8.

Unia Europejska

1.Najważniejsze informacje:

· Od 1 lutego 2020 roku w skład UE 27 Państw

· Liczba ludności ok. 450 mln

· PKB około 15 mld USD (per capita 10 tys USD)

· Euro (1999 rok)

· W 2012 UE otrzymała Pokojową Nagrodę Nobla (21 organizacja na świecie)

· Ostatni szczyt Klimatyczny COP Emiraty Arabskie 30 listopada – 12 grudnia 2023

· COP29; 2024 Azerbejdżan

· Nadzwyczajny szczyt UE – 1 lutego 2024 [Bruksela]

· Finlandia najwięcej zwiększyła wydatki na obronność

· Polska 4 miejsce w UE
2.Wspólnoty Europejskie:

1. EWWIS (Europejska Wspólnota Węgla i Stali)

· Funkcjonowała w latach 1952- 2002)

· Siedziba Bruksela, Luksemburg, Strasburg

· Deklaracja Roberta Schumana z 9 maja 1950 roku(Paryż) [dzień Europy]

· Traktat Paryski:
➢ Podpisano 18 kwietnia 1951 roku przez 6 państw [Benelux, Francja, RFN,
GB]
➢ Wszedł w życie 23 lipca 1952 na okres 50 lat.
➢ Powoływał EWWiS

· Instytucje EWWIS:
➢ Wysoka Władza – organ wykonawczy (odpowiednik Komisji Europejskiej),
9 członków, 6 lat kadencji, kraje Beneluxu miały po 1 przedstawicielu, a
Niemcy, Włochy i Francja po 2,

➢ Rada Ministrów EWWiS – podejmowała najważniejsze decyzje (dotyczyły

one głównie harmonizacji działań podejmowanych przez Wysoką Władzę z
polityką rządów państw członkowskich w zakresie gospodarki węglem i stalą);
 organ nadzorujący przestrzeganie prawa stanowionego w ramach EWWiS; w
jego skład wchodziło siedmiu przedstawicieli państw tworzących wspólnotę.

➢ Zgromadzenie EWWiS (78 posłów),

➢ Trybunał Sprawiedliwości.
·
2. Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej oraz Europejskiej Wspólnoty Energii
Atomowej

· Konferencja w Messynie(IT) 1-3 czerwca 1955 roku

· Raport Spaaka (21 kwietnia 1956)

· Na jego podstawie powstały EWG I EURATOM

· Chciał utworzyć unię celną.

· Traktaty Rzymskie(Francja, RFN, Włochy, Belgia, Holandia, Luksemburg

(6))
Podpisane 25 marca 1957 roku. Podpisano wtedy dwie umowy:
➢ Traktat Ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą
➢ Traktat Ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej
(EURATOM)
Weszły w życie 1 stycznia 1958 roku

· Traktat Fuzyjny (8 kwietnia 1965 roku [Bruksela])

➢ Utworzono Komisję Wspólnot Europejskich (połączono Wysoką Władzę, Komisje
EWG oraz Komisję EURATOM)
➢ Utworzono Radę Wszystkich Ministrów (UE); „Inner Six”
➢ Wszedł w życie 1 lipca 1967, został uchylony 1999 na mocy traktatu
amsterdamskiego
 3.Unia Europejska

· Traktat o Unii Europejskiej zwany traktatem z Maastricht (NL)

➢ Podpisany 7 lutego 1992, na jego mocy 1 listopada 1993 powstała Unia

Europejska

➢ 12 krajów podpisało ów traktat: Belgia, Dania, Francja, Grecja, Hiszpania,

Holandia, Irlandia, Luksemburg, Niemcy, Portugalia, Wielka Brytania, Włochy

➢ Filary UE:

 Wspólnota Europejska (unia gospodarcza) - wspólny rynek, wspólna polityka

rolna i strukturalna, unia walutowa i rozwój regionów
 Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa WPZIB (unia polityczna ) -
UE w stosunkach zewnętrznych występuje jako jeden podmiot
 Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych (unia policyjno-
sądownicza) - wspólne rozwiązywanie problemów imigracji, przestępczości
zorganizowanej, terroryzmu i patologii społecznej.

