TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG THƯƠNG TP.

HCM
KHOA CÔNG NGHỆ HÓA HỌC
BỘ MÔN CÔNG NGHỆ HÓA HỌC VÀ VẬT LIỆU
--------------------o0o--------------------

TIỂU LUẬN
ĂN MÒN VÀ BẢO VỆ VẬT LIỆU

ĂN MÒN ĐIỆN HÓA

GVHD: Th.s Nguyễn Ngọc Kim Tuyến

SVTH: Trần Ngọc Quỳnh Châu
Huỳnh Thái Kim Nguyên
Nguyễn Thế Nam
Nhóm: 03
Lớp: 12DHVL

Thành Phố Hồ Chí Minh, tháng 08 năm 2023

 LỜI CẢM ƠN

Lời đầu tiên, em xin gửi lời cảm ơn đến khoa Công nghệ hóa học trường Đại
học Công Thương thành phố Hồ Chí Minh đã đưa môn học “ Bảo vệ và ăn mòn
vật liệu “ vào giảng dạy. Đây là một môn học rất hay và cho em nhiều kiến thức
bổ ích. Trong quá tình học môn học này, em đã nhận được rất nhiều sự quan
tâm, hướng dẫn tận tình của các thầy, cô thuộc bộ môn Công nghệ hóa học và
vật liệu. Đặc biệt, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến cô Nguyễn Ngọc Kim
Tuyến - người đã trực tiếp hướng dẫn em hoàn thành bài tiểu luận này.
Trong quá trình làm bài, do hiểu biết của em về đề tài “Ăn mòn điện hóa” còn
nhiều hạn chế nên bài làm khó tránh khỏi những thiếu sót. Mong thầy, cô xem
và góp ý thêm cho em để bài làm ngày càng hoàn thiện. Em xin chân thành cảm
ơn!
 NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN

Nhóm sinh viên gồm: 1. Trần Ngọc Quỳnh Châu MSSV: 2045210022
2. Huỳnh Thái Kim Nguyên MSSV: 2026210660
3. Nguyễn Thế Nam MSSV: 2026211233
Nhận xét:............................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
Điểm đánh giá:
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................

Ngày.....tháng.....năm 2023

(Ký tên, ghi rõ họ tên)

 MỤC LỤC

A. NGUYÊN LÝ ĂN MÒN..................................................................................1
1. Các khía cạnh về ăn mòn điện hóa..............................................................1
1.1 Các phản ứng điện hóa.........................................................................1
1.2 Sự phân cực..........................................................................................6
1.3 Sự thụ động..........................................................................................8
1.4 Hiệu ứng liên kết Galvanic................................................................10
B. CÁC DẠNG ĂN MÒN...................................................................................11
1. Đồng loạt tấn công.....................................................................................12
2. Ăn mòn Galvanic và sự ăn mòn giữa hai kim loại....................................13
3. EMF VÀ GALVANIC..............................................................................14
4. Hiệu ứng của môi trường...........................................................................18
5. Hiệu ứng do khoảng cách..........................................................................19
6. Hiệu ứng vùng...........................................................................................19
C. ĂN MÒN ĐIỆN HÓA....................................................................................22
1. Dự đoán ăn mòn điện.................................................................................22
2. Dòng điện...................................................................................................25
3. Anode hy sinh............................................................................................27
4. Biện pháp khắc phục..................................................................................28
5. Các ví dụ thực tế........................................................................................28
MỤC LỤC HÌNH ẢNH......................................................................................30
TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................................30
Trường đại học Công Thương - Khoa công nghệ hóa học

A. NGUYÊN LÝ ĂN MÒN

1. Các khía cạnh về ăn mòn điện hóa

1.1 Các phản ứng điện hóa

Bản chất của sự ăn ṃn điện hóa có thể được minh họa bằng việc kẽm bị tấn
công bởi Acid Chlohydric (HCl). Khi kẽm được nhúng vào Acid Chlohydric
(HCl) loãng, phản ứng xảy ra mạnh mẽ, khí Hydro sinh ra và kẽm hòa tan dần,
tạo thành dung dịch kẽm Clorua. Phản ứng như sau:
Zn + 2HCl → ZnCl2 + H2 (2.1)
Ion Clorua không thể không tham gia vào phản ứng, vậy nên, phương tŕnh này
có thể được viết dưới dạng rút gọn:
Zn + 2H+ → Zn2+ + H2 (2.2)
Do đó, kẽm phản ứng với các ion hydro của dung dịch acid tạo thành ion kẽm và
khí hydro. Xét phương trình trên, có thể thấy trong quá trình phản ứng, kẽm bị
oxy hóa thành ion kẽm và ion hydro bị khử thành hydro. Do đó theo phương
trình (2.2), để thuận tiện, ta có thể chia thành hai phản ứng, là quá trình kẽm bị
oxy hóa và sự khử các ion hydro:

Quá trình oxy hóa (phản ứng anod) Zn → Zn2+ + 2e (2.3)

Sự khử (phản ứng catod) 2H+ + 2e → H2 (2.4)

Phản ứng oxy hóa hoặc phản ứng anode được biểu thị bằng sự gia tăng hóa trị
hoặc tạo ra các electron. Sự giảm điện tích hóa trị hoặc sự tiêu thụ điện tử biểu
thị sự khử hoặc phản ứng cathode. Các phương trình (2.3) và (2.4) là các phản
ứng riêng phần - cả hai đều phải xảy ra đồng thời và với tốc độ như nhau trên bề
mặt kim loại. Nếu điều này không đúng thì kim loại sẽ tự động tích điện, điều
này rõ ràng là không thể xảy ra. phản ứng oxy hóa hoặc phản ứng anode được
biểu thị bằng sự tăng hóa trị hoặc tạo ra các electron. Sự giảm điện tích hóa trị
hoặc sự tiêu thụ điện tử biểu thị sự khử hoặc phản ứng cathode. Các phương
trình (2.3) và (2.4) là các phản ứng riêng phần - cả hai đều phải xảy ra đồng thời
và với tốc độ như nhau trên bề mặt kim loại. Nếu điều này không đúng thì kim
loại sẽ tự động tích điện, điều này rõ ràng là không thể xảy ra. Điều này dẫn đến
một trong những nguyên tắc cơ bản quan trọng nhất của ăn mòn: trong quá trình
ăn mòn kim loại, tốc độ oxy hóa bằng tốc độ khử (về mặt sản xuất và tiêu thụ
điện tử).

Khái niệm trên được minh họa trong hình 1.1. Ở đây một nguyên tử kẽm đã
được chuyển hóa thành ion kẽm và hai electron. Những electron này còn sót lại
trong kim loại sẽ bị tiêu hao ngay lập tức trong quá trình khử các ion hydro.
Hình 1.1 cho thấy hai quá trình này được phân tách rõ ràng về mặt không gian.

GVHD: TH.S Nguyễn Ngọc Kim Tuyến 1

Trường đại học Công Thương - Khoa công nghệ hóa học
Việc chúng có thực sự tách biệt hay xuất hiện ở cùng một điểm trên bề mặt hay
không đều không ảnh hưởng đến nguyên tắc bảo toàn điện tích nêu trên. Trong
một số phản ứng ăn mòn, phản ứng oxy hóa xảy ra đồng đều trên bề mặt, trong
khi ở những trường hợp khác, phản ứng oxy hóa xảy ra cục bộ và xảy ra tại các
khu vực cụ thể. Những hiệu ứng này được mô tả chi tiết trong các chương sau.

Cho đến gần đây, lý thuyết ăn mòn thường dựa trên khái niệm vùng cực dương
và cực âm cục bộ trên bề mặt kim loại. Tuy nhiên, việc mô tả hiện tượng ăn mòn
dựa trên nguyên lý động học điện cực hiện đại (lý thuyết thế năng hỗn hợp)
mang tính tổng quát hơn vì chúng áp dụng cho bất kỳ hệ thống ăn mòn nào và
không phụ thuộc vào các giả định về ăn mòn phân bố không xung đột - chúng
chỉ đơn thuần thể hiện hai cách tiếp cận khác nhau. Trong văn bản này, chúng
tôi đã sử dụng các mô tả động học điện cực vì chúng đơn giản hơn và có tính
ứng dụng tổng quát hơn.

Ăn mòn kẽm trong acid chlohydric là một quá trình điện hóa. Nghĩa là, bất kỳ
phản ứng nào mà có thể chia thành hai (hoặc nhiều) phản ứng riêng phần của
quá trình oxy hóa và khử đều được gọi là điện hóa. Việc chia ăn mòn hoặc các
phản ứng điện hóa khác thành các phản ứng riêng phần làm cho chúng dễ hiểu
hơn. Sắt và nhôm, giống như kẽm, cũng nhanh chóng bị acid chlohydric hấp thụ.
Các phản ứng là:
Fe + 2HCl → FeCl2 + H2 (2.5)
2Al + 6HCl → 2AlCl3 + 3H2 (2.6)

Hình 1.1. phản ứng điện hóa xảy ra khi ăn mòn kẽm trong acid chlohydric
không có không khí
Mặc dù thoạt nhìn chúng có vẻ khá khác nhau, nhưng việc so sánh các quá trình
oxy hóa và khử riêng phần cho thấy các phản ứng (2.1), (2.5) và (2.6) khá giống
nhau. Tất cả đều liên quan đến việc khử ion hydro và chúng chỉ khác nhau ở
phản ứng oxy hóa hoặc phản ứng anode:
Zn → Zn2+ + 2e (2.3)
2+
Fe → Fe + 2e (2.7)
3+
Al → Al + 3e (2.8)

GVHD: TH.S Nguyễn Ngọc Kim Tuyến 2

Trường đại học Công Thương - Khoa công nghệ hóa học
Do đó, vấn đề ăn mòn acid chlohydric được đơn giản hóa vì trong mọi trường
hợp, phản ứng cathode là sự thoát ra của khí hydro theo phản ứng (2.4). Điều
này cũng áp dụng cho sự ăn mòn của các acid khác như acid sunfuric,
photphoric, hydrofluoric và các acid hữu cơ hòa tan trong nước như formic và
acetic. Trong mỗi trường hợp, chỉ có ion hydro hoạt động, các ion khác như
sunfat, photphat và axetat không tham gia phản ứng điện hóa.

