To Free the Rising Storm (The

ReEmergence Chronicles Book 1) C.N.

Maxwell
Visit to download the full and correct content document:
https://ebookmass.com/product/to-free-the-rising-storm-the-reemergence-chronicles-
book-1-c-n-maxwell/
Copyright © 2022 by C.N. Maxwell

All rights reserved. No part of this book may be reproduced in any form or by any electronic or mechanical means, including information
storage and retrieval systems, without written permission from the author, except for the use of brief quotations in a book review.
The characters and events portrayed in this book are fictitious or are used fictitiously. Any similarity to a real person, living or dead, is
purely coincidental.
Edited by Black Quill Editing
Cover Design © Fantastical Ink
Part 1-4 Artwork by Lauren Hamlin, Black Cat Print Co.
Chapter Header Art by Lauren Hamlin, Black Cat Print Co.
Chapter Background Art by C.N.Maxwell
Map Design by C.N.Maxwell
Published by © Arcantus Worlds Publishing
www.authorcnmaxwell.com
 Contents

Title Page
Elven Language
Elvish Runes
Elvish Dictionary
Dwarvish Language
Dwarvish Dictionary
Content Warning
Part I: Beginnings

Chapter 1
Chapter 2
Chapter 3
Chapter 4
Chapter 5
Chapter 6
Chapter 7
Chapter 8
Chapter 9
Chapter 10
Chapter 11
Chapter 12
Chapter 13
Chapter 14
Chapter 15
Part II: Chrysalis
Chapter 16
Chapter 17
Chapter 18
Chapter 19
Chapter 20
Chapter 21
Chapter 22
Chapter 23
Chapter 24
Chapter 25
Chapter 26
Chapter 27
Chapter 28
Chapter 29
Chapter 30
Chapter 31
Chapter 32
Chapter 33
Part III: Awakening
Skin…
Chapter 34
Chapter 35
Chapter 36
Chapter 37
Chapter 38
Chapter 39
Chapter 40
Chapter 41
Chapter 42
Freedom…
Chapter 43
Chapter 44
Chapter 45
Part IV: Flight
Chapter 46
Chapter 47
Chapter 48
Chapter 49
Chapter 50
Chapter 51
Chapter 52
Chapter 53
Chapter 54
Chapter 55
Chapter 56
Chapter 57
Chapter 58
Chapter 59
Chapter 60

Acknowledgments
Pronunciation
About the Author
Attention, Xaladorians! Upon The ReEmergence, you may find some Elven-blooded speaking amongst each other in a language you’ve
never heard before. Fear not, and pay no heed. This language cannot be learned. However, if you are eager to try, here are the basics
that may give you a more insightful reading experience. Note: if you find yourself already understanding this magical speech,
congratulations on your reemergence. Be safe, yrçen.
VOWEL SOUNDS:
Where these real diacritics are used in many languages throughout universes, they are used as such in Elvish.

Á á - /‘a/ (as in apple)

A a - /ä/ (as in ah)
AE ae - /ā/ (as in fate)
E e - /ə/ (as in pet)
Í í - /ē/ (as in eat)
I i - /ī/ (as in eye)
Ö ö - /ō/ (as in oath)
Uu - /ū/ (as in root)
Y y - /’i/ (as in ill)
CONSONANT AND DIGRAPH SOUNDS:
While most of the consonants stay the same as they would be in Common, some make different sounds depending on the
diacritics or notes below.

Ç ç - /‘k/ - (as in kid)

J j - /zh/ - (akin to the French ji like in bonjour)
LL ll - /y/ (as in you)
R r - when at the end of a word, /‘aər/ (as in air), otherwise tapped, not rolled
Ś ś - /‘sh/ (as in shop)
AR ar - this digraph also makes /‘aər/ (as in air)
FEEL FREE TO BOOKMARK THIS PAGE—YOU’LL NEED IT.

álaçarna - fire
adöneś - courage
arí - love
aríma - darling, sweetheart (pet name between lovers)
aryn - fate
Arynáthi - fate bound
çlíöça - disguise
çor - ball/sphere
çruthi - create
çli - in
çlina - into
dias - come
dö - of
dras - venom
eçor - a magic circle; visual representation for a wizard’s spell
et - she
ethari - ground (as in to root something or someone)
fich - bring
gasi - this
graeśta - help
hara - great
hart - soul
hirul - permission
Ieth - a sound of exasperation (oh, ah, etc.)
íjaç - banish
ít - the
jdimen - forgive
kevlla - dance
kríev - blooded (as in Elven-blooded)
Kríevas - Veins (The Veins of the Arcane)
ladrön - thunder
lla - where
löth - stop/cease
maer - rain
medaes - magic
medaesí - spell
nánöweth - nexus
na - to
naev - wake
nen - we
neśta - heal
neváçína - invisibility
ni - me
olst - rise
ölsta - rising
ölsty - wake
öpstupae - dazzle
örö’hith - reemerge
ośnív - spider
philam - vial/bottle for holding potions
praeśte - grant (as in approve)
rö - is
rynd - shield
rys- change
saeör - free (as in liberate)
sam - room
sçölith - ward
shöni - gods
śíçaevr - frost
Śi - I
te - and
thryng - wring out/draw out
tul - may
váöd - from
vadák - cast
vadáki - casting
vatha - confine
víd - see
vi - my
vö - you
völat - have
vyl - elf
vyl’kríev - Xaladorians with elf ancestors (Elven-blooded)
Vylaryś - Elvish
wyn - light
wyn’kevlla - lightning (light dance)
xera - storm
xutha - bind
ylustrís - illustrate
yrçae - arcane
yçaedös - arcane energy
yrçen - mage
The dwarves are very proud of their culture and have encouraged (quite loudly) Xaladorians to learn the basics for communication over
the ages. Best get to studying if you want to be on good terms with the adamant folk of Gor Thorüm.
VOWEL SOUNDS:
Most are similar to what is found in Common, but with some exception. More on these in another lesson. All vowels must be pronounced
in the very back of the throat.

Ö ö - /ō/ (as in oath)

Ü ü - /ū/ (as in root)
CONSONANT AND DIGRAPH SOUNDS:
Like the vowels, these are similar to those in Common, with exception.

J j - /y/ (as in you, or fjord)

R r - heavier tap than that of Elvish, but not quite a roll of the tongue
D d - pronounced as /d/ but instead of speaking with the tongue behind the teeth, it starts between, almost creating a /th/ sound.
Ei ei - /īē/ (spoken like eye-ee)
FEEL FREE TO BOOKMARK THIS PAGE—YOU’LL NEED IT.

alöfheim - farewell
arn - her
da - father
delva - going
elskairn - toddler
elskairv - toddlers
fenoth - dishonorable
galdarth - burns
garz - damn
garzül - dammit
gef - with
ilrn - to
jünoc - you’re
kar - it
knül - try
lanza - flirt
ret - not
svitoth - family; one that is not of blood, but found
 Content Warning

This book, and The ReEmergence Chronicles as a whole, is not intended, nor recommended, for
anyone under the age of 18.

To Free the Rising Storm contains the following possible triggers:

Domestic abuse of a parental figure, thoughts of suicide, attempted sexual assault (not
carried out by any romantic interest), mentions of rape, conversations about infertility
and miscarriage, parental death, and grief.

To Free the Rising Storm contains the following explicit content:

Graphic sex scenes—including heavy foreplay and oral sex, all which are written in detail and
are not censored—language and profanity, gore and blood.