· traktat amsterdamski (NL)

➢ Podpisany 2 października 1997, wszedł w życie 1 maja 1999

➢ Utworzenie urzędu Wysokiego Przedstawiciela do spraw Wspólnej Polityki

Zagranicznej i Bezpieczeństwa. Pierwszym WP był Javier Solana [sg RUE]

· traktat nicejski (FR)

➢ Podpisany 26 lutego 2001, wszedł w życie 1 lutego 2003

➢ Ilość komisarzy KE = ilości krajów członkowskich

➢ 732 miejsca w PE (dla polski 50)

➢ Kartę praw podstawowych UE, mającą gwarantować prawa człowieka i

swobody obywatelskie

· traktat akcesyjny (Grecja, Ateny)

➢ Podpisany 16 kwietnia 2003 roku

➢ Akcesja 10 krajów do UE w tym Polska (Aleksander Kwaśniewski)

➢ Referendum w Polsce 7-8 czerwca 2003

➢ Polska członkiem unii od 1 maja 2004

· Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy

· Przerobić to

· Traktat lizboński (Portugalia)

➢ Podpisany w Klasztorze Hieronimitów
➢ Szczyt lizboński odbył się w dniach 18-19 października 2007
➢ Od tego czasu UE funkcjonuje jako Organizacja Międzynarodowa
➢ Podpisany 13 grudnia 2007 roku, wszedł w życie 1 grudnia 2009 roku
➢ Rozwiązanie Unii Zachodnioeuropejskiej

· Najważniejsze decyzje podjęte na szczycie i zawarte w traktacie to:

➢ zmniejszenie liczby komisarzy europejskich do 18 (mimo że jest 27 państw

członkowskich)
➢ zwiększenie liczby eurodeputowanych dla Włoch
➢ decyzje unijne od 2014 będą podejmowane za pomocą tzw. podwójnej
większości, zamiast zgody wszystkich państw członkowskich[55% państw,
które reprezentują co najmniej 65% ludności UE]
➢ od 2009 Parlament Europejski będzie miał maksymalnie 750 członków
(poprzednio 785)
➢ pośrednia inicjatywa ustawodawcza obywateli wymagać będzie zebrania 1
miliona głosów w danej sprawie
➢ niewygasalność tzw. kompromisu z Janiny [Gr 1994] [55% państw „rozsądny
czas”]
➢ przyznanie Polsce dodatkowego Europosła
➢ wprowadzenie stanowiska Przewodniczącego Rady Europejskiej [Charles
Michael]
➢ Nadanie mocy wiążącej Karcie Praw Podstawowych
➢ „Na mocy traktatu został powołany wysoki przedstawiciel Unii ds.
zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, który ma za zadanie
kierować Europejską Służbą Działań Zewnętrznych

Europejska Służba działań Zewnętrznych [ESDZ]

· Powstała na mocy traktatu lizbońskiego
· Przewodniczący Josep Borrel [Wysoki Przedstawiciel Unii do Spraw
Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa]
· Sekretarz generalny Stefano Sannino
· Dyrektor zarządzający ds. WPBiO i reagowania kryzysowego Paweł
Herczyński [POLSKA]
· Siedziba Bruksela

