TÂY TIẾN FULL - 2K6

FANPAGE:
1 |HỌC VĂN CÔ SƯƠNG MAI TÀI LIỆU KHÓA HỌC WISE OWL
LIVESTREAM “TÂY TIẾN” – FULL 4 LIVESTREAM
I. KHÁI QUÁT TÁC GIẢ, TÁC PHẨM

1. Tác giả:
• Là một nhà thơ – người lính/một nhà thơ khoác màu áo lính → Nhà
thơ sáng tác bằng chính những trải nghiệm thực tế và xúc cảm của
một người thấu hiểu nỗi đau của bom đạn chiến tranh, từng lăn xả
nơi chiến trận với đôi mắt “đã nhiều lần nhìn vào cái chết” (Nguyễn
Đình Thi), từ đó để lại cho đời những vần thơ đậm đà tính hiện thực
sâu sắc.
• Là một người nghệ sĩ đa tài – vừa là thi sĩ, vừa là họa sĩ, vừa là nhạc
sĩ → Trong thơ ông đậm đà cả chất nhạc và chất họa một cách nhẹ
nhàng, tinh tế - khiến người đọc càng thêm đắm say
• PCST: Ngòi bút phóng khoáng, hào hoa – hòa quyện giữa cảm
hứng lãng mạn (khơi dậy cảm xúc tự nhiên nơi nhân vật trữ tình
cũng như trong tâm hồn bạn đọc) và bút pháp hiện thực (tái hiện
những lát cắt của thực tế một cách tỉ mỉ, chi tiết đến day dứt và ám
ảnh khi viết về chiến tranh).
2. Tác phẩm:
• HCST: Được sáng tác năm 1948 – ở Phù Lưu Chanh, bên dòng sông
Đáy hiền hòa và thơ mộng - ở thời điểm nhà thơ không còn đồng
hành cùng binh đoàn Tây Tiến → Chính nỗi nhớ dạt dào trong trái
tim người cầm bút đã khắc họa nên một thi phẩm thấm đẫm xúc
cảm, một “lâu đài” được dựng xây bằng niềm mong mỏi về những
kí ức đã qua.
• Nhan đề: “Nhớ Tây Tiến” → “Tây Tiến”
+ Như chính nhà thơ bộc bạch, bản thân thi phẩm đã ngập tràn nỗi
nhớ - chữ “nhớ” trong nhan đề không còn cần thiết nữa. Ông giữ
chữ nhớ ấy cho riêng mình.
+ Ta thường dùng chữ “nhớ” đặt cạnh những điều đã qua, để bày
tỏ sự nhớ nhung với những kí ức, những con người không còn đồng
hành cùng mình ở hiện tại. Vì thế, ở một góc độ nào đó, có lẽ chữ
“nhớ” vô tình đẩy Tây Tiến về một miền quá vãng xa vời. Nhưng
đối với Quang Dũng, Tây Tiến không chỉ là hoài niệm, mà còn là
hiện tại. Vì thế, khi lược bớt chữ “nhớ”, để nhan đề vỏn vẹn hai chữ
Trang 1
SHARE BY GROUP: 2K6 HỖ TRỢ HỌC TẬP - CHIA SẺ TÀI LIỆU ÔN THI
FANPAGE:
“Tây Tiến” mà thôi, ta cảm nhận được rằng Tây Tiến thực sự là một
mảnh ghép quan trọng luôn hiện diện thường trực trong tâm hồn
người cầm bút.
II. PHÂN TÍCH CHI TIẾT

1. 14 câu thơ đầu: Nỗi nhớ da diết của người lính về những cuộc
hành quân gian khổ cùng binh đoàn Tây Tiến nơi núi rừng hoang
vu, hiểm trở
a. 4 câu thơ đầu: Nỗi nhớ về Tây Tiến và những cuộc hành quân gian
khổ đã được gợi dậy trong tâm trí nhà thơ – người lính
“Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!
Nhớ về rừng núi, nhớ chơi vơi
→ Hành trình từ hiện tại tìm về quá khứ qua nỗi nhớ đong đầy
- Thi phẩm mở đầu với một câu thơ cảm thán, bộc lộ cảm xúc trực
tiếp như đang trào dâng trong tâm hồn người cầm bút, như một
tiếng gọi tha thiết. Lời gọi thường thể hiện khao khát giao tiếp của
chúng ta với một ai đó hay một điều gì đó. Với câu thơ này, ta hiểu
rằng người nghệ sĩ xứ Đoài mây trắng đang mong mỏi được kết nối
với Tây Tiến, với quá khứ về những cuộc hành quân cùng đồng đội.
→ Cảm hứng chủ đạo bao trùm toàn bộ thi phẩm chính là nỗi nhớ.
- Nhà thơ nhắc đến dòng sông quen thuộc trên chặng đường hành
quân năm nào, gắn liền với không gian nơi rừng thiêng nước độc
nhiều thử thách. Sông Mã như một người bạn đồng hành cùng
những người lính, cất giấu bao kỉ niệm – chứng kiến bao bước đi
của binh đoàn Tây Tiến. Có lẽ đó là lý do mà Sông Mã đã hiện diện
trong hình dung của Quang Dũng về khoảng thời gian đi cùng Tây
Tiến.
- Đặt con người ngang hàng với thiên nhiên trong cùng một câu thơ
→ nâng vị thế người lính lên tư thế làm chủ cuộc đời, để những con
người bé nhỏ vô danh chẳng còn lạc lối, lạc lõng, cô đơn trước mênh
mông vũ trụ bất tận.
➔ Ngăn cách giữa Sông Mã và Tây Tiến, giữa quá khứ và hiện tại là
hai chữ đầy bâng khuâng: “xa rồi” – như tạo nên một bức tường
thành ngăn cách giữa những tháng năm ta từng có nhau với ngày
tháng của bây giờ khi ta không còn sánh bước. Khoảng cách ở đây
Trang 2
FANPAGE:
không phải là khoảng cách về mặt địa lý, mà là sự cách trở về thời
gian chẳng gì có thể xóa nhòa.
- Khi Quang Dũng mất, đứng trước linh cữu của người nghệ sĩ đa tài
ấy, hội nhà văn đã ngâm nga: “Sông Mã xa rồi Sông Mã ơi – Người
yêu Sông Mã cũng xa rồi”. Hai câu thơ đầy xúc động ấy càng khẳng
định tấm chân tình mà Quang Dũng dành cho dòng sông, cũng như
sự nghẹn ngào trong xúc cảm mà hai chữ “xa rồi” đã chuyên chở…
Dùng lại tứ thơ của người đã khuất, cũng là một cách để người ở lại
nói tiễn biệt.
- Câu thơ thứ hai, nhà thơ sử dụng điệp từ “nhớ” như một cách
khẳng định cảm xúc chủ đạo xuyên suốt toàn bộ hành trình của thi
phẩm. Quang Dũng như gom góp nỗi nhớ trong lòng để mà trải dài
trên những vần thơ…
+ “Nhớ về rừng núi”: Nỗi nhớ đã đưa Quang Dũng về với không gian núi
rừng – không gian quen thuộc của con đường hành quân, là nơi tạo nên
những kỉ niệm gắn bó giữa những người lính – để từ những chàng trai xa
lạ, họ thực sự trở thành đồng chí. Tác giả dùng chữ “về” khiến không gian
vốn đầy thử thách khốc liệt bỗng trở nên thân thương lạ kì. Rừng núi
hiểm trở nhưng cũng đong đầy yêu thương, như trở thành ngôi nhà thứ
hai trong trái tim của những người lính.
