2K6 LIVE VIỆT BẮC FULL

FANPAGE:
1 |HỌC VĂN CÔ SƯƠNG MAI TÀI LIỆU KHÓA HỌC WISE OWL
LIVESTREAM “VIỆT BẮC” FULL
I. KHÁI QUÁT TÁC GIẢ TÁC PHẨM

1. Tác giả:
- Tố Hữu là nhà thơ “trữ tình chính trị”
+ Thơ vốn là tiếng lòng của người cầm bút, là không gian nghệ thuật để
người nghệ sĩ giãi bày nỗi lòng của mình bằng con chữ. Nhà thơ Tố Hữu
cũng không ngoại lệ. Mặc dù thơ Tố Hữu tập trung khắc họa những sự
kiện lịch sử và những mốc thời gian quan trọng của dân tộc nhưng vẫn
không thiếu đi chất ngọt ngào, tha thiết được kết tinh từ chính xúc cảm
dạt dào nơi tâm hồn người nghệ sĩ. (yếu tố trữ tình) Đúng như cây bút xứ
Huế từng chia sẻ “Thơ là tấm gương của tâm hồn”.
+ Thơ Tố Hữu chủ yếu khai thác và bắt nguồn từ cảm hứng trong đời sống
chính trị của đất nước, tập trung khắc họa những sự kiện lịch sử quan
trọng, những hoạt động Cách mạng nổi bật – luôn hướng đến “lẽ sống
lớn, tình cảm lớn, niềm vui lớn” (yếu tố chính trị)
Fa
np
➔ “Tố Hữu đã đưa thơ chính trị lên thành rất đỗi trữ tình.” (Xuân Diệu)
ag
e:
Tà
- Thơ Tố Hữu hòa quyện giữa cái chung và cái riêng, vừa bộc bạch
iL
iệ
u
tiếng lòng của người chiến sĩ Cách mạng ấy; vừa nói lên những
Kh
óa
vui buồn của dân tộc sau chặng đường dài của lịch sử. → Nhà thơ
H
ọc
W
hòa quyện cái “tôi” cá nhân của mình vào cái “ta” chung của cộng
ise
O
wl
đồng, của dân tộc.
2. Tác phẩm:
Hoàn cảnh sáng tác:
+ Chiến dịch Điện Biên Phủ đã kết thúc thắng lợi; hiệp định Giơ-ne-vơ
vừa được kí kết, hòa bình lập lại - mở ra một trang sửu mới của đất nước.
+ Tháng 10 năm 1954: TW Đảng và Chính phủ rời chiến khu Việt Bắc trở
về Thủ đô. Cũng là một trong những cán bộ từ căn cứ miền núi trở về
miền xuôi năm ấy, Tố Hữu đã viết nên thi phẩm “Việt Bắc” vừa để ghi lại
sự kiện lịch sử của đất nước (yếu tố chính trị), vừa để bộc bạch tấm lòng
của người ra đi với “Thủ đô gió ngàn” (yếu tố trữ tình).
➔ Tác phẩm là tiếng ca hùng tráng, thiết tha về cuộc kháng chiến
chống Pháp và những con người kháng chiến.
Trang 1
GROUP FB: 2K6 HỖ TRỢ HỌC TẬP - CHIA SẺ TÀI LIỆU ÔN THI
FANPAGE:
II. PHÂN TÍCH CHI TIẾT

1. 8 câu thơ đầu: Lời đối đáp của người ở - người đi trong khoảnh
khắc chia ly
a. 4 câu thơ đầu: Lời chân tình của người ở lại
“-Mình về mình có nhớ ta
Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng.
Mình về mình có nhớ không
Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn?”
- Một cuộc chia ly thông thường sẽ có người đi và người ở lại. Người
ra đi bắt đầu một cuộc hành trình mới, với những trải nghiệm mới
đang chờ đợi phía trước. Còn người ở lại thường sẽ tiếp tục sống
trong không gian của hoài niệm, với biết bao hồi ức đã từng gắn bó.
Có lẽ vì vậy, nỗi nhớ của họ về người ra đi, về khoảng thời gian
từng có – sẽ trở nên day dứt hơn… Người ở lại sợ bị quên lãng, sợ
người ra đi một ngày nào đó sẽ không còn nhớ đến mình.
➔ Dẫu nhân vật trữ tình là người ra đi, chuẩn bị tạm biệt “Thủ đô gió
Fa
np
ngàn” để về với “Thủ đô hoa vàng nắng Ba Đình”; nhưng nhà thơ
ag
e:
Tà
Tố Hữu vẫn bắt đầu cuộc đối thoại bằng lời của người ở lại. Bởi lẽ
iL
iệ
u
ông không chỉ thấu hiểu nỗi lòng của người đi mà còn thấm thía cả
Kh
óa
những rung động sâu xa nơi cõi lòng của người ở lại.
H
ọc
W
- Đoạn thơ bắt đầu bằng một lời ướm hỏi nhẹ nhàng, như muốn khơi
ise
O
wl
gợi những kỉ niệm ân tình đã từng có, mong rằng người ra đi sẽ

không bao giờ quên. Họ đặt câu hỏi nhưng không yêu cầu người ra
đi phải đáp lại, chỉ đơn thuần như muốn bộc bạch những trăn trở
rất tự nhiên, thường tình của người ở lại trong một cuộc chia ly mà
thôi. Tuyệt nhiên, người ở không hề có ý muốn níu kéo người đi,
không phải vì nỗi nhớ thương không đủ mạnh mẽ - mà là bởi họ
hiểu rõ lý do phải nói lời tạm biệt. Đây là một cuộc chia ly cần thiết
với sự phát triển của phong trào Cách mạng, để dân tộc ta được
bước sang một trang sử mới.
➔ 4 câu thơ mà có tới 2 câu hỏi với cấu trúc ngôn từ gần như tương
đồng, chữ “nhớ” cứ trở đi trở lại nơi cõi lòng người ở lại, như một
cách họ nhấn mạnh mong mỏi người ra đi đừng xếp những gì từng
có vào ngăn tủ của hồi ức xa vời, đừng quên đi những kỉ niệm ân
tình ta đã từng sẻ chia.
- Tác giả sử dụng cặp đại từ “mình” – “ta”
Trang 2
FANPAGE:
• Cặp đại từ quen thuộc trong ca dao, dân ca Việt Nam →lời thơ mang
đậm âm hưởng dân gian
• Thường gắn liền với câu chuyện của tình yêu lứa đôi → Phải chăng,
nhà thơ Tố Hữu cũng muốn ngầm khẳng định rằng: cuộc chia ly
giữa quân và dân cũng đậm đà nghĩa tình, cũng mãnh liệt da diết,
cũng bịn rịn luyến lưu như khoảnh khắc nói lời ly biệt giữa hai
người thương nhau vô cùng…
• Khiến lời thơ như những lời thủ thỉ tâm tình đầy ngọt ngào, tha
thiết
- Khoảng thời gian họ gắn bó bên nhau đã được gói gọn trong một
câu thơ thấm đẫm xúc cảm: “Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng”.
Từ chỉ thời gian cụ thể, chính xác “mười lăm năm” được kết hợp
với đại từ phiếm chỉ có phần mơ hồ, lãng đãng “ấy” – qua đó tạo
nên sự bay bổng, lãng mạn rất riêng của câu thơ. Khoảng thời gian
lịch sử bỗng trở nên thiêng liêng, mơ mộng trong trái tim của người
ở lại. Đó là một chặng đường chan chứa những ân tình, ngập tràn
Fa
np
những kỉ niệm vui buồn họ đã từng sẻ chia. Những tính từ như

ag
e:
Tà
“thiết tha mặn nồng” lại càng khẳng định sự gắn bó sâu sắc giữa
iL
iệ
u
đôi bên, cho ta cảm nhận mười lăm năm đó không trôi đi vô tình vô
Kh
óa
nghĩa, mà ngược lại – mỗi giây phút, mỗi khoảnh khắc đều đong
H
ọc
W
đầy xúc cảm, đều đáng nhớ - đáng trân trọng vô cùng.
ise
O
wl
- Ngay từ câu thơ đầu tiên, không biết là vô tình hay hữu ý, nhà thơ
Tố Hữu đã đặt “mình” ở đầu câu thơ – “ta” ở cuối câu thơ – đôi
người đôi ngả, chẳng còn bước chung đường. Thế nhưng, đó chỉ là
khoảng cách về không gian địa lý. Chỉ cần trái tim họ vẫn hướng về
nhau, thì tâm hồn họ sẽ mãi cận kề.
- Đến với câu thơ thứ ba, nỗi nhớ một lần nữa được bộc bạch và nhấn
mạnh – tạo nên một dòng chảy cảm xúc mãnh liệt, bồi hồi trong trái
tim người ở lại. Khi xa cách, nỗi nhớ chính là “phương tiện” để đôi
bên được gần nhau, là sợi dây gắn kết bền chặt giúp những người
thương nhau vượt qua được khoảng cách xa xôi về địa lý. Có lẽ vì
vậy, mà người ở lại nhắc đến nỗi nhớ nhiều đến thế… Chữ “nhớ”
đã tạo nên linh hồn của đoạn thơ, được lặp đi lặp lại như sự khắc
khoải nơi tâm hồn của người dân Việt Bắc. Câu thơ như một lời nài
nỉ chân thành, tha thiết: Đừng quên nhau, đừng quên ta, đừng quên
những gì đã từng có…
Trang 3
FANPAGE:
- Nỗi nhớ được khắc họa trong bức tranh cảnh vật núi rừng Việt Bắc
với những hình ảnh bình dị, gần gũi: cây, núi, sông, nguồn → Chính
núi rừng đã ôm ấp bao kỉ niệm, đã nuôi dưỡng những tình cảm
trong trẻo mà mạnh mẽ giữa người ở và người đi. “Núi” là mái nhà
của cây cối, “nguồn” là điểm khởi đầu của những dòng sông →
Dường như, tác giả cũng ngầm khẳng định giá trị và ý nghĩa của
Việt Bắc trên con đường phát triển của Cách mạng Việt Nam. Việt
Bắc chính là quê hương, là nguồn cội của phong trào Cách mạng.
Nhớ về Việt Bắc cũng là biết ơn quá khứ thủy chung, biết ơn nhân
dân nghĩa tình. Đó là cách nhà thơ xứ Huế khéo léo nhấn mạnh, ca
ngợi truyền thống đạo lý tốt đẹp của dân tộc từ bao đời nay: “Uống
nước nhớ nguồn”. → tình cảm giao duyên trở thành ý thức nguồn
cội.
b. 4 câu thơ sau: Lời đáp lại tha thiết của người ra đi
“- Tiếng ai tha thiết bên cồn
Fa
np
Bâng khuâng trong dạ, bồn chồn bước đi

ag
e:
Tà
Áo chàm đưa buổi phân ly

iL
iệ
u
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay...”