3.Najważniejsze układy UE
1.Układ z Schengen:
· Zawarty 14 czerwca 1985 roku w miejscowości Schengen(Luksemburg)
· Jego stronami jest 27 państw(23 UE oraz Islandia, Norwegia, Szwajcaria i
Liechtenstein)
· Poprzednikiem była umowa z Saarbucken między RFN a Francją
· Podpisana początkowo przez kraje Beneluksu, Francji i RFN
· Polska przystąpiła do układu 21 grudnia 2007 roku
· Chorwacja dołączyła 1 stycznia 2023, a Bułgaria razem z Rumunia
dołączy 31 marca 2024 r.
2.Konwencja Dublińska
· Podpisana 15 czerwca 1990 roku, weszła w życie 1 września 1997 roku
· Dotyczyła zasad rozpatrywania Azylu
3.Dublin II
· Podpisany 18 lutego 2003
· Jedność rodziny
4.Dublin III
· Podpisany 26 czerwca 2013 r
· Jedno Państwo
5.Układ w Dayton/Paryż
· Czas obrad 1-21 listopada 1995 [Dayton, OHIO]
· Baza amerykańskich sił powietrznych w Wright-Patterson
· Podpisanie układu 14 grudnia 1995 [Paryż]
 · Republika serbska (49% terytorium) – Federacja BiH(51%
terytorium)
· Powołano Wysokiego Przedstawiciela dla Bośni i Hercegowiny
[Christian Schmidt/2021]
6.Układy Paryskie
· Podpisane 23 października 1954r.
· Zmieniały Unie zachodnią[1948] w Unie Zachodnioeuropejską [1954]
· UZE została rozwiązana na mocy Traktatu Lizbońskiego
8.Instytucje UE/EU
1.Parlament Europejski (Bruksela/Strasburg/Luksemburg) –
· Liczba członków 705,
· Funkcja ustawodawcza,
· Przewodnicząca Roberta Metsola [2,5 roku kadencji, odnawialna]
· Rok założenia 1951
2.Rada Europejska (Bruksela)
· Liczba członków 27
· Funkcja: wyznaczanie kierunków jej rozwoju i polityki
· Przewodniczący Charles Michel
· Rok założenia 1961* Charles de Gaulle
· Formalnie powstała 9 grudnia 1974 [Paryż]
· Otrzymała formalny status na mocy traktatu z maastricht w 1992
· Stała się jedną z 7 instytucji UE po traktacie lizbońskim w 2009
· Pierwsze posiedzenie rady w Dublinie [1975]
3.Rada Unii Europejskiej (Bruksela/Luksemburg) -
· Liczba członków: Ministrowie ze wszystkich krajów UE, w zależności od
omawianego obszaru polityki
· Funkcja decyzyjna
· Przewodniczący: Wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i
polityki bezpieczeństwa [Josep Borrel]
· Rok założenia: 1958 (jako Rada Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej)
· Aktualnie przewodniczy Belgia [Polska w 2011]
4.Komisja Europejska (Bruksela/Luksemburg/przedstawicielstwa w całej UE) –
 · Liczba członków 27
· Funkcja Wykonawcza
· Przewodnicząca Ursula von der Leyen
· Polski Komisarz Janusz Wojciechowski [ Rolnictwo ]
· Rok założenia 1958
5.Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (Luksemburg) –
· Członkowie:
1.Trybunał Sprawiedliwości: po 1 sędzi z każdego kraju UE i 11 rzeczników
generalnych
Sąd: po 2 sędziów z każdego kraju UE [Kadencja 6 lat]
· Funkcja sądownicza
· Przewodniczący Koen Lenaerts [Kadencja 3 lata]
· Rok powstania 1952
6.Europejski Bank Centralny (Frankfurt) –
· Przewodnicząca Christine Lagarde,
· Rok założenia 1998,
7.Europejski Trybunał Obrachunkowy (Luksemburg)-
· Członkowie 27
· Funkcje: Odpowiada za kontrolowanie prawidłowego gromadzenia i
wykorzystywania funduszy UE oraz pomaga w doskonaleniu zarządzania
finansami UE.
· Prezes Tony Murphy,
Rok powstania 1977,
Europejski Trybunał Praw Człowieka
· Powołany w 1953 r.
· Siedziba Strasburg
· Po wprowadzeniu Protokołu 11 w 1998 stał się organem sądowym Europejskiej
Konwencji Praw Człowieka
· Polski przedstawiciel – Agnieszka Kozińska- Makowska
· Składa się z 47 sędziów – pl. dr hab. Krzysztof Wojtyczek
· Sędziowie są wybierani na okres 9 lat
·
Rada Europy**
 nie jest instytucją UE
 Działa od 5 maja 1949 po podpisaniu przez 10 państw traktatu londyńskiego
 46 członków
 Siedziba Strasburg
 Winston Churchill [musimy zbudować pewnego rodzaju stany zjednoczone Europy]
 Polska należy od 16 listopada 1991
 CODEXTER przeciwko terrorystom