+ QD đặt tên cho nỗi nhớ bằng một từ láy: “nhớ chơi vơi”
• “Chơi vơi” tạo cảm giác mơ hồ, vô định giữa một không gian bao
la, rộng lớn… Từ hiện tại tìm về quá khứ, dường như những khắc
khoải trong trái tim đã khiến người nghệ sĩ QD rơi vào một miền
tâm tưởng không xác định, lơ lửng, bay bổng trong nỗi nhớ mong
về những ngày đã qua… Đó là không gian giao bờ giữa quá khứ và
hiện tại, một không gian không có thật mà được dệt nên bằng những
mộng tưởng da diết.
➔ Chính nỗi nhớ chơi vơi ấy sẽ dần dần đưa người lính đặt chân về
vùng kí ức xa xôi mà người lính luôn khao khát.
• Nỗi nhớ ấy vượt qau cả không gian mênh mang rộng lớn, len lỏi
trong những kẽ hở của thời gian, để rồi khiến chính bạn đọc cũng
được đến với miền quá vãng của người cầm bút.
- Nếu như trong thi phẩm “Ánh trăng”, nhà thơ Nguyễn Duy khắc
họa sự vô tình của con người khi lãng quên quá khứ, về với ánh
điện cửa gương và không còn nhung nhớ những gì đã qua. Để rồi
Trang 3
FANPAGE:
“vầng trăng đi qua ngõ – như người dưng qua đường” … Người
lính trong Tây Tiến không như vậy. Đối với Quang Dũng, những
tháng năm gắn bó với núi rừng, với những người đồng đội, những
cuộc hành quân đầy khắc nghiệt, khó khăn – đã trở thành một “bài
ca không bao giờ quên” trong trái tim người thi sĩ, chiến sĩ.
Nếu như ở hai câu thơ đầu, nhà thơ bâng khuâng từ hiện tại tìm về
quá khứ, thì đến với hai câu thơ sau – những hoài niệm đã quay trở
về thật rõ nét trong tâm trí người cầm bút:
Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi
Mường Lát hoa về trong đêm hơi”
➔ Quang Dũng đã thực sự trở về với những tháng năm trong quá khứ
-với những cuộc hành quân gian khổ đầy thử thách giữa núi rừng
hoang vu cùng đồng đội Tây Tiến.
- Nhà thơ đã kể tên các địa danh trên con đường hành quân của binh
đoàn Tây Tiến. Sài Khao, Mường Lát không chỉ là những địa danh
trên bản đồ địa lý mà còn là những điểm đến thân thương trong bản
đồ của trái tim khi được nhìn nhận bởi nỗi nhớ trào dâng nơi người
cầm bút.
- Những khó khăn trên con đường hành quân đã được khắc họa một
cách đầy chân thực và day dứt:
+ “sương lấp đoàn quân mỏi”
Trong nhiều thi phẩm, “sương” xuất hiện như một hình ảnh lãng mạn,
dịu dàng, nhẹ nhàng, mang theo những tâm tư của thi sĩ. Có lúc, sương
“chùng chình qua ngõ” trong khúc giao mùa qua ngòi bút của nhà thơ
Hữu Thỉnh. Có lúc, sương giăng mắc những bản làng trong thơ của Chế
Lan Viên: “Nhớ bản sương giăng, nhớ đèo mây phủ”. → Bước vào trang
thơ của QD, “sương” lại gắn liền với sự khắc nghiệt của thiên nhiên, thời
tiết nơi “rừng thiêng nước độc” – cản trở bước chân hành quân của những
người lính trẻ. Động từ “lấp” như khắc họa trước mắt bạn đọc một màn
sương dày đặc đến mức che kín làm khuất lấp cả đoàn quân. Họ không
thể nhìn rõ con đường mà mình đang đi – khó khăn nối tiếp khó khăn.
+ Đằng sau màn sương mù dày đặc ấy là những người lính Tây Tiến với
đôi chân rã rời sau những ngày dài hành quân. Sự rệu rã về cơ thể là
không thể tránh khỏi, nhưng họ chỉ “mỏi” đôi chân – chứ không “mỏi”
Trang 4
FANPAGE:
về tinh thần. Dẫu khó khăn ra sao, họ vẫn sẽ luôn can trường bước tiếp
trên con đường mà mình đã chọn, vì lý tưởng lớn lao của dân tộc.
- Bên cạnh những nét vẽ gân guốc của hiện thực, nhà thơ còn khắc
họa những đường nét mềm mại trong tâm hồn hào hoa của những
người lính trẻ: “Mường Lát hoa về trong đêm hơi”
+ Đêm hơi: không phải là “đêm sương”, mà là “đêm hơi” – như một cách
tác giả nói giảm nói tránh những khó khăn khắc nghiệt mà người lính
phải đối diện, khiến cho màn sương dày đặc ấy như mỏng manh thêm
phần nào bởi chính ý chí cùng sự lạc quan, lãng mạn của họ.
+ Hình ảnh “hoa về”
Có thể là những bông hoa trên con đường hành quân – cũng có thể là ẩn
dụ cho những ngọn đuốc ấm áp, rực rỡ trên tay những người lính →
tượng trưng cho vẻ đẹp phẩm chất trong sáng, đáng quý của những người
lính
 Dù hiểu theo nét nghĩa nào, hình ảnh hoa vẫn đem lại cảm giác vỗ
về, êm dịu, như xua tan đi những mệt nhọc trên con đường hành
quân trước đó.
+ Trong “Những người đi tới biển”, nhà thơ Thanh Thảo cũng từng viết
rất xúc động:
“Hoa chuẩn bị âm thầm trong đất
Nơi ấy nhất định mùa xuân sẽ bùng lên”
Hoa ở đây có lẽ cũng chính là vẻ đẹp bất khuất, là tinh thần dân tộc sâu
sắc mạnh mẽ trong trái tim của những người dân Việt Nam. Những bông
hoa như thế sẽ góp phần tạo nên “mùa xuân” tươi đẹp của nước nhà – đó
là những tháng ngày hòa bình, êm ấm mà chúng ta luôn khao khát hướng
về.
+ Nhà thơ Quang Dũng đã sử dụng các thanh bằng liên tiếp để tạo nên
một không gian xúc cảm thật nhẹ nhàng, êm ái. Phải chăng đó chính là
tâm hồn lãng mạn của những người lính – dẫu phải quăng mình vào thử
thách khắc nghiệt nơi chiến trận, nhưng những chàng trai Hà Thành ấy
chưa bao giờ mất đi sự hào hoa vốn có của mình?
b. 4 câu thơ tiếp: Con đường hành quân gian nan của người lính Tây
Tiến
“Dốc lên khúc khủyu, dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây, súng ngửi trời
Trang 5
FANPAGE:
Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống

Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi”
- Hai câu thơ đầu như vẽ lên trong trí tưởng tượng của bạn đọc về
chặng đường hành quân nhọc nhằn, nhiều thử thách của những
người lính trẻ
+ Điệp từ “dốc” → Con đường hành quân hiểm trở, gập ghềnh, không hề
bằng phẳng, dễ đi. Những người lính trẻ không được đi trên những con
đường êm ái, mà luôn phải nỗ lực vượt qua những chông gai “khúc
khuỷu” nơi núi rừng hoang vu, phải đối diện với những con dốc hun hút
đòi hỏi thể lực, sức bền về ý chí mạnh mẽ nơi tâm hồn. Nếu như những
chàng trai Hà Thành ấy không giữ vững niềm tin vào lý tưởng mà họ đã
chọn, không có lòng kiêu hãnh với chính giá trị của bản thân mình, làm
sao họ có thể vượt qua được những thử thách liên tiếp trên những chặng
đường dài?