Kh
óa
H
ọc
W
- Ở câu thơ đầu tiên, đại từ “ai” mang ý nghĩa phiếm chỉ, không chỉ
ise
O
wl
rõ đối tượng cụ thể. Từ “ai” vừa xóa nhòa đi hình bóng, lại vừa nhấn
mạnh – khắc ghi những kỉ niệm “tha thiết”. Ta không rõ chính xác
“ai” là người ở lại, hay người ra đi. Nhưng chính vì thế, mà không
gian chia ly càng trở nên rộng lớn. “Ai” có thể là cán bộ về xuôi, có
thể là người dân Việt Bắc, cũng có thể là bất cứ bạn đọc nào đang
đắm mình trong nỗi nhớ thương khắc khoải về một vùng kí ức xa
xôi. Tác giả dùng từ “tha thiết” như để đáp lại những “thiết tha” mà
người ở lại gửi gắm trong bốn câu thơ đầu tiên. Phải chăng đó chính
là câu trả lời của người ra đi: tấm lòng của “mình” cũng sâu nặng
như “ta” vậy, sẽ không bao giờ quên những kỉ niệm đã từng có.
- Nhà thơ sử dụng các từ láy để khắc họa tâm trạng của người ra đi:
+ “Bâng khuâng” như vẽ lên nỗi chênh vênh của cõi lòng, là sự xao xuyến
của tâm hồn khi phải nói lời tạm biệt dẫu bản thân chưa thật sự sẵn sàng.
Thế nhưng, thực tế, có ai đủ sẵn sàng để tạm biệt một nơi mình từng gắn
bó mà chẳng chút luyến lưu?
Trang 4
FANPAGE:
+ “Bồn chồn” khắc họa sự ngập ngừng trong bước chân người đi – dẫu
biết mình buộc phải ra đi, nhưng con tim vẫn cứ vấn vương nơi mảnh đất
ấy. Bởi lẽ: “Khi ta ở chỉ là nơi đất ở - Khi ta đi đất bỗng hóa tâm hồn” (Chế
Lan Viên). Bước chân của họ sẽ phải ra đi, nhưng một mảnh tâm hồn sẽ
mãi neo đậu nơi ấy…
- Nhà thơ sử dụng phép hoán dụ thật tinh tế và giàu cảm xúc: lấy dấu
hiệu của sự vật để gọi tên sự vật, lấy màu áo quen thuộc bình dị của
người dân Việt Bắc để khẳng định nỗi nhớ mong nồng nàn của
người ra đi về người ở lại. Bởi, áo chàm vốn là màu áo gắn liền với
người dân Việt Bắc; hẳn cũng là một sắc màu quen thuộc trong bao
lát cắt của hoài niệm. Như trong “Bóng áo chàm trên núi”, nhà thơ
Thâm Tâm cũng từng thốt lên một tiếng gọi tha thiết: “Áo chàm là
áo chàm ơi – Người ở đây đó, để người thương nhau”. Tấm áo ấy
không chỉ là một nét đẹp văn hóa truyền thống của người dân vùng
cao, mà đã trở thành một hình tượng nghệ thuật đong đầy xúc cảm
Fa
np
trong thi ca qua lăng kính của những người nghệ sĩ trót yêu thương
ag
e:
Tà
núi rừng. Cũng trong câu thơ này, tác giả Tố Hữu đã tinh tế sử dụng
iL
iệ
u
từ cổ “phân li” thay vì những từ bình dị, quen thuộc hơn như “chia
Kh
óa
tay”, “chia ly” – để qua đó trang trọng hóa không gian của khoảnh
H
ọc
W
khắc ly biệt.
ise
O
wl
- Để rồi, đến câu thơ cuối cùng, dường như không ngôn từ nào bộc
bạch được hết tâm tình của người ra đi, nên nhà thơ đành gửi gắm
nỗi lòng qua một hành động thật bình dị để thay bao lời muốn nói:
“Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay”. Họ không nói không phải
chẳng có điều gì để bộc bạch, mà ngược lại, vì nỗi lòng trào dâng,
vì biết bao xúc cảm chan chứa, vì quá nhiều điều muốn nói – lại
thành ra chỉ biết lặng im để cái cầm tay bày tỏ giúp nỗi lòng. Câu
thơ khép lại bằng dấu “…” tạo nên một khoảng lặng trong xúc cảm,
thể hiện những nỗi niềm như miên man kéo dài mãi không dứt, khi
cả người ở và người đi đều chưa thể bộc bạch hết nỗi lòng họ dành
cho đối phương. Ý thơ đã khép lại, nhưng tình thơ thì vẫn đong
đầy… Đôi khi, sự lặng im cũng là một hình thức biểu hiện xúc cảm,
còn mạnh mẽ hơn cả những từ ngữ trực tiếp được nói ra bằng lời.
Nhận định về thơ Tố Hữu, nhà phê bình Hoài Thanh cũng từng chia
sẻ: “Một tiếng nói yêu thương luôn luôn chan hòa ánh sáng, tự nó cũng
Trang 5
FANPAGE:
là ánh sáng, lại hết sức linh hoạt và uyển chuyển, mỗi lúc mọt khác, mỗi
nơi một khác, kể cả những lúc chỉ là sự im lặng giữa các dòng thơ. Phải
chăng đây chính là bản sắc riêng của thơ Tố Hữu?”
2. 12 câu thơ tiếp: Những kỉ niệm gian khổ mà nghĩa tình giữa người
đi và người ở qua lời thủ thỉ của người dân Việt Bắc
“Mình đi, có nhớ những ngày

Mưa nguồn suối lũ, những mây cùng mù
Mình về, có nhớ chiến khu
Miếng cơm chấm muối mối thù nặng vai?
Mình về, rừng núi nhớ ai
Trám bùi để rụng, măng mai để già.
Mình đi, có nhớ những nhà
Hắt hiu lau xám, đậm đà lòng son
Mình về, còn nhớ núi non
Fa
np
Nhớ khi kháng Nhật, thưở còn Việt Minh

ag
e:
Tà
Mình đi, mình có nhớ mình

iL
iệ
u
Tân Trào, Hồng Thái, mái đình, cây đa?”

Kh
óa
H
ọc
W
Các câu hỏi gợi mở:

ise
O
wl
- Vào giây phút chia ly, bạn thường nghĩ về điều gì?
- Theo em, thủ pháp điệp cấu trúc: “Mình đi… Mình về…” có tác dụng gì?
- Từ “nhớ” được lặp đi lặp lại trong đoạn thơ biểu thị điều gì?
- Người dân Việt Bắc đã nhắc lại những kí ức nào trong quá khứ? Những
kí ức ấy thể hiện điều gì?
- Theo em, động lực để họ vượt qua mọi gian khó là gì?
- Tình cảm của Việt Bắc dành cho người ra đi được bộc lộ như thế nào?
- Nhận xét sự vận động của cặp đại từ “mình” – “ta” trong đoạn thơ?
Phân tích:
Vào giây phút chia ly, bạn thường nghĩ về điều gì?
- Vào thời khắc phải nói lời tạm biệt, nhiều người thường có xu
hướng hoài niệm về những gì đã qua, về những kỉ niệm đã từng có,
về những tháng năm đã từng chia sẻ… Bởi lẽ chính những kí ức ấy
sẽ trở thành sợi dây gắn kết giữa người đi – người ở, là xuất phát
Trang 6
FANPAGE:
điểm của nỗi nhớ khắc khoải trong tim mỗi người. Quả thực, nhà
thơ Tố Hữu đã thật tinh tế thấu hiểu nỗi lòng của người ở lại, để rồi
qua lời thủ thỉ của họ, những thước phim quay chậm về tháng năm
đã có lần lượt được xuất hiện. Phải chăng, đó cũng là cách người ở
lại nhắn nhủ người rá đi đừng quên quá khứ thủy chung, nghĩa tình
ở nơi này. → Chính nỗi nhớ đã đưa người ở lại quay về với những
hồi ức cũ, chính sự bịn rịn chẳng nỡ rời xa đã khiến họ để mình đắm
chìm trong kỉ niệm thêm một lần nữa – trước lúc chia xa.
Theo em, thủ pháp điệp cấu trúc: “Mình đi… Mình về…” có tác dụng gì?
- Phép điệp cấu trúc trở đi trở lại trong suốt đoạn thơ, men theo dòng
hồi ức của người ở lại:
+ Như một lời nhắn gửi tha thiết tới người ra đi về những gì họ đã từng
có (sau mỗi cụm “Mình đi… Mình về…” sẽ là những hoài niệm xưa cũ
trong mười lăm năm gắn bó mặn nồng)
+ Hai động từ “đi” và “về” nếu nhìn ở lớp nghĩa bề mặt, có thể độc giả sẽ
Fa
np
thấy sự mâu thuẫn, bởi “đi” là đến một địa điểm mới – còn “về” là quay
ag
e:
Tà
lại một nơi chốn đã gắn bó thân tình

iL
iệ
• Từ “đi” xuất phát từ những sự lưu luyến, từ cảm giác sợ bị lãng

u
Kh
óa
quên nơi tâm hồn của người ở lại. Họ sợ, Việt Bắc sẽ mãi chỉ là một
H
ọc
W
trang hồi ức không bao giờ sống lại trong trái tim người ra đi. Từ
ise
O
wl
“đi” dường như mang theo chút nghẹn ngào, xót xa của người dân
Việt Bắc, như thay lời nhắn nhủ rằng người ra đi xin chớ dửng dưng
vô tình mà quên lãng.
• Từ “về” ý nói những cán bộ trở về Hà Nội – “Thủ đô Ba Đình nắng
vàng” để tiếp tục hoạt động Cách mạng. Người ở thấu hiểu nhiệm
vụ của các cán bộ miền xuôi, vì thế họ vừa luyến lưu không muốn
chia xa, lại vừa nhận thức rõ cuộc chia ly này là tất yếu
- Từ “nhớ” được lặp đi lặp lại xuyên suốt 12 câu thơ, như một sợi chỉ
được dệt nên bởi xúc cảm, kéo về biết bao hồi ức:
+ Nhấn mạnh, khẳng định nỗi nhớ trong trái tim của người ở lại về những
tháng năm đã từng đồng cam cộng khổ với người ra đi. Chính chữ “nhớ”
ấy là mạch nguồn của xúc cảm, ghép nối những hồi ức đã có bên nhau,
tạo cơ hội để bạn đọc như được bước chân vào thế giới ngập tràn kỉ niệm
của người đi và người ở.
Trang 7
FANPAGE:
+ Được đặt trong các câu hỏi nghi vấn, từ “nhớ” như thay người ở lại bộc
bạch nỗi trăn trở, rằng người ra đi liệu có nhớ hay sẽ quên những gì đã có
ở chốn này?
+ Mỗi chữ “nhớ” lại kéo về một kỉ niệm sâu sắc đã qua. Những hồi ức ấy
được liệt kê ở những thời điểm khác biệt, như những mảnh ghép ngẫu
nhiên gõ cửa tâm trí người ở lại trong giây phút nói lời biệt ly. Thế nhưng,
chúng không hề rời rạc, bởi nỗi nhớ đã gắn kết mọi mảnh ghép
+ Việc hồi tưởng lại những kí ức ấy cũng chứng minh một điều: Người ở
lại dường như nhớ hết mọi câu chuyện đã từng có, họ ôm ấp trong lòng
biết bao kỉ niệm của 15 năm thiết tha, chỉ là ngôn từ chẳng thể kể hết mà
thôi…
➔ Mỗi câu hỏi vang lên dành cho người ra đi – lại như chính là một
câu trả lời thầm kín của người ở lại, rằng người dân Việt Bắc sẽ
không bao giờ quên những điều đã từng có. Mỗi mảnh kí ức sẽ khắc
sâu hơn hình bóng người ra đi trong trái tim họ.
Fa
np
- Những kỉ niệm đã được khắc họa trong lời thủ thỉ của người ở lại:
ag
e:
Tà
+ Sự khắc nghiệt của thời tiết nơi núi rừng VB: “mưa nguồn suối lũ”,
iL
iệ
“những mây cùng mù” → khắc họa không gian hoạt động Cách mạng với
u
Kh
óa
nhiều thử thách, nhiều hiểm nguy rình rập, nhiều gian khổ nhọc nhằn.
H
ọc
W
Nhưng nhắc vậy không phải để than thở, càng không phải để kể công,
ise
O
wl
mà người ở lại chỉ đơn thuần muốn nhấn mạnh về những gian khó họ đã
cùng dìu nhau bước qua trong suốt quãng đường dài.
+ Ý thơ “những mây cùng mù” còn gợi đến một nét nghĩa khác. Nó khắc
họa một bầu trời thiếu đi ánh sáng, như bức tranh của phong trào Cách
mạng những ngày đầu tiên với nhiều nhọc nhằn, gian khổ, chưa có ánh
sáng rực rỡ. Nhà thơ tách cụm từ “mây mù” thường gặp thành “những
mây cùng mù” vừa để nhấn mạnh những khó khăn, vừa như khẳng định
rằng họ đã cùng chia sẻ cả những ngày bồng bềnh lãng đãng mây trôi, và
cả những ngày âm u tối tăm mù mịt… Họ đã cùng nhau đi ở buổi đầu u
ám của Cách mạng, đến khi ánh sáng lan tỏa phơi phới khắp nơi nơi.
+ Họ nhớ những bữa ăn bình dị, đơn sơ của quân và dân những ngày hoạt
động Cách mạng còn khó khăn, thiếu thốn: “miếng cơm chấm muối”. Bữa
cơm đạm bạc ấy cũng trở thành một kỉ niệm khó quên trong giây phút
chia tay. Khó khăn ấy có là gì đâu bởi họ còn sẵn sàng cùng nhau vượt
qua những khó khăn còn lớn hơn thế nữa.
Trang 8
FANPAGE:
+ Họ có chung trong trái tim mình, trên đôi vai mình một “mối thù nặng
vai”
• “Mối thù” là một dành từ trừu tượng, vô hình
• Thế nhưng, nhà thơ Tố Hữu lại hữu hình hóa danh từ ấy, biến nó
trở thành một sự vật cụ thể - đè nặng trên vai những người hoạt
động Cách mạng. “Mối thù” ở đây tuyệt nhiên không phải gánh
nặng, mà đối với cả người đi kẻ ở, đó là vai trò – là sứ mệnh – là lý
tưởng lớn lao mà họ cùng nhau gánh vác, sẻ chia. Họ “gặp” nhau ở
giấc mơ chung cao đẹp của dân tộc, của nước nhà. Chính khát khao
ấy là điểm tựa không thể phá vỡ cho mối quan hệ gắn kết bền chặt
giữa quân và dân.
+ Câu thơ tiếp theo, nhà thơ Tố Hữu viết đầy da diết: “rừng núi nhớ ai” –
như một sự chênh vênh trong tâm trạng của núi rừng Việt Bắc. Có lẽ,
người ra đi đã gắn bó sâu sắc với Việt Bắc đến mức cả thiên nhiên cũng
mang đậm sự luyến lưu, bịn rịn. Hay, chính tình cảm thiết tha của người
ở lại đã quyện cả vào cảnh vật, khiến núi rừng cũng thủ thỉ câu nhớ
Fa
np
thương…? Nỗi nhớ người ra đi khiến cảnh vật cũng như xơ xác, trống
ag
e:
Tà
vắng: “Trám bùi để rụng, măng mai để già”, mọi thứ như héo khô trong
iL
iệ
sự đợi chờ, mong nhớ. → Dường như, người ở lại đã mượn cảnh để gửi
u
Kh
óa
tình, mượn sự trống vắng trong bức tranh núi rừng để khắc họa cái chênh
H
ọc
W
vênh nơi cõi lòng mình. Trám bùi rụng, măng mai già do đâu có ai hái, ai
ise
O
wl
nhặt. Những sản vật quen thuộc của núi rừng từng là lương thực cho
quân và dân suốt 15 năm ấy, nay chẳng còn biết “phục vụ” cho ai… Hay
cũng bởi vì người ở lại đang đắm chìm trong nỗi nhớ nhung, đến nỗi chưa
thể quay về với nhịp độ cuộc sống sinh hoạt bình thường?
+ Nếu câu thơ trên là nỗi sầu của cảnh vật, thì câu thơ tiếp theo lại khắc
họa tâm trạng của con người.
• Điểm đến của nỗi nhớ lúc này là “nhà”. “Nhà” ở đây là tổ ấm, là nơi
cất giữ những yêu thương, là một chốn bình yên để trở về, là nơi
mà những cán bộ đã nương náu suốt mười lăm năm ấy. Nó đâu
phải chỉ là một địa điểm hay một sự vật, mà “nhà” được khắc tạc
trọn vẹn bằng chính tấm lòng của người dân Việt Bắc. Việt Bắc đã
thực sự trở thành quê hương, thành mái nhà thứ hai đối với các cán
bộ chuẩn bị về xuôi.
• Dẫu cho nơi ấy có “hắt hiu lau xám”, dẫu cho khung cảnh núi rừng
có hoang sơ tiêu điều, dẫu cho cuộc sống sinh hoạt ở nơi ấy thiếu
Trang 9
FANPAGE:
thốn đủ thứ → Nhưng bù lại, ở nơi ấy có những mái nhà đủ đầy