Khi nhìn từ quan điểm của các quá trình oxy hóa và khử riêng phần, tất cả sự ăn
mòn có thể được phân loại thành một số phản ứng tổng quát. Phản ứng anode
trong mọi phản ứng ăn mòn là quá trình oxy hóa kim loại thành ion của nó. Điều
này có thể được viết ở dạng tổng quát:

M → Mn+ + ne (2.9)
Một số ví dụ như:

Ag → Ag+ + e (2.10)
Zn → Zn2+ + 2e (2.3)
Al → Al3+ + 3e (2.8)

Trong mỗi trường hợp, số electron được tạo ra bằng với số hóa trị của ion.

Có một số phản ứng cathode khác nhau thường gặp trong ăn mòn kim loại. Phổ
biến nhất là:

Sự tỏa khí của hydro: 2H+ + 2e → H2 (2.4)

Khử oxy (dung dịch acid): O2 + 4H + 4e → 2H2O (2.11)
Khử oxy (dung dịch trung tính hoặc dung dịch thường):
O2 + 2H2O + 4e → 4OH −¿¿ (2.12)
Khử ion kim loại: M3+ + e → M2+ (2.13)
Kim loại đóng cặn: M+ + e → M

Sự tỏa khí hydro là một phản ứng cathode phổ biến do môi trường acid mà ta
thường xuyên gặp phải. Quá trình khử oxy rất phổ biến, vì bất kỳ dung dịch
nước nào tiếp xúc với không khí đều có khả năng tạo ra phản ứng này. Khử ion
kim loại và lắng đọng kim loại là những phản ứng ít phổ biến hơn và thường
thấy nhất trong các dòng quá trình hóa học. Tất cả các phản ứng trên đều khá
giống nhau - chúng tiêu thụ điện tử.

Các phản ứng từng phần ở trên có thể được sử dụng để giải thích hầu như tất cả
các vấn đề về ăn mòn. Hãy xem điều gì sẽ xảy ra khi ngâm sắt trong nước hoặc
nước biển tiếp xúc với khí quyển (ví dụ như tấm chắn bùn ô tô hoặc cọc trụ
thép). Ăn mòn xảy ra. Phản ứng anod là:

Fe → Fe2+ + 2e (2.7)

GVHD: TH.S Nguyễn Ngọc Kim Tuyến 3

Trường đại học Công Thương - Khoa công nghệ hóa học

Vì môi trường tiếp xúc với khí quyển nên nó chứa oxy hòa tan. Nước và nước
biển gần như trung tính nên phản ứng cathode là:

O2 + 2H2O + 4e → 4OH −¿¿ (2.12)

Hãy nhớ rằng các ion natri và clorua không tham gia phản ứng, phản ứng tổng
thể có thể thu được bằng cách thêm (2.7) và (2.12):

O2 + 2H2O + O2 → 2Fe2+ + 4OH −¿¿ → 2Fe(OH)2 (2.15)

Sắt hydroxit kết tủa từ dung dịch. Tuy nhiên, hợp chất này không ổn định trong
dung dịch có oxy và bị oxy hóa thành muối sắt:

1
2Fe(OH)2 + 2H2O + 2 O2 → 2Fe(OH)3 (2.16)

Sản phẩm cuối cùng là vết rỉ sét mà chúng ta thường thấy.

Ví dụ điển hình về phản ứng thế, sự tương tác của kẽm với dung dịch đồng
sunfat, minh họa sự lắng đọng kim loại:

Zn + Cu2+ → Zn2+ + Cu (2.17)

Hoặc, được xem như phản ứng riêng phần:

Zn → Zn2+ + 2e
Cu2+ + 2e → Cu

Ban đầu, kẽm được mạ đồng và cuối cùng sản phẩm là đồng xốp và dung dịch
kẽm sunfat.

Trong quá trình ăn mòn, có thể xảy ra nhiều phản ứng oxy hóa và một phản ứng
khử. Khi một hợp kim bị ăn mòn, các kim loại thành phần của nó sẽ đi vào dung
dịch dưới dạng các ion tương ứng. Quan trọng là, có nhiều hơn một phản ứng
khử có thể xảy ra trong quá trình ăn mòn. Xét sự ăn mòn kẽm trong acid
clohiđric có ga. Hai phản ứng cathode có thể xảy ra là tạo ra hydro và khử oxy.
Điều này được minh họa bằng sơ đồ trong Hình 1.2 trên bề mặt kẽm có hai phản
ứng tiêu thụ electron.

GVHD: TH.S Nguyễn Ngọc Kim Tuyến 4

Trường đại học Công Thương - Khoa công nghệ hóa học

Hình 1.2. Phản ứng điện hóa xảy ra khi ăn mòn kẽm trong acid clohydric sục
khí.

Vì tốc độ oxy hóa và khử phải bằng nhau nên việc tăng tổng tốc độ khử sẽ làm
tăng tốc độ dung dịch kẽm. Do đó, dung dịch acid chứa oxy hòa tan sẽ có tính ăn
mòn mạnh hơn acid không có không khí. Giảm oxy chỉ đơn giản là cung cấp
một phương tiện mới để "xử lý điện tử". Hiệu ứng tương tự cũng được quan sát
thấy nếu có bất kỳ chất oxy hóa nào có trong dung dịch acid. Tạp chất thường
gặp trong acid clohydric thương mại là ion sắt, hiện diện dưới dạng clorua sắt.
Kim loại bị ăn mòn nhanh hơn nhiều trong acid không tinh khiết như vậy vì có
hai phản ứng cathode, tiến hóa hydro và khử ion sắt:

Fe3+ + e → Fe2+
Vì các phản ứng anode và cathode xảy ra trong quá trình ăn mòn phụ thuộc lẫn
nhau nên có thể giảm sự ăn mòn bằng cách giảm tốc độ của một trong hai phản
ứng. Trong trường hợp acid clohydric không tinh khiết ở trên, nó có thể ít bị ăn
mòn hơn bằng cách loại bỏ các ion sắt và do đó làm giảm tổng tốc độ khử
cathode. Việc khử oxy được loại bỏ bằng cách ngăn không khí tiếp xúc với dung
dịch nước hoặc bằng cách loại bỏ không khí đã hòa tan. Sắt sẽ không bị ăn mòn
trong nước không có không khí hoặc nước biển vì không thể xảy ra phản ứng
cathode.
Nếu bề mặt kim loại được phủ một lớp sơn hoặc màng không dẫn điện khác thì
tốc độ của cả phản ứng anode và cathode sẽ giảm đi đáng kể và sự ăn mòn sẽ bị
chậm lại. Chất ức chế ăn mòn là chất mà khi thêm một lượng nhỏ vào chất ăn
mòn sẽ làm giảm khả năng ăn mòn của nó. Các chất ức chế ăn mòn hoạt động
bằng cách can thiệp vào các phản ứng anode hoặc cathode hoặc cả hai. Nhiều

GVHD: TH.S Nguyễn Ngọc Kim Tuyến 5

Trường đại học Công Thương - Khoa công nghệ hóa học
chất ức chế này là hợp chất hữu cơ; chúng hoạt động bằng cách tạo thành một
lớp màng không thấm nước trên bề mặt kim loại hoặc bằng cách can thiệp vào
các phản ứng anode hoặc cathode. Các amin có trọng lượng phân tử cao làm
chậm phản ứng tạo hydro và sau đó làm giảm tốc độ ăn mòn. Rõ ràng là độ dẫn
điện tốt phải được duy trì ở cả kim loại và chất điện phân trong quá trình phản
ứng ăn mòn. Tất nhiên, việc tăng điện trở của kim loại là không thực tế, vì vị trí
của các phản ứng anode và cathode không được biết và cũng không thể dự đoán
được. Tuy nhiên, có thể tăng điện trở của chất điện phân hoặc chất ăn mòn và
làm giảm sự ăn mòn. Nước rất tinh khiết ít bị ăn mòn hơn nhiều so với nước
không tinh khiết hoặc nước tự nhiên. Độ ăn mòn thấp của nước có độ tinh khiết
cao chủ yếu là do nó có điện trở cao. Những phương pháp tăng khả năng chống
ăn mòn này được mô tả chi tiết hơn trong các chương sau.

1.2 Sự phân cực

Khái niệm về sự phân cực được thảo luận ngắn gọn ở đây vì nó rất quan trọng
trong việc tìm hiểu về hành vi ăn mòn và phản ứng ăn mòn.
Tốc độ của phản ứng điện hóa bị giới hạn bởi các yếu tố vật lý và hóa học khác
nhau. Do đó, một phản ứng điện hóa được cho là bị phân cực hoặc bị chậm lại
bởi các yếu tố môi trường này. Phân cực có thể được chia thành hai loại khác
nhau một cách thuận tiện, phân cực kích hoạt và phân cực nồng độ.