This is a work of fiction.

Please proceed with these warnings in mind.
 For Lance,
because you freed my storm.

This is our world. Let’s watch it take flight.

 Mae

I didn’t fear death. I begged for it. Nightly.

Wax dripped onto my hand, down my wrist, hardening over the fresh bruises adorning my
skin. I ignored the burn as I drifted into my thoughts, watching the dancing flame atop the candle
in my hand, the only source of light in my bedroom tonight save the distant flashes of the oncoming
storm.
Although I knew they’d fall on deaf ears, I said my prayers. The gods had been silent for
generations, so why would I be any different than the rest of Xalador to receive divine intervention?
Still, praying made me feel less alone sometimes, if only because my whispering drowned out the
voices from downstairs.
Mother was still yelling.
Father was still drunk.
Nights like these seemed unending. I’d lost track of the moments I’d been sitting here under my
window, staring at the bruises my father had left on me for being the demon I was not. A drip of wax
fell to the hardwood floor and for a moment—for a critical beat—I pondered what would happen if I
just…let the candle fall. Wondered if the flames would hurt as bad as the pain I dealt with daily.
I would watch without remorse, see this house turned to ash if I could burn one final time.
But the wind blew in from the window and snuffed the fire, the draft cold and saturated with the
smell of rain. I breathed in the air, then let out a sigh in defeat, awaiting my afflictions to begin their
nightly torment.
The fighting downstairs died out, the front door opening and slamming shut.
He must have left again…
 Left to go elsewhere. Somewhere he could drink more, fuck more, spend more.
It was another hour before I decided to change into my chemise. Goosebumps rose all over my
body as the chilly and humid air kissed my bare, ashen-white skin. I preferred this temperature though
—couldn’t deny the strange tingling and satisfying feeling that came over me right before it rained.
I went to lock the window, glancing up just as lightning scattered across the midnight sky.
And with the first clap of thunder, a screech tore from my throat.
My veins seemed to course with liquid fire, racing up and down my arms, pumping into my chest
until I couldn’t breathe. The roaring throb of my heart pounded in my ears. I gasped and groaned,
crawling to my bed, gripping the quilt and screamed for Mother.
What seemed like hours later, keys jangled outside my door before it was unlocked. She came in,
hair tousled, eyes swollen and red. “What is it now?” she growled.
I couldn’t respond. I felt like I was burning from the inside out.
With an exasperated huff, she came to my side, pressing her hand against my sweat-drenched
forehead. “You do not feel feverish, Mae,” she said with narrowed eyes.
The pain raked down my shivering torso into my stomach. I curled around myself and managed,
“It hurts so bad.”
I hardly noticed her leave my side, coming back with a wet cloth she lazily laid over my head as
she reminded me, “We’ve been to the physician. He told us there is nothing wrong with you.”
But there was. There had to be.
I buried my face in my hands, muffling curses on my tongue. “Then, just…leave me alone.”
Mother scoffed. “Leave you alone? You’re the one who screamed for me. Gods’ sake, girl, I
won’t put up with this attention-seeking ruse much longer and neither will your father.”
I almost laughed at that one. He hadn’t put up with it since it began.
She went on after a yawn, “Between you waking me up at tormish hours of the morning, and
worrying about your father’s whereabouts, I’m exhausted.”
I couldn’t hide the snarl on my face—I’d long since forgotten the last time I’d slept through the
night without torment.
One more sharp jab down my spine left me hunching over.
And then the storm brought rain.
Release swept through me. My tight chest loosened. For a moment, my blood went cold before
washing with warmth and bringing relief. As if the storm itself had been my cure.
Mother eyed me. “Gone so soon?”
I turned on my side away from her, curling up beneath my quilt. I said nothing in response. She
stomped out, the slam of the door bringing fresh tears to my eyes. I was left in the dark, the silence a
reminder I was suffering alone.
I had always been sickly. I often came down with colds, and meals didn’t always agree with my
sensitive stomach. I’d gotten used to those hindrances, but then some sort of illness had overwhelmed
me two years ago, bringing me painful flares nightly. No one could give me an explanation of what it
was, or how I had developed it. At one time, I thought it was a lingering symptom due to falling from
a tree and breaking my left arm as a child, for the flare always seemed to be worse in my wrist and
lower arm. But oftentimes, it would start in my chest or stomach, flowing through my body like a
boiling river.
Elros’s physician diagnosed me as deranged when his tonics did nothing for me. A trip to another
city to see a different physician was costly, and my father was too stingy with his coin, even though he
took a merchant trip to the Twin Cities every season. Besides, my parents didn’t believe I was in
pain.
Relishing the cool mattress against my clammy skin, I tried to find sleep as I lay and listened to
the wind rattle my window shutters, the rain dripping down the glass. Lightning brightened my room
in flashes, tagged with roaring thunder.
Being born on the autumnal equinox, it was no surprise I found peace within storms. They were
quite frequent during autumn in this region of Xalador, rolling in from the northern coast of the
Serpent Sea and providing rain for the evergreen hills Elros nestled between. Nature’s chaos was like
my own lullaby, rocking me to sleep like a babe in her mother’s arms.
Although I wasn’t sure I knew what it was like to have a mother whose touch was so gentle, her
arms made all right in the world. My mother loved me in her own ways. She loved dressing me up in
lavish gowns, covering my pale face with rouge and kohl, pulling my corsets so tight they forced my
gaunt figure to have hips, and decorating my neckline in jewels. She loved buying expensive things,
leaving them in boxes and chests for me to find as she awaited my expression of gratitude. I always
gave her what she wanted—a bright smile and an ear to listen to her newest lecture. Indeed, every gift
had a price tag as she’d often remind me by saying, “I’m trying to prepare you for marriage, Mae.
You’re beautiful, but that white hair of yours does nothing but ward off men. You need something to
distract.”
She also loved pretending I didn’t have the features I possessed.
I was born with the Pallid Curse.
According to an old fable, a rare demonic bloodline had been passed on to certain Xaladorians
throughout the land. A quiet, inherited curse that only appeared through the children born with white
hair. Evidently, most of the babies were stillborn, the tale claiming the gods chose to smite them of
their demonic spirit before they took their first breath. Those who lived were thought to be pillars of
chaos, their blood monstrous enough to even deny the gods’ will.
I was the only Pallid Cursed in Elros, and my white hair set me apart from everyone around me.
However, my purple irises were as bright as the citizens born with boldly colored hair and eyes—
Elven-blooded. Because neither of my parents had the curse, nor did they have any unusual hues to
their hair and eyes, I often wondered where my elven blood came from?
That unanswered question had always kept the lips of Elros’s citizens thick with gossip and
rumors ever-growing.
In the eye of the public, I was Rucas Mordaunt’s shy, sheltered, strangely beautiful daughter he
doted on, and he was the benevolent martyr; a man who graciously fathered a woman with the Pallid
Curse. Behind closed doors and drawn curtains, I was the abomination he was obligated to foster; the
alleged demon he beat and slapped when I stepped outside a line he drew, or when he was drunk
enough to want to.
His unadulterated loathing for me began when he returned from a yearlong merchant trip to find
I’d been born. Mother had been told she was barren after years of trying to conceive, but had indeed
fallen pregnant and was unaware for many weeks after Rucas left. No amount of denying she’d laid
with another convinced him otherwise—my white hair was all the evidence he needed to believe
Mother had cursed our family with her actions.
As a child, I often felt like I was just going through the motions, obeying him no matter what he
told me to do. I grew into a fortress full of cold secrets, unable to make many friends. Those I did
have remained unaware.
But ever since I had developed my affliction, I had become someone different. A fight that didn’t
belong to me seemed to brew within my veins, my very bones.
 He was just always one step ahead.
When I turned of marrying age a week ago, Rucas quickly reminded me I was not available to just
anyone. I wasn’t allowed to tryst. Frankly, I was surprised he wanted to marry me off at all, given
he’d lose control over me after I was wed.
But when I learned who he had chosen, who I was allowed to marry, I recognized his plot set in
motion. The bastard he deemed worthy was the son of Elros’s physician. Wylan Welch had always
kissed the path Rucas walked on, and also owed him a great amount of money. What better a debt
paid than a guaranteed husband for his usurer’s wretched, cursed daughter?
But marrying Wylan’s son was just locking me into a life of more torture. Willem Welch had
already proven what he would do to me once he owned me. This was nothing but Rucas’s chance to
finally get rid of me.
I couldn’t let it happen. I wanted to choose love for myself. There was someone else who had
held my captivation for too long to just give up.
I wanted happiness.
I wanted freedom.
I just didn’t know how I was supposed to break my chains when I was so powerless.