+ Không gian mà những người lính thuộc về khi ấy đâu phải là nơi ấm
êm bên gia đình, người thân – mà là giữa vùng trời “heo hút cồn mây”.
Từ láy “heo hút” khắc họa trước mắt ta một khung cảnh vắng vẻ, hoang
vu, hẻo lánh, thưa thớt – thiếu hơi ấm con người. Đó là một nơi xa lạ, dễ
khiến con người cảm thấy bất an.
➔ Tác giả đã linh hoạt và tinh tế sử dụng những từ láy tượng hình để
phác họa nên bức tranh nơi núi rừng hoang vu ấy. Chất họa trong
thơ của Quang Dũng được tạo nên một cách bình dị và thật đỗi tự
nhiên.
+ Hình ảnh “súng ngửi trời”
• Súng: vũ khí chiến đấu, thường tượng trưng cho sự tấn công, sự
giao tranh, thậm chí là sự hủy diệt. Thế nhưng, bằng phép nhân hóa
tinh tế, hình ảnh “súng ngửi trời” qua nét cọ của họa sĩ thi sĩ Quang
Dũng lại bộc bạch, tâm tình với bạn đọc một điều thật khác. Cây
súng trên vai những người lính Tây Tiến tượng trưng cho ước mơ
lớn lao của dân tộc, cho lý tưởng cao đẹp mà họ đã lựa chọn, cho
cuộc chiến đấu chính nghĩa để bảo vệ những điều quý giá thuộc về
nhân dân mình. → Giữa khung cảnh hoang vu, hẻo lánh, thiếu sức
sống – cây súng ấy đã thực sự trở thành linh hồn của bức tranh.
• Bầu trời thường tượng trưng cho hòa bình, tự do → khi cây súng
chạm vào bầu trời rộng lớn – ta cảm nhận được sự giao thoa giữa
trái tim người lính với ước mộng hòa bình mà họ đang nỗ lực hướng
Trang 6
FANPAGE:
tới. Dường như, bầu trời ấy – thiên nhiên vũ trụ bao la ấy, cũng
đồng thuận với khao khát cao đẹp trong trái tim con người.
➔ Cây súng ấy đã thổi hồn cho cảnh hành quân hoang vu. Chính trái
tim quả cảm cùng tình yêu Tổ quốc tha thiết nơi những người lính
đã sưởi ấm cảnh vật, đẩy lùi mọi nhọc nhằn, vất vả nơi chiến trường.
- Câu thơ sau sử dụng phép điệp kết hợp với thủ pháp tương phản
như những nét cọ độc đáo khắc họa trước mắt bạn đọc không gian
trùng trùng điệp điệp của núi rừng – của những ngọn thác cuồn
cuộn, ào ào giữa chốn hoang vu. Trước khung cảnh thiên nhiên rộng
lớn ấy, có người sẽ cảm thấy choáng ngợp mà chùng bước đôi chân.
Nhưng những người lính Tây Tiến, với hình bóng quê hương đậm
sâu nơi lồng ngực trái, với khao khát hòa bình trong từng nhịp thở,
họ càng nỗ lực để vượt qua thử thách, để chinh phục những “bài
toán khó” của thiên nhiên bất tận.
- Câu thơ cuối với toàn bộ bảy chữ đều là thanh bằng như đem tới
một nốt nhạc trầm tư, đau đáu giữa âm thanh ào ào thác đổ của núi
rừng. Câu thơ không chỉ khắc họa cơn mưa rừng che phủ tất cả, mà
còn khơi gợi lên bao xúc cảm nơi trái tim những người lính.
+ “Nhà ai” → Một hình ảnh đa nghĩa. “Nhà ai” có thể là tổ ấm của những
người dân mà người lính nhìn thấy sau màn mưa, để từ đó càng thêm
vững chắc tay súng trên con đường mà mình đã chọn, cố gắng chiến đấu
để bảo vệ cuộc sống bình yên của nhân dân.
+ Đó cũng có thể là hình ảnh mái ấm luôn khắc ghi trong tim những người
lính trẻ - những chàng trai Hà Thành mới mười tám đôi mươi, trong đó
có rất nhiều người lần đầu tiên xa nhà lâu đến thế, lại là một cuộc ra đi
chẳng hẹn ngày trở về. Nhà thơ Quang Dũng dường như không giấu
diếm những nỗi nhớ nhà quay quắt trong trái tim của những người lính,
có lẽ bởi ông tin rằng – xúc cảm ấy không hề khiến họ trở nên yếu đuối,
mà ngược lại, càng làm cho họ nỗ lực nhiều hơn nữa, để có ngày được trở
về với gia đình thân thương.
+ Những cơn mưa nơi rừng thiêng nước độc càng tăng thêm bao khó khăn
chồng chất trên con đường hành quân của những người lính. Nhưng
trong lời thơ của QD, làn mưa ấy còn như chở theo bao cảm xúc khắc
khoải nơi tâm hồn. Câu thơ như ướt đẫm tiếng mưa, và cũng ướt đẫm
tiếng lòng của những chàng trai ấy…
Trang 7
FANPAGE:
c. 6 câu thơ cuối: Chân dung người lính Tây Tiến nhọc nhằn, gian khổ
giữa bức tranh hoang vu của thiên nhiên núi rừng – và tình cảm mà
người dân dành cho người lính
c.1 Chân dung người lính
“Anh bạn dãi dầu không bước nữa
Gục lên súng mũ bỏ quên đời
Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người”
- Hình ảnh người lính được khắc họa vô cùng chân thật và đầy cảm
xúc:
+ Từ “anh bạn” vang lên thật thân thương, bình dị mà ấm áp. Nhà thơ
không chỉ coi những chàng trai Tây Tiến là những người đồng đội trong
cùng một binh đoàn, mà thực sự - với đại đội trưởng QD, họ thực sự là
bạn, là chiến hữu, là anh em trong một gia đình.
➔ Ta cũng từng bắt gặp sự gắn kết sâu sắc giữa những người lính
trong thi phẩm “Đồng chí” của nhà thơ Chính Hữu. “Anh với tôi đôi
người xa lạ - Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau – Súng bên súng, đầu
sát bên đầu – Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỷ”. Chính những tháng
năm cùng nhau đi qua bao gian khó nơi chiến trận khắc nghiệt, đã
khiến họ càng thêm gắn kết.