Sự phân cực được diễn ra khi một quá trình điện hóa được điều khiển bởi chuỗi
phản ứng ở bề mặt điện phân kim loại. Điều này được minh họa dễ dàng bằng
cách xem xét phản ứng tiến hóa hydro trên kẽm trong quá trình ăn mòn trong
dung dịch acid. Hình 1.3 dưới dạng sơ đồ cho thấy một số bước có thể thực hiện
được trong quá trình khử hydro trên bề mặt kẽm. Các bước này cũng có thể
được áp dụng để khử bất kỳ loài nào trên bề mặt kim loại. Trước tiên, chất này
phải được hấp phụ hoặc gắn vào bề mặt trước khi phản ứng có thể tiến hành theo
bước 1. Sau đó, sự chuyển điện tử (bước 2) phải xảy ra, dẫn đến sự khử chất.
Như thể hiện ở bước 3, hai nguyên tử hydro sau đó kết hợp với nhau tạo thành
bong bóng khí hydro (bước 4). Tốc độ khử của các ion hydro sẽ được kiểm soát
bằng các bước chậm nhất trong số các bước này. Đây là một bức tranh rất đơn
giản về quá trình khử hydro: nhiều cơ chế đã được đề xuất, hầu hết trong số đó
phức tạp hơn nhiều so với cơ chế được trình bày trong Hình 1.3.

GVHD: TH.S Nguyễn Ngọc Kim Tuyến 6

Trường đại học Công Thương - Khoa công nghệ hóa học

Hình 1.3. Phản ứng khử hydro dưới sự kiểm soát kích hoạt (đã được đơn giản
hóa).

Phân cực nồng độ đề cập đến các phản ứng điện hóa được kiểm soát bởi sự
khuếch tán trong chất điện phân. Điều này được minh họa trong hình 1.4. cho
trường hợp tiến hóa hydro. Ở đây, số lượng ion hydro trong dung dịch khá nhỏ
và tốc độ khử được kiểm soát bởi sự khuếch tán của các ion hydro lên bề mặt
kim loại. Lưu ý rằng trong trường hợp này tốc độ khử được kiểm soát bởi các
quá trình xảy ra bên trong dung dịch khối chứ không phải ở bề mặt kim loại.
Phân cực kích hoạt thường là yếu tố kiểm soát quá trình ăn mòn trong môi
trường chứa nồng độ cao các chất hoạt động (ví dụ: acid đậm đặc). Sự phân cực
nồng độ thường chiếm ưu thế khi nồng độ của các chất khử nhỏ (ví dụ: acid
loãng, dung dịch muối có ga). Trong hầu hết các trường hợp, độ phân cực nồng
độ trong quá trình hòa tan kim loại thường nhỏ và có thể bỏ qua: nó chỉ quan
trọng trong các phản ứng khử.

Tầm quan trọng của việc phân biệt giữa kích hoạt và phân cực nồng độ không
thể được nhấn mạnh quá mức. Tùy thuộc vào loại phân cực nào đang kiểm soát
phản ứng khử, các biến đổi môi trường sẽ tạo ra những hiệu ứng khác nhau. Ví
dụ, bất kỳ thay đổi nào trong hệ thống làm tăng tốc độ khuếch tán sẽ làm giảm
tác động của sự phân cực nồng độ và do đó làm tăng tốc độ phản ứng. Do đó,
việc tăng vận tốc hoặc khuấy trộn của môi trường ăn mòn sẽ chỉ tăng tốc độ nếu
quá trình cathode được kiểm soát.

Tầm quan trọng của việc phân biệt giữa kích hoạt và phân cực nồng độ không
thể được nhấn mạnh quá mức. Tùy thuộc vào loại phân cực nào đang kiểm soát
phản ứng khử, các biến đổi môi trường sẽ tạo ra những hiệu ứng khác nhau. Ví
dụ, bất kỳ thay đổi nào trong hệ thống làm tăng tốc độ khuếch tán sẽ làm giảm
tác động của sự phân cực nồng độ và do đó làm tăng tốc độ phản ứng. Do đó,
việc tăng vận tốc hoặc khuấy trộn của môi trường ăn mòn sẽ chỉ tăng tốc độ nếu

GVHD: TH.S Nguyễn Ngọc Kim Tuyến 7

Trường đại học Công Thương - Khoa công nghệ hóa học
quá trình cathode được kiểm soát bằng sự phân cực nồng độ. Nếu cả phản ứng
anode và phản ứng cathode được kiểm soát bằng phân cực kích hoạt thì việc
khuấy trộn sẽ không ảnh hưởng đến tốc độ ăn mòn.

Hình 1.4. Phân cực nồng độ trong quá trình khử hydro.

1.3 Sự thụ động

Hiện tượng thụ động của kim loại đã mê hoặc các nhà khoa học và kỹ sư trong
hơn 120 năm, kể từ thời Faraday. Bản thân hiện tượng này khá khó xác định vì
tính chất phức tạp của nó và các điều kiện cụ thể mà nó xảy ra. Về cơ bản, tính
thụ động đề cập đến sự mất khả năng phản ứng hóa học của một số kim loại và
hợp kim trong các điều kiện môi trường cụ thể. Nghĩa là, một số kim loại và hợp
kim về cơ bản trở nên trơ và hoạt động như thể chúng là kim loại quý như bạch
kim và vàng. May mắn thay, từ quan điểm kỹ thuật, các kim loại dễ bị loại hành
vi này nhất là các vật liệu kết cấu và kỹ thuật thông thường, bao gồm sắt, niken,
silicon, crom, titan và hợp kim có chứa các kim loại này. Ngoài ra, trong những
điều kiện hạn chế, các kim loại khác như kẽm, cadmium, thiếc, uranium và
thorium cũng được quan sát thấy có tác dụng thụ động.

Tính thụ động, mặc dù khó xác định, nhưng có thể được mô tả một cách định
lượng bằng cách mô tả đặc tính hoạt động của kim loại cho thấy hiệu ứng bất
thường này. Đầu tiên, hãy xem xét hành vi của thứ có thể được gọi là kim loại
bình thường, nghĩa là kim loại không thể hiện hiệu ứng thụ động. Trong hình 1.5
trạng thái của kim loại này được minh họa. Giả sử rằng chúng ta có một kim loại
được ngâm trong dung dịch acid không có không khí có khả năng oxy hóa tương
ứng với điểm A và tốc độ ăn mòn tương ứng với điểm này. Nếu khả năng oxy
hóa của dung dịch này tăng lên, chẳng hạn như bằng cách thêm oxy hoặc ion sắt,

GVHD: TH.S Nguyễn Ngọc Kim Tuyến 8

Trường đại học Công Thương - Khoa công nghệ hóa học
tốc độ ăn mòn kim loại sẽ tăng nhanh. Lưu ý rằng đối với kim loại như vậy, tốc
độ ăn mòn tăng khi khả năng oxy hóa của dung dịch tăng. Sự gia tăng tỷ lệ này
là theo cấp số nhân và tạo ra một đường thẳng khi được vẽ trên thang bán logarit
như trong Hình 1.5.

Hình 1.5. Tốc độ ăn mòn kim loại là hàm số của khả năng oxy hóa dung dịch
(thế điện cực).

Khả năng oxy hóa của dung dịch được kiểm soát bởi cả khả năng oxy hóa riêng
của thuốc thử và nồng độ của các thuốc thử này. Như sẽ được mô tả trong
Chaps. Như trong Chương 9 ( Lý thuyết – Nguyên lý hiện đại ) và 10 ( Lý
thuyết hiện đại - Ứng dụng ), khả năng oxy hóa có thể được xác định chính xác
bằng thế điện cực, nhưng điều này nằm ngoài cuộc thảo luận hiện tại của chúng
ta.

Hình 1.6 minh họa hành vi điển hình của kim loại thể hiện hiệu ứng thụ động.
Hoạt động của kim loại hoặc hợp kim này có thể được chia thành ba vùng một
cách thuận tiện: chủ động, thụ động và xuyên qua. Trong vùng hoạt động, tính
chất của vật liệu này giống hệt với tính chất của kim loại thông thường. Khả
năng oxy hóa của dung dịch tăng nhẹ sẽ làm tốc độ ăn mòn tăng nhanh tương
ứng. Nếu bổ sung thêm chất oxy hóa thì tốc độ ăn mòn giảm đột ngột. Điều này
tương ứng với sự bắt đầu của vùng thụ động. Việc tăng thêm các tác nhân oxy
hóa sẽ tạo ra rất ít sự thay đổi về tốc độ ăn mòn của vật liệu, nếu có. Cuối cùng,
ở nồng độ chất oxy hóa rất cao hoặc khi có mặt chất oxy hóa rất mạnh, tốc độ ăn
mòn lại tăng lên khi năng lượng chất oxy hóa tăng. Vùng này được gọi là vùng
xuyên qua.

Điều quan trọng cần lưu ý là trong quá trình chuyển đổi từ vùng hoạt động sang
vùng thụ động, tốc độ ăn mòn thường giảm từ 10 đến 10%. Nguyên nhân chính
xác của quá trình chuyển đổi chủ động-thụ động-xuyên qua bất thường này vẫn
chưa được hiểu rõ hoàn toàn. Đây là trường hợp đặc biệt của phân cực kích hoạt
do sự hình thành màng bề mặt hoặc hàng rào bảo vệ ổn định trong một phạm vi

GVHD: TH.S Nguyễn Ngọc Kim Tuyến 9

Trường đại học Công Thương - Khoa công nghệ hóa học
năng lượng oxy hóa đáng kể và cuối cùng bị phá hủy trong các dung dịch oxy
hóa mạnh. Bản chất chính xác của rào cản này không được hiểu rõ. Tuy nhiên,
với mục đích ứng dụng kỹ thuật, không cần thiết phải hiểu hoàn toàn cơ chế của
hiệu ứng bất thường này vì nó có thể được mô tả dễ dàng bằng dữ liệu như được
hiển thị trong Hình 1.6.

Hình 1.6. Đặc tính ăn mòn của kim loại chủ động-thụ động là hàm số của khả
năng oxy hóa dung dịch (thế điện cực).