tình yêu thương. Bốn chữ “đậm đà lòng son” như một phép đối
xứng với sự hắt hiu của cảnh vật, qua đó nhấn mạnh tình yêu của
người ở lại, với tấm lòng son sắt thủy chung không bao giờ đổi thay.
Nhà thơ dường như đã lấy cái “thừa” về tinh thần để bù đắp cho
cái “thiếu” của vật chất; lấy chính tình yêu trọn vẹn thủy chung
nghĩa tình để xoa dịu, vỗ về những khó khăn của một giai đoạn đầy
những nhọc nhằn.
➔ Người ở lại vừa nhắn hỏi ý tứ tới người ra đi – lại vừa nhấn mạnh
nỗi lòng không bao giờ phai mờ của mình, dành cho người đi, dành
cho Cách mạng.
+ Dòng chảy hồi ức của người ở lại tiếp tục đưa độc giả đến với những
địa danh, những hoạt động, những dấu mốc quan trọng của phong
trào Cách mạng. Tố Hữu dường như không chỉ khắc họa những nỗi
nhớ riêng tư, bình dị giữa đôi bên; mà còn phác họa nên bức tranh về
những hoạt động của Cách mạng thời kì ấy; để nhấn mạnh rằng người
Fa
np
đi – người ở đều có chung lý tưởng, chung nhiệm vụ, chung sứ mệnh

ag
e:
Tà
cao cả hướng tới Tổ quốc. Có lẽ vì vậy mà những kí ức gắn liền với các
iL
iệ
u
giai đoạn “khi kháng Nhật”, “thưở còn Việt Minh”; hay những địa
Kh
óa
danh như Tân Trào, Hồng Thái không chỉ được thủ thỉ bằng sự nghẹn
H
ọc
W
ngào của xúc cảm, mà còn được nhắc đến một cách thật hào hùng từ
ise
O
wl
lòng kiêu hãnh của người cầm bút; khi quân và dân ta đã từng cùng
nhau tạo nên những bước tiến rực rỡ của phong trào Cách mạng.
- Hai câu thơ cuối đoạn lại càng khẳng định sự kết nối bền chặt giữa
người đi và người ở:
+ Câu thơ đặc biệt với ba chữ “mình”: “Mình đi, mình có nhớ mình” →
người đi và người ở lúc này dường như không còn ranh giới, không còn
sự phân biệt cụ thể, rõ ràng. Họ tuy hai mà một, tuy một mà hai. Có lẽ, họ
đã hòa quyện với nhau bởi họ có chung một giấc mơ, một lý tưởng khao
khát cao đẹp vì Tổ quốc; họ có chung những câu chuyện – những kỉ niệm
sẽ mãi chẳng bao giờ tàn phai… Họ không chỉ hướng về đất nước mà còn
hướng về nhau với trọn vẹn tấm chân tình.
+ Ở một góc nhìn khác, câu thơ còn như lời tự thủ thỉ của người ra đi với
chính bản thân mình – rằng mình có đi đến đâu đi chăng nữa, mình cũng
phải nhớ “mình” của ngày hôm ấy, của “mười lăm năm ấy thiết tha mặn
nồng” – mình cũng không được quay lưng lãng quên chính bản thân
Trang 10
FANPAGE:
➔ Lời thơ không chỉ dừng ở hình thức đối thoại giữa hai bên, như
những lời đối đáp giao duyên nữa, mà còn như thể người cầm bút
một mình độc thoại, tự mình tạo nên những câu chuyện trò bộc bạch
thay nỗi lòng của cả người đi và người ở - bởi hơn ai hết, nhà thơ
hiểu rõ nỗi lòng của đôi bên…
3. 4 câu thơ tiếp: Người ra đi khẳng định tấm lòng thủy chung trọn
vẹn, không gì có thể đổi thay
“-Ta với mình, mình với ta
Lòng ta sau trước mặn mà đinh ninh
Mình đi, mình lại nhớ mình
Nguồn bao nhiêu nước, nghĩa tình bấy nhiêu…”

- Theo em, câu thơ đầu tiên có ý nghĩa gì?
- Em hiểu gì về cụm “sau trước mặn mà đinh ninh”?
Fa
np
- Hai câu thơ cuối đã khẳng định tấm lòng của người ra đi như thế nào? Em
ag
e:
Tà
cảm nhận thế nào về chữ “lại” trong tứ thơ: “mình lại nhớ mình”?
iL
iệ
u
Phân tích:
Kh
óa
- Câu thơ đầu tiên:

H
ọc
W
+ Hai đại từ đã xuất hiện từ đầu cuộc đối đáp giao duyên – lại một lần
ise
O
wl
nữa quay trở lại trong sự quyện hòa, lưu luyến, khó có thể tách rời. Dường
như, đến đây, “ta” với “mình” không còn khoảng cách – “ta” là “mình”
mà “mình” cũng là “ta”, tuy hai mà một. → Câu thơ như đáp lại nỗi lòng
của người ở lại; người ở lại lưu luyến bịn rịn thế nào – thì tâm trạng người
ra đi cũng bồi hồi những nhớ nhung như thế.
+ Liên kết giữa “ta” và “mình” là từ “với” được lặp lại hai lần, như nhấn
mạnh sợi dây liên kết bền chặt giữa người đi và người ở. Dẫu sau giây
phút chia ly ấy, họ sẽ đôi người đôi ngả: người ở lại tiếp tục sống trong
không gian hoài niệm của núi rừng VB, người ra đi thì quay về với Thủ
đô Ba Đình nắng vàng. Thế nhưng, từ “với” như xóa nhòa khoảng cách
địa lý ấy để nối liền tâm hồn của đôi bên với nhau – như một lời khẳng
định chắc chắn, rằng họ sẽ luôn hướng về nhau dẫu có muôn trùng cách
trở.
- Đến với câu thơ tiếp, người ra đi bộc bạch nỗi lòng của mình – đáp
lại những trăn trở lo âu của người ở lại. Nếu như người ở lại sợ bị
Trang 11
FANPAGE:
quên lãng, người ra đi khẳng định lòng mình “sau trước mặn mà
đinh ninh”:
+ Cặp từ tương phản “sau” – “trước” đã khắc họa nên một dòng chảy thời
gian bất biến. Vốn dĩ, thời gian vô tình có bao giờ chờ đợi ai. Thời gian
cũng có sức mạnh khiến nhiều điều trôi vào quên lãng, khiến những tình
cảm đã từng đong đầy rồi cũng một ngày hóa nhạt phai. Thế nhưng,
người ra đi khẳng định rằng dù trong quá khứ - tương lai – hay hiện tại,
tình cảm giữa họ vẫn mãi đậm sâu như thế, không gì có thể thay đổi.
+ Nhà thơ sử dụng hai từ láy để tái hiện tấm lòng của người ra đi:
• “mặn mà”: thể hiện tình cảm chân thành, tha thiết
• “đinh ninh”
Chắc chắn, tin vào một việc nào đó nhất định sẽ xảy ra: Người ra đi khẳng định
rằng sẽ không bao giờ lãng quên người ở lại – dẫu cho năm tháng có thể
thay đổi tất cả mọi điều.
Nhắc đi nhắc lại cho người khác ghi nhớ một cách cẩn thận, kĩ lưỡng: Trong
xuyên suốt cuộc đối đáp, người ra đi nhiều lần nhấn mạnh tình cảm của
Fa
np
mình – như muốn vỗ về, ủi an nỗi trăn trở của người ở lại, để qua đó thêm
ag
e:
Tà
một lần nữa khẳng định tấm chân tình các cán bộ dành cho người dân VB.
iL
iệ
u
Trước sau vẫn thế: Người ở lại dành trọn vẹn tình cảm cho người ra đi, và
Kh
óa
người ra đi cũng mang nặng nỗi lòng với Việt Bắc như thế. Tình cảm ấy
H
ọc
W
sẽ không bao giờ đổi thay, sẽ có thể chiến thắng cả sự chảy trôi của năm
ise
O
wl
tháng vô tình…
➔ Một lần nữa, truyền thống đạo lý tốt đẹp “Quân với dân như cá với
nước” lại được nhấn mạnh một cách tự nhiên mà sâu sắc.
- Câu thơ thứ ba: “Mình đi, mình lại nhớ mình” như một lời hồi đáp
trực tiếp cho câu hỏi đầy trăn trở của người ở lại phía trên “Mình đi
mình có nhớ mình”
➔ Lại một lần nữa, ta cảm nhận rõ ràng rằng ranh giới giữa người đi
– người ở không còn nữa. Đâu cần phân biệt ai là người ra đi, ai là
người ở lại khi đôi bên đều mang nặng nỗi nhớ thương?
+ Từ “lại” như nhấn mạnh những yêu thương không thể phai phôi, khiến
câu thơ như trở thành một lời hẹn ước, một lời thề nguyện son sắt sẽ chẳng
bao giờ đổi thay tấm lòng.
+ Nhà thơ không viết “mình sẽ nhớ mình” bởi từ “sẽ” mang màu sắc của
một lời hứa hẹn tạm thời, ở thì tương lai gần mà thôi. Còn từ “lại” như vẽ
nên một vòng lặp của nỗi nhớ, khắc họa nỗi nhớ trở đi trở lại trong tâm
Trang 12
FANPAGE:
trí, vắt dài qua những dấu mốc của tháng năm. Cùng với thanh sắc của
từ ngữ, chữ “lại” mang thanh nặng như khiến câu thơ cũng nặng trĩu theo
nỗi lòng của người ra đi…
➔ Lời hẹn ước ấy như dài hơn, sâu sắc hơn, đậm đà hơn rất nhiều.
- Câu thơ thứ ba đong đầy tình cảm như trở thành một điểm tựa để
nâng đỡ cho câu thơ cuối cùng đoạn trích, khẳng định một cách
chân thành, trực tiếp nỗi lòng của người ra đi: “Nguồn bao nhiêu
nước, nghĩa tình bấy nhiêu…”
+ Ý thơ như lời hồi âm cho bộc bạch của người ở lại từ đoạn thơ đầu tiên:
“Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn”. Người ra đi đáp lại thật bình
dị, tinh tế, chân thành về tình cảm của mình dành cho VB. Hơn ai hết, họ
hiểu rằng, VB chính là cái nôi của Cách mạng, là quê hương thứ hai mãi
in dấu trong trái tim từng người cán bộ, là “núi” của “cây”, là “nguồn”
của bao dòng sông con suối… Tình cảm người ra đi dành cho chiến khu
VB sẽ không bao giờ vơi cạn, như nước ở trong nguồn có bao giờ thôi
mãnh liệt chảy trôi.
Fa
np
+ Câu thơ cũng gợi nhắc đến một câu ca dao quen thuộc: “Nghĩa mẹ như
ag
e:
nước trong nguồn chảy ra” → Tình cảm và ân nghĩa của VB với các cán bộ
Tà
iL
iệ
u
chính là tình cảm thiêng liêng của đấng sinh thành, dịu dàng chở che như
Kh
óa
một người mẹ hiền luôn ôm ấp các con vào lòng… Trong thi phẩm “Bầm
H
ọc
W
ơi”, nhà thơ Tố Hữu cũng từng viết:

ise
O
wl
“Bao bà cụ từ tâm làm mẹ

Yêu quý con như đẻ con ra
Cho con nào áo nào quà
Cho củi con sưởi cho nhà con ngơi…”
Những lời thơ bình dị ấy đã khắc họa hình ảnh những “người mẹ nhân
dân”, những người phụ nữ hiền từ dẫu không chung huyết thống nhưng
luôn chăm sóc, bao bọc những người lính như con ruột của mình. Dường
như, tình quân dân đã đồng nhất với tình mẫu tử sâu nặng, lớn lao…
+ Đoạn thơ khép lại với dấu “…” như thể ý thơ đã hết nhưng tình thơ vẫn
còn mãi, nghẹn ngào, thiết tha, bồi hồi… Tình cảm ấy nằm ngoài giới hạn
của ngôn từ, bởi có những rung động chẳng lời lẽ nào bộc bạch hết.
Dường như, đó cũng là một sự nghẹn ngào của người cầm bút khi viết về
những tháng năm không thể nào quên với Việt Bắc.
Trang 13
FANPAGE:
4. 18 câu thơ tiếp: Những hình ảnh về núi rừng và con người Việt
Bắc khắc sâu trong tâm trí của người ra đi
“Nhớ gì như nhớ người yêu
…
Chày đêm nện cối đều đều suối xa…”
a. 4 câu thơ đầu: Dòng chảy kí ức ùa về trong tâm hồn người cán
bộ, trào dâng mãnh liệt như nỗi nhớ khắc khoải trong tình yêu
đôi lứa
“Nhớ gì như nhớ người yêu
Trăng lên đầu núi nắng chiều lưng nương
Nhớ từng bản khói cùng sương
Sớm khuya bếp lửa người thương đi về.”
- Thủ pháp gì đã được sử dụng trong câu thơ đầu tiên? Tác dụng?
- Em hình dung thế nào về hình ảnh được khắc họa trong câu thơ thứ 2?
Fa
np
- Chân dung người dân Việt Bắc được bộc lộ ra sao trong 2 câu thơ cuối?
ag
e:
Tà
Phân tích:
iL
iệ
u
- Câu thơ đầu tiên:

Kh
óa
+ Nhà thơ sử dụng thủ pháp so sánh để ví von nỗi nhớ người ra đi dành
H
ọc
W
cho người ở lại, dành cho mảnh đất và con người VB với nỗi nhớ của
ise
O
wl
những người yêu nhau – một trong những cung bậc cảm xúc mãnh liệt
nhất của trái tim con người → tình cảm giữa quân và dân cũng da diết,
mãnh liệt như những người đang chìm đắm trong tình yêu đôi lứa
+ Kết hợp với điệp từ “nhớ”, cảm xúc trào dâng ấy như được nhân đôi,
cuộn trào mạnh mẽ trong tâm hồn người ra đi ở giây phút phải nói lời
tạm biệt. Như nhà thơ Chế Lan Viên đã viết: “Khi ta ở chỉ là nơi đất ở - Khi
ta đi đất bỗng hóa tâm hồn”. Việt Bắc không chỉ là một địa danh trên bản đồ
địa lý, một vùng đất ở rẻo non cao nước Việt, mà thực sự đã trở thành
một mảnh tâm hồn không thể phai mờ trong trái tim những người cán bộ
năm ấy.
+ Từ “gì” khiến cho câu thơ vừa mang sắc thái của một câu hỏi tu từ - lại
vừa mang những tính chất của một câu cảm thán để bộc lộ cảm xúc của
người cầm bút → từ đó bộc lộ nỗi nhớ tha thiết, dạt dào, như tràn ra
khuôn khổ của ngôn từ - như vượt ra cả những giới hạn của con chữ…
Trang 14
FANPAGE:
=> Với câu thơ đầu, nhà thơ Tố Hữu đã thực sự tạo nên một không gian
ngập tràn nỗi nhớ, một dòng chảy cảm xúc mãnh liệt trong tâm khảm
người ra đi. Cũng chính nỗi nhớ trong trái tim người cầm bút đã tạo nên
thi phẩm “Tây Tiến” – một bài thơ được dựng xây bằng nỗi nhớ dạt dào
của người lính về đơn vị cũ của mình. Ngay từ đầu thi phẩm, người nghệ
sĩ xứ Đoài mây trắng đã mở đầu câu chuyện xúc cảm bằng nỗi nhớ ấy:
“Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi – Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi”. Đều là nỗi nhớ
về núi rừng, nhưng nhà thơ Tố Hữu bộc bạch – ví von nỗi nhớ với cảm
xúc của những người yêu nhau; còn cây bút Quang Dũng lại sử dụng điệp
từ kết hợp với từ láy để gọi tên những rung động mênh mang trong cõi
lòng bằng hai chữ “chơi vơi”. Hay như trong “Tiếng hát con tàu”, nhà thơ
Chế Lan Viên cũng khẳng định mỗi con người từng gặp, mỗi vùng đất ta
từng đặt chân qua đều có thể trở thành một nốt nhạc trong bản tình ca
của nỗi nhớ: “Nhớ bản sương giăng nhớ đèo mây phủ - Nơi nao qua lòng lại
chẳng yêu thương”.
- Với câu thơ thứ hai: Nhà thơ sử dụng cây cọ ngôn từ tinh tế của mình
Fa
np
để phác họa một bức tranh thấm đẫm xúc cảm, khi mọi cảnh vật đều được
ag
e:
Tà
nhìn qua lăng kính của nỗi nhớ:

iL
iệ
u
+ Sử dụng phép tiểu đối, vừa tạo chiều sâu của không gian (từ trên bầu
Kh
óa
trời cao vời vợi đến dưới mặt đất thoai thoải nơi nắng chiều phủ đầy
H
ọc
W
nương rẫy) lại vừa khắc họa chiều dài rộng miên man của thời gian với
ise
O
khoảnh khắc giao thoa của ngày và đêm → Nỗi nhớ bao phủ cả không
wl
gian và thời gian, như tạo nên một bầu trời đong đầy nỗi nhớ, một ánh
trăng chuyên chở những nỗi niềm, một lưng nương vàng ươm những
khắc khoải trong tâm hồn người ra đi năm ấy…
+ Tác giả lựa chọn điểm đến của nỗi nhớ là những sự vật quen thuộc của
núi rừng Việt Bắc – đồng thời cũng là những hình ảnh rất gợi xúc cảm
trong thi ca. Đó là ánh trăng bàng bạc mới lên – khi bầu trời còn chưa
chìm hẳn vào đêm tối; đó là nắng chiều dịu dàng, êm ả - không gay gắt,
chói lọi, oi nóng mà vô cùng nhẹ nhàng, mang theo ánh sáng của một
ngày sắp tàn, của hoàng hôn đang dần buông xuống cuối chân trời → Câu
thơ không chỉ tả cảnh – mà còn ngụ tình, còn chất chứa nỗi lòng của người
cầm bút.
+ Ta cảm nhận được bước đi của nỗi nhớ sao thật chậm rãi, dịu dàng,
không hề vội vã, dồn dập… Có lẽ bởi, nỗi nhớ của người ra đi dành cho
Việt Bắc là một nỗi nhớ thật cụ thể, thật tỉ mỉ, nỗi nhớ hướng về những
Trang 15
FANPAGE:
điều nhỏ nhất của nơi núi rừng hoang sơ mà nghĩa tình. Nhịp điệu chậm
rãi ấy còn như khắc họa nỗi lòng của người cán bộ: bịn rịn, lưu luyến, nấn
ná mãi chẳng muốn rời xa…
- Hai câu thơ tiếp: Khắc họa chân dung người dân Việt Bắc
+ Dẫn dắt dòng chảy cảm xúc lại là từ “nhớ”, bộc lộ rõ cảm hứng chủ đạo
bao trùm không gian, thời gian, tâm trí của người cầm bút. Nỗi nhớ ấy
hướng về những điều bình dị đã làm nên “Việt Bắc” trong trái tim người
ra đi.
+ Tác giả không viết “nhớ những” hay “nhớ các” mà là “nhớ từng bản
khói cùng sương” – để khắc họa một nỗi nhớ cụ thể, tỉ mỉ, chi tiết; nhấn
mạnh rằng người ra đi sẽ nhớ mọi điều – kể cả những gì bé nhỏ nhất thuộc
về Việt Bắc thân thương. Hình ảnh thơ vừa hư vừa thực, với những bản
làng chìm trong màn sương khói lãng đãng. Đó là những bản làng đầm
ấm, yên vui với những khói lửa nghi ngút từ bếp gia đình, hòa quyện với
làn sương giăng đầy dịu dàng trên triền núi – tạo thành một bức họa khó
quên trong tâm trí người ra đi. Làn sương trong câu thơ của Tố Hữu
Fa
np
dường như mỏng manh, nhẹ nhàng, chứ không phải màn sương mù dày
ag
e:
Tà
đặc che kín con đường hành quân của những người lính như trong “Tây
iL
iệ
u
Tiến”: “Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi”.

Kh
óa
+ Nếu như ở hai câu thơ trên, nỗi nhớ giăng mắc khắp không gian núi
H
ọc
W
rừng, thì đến đây, ta thấy, nỗi nhớ ấy đã neo đậu nơi bóng hình của người
ise
O
wl
dân Việt Bắc. Họ chính là linh hồn của mỗi tổ ấm, của mỗi bản làng…
• “Sớm khuya” → khắc họa sự chuyển động của thời gian, từ giây
phút bắt đầu một ngày mới cho tới khi màn đêm tĩnh mịch đã bao
trùm vạn vật. Đồng thời, từ ngữ này cũng bộc lộc sự tần tảo, chăm
chỉ của người dân Việt Bắc. Họ luôn tất tả cả một ngày trời, từ sáng
sớm cho đến tối khuya, vừa lo việc nhà, vừa lo việc đồng áng nương
rẫy, lại vừa chăm sóc hỗ trợ các cán bộ Cách mạng.
• Hình ảnh “bếp lửa” gắn liền với cuộc sống sinh hoạt đời thường của
người dân. Họ dùng bếp lửa để nấu ăn, để sưởi ấm những ngày
đông giá rét, để thắp sáng cả một vùng không gian lung linh mỗi
khi đêm tối kéo về. Bên bếp lửa, bao câu chuyện tí tách đã được kể
trao nhau, bao kỉ niệm bình dị đã được vun đắp, bao bữa cơm mang
không khí gia đình đã xoa dịu nỗi nhớ nhà của những người cán bộ
xa quê… Vì thế, bếp lửa tượng trưng cho tình yêu thương ấm áp,
mặn nồng, gợi không khí gia đình giữa người ra đi với người ở lại.
Trang 16
FANPAGE:
Dường như, Việt Bắc đã thực sự trở thành một mái nhà êm ấm, một
điểm tựa tinh thần, một quê hương thứ hai đầy nghĩa tình trong trái
tim những người cán bộ.
• Ở câu thơ đầu tiên, nhà thơ gọi nỗi nhớ của mình dành cho Việt Bắc
tha thiết như dành cho “người yêu”. Còn đến với câu thơ này, tác
giả lại dành hai chữ “người thương” để nói về nhân dân Việt Bắc.
Trong nhiều trường hợp, chữ “thương” còn bền bỉ, dài lâu, sâu sắc
hơn cả chữ “yêu” nữa. Bởi tình yêu lứa đôi có thể rất mãnh liệt
nhưng cũng có thể mong manh vô cùng, nó cuộn trào trong một
khoảnh khắc rồi bỗng chốc lụi tàn, để người yêu bỗng hóa người
dưng vào một ngày nào đó. Nhưng một khi ta đã dùng chữ
“thương” để nói về ai đó, thì hẳn người ấy sẽ luôn có một vị trí quan
trọng trong trái tim ta. Kể cả khi xúc cảm nhất thời đã tan biến, thì
họ vẫn là một mảnh tâm hồn ta không bao giờ muốn lãng quên. Có
lẽ vì vậy mà nhà thơ Tố Hữu gọi người dân VB là “người thương”,
để bộc bạch trọn vẹn tấm chân tình của mình dành cho quá khứ
Fa
np
thủy chung, nghĩa tình họ đã từng chia sớt.

ag
e:
• Hình ảnh người thương được khắc họa với động từ “đi về” gợi lên
Tà
iL
iệ
u
dáng vẻ tần tảo, bận rộn, tất tả, họ lúc nào cũng đi đi về về với biết
Kh
óa
bao công việc của một ngày thường nhật. Ta cũng có thể hiểu,
H
ọc
W
dường như người ở lại lúc nào cũng “đi về” trong tâm trí nhớ người
ise
O
wl
ra đi. Không một giây phút nào hình ảnh người dân Việt Bắc phai
mờ trong nỗi nhớ của các cán bộ năm ấy. Nỗi nhớ người ra đi dành
cho Việt Bắc thực sự là một nỗi nhớ thường trực, lúc nào cũng hiện
hữu ở một góc tâm hồn.
b. 14 câu thơ sau: Lần lượt những kỉ niệm được điểm lại qua nỗi
nhớ mênh mang của người đi
“Nhớ từng rừng nứa bờ tre
Ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê vơi đầy.
Ta đi ta nhớ những ngày
Mình đây ta đó, đắng cay ngọt bùi…
Thương nhau, chia củ sắn lùi
Bát cơm sẻ nửa, chăn sui đắp cùng.
Trang 17
FANPAGE:
Nhớ người mẹ nắng cháy lưng
Địu con lên rẫy, bẻ từng bắp ngô.
Nhớ sao lớp học i tờ