9.OBWE
1.Najważniejsze Informacje:
· Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie
· Od Vancouver po Władywostok – Budapeszt 1994
· Powstała 1 stycznia 1995
· Członkowie: 57 państw z całego świata [Najliczniejsza organizacja
regionalna na świecie]
· Powstała poprzez przekształcenie Konferencji Bezpieczeństwa i
Współpracy
· Sekretarz Generalny – Helga Schmid[od 2020, Niemcy]
· Przewodniczący – Bujar Osmani [Macedonia Północna]
· Siedziba - Wiedeń
· Polski polityk ADAM RAPACKI zgłosił 14 grudnia 1964 na XIX sesji ZO ONZ
propozycje utworzenia KBWE, pierwsze spotkanie przygotowawcze odbyło
się 1972
· Wielka Karta Pokoju uchwalona w 1975 w Helsinkach[Finlandia] składała
się z 10 pkt.
· 21 listopada 1990 w Paryżu podpisano Kartę Nowej Europy:
· Ze względu na moment historyczny w którym odbywał się ten szczyt,
stwierdzono zakończenie okresu konfrontacji i podziału w Europie oraz
zapoczątkowanie nowej ery – demokracji, pokoju i jedności
· Z ramienia polskiego podpisał ją premier Tadeusz Mazowiecki
· Zbigniew Rau [PL] przewodził w 2022 roku
· 2024 – Estonia; 2025 - Finlandia
2.Instytucje:
· Pierwszy sekretariat – Praga [Paryż 1990]
· Biuro Wolnych Wyborów – Warszawa [Paryż 1990]
· Centrum zapobiegania Konfliktom – Wiedeń[Paryż 1990]
· Wysoki Komisarz do spraw mniejszości narodowych – Helsinki [1992 – z
inicjatywy Holandii ], obecnie tą funkcję pełni Kajrat Abdyrachmanow
[Kazachstan]
· Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka(ODIHR) – Warszawa
[1992]

10.PESCO
· Stała Współpraca Strukturalna w Dziedzinie Obrony i Bezpieczeństwa
· Pogłębiona współpraca w ramach WPBIO
· Sformowana w 2018
· Członkami są wszystkie państwa UE oprócz Malty [26]
· Pierwsze wzmianki w Traktacie Lizbońskim
· Polska była założycielem [13 listopada 2017]
· Założyły ją 23 państwa

11.Misje UE
1.Najważniejsze Informacje:
· Od 2003 roku UE uruchomiła ponad 30 misji (WPBiO)
· Obecnie prowadzi 12 misji cywilnych oraz 9 misji wojskowych (21)
· Od 2007 roku UE nie prowadzi polityki z HAMASEM
2.Misje WPBiO
· https://www.eeas.europa.eu/sites/default/files/documents/EU-mission-
and-operation_2022.pdf
1.EUPOL COPPS [PaleStinian]
· obszar działania – Palestyna;
· szef misji – Nataliya Apostolova
· decyzja UE listopad 2005, uruchomiono misję 2006
· Siedziba – Ramallah [Palestyna]
· Jedna z dwóch misji na tych terenach, drugą jest EUBAM Rafah
· W styczniu 2005 utworzono przedstawiciela UE ds. procesu pokojowego
na Bliskim Wschodzie (Marc Otte)
· Cywilna misja policyjna
2.EUBAM Rafah (pomoc graniczna)
· Obszar działania – Palestyna
· Siedziba – Tel Awiw[Izrael]
· Rozpoczęcie misji – 24 listopada 2005r.
· Czasowo zawieszona 13 czerwca 2007, po przejęciu Gazy przez Hamas
· W 2015 rozpoczęto realizacje projektu gotowości władz palestyńskich
· W dniu 1 lipca 2015 roku mianowano Nataline Cea na szefa misji
· Do dnia dzisiejszego pozostaje możliwość reaktywacji misji