I didn’t sleep much after my flare. My head swirled with the same nightmare I’d had every night for
two years. Images of ominous, violet clouds and a thunderous voice screaming the same thing over
and over. It always ended with crystals shattering across my vision, the flashes of lightning reflecting
every color imaginable. I only pulled myself from the bed when the sun demanded I rise, my heavy
limbs and burning eyes begging for more sleep. Unfortunately, that was never an option for me.
Limping on sore legs to my vanity, I found myself astounded by the woman staring back at me in
the mirror. I looked sick. With dark circles under my eyes, and pale hollowed cheeks, I hadn’t
realized how much the sleepless nights were starting to take their toll. I practically glared at myself,
not in anger but because opening my exhausted eyes was still difficult. I made no effort to straighten
my posture as I began to braid my hair, still sticky from sweat. I had to make sure I looked
presentable to help Rucas and Mother at the shop. Truthfully, I didn’t know how I was going to
manage that. Not just because of my exhaustion, but I was already in a horrendous mood. Not to
mention the walk to town, the people I’d have to smile at even though I had nothing to smile about…
Finding that strength, that will, was almost as hard as getting out of bed.
But asking to take the morning to recover would bring me more harm than good, so I pushed
myself from the chair and wobbled dizzily over to my wardrobe. I was just about to pull on my
favorite violet tunic when Mother allowed herself into my room without so much as a knock on my
door.
“No, no, no. Off with that. You’re wearing a dress today,” she tiffed, shooing away the tunic.
I was too tired to argue, so I chose a magenta dress instead. Mother tried to hide her wince at my
choice before she carped, “It’s about time you got up. Half the morning is gone and we need you at the
shop.”
“I’m aware.”
I turned to see she had placed a small box on my bed. She pulled me back in front of the vanity
and made me sit, the bright smile growing on her face telling me she had another gift for me from
Latera.
The smile also told me she would be ignoring the happenings of the night before.
As she lifted the top off the box, the first thing that caught my attention was the diamond-shaped
jewel, iridescent in colors of reds and oranges. The morning sun beamed off the facets of the gem as
Mother lifted the piece—a circlet—causing red shimmers to dance around my room.
I took a shallow breath as she nestled it upon my brow. “It’s beautiful.”
“Quite so.” She sighed. “Your father and I are so very sorry we were away for your birthday. I
hope this makes up for it.”
“Yes, of course,” I replied, surprised at the mention of my birthday. They had been absent on my
birthday for the past six years. “Thank you, Mother. I will wear it often.”
As I went to take it off, she smacked my hand away. “What in Xalador are you doing, girl? Leave
it on.”
I blinked. “Don’t you think this is a bit much for working at the shop?”
“Of course not. Think of the people you’ll see. Your future husband.”
Acid pooled in my stomach. Always a price tag, indeed.
“You’re a Mordaunt, Mae,” she reminded me as she pulled stray white curls from my braid and
twisted them around the silver wiring. “Nothing short of nobility.”
I huffed a laugh. “A crown is not what I seek, Mother.”
She scoffed. “No, just laziness and a wasted morning.” She turned her nose and began to walk out.
“Your father needs your help with some items we purchased on our trip. Be downstairs soon.”
The door clicked behind her, leaving me to stare in the mirror once more. I ground my teeth, biting
back the fight building in me as I glowered at the headpiece.
I don’t want to do this anymore.
Then don’t.
I pinched the bridge of my nose, thoughts aggravating the ache in my head. Since the pain had
started, it was as if there were two separate beings up in my consciousness, battling over the last
word.
I looked into the mirror, lips pressed together, but I couldn’t smile.
You are powerful. Prove it.
 Mae

M other’s scribbling on parchment was the first thing I heard as I stepped off the stairs,
followed by Rucas’s deep guttural voice bellowing as he counted. Coming into the dining
room, I had to blink twice to make sure I wasn’t still in a dream state.
The large table’s surface was buried in new merchandise, but these weren’t necessities or goods
for the people of Elros. It was as if my parents had dredged up an ancient king’s tomb and the treasure
that had been buried with him was now piled up where we should have been eating breakfast. Books
with intricate spines were stacked up higher than Rucas in his hunched position. There were pieces
similar to the circlet on my head, and necklaces and bracelets set with sparkling gemstones I’d never
seen before. Scrolls still sealed with wax stamps lined the floor under the table.
I crossed to the other side, coming into view of several bottles and vials in front of Mother and
her parchment, each one filled with liquids of every color, bubbling and spewing within their glass as
if they were boiling. As Mother lifted one, I realized they weren’t hot at all.
“What...is all of this?” I whispered to Mother.
She only pressed a finger to her mouth. Rucas’s voice rose as he counted, glaring daggers my way.
I knew better than to disrupt him; his loss of concentration would have me locked in my room.
They had just returned last night from their third merchant trip this year. Since Elros was located
in the northwestern part of Xalador, the chilly temperature from the Serpent Sea made our summers
mild and our winters long and bitter. Growing sugarcane was nearly impossible, and the ground
stayed too cold for too long to germinate good wheat crops. So, Rucas and his merchant guild
traveled often to trade fish, tools, and lumber for stock Elros required. His merchanting business had
always kept Elros afloat and kept my parents above the rest financially.
Another random document with
no related content on Scribd:
op de grove waaren en rondemaat, van de materialen, welken niet alleen
tot den opbouw van de kerk, pastorij, school en rechthuis, maar ook van
de afgebrande huizen zouden worden gebruikt.