Đồng khuya đuốc sáng những giờ liên hoan
Nhớ sao ngày tháng cơ quan
Gian nan đời vẫn ca vang núi đèo.
Nhớ sao tiếng mõ rừng chiều
Chày đêm nện cối đều đều suối xa…”

- Người ra đi nhớ những gì?
- Thủ pháp liệt kê có tác dụng ra sao trong việc bộc lộ cảm xúc của người
cầm bút?
Fa
- Phát hiện phép điệp trong đoạn thơ và nêu tác dụng?
np
ag
- Em cảm nhận điều gì về tinh thần của quân và dân trong những tháng
e:
Tà
iL
năm khó khăn, thiếu thốn ấy?

iệ
u
Kh
Phân tích:
óa
H
ọc
- Nỗi nhớ của người ra đi như lan tỏa khắp không gian núi rừng Việt
W
ise
Bắc. Từng câu thơ như những thước phim quay chậm, chiếu lại
O
wl
những hồi ức mà họ đã từng có với rừng núi – với con người nơi
đây… Họ nhớ từ những điều rộng lớn mênh mông – đến những
điều bé nhỏ bình dị. Họ nhớ từ thiên nhiên đến con người, nhớ
những kỉ niệm sinh hoạt đời thường đến những hoạt động Cách
mạng; nhớ từ hình ảnh đến thanh âm của Việt Bắc…
+ Nhớ không gian núi rừng, nhớ những địa danh gắn bó với hoạt động
Cách mạng nơi Thủ đô gió ngàn. Lại một lần nữa, nhà thơ dùng chữ
“từng” để nhấn mạnh nỗi nhớ thật tỉ mỉ, cụ thể, chi tiết. Từng sự vật nhỏ
nhất của núi rừng đều nằm trong nỗi nhớ của người ra đi.
+ Nhớ những kỉ niệm đong đầy trong suốt 15 năm mặn nồng tha thiết →
Họ không chỉ nhớ về những niềm vui, những ngọt bùi, mà còn nâng niu
trân trọng cả những ngày buồn bã, những đắng cay họ đã từng cùng nhau
chia sẻ. Dấu “…” ở cuối câu thơ như khẳng định những kỉ niệm kể hoài
cũng chẳng hết, bởi họ đã ở bên nhau suốt một quãng đường dài nhiều
thử thách.
Trang 18
FANPAGE:
+ Họ thương nhau đến nỗi từng điều nhỏ nhất cũng sẵn sàng chia sẻ, từ
củ sắn lùi, bát cơm, cho đến tấm chăn sui trong những ngày lạnh giá.
Dường như, những nhọc nhằn gian khó trong suốt giai đoạn hoạt động
Cách mạng khi được chia sẻ cùng nhau cũng sẽ vơi bớt đi phần nào. Họ
đã cùng nhau gánh gồng những thử thách, đã nâng đỡ - dìu dắt nhau đi
qua những ngày nhiều thiếu thốn của kháng chiến.
+ Nỗi nhớ của người ra đi còn hướng về những người phụ nữ chăm chỉ,
tần tảo; những người mẹ dù nắng cháy lưng vẫn địu con lên rẫy, vẫn lao
động cần cù, vừa để tăng gia sản xuất, vừa để nấu cơm cho cán bộ. Biết
bao người lính đã được chăm sóc thật cẩn thận từ chính những người phụ
nữ vùng cao như thế. Chính tình cảm chân thành của những người phụ
nữ ấy đã xoa dịu nỗi nhớ nhà của những người lính buộc phải xa quê
hương, xa gia đình để hoạt động Cách mạng, để mơ giấc mơ lớn của dân
tộc.
+ Họ còn nhớ những lớp học bổ túc con chữ, nhớ những đêm liên hoan
lửa trại ấm áp tình quân dân. Nếu như trong “Tây Tiến”, nhà thơ Quang
Fa
np
Dũng khắc họa những đêm liên hoan ấy qua lăng kính dí dỏm, tình tứ
ag
e:
Tà
của những chàng trai trẻ mười tám đôi mươi: “Doanh trại bừng lên hội
iL
iệ
u
đuốc hoa”; thì trong nỗi nhớ được bộc bạch của “Việt Bắc”, nhà thơ Tố
Kh
óa
Hữu viết về những kí ức ấy một cách bình dị, mộc mạc, chân phương như
H
ọc
W
kỉ niệm của những người thân trong một gia đình.

ise
O
wl
+ Họ nhớ những tiếng ca hát đã giúp họ vượt lên trên nghịch cảnh gian
khó của chặng đường hoạt động Cách mạng, đã giúp họ giữ vững tinh
thần lạc quan và ý chí bền bỉ không nản lòng trong hành trình nhiều thử
thách ấy. Có lẽ, chính tiếng hát xuất phát từ tấm lòng tràn đầy niềm tin
vào Cách mạng của cả cán bộ và người dân Việt Bắc đã là một điểm tựa
tinh thần mạnh mẽ để họ chiến thắng những gian nan suốt giai đoạn này.
Từ “vẫn” như nhấn mạnh sâu sắc tinh thần ấy của nhân dân và cán bộ
nơi Thủ đô gió ngàn.
+ Nỗi nhớ miên man trong tâm trí người ra đi như được gói lại bởi những
thanh âm quen thuộc của nhịp sống sinh hoạt đời thường nơi chiến khu
Việt Bắc. Đó là “tiếng mõ rừng chiều”, là tiếng “chày đêm nện cối” –
những thanh âm vang vọng khắp không gian núi rừng, đồng thời gắn liền
với hình ảnh của người dân Việt Bắc. Những âm thanh ấy, người ra đi
cũng cất một góc sâu trong tâm hồn mình, không muốn quên, và cũng
không thể quên…
Trang 19
FANPAGE:
➔ Thủ pháp liệt kê kết hợp với điệp từ “nhớ” khiến nỗi nhớ vừa bao
la mênh mang rộng lớn, lại vừa thật tỉ mỉ cụ thể, đông đầy trong trái
tim người ra đi. Những kỉ niệm cứ nối tiếp nhau, những hồi ức cứ
thay phiên được lật mở, kể mãi – kể mãi sao vẫn chẳng hết nhớ
thương… Nỗi nhớ ấy như không có giới hạn, như chẳng có điểm
tận cùng, cứ thế dạt dào đến vô bờ bến.
- Không chỉ là những câu thơ thấm đẫm chất trữ tình, đong đầy cảm
xúc của người ra đi; mà ở đoạn thơ này, người cầm bút còn sử dụng
phương thức tự sự khiến lời thơ như lời kể chuyện thủ thỉ, tâm tình,
như kể cho độc giả nghe về những kỉ niệm họ đã từng có. Đó cũng
là một lời khẳng định của người ra đi gửi tới người ở lại, rằng họ sẽ
không bao giờ quên những tháng năm ấy… Họ sẽ nhớ kĩ, nhớ mãi,
sẽ cất giữ thật cẩn thận – sẽ nâng niu từng hồi ức đã có bên nhau
trong suốt mười lăm năm đằng đẵng nơi Thủ đô gió ngàn.
- Ở những dòng thơ đầu tiên, tác giả sử dụng từ “nhớ” lặp đi lặp lại
để dẫn dắt dòng chảy xúc cảm, để mạch hồi tưởng cứ liên tiếp nối
Fa
np
dài bởi những kỉ niệm gắn bó. Đến ba cặp thơ cuối, chữ “nhớ” lại
ag
e:
Tà
được “điểm” thêm từ “sao” nghe như một câu hỏi tu từ - khiến ta
iL
iệ
u
có cảm giác dường như người ra đi đang bồi hồi khắc khoải mà tự
Kh
óa
hỏi lòng mình: Sao lại nhớ đến như thế? Nỗi nhớ ấy hẳn sâu đậm,
H
ọc
W
mặn nồng vô cùng. Nỗi nhớ ấy chẳng hề vơi bớt đi theo những vần
ise
O
wl
thơ, mà ngược lại, càng kể về kỉ niệm – lại càng thêm đầy ắp…
5. Bức tranh tứ bình:

a. Hai câu thơ đầu:
“Ta về, mình có nhớ ta
Ta về, ta nhớ những hoa cùng người”
Người ra đi khéo léo dùng một câu hỏi gợi mở để đáp lại lời ướm hỏi đầu tiên
của Việt Bắc “Mình về mình có nhớ ta” …→ khẳng định nỗi lòng của mình dành
cho Việt Bắc.
- Đây là lần đầu tiên trong suốt cuộc đối thoại người ra đi ướm hỏi
người ở lại về nỗi nhớ, rằng liệu người ở lại có nhớ những kỉ niệm
đã có bên nhau, rằng liệu “mình” có cất “ta” trong một góc của tâm
hồn sau “Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng” → Dường như, cả
người đi và người ở đều có chung nỗi trăn trở, chung nỗi lo lắng sợ
đối phương sợ quên lãng mình – điều đó cũng khẳng định rằng,
Trang 20
FANPAGE:
tình cảm họ dành cho nhau thiết tha biết mấy. Họ thực sự coi trọng
nhau và cất giữ một góc đặc biệt trong tâm hồn về người còn lại.
➔ Đây là một câu hỏi không yêu cầu lời đáp, bởi lẽ ngay sau đó –
người ra đi đã đưa ra câu trả lời của mình, đã bộc bạch nỗi lòng với
người ở lại rằng nỗi nhớ của người ra đi sẽ trải dài khắp không gian,
sẽ len lỏi mãi theo những nẻo đường của thời gian, sẽ chẳng bao giờ
phai phôi dẫu tháng năm có chảy trôi hay khoảng cách địa lý có đẩy
họ xa rời.
- Tác giả lặp lại hai lần cụm từ “Ta về” ở đầu mỗi câu thơ → nhấn
mạnh và khẳng định hiện thực không thể thay đổi: các cán bộ phải
rời chiến khu Việt Bắc để về với “Thủ đô Ba Đình nắng vàng” tiếp
tục hoạt động Cách mạng. Đó là nhiệm vụ mà họ cần thực hiện với
nhân dân, với Tổ quốc → Đây là cuộc chia ly lịch sử, là thời khắc
tạm biệt bắt buộc phải xảy ra mà cả người ở - người đi đều không
thể né tránh, phủ nhận hay thay đổi.
➔ Dẫu có phải nói lời chia ly, lòng ta vẫn sẽ hướng về nhau – họ vẫn
Fa
np
sẽ dành cho nhau một góc đặc biệt nơi trái tim mình.
ag
e:
Tà
- Nỗi nhớ của người ra đi hướng về “những hoa cùng người”

iL
iệ
u
+ Hoa: Tượng trưng cho vẻ đẹp rực rỡ của thiên nhiên, núi rừng Tây Bắc
Kh
óa
+ Người: Chân dung người dân VB thủy chung, nghĩa tình

H
ọc
➔ Chữ “cùng” đã khắc họa sự gắn bó thân thiết, sâu sắc – sự quấn quít
W
ise
O
wl
giữa “hoa” và “người” – giữa thiên nhiên với con người Việt Bắc.
Ranh giới dường như đã bị xóa mờ, khi con người và thiên nhiên
như hòa quyện vào làm một trong nỗi nhớ khắc khoải của người
cán bộ về xuôi. Người ra đi sẽ nhớ cả cảnh, cả người, sẽ nhớ trọn
vẹn mọi điều thuộc về Việt Bắc.
+ Ngoài ra, “hoa” không chỉ thể hiện vẻ đẹp rực rỡ, tươi tắn, tràn đầy sức
sống của thiên nhiên – mà còn gợi nhắc tới vẻ đẹp phẩm chất đáng quý
nơi tâm hồn con người. Phải chăng, trong lăng kính tràn ngập xúc cảm
của người ra đi, người ở lại cũng chính là những bông hoa đẹp nhất để
tỏa hương thơm ngát khắp núi rừng?
VD có thể liên hệ với:
“Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi – Mường Lát hoa về trong đêm hơi” →
Hình ảnh “hoa” trong ý thơ của nhà thơ Quang Dũng không chỉ là những
bông hoa trên con đường hành quân của những người lính; mà còn tượng
Trang 21
FANPAGE:
trưng cho vẻ đẹp tâm hồn bừng sáng của những chàng trai Tây Tiến năm
nào.
“Hoa chuẩn bị âm thầm trong đất – Nơi đó nhất định mùa xuân sẽ bùng lên”
(Thanh Thảo) → Nhà thơ Thanh Thảo không chỉ phác họa nên hình ảnh
những bông hoa của thiên nhiên, của núi rừng, đang được vun vén chờ
ngày bung nở những sức sống mới; mà còn muốn nhấn mạnh rằng “hoa”
chính là tượng trưng cho những con người với vẻ đẹp phẩm chất đáng
quý, với tình yêu đất nước và tinh thần dân tộc sâu sắc. Khi tình yêu ấy
được nuôi dưỡng bởi đất mẹ, nhất định mùa xuân sẽ về với dân tộc. “Mùa
xuân” ấy không chỉ là mùa xuân của đất trời, mà là mùa xuân của đất
nước – là thời khắc của hòa bình, độc lập, tự do.
➔ Tố Hữu nhắc đến “hoa” trước rồi mới viết về “người”. Phải chăng
đó cũng là một cách nhà thơ nhấn mạnh rằng thiên nhiên rộng lớn,
mênh mông, trường tồn ấy là một tấm phông nền lớn để làm nổi bật
vẻ đẹp của con người – những con người VB bé nhỏ, bình dị nhưng
Fa
np
thực sự là linh hồn của núi rừng nơi đây…

ag
e:
Tà
iL
iệ
u
Kh
óa
b. Bức tranh tứ bình

H
ọc
W
** Tranh tứ bình: thường gồm bốn bức tranh đại diện cho bốn giai đoạn
ise
O
wl
trong năm: xuân – hạ - thu – đông theo sự luân chuyển của trời đất. Trên
mỗi bức tranh thường kèm theo lời bình là những ý thơ mang mong muốn,
ước nguyện của con người – nhằm cầu phước lành, bình an.
Bức tranh mùa đông

“Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi
Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng”
- Thông thường, khi nhắc tới mùa đông, ta sẽ hình dung đến những
ngày giá rét với bầu trời u ám, thiếu đi những sắc màu tươi tắn biếc
xanh. Thế nhưng, nhà thơ Tố Hữu lại lựa chọn những gam màu ấm
– nóng để tạo nên một bức họa mùa đông thật đặc biệt.
- Đây là đoạn thơ đẫm chất họa, khi ngôn từ của Tố Hữu đã trở thành
một cây cọ vẽ nên khung cảnh Việt Bắc trong nỗi nhớ người ra đi,
với nghệ thuật pha màu vô cùng tinh tế. Nhà thơ tạo nên sự hòa
quyện giữa màu xanh đặc trưng của núi rừng Việt Bắc với sắc đỏ
Trang 22
FANPAGE:
rực rỡ, nổi bật của hoa chuối. Hai màu sắc tưởng chừng tương phản
nhau nhưng lại tạo nên những nét chấm phá đầy ấn tượng, khiến
cho bức họa ấy vừa cổ điển lại vừa hiện đại… Màu xanh ngập tràn
sức sống mới, màu đỏ rực rỡ lên những niềm hy vọng, màu vàng
của ánh nắng thì lung linh, ấm áp… Ánh nắng mà Tố Hữu khắc họa
ở đây không phải cái nắng gay gắt, chói chang của mùa hạ - mà là
những vệt nắng mỏng manh nhưng đầy ấm áp, dịu dàng của đông
lạnh giá. Nhớ về những mùa đông đã từng có ấy, nhà thơ không
nhớ tới cái rét cắt da cắt thịt khắc nghiệt của thời tiết vùng cao – mà
chọn nhớ về những khoảnh khắc ấm nồng, dịu dàng, tha thiết
nhất… → dường như, ánh nắng ấy cũng sưởi ấm cả câu thơ, như
xoa dịu những trống vắng nơi cõi lòng khi phải xa nhau giữa người
đi và người ở, để rồi vỗ về tâm trí của người về xuôi trong thời khắc
phải nói lời ly biệt.
- Phải chăng ánh nắng ấy không chỉ do thiên nhiên mang lại, mà còn
là ánh nắng của con người – từ tấm lòng chân thành của người dân
Fa
np
VB mà có? Ánh nắng ấy đồng hành cùng những người VB trong

ag
e:
Tà
công việc lao động thường ngày của họ, họ lên núi lên nương làm
iL
iệ
u
rẫy, sản xuất ra lúa – khoai để cung cấp cho kháng chiến, để nấu
Kh
óa
cho cán bộ những bữa cơm ngon lành. Nhà thơ không sử dụng danh
H
ọc
W
từ “ánh nắng”, mà dùng từ “nắng ánh” để nhấn mạnh vào sự tỏa

ise
O
wl
sáng của cái nắng mùa đông trên núi cao, đồng thời như khẳng định
rằng chính con người cũng tạo nên “ánh nắng”. Dẫu cho địa hình
làm việc khó khăn, dẫu cho thời tiết có giá rét khắc nghiệt, họ vẫn
hăng say lao động để phục vụ kháng chiến. → Ta thấy, giữa bức họa
rộng lớn mênh mông của núi rừng, hình ảnh con người như trở
thành trung tâm của vạn vật, lấp lánh ánh sáng. Theo nghĩa đen,
ánh nắng phản chiếu vào lưỡi dao tạo nên sắc vàng lung linh. Còn
theo nghĩa ẩn dụ, với lăng kính tràn ngập nỗi nhớ của người ra đi,
dường như con người chính là linh hồn của cảnh vật, là “ánh nắng”
của mùa đông, là những gì dịu ngọt nhất luôn xoa dịu tâm hồn của
các cán bộ trong suốt mười lăm năm với bao nhọc nhằn, gian khó.
Bức tranh mùa xuân

“Ngày xuân mơ nở trắng rừng
Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang”
Trang 23
FANPAGE:
- Thế rồi, mùa xuân đến mang theo những sự vận động mới, khiến
cho vạn vật đều tràn đầy sức sống. Nếu như bức họa mùa đông
trong kí ức của Tố Hữu gắn với màu xanh – đỏ và sắc vàng của nắng
ánh, thì mùa xuân trong nỗi nhớ của thi sĩ lại được hiện lên với màu
trắng tinh khôi ngập núi rừng của hoa mơ. Sắc trắng thường đem
lại cảm giác trong trẻo, thanh thuần, dịu dàng. Phải chăng, đó cũng
là cách mà người ra đi luôn nhớ về người ở lại? Chỉ cần hình ảnh
của VB hiện lên trong tâm trí, là trái tim như được thanh lọc lại, rất
đỗi ngọt ngào… Tố Hữu cũng đã từng khắc họa sắc trắng thuần
khiết ấy trong bài thơ “Theo chân Bác”. Năm 1941, Việt Bắc cũng đã
từng đón Người với sắc mơ dịu dàng mà mãnh liệt: “Trắng rừng
biên giới nở hoa mơ”. Có lẽ, sắc trắng trong trẻo ấy của hoa mơ cũng
là một lời thủ thỉ, bộc bạch chân thành mà núi rừng dành cho con
người.
- Chân dung con người VB đến đây dường như còn được khắc họa
cụ thể, chi tiết hơn cả ở bức tranh mùa đông. Không chỉ còn là một
Fa
np
chân dung tĩnh, con người của mùa xuân trong nỗi nhớ của người
ag
e:
Tà
cán bộ ấy được khắc họa trong tư thế lao động thật cụ thể: “Nhớ
iL
iệ
u
người đan nón chuốt từng sợi giang”. Động tác “chuốt” đã thể hiện
Kh
óa
rõ sự tỉ mỉ, kĩ càng – lại được kết hợp với chữ “từng” như nhấn
H
ọc
W
mạnh rằng người dân VB làm việc vô cùng cẩn thận, kĩ lưỡng. Qua
ise
O
wl
phác họa tinh tế và thái độ trân trọng của người cầm bút, họ không
chỉ là người lao động mà còn trở thành những nghệ nhân đang
chăm chú hoàn thiện tác phẩm nghệ thuật của riêng mình.
➔ Ta cảm nhận được vẻ đẹp của tấm lòng trong trắng, thủy chung,
của sự tần tảo, cẩn thận, và của cả tâm hồn nghệ sĩ, lãng mạn trong
trái tim những người ở lại. Phải thương quý và trân trọng người
dân VB đến thế nào, người ra đi mới có thể dành những ngôn từ
bình dị mà đẹp đẽ đến thế để nói về đối phương?
Bức tranh mùa hạ:

“Ve kêu rừng phách đổ vàng
Nhớ cô em gái hái măng một mình”
Thế rồi, thời gian tiếp tục chảy trôi, bước đi của năm tháng đưa ta đến
với mùa hạ.
Trang 24
FANPAGE:
- Nếu như trong hai bức tranh mùa đông và mùa xuân, nét cọ của Tố
Hữu chỉ dừng lại với những phác họa về hình ảnh – đường nét; thì
đến với mùa hạ, ông còn đem cả những thanh âm rộn rã vào lời thơ
– khiến vần thơ như có nhạc điệu. Đó là tiếng ve kêu gọi mùa hè tới,
một thanh âm thật bình dị, gần gũi xiết bao.
- Nhắc về mùa đông, nhà thơ không khắc họa cái lạnh. Và khi nói về
mùa hạ, ông cũng không miêu tả về cái nóng nực, oi bức. Trong kí
ức của người cầm bút, mùa hạ gắn liền với màu rừng phách đổ
vàng, với tiếng ve kêu rộn rã. Những hoài niệm ấy thật sinh động,
sôi nổi, căng tràn nhựa sống. Động từ “đổ” như nhấn mạnh thêm
sự mạnh mẽ của rừng phách, của mùa hạ trong tâm trí người ra đi.
➔ Câu thơ như có sự hòa quyện cả chất họa và chất nhạc, rất bình dị,
tinh tế mà vô cùng ấn tượng. Trong nỗi nhớ ấy, vừa có “hình” lại
vừa có “thanh”. Phải chăng vì nhà thơ chẳng muốn quên dù chỉ là
những điều nhỏ nhất thuộc về VB?
- Trong một thi phẩm khác, nhà thơ Tố Hữu cũng đã từng viết về
Fa
np
mùa hạ, nhưng không phải với tiếng ve kêu rộn ràng hay hình ảnh
ag
e:
Tà
đổ vàng của rừng phách; mà là tiếng chim tu hú gọi mùa hạ tới với
iL
iệ
u
đầy nỗi khắc khoải trong tâm hồn người cầm bút. Bởi lẽ, bài thơ
Kh
óa
“Khi con tu hú” ra đời trong hoàn cảnh nhà thơ không có sự tự do,
H
ọc
W
nên mùa hạ chỉ được hiện lên trong nỗi nhớ, trong tâm tưởng. Còn
ise
O
wl
ở đây, dẫu mùa hạ cũng được khắc họa trong nỗi nhớ bởi sau giây
phút chia ly – đôi người sẽ đôi ngả, chẳng còn những mùa hạ bên
nhau; nhưng kí ức về mùa hạ ở VB lại lung linh, dịu dàng vô cùng.
Đó không phải cảm giác bức bối muốn đạp tan cửa phòng để đến
với mùa hạ tự do – mà là cảm giác rất dịu dàng, nhẹ nhàng khi nghĩ
về những kí ức nhà thơ không bao giờ muốn lãng quên.
- Chân dung người dân VB đến đây lại càng được khắc họa cụ thể
hơn nữa. Không chỉ qua đường nét “dao gài thắt lưng” hay danh từ
chung chỉ người lao động “người đan nón”, mà nhà thơ ưu ái gọi
họ là “cô em gái”. Chỉ riêng cách gọi này thôi đã thể hiện mối quan
hệ gắn bó thân thiết, sâu sắc giữa người đi – người ở như những
người thân trong một gia đình.
- Những cô em gái ấy gắn với một hoạt động lao động bình dị, quen
thuộc. Họ đi hái măng để nuôi cán bộ, để tích trữ lương thực phục
vụ cho kháng chiến, để nấu những bữa cơm ngon lành thơm thảo
Trang 25
FANPAGE:
chăm sóc những người chiến sĩ hoạt động Cách mạng. Họ thực sự
đã trở thành gia đình – tổ ấm thứ hai, xoa dịu nỗi nhớ nhà và những
thổn thức trong trái tim người cán bộ suốt mười lăm năm xa quê
hương để hoạt động Cách mạng. Hai chữ “một mình” ở đây không
gợi sự cô độc, bơ vơ như trong cảm thức nhỏ bé trước không gian
vũ trụ bất tận của văn học trung đại. Bởi lẽ, con người lúc này đã
hoàn toàn làm chủ thiên nhiên, trở thành chủ thể của bức tranh rộng
lớn, mênh mông, khoáng đạt vô cùng.
➔ Người ra đi bày tỏ sự trân quý của mình với những cống hiến thầm
lặng của người ở lại. Chính tình cảm họ dành cho nhau đã lấp đầy
những thiếu thốn, đã phủ kín cả những khoảng cách về không gian
và thời gian sau này, để dẫu về sau mỗi người có mỗi ngả đi chăng
nữa, họ vẫn nhớ về nhau và vẫn cận kề nhau nơi tâm hồn.
Bức tranh mùa thu:

“Rừng thu trăng rọi hoà bình
Fa
np
Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung.”