3.EUFOR ALTHEA
· Obszar działania – Bośnia i Hercegowina
· Rozpoczęta 2 grudnia 2004r. [zastąpiła misję NATO SFOR](Pl –„Północ”]
· na szczycie NATO w Stambule podjęto decyzje o przekazaniu misji [28-
29.06.2004]
· od 1 stycznia 2024 operacji przewodzi Węgier Laszlo Sticz
 · Rada Ministrów RP 5 grudnia 1995 skierowała polski batalion do
Brygady Nordycko-Polskiej
· Realizacja układu z Dayton/Paryż (układ kończący wojne BiH z dnia 14
grudnia 1995r.)
· Powołano Wysoki przedstawiciel dla Bośni i Hercegowiny (1995)
[Christian Schmidt]
4.EULEX KOSOVO
· Obszar działania – Kosowo
· NAJWIĘKSZA misja cywilna uruchomiona w ramach WPBIO
· Przewodzi Giovani Pietro Barbano (Włochy)
· Rozpoczęta 16 lutego 2008 r.[zatwierdzona 14 grudnia 2007r.]
· Obecny mandat trwa do 14 czerwca 2025 roku
· Kosowo ogłosiło niepodległość 17 lutego 2008 roku[Prisztin]
· Protest 25 sierpnia 2009 roku, uszkodzono 28 pojazdów UE[Grupa
Samostanowienie – Vetevendosja]
· Powołanie - PanelU ds. Przeglądu Praw Człowieka Unii Europejskiej
(HRRP)[29 października 2009r.]
5.EUNAFOR MED (Sophia)
· Obszar działania – Morze Śródziemne
· Czas trwania – 22 czerwca 2015 do 31 marca 2020r
· Została zastąpiona misją IRINI
· Zwalczanie przemytu ludzi
· Dowódca – Fabio Agostini
· Nazwa od Dziecka urodzonego na niemieckim okrecie (Solmalijka)
·