Onbegrijpelijk is het dat zulke beklaagenswaardige gebeurtenissen, die

zeker op het platte land van onze Republiek niet zeldzaam zijn, (immers
hebben wij binnen weinige jaaren, de dorpen Westmaas en Amstelveen,
door den geessel des vuurs kort na elkander allerjammerlijkst zien
teisteren?) ’t is onbegrijpelijk, zeggen wij dat dergelijke gebeurtenissen
nog niet kunnen doen besluiten tot het daarstellen van reddingsmiddelen,
in zulke gevallen alleen dienstig zijnde, als een behoorelijke voorraad van
water, en een toereikend getal van brandspuiten—elders in ons werk
hebben wij daartoe, naar ons oordeel, den besten raad aan den hand
gegeven, dan, wij hebben het genoegen nog niet mogen hebben dat
dezelve ingevolgd is, althans niet in het voornaamste gedeelte daarvan;
wel zijn op het eene en andere dorp, meerdere en betere brandspuiten
aangelegd; maar nog nergens heeft men voorraad van water
aangeschaft; dit nu aanwezig zijnde, zal men niet ligtlijk weder een
geheel dorp, of het grootste gedeelte deszelven, door het vuur zien
verteeren; immers is zulks zelden, of liever nooit, het lot der steden? een
voorbeeld daarvan verstrekt het digtbebouwd Amsteldam; hoe zeer
geheel de stad als maar één eenige wooning schijne te weezen, zo dat
er meestal tusschen huis en huis, zelfs de lucht niet kan doordringen,
wordt echter, hoe zwaar een’ brand er ook moge ontstaan, nooit meer
dan het erf waarop het ongeluk voorvalt, door het vuur verteerd; en dit
zoude ook op het platte land gebeuren, ware het dat men de benoodigde
[15]middelen daartoe aanschafte: wat Amsteldam aangaat; treffender
voorbeeld, ten bewijze van ons gestelde, zoude niet aangevoerd kunnen
worden, dan dat van den overal bekenden eisselijken brand in den
Hollandschen Schouwburg; ene oceaan van vuur, geweldiger dan ergens
bij menschen geheugen heeft plaats gehad, was echter niet vermogend
om de aangevoerde en te werk gestelde brandspuiten te overheerschen;
de werking van deezen triumpheerde op het geweld des vuurs, tot zo
verre, dat volstrekt geen van de belendene huizen, waarvan de
Schouwburg echter rondsom geheel digt omgeven was, een prooi der
vlamme werd; de schouwburg, ja, brandde ten gronden toe af, maar niet
meer!

In de jongstledene beroerten heeft Hilversum mede zijn deel gehad; ook

hier heeft men Pruissisch krijgsvolk gekregen: eerst rukte de avantgarde
aan: men zegt, dat even voor derzelver intrek, door een van het
genootschap van Wapenhandel ’t welk ook hier gevonden werdt, of door
eenen anderen, geschoten was, en dat dit ten gevolge had dat de
Pruissen, dit gehoord hebbende, hierom op drie huizen der voornaamste,
die zeer voor den wapenhandel ijverden, aanvielen, welke huizen weldra
met de goederen die daarin gevonden werden, grootlijks werden
vernield: hier op volgde omtrent 5000 man, zo kavallerij als infanterij,
onder commando van den Grave van Van Lottum, welk krijgsvolk, zo
lang Naarden zig nog niet had overgegeeven, niet ver van Trompenberg
zig gelegerd had, zijnde het hoofdkwartier aan het einde der Gooische
vaart; na de overgaaf van Naarden, zijn een groot aantal Pruissische
soldaaten bij de burgers, geduurende eenige weeken, geinquartierd
geweest.

Verder gedragen zig de ingezetenen, hoe zeer in denkbeelden

verschillende, zeer wèl.

BIJZONDERHEDEN.

Hier onder, kan men thans plaatsen het jachthuis van den Hr. Pieter van
Loon, Oud-schepen der Stad Amsteldam, ’t welk zijn Ed. voorleden jaar
op den top van den berg, die doorgaands Hoorneboek genaamd wordt,
geplaatst heeft; dit huis heeft het ruimst en alleraangenaamst uitzicht, ’t
geen men zig immer verbeelden kan; zelfs het nabijgelegene zogenaamd
Loosdrechtsche bosch, is niet in den weg, terwijl men over alle boomen
heen ziet—het huis vertoont een Burgt, wordt in een Gotischen smaak
opgeschilderd, en geeft, zelfs op een grooten afstand, eene aartige
vertooning.
Verder vindt men hier nog een buitenplaats van de Hr. Arntzenius,
Advocaat te Amsteldam, welke in het jaar 1793 is aangelegd: het
voornaamste uitzicht van het huis, is op zijde naar den kant van
Hilversum, over de uitgestrekte bouwlanden en heide. [16]

REISGELEGENHEDEN,

Zondags vaaren 2 schuiten van hier naar Amsteldam, ’s morgens circa

elf uuren; en ’s avonds ten 9 uuren: Dingsdags en Donderdags ’s
morgens ten elf uuren naar dezelfde stad, van waar zij wederom afvaren,
Maandags, Dingsdags, Woensdags en Vrijdags, ’s middags ten half een
uur, liggende deeze schuiten te Amsteldam op de Binnen-amstel
tusschen de Halvemaansbrug en Groeneburgwal: ook vaart er een schuit
naar Utrecht, Vrijdags morgens ten elf uuren, die Saturdag te rug komt
en ten half elf uuren niet ver van de Jacobie brug, afvaart: bij besloten
water, rijdt Zondag en Donderdag ’s middags van het dorp een wagen op
Amsteldam, en van daar terug.

Jammer is het voor zulk een volkrijke plaats, dat de schuit niet verder
komen kan, dan tot omtrent een quartier uurs van het Dorp af, van waar
de goederen die zij overbrengt, per as verder naar het Dorp moeten
vervoerd worden—voor eenige jaaren trachtte men dit ongemak te
verhelpen, door eene vaart verder heen te graaven, en men was waarlijk
reeds tot op 200 roeden na aan het Dorp genaderd, dan dit heilzaam
werk moest gestaakt worden, door eene Resolutie van Hun Ed. Mog. die
de afzanding van Naarden met kracht wilden doorzetten, ter meerdere
versterking dier vesting, en daarom het verder afzanden bij Hilversum
verbooden—meer dan ééns heeft men op de opening der zanderij
wederom op het vriendlijkst aangedrongen, en eindelijk heeft men nu,
doch onder gewigtige bepalingen, als onder anderen, om het zand niet
voor ballast te mogen vervoeren, wederom tot de zanderij permissie
bekomen, waarmede men dit jaar dan ook reeds eenen aanvang
genomen heeft, doch wij twijfelen om meer dan ééne reden, of het
volgend geslacht zig nog wel zal kunnen verheugen met de vaart tot aan
haare plaats te zien; behalven de bovengenoemde schuiten, rijden ook
nog tweemaal in de week, en wel woendags en saturdags morgens een
vrachtwagen op Utrecht, die op dezelfde dagen te rug komt: verder rijdt
er visa versa een wagen, Dingsdags morgens op Weesp, Woensdags op
Muiden, Donderdag op Naarden: Donderdag en Saturdags middags komt
een kar van Amersfoort die op dezelfde dagen retourneert—’s winters bij
beslooten water passeert door deeze plaats ook een postwagen van
Amsteldam op Zwol, en te rug.

HERBERGEN.