Tóm lại, các kim loại có quá trình chuyển đổi chủ động-thụ động trở nên thụ
động hoặc có khả năng chống ăn mòn rất cao trong môi trường oxy hóa vừa phải
đến mạnh. Trong điều kiện oxy hóa cực mạnh, các vật liệu này mất đi đặc tính
chống ăn mòn. Những đặc điểm này đã được sử dụng thành công để phát triển
các phương pháp mới nhằm ngăn ngừa ăn mòn và dự đoán khả năng chống ăn
mòn. Những ứng dụng này được mô tả chi tiết trong các chương tiếp theo.

1.4 Hiệu ứng liên kết Galvanic

Trong nhiều ứng dụng thực tế, việc tiếp xúc với các vật liệu khác nhau là không
thể tránh khỏi. Trong các dòng quy trình phức tạp và bố trí đường ống các kim
loại và hợp kim khác nhau thường xuyên tiếp xúc với nhau và với môi trường ăn
mòn. Tác dụng của liên kết Galvanic sẽ được xem xét chi tiết sau và chỉ được đề
cập ngắn gọn ở đây. Xét một miếng kẽm được nhúng vào dung dịch acid
clohydric và tiếp xúc với kim loại quý như bạch kim (Hình 1.7).

GVHD: TH.S Nguyễn Ngọc Kim Tuyến 10

Trường đại học Công Thương - Khoa công nghệ hóa học

Hình 1.7. Phản ứng điện hóa xảy ra trên cặp điện cực kẽm và bạch kim

Vì bạch kim trơ trong môi trường này nên nó có xu hướng làm tăng bề mặt mà
tại đó quá trình tạo ra hydro có thể xảy ra. Hơn nữa, sự tiến hóa hydro. xảy ra
trên bề mặt bạch kim dễ dàng hơn nhiều so với trên kẽm. Hai yếu tố này làm
tăng tốc độ phản ứng cathode và do đó làm tăng tốc độ ăn mòn của kẽm. Lưu ý
rằng tác dụng của liên kết điện trong trường hợp này hầu như giống với tác dụng
của việc thêm chất oxy hóa vào dung dịch ăn mòn. Trong cả hai trường hợp, tốc
độ tiêu thụ điện tử đều tăng lên và do đó tốc độ hòa tan kim loại đều tăng lên.
Điều quan trọng là phải nhận ra rằng việc ghép điện không phải lúc nào cũng
làm tăng tốc độ ăn mòn của một kim loại nhất định, trong một số trường hợp, nó
làm giảm tốc độ ăn mòn.

B. CÁC DẠNG ĂN MÒN

Sẽ thuận tiện hơn khi phân loại sự ăn mòn theo các dạng mà bề mặt kim loại
biểu hiện, cơ sở cho sự phân loại này là hình thức bên ngoài của kim loại bị ăn
mòn. Mỗi hình thức có thể được xác định bằng cách quan sát trực quan. Trong
hầu hết các trường hợp, chỉ cần mắt thường là đủ, nhưng đôi khi độ phóng đại là
hữu ích hoặc cần thiết. Thông tin có giá trị để giải quyết vấn đề ăn mòn thường
có thể thu được thông qua việc quan sát cẩn thận các mẫu thử bị ăn mòn hoặc
thiết bị bị hỏng. Kiểm tra trước khi làm sạch là đặc biệt mong muốn.

Một số trong tám dạng ăn mòn là duy nhất, nhưng tất cả chúng ít nhiều đều có
liên quan với nhau. Tám hình thức là: (1) đồng loạt, hay tấn công chung. (2) ăn

GVHD: TH.S Nguyễn Ngọc Kim Tuyến 11

Trường đại học Công Thương - Khoa công nghệ hóa học
mòn điện hoặc hai kim loại: (3) ăn mòn kẽ hở: (4) rỗ (5) ăn mòn giữa các hạt:
(6) rửa trôi có chọn lọc hoặc phân tách: (7) ăn mòn xói mòn; và (8) ăn mòn do
ứng suất. Danh sách này là tùy ý, nhưng thực tế bao gồm tất cả các hư hỏng và
vấn đề ăn mòn. Các biểu mẫu không được liệt kê theo bất kỳ thứ tự quan trọng
cụ thể nào.

Dưới đây, tám dạng ăn mòn sẽ được thảo luận về đặc điểm, cơ chế và biện pháp
phòng ngừa. Thiệt hại do hydro mặc dù không phải là một dạng ăn mòn nhưng
thường xảy ra gián tiếp do sự tấn công ăn mòn và do đó được đưa vào chương
này.

1. Đồng loạt tấn công

Tấn công đồng loạt là hình thức ăn mòn phổ biến nhất. Nó thường được đặc
trưng bởi một phản ứng hóa học hoặc điện hóa diễn ra đồng đều trên toàn bộ bề
mặt tiếp xúc hoặc trên một khu vực rộng lớn. Kim loại trở nên mỏng hơn và
cuối cùng bị hỏng. Ví dụ, một miếng thép hoặc kẽm được ngâm trong acid
sunfuric loãng thường sẽ hòa tan với tốc độ đồng đều trên toàn bộ bề mặt của
nó. Về cơ bản, mái tôn sẽ có cùng mức độ rỉ sét trên toàn bộ bề mặt bên ngoài
của nó. Hình 2.1 cho thấy một thùng thép trong một nhà máy luyện vàng bị bỏ
hoang. Phần hình tròn gần tâm bức ảnh dày hơn phần còn lại của bể. Phần này
hiện được hỗ trợ bởi một "màn ren" bằng kim loại ở đáy bể.

Sự tấn công đồng nhất, hay sự ăn mòn tổng thể nói chung, thể hiện sự phá hủy
kim loại lớn nhất tính theo trọng tải. Tuy nhiên, dạng ăn mòn này không phải là
vấn đề quá đáng lo ngại xét về mặt kỹ thuật vì tuổi thọ của thiết bị có thể được
ước tính chính xác trên cơ sở các thử nghiệm tương đối đơn giản. Chỉ cần ngâm
mẫu trong chất lỏng liên quan thường là đủ. Sự tấn công đồng đều có thể được
ngăn chặn hoặc giảm thiểu bằng (1) vật liệu thích hợp, bao gồm cả lớp phủ, (2)
chất ức chế hoặc (3) bảo vệ ca-tốt. Những phương pháp này, có thể được sử
dụng đơn lẻ hoặc kết hợp, sẽ được mô tả kỹ hơn ở Chương 6.

Hầu hết các dạng ăn mòn khác đều có bản chất ngấm ngầm và khó dự đoán hơn
nhiều. Chúng cũng có tính chất cục bộ, sự tấn công được giới hạn ở các khu vực
hoặc bộ phận cụ thể của cấu trúc. Do đó, chúng có xu hướng gây ra những hỏng
hóc không mong muốn hoặc sớm cho nhà máy, máy móc hoặc công cụ.

GVHD: TH.S Nguyễn Ngọc Kim Tuyến 12

Trường đại học Công Thương - Khoa công nghệ hóa học

Hình 2.1 Bể thép bỏ hoang bị rỉ sét

Hình 2.2. Mặt cắt của pin khô

2. Ăn mòn Galvanic và sự ăn mòn giữa hai kim loại

Sự chênh lệch điện thế thường tồn tại giữa hai kim loại khác nhau khi chúng
được ngâm trong dung dịch ăn mòn hoặc dẫn điện. Nếu các kim loại này được

GVHD: TH.S Nguyễn Ngọc Kim Tuyến 13

Trường đại học Công Thương - Khoa công nghệ hóa học
đặt tiếp xúc (hoặc được kết nối bằng điện), thì sự chênh lệch điện thế này sẽ tạo
ra dòng điện tử giữa chúng. Sự ăn mòn của kim loại có khả năng chống ăn mòn
kém hơn thường tăng lên và sự tấn công của vật liệu có khả năng chống ăn mòn
cao hơn sẽ giảm đi so với hoạt động của các kim loại này khi chúng không tiếp
xúc. Kim loại có điện trở suất kém hơn trở thành anode và kim loại có điện trở
suất cao hơn là cathode. Thông thường, kim loại cực âm hoặc cực âm bị ăn mòn
rất ít hoặc hoàn toàn không có trong loại cặp đôi này. Do có dòng điện và các
kim loại khác nhau có liên quan, dạng ăn mòn này được gọi là ăn mòn điện,
hoặc ăn mòn hai kim loại. Đó là sự ăn mòn điện hóa, nhưng chúng tôi sẽ hạn chế
thuật ngữ mạ điện đối với các hiệu ứng kim loại khác nhau nhằm mục đích làm
rõ.

Động lực của dòng điện và sự ăn mòn là thế năng phát triển giữa hai kim loại.
Cái gọi là pin khô được mô tả trong Hình 2-2 là một ví dụ điển hình cho điểm
này. Điện cực carbon hoạt động như một kim loại quý hoặc kim loại chống ăn
mòn, cực âm và zine là cực dương bị ăn mòn. Chất dán ẩm giữa các điện cực là
môi trường dẫn điện (và ăn mòn) mang dòng điện Magiê cũng có thể được sử
dụng làm vật liệu anode hoặc vỏ ngoài.

3. EMF VÀ GALVANIC

Tóm lại, điện thế giữa các kim loại tiếp xúc với dung dịch chứa xấp xỉ một gam
trọng lượng nguyên tử của các ion tương ứng của chúng (đơn vị hoạt độ) được
đo chính xác ở nhiệt độ không đổi. Bảng 3-1 trình bày một bảng biểu như vậy,
thường được gọi là suất điện động hoặc chuỗi emf. Để đơn giản, tất cả các điện
thế được quy chiếu theo điện cực hydro (H/H) được xác định tùy ý bằng 0. Thế
năng giữa các kim loại được xác định bằng cách lấy chênh lệch tuyệt đối giữa
thế năng tiêu chuẩn của chúng. Ví dụ, có một điện thế 0,462 volt giữa các điện
cực đồng và bạc thuận nghịch và 1,1 volt giữa đồng và kẽm. Không thể thiết lập
thế thuận nghịch đối với các hợp kim chứa hai hoặc nhiều thành phần phản ứng,
do đó chỉ có kim loại nguyên chất được liệt kê trong Bảng 2.1.