+ Nhà thơ sử dụng tính từ “dãi dầu” khắc họa sự nhọc nhằn, vất vả của
những người lính – kết hợp với ba chữ “không bước nữa” gợi lên nhiều
cách hiểu. Đó có thể là hình ảnh người lính dừng lại nghỉ ngơi trên con
đường dài nhiều thử thách. Nhưng đó cũng có thể là điểm dừng chân mãi
mãi của nhiều chàng trai trẻ… Ý thơ qua đó gợi nhắc đến sự hy sinh của
biết bao người lính đã bỏ lại thanh xuân vĩnh viễn nơi chiến trận, nơi núi
rừng, nơi thiên nhiên hoang vu lạnh lẽo, nơi cách xa mái nhà mà họ luôn
khao khát trở về…
“Đò lên Thạch Hãn ơi chèo nhẹ
Đáy sông còn đó bạn tôi nằm
Có tuổi hai mươi thành sóng nước
Vỗ yên bờ mãi mãi ngàn năm…”
Những câu thơ của Lê Bá Dương cũng đã khắc họa sự hy sinh đau đớn
mà vô cùng vinh quang ấy. Bởi lẽ, họ sẵn sàng cống hiến tuổi hai mươi
Trang 8
FANPAGE:
của mình cho sóng nước, họ sẵn sàng hiến dâng trọn vẹn cuộc đời cho lý
tưởng cao đẹp của dân tộc.
+ Tuy nhiên, dẫu có phải bỏ mạng nơi chiến trường khốc liệt, tư thế hy
sinh của những người lính vẫn thật anh dũng, kiên cường. Động từ “gục”
kết hợp với ba chữ đầy khảng khái “bỏ quên đời” cho ta thấy rõ sự chủ
động, bất khuất của những người lính trẻ. Họ có thể ra đi, nhưng điểm
tựa của họ vẫn là “súng mũ” – là những lý tưởng lớn lao cao đẹp vì Tổ
quốc. Lý tưởng ấy sẽ mãi mãi ở lại với non sông, với quê hương xứ sở mà
họ thương yêu vô cùng. Họ không run sợ trước bất cứ điều gì, kể cả cái
chết. Như nhà thơ Thanh Thảo đã viết: “Chúng tôi đã đi không tiếc đời
mình…” Hay trong những vần thơ của Lê anh Xuân, ta cũng bắt gặp hình
ảnh kiêu hùng của những người lính kể cả khi họ đã để lại tuổi xuân mãi
mãi với đời:
“Anh chẳng để lại gì cho riêng anh từ lúc lên đường
Chỉ để lại cái dáng đứng Việt Nam tạc vào thế kỷ
Anh là chiến sĩ giải phóng quân”
Chính những người lính vô danh ấy đã tạo nên “dáng đứng Việt Nam”
bất khuất, kiên cường.
- Không gian núi rừng ẩn chứa nhiều hiểm nguy:

+ Tác giả sử dụng từ láy toàn phần để khắc họa thời gian: “chiều chiều”,
“đêm đêm” – tạo nên một vòng tuần hoàn lặp đi lặp lại, chiều nào cũng
thế và đêm nào cũng vậy. Từ chiều tà ngả dần về bóng đêm là lúc mà ánh
mặt trời không còn hiện diện, khu rừng chìm dần vào đêm tối – để lại biết
bao bí ẩn và những thách thức rình rập con người.
+ Hình ảnh “thác gầm thét” – “cọp trêu người” là những khó khăn đe dọa
người lính từ chốn rừng thiêng. Đó là những thanh âm vang dội cả núi
rừng – như “gầm” như “thét” bên tai con người. Đó là những loài thú dữ
có thể tấn công bất cứ lúc nào, như đang vờn – đang chơi đùa với chính
nỗi sợ hãi của con người. Tác giả đã thực sự khắc họa được không gian
của những cuộc hành quân trong đêm – với những hiểm nguy có thể ập
đến trong phút chốc.
+Hai chữ “Hịch cọp” với hai thanh nặng liên tiếp như tạo nên tiếng bước
chân chắc nịch của thú dữ chốn rừng sâu. Giữa không gian tĩnh mịch chìm
trong đêm tối, chỉ có ánh sáng bàng bạc của trăng trên trời, chỉ có tiếng lá
xào xạc rất khẽ và tiếng thở kín đáo của những người lính hành quân –
Trang 9
FANPAGE:
từng âm thanh của thiên nhiên đều trở nên thật đáng sợ. Thế nhưng
những người lính vẫn bình tĩnh và kiên cường vượt qua tất cả. Ta càng
thêm cảm phục sự dũng cảm, bản lĩnh, tinh thần thép của những người
lính – dù khó khăn chồng chất khó khăn, họ cũng không bao giờ bỏ cuộc.
c.2 Tình cảm quân dân

“Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi”
Đoạn thơ khép lại với tình cảm quân dân ấm áp mà những người lính Tây
Tiến và người dân Tây Bắc dành cho nhau.
- Câu thơ bắt đầu với từ cảm thán “Nhớ ôi”, qua đó bộc lộc cảm xúc
trực tiếp của người cầm bút – nhấn mạnh nỗi nhớ da diết như bật
thành một tiếng gọi của những người lính, hướng về bản làng,
hướng về những người dân, hướng về những kỉ niệm bình dị mà
họ đã có được trên con đường hành quân nhiều trắc trở.
- Nỗi nhớ của họ không bao gồm những điều lớn lao, vĩ đại, mà chỉ
đơn thuần là những điều bé nhỏ vô cùng. Đó là “cơm lên khói”, đó
là hương vị “thơm nếp xôi”. Chính những bữa ăn thân thương ấy
đã xoa dịu tâm hồn của những chàng trai, giúp họ được nghỉ ngơi,
được chăm sóc, được sống trong không khí ấm áp như một gia đình.
Có lẽ, giữa bối cảnh bom đạn khắc nghiệt, giữa những chuyến đi
rừng dài ngày đầy vất vả nhọc nhằn, những phút bình yên hiếm hoi
ấy sẽ khiến người lính có thêm sức mạnh để tiếp tục vững bước.
- Lại một lần nữa, tên địa danh trên con đường hành quân lại được
nhắc đến một cách thân thương vô bờ. Mai Châu, không chỉ còn là
một địa điểm trên bản đồ địa lý, mà còn được “định vị” bởi những
xúc cảm nồng nàn trong trái tim người lính. Tấm bản đồ đầy thương
nhớ - họ gửi gắm trọn vẹn trong từng bước chân, trong từng địa
điểm mà họ đã đi qua suốt những ngày dài. Tất cả những nơi ấy đã
trở thành một phần trong tâm hồn người lính, như nhà thơ Chế Lan
Viết đã từng ở: “Khi ta ở chỉ là nơi đất ở - Khi ta đi đất bỗng hóa tâm
hồn”.
- Nhà thơ đã có một sự sáng tạo vô cùng duyên dáng khi lấy con
người để định nghĩa cho dòng chảy thời gian: “mùa em”. Tác giả tự
tạo nên một mùa mới mang tên em, ghi dấu nụ cười em, thướt tha
trong hình bóng của những cô gái miền sơn cước. “Em” ở đây gợi
Trang 10
FANPAGE:
nhắc tới hình ảnh những thiếu nữ duyên dáng mà họ đã gặp trên
con đường hành quân, khi dừng chân nghỉ ngơi bên những bản
làng. “Em” mang tới những dư vị ngọt ngào xoa dịu cả nỗi đau, ru
vỗ những vất vả nhọc nhằn trên đôi chân người lính. Cách sử dụng
từ ngữ tình tứ ấy cũng kín đáo bộc lộ những khao khát về tình yêu
lứa đôi trong tâm hồn những chàng trai Hà Thành.