Deezen zijn te Hilversum de volgenden: De jonge Graaf van Buuren. ’T

Bonte Paard. Van mindere qualiteit zijn. ’T Hilversumsche Veerhuis. De
Koorndraager. De Reizende Man. Het roode hart. De twee
eerstgemelden zijn vrij aanzienlijke Logementen, en ook Uitspanningen.
[1]

1 Dit Trompenbergjen zegt men, zijn’ naam ontleend te hebben van den Hollandschen
Admiraal Tromp, ten wiens gebruike men het zelve had afgestaan; en sommigen
beweeren dat op deszelfs top door hem een coupel gebouwd is: men weet dat die
dappere Held zijn hofstede in het nabijgelegen ’s Graaveland had: (zie onze
beschrijving van dat dorp). ↑
2 Het vorige orgel was mede door den brand verteerd,—meer dan 20 jaaren had men
zig zonder zulk een nuttig kerkinstrument beholpen——dan, den 28 Jan. 1786 werd
bij de Regeering deezer plaatse geresolveerd, om een plan tot goedmaaking der kosten
voor een nieuw Orgel voor de gemeente ter tekeninge te leggen, ’t welk met het goed
voorbeeld der Regenten, zulk een gewenschten uitwerking hadt, dat men weldra in
staat was gesteld om een nieuw Orgel te laaten vervaardigen. ↑
3 Deeze Kerk is ingewijd den 4 Julij 1786, zijnde toen de eerste predikatie daar in
gedaan door den Eerw. Heer Paulus Beyleveld, Pastoor te Vleuten. ↑
[Inhoud]
Het dorp ’s Graaveland.
 Het hofrijk ’S GRAAVELAND, geheugt den schelmsten nijd,
Geheugt den woesten aart van ’s Krijgs bezoldelingen,
Herinnert ons held TROMP, die, aan ’s Lands dienst gewijd,
’S Lands vijand op de Zee, stoutmoedig dorst bespringen;
Dit onvoorbeeldig Dorp, beroemd door bleekerij,
Zet Gooiland eer en luister bij.
 HET
DORP
’S GRAVELAND.

Het zeer vermaaklijk Gooiland, roemt met reden op het aangenaam

dorp, zo even genoemd; en het welk te meer bewondering verdient,
daar niet langer dan eene eeuw geleden, nog niets van deszelfs fraai
bestond; want men vindt het ten dien tijde beschreven, als onlanden,
vullingen, (verlatene veenen, voegen eenigen daarbij, doch onze
geëerde correspondent in deezen, zegt desaangaande: „immers schijnt
men hier niet te weeten, dat hier, vóór den aanleg van ’s Graveland,
zulke veenen geweest zijn:”) uitgedolvene en moerassige plaatsen, die
meest niet anders dan biezen, hei en andere wilde ruigte voordbragten;
deeze eigenschap vergelijkende bij de schoonheid waarmede het thans
prijkt, verstrekt ten bewijze wat de vruchten zijn van eene arbeidzaame
verbeterende hand.

De

LIGGING

Van dit dorp, maakt, met deszelfs landstreek, het westlijkste gedeelte
van het aangenaame Gooiland uit; zijnde hier de grensscheiding
[2]tusschen Holland, en ’t Sticht, eenige voeten ten westen van de ’s
Gravelandsche vaart, die naar de Loosdrecht heenloopt, en ook tot op
een half uur afstands naar Hilversum; (men zie onze beschrijving van
dat dorp).

NAAMSOORSPRONG.
Deeze is zeer zeker niet ver te zoeken; de naam zelf brengt zijnen
oorsprong mede; de landen, zo woest en onbebouwd als zij ten
bovengemelden tijde nog lagen, behoorden aan ’s Lands Graaven,
zonder onder het bijzonder bestuur van eenige andere dorpen van
Gooiland te weezen, en derhalven gaf men hun den onderscheidenden
naam van ’s Graaven landen, waarvan men bij verkorting ’s
Graaveland, of ’s Graveland gemaakt heeft.

STICHTING en GROOTTE.

Van hoe slechten aanzien deeze landen ook waren, moet de grond
echter van zodanigen aart geweest zijn, dat zij voor het bebouwen
goede vruchten beloofd hebben; want omtrent den jaare 1625 waren er
lieden die zulks begeerden te onderneemen; ten welken einde zij zig
keerden tot de rekenkamer van de Gravelijkheids domeinen, met
verzoek om die dorre gronden, welken men toen, gelijk gezegd is, den
naam van Onlanden gaf, voor zekere erkentenisse te mogen bekomen:
de rekenkamer voornoemd wees de verzoekers naar de Staaten van
Holland en Westvriesland; aan welken de onderneemer, toen aan hun
hoofd hebbende zekere Mr. Jan Ingel, zig ook keerden, met verzoek
van ’s Graaven landen, die geheel onbebouwd lagen, te mogen
benaderen, op zulk eene wijze als zij met de rekenkamer zouden
kunnen overeenkomen, en om tevens voor zeker getal van jaaren,
zodanige voorrechten en vrijdommen te mogen genieten als gemeenlijk
bij den aanleg van nieuwe landen of bedijkingen worden vergund,
benevens het recht van Ambachtsheerelijkheid [3]over den grond, die
hun zoude worden toegestaan: dit hun verzoek werd hun ook, onder
eenige bepaaling, ingewilligd, en voor die inwilliging, zouden zij,
jaarlijks, aan de Graaflijkheid, (want nimmer heeft de Graaflijkheid iet,
hoe gering van waarde, afgestaan zonder belooning,) moeten betaalen
tien stuivers voor ieder morgen lands; welke belasting volgends octrooi
van den Jaare 1636 is veranderd op de elfde schoof: (dit is volgends
onze Autheuren, over Gooiland handelende; doch onze begunstiger
boven bedoeld, zegt in zijne berichten, ons vriendlijke, medegedeeld,
dat men te ’s Graveland meede geene kundschap van die elfde schoof
draagt.)—„De ingelanden,” dus leezen wij elders, „verkregen toen ook
het civile rechtsgebied, om, met raad van den Bailluw van Gooiland
keuren te mogen maaken, en hunne landen te laaten berechten door
een’ Schout en Schepenen, bij den Bailluw uit de ingezetenen te
kiezen; blijvende het crimineele ter berechtinge van de vierschaar der
stede Naarden.”—Op deezen voet dan sloeg men handen aan ’t werk,
om de landen aftegraaven, en ter bebouwinge bekwaam te maaken:
dan, zulks stak de omliggende dorpen, voornaamlijk Hilversum, in de
oogen; zij vreesden door den aanleg van dit nieuwe dorp benadeeld te
zullen worden, en deeze eigenbaat ging zo verre, dat de arbeiders der
onderneemeren geduurig door de ingezetenen van de bedoelde
dorpen, in hun werk gestoord werden, niet alleenlijk met hunnen arbeid
te vernielen, maar zelfs rees die naijver zo hoog, dat zij met scherp op
de gezegde arbeiders schoten, waardoor niet zelden eenigen, vooral
van de graavers, gekwetst werden; men pleegde omtrent hen ook
allerleie moedwilligheid, niettegenstaande ’s Lands Staaten daar tegen
verscheidene plakaaten lieten uitgaan, niet alleen, maar ook de
arbeiders in hunne verrichtingen lieten beschermen door een
compagnie ruiters en voetvolk—deeze loontrekkers zijn zeldzaam van
eenigen dienst, wanneer de gemoederen in onrust gebragt zijn;
soldaaten kunnen alleenlijk tegen [4]soldaaten bestand weezen, maar
tegen burgers welken in hunne rechten meenen te kort gedaan te zijn,
vermogen zij niets; hunne loon-slagen hebben den aandrang niet van
de vrijwillige slagen van vergramde burgers—Zonder thans te
onderzoeken in hoe verre de ingezetenen van Hilversum en de andere
omliggende dorpen, in deezen gelijk hadden, blijft echter het gezegde
een onwederspreekelijke waarheid; een waarheid welke door alle
gezachvoerders in ’t oog behoorde gehouden te worden, ofschoon de
droevige ondervinding leere, dat zij dezelve telkens weder op nieuw
veronachtzaamen, waardoor hun gezach een ongenezelijke krak krijgt,
en de zetels aan het waggelen raaken.
Niettegenstaande alle de gezegde hinderpaalen, werd de arbeid zo
spoedig voordgezet, dat reeds in den jaare 1634, de akkers konden
gekaveld worden, en derhalven mag men de stichting des dorps tot dien
tijd brengen: sedert is deeze grond tot een allerverrukkelijkst oord en
een pronk van geheel Gooiland geworden; in een kleinen omvang,
ontmoet men er zeer aangenaame gezichten van lommerrijk geboomte,
vruchtbaare zaai- en wei-landen, heiden, water, veengronden, en veele
aanzienlijke buitenplaatsen; waarvan straks nader.