6.EUNAFOR MED IRINI

· Obszar działania – Morze Śródziemne
· Uruchomiona 31 marca 2020 roku
· Siedziba – Rzym
· Dowódca – Stefano Turchetto(IT)
· Egzekwowanie Embarga na broń nałożonego na LIBIE
· Operacja Wojskowa
· Włochy i Grecja zmieniają dowództwo co 6 mies. (Zmiana okrętu)
· 17 marca 2021 przedłużono mandat do marca 2023 a następnie do
marca 2025
 · Wraz z rozpoczęciem IRINI zakończono misję SOPHIA
7.EUTM Mali
· Obszar działania – Mali
· Dowódca - Santiago Fernandez Ortiz-Repiso
· Uruchomiona 18 lutego 2013
· szkolenie
8.EUCAP Sahel Mali
· Dowódca – Peter Grabow Kolding (Dania)
· Rozpoczęta 15 stycznia 2015 [bez mandatu]
· W styczniu 2023 przedłużono mandat do 31 stycznia 2025r.
9.EUCAP Sahel Niger
· Uruchomiona 2012
· Dowódca kajta Dominik [5 czerwca 2023]
· 4 grudnia 2023 MSW Nigru zdecydowało o zakończeniu misji
10.EUAM RCA
· Uruchomiona marzec 2015, zakończona lipiec 2016
· Została zastąpiona przez EUTM RCA
· Misja doradcza
· Dowódca Dominique Laugel
11.EUTM RCA
· Obszar działania – Republika Środkowoafrykańska
· Uruchomiona 19 kwietnia 2016
· Dowódca lino Goncales (Portugalia)
12.EUTM Mozambique
· Uruchomiona 3 listopada 2021r.
· Dowódca Nuno Lemos Pires (Portugalia)
· Misja szkoleniowa
· Przywrócenie bezpieczeństwa w prowincji Cabo Delgado
13. EUCAP Somalia
· Uruchomiona w lipcu 2012
· Dowódca Maria Christina Stepanescu (Rumunia)
· Do grudnia 2016 – EUCAP NESTOR
· Bezpieczeństwo morskie
14.EUTM Somalia
 · Rozpoczęcie 10 kwietnia 2010 r.
· Dowódca – Roberta Viglietty
15. EUNAVFOR Atlanta
· operacja EUNavFor Atalanta (The European Union Naval Force Somalia
– Operation Atalanta)
· operacja Morska I Wojskowa
· rozpoczęta 8 grudnia 2008
· Obszar działania – Zatoka Adeńska, wybrzeże Somalii
· Pierwsza morska operacja UE
· Walka z piratami
· Kwatera główna przeniesiona z Londynu do Roty (Hiszpania)
· Współpracuje z NATO – Ocean Shield oraz Połączoną Grupą Zadaniową
151 Połączonych Sił Morskich (CMF)
· W brest Francja, znajduje się Centrum Bezpieczeństwa Morskiego
16.EUAM Iraq
· Uruchomiona październik 2018r.
· Siedziba Bagdad
17. EUMM Georgia
· Obszar działania Gruzja
· Uruchomiona 15 września 2008
· Nadzwyczajne posiedzenie rady 1 września 2008 wojna Gruzja – Rosja
· Układ Francusko – Rosyjski 6 pkt z 12 sierpnia 2008
18.EUBAM Libya
· Pomoc graniczna
· Uruchomiona 22 maja 2013
· Siedziba Trypolis
· 26 czerwca 2023 przedłużono mandat do 30 czerwca 2025r.
· Szef – Natalina Cea (it)
19.EUAM Ukraine
· Uruchomiona 1 grudnia 2014
· Szef misji – Rolfa Holmboe [Dania]
20.EUBAM Moldova and Ukraine
· Uruchomiona 2005
· Granice
· Szef POLAK – Sławomir Pichor
 · Siedziba Odessa
·

21.EUMAM Ukraine
· Uruchomiona 15 października 2022 r.
· Wojskowa misja szkoleniowa
· 2 letni mandat
· 106 700 000 Euro

Who i Who
 Roberta Metsola - przewodnicząca Parlamentu Europejskiego
 Charles Michel – przewodniczący Rady Europejskiej
 Josep Borrel – przewodniczący Rady Unii Europejskiej oraz Wysoki
przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa
 Ursula von der Leyen – przewodnicząca Komisji Europejskiej
 Janusz Wojciechowski – polski komisarz ds. Rolnictwa
 Koen Lenaerts – przewodniczący TSUE
 Christine Lagarde – przewodnicząca Europejskiego Banku Centralnego
 Tony Murphy – prezes Europejskiego Trybunału Obrachunkowego
 Agnieszka Kozińska – Makowska - polski przedstawiciel ETPC
 Krzysztof Wojtyczek – sędzia ETPC
 Marija Pejcinovic Buric – sekretarz generalny Rady Europy
 Helga Schmidt – sekretarz generalny OBWE
 Bujar Osmani – przewodniczący OBWE
 Adam Rapacki – zgłosił propozycje utworzenia KBWE
 Zbigniew Rau – przewodził OBWE w 2022r
 Węgier Laszlo Sticz – przewodzi EUFOR ALTHEA
 Giovani Pietro Barbano – przewodzi EULEX KOSOVO
 Sławomir Pichor – przewodzi misji EUBAM MOLDOVA and Ukraine
 Hervé Bléjean – dowódca misji EUMAM Ukraine
 Jiri Sedivy – dyrektor naczelny Europejskiej Agencji Obrony