GVHD: TH.S Nguyễn Ngọc Kim Tuyến 14

Trường đại học Công Thương - Khoa công nghệ hóa học
Bảng 2.1. Loạt kim loại emf tiêu chuẩn
Nguồn: A. J de Bethune and N. A. S. Loud, "Standard Aqueous Electrode
Potentials and Tem- perature Coefficients at 25°C," Clifford A. Hampel, Skokie,

II, 1964. See also Table 9-1. These potentials are listed in accordance with the
Stockholm Convention. See J O'M Bockris and A. K. N Reddy, Modern Electro-
chemistry, Plenum Press, New York, 1970.

Trong các vấn đề ăn mòn thực tế, sự liên kết điện giữa các kim loại ở trạng thái
cân bằng với các ion của chúng hiếm khi xảy ra. Như đã lưu ý ở trên, hầu hết
các hiệu ứng ăn mòn điện là do kết nối điện của hai kim loại bị ăn mòn. Ngoài
ra, vì hầu hết các vật liệu kỹ thuật là hợp kim nên các cặp điện thường bao gồm
một (hoặc hai) hợp kim kim loại. Trong những điều kiện này, chuỗi điện được
liệt kê trong Bảng 3-2 mang lại dự đoán chính xác hơn về mối quan hệ điện so
với chuỗi emf. Bảng 3-2 dựa trên các phép đo điện thế và thử nghiệm ăn mòn
điện trong nước biển không bị ô nhiễm do Công ty Niken Quốc tế tại Đảo
Harbor, N.C. thực hiện. Do có sự khác nhau giữa các thử nghiệm, vị trí tương
đối của kim loại, thay vì tiềm năng của chúng, được chỉ ra. Lý tưởng nhất là cần
có loạt thử nghiệm tương tự dành cho kim loại và hợp kim trong mọi môi trường
ở các nhiệt độ khác nhau, nhưng điều này đòi hỏi số lượng thử nghiệm gần như
vô hạn.

Nhìn chung, vị trí của kim loại và hợp kim trong dãy điện rất phù hợp với các
thành phần cấu thành của chúng trong dãy emf. Sự thụ động ảnh hưởng đến
hành vi ăn mòn điện. Lưu ý trong Bảng 3-2, vị trí cao quý hơn của thép không gỉ
ở trạng thái thụ động so với vị trí thấp hơn của các vật liệu này khi ở trạng thái

GVHD: TH.S Nguyễn Ngọc Kim Tuyến 15

Trường đại học Công Thương - Khoa công nghệ hóa học
hoạt động. Hành vi tương tự được thể hiện bởi Inconel, có thể được coi là niken
không gỉ.

Bảng 2.2.

Một đặc điểm thú vị khác của dãy galvanic là các dấu ngoặc trong Bảng 2.2. Các
hợp kim được nhóm trong các ngoặc này có phần giống nhau về thành phần cơ
bản - ví dụ: đồng và hợp kim đồng. Giá đỡ chỉ ra rằng trong hầu hết các ứng
dụng thực tế, có rất ít nguy cơ ăn mòn điện nếu các kim loại trong giá đỡ nhất
định được ghép nối hoặc tiếp xúc với nhau. Điều này là do các vật liệu này nằm
gần nhau trong chuỗi và tiềm năng mà các cặp đôi này tạo ra là không lớn.
Chuỗi càng xa nhau thì tiềm năng tạo ra càng lớn.

Trong trường hợp không có các thử nghiệm thực tế trong một môi trường nhất
định, chuỗi điện hóa cho chúng ta dấu hiệu rõ ràng về các hiệu ứng điện hóa có
thể xảy ra. Hãy xem xét một số lỗi thực tế dựa trên dữ liệu được trình bày trong
Bảng 3-2. Một chiếc du thuyền có thân tàu Monel và đinh tán bằng thép trở nên
không đủ khả năng đi biển do đinh tán bị ăn mòn nhanh chóng. Sự tấn công
nghiêm trọng đã xảy ra trên ống nhôm nối với các khúc cua bằng đồng thau.
Bồn nước nóng gia đình làm bằng thép bị hỏng khi nối ống đồng vào bồn. Trục

GVHD: TH.S Nguyễn Ngọc Kim Tuyến 16

Trường đại học Công Thương - Khoa công nghệ hóa học
bơm và thân van làm bằng thép hoặc các vật liệu chống ăn mòn khác bị hỏng do
tiếp xúc với lớp đệm bằng than chì.

Ăn mòn điện đôi khi xảy ra ở những nơi không ngờ tới. Ví dụ, sự ăn mòn được
ghi nhận ở các cạnh đầu của nắp đầu vào trên động cơ phản lực. Vụ tấn công
này xảy ra do vải được sử dụng trên phích cắm ống dẫn khí vào động cơ. Đây là
loại vải canvas được xử lý bằng muối đồng để chống nấm mốc. Xử lý vải là
phương pháp phổ biến để ngăn ngừa nấm mốc, chống cháy và vì các lý do khác.
Muối đồng lắng đọng đồng trên thép hợp kim, dẫn đến sự tấn công điện của
thép. Vấn đề này đã được giải quyết bằng cách sử dụng nylon phủ vinyl không
chứa kim loại.

Những ví dụ này nhấn mạnh thực tế là các kỹ sư thiết kế cần đặc biệt nhận thức
được khả năng ăn mòn điện vì họ chỉ định cụ thể các vật liệu được sử dụng
trong thiết bị. Đôi khi sẽ tiết kiệm hơn khi sử dụng các vật liệu khác nhau khi
tiếp xúc - ví dụ như máy nước nóng có ống đồng và tấm ống gang hoặc thép.
Nếu ăn mòn điện xảy ra, nó sẽ tăng tốc độ tấn công lên tấm ống nặng (thay vì
các ống đồng mỏng) và đạt được tuổi thọ cao nhờ độ dày của tấm ống. Theo đó,
những tấm ống đồng đắt tiền là không cần thiết. Đối với các điều kiện ăn mòn
nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như dung dịch acid loãng, cần có các tấm ống
đồng.

Điện thế được tạo ra bởi một pin điện bao gồm các kim loại khác nhau có thể
thay đổi theo thời gian. Điện thế được tạo ra gây ra dòng điện và sự ăn mòn xảy
ra ở điện cực anode. Khi quá trình ăn mòn tiến triển, các sản phẩm phản ứng
hoặc sản phẩm ăn mòn có thể tích tụ ở cực dương hoặc cực âm hoặc cả hai. Điều
này làm giảm tốc độ ăn mòn.

Trong ăn mòn điện, sự phân cực của phản ứng khử (phân cực cathode I) thường
chiếm ưu thế. Vì mức độ phân cực cathode và hiệu quả của nó thay đổi tùy theo
các kim loại và hợp kim khác nhau nên cần phải biết điều gì đó về đặc tính phân
cực của chúng trước khi dự đoán mức độ hoặc mức độ ăn mòn điện đối với một
cặp nhất định. Ví dụ, titan rất quý (có khả năng kháng tuyệt vời) trong nước
biển, tuy nhiên sự ăn mòn điện trên các kim loại kém bền hơn khi kết hợp với
titan thường không được tăng tốc nhiều hoặc ít hơn nhiều so với dự đoán. Lý do
là titan phân cực cathode dễ dàng trong nước biển.

Tóm lại, dãy điện là sự thể hiện chính xác hơn các đặc tính ăn mòn điện thực tế
so với dãy EMF. Tuy nhiên, có những trường hợp ngoại lệ đối với dãy mạ điện,
như sẽ được thảo luận sau, vì vậy các thử nghiệm ăn mòn nên được thực hiện
bất cứ khi nào có thể.

GVHD: TH.S Nguyễn Ngọc Kim Tuyến 17

Trường đại học Công Thương - Khoa công nghệ hóa học
4. Hiệu ứng của môi trường

Bản chất và tính khắc nghiệt của môi trường quyết định phần lớn mức độ ăn
mòn của hai kim loại. Thông thường, kim loại có điện trở suất thấp hơn đối với
môi trường nhất định sẽ trở thành thành phần anode của cặp đôi. Đôi khi điện
thế đảo ngược đối với một cặp vợ chồng nhất định trong các môi trường khác
nhau. Bảng 2.3 cho thấy đặc tính ít nhiều điển hình của thép và kẽm trong môi
trường nước. Thông thường cả thép và kẽm đều tự ăn mòn, nhưng khi chúng
được ghép với nhau thì kẽm bị ăn mòn và thép được bảo vệ. Trong trường hợp
đặc biệt, chẳng hạn như một số nước sinh hoạt có nhiệt độ trên 180°F, cặp đôi
này đảo ngược và thép trở thành anode.

Rõ ràng các sản phẩm ăn mòn trên kẽm, trong trường hợp này, làm cho nó hoạt
động như một bề mặt quý giá đối với thép. Haney chứng minh rằng kẽm trở nên
kém hoạt động hơn và thế năng có thể đảo ngược khi có mặt các ion ức chế như
nitrat, bicarbonat và/hoặc cacbonat trong nước. Tantalum là một kim loại có khả
năng chống ăn mòn rất cao. Nó có tính anode với bạch kim và cacbon, nhưng
pin chỉ hoạt động ở nhiệt độ cao.