➔ Trong thi phẩm “Đôi mắt người Sơn Tây”, nhà thơ cũng dịu dàng
khắc họa hình ảnh cô gái ở quê hương đong đầy bao nhớ thương,
qua đó gửi gắm khát vọng tình yêu và mong ước hòa bình cho dân
tộc.
“Tôi gửi niềm nhớ thương
Em mang giùm tôi nhé
Ngày trở lại quê hương
Khúc hoàn ca rớm lệ”
Dường như, trong trái tim nhà thơ – người lính xứ Đoài mây trắng
ấy, hình ảnh những cô gái duyên dáng, dịu dàng đã trở thành một
điểm tựa ngọt ngào, tiếp thêm sức mạnh cho thi sĩ – chiến sĩ Quang
Dũng.
2. 8 câu thơ tiếp: Những kỉ niệm đẹp về tình quân dân trong đêm
lửa trại và cảnh sông nước miền Tây buổi chia ly (đoạn thi 2021
đợt 2)
a. 4 câu thơ đầu: Những kỉ niệm đẹp trong đêm liên hoan lửa trại
“Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa
Kìa em xiêm áo tự bao giờ
Khèn lên man điệu nàng e ấp
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ”
- Khung cảnh đêm liên hoan:
+ “Doanh trại”: chỉ nơi đóng quân để nghỉ chân trên đường hành quân
của binh đoàn Tây Tiến → đó là những giây phút nghỉ ngơi hiếm hoi của
những người lính trẻ trên suốt chặng đường nhiều nhọc nhằn, thử thách.
Cách dùng từ này đồng thời cũng bộc lộ thái độ trân trọng của người cầm
bút với Tây Tiến – họ có thể chỉ là một đơn vị nhỏ, nhưng lại có vị trí lớn
trong trái tim của người đội trưởng năm nào.
Trang 11
FANPAGE:
+ Chữ “bừng” được xem như “nhãn tự” của câu thơ – là “con mắt” chứa
đựng linh hồn của cả vần thơ ấy
• Bừng sáng về không gian → tả thực không gian của đêm lửa trại,
ánh sáng bập bùng của ngọn lửa như thắp sáng không gian vốn u
tối nơi rừng thiêng nước độc
• Bừng tỉnh nơi tâm hồn những người lính → khắc họa ngọn lửa ấm
áp, mãnh liệt trong trái tim của những người lính. Đó là ngọn lửa
của lý tưởng cao đẹp mà họ luôn khao khát; là ngọn lửa của những
niềm vui bình dị mà họ trân quý chia sẻ với nhân dân trên đường
hành quân.
• Đó cũng có thể là sự “bừng tỉnh” giác ngộ trong tâm trí của những
chàng trai Hà Thành, như cảm giác hạnh phúc vỡ òa mà nhà thơ Tố
Hữu từng khắc họa: “Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ”. Chữ “bừng” ở
những vần thơ ấy đều như gói gọn niềm hạnh phúc khi được cống
hiến thanh xuân, được hiến dâng đời mình cho lý tưởng lớn lao của
Tổ quốc.
+ Những người lính dí dỏm, tinh nghịch gọi đêm liên hoan lửa trại là “hội
đuốc hoa”, bởi lẽ đó là một đêm hội đáng nhớ để chia sẻ những niềm vui
ấm nồng tình quân dân. Ngọn lửa bập bùng của đêm ấy trong lăng kính
của họ bỗng trở thành “đuốc hoa” – thứ ánh sáng vốn tượng trưng cho
đêm tân hôn – cho kỉ niệm lứa đôi dạt dào, cho khoảnh khắc thăng hoa
của tình yêu
➔ Ý thơ vừa thể hiện lăng kính lãng mạn – vừa ngầm bộc lộ khao khát
cháy bỏng trong sâu thẳm trái tim những người lính trẻ ấy. Họ cũng
mong muốn có một “hội đuốc hoa” của riêng mình, cũng chờ đợi
tìm thấy một người sẽ cùng nắm tay mình đi đến cuối. Giấc mơ về
một tình yêu mang tên mình thật trong sáng, chân thực và đáng trân
trọng vô cùng.
- Hình ảnh những cô gái miền sơn cước:

+ Được khắc họa trong ánh nhìn ngây ngất mê say của những người lính.
Thán từ “Kìa em” vang lên như một tiếng thốt lên đầy ngỡ ngàng, thể
hiện sự sững sờ, ngạc nhiên của các chàng trai trước vẻ lộng lẫy hơn hẳn
ngày thường của những thiếu nữ xinh đẹp, duyên dáng. Tiếng gọi ấy đi
kèm với một câu hỏi không cần lời đáp “xiêm áo tự bao giờ”. Không hẳn
những người lính cần câu trả lời cụ thể về thời gian, mà họ chỉ đơn thuần
Trang 12
FANPAGE:
muốn bộc bạch cảm xúc của mình với những cô gái Thái. Về phía ngược
lại, dường như chính những thiếu nữ Tây Bắc cũng rất coi trọng sự kiện
gặp gỡ với những người lính nên mới điệu đà xiêm y như thế.
➔ Và thế là, chẳng cần đến một từ ngữ cụ thể miêu tả về ngoại hình
của những cô gái vùng cao, ấy thế mà, nhà thơ vẫn khiến chúng ta
phải gật gù trước vẻ đẹp đầy thu hút của họ.
➔ Giữa bức tranh với những đường nét gân guốc của chiến trường
khốc liệt, hình ảnh những “bóng hồng” thướt tha, e thẹn, dịu dàng
xuất hiện như những nét cọ mềm mại, lãng mạn, tạm xua đi khó
khăn nơi bom đạn ngặt nghèo.
+ Không chỉ có những bóng hình được khắc họa tinh tế bởi nét cọ trong
ngôn từ, ta còn cảm nhận được những thanh âm lan tỏa trong vần thơ của
Quang Dũng: “Khèn lên man điệu”. Nếu như “khèn” là nhạc cụ quen
thuộc của người dân miền núi thì “man điệu” là điệu múa mang bản sắc
riêng của một số dân tộc thiểu số vùng cao. Thanh âm hòa quyện với điệu
nhảy, để rồi từ từ lan tỏa khắp đêm hội, khơi dậy những xúc cảm nơi trái
tim người lính, người dân. Chân dung “nàng” hiện lên trong chính tiếng
nhạc ấy, thẹn thùng, e ấp, dịu dàng, vương mắc nơi tâm hồn những chàng
trai trẻ. Từ “em” ở câu thơ trên đã quá đỗi tình tứ, nhưng từ “nàng” trong
vần thơ này lại càng thêm khắc khoải những nhớ mong có lẽ chưa kịp nói
thành lời.
+ Liên hệ “Đôi mắt người Sơn Tây” (Quang Dũng)
Trong những vần thơ của mình, nhà thơ “xứ Đoài mây trắng” thường
khắc họa hình ảnh những người thiếu nữ một cách thật dịu dàng, tự nhiên
trong lăng kính và nỗi nhớ của nhân vật trữ tình. Như trong “Đôi mắt
người Sơn Tây”, QD từng thủ thỉ:
“Bao giờ tôi gặp em lần nữa
Chắc đã thanh bình rộn tiếng ca
Đã hết sắc màu chinh chiến cũ
Em có bao giờ em nhớ ta?”