Wat voords aangaat het tweede gedeelte van het tegenwoordige artikel
in ons plan, naamlijk de grootte van ’s Graveland; ten gemelden tijde
was de bereide grond groot, 555 morgen en 28 roeden Rhijnlandsche
maat.

Volgends de lijst der verpondingen van den jaare 1732, stonden toen te
’s Graveland 119 huizen, welk getal in 1734 één meer (120) was; sedert
is dat getal aangewassen tot ruim 140, die bewoond worden door meer
dan 200 huisgezinnen; twee derden van welken van den
Gereformeerden Godsdienst zijn; slechts weinigen zijn Luthers, en de
overigen meest [5]Roomsch: de huizen, in zo verre zij niet tot lusthuizen,
of boerewooningen dienen, staan allen aan de westzijde van de plaats,
strekkende zig bijna een uur gaands in de langte uit; aan de oostzijde
vindt men niet anders dan schoone weilanden, en, gelijk gezegd is,
heerelijke lustplaatsen: de erven der wooningen liggen tot aan de ’s
Gravelandsche vaart: de gemelde bouwing van de dorpbuurt, naamlijk
aan eene zelfde zijde, moet geschieden, zo lang er plaats in de langte
van ’s Graaveland overblijft: aan die zijde zijn ook veele
linnenbleekerijen, welken goed water uit de vaart hebben, en, gelijk
bekend is, zeer geroemd zijn; men verzekert dat het linnen, ’t welk te ’s
Graveland gewasschen en gebleekt wordt, in zindelijkheid en witheid,
de behandeling op de bleekerijen buiten Haarlem niet alleen evenaart,
maar zelfs dikwijls overtreft—uit het gezegde blijkt dat de aanleg van ’s
Graaveland derhalven zeer regelmaatig, strekkende zig het
grondgebied aan de zijde van Naarden, van den hoek aan de
noordzijde, genoegzaam in eene rechte lijn tot voorbij de Hilversumsche
vaart, langs eenen weg, (gelijk gezegd is, bijna een uur gaands lang,)
die ter wederzijde beplant is met eene dubbelde rei van hooge en
schoone eiken en andere boomen.

Alles is te ’s Graveland in eene zeer goede orde, ’t welk de ingezetenen

te danken hebben aan verscheidene keuren, daartoe van tijd tot tijd
gemaakt, zo ten aanzien van de gemeene wegen en vaarten, als tot
rust der ingezetenen, en tot weeringe van allerleie vechterijen en
baldaadigheden; ook is er zeer goede orde gesteld op het
brandblusschen, (eene zaak voorwaar van het hoogste aanbelang,)
waartoe thans twee goede brandspuiten worden onderhouden—„Tot
verdere veiligheid,” leezen wij elders, „worden ook alle onbekende
bedelaars en marskraamers geweerd; bij nacht wordt er de ronde
gedaan, waartoe iederen nacht” (van November tot half Maart) „elf”
(thans twaalf,) „persoonen de wacht hebben, en in drie” [6](thans vier,)
„wachthuizen bescheiden zijn:” (en alle uuren de ronde doen,) „alle
manspersoonen, agttien jaaren oud en daar boven, moeten zig hiertoe
laaten gebruiken; doch het staat vrij zijn wacht aan een ander der
medgezellen aantebesteden.”

Het

WAPEN

Van dit aanzienlijke en beroemde dorp, is een gekroonde trapgans, op

een zilveren veld.

KERKLIJKE en GODSDIENSTIGE GEBOUWEN.

Het eerste dat hier in aanmerking komt, is de Gereformeerde kerk: van
de Gooische of Hilversumsche zijde, en haren stand gerekend naar de
breedte of diepte des dorps, staat zij ten westen; doch van den
gemeenen weg, en de zijde der huizen te zien ten oosten, en omtrent in
’t midden van het dorp, op een zeer belommerd kerkhof: zij is wel niet
groot, maar echter zeer net gebouwd; is een kruiskerk met leiën gedekt,
en heeft een klein vierkant torentjen, met uur- en slag-werk voorzien:
van binnen heeft zij voords niets aanzienlijks, naamlijk niets bijzonders
der aantekeninge waardig; dit alleenlijk kunnen wij ’er nog van zeggen,
dat zij thans te klein is voor de Gemeente die sedert haaren aanleg
aanmerkelijk grooter is geworden.

De grond van de Kerk, van het Kerkhof en de Pastorij, is bij den aanleg
der kerk afgegeven van de hofstede Hilverbeek, die achter het gebouw
ligt.

Den 7 julij 1658, werd in de toen volbouwde kerk ’t eerst het woord
Gods gepredikt, en daar door dit Godshuis ingewijd, door twee
gedeputeerden van de Classis van Amsteldam, naamlijk Menso
Johannis, Predikant aldaar, en Johannes van Sanen, Predikant te
Huizen: vervolgends werd de predikdienst waargenomen door den
Predikant en gerecommandeerden [7]Proponent van gemelde Classis
van Amsteldam, tot dat, op eenstemmig advis der Heeren, zo Hoofd-
als Gemeene-Ingelanden, en goedvinden van alle de Ledemaaten, door
meergemelde Classis, op den 22 Sept. 1659, beroepen, en door
Heeren Hoofd-Ingelanden goedgekeurd werd, Cornelius van Midlum,
die op den 2 Novemb. daar aan volgende, zijn Leeraarswerk begon.

Er is voords te ’s Graveland geen Weeshuis, de Weezen worden bij de

burgers besteed: zie wegens de armen, bladz. 9.
De Pastorij is voor ruim 20 jaaren geheel vernieuwd, en is thans één
der schoonsten uit de Provincie Holland.

Van het Schoolhuis zoude men iet dergelijks niet kunnen zeggen—In
het school bevinden zig dagelijks, door elkander gerekend, ruim 100
kinderen, en veelen van die gaan aldaar voor rekening van eenige
weldaadige bewooneren der lustplaatsen, welken op die wijze, min
vermogende ouders, die niet van de diaconie bedeeld worden, de
huishoudelijke lasten helpen draagen.

De Lutherschen en Roomschen welken te ’s Graveland zijn, hebben op

het dorp geene vergaderplaatsen; de Roomschen gaan te Ankeveen,
een klein uur van daar, te kerk; zij behooren onder die parochie; en de
Lutherschen behooren onder de kerk van Weesp; alwaar zij echter
alleenlijk het avondmaal gaan houden, neemende voords den
openbaaren Godsdienst bij de Gereformeerden op hun dorp waar.

WERELDLIJKE GEBOUWEN.

Hier van valt weinig aantetekenen; het rechthuis wordt, volgends eene
gewoonte op veele dorpen plaats hebbende, gehouden in een herberg.