Bảng 2.3. Sự thay đổi trọng lượng của thép và kẽm ghép và không ghép

Ví dụ, trong cặp tantalum-bạch kim, dòng điện không bắt đầu chạy cho đến khi
đạt tới 110°C và 100 mA/ft chảy ở 265°C. Tantalum là chất catôt để làm sạch
sắt có hàm lượng silicon cao trong acid sulfuric mạnh, nhưng dòng điện giảm
nhanh về 0. Trên 145°C, cực tính của pin bị đảo ngược. Tantalum không nên
được sử dụng khi tiếp xúc với kim loại anode vì nó hấp thụ hydro cathode. và
trở nên giòn.

Ăn mòn điện cũng xảy ra trong khí quyển. Mức độ nghiêm trọng phụ thuộc phần
lớn vào loại và lượng hơi ẩm hiện tại. Ví dụ, sự ăn mòn ở gần bờ biển lớn hơn ở
vùng nông thôn khô ráo. Nước ngưng tụ gần bờ biển chứa muối và do đó có tính
dẫn điện cao hơn (và ăn mòn) và chất điện phân tốt hơn nước ngưng tụ ở vị trí

GVHD: TH.S Nguyễn Ngọc Kim Tuyến 18

Trường đại học Công Thương - Khoa công nghệ hóa học
nội địa, ngay cả trong điều kiện nhiệt độ và độ ẩm như nhau. Các thử nghiệm
tiếp xúc với khí quyển ở các vùng khác nhau của đất nước đã cho thấy kẽm có
tính chất anode đối với thép trong mọi trường hợp, nhôm có nhiều loại khác
nhau, còn thiếc và niken luôn ở trạng thái cathode. Ăn mòn điện không xảy ra
khi kim loại khô hoàn toàn vì không có chất điện phân để dẫn dòng điện giữa
hai vùng điện cực.

5. Hiệu ứng do khoảng cách

Sự ăn mòn tăng tốc do hiệu ứng điện thường lớn nhất ở gần điểm nối, với mức
độ tấn công giảm dần khi khoảng cách ngày càng tăng từ điểm đó. Khoảng cách
bị ảnh hưởng phụ thuộc vào độ dẫn điện của dung dịch. Điều này trở nên rõ ràng
khi xem xét đường đi của dòng điện và điện trở của mạch. Ở nước có điện trở
suất cao hoặc khá tinh khiết, đòn tấn công có thể là một rãnh sắc nét. Sự ăn mòn
hai kim loại có thể dễ dàng được nhận biết bởi sự tấn công cục bộ gần điểm nối.

6. Hiệu ứng vùng

Một yếu tố quan trọng khác trong ăn mòn điện là hiệu ứng diện tích hoặc tỷ lệ
giữa vùng cathode và vùng anode. Tỷ lệ diện tích không thuận lợi bao gồm cực
âm lớn và cực dương nhỏ. Đối với một dòng điện nhất định trong pin, mật độ
dòng điện ở điện cực nhỏ sẽ lớn hơn so với điện cực lớn hơn. Mật độ dòng điện
ở vùng anode càng lớn thì tốc độ ăn mòn càng lớn. Sự ăn mòn vùng anode có
thể lớn hơn 100 hoặc 1000 lần so với khi vùng anode và cathode có kích thước
bằng nhau. Hình 2-3 cho thấy hai ví dụ điển hình về hiệu ứng diện tích. Các mẫu
vật là những tấm đồng và thép được tán đinh, cả hai đều được phơi dưới biển
trong 15 tháng cùng một lúc. Bên trái là các tấm thép có đinh tán bằng đồng: bên
phải là các tấm đồng có đinh tán bằng thép. Đồng là vật liệu cao quý hơn hoặc
có khả năng chống chịu nước biển cao hơn. Các tấm thép ở mẫu bên trái bị ăn
mòn phần nào nhưng vẫn tồn tại mối nối chắc chắn. Mẫu bên phải có tỷ lệ diện
tích không thuận lợi, đinh tán thép bị ăn mòn hoàn toàn. Tốc độ hoặc cường độ
tấn công rõ ràng là lớn hơn nhiều trên mẫu vật (đinh tán thép) được ghép với
vùng cathode bằng đồng lớn.

GVHD: TH.S Nguyễn Ngọc Kim Tuyến 19

Trường đại học Công Thương - Khoa công nghệ hóa học

Hình 2.3 Hiệu ứng diện tích trên cặp thép-đồng. (Công ty Niken Quốc tế)

Vi phạm nguyên tắc đơn giản trên thường dẫn đến những thất bại tốn kém. Ví
dụ, một nhà máy đã lắp đặt hàng trăm bể chứa lớn trong một chương trình mở
rộng quy mô lớn. Hầu hết các xe tăng cũ đều được làm bằng thép thông thường
và được phủ hoàn toàn bên trong bằng sơn phenolic nung. Các giải pháp được
xử lý chỉ ăn mòn nhẹ đối với thép, nhưng sự nhiễm bẩn của sản phẩm là vấn đề
cần cân nhắc chính. Lớp phủ trên sàn cũng bị hư hỏng do lạm dụng cơ học và
cần phải bảo trì. Để khắc phục tình trạng này, đáy của các bể mới được làm
bằng thép nhẹ phủ thép không gỉ 18-8. Mặt trên và mặt bên được làm bằng thép,
các mặt được hàn vào đáy phủ không gỉ như minh họa trong Hình 2-4. Thép
được phủ một lớp sơn phenolic tương tự, với lớp phủ chỉ bao phủ một phần nhỏ
thép không gỉ bên dưới mối hàn.

Hình 2.4 Chi tiết kết cấu thép hàn và bể mạ không gỉ.

Một vài tháng sau khi khởi động nhà máy mới, các bể chứa bắt đầu hỏng hóc do
các bức tường bên bị thủng. Hầu hết các lỗ đều nằm trong phạm vi 2 inch. dải
phía trên mối hàn như trong Hình 2-4. Một số bể chứa hoàn toàn bằng thép về

GVHD: TH.S Nguyễn Ngọc Kim Tuyến 20

Trường đại học Công Thương - Khoa công nghệ hóa học
cơ bản có tuổi thọ không gặp sự cố trong khoảng thời gian từ 10 đến 20 năm đối
với vấn đề ăn mòn thành bên.

Lời giải thích cho sự thất bại trên như sau. Nhìn chung, tất cả các lớp sơn đều có
tính thấm và có thể có một số khuyết tật. Ví dụ, lớp phủ phenolic nung này sẽ
không hoạt động trong dịch vụ nước cất hai lần. Sự cố của xe tăng mới là do
hiệu ứng khu vực không thuận lợi. Một cực dương nhỏ được phát triển trên các
tấm bên bằng thép nhẹ. Khu vực này tiếp xúc điện tốt với bề mặt đáy bằng thép
không gỉ lớn. Tỷ lệ diện tích của cực âm và cực dương gần như lớn vô cùng, gây
ra tốc độ ăn mòn rất cao vào khoảng 1000 mpy.

Một điều thú vị là nhà máy tuyên bố rằng các thùng chứa bị hỏng do lớp phủ
kém gần các mối hàn. Họ yêu cầu người thi công sơn lại, việc này sẽ tốn kém
hơn so với sơn ban đầu vì cần phải phun cát để loại bỏ lớp phủ phenolic bám
dính thay vì phun cát trên bề mặt rỉ sét. Nhưng thất bại vẫn sẽ xảy ra với tốc độ
nhanh chóng.

Nhà máy đã "chứng minh" rằng ăn mòn điện không phải là yếu tố quan trọng
bằng cách tiến hành thử nghiệm ăn mòn trên các mẫu có diện tích bằng nhau
trong dung dịch sôi. Các dung dịch được đun sôi để đẩy nhanh quá trình thử
nghiệm, nhưng việc đun sôi sẽ loại bỏ các khí hòa tan và thực sự làm giảm tính
hung hăng của môi trường. Vấn đề này đã được giải quyết bằng cách phủ lên
đáy bể bằng thép không gỉ, giúp giảm diện tích tiếp xúc với cực âm.

Ở một nhà máy khác sử dụng các giải pháp tương tự, lớp phủ bị hư hỏng nhanh
hơn do cửa cống bằng đồng không được tráng phủ. Cửa đồng đã được thay thế
cho cửa thép đúc vì thời gian giao hàng trước đây tốt hơn! Tại nhà máy này, các
thử nghiệm so sánh đã được thực hiện trên hai bể lớn cạnh nhau trong hoạt động
thực tế, với biến số duy nhất được biết bao gồm cửa bằng đồng - một được phủ
và một không được phủ. Cuộc thử nghiệm này cho thấy rõ sự gia tăng thất bại vì
tấm huy chương đồng.

Những ví dụ này chứng minh một tiên đề liên quan đến lớp phủ. Nếu một trong
hai kim loại khác nhau tiếp xúc cần được phủ thì kim loại quý hơn hoặc có khả
năng chống ăn mòn cao hơn sẽ được phủ. Điều này nghe có vẻ giống như vẽ hoa
huệ cho những người chưa quen, nhưng thông tin trên sẽ làm rõ điểm này.

GVHD: TH.S Nguyễn Ngọc Kim Tuyến 21

Trường đại học Công Thương - Khoa công nghệ hóa học
C. ĂN MÒN ĐIỆN HÓA

Khi hai kim loại khác nhau tiếp xúc hoặc tương tác điện trong cùng một chất
điện phân, một trong số chúng sẽ bị ăn mòn trong khi kim loại kia không bị ăn
mòn. Sự ăn mòn cục bộ này của một trong các thành phần cấu thành của một
cặp kim loại được gọi là ăn mòn điện hoặc ăn mòn hai kim loại. Khi đặt riêng lẻ
trong môi trường ăn mòn, cả hai bộ phận đều có thể bị ăn mòn nhưng với tốc độ
khác nhau. Kim loại có tốc độ ăn mòn cao hơn sẽ trở thành thành phần bị ăn
mòn trong cặp đôi, tương tự như cực dương trong pin điện. Phần còn lại trở
thành cực âm. Đây thực chất là sự ăn mòn do sự hình thành pin điện cực không
giống nhau. Trong khi ăn mòn điện xảy ra ở phần anode của cặp đôi thì cực âm
có thể bị hư hỏng do hydro.