Mong mỏi được tái ngộ với “em”, với cô gái trong kí ức – nhà thơ cũng
bộc lộ khao khát hòa bình, độc lập cho dân tộc. Từ đó, tình riêng và tình
chung hòa quyện một cách thật nồng nàn biết bao.
- Dường như, tất cả những chất liệu ngọt ngào ấy – từ dáng vẻ duyên
dáng trong bộ xiêm áo điệu đà của những cô gái vùng cao, đến tiếng
khèn vang lên cùng những điệu nhảy của quân và dân trong đêm
Trang 13
FANPAGE:
lửa trại, đã xây đắp tâm hồn lãng mạn nơi những người lính xuất
thân từ Hà Thành, khơi dậy “hồn thơ” vẫn luôn ấp ủ trong trái tim
họ. Dẫu phải trải qua nhiều thử thách trên các chặng đường hành
quân gian nan, vất vả; dẫu phải đối diện với khói lửa bom đạn và
luôn ở trên ranh giới mong manh giữa sự sống – cái chết; họ vẫn
giữ để tâm hồn mình không khô héo trước ngọn lửa của quân thù…
Chính “hồn thơ” ấy đã vun đắp để “hồn lính” càng thêm mãnh liệt,
vững chãi hơn. → Tác giả đã gieo nhạc vào tâm hồn những người
lính, gọi dậy những xúc cảm nồng nàn thiết tha – qua đó tiếp thêm
sức mạnh để họ thêm tin tưởng con đường mà mình đã chọn.
b. 4 câu thơ sau: Cảnh sông nước miền Tây buổi chia ly
“Người đi Châu Mộc chiều sương ấy
Có thấy hồn lau nẻo bến bờ
Có nhớ dáng người trên độc mộc
Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa”
Nếu như bốn câu thơ trên khắc họa niềm vui ấm áp trong đêm liên hoan
lửa trại, thì đến với bốn câu dưới – ta như hẫng đi một nhịp trước câu chia
ly vội vàng buộc phải nói ra. Không cuộc vui nào kéo dài mãi, không bữa
tiệc nào là không đến lúc tàn, ai rồi cũng phải học cách để nói lời tạm biệt
– dẫu cho trái tim có nhiều hụt hẫng. Sau một đêm đầy niềm vui như thế,
những người lính phải ngay lập tức quay lại với nhịp độ của cuộc chiến,
chia tay bản làng và tiếp tục lên đường.
- Hình ảnh người lính được khắc họa gắn liền với địa danh Mộc Châu
– như một cách Quang Dũng nối dài tấm bản đồ của nỗi nhớ. Đối
với nhiều người, đó chỉ là một điểm đến; nhưng đối với họ, đó là
một kỉ niệm, một hồi ức không thể nào quên, một mảnh ghép quan
trọng của tâm hồn. Khoảnh khắc chia ly đã được tái hiện qua kí ức
những người lính một cách đầy bâng khuâng:
+ “chiều sương ấy” → tác giả khắc họa buổi chia ly cả về không gian (phủ
đầy “sương”) và thời gian (“chiều ấy”)
• “Sương”: hình ảnh quen thuộc của núi rừng Tây Bắc, nhưng ở đây
không phải màn sương mù dày đặc đến mức che khuất tầm nhìn và
lấp cả chân dung những người lính. Mà đó là màn sương mỏng
manh của buổi chiều tà giăng mắc chốn rừng núi, khiến cho giây
phút chia ly thêm lãng mạn, luyến lưu.
Trang 14
FANPAGE:
• Thời gian buổi chiều thường gắn với những nỗi buồn trong văn học.
Vào lúc chạng vạng, khi đất trời giao nhau giữa ngày và đêm,
dường như con người dễ thấy cô đơn hơn, dễ nhung nhớ hơn về
những điều đã không còn thuộc về thực tại. Ở câu thơ này, chiều
còn được kết hợp với đại từ phiếm chỉ “ấy” như một cách nhà thơ
lãng mạn hóa lời ly biệt, khiến khoảng thời gian trở nên mơ hồ,
không rõ ràng – từ đó nhấn mạnh nỗi nhớ thương bao phủ khắp
không gian, len lỏi dòng thời gian, khắc khoải trong lòng cả người
đi và kẻ ở. → “chiều sương ấy” đã trở thành một dấu mốc đặc biệt
khó phai dẫu không được “định vị” cụ thể bằng ngày – tháng –
năm).
- Phép điệp được thể hiện đầy da diết, khắc khoải trong hai câu thơ
tiếp theo đã thực sự đưa bạn đọc đến với giây phút chia ly đầy xúc
động:
“Có thấy …”
“Có nhớ…”
➔ Khơi gợi những giác quan khác nhau của người lính về giây phút
khó quên ấy.
+ Tác giả dùng từ “thấy” với một hình ảnh vô hình, trừu tượng: tâm hồn,
linh hồn của những bông lau → phải chăng vì nỗi niềm của con người đã
nhuốm màu vào cảnh vật, khiến cho lau kia nhìn cũng như xác xơ, ủ rũ?
+ Còn từ “nhớ” mang theo cảm xúc chủ đạo của cả thi phẩm, được gắn
với hình ảnh “dáng người trên độc mộc” → nỗi nhớ dành phần lớn cho con
người Tây Bắc. Con người là trung tâm của bức tranh thiên nhiên rộng
lớn khoáng đạt, là điểm đến của những nhớ thương đong đầy.
+ “Dáng người” ấy ta không biết rõ chính xác là ai. Có thể là những cô gái
Thái đang chèo thuyền tiễn người lính sang sông, là những người dân
Tây Bắc đang ngập ngừng nói lời tạm biệt; hoặc cũng có thể là chính
những chàng trai đang tự mình chèo thuyền qua sông để tiếp tục chặng
đường dài phía trước… Nhưng dù hiểu theo nét nghĩa nào, ta đều cảm
nhận được nỗi cô đơn và sự lưu luyến bịn rịn phảng phất trong lời thơ;
bởi cả người đi và người ở đều không muốn nói lời ly biệt…
- Khép lại đoạn thơ với hình ảnh cánh hoa giữa dòng nước lũ:
+ Hình ảnh “hoa” thường gợi cảm giác mong manh, yếu ớt, dễ tan vỡ. Thế
nhưng, “hoa” trong vần thơ của Quang Dũng lại nhẹ nhàng, thư thái, mà
Trang 15
FANPAGE:
cũng vô cùng mạnh mẽ giữa dòng nước lũ chảy xiết. Dòng nước có thể
cuồn cuộn ào ào, nhưng cánh hoa ấy vẫn “trôi” rất dịu dàng, chậm rãi.
+ Tác giả dùng từ láy “đong đưa” chứ không phải “đung đưa”. Bởi lẽ,
“đung đưa” thiên về chuyển động cơ học – còn “đong đưa” là sự chuyển
động của cảm xúc bên trong → Hình ảnh cánh hoa như làm duyên giữa
dòng nước, nửa muốn đi – nửa muốn ở trong giây phút nói lời tạm biệt.