KERKLIJKE REGEERING.

De Gereformeerden te ’s Graveland (thans ruim 230 ledemaaten

[8]uitmaakende, zonder daaronder te betrekken dezulken die des
zomers, op hunne lustplaatsen woonende, met hunne dienstboden daar
den openbaaren Godsdienst bijwoonen, en veelen van welken er ook ’t
avondmaal houden; deeze ledematen) worden bediend door één’
Predikant, zijnde thans de Wel-Eerwaarde en zeer geleerde Heer
Nicolaas Govert van Blijenburg, Jerph. Benj. Fil., behoorende
onder de Classe van Amsteldam.

Den 27 julij 1660, werd door den toenmaaligen Predikant, met behulp
van twee nabuurige Predikanten, eenen Kerkraad aangesteld,
bestaande uit twee Ouderlingen en twee Diaconen; uit welk getal de
Kerkenraad nog bestaat: elk jaar wordt door de Predikant en verdere
Leden des Kerkenraads, een Ouderling en een Diacon gekoren, in
plaats van twee anderen die afgaan: noch Gerecht, noch Hoofd-
Ingelanden, hebben met deeze verkiezing iet te doen: ook heeft de
Kerkenraad de vrije beroeping van eenen Predikant, doch de
approbatie geschiedt door Heeren Hoofd-Ingelanden, aan wien de
Kerkenraad den beroepenen, met verzoek van goedkeuring, voorstelt;
terwijl ook bij die zelfde Heeren, vooraf handopening tot het maaken
van eene nominatie en ’t beroepen eens Predikants daar uit, verzocht
moet worden: op deeze wyze werdt in ’t jaar 1705, in plaatse van den
(op te vooren gezegde manier door de Classis van Amsteldam,
beroepen) overledenen Predikant Cornelis van Midlum, beroepen
deszelfs zoon, Gerard van Midlum, Predikant te Muiderberg; en
vervolgends in ’t jaar 1726, H. J. Elzevier; in ’t jaar 1746, Antonius
van der Os, die in ’t jaar 1748, door de Gereformeerde gemeente van
Zwol beroepen werd; doch vervolgends tot de Doopsgezinden is
overgegaan en thans nog by dezelve te Saandam Leeraar is: in ’t jaar
1748, werdt beroepen Willem Lobé, sedert het jaar 1779 rustend
Leeraar: in zijne plaats werdt beroepen Willem Leendert Krieger,
thans Predikant in ’s Graavenhaagen; in ’t jaar 1787, is beroepen
Henricus Johannes van Wijck, [9]thans te Nijmegen Predikant, en in
deszelfs plaats in ’t jaar 1786, de tegenwoordige Leeraar, reeds
gemeld.

WERELDLIJKE REGEERING.

Boven hebben wij reeds gezien dat het crimineele rechtsgebied over ’s
Graveland, staat aan de vierschaar der stad Naarden.

Vervolgends bestaat de civile rechtbank uit den Schout, (die zijne

aanstelling ontvangt van den Bailluw van Gooiland) en vijf Schepenen:
ter jaarlijksche verkiezinge van de laatstgemelden, wordt door den
Schout en aanwezende Schepenen eene nominatie gemaakt van een
dubbeldtal, en deeze nominatie wordt ter verkiezinge gezonden aan
den Bailluw van Gooiland, voornoemd; het eene jaar worden ’er 2 en
het andere 3 gekozen, die voords 2 jaaren aanblijven.

Er zijn verder Brand- en Wees-meesters, benevens een Bode civil.

Armmeesters zijn hier niet, alle de Gereformeerde armen worden door

de Diaconen bedeeld, en de Roomsche armen door hunne eigene Arm-
of Kerk-meesters, die te Ankeveen hunne aanstelling ontvangen—Wij
dienen hier ook melding te maaken, van de heeren Hoofd-Ingelanden,
reeds meermaals genoemd, die zes in getal zijn, en den tijtel voeren
van Wel-Edele en Achtbare Heeren Hoofd-Ingelanden: alle de Heeren
Ingelanden, die 20 morgen lands by één hier hebben liggen, zijn daar
toe verkiestbaar: de Hoofd-Ingelanden blijven levenslang in die
waardigheid, ten ware zij vertrokken, of geene bezitters meer bleeven
van 20 morgen hier liggend land: in gevalle van vacatuure worden door
de overige Heeren Hoofd-Ingelanden nieuwe Hoofd-Ingelanden
gekoren; elk derzelve heeft zijne bijzondere Commissie; bij voorbeeld:
de oudste is Dijkgraaf en heeft, nevens den daar op volgenden, ’t
opzicht en bestuur over Kerk, Pastorij, Schoolhuis enz: twee anderen is
’t opzicht aanbevolen over ’t vreemd volk, ten einde dit te weeren, en op
[10]de inkomenden acht te geeven: terwijl dezelve alle belangrijke en
voorkomende zaaken met elkander behandelen: zij hebben onder zig
een’ Penningmeester, die als hun Secretaris en Rentmeester handelt—
behalven de approbatie van den Predikant, hebben zij de aanstelling
van Schoolmeester en Koster, Vroedvrouw enz. ’t opzicht over Vaarten,
Wegen, Sluizen, enz.

Onder dit artijkel zouden men nog kunnen betrekken de wachthuizen,

waarvan wij boven (bladz. 6.) gesproken hebben.

Voorrechten heeft ’s Graveland, voor zo veel ons bekend is, niet.

De
 BEZIGHEDEN

Der inwooneren bestaan, gelijk boven reeds aangetekend is,

voornaamlijk in het linnenbleeken, den landbouw en tuinderij; voords
brengen de menigvuldige buitenplaatsen, alhier liggende, niet weinig
toe tot den bloei van het dorp: ’t getal der linnenbleeken beloopt thans
vijf-en-twintig—voor ruim een jaar geleden werd er ook een fabriek van
vloertapijten te weeven aangelegen.

Veele ingezetenen leggen zig toe om voor eenige maanden in den

zomer een gedeelte hunner huizen te verhuuren, onder den naam van
optrekken, aan lieden van Amsteldam enz. welken geene buitens
hebben, vooral aan zulken die ongesteld, of door eene geëindigde
ziekte zwak zijn, of zwakke kinderen hebben: de lucht wordt er voor
sommige ziekten en tot herstelling van zwakken zeer goed bevonden;
veele ondervinden daarvan de beste uitwerking, doch voor teering en
borstziekten wordt de lucht, om haare fijnheid, niet zo goed gehouden.