Đôi khi các dây dẫn phi kim loại có thể hoạt động như cực âm trong các cặp Oxi
hóa khử. Cả gạch carbon trong các bình làm bằng kim loại kết cấu thông thường
và than chì không thấm nước trong các ứng dụng trao đổi nhiệt đều là những ví
dụ. Các màng dẫn điện như vảy cán (Fe2O3) hoặc sắt sunfua trên thép hoặc chì
sunfat trên chì là cathode đối với kim loại cơ bản hoặc với một số thành phần
kim loại khi tiếp xúc với chúng.

1. Dự đoán ăn mòn điện

Điện thế của pin, là tổng đại số của các điện thế trên một điện cực, là động lực
cho phản ứng ăn mòn. Thế điện cực đơn tiêu chuẩn của kim loại đã được trình
bày trong dãy EMF. Trong một khớp nối điện, kim loại có khả năng oxi hóa khử
cao hơn (nghĩa là dương hơn) như catôt. Nên tránh ghép các kim loại cách xa
nhau trong chuỗi vì điều này sẽ tạo ra lực truyền động lớn. Tuy nhiên, độ lớn
của chênh lệch điện thế không phải lúc nào cũng đưa ra dự đoán chính xác về độ
lớn của sự gia tăng tốc độ ăn mòn. Ví dụ, kẽm kết hợp với bạch kim sẽ bị ăn
mòn với tốc độ cao hơn trong môi trường acid so với khi nó kết hợp với vàng,
mặc dù vị trí của vàng cao hơn trong dãy emf. (Lời giải thích cho hiện tượng
như vậy nằm ở các yếu tố động học. Mật độ dòng trao đổi đối với phản ứng sinh
hydro trên bạch kim lớn hơn trên vàng và do đó iO thu được cao hơn). Tình
huống này được mô tả bằng biểu diễn đồ họa trong Hình 2.5.

Tầm quan trọng của hiệu ứng diện tích trong ăn mòn điện cũng cần được hiểu
rõ. Vì cùng một dòng điện ăn mòn chạy qua vùng anode và cathode trong cặp
nên mật độ dòng điện có giá trị cao hơn trên diện tích nhỏ hơn. Mật độ dòng
điện anode cao hơn về cơ bản có nghĩa là tốc độ hòa tan cao hơn và do đó, sự
kết hợp cực dương nhỏ với cực âm lớn nên tránh bằng mọi cách. Việc bỏ qua
quy tắc đơn giản này đã dẫn đến nhiều hậu quả nguy hiểm trong thực tế. Từ

GVHD: TH.S Nguyễn Ngọc Kim Tuyến 22

Trường đại học Công Thương - Khoa công nghệ hóa học
quan điểm thế năng hỗn hợp, hiệu ứng diện tích có thể được mô tả bằng cách vẽ
đồ thị log (dòng điện tổng) so với điện thế như trong Hình 2.6. Một miếng kẽm
có kích thước 1 cm2 bị ăn mòn trong dung dịch acid với tốc độ i, bị ăn mòn với
tốc độ in cao hơn khi ghép với một miếng bạch kim có kích thước 1 cm 2. Trong
những trường hợp này, mật độ dòng điện và mật độ dòng điện bằng nhau vì các
điện cực có diện tích đơn vị đã được sử dụng. Khi một miếng bạch kim 10 cm2
được ghép với một miếng kẽm 1 cm2, cực âm duy trì tốc độ khử ion hydro gấp
10 lần so với trường hợp trước. Nói cách khác, dòng trao đổi trên cực âm lớn
hơn này sẽ gấp 10 lần dòng trao đổi trên mảnh 1 cm². Giao điểm của đường
cong phân cực cathode với đường cong phân cực anode trong trường hợp này
tạo ra dòng điện ăn mòn ic, là ico đối với mảnh anode 1 cm² ic=ic còn ico =icorr .

Hình 2.5 Trạng thái ăn mòn của các cặp mạ kẽm-vàng và kẽm-bạch kim.

Hình 2.6 Ảnh hưởng của tỷ lệ diện tích cực âm-cực dương đến sự ăn mòn điện
của cặp kẽm-bạch kim.

GVHD: TH.S Nguyễn Ngọc Kim Tuyến 23

Trường đại học Công Thương - Khoa công nghệ hóa học
Trong cuộc thảo luận ở trên, tác động của việc ghép một kim loại bị ăn mòn với
một kim loại trơ đã được thảo luận. Khi cả hai kim loại đều bị ăn mòn ở một
điều kiện cụ thể chất điện phân, ảnh hưởng của sự ghép đôi đến hành vi ăn mòn
của chúng được mô tả trong hình 3.3. Kim loại M cao quý hơn kim loại N. M
ăn mòn đơn lẻ trong môi trường ăn mòn thể hiện tốc độ ăn mòn tương ứng với
icorr(M) ,trong khi tốc độ ăn mòn của kim loại N là icorr(N).

Hình 2.7 Trạng thái ăn mòn của hai kim loại bị ăn mòn trong cặp điện.

Khi M và N được ghép với nhau, cặp E chuyển sang hướng cao hơn về khả năng
ăn mòn của kim loại N và khả năng ăn mòn tỷ lệ tăng lên icorr(M-N). Sự liên kết
điện có thể không phải lúc nào cũng làm tăng tốc độ ăn mòn của anode, Khi M
và N được ghép với nhau, cặp E chuyển sang hướng cao hơn so với khả năng ăn
mòn của kim loại N và tốc độ ăn mòn tăng lên icorr(M-N).

Việc ghép điện có thể không phải lúc nào cũng làm tăng tốc độ ăn mòn của bộ
phận anode. Việc kết hợp titan hoặc crom với bạch kim hoặc palladium làm
giảm đáng kể tốc độ ăn mòn của các kim loại hoạt động thông qua quá trình
chuyển đổi chủ động-thụ động . Hành vi phân cực của kim loại cũng ảnh hưởng
đến ăn mòn điện. Ví dụ, titan cho thấy khả năng chống chịu tuyệt vời trong nước
biển, tuy nhiên sự ăn mòn điện của kim loại kém bền hơn kết hợp với titan
không tăng đáng kể vì titan dễ dàng phân cực cathode trong nước biển.

GVHD: TH.S Nguyễn Ngọc Kim Tuyến 24

Trường đại học Công Thương - Khoa công nghệ hóa học
Cuộc tấn công có chọn lọc đôi khi cho thấy sự phụ thuộc rõ rệt vào môi trường.
Trong hỗn hợp sợi tantalum ma trận đồng, ma trận đồng được cho là bị tấn công
có chọn lọc sau khi tiếp xúc ngắn với acid nitric 70%, trong khi ở acid clohydric
45%, dây tóc tantalum đã bị tấn công. Sự thụ động của tantalum trong acid nitric
và sự thiếu nó trong acid clohydric giải thích sự khác biệt về hành vi.

2. Dòng điện

Hạn chế của chuỗi emf trong việc dự đoán ăn mòn điện do các yếu tố động học
liên quan đã được thảo luận ở phần trước. Ngoài ra còn có những hạn chế khác.
Chuỗi emf liệt kê điện thế nửa tế bào của kim loại được đo trong điều kiện tiêu
chuẩn của chất điện phân, tức là các dung dịch chứa hoạt độ đơn vị của các ion
của kim loại tương ứng và ở nhiệt độ không đổi. Trong thực tế, sự liên kết điện
hiếm khi xảy ra giữa các kim loại ở trạng thái cân bằng với ion của chúng. Do
đó, động lực thực tế của sự ăn mòn điện hóa khá khác so với hiệu điện thế được
tính toán từ dữ liệu chuỗi emf. Hơn nữa, dãy emf chỉ liệt kê các kim loại nguyên
chất vì không thể thiết lập thế thuận nghịch đối với các hợp kim có chứa hai
hoặc nhiều thành phần phản ứng. Trong thực tế, hợp kim được sử dụng rộng rãi
và việc dự đoán ăn mòn điện từ dãy emf trở nên khó khăn trong các cặp liên
quan đến hợp kim hoặc khi cả hai thành phần đều là hợp kim.

Tính thụ động là một yếu tố khác ảnh hưởng đến hành vi điện của một cặp vợ
chồng như đã giải thích ở các phần trước. Ở trạng thái thụ động, kim loại hoạt
động giống như kim loại quý hơn. Chuỗi emf không cung cấp trạng thái thụ
động của kim loại. Chuỗi điện đã được xây dựng để khắc phục những khó khăn
này.

Chuỗi mạ điện là sự sắp xếp các kim loại và hợp kim theo khả năng ăn mòn đo
được thực tế của chúng trong một môi trường nhất định. Vì dãy số này nhằm
mục đích thu thập thông tin định tính về xu hướng ăn mòn điện nên điện thế đo
được không phải lúc nào cũng được chỉ ra. Bảng 2.4 minh họa dãy điện hóa của
kim loại và hợp kim thương mại trong nước biển.