ag
e:
Tà
Để rồi, mùa thu tới – nhẹ nhàng khép lại hành trình của nỗi nhớ, hoàn
iL
iệ
u
thiện cho bức tranh tứ bình trong lăng kính của người ra đi.
Kh
óa
- Nếu như những mùa khác, nhà thơ Tố Hữu lựa chọn một sắc màu
H
ọc
W
cụ thể hay một sự vật thiên nhiên nổi bật, đặc trưng cho mùa ấy ở
ise
O
wl
vùng núi cao; thì đến với bức họa mùa thu – tác giả lại khắc họa ánh
sáng – thứ ánh sáng bàng bạc đầy lãng mạn vẫn xuất hiện trên bầu
trời quanh năm suốt tháng, đâu phân biệt mùa nào.
- Thế nhưng, điều đặc biệt, đây là ánh trăng hòa bình – là ánh sáng
rực rỡ mà dân tộc ta đã đánh đổi bằng biết bao xương máu, là kết
quả của một cuộc hành trình dài vất vả với bao nỗ lực, cố gắng. Ánh
trăng hòa bình ấy được tạo nên bởi thanh xuân đã khép lại của rất
nhiều người lính. Có những người anh hùng sử sách đã ghi danh,
có những người lính vô danh đã ngã xuống vì dân tộc… họ đều góp
phần tạo nên ánh sáng của mùa thu độc lập năm ấy. Ánh trăng ấy
không chỉ chiếu sáng không gian đêm khuya nơi núi rừng, mà còn
“rọi” sáng cả một đoạn đường ta đã đi. Câu thơ chậm rãi, nhịp
nhàng như báo hiệu quãng đường thanh bình, êm ả đang chờ đợi
ta phía trước. Cảnh rừng đêm khuya vì thế không đáng sợ, âm u,
tịch mịch mà lại dịu dàng biết mấy dưới ánh trăng.
Trang 26
FANPAGE:
- Trăng đã từng nhiều bước vào những thi phẩm trong giai đoạn văn
học chiến tranh, là một người bạn đồng hành cùng những người
chiến sĩ; đã cùng dân tộc ta đi qua biết bao đau thương, nhọc nhằn,
vất vả - để giờ đây, cùng sẻ chia với ta khoảnh khắc của hòa bình…
Ánh trăng ấy, tin rằng, vẫn sẽ tiếp tục soi chiếu và dõi theo con
đường tương lai của đất nước.
- Ở những đoạn trên, hình ảnh con người được phác họa về ngoại
hình, về công việc lao động; còn đến với bức tranh mùa thu, nhà thơ
lại khắc khoải nhớ về “tiếng hát ân tình thủy chung” của người ở
lại, của chiến khu VB … Đại từ “ai” thường mang tính chất phiếm
chỉ, mơ hồ, nhưng ở câu thơ này lại thật rõ ràng, vì ta biết tình cảm
của người viết đang hướng về đâu. Tiếng hát ấy hẳn là tiếng hát của
người ở lại, đồng thời cũng là tiếng lòng của người ra đi. Họ mãi
mãi hướng về nhau, dành cho nhau một khúc ca trọn vẹn của nỗi
nhớ - của nghĩa tình thủy chung đong đầy; dẫu cho có xa xôi cách
trở thế nào đi chăng nữa… → Câu thơ như mang màu sắc của một
Fa
np
lời thề nguyện, hẹn ước, rằng lòng ta sẽ mãi mãi vẹn nguyên như
ag
e:
Tà
vậy, chẳng bao giờ có thể đổi thay.

iL
iệ
u
- Đoạn thơ không chỉ khắc họa về tấm lòng trọn vẹn mà người đi –
Kh
óa
người ở dành cho nhau, mà còn đem tới cho bạn đọc những thông
H
ọc
W
điệp ý nghĩa về cách ta đối xử với những điều đã qua trong cuộc
ise
O
wl
đời… Quá khứ không phải để quên lãng. Những ngày tháng cũ kĩ
đó góp phần quan trọng để tạo nên của hiện tại, là nền tảng để ta
bước tới tương lai. Vì thế, thi phẩm dường như cũng nhắn nhủ bạn
đọc hãy luôn nâng niu – trân trọng cả những giây phút đã từng có.
Sống trọn vẹn với quá khứ chính là cách để làm đầy chính mình của
hiện tại và của mãi sau này.
6. Khung cảnh hùng tráng của Việt Bắc trong kháng chiến
(đề thi THPTQG đợt 2 năm 2020)
Từ đoạn này sẽ không quá trọng tâm nên cô không dạy live, các bạn đọc
file phân tích cô triển khai nha. Sau này nếu có thay đổi xu hướng nội
dung ôn tập thì cô sẽ dạy kĩ thêm, các bạn cứ yên tâm nha. <3
a. Hình ảnh Việt Bắc trong kháng chiến

Nhớ khi giặc đến giặc lùng
Trang 27
FANPAGE:
Rừng cây núi đá ta cùng đánh Tây.

Núi giăng thành lũy sắt dày
Rừng che bộ đội, rừng vây quân thù.
Mênh mông bốn mặt sương mù
Ðất trời ta cả chiến khu một lòng.
Ai về ai có nhớ không?
Ta về ta nhớ Phủ Thông, đèo Giàng
Nhớ sông Lô, nhớ phố Ràng
Nhớ từ Cao-Lạng, nhớ sang Nhị Hà…
- Chân dung quân thù được khắc họa như thế nào qua 2 câu thơ đầu?
- Thái độ của nhân dân Việt Bắc trước thế lực hung hãn của quân thù
như thế nào?
- Hãy tìm những ý thơ thể hiện sự gắn kết giữa thiên nhiên và con
người?
- Hình ảnh quân dân Việt Bắc đoàn kết đánh giặc được khắc họa ra
Fa
np
sao?
ag
e:
Tà
Phân tích:
iL
iệ
u
- Nỗi nhớ của người ra đi đã hướng về những tháng năm hào hùng
Kh
óa
nhất, khi mà Việt Bắc dũng cảm – bản lĩnh đối đầu với quân thù:
H
ọc
W
+ Tác giả sử dụng điệp từ “giặc” kết hợp với các động từ mạnh “đến”,
ise
O
“lùng” → khắc họa sự hung hãn của quân thù

wl
+ Thế nhưng, VB ko hề nao núng trước sự uy hiếp đến từ giặc. Thiên nhiên
và con người đã sát cánh bên nhau để đánh đuổi quân thù:
• “Rừng cây núi đá ta cùng đánh Tây”
• “Núi giăng thành lũy – rừng che bộ đội – rừng vây quân thù”
➔ Thiên nhiên núi rừng đã đồng thuận cùng con người trong cuộc
chiến giành lại độc lập, tự do
➔ Tố Hữu ngầm khẳng định cuộc chiến của ta là một cuộc chiến chính
nghĩa mà trời đất cũng phải công nhận.
➔ Sức mạnh của quân ta như được tiếp thêm bội phần.
+ Không chỉ gắn kết với thiên nhiên, mà con người với con người cũng vô
cùng gắn bó. Có thể nói rằng, chính tinh thần đoàn kết của quân dân Việt
Bắc đã đem lại thắng lợi vang dội cuối cùng. “Đất trời ta cả chiến khu một
lòng” – có thể, mỗi người sẽ có một câu chuyện của riêng mình, một khao
khát của riêng mình… Thế nhưng, khi đất nước lâm nguy, tất cả người
Trang 28
FANPAGE:
dân đều gác lại ước mơ nhỏ bé của mình để chiến đấu vì ước mơ chung
của Tổ quốc. Một người mơ, giấc mơ có thể chỉ mãi là giấc mơ, viển vông,
xa vời. Nhưng nhiều người cùng mơ, cùng nỗ lực hết mình cho giấc mơ
ấy, thì rồi có ngày nó sẽ trở thành sự thật.
➔ Chính tinh thần “một lòng” đã giúp ta vượt qua mọi khó khăn, thử
thách.
- Đến bốn câu thơ cuối, tác giả tạo nên một điệp khúc da diết, hào
hùng của nỗi nhớ. Với từ “nhớ” được lặp đi lặp lại, kết hợp với các
địa danh nổi bật trong phong trào Cách mạng ở Việt Bắc, Tố Hữu
đã nhắc lại cho người đọc về những trận chiến không thể nào quên,
về những nỗ lực sẽ mãi không phai mờ.
+ Đó là Phủ Thông, đèo Giàng: những địa điểm diễn ra các trận đánh hồi
đầu kháng chiến chống Pháp
+ Đó là sông Lô, phố Ràng: ý chỉ trận sông Lô trong chiến dịch Việt Bắc
và trận đánh đồn phố Ràng thuộc Yên Bái
+ Đó là chiến dịch giải phóng biên giới ở Cao Bằng và Lạng Sơn năm 1950
Fa
np
➔ Nỗi nhớ không chỉ dừng lại ở những kỉ niệm thân thiết gắn bó giữa
ag
e:
Tà
quân và dân, mà còn trở thành những câu chuyện lịch sử cần được
iL
iệ
u
khắc ghi đến muôn đời.

Kh
óa
Đoạn thơ khép lại bằng dấu “…” như thể hiện rằng còn rất nhiều những
H
ọc
W
dấu mốc lịch sử quan trọng đã, đang và sẽ được viết tiếp.
ise
O
wl
b. Hình ảnh Việt Bắc ra trận

Những đường Việt Bắc của ta
Ðêm đêm rầm rập như là đất rung
Quân đi điệp điệp trùng trùng
Ánh sao đầu súng bạn cùng mũ nan.
Dân công đỏ đuốc từng đoàn
Bước chân nát đá, muôn tàn lửa bay.
Nghìn đêm thăm thẳm sương dày
Ðèn pha bật sáng như ngày mai lên.
Tin vui chiến thắng trăm miền
Hoà Bình, Tây Bắc, Ðiện Biên vui về
Vui từ Ðồng Tháp, An Khê
Vui lên Việt Bắc, đèo De, núi Hồng.
Trang 29
FANPAGE:
- Khí thế Việt Bắc ngày ra trận đã được nhà thơ miêu tả như thế nào?
- Thủ pháp nói quá có tác dụng gì?
- Niềm vui được thể hiện ở 4 câu thơ cuối đoạn đem đến cho em cảm
xúc ra sao?
Phân tích:
+ Câu thơ đầu vang lên thật mạnh mẽ, hào hùng: “Những đường Việt Bắc
của ta” vừa khắc họa những nẻo đường tự do của Việt Bắc, vừa khẳng
định chủ quyền của ta với lãnh thổ, với đất nước. Câu thơ như cũng mang
hàm ý rằng không ai có quyền xâm phạm quê hương của chúng ta. → tinh
thần dân tộc, lòng kiêu hãnh về chủ quyền đất nước
+ Hình tượng người chiến sĩ, hình tượng quân và dân trong kháng chiến:
• Thời gian: đêm đêm → từ láy toàn phần khắc họa
thói quen lặp đi lặp lại của Việt Bắc. Họ phải chiến
đấu hàng đêm, trong một điều kiện vất vả
• Từ láy “rầm rập” kết hợp với so sánh “như là đất
rung” vừa khắc họa những âm thanh mạnh mẽ
Fa
np
của từng bước chân hành quân, vừa khẳng định

ag
e:
Tà
khí phách anh hùng của Việt Bắc. Khí phách ấy

iL
iệ
u
thậm chí có thể làm rung chuyển cả đất trời.

Kh
óa
➔ Tố Hữu đã đặt con người ngang hàng với thiên nhiên, khẳng định
H
ọc
W
vị thế làm chủ của con người.

ise
O
• Tác giả sử dụng từ láy “điệp điệp trùng trùng”

wl
vốn là từ dùng để khắc họa thiên nhiên, núi non.

Phải chăng, Tố Hữu muốn nhấn mạnh rằng tinh
thần của đoàn quân lớn mạnh đến nhường ấy? Lại
một lần nữa, nhà thơ khắc họa hình ảnh con người
trong tư thế làm chủ, trở thành trung tâm của bức
tranh vũ trụ rộng lớn.
➔ Chính tình yêu đất nước đã “nâng tầm” con người, đã đưa con
người đến với một hình ảnh mới, đầy kiêu hãnh, mạnh mẽ, bản lĩnh.
• Tình cảm đồng chí thân thiết, nghĩa tình đã được
khắc họa thật bình dị qua câu thơ: “Ánh sao đầu
súng bạn cùng mũ nan.”
Ánh sao đầu súng (gợi nhắc tới “Đầu súng trăng treo” của Chính Hữu):
khắc họa hình ảnh thực, khi đầu ngọn súng chạm vào bầu trời, vươn tới
những vì sao. Qua đó, dường như, các nhà thơ đều khẳng định rằng,
Trang 30
FANPAGE:
chính cây súng mang theo lý tưởng vĩ đại mà những người lính lựa chọn
ấy, đã nâng vị thế của họ lên tới cả bầu trời – chạm vào những điều thiêng
liêng nhất.
Trong những cuộc hành quân vất vả, họ luôn có sự song hành từ những
sự vật thiên nhiên và những người đồng đội, đồng chí. Hình ảnh “bạn
cùng mũ nan” vừa là hình ảnh thực khắc họa về những chiếc mũ họ đội
giống nhau; lại vừa là hình ảnh ẩn dụ - tượng trưng cho việc họ có chung
đam mê, chung lý tưởng, chung giấc mơ vì hòa bình của đất nước.
• Hình tượng của những người dân công cũng được
khắc họa thật mạnh mẽ, hào hùng biết bao.
Câu thơ có trật tự từ độc đáo, nhấn mạnh vào sắc đỏ rực rỡ của ngọn đuốc
trong đêm: “Dân công đỏ đuốc từng đoàn” → Đây không chỉ là sắc đỏ
của ngọn đuốc, mà còn là ánh sáng của niềm tin – của niềm hy vọng – của
những khao khát độc lập, tự do. Chính ngọn đuốc trong trái tim ấy đã soi
sáng cả đêm tối, đã đưa lối để những người lính và dân công tìm đến đích
vinh quang.
Fa
np
Tác giả sử dụng lối nói thậm xưng (nói quá) để khắc họa về tinh thần, khí
ag
e:
Tà
chất của những người dân công Việt Bắc. Họ không có “bước chân nát
iL
iệ
u
đá” theo nghĩa tả thực, nhưng họ có tinh thần mạnh mẽ sẵn sàng đạp đổ
Kh
óa
bất cứ khó khăn, thử thách nào.