+ Hình ảnh “hoa” ở đây cũng có thể liên tưởng tới hình tượng của những
người lính Tây Tiến. Giữa dòng nước lũ chảy xiết đầy khốc liệt của chiến
tranh, họ vẫn giữ được sự bình tĩnh, điềm đạm và vẻ đẹp lãng mạn trong
tâm hồn.
➔ Cuộc chia ly bỗng trở nên thật bồng bềnh, lãng mạn. Đoạn thơ này
gợi nhiều hơn tả, qua đó khắc họa một không gian của hoài niệm,
của ly biệt, hòa quyện giữa chất thơ – chất nhạc – chất họa trong
ngòi bút đặc sắc của nhà thơ- người lính Quang Dũng.
3. 4 câu thơ tiếp: Chân dung người lính Tây Tiến

“Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm
➔ Vẻ đẹp hào hùng của những người lính
+ Câu thơ mở đầu với bốn chữ “Tây Tiến đoàn binh” → tác giả đảo từ “Tây
Tiến” lên trước thay vì viết theo trật tự từ thông thường, để nhấn mạnh khí
phách, bản lĩnh và ý chí của những người lính Tây Tiến; đồng thời bộc lộ niềm
tự hào của người cầm bút khi nhắc về tên đơn vị mình đã từng gắn bó năm xưa.
Với Quang Dũng, Tây Tiến không chỉ là một đơn vị cũ, không chỉ là một miền
quá vãng xa vời nơi hồi ức – mà còn là một mảnh ghép quan trọng trong trái
tim, là một nỗi nhớ thường trực luôn hiện diện nơi lồng ngực trái.
+ Hai câu thơ đầu khắc họa chân dung người lính trong hoàn cảnh khắc nghiệt
của những năm đầu cuộc kháng chiến chống Pháp:
• Ngoại hình của họ hiện lên có phần kì lạ với mái đầu “không mọc tóc”,
làn da “xanh màu lá”. Thực tế, họ thường phải cạo trọc đầu để thuận tiện
sinh hoạt và di chuyển trong những cuộc hành quân dài ngày nơi rừng
thiêng nước độc. Bên cạnh đó, căn bệnh sốt rét rừng cũng là nguyên nhân
lớn khiến mái đầu của họ không còn tóc, làn da thì xanh xao do mỏi mệt,
ốm đau. Căn bệnh ấy đã từng là nỗi ám ảnh của bao chàng trai áo xanh,
khiến họ kiệt quệ về thể chất và cướp đi sinh mạng của nhiều người.
➔ Nhà thơ gọi những người lính là “đoàn binh không mọc tóc”, như một
cách tôn vinh chính những khó khăn khắc nghiệt mà những người lính
Trang 16
FANPAGE:
đã dũng cảm đối diện, coi “không mọc tóc” là một đặc điểm nhận dạng,
một tấm “huy chương” đặc biệt để công nhận bản lĩnh của các chàng trai
trẻ. Họ vô cùng chủ động vượt qua khó khăn khắc nghiệt nơi núi rừng,
không vì những thử thách ấy mà yếu đuối chùn bước.
• Sắc mặt xanh xao của những người lính khi phải chịu đựng cơn đau lại
trở thành màu xanh biếc của lá rừng để thể hiện tinh thần “dữ oai hùm”
– họ mang khí phách hiên ngang có thể sánh với các loài thú dữ chốn
rừng sâu, không run sợ trước bất cứ điều gì.
➔ Nhiều nhà phê bình đã nhận định: thơ Quang Dũng “có bi mà không có
lụy”. Tác giả tôn trọng hiện thực, không giấu diếm những khó khăn hay
tô màu hồng vào chất liệu của cuộc chiến. Ông đem đến cho độc giả
những lát cắt đau thương của một thời bom đạn, nhưng không vì thế mà
biến chúng thành những kí ức mang màu sắc u ám, tiêu cực. Bởi chính
những thử thách ấy đã làm bật lên vẻ đẹp kiêu hãnh, hào hùng của những
người lính trẻ; khẳng định họ luôn một lòng với lý tưởng cao đẹp mà họ
đã lựa chọn.
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới

Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”
➔ Vẻ đẹp hào hoa của những chàng trai Hà Thành năm ấy
Không chỉ khắc họa vẻ đẹp hào hùng, kiên cường, bất khuất của những chàng
trai Tây Tiến; nhà thơ Quang Dũng còn dùng ngòi bút và tấm lòng của mình
để đem tới cho độc giả chân dung những người lính vô cùng hào hoa – có tâm
hồn lãng mạn, bay bổng cả ở nơi chiến trường khốc liệt.
+ Chân dung người lính lúc này hiện lên với ánh mắt đầy mạnh mẽ, kiên
trường, bất khuất – ánh mắt “trừng” như nhìn thẳng vào khó khăn, vào quân
thù, vào con đường đi tới lý tưởng lớn lao của Tổ quốc
+ Thế mà chính đôi mắt quả quyết ấy cũng “gửi mộng qua biên giới” – cũng
đem những giấc mơ đi xa, bay cao, vượt ra khỏi giới hạn của khoảng cách
địa lý xa xôi; giúp những người lính có cảm giác họ được gần gũi quê nhà
ngay cả khi đang ở nơi xứ người.
+ Để rồi trong những giấc mơ ấy, khi đêm dài tĩnh mịch đã bao phủ vạn vật,
khi những người lính có giây phút hiếm hoi được thả lỏng tâm trí mình, tâm
hồn họ dường như lại được đặt chân về Hà Nội. Họ mơ về một “dáng kiều
thơm” – hình ảnh một người thiếu nữ duyên dáng yêu kiều; họ nhớ nhung
và mong mỏi người thương hoặc khao khát về một tình yêu mang tên mình.
Giấc mơ thầm kín ấy thật trong sáng và đáng trân trọng biết bao… Nhà thơ
Trang 17
FANPAGE:
Quang Dũng không cho rằng những mộng mơ ấy sẽ khiến người lính thêm
yếu đuối, mà ngược lại, đó chính là sức mạnh – là điểm tựa tinh thần lớn để
họ thêm mạnh mẽ hơn trên chặng đường dài phía trước.
➔ Trong trái tim của những người lính Tây Tiến dường như ôm ấp cả hai
giấc mộng: một là giấc mơ hòa bình độc lập cho đất nước, hai là khao
khát riêng tư bé bỏng vẫn luôn cất giữ trong sâu thẳm trái tim mình.
Trong một thi phẩm đầy cảm xúc về hình tượng người lính, nhà thơ Tố Hữu
cũng từng viết:
“Nghĩ gì không biết sau đôi mí
Anh có buồn không, anh lính ơi?”