GVHD: TH.S Nguyễn Ngọc Kim Tuyến 25

Trường đại học Công Thương - Khoa công nghệ hóa học

Bảng 2.4 Chuỗi mạ điện của kim loại và hợp kim trong nước biển

Vị trí của bạch kim và vàng đã được hoán đổi cho nhau theo vị trí của chúng
trong chuỗi emf. Để giảm thiểu sự ăn mòn điện, nguyên tắc chung là tránh ghép
các kim loại và hợp kim ở xa nhau trong dãy. Chuỗi điện hóa trong nước biển
cũng được sử dụng rộng rãi để dự đoán hành vi điện hóa trong các môi trường
khác. Tuy nhiên, điều này nên được thực hiện một cách thận trọng. Những thay
đổi trong thành phần chất điện phân và nhiệt độ có thể làm thay đổi đáng kể thế
điện cực (xem phương trình Nernst) và do đó gây ra sự thay đổi vị trí trong dãy
điện. Thiếc đã được chứng minh là cao quý hơn sắt trong Bảng 2.4. Tuy nhiên,
trong “lon thiếc”, một số thành phần thực phẩm nhất định kết hợp hóa học với
ion Sn2 để tạo thành phức hợp thiếc hòa tan. Điều này làm giảm hoạt động của
các ion Sn2, dịch chuyển thế năng của thiếc sang hướng hoạt động mạnh hơn để
sắt có thể trở thành cathode. Lý tưởng nhất là nên có một dãy điện cho mỗi môi
trường, nhưng điều này không thực tế vì nó đòi hỏi vô số thử nghiệm. Thậm chí
sau đó nó có thể không giúp ích gì trong việc dự đoán định lượng về sự ăn mòn
điện.

GVHD: TH.S Nguyễn Ngọc Kim Tuyến 26

Trường đại học Công Thương - Khoa công nghệ hóa học
3. Anode hy sinh

Thực tế là thành phần cathode trong cặp điện vẫn không bị ăn mòn được sử
dụng để bảo vệ cấu trúc hoặc bộ phận bằng cách biến nó thành cực âm. Điều này
được thực hiện bằng cách ghép cấu trúc hoặc phủ nó bằng một kim loại kém quý
hơn. Cực dương bảo vệ cấu trúc bằng cách hy sinh tuổi thọ của nó thông qua sự
hòa tan ưu tiên, do đó có tên là “cực dương hy sinh”. Thân tàu làm bằng thép
được bảo vệ bằng cách chèn các khối magie vào các vị trí. Sự bảo vệ như vậy
được gọi là bảo vệ cathode.

Mạ kẽm là biện pháp bảo vệ phổ biến cho các bộ phận thép. Một lớp kẽm được
tạo ra trên thép bằng cách nhúng nóng vào kẽm nóng chảy. Lớp này không bao
giờ hoàn hảo. Ngoài ra, sự cố hoặc nứt cục bộ của lớp xảy ra do hư hỏng cơ học.
Tại những điểm gián đoạn này, chất ăn mòn tiếp xúc với cả thép và kẽm. Kẽm
làm cực dương hòa tan, để lại thép nguyên vẹn. Mặc dù diện tích anode lớn
nhưng tốc độ hòa tan chậm và điều này cũng đảm bảo tuổi thọ lớp phủ hợp lý.
Việc phủ thép bằng một kim loại quý hơn, chẳng hạn như thiếc, sẽ tạo ra tình
huống ngược lại với cực dương nhỏ (thép) – cực âm lớn (thiếc) ở các điểm gián
đoạn, tạo ra sự tấn công nhanh chóng vào thép (Hình 2.8).

Hình 2.8 Ăn mòn điện tại các điểm gián đoạn trong thép mạ thiếc và kẽm.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng trong một số hệ thống, cực của một cặp đôi có thể đảo
ngược. Ví dụ, cặp sắt-kẽm ở một số vùng nước sinh hoạt sẽ đảo cực ở nhiệt độ
trên 80°C. Sản phẩm cathode hình thành trên kẽm rõ ràng đã gây ra sự đảo
ngược này.

4. Biện pháp khắc phục

i. Tránh ghép các kim loại cách xa nhau trong dãy điện.
ii. Nên tránh kết hợp cực dương nhỏ – cực âm lớn. Các ốc vít phải có tính âm
cho các bộ phận được gắn chặt.
iii. Bất cứ khi nào lớp phủ được áp dụng trên cặp điện, bộ phận cathode phải
được phủ chứ không phải bộ phận anode. Điều này là do bất kỳ sự gián đoạn

GVHD: TH.S Nguyễn Ngọc Kim Tuyến 27

Trường đại học Công Thương - Khoa công nghệ hóa học
nào trong lớp phủ trên thành phần anode sẽ chỉ tạo ra tỷ lệ cực dương/cực
âm không thuận lợi.
iv. Bất cứ khi nào có thể, nên cung cấp vật liệu cách nhiệt giữa các kim loại
khác nhau.
v. Các bộ phận anode có thể được làm dày hơn để đảm bảo tuổi thọ cao hơn, ví
dụ: máy nước nóng có ống đồng và tấm ống thép nặng.
vi. Có thể lắp đặt anode kim loại thứ ba cho cả hai kim loại của cặp đôi.

5. Các ví dụ thực tế

Các ví dụ thực tế về ăn mòn điện rất đa dạng và phổ biến. Sự ăn mòn nhanh
chóng của đinh tán và bu lông thép là hiện tượng phổ biến khi chúng được sử
dụng để buộc chặt các tấm đồng hoặc Monel. Việc tiếp xúc với đệm than chì đã
dẫn đến hỏng trục bơm bằng thép hoặc thân van. Dây nhôm dùng thay thế dây
đồng để nối cực dương phụ (gang có hàm lượng silicon cao) trong hệ thống bảo
vệ cathode dòng điện cưỡng bức bị hỏng nhanh chóng.

Tỷ lệ ăn mòn điện đôi khi được gây ra bởi các nguồn không mong muốn. Đồng
hòa tan từ thượng nguồn có thể tạo thành các thành phần thép ở hạ lưu tạo thành
các cặp điện tại chỗ. Sự tiếp xúc ngẫu nhiên của đường dẫn nhiên liệu vernier
làm bằng hợp kim nhôm với đường điều áp helium làm bằng thép không gỉ 301
trong tên lửa chạy bằng nhiên liệu lỏng đã dẫn đến sự hình thành rò rỉ trong ống
nhôm khi tiếp xúc với môi trường biển 16 tháng.

Sự cố của hệ thống phun nước tự động là do sự kết hợp kim loại không tương
thích và tỷ lệ diện tích không thuận lợi. Hệ thống này có một tấm đồng làm bằng
hợp kim đồng đúc được giữ cố định bằng một chốt kẹp làm bằng sắt dẻo (Hình
2.9). Môi sắt dẻo ở điểm tiếp xúc đã bị ăn mòn đến mức chỉ sau 21 tháng sử
dụng và bị hỏng do biến dạng dẻo. Việc thay thế vật liệu chốt bằng đồng silicon
đã ngăn chặn sự ăn mòn điện vanic và các chốt được báo cáo là ở tình trạng tốt
sau hơn 14 năm sử dụng.

Hình 2.9 Sơ đồ minh họa hệ thống phun nước trong đó chốt sắt dẻo bị hỏng do
bị điện hóa.

GVHD: TH.S Nguyễn Ngọc Kim Tuyến 28

Trường đại học Công Thương - Khoa công nghệ hóa học

MỤC LỤC HÌNH ẢNH

Số hình Tên Trang

Phản ứng điện hóa xảy ra khi ăn mòn kẽm trong acid
Hình 1.1 2
chlohydric không có không khí
Phản ứng điện hóa xảy ra khi ăn mòn kẽm trong acid
Hình 1.2 5
clohydric sục khí
Phản ứng khử hydro dưới sự kích hoạt có kiểm soát
Hình 1.3 7
( đã được đơn giản hóa )
Hình 1.4 Phân cực nồng độ trong quá trình khử hydro 8
Tốc độ ăn mòn kim loại là hàm số của khả năng oxy
Hình 1.5 9
hóa dung dịch (thế điện cực).
Đặc tính ăn mòn của kim loại chủ động-thụ động là
Hình 1.6 hàm số của khả năng oxy hóa dung dịch (thế điện 10
cực).
Phản ứng điện hóa xảy ra trên cặp điện cực kẽm và
Hình 1.7 11
bạch kim
Hình 2.1 Bể thép bỏ hoang bị rỉ sét 13
Hình 2.2 Mặt cắt của pin khô 13
Bảng 2.1 Loạt kim loại emf tiêu chuẩn 15
Chuỗi điện hóa của một số kim loại và hợp kim
Bảng 2.2 16
thương mại trong nước biển
Sự thay đổi trọng lượng của thép và kẽm ghép và
Bảng 2.3 18
không ghép
Hiệu ứng diện tích trên cặp thép-đồng. (Công ty
Hình 2.3 20
Niken Quốc tế)
Hình 2.4 Chi tiết kết cấu thép hàn và bể mạ không gỉ. 20
Trạng thái ăn mòn của các cặp mạ kẽm-vàng và kẽm-
Hình 2.5 23
bạch kim.
Ảnh hưởng của tỷ lệ diện tích cực âm-cực dương đến
Hình 2.5 23
sự ăn mòn điện của cặp kẽm-bạch kim.
Trạng thái ăn mòn của hai kim loại bị ăn mòn trong
Hình 2.7 24
cặp điện.
Chuỗi mạ điện của kim loại và hợp kim trong nước
Bảng 2.4 26
biển
Ăn mòn điện tại các điểm gián đoạn trong thép mạ
Hình 2.8 27
thiếc và kẽm.
Sơ đồ minh họa hệ thống phun nước trong đó chốt sắt
Hình 2.9 28
dẻo bị hỏng do bị điện hóa.

GVHD: TH.S Nguyễn Ngọc Kim Tuyến 29

Trường đại học Công Thương - Khoa công nghệ hóa học

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1_U.K. Chatterjee, S.K. Bose, S.K. Roy - Environmental Degradation of

Metals_ Corrosion Technology Series 14 (2001)
_Mars Fontana - Corrosion Engineering (Mcgraw-Hill International Editions)-
McGraw-Hill Companies (1986)

GVHD: TH.S Nguyễn Ngọc Kim Tuyến 30