H
ọc
W
- Niềm vui thắng trận đã được lan tỏa trong những câu thơ cuối:
ise
O
wl
+ Hai câu thơ “Nghìn đêm thăm thẳm sương dày – Đèn pha bật sáng như
ngày mai lên” vừa nhắc lại về những khó khăn thử thách trong quá khứ,
về thời kì ta phải “mò mẫm” trong bóng tối của quân thù; lại vừa khắc
họa về ánh sáng rực rỡ của “ngày mai” đang tới, của tương lai với một
trang mới lấp lánh đang được mở ra…
+ Sự lan tỏa của tin vui thắng trận đến “trăm miền” → Niềm vui như lan
tỏa khắp chiều dài đất nước, như chạm tới từng ngõ ngách của mảnh đất
hình chữ S đã đi qua bao đau thương để có ngày hôm nay.
• Niềm vui từ những trận thắng lớn trong lịch sử:
chiến dịch Hòa Bình, Tây Bắc, Điện Biên Phủ
• Niềm vui lan tỏa từ khu căn cứ kháng chiến Nam
Bộ (Đồng Tháp) cho tới An Khê ở Tây Nguyên,
nơi bộ đội ta từng đánh thắng nhiều trận đầu năm
1954
Trang 31
FANPAGE:
• Niềm vui đi khắp trăm ngả - rồi lại quay về với

Việt Bắc – với đèo De, núi Hồng → Việt Bắc là Thủ
đô gió ngàn; là cái nôi – là trái tim của phong trào
Cách mạng Việt Nam
Niềm vui rực rỡ lan tỏa khắp các câu thơ, chạm tới trái tim của bạn đọc
về những ngày oai hùng của dân tộc, sau một khoảng thời gian dài đấu
tranh vất vả…
7. Viễn cảnh tươi sáng của đất nước trong những tháng ngày độc lập
“Ai về ai có nhớ không?
Ngọn cờ đỏ thắm gió lồng cửa hang.
Nắng trưa rực rỡ sao vàng
Trung ương, Chính phủ luận bàn việc công
Ðiều quân chiến dịch Thu - đông
Nông thôn phát động, giao thông mở đường
Giữ đê, phòng hạn, thu lương
Fa
np
Gửi dao miền ngược, thêm trường các khu...”

ag
e:
Tà
- Đại từ “ai” trong câu thơ đầu tiên

iL
iệ
Cặp đại từ “mình” – “ta” → “ai” ➔ Dường như, đến đây, người đi và kẻ
u
Kh
óa
ở đã hòa vào làm một, không thể phân biệt, cũng không thể tách rời…
H
ọc
➔ Câu hỏi lặp lại câu hỏi ở đoạn trên “Ai về ai có nhớ không? – Ta về
W
ise
O
wl
ta nhớ Phủ Thông đèo Giàng” như càng thêm khẳng định rằng
người ra đi sẽ nhớ mãi, nhớ kĩ, sẽ không bao giờ quên chiến khu
Việt Bắc thủy chung, nghĩa tình.
- Khắc họa những hoạt động Cách mạng quan trọng
+ Hình ảnh “Ngọn cờ đỏ thắm gió lồng cửa hang” đã gợi cho ta về không
gian hoạt động Cách mạng của những người cán bộ ở Việt Bắc. Họ không
có điều kiện làm việc thuận lợi, đủ đầy, phải hoạt động CM giữa thiên
nhiên núi rừng, sử dụng những công cụ vô cùng thô sơ, giản dị - nhưng
tất cả những điều ấy không thể ngăn cản họ nỗ lực hết mình với kháng
chiến. Dẫu “gió lồng cửa hang” thì ngọn cờ đỏ vẫn bay phấp phới. Ngọn
cờ ấy tượng trưng cho tình yêu đất nước, cho tinh thần dân tộc mạnh mẽ
nơi trái tim – đó chính là động lực giúp các cán bộ vượt qua mọi gian khó.
<Liên hệ “Tức cảnh Pác Bó”>
+ Ngôi sao giữa nắng trưa rực rỡ chắc chắn không phải một hình ảnh thiên
nhiên, mà đó là ngôi sao vàng trên lá cờ đỏ - biểu tượng của đất nước, con
Trang 32
FANPAGE:
người Việt Nam. Có lẽ, chính ngôi sao ấy cũng gợi nhắc về lý tưởng cao
đẹp mà họ đã lựa chọn.
➔ Khắc họa hình ảnh quốc kỳ một cách bình dị, tinh tế, nhà thơ đã
thực sự khơi dậy tinh thần tự tôn dân tộc và niềm kiêu hãnh về Tổ
quốc trong trái tim mỗi người.
+ Trong điều kiện ấy, với tinh thần ấy, các cán bộ đã nỗ lực hoàn thành sứ
mệnh được Cách mạng giao phó
• Luận bàn việc công
• Điều quân chiến dịch
• Bắt đầu phát động những nhiệm vụ cụ thể cho các
tầng lớp → Với thủ pháp liệt kê cùng nhịp điệu
thơ nhanh, dồn dập, hứng khởi, Tố Hữu đã khắc
họa được các hoạt động Cách mạng đầy ý nghĩa
được thực hiện từ Thủ đô gió ngàn.
8. Khẳng định vị trí lịch sử của “Thủ đô gió ngàn” Việt Bắc
Fa
np
“Ở đâu u ám quân thù

ag
e:
Tà
Nhìn lên Việt Bắc: Cụ Hồ sáng soi

iL
iệ
u
Ở đâu đau đớn giống nòi

Kh
óa
Trông về Việt Bắc mà nuôi chí bền.

H
ọc
W
Mười lăm năm ấy, ai quên

ise
O
wl
Quê hương Cách mạng dựng nên Cộng hoà

Mình về mình lại nhớ ta
Mái đình Hồng Thái cây đa Tân Trào.”
- Thủ pháp điệp cấu trúc: “Ở đâu… Ở đâu…”
➔ Mở rộng về không gian, hướng tới những nơi còn đang chưa tìm
thấy ánh sáng trong phong trào Cách mạng.
➔ Tố Hữu sử dụng kết hợp với các từ láy: “u ám” – “đau đớn” để chỉ
hoàn cảnh khó khăn mà nhiều nơi vẫn đang phải đối diện và chật
vật chưa biết cách vượt qua. Cái u ám và đau đớn ấy cũng chính là
những điều mà Việt Bắc đã từng đi qua.
➔ Phép đối xứng giữa hai cặp câu thơ đầu tiên đã nhấn mạnh về giá
trị, ý nghĩa của Việt Bắc trong các phong trào Cách mạng. Chỉ cần
“nhìn lên Việt Bắc”, “trông về Việt Bắc”, Tố Hữu tin rằng, các phong
trào Cách mạng sẽ học đuiợc cách tìm thấy ánh sáng cho mình.
Trang 33
FANPAGE:
- Nếu như ở những câu thơ đầu tiên, người ở lại ướm hỏi người ra đi
rằng liệu có quên lãng những gì đã từng có hay không, có còn nhớ
tới “Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng” hay không; thì đến đây,
người ra đi đã một câu trả lời thật rõ ràng: “Mười lăm năm ấy ai
quên” – nghĩa là không ai có thể quên những tháng năm ấy… (“ai”
ở đây có lẽ vừa là người ở lại, cũng vừa là người ra đi)
- Tác giả khẳng định vị trí lịch sử vững mạnh của Việt Bắc: “Quê
hương Cách mạng dựng nên Cộng hòa” → VB thực sự là cái nôi của
Cách mạng, là trái tim của phong trào Cách mạng, là cơ sở để xây
dựng nên thành công của đất nước, là động lực và cảm hứng sẽ lan
truyền tới muôn nơi…
- Để đến với hai câu thơ cuối, Tố Hữu khẳng định sự son sắt thủy
chung với Cách mạng, với chiến khu Việt Bắc. Tác giả dùng lại ý
thơ cũ, nhưng mang nét nghĩa khẳng định đầy tha thiết: “Mình về
mình lại nhớ ta – Mái đình Hồng Thái, cây đa Tân Trào”. → Tất cả
những gì thuộc về những tháng năm ấy đều in dấu đậm nét, không
Fa
np
bao giờ phai mờ trong trái tim các cán bộ về xuôi ...
ag
e:
➔ Khẳng định giá trị của đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”
Tà
iL
iệ
u
Kh
óa
H
ọc
W
ise
O
wl
Trang 34

2K6 LIVE VIỆT BẮC FULL

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

2K6 LIVE VIỆT BẮC FULL

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

FANPAGE:

LIVESTREAM “VIỆT BẮC” FULL

I. KHÁI QUÁT TÁC GIẢ TÁC PHẨM

đồng, của dân tộc.

II. PHÂN TÍCH CHI TIẾT

gợi những kỉ niệm ân tình đã từng có, mong rằng người ra đi sẽ

những kỉ niệm vui buồn họ đã từng sẻ chia. Những tính từ như

Bâng khuâng trong dạ, bồn chồn bước đi

Áo chàm đưa buổi phân ly

Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay...”

“Mình đi, có nhớ những ngày

Nhớ khi kháng Nhật, thưở còn Việt Minh

Mình đi, mình có nhớ mình

Tân Trào, Hồng Thái, mái đình, cây đa?”

Các câu hỏi gợi mở:

lại một nơi chốn đã gắn bó thân tình

• Từ “đi” xuất phát từ những sự lưu luyến, từ cảm giác sợ bị lãng

thốn đủ thứ → Nhưng bù lại, ở nơi ấy có những mái nhà đủ đầy

đi – người ở đều có chung lý tưởng, chung nhiệm vụ, chung sứ mệnh

Các câu hỏi gợi mở:

- Câu thơ đầu tiên:

ơi”, nhà thơ Tố Hữu cũng từng viết:

“Bao bà cụ từ tâm làm mẹ

- Câu thơ đầu tiên:

nhìn qua lăng kính của nỗi nhớ:

Tiến”: “Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi”.

thủy chung, nghĩa tình họ đã từng chia sớt.

Ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê vơi đầy.

Ta đi ta nhớ những ngày

Mình đây ta đó, đắng cay ngọt bùi…

Thương nhau, chia củ sắn lùi

Bát cơm sẻ nửa, chăn sui đắp cùng.

Nhớ người mẹ nắng cháy lưng

Địu con lên rẫy, bẻ từng bắp ngô.

Nhớ sao lớp học i tờ

Các câu hỏi gợi mở:

năm khó khăn, thiếu thốn ấy?

kỉ niệm của những người thân trong một gia đình.

5. Bức tranh tứ bình:

- Nỗi nhớ của người ra đi hướng về “những hoa cùng người”

+ Người: Chân dung người dân VB thủy chung, nghĩa tình

thực sự là linh hồn của núi rừng nơi đây…

b. Bức tranh tứ bình

Bức tranh mùa đông

VB mà có? Ánh nắng ấy đồng hành cùng những người VB trong

từ “ánh nắng”, mà dùng từ “nắng ánh” để nhấn mạnh vào sự tỏa

Bức tranh mùa xuân

Bức tranh mùa hạ:

Bức tranh mùa thu:

Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung.”

vậy, chẳng bao giờ có thể đổi thay.

a. Hình ảnh Việt Bắc trong kháng chiến

Rừng cây núi đá ta cùng đánh Tây.

“lùng” → khắc họa sự hung hãn của quân thù

khắc ghi đến muôn đời.

b. Hình ảnh Việt Bắc ra trận

của từng bước chân hành quân, vừa khẳng định

khí phách anh hùng của Việt Bắc. Khí phách ấy

thậm chí có thể làm rung chuyển cả đất trời.

vị thế làm chủ của con người.

• Tác giả sử dụng từ láy “điệp điệp trùng trùng”

vốn là từ dùng để khắc họa thiên nhiên, núi non.

bất cứ khó khăn, thử thách nào.

• Niềm vui đi khắp trăm ngả - rồi lại quay về với