Wat aangaat de

GESCHIEDENISSEN,

Van het vermaaklijk ’s Graveland, wij vinden daarvan, behalven het

geen wegens den aanleg des dorps (zie hier voor, bl. 5.) gezegd is, het
volgende aangetekend:

„Het dorp gevoelde in den jaare 1672, zo wel als Hilversum [11]en de
Loosdrechten, de inlegering der Franschen, die er tot den jaare 1673
verbleeven, en er veele baldaadigheden pleegden; zij verwoestten
voornaamlijk de Hofsteden van den Lieutenant Admiraal Cornelis
Tromp, en die van zijn Gemalinne, Vrouwe Margaretha, Baronnesse
van Raaphorst, welke lustplaatsen naast elkander gelegen waren; het
heerelijk geboomte werd er uitgeroeid, en het landhuis van den
Admiraal, werd genoegzaam ten gronde toe gesloopt; alles wat kostelijk
en ten cieraad der gebouwen diende, werd verbroken, weggevoerd,
verkocht of vernield, en eindelijk werd ook het Landhuis van des
Admiraals Gemaalinne in brand gestoken, waardoor het in een
puinhoop ter neder stortte; maar deeze ramp, hoewel schadelijk, was
tevens oorzaak dat de lusthoven, voornaamlijk die der Gemalinne van
den Admiraal, in een heerelijker luister hersteld geworden zijn; gelijk het
deftig Trompenburg nog heden getuigt, in welks herstelling en nieuwe
opbouw de grootdaadigheid van den Admiraal allezins doorstraalt: het
huis, rondsom in eenen vijver gebouwd, is vorstlijk, en rijst uit het water
als een kasteel, pronkende met eenen schoonen koepeltoren, onder
welks bevang zig een fraaje agtkante zaal, van ongemeene ruimte en
pracht van bouwkunde en cieraadjen vertoont: in vier uitstekken van
deeze zaal, waarvan het eene tot den ingang dient, zijn de schepen
afgebeeld, waarmede de Heer Tromp de overwinning tegen
verscheidene natien behaald heeft: rondsom in de koepel is alles zeer
heerelijk beschilderd, en de andere vertrekken ontdekken niet minder
den grootmoedigen geest van den zeeheld: de plantaadjen beantwoordt
aan de deftigheid van het huis, en is in laatere dagen nog vergroot, door
één’ van haare volgende bezitteren, den Heere Jacob Roeters, op
wiens zoon en naamgenoot, deeze lustplaats bij ervenisse is
afgedaald”: de overige lusthoven op dit Dorp zijn ieder in zijne soort niet
minder aanzienlijk, en zijn een tourtjen derwaards dubbeld waardig. [12]

Wat heeft de eenigzins ervaren Nederlander, op het zien van de

gezegde bevallige lustplaats van den waardigen Vaderlandschen
Zeeheld, Cornelis Tromp, niet een ruim veld voor zig, om zijne
gedachten te laaten weiden over den staat des Lands ten dien tijde,
gezien bij dien van heden!—hadde Nederland thans dergelijke
Zeehelden op zijne weinige kielen, het zoude welhaast ondervinden, dat
zulke mannen zig zelven voor te waardig houden, om zeediensten als
de tegenwoordige te doen: ’t was een Tromp, die met een vloot van
een-en-zeventig oorlogschepen tegen de Engelschen optoog; ’t was
de vijand toen onmogelijk, zo als men, laas! thans ziet gebeuren, eene
geheele vloot Hollandsche Koopvaarders, met haare convooi-schepen,
(twee in ’t getal) wegteneemen—in ’t jaar 1652, begeleidde men
omtrent driehonderd koopvaarders, met bijna zeventig
oorlogschepen van den Staat; drie van de Oostindische Compagnie,
behalven de branders, en ander klein vaartuig; toen, derhalven, mogt
Nederland eene geduchte zeemogendheid genoemd worden, en wat
is het nu?—in 1653 sloeg men tegen de Engelschen, niettegenstaande
men derdehalf honderd Koopvaarders onder zijn geleide hadde, en
men overwon; in de beschrijving van dien vreezelijken strijd,
voorgevallen omtrent Poortland, kan men zien wat men toen van de
Nederlandsche helden te wachten hadt: een gedeelte dier beschrijving
zegt: „Hier vielen de masten buiten boord, gints ging het wand aan
flenters; daar kraakten de ribben, en suisden de kogels door de zeilen
heen; aan een anderen kant hechtte een boegspriet in de hoofdtouwen;
daar enterde een zijn’ vijand, en vloog met het verdek in de lucht; hier
wemelde een zieltoogende in ’t water, en gaf zijne laatste snikken
zonder gehoord te worden; gints dobberde een op gescheurde dennen,
of haalde het hoofd onder bebloede golven: ’t gekerm der gekwetsten,
verdoofd door het gieren der kneppels, koevoeten, gloejende
schuiftangen, getakte morgensterren, en draadkogels, ontzettede de
aanvallers [13]te minder: onder een dikke rook flikkerde telkens de
bliksem van ’t aangestoken buskruid; ’t licht scheen verbaasd gevlugt te
weezen, terwijl de dood in een damp rondom snorde; Boulongues
bergen sidderden voor den donder der kartouwen, en Poortland beefde;
kortom de strijd was zo ijsselijk, dat er nooit schrikkelijker schouwspel
geweest is”——toen wist men over ’t algemeen van geen wijken; toen
kende men geene andere belangens dan die van ’t vaderland; en die
zig niet dapperlijk weerde werd gewis, zonder aanzien van persoon,
met den dood gestraft.

’T was een Tromp, die daarna den Staaten wel dorst zeggen dat hij
met tegenzin weder in zee ging, om dat men verzuimd had hem
andermaal van genoegzaame schepen te voorzien; en ’t was Holland,
die voor zig alleen besloot niet minder dan dertig kloeke
oorlogschepen te laaten bouwen, en toen men zag dat de Staaten den
oorlog tegen Engeland niet naar behooren behartigden, schroomde
men niet zig op de ernstigste wijze daarover uittelaaten: ’t is tog zo:
gehoorzaam zwijgen geldt alleenlijk als ’t schuitjen van den staat goed
gestuurd wordt; maar wordt het op ’t riet aangejaagd, dan is zwijgen zig
schuldig maaken aan den ondergang van zig zelven en anderen.

In 1656 lagen er op de rede voor Dantsich, onder veele andere

Nederlandsche Oorlogschepen, vier-en-twintig voor Amsteldam
alleen—in 1664, bragt Tromp, met twee-en-twintig oorlogschepen de
Oostindische retourvloot in de Vaderlandsche havens—in ’t volgende
jaar liep hij met zijne vloot, tegen de order van Heeren
Gecommitteerden, binnen, om dat de Capiteinen niet getrouw gediend
hadden, en niet behoorelijk gestraft waren—zulke mannen hadden
verdiensten genoeg om geen ontzach te hebben voor slechte
bestuurders.

In 1666, liepen, de even beroemde de Ruiter en Tromp, in zee met

een vloot van een-en-negentig Schepen, gewapend met vier
duizend, zeven honderd en zestien stukken, en bemand met
twintig duizend vier honderd en twee-en-zestig koppen,
waarmede [14]men niet minder dan vier dagen lang tegen de
Engelschen sloeg.

De zeeheld, waarde leezer! wiens nagedachtenis bij u op het zien van

zijn lusthuis zekerlijk bij uitneemendheid verlevendigt, was (niet
tegenstaande men hem ten lasten legde, dat hij den Prins van Oranje te
zeer toegedaan was,) zulk een Vaderlander, als er thans maar weinigen
gevonden worden; een Vaderlander, die (in 1673,) toen het weder op
een vechten zoude gaan, en nu tegen de Engelsche en Fransche
vlooten tegelijk, voor het aangezichte van God, en des met een gerust
hart, vrij van alle veinzerij, tegen zijne schepelingen dorst zeggen, dat
zij om zig in den strijd vroomlijk te kwijten, een voorbeeld moesten
neemen aan zijn persoon; dat hij het niet behoefde te doen om eenig
genot; maar alles wat hij deed voordkwam uit enkele liefde voor zijn
bedrukt Vaderland; het geen tot zodanig een nood was vervallen, dat er,
om het voor het uiterste gevaar te behoeden, eene spoedige herstelling