4. Monitorowanie władzy
5. Edukacja polityczna
6. Integracja społeczna