Dường như, thi sĩ cũng quan tâm đến những xúc cảm nhỏ bé, riêng tư trong
tâm hồn người lính. Ông không hề phủ nhận hay che giấu những điều đó,
mà ngược lại – còn như muốn hỏi han, quan tâm và trân trọng nỗi buồn của
họ. Quang Dũng cũng vậy, vì thế, ông mới khắc họa những mơ mộng trong
sáng ấy nơi tâm hồn những chàng trai Tây Tiến. Hay như những vần thơ
giản dị mà cựu chiến binh Xuân Quý đã để lại cho đời, bộc bạch về việc
người lính đã cất đi khao khát riêng tư để lên đường vì Tổ quốc ra sao:
“Cho tôi viết bài thơ bắt đầu từ nỗi nhớ
Nhớ buổi lên đường gặp ánh mắt của em
Da diết quá! Tôi dằn lòng không nói…
Bởi hiểu rằng: “Khi Tổ quốc cần ta biết sống xa nhau”
Họ lựa chọn cống hiến cho lý tưởng chung cao đẹp của đất nước, thế nhưng,
một góc nhỏ nơi trái tim họ vẫn sẽ dành cho người con gái mà họ thương,
vẫn sẽ nhớ nhung “ánh mắt của em” ở buổi lên đường. Chính nỗi nhớ thật
đẹp thật da diết ấy khiến họ càng thêm mạnh mẽ hơn nơi chiến trường.
 Chân dung người lính qua ngòi bút của nhà thơ Quang Dũng hòa quyện
giữa vẻ đẹp hào hùng và vẻ đẹp hào hoa.
4. Sự hy sinh anh dũng của những người lính trẻ

“Rải rác biên cương mồ viễn xứ
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh
Áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành”
➔ Vẻ đẹp rạng ngời của lý tưởng thời đại: “quyết tử cho Tổ quốc quyết
sinh”
- Câu thơ đầu tiên như khắc họa trước mắt bạn đọc một “nghĩa trang”
khổng lồ nơi biết bao người lính đã ngã xuống:
Trang 18
FANPAGE:
+ Từ láy “rải rác” cho ta thấy được rất nhiều chàng trai đã mất, đã để lại
thanh xuân của mình mãi mãi nơi chiến trường khốc liệt. Dường như nhìn
đâu cũng thấy hình bóng, thấy thân xác những người lính quê mình.
+ Họ mất ở nơi xa lạ, nơi “mồ viễn xứ” chứ không được ôm ấp bởi đất mẹ
thương yêu, không được ở gần quê hương – gần người thân vào giây phút
cuối cùng
➔ Hiện thực cuộc chiến hiện lên vô cùng day dứt, ám ảnh
- Để rồi, với ngôn từ mạnh mẽ, dứt khoát – nhà thơ làm bật lên vẻ đẹp
trong tinh thần kiên cường, bất khuất của những người lính, không run
sợ trước bất cứ điều gì, kể cả cái chết: “Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh”
+ Chữ “đi” vừa là tham gia chiến trận, vừa gợi tới sự hy sinh. Những người
lính một khi đã khoác lên mình màu áo xanh để nhập quân tham gia bảo vệ đất
nước thì quyết không nuối tiếc tuổi trẻ của mình; kể cả phải đánh đổi bằng
chính sinh mệnh.
+ Hai chữ “chẳng tiếc” như nhấn mạnh tinh thần khảng khái, mạnh mẽ, quyết
đoán của họ. Ngay từ bước chân đầu tiên, họ đã sẵn sàng tự nguyện hy sinh và
cống hiến “đời xanh” của mình. Dẫu cho phải bỏ mạng nơi chiến trận, dẫu cho
cuộc đời sẽ chỉ dừng lại ở “mãi mãi tuổi hai mươi”, nhưng họ vẫn lựa chọn
được sống và chết vì Tổ quốc.
- Với tất cả lòng biết ơn và trân trọng của mình, người cầm bút đã thiêng
liêng hóa sự ra đi của những người lính:
Áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành
+ Thực tế, những người lính ngã xuống nơi chiến trường khốc liệt thậm chí còn
chẳng có được một manh chiếu quấn thân. Có nhiều người còn không tìm được
thân xác, bởi họ bị chôn vùi nơi bom đạn. Thế nhưng, nhà thơ Quang Dũng đã
khoác lên mình những chàng trai ấy một tấm “áo bào” đầy danh giá, oai nghiêm
– vốn là trang phục mặc ngoài của các vị tướng thời xưa. Dẫu tấm áo ấy không
có thật, nhưng hình ảnh thơ đã bộc bạch được sự ca ngợi, tôn vinh đầy thán
phục của người ở lại trước sự hy sinh của người ra đi. “Áo bào thay chiếu”,
nghĩa là chính lòng biết ơn sâu sắc của những người ở lại sẽ thay manh chiếu
để tiễn đưa người lính về với nơi an nghỉ cuối cùng, sau một hành trình dài họ
đã cống hiến trọn vẹn cho đất nước.
+ Chính sự anh dũng kiên cường ấy đã làm nên hình ảnh đất nước cao đẹp từng
được khắc họa trong thơ Nguyễn Đình Thi: “Nước chúng ta – Nước những người
chưa bao giờ khuất”. Bởi lẽ, dẫu cho ta có ngã xuống, hy sinh, bỏ mạng nơi chiến
trường – nhưng tinh thần của ta thì không bao giờ có thể bị khuất phục trước
quân thù. Kể cả khi đã “về đất”, những người lính ấy vẫn có quyền tự hào vì
sự hy sinh của mình có ý nghĩa với đất nước.
Trang 19
FANPAGE:
+ Đoạn thơ khép lại với tiếng “gầm lên” đầy mạnh mẽ, vang động cả núi rừng
của dòng sông đã từng gắn bó, đồng hành cùng binh đoàn Tây Tiến. Dòng sông
ấy đã gọi về biết bao kỉ niệm trong trái tim người lính Quang Dũng: “Sông Mã
xa rồi Tây Tiến ơi – Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi”. Cũng chính dòng sông ấy
đã thay thiên nhiên núi rừng nói lời tạm biệt với những chàng trai trẻ khi họ
ngã xuống vì đất nước. Thanh âm của dòng sông đã tấu lên một “khúc độc
hành” đầy trang nghiêm để tiễn biệt những người lính một cách trọn vẹn nhất.
Phải chăng, đến thiên nhiên còn đau lòng khi họ ra đi?
➔ Dẫu hành trình của những người lính ấy đã mãi mãi dừng lại, nhưng họ
sẽ sống mãi trong thiên nhiên bất diệt của núi rừng Tây Bắc, trong niềm
thương nỗi nhớ của những người ở lại, trong lòng biết ơn vô bờ của thế
hệ mai sau. Họ trở thành những tượng đài bất tử bởi lẽ họ đã sống và
cống hiến tất cả cho đất nước, cho dân tộc, cho cuộc sống bình yên mà ta
đang có ngày hôm nay.
5. Khổ cuối: Lời hẹn ước gắn bó với Tây Tiến

“Tây Tiến người đi không hẹn ước
Đường lên thăm thẳm một chia phôi
Ai lên Tây Tiến mùa xuân ấy
Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi.”
“Trên con đường về miền Tây, các đồng chí sẽ phải lặn lội nơi rừng xanh suối
bạc, ở những địa phương hàng nửa ngày đường không thấy một bóng người,
thủy thổ không quen thuộc, vật chất thiếu thốn, ngôn ngữ bất đồng, nước độc
ma thiêng.
Chỉ một việc cất chân lên đường tiến về hướng Tây là đủ tỏ cái chí hi sinh, cái
lòng kiên nghị của các đồng chí.
Các đồng chí biết rằng trên mặt trận này phải đương đầu với nhiều hiểm nghèo,
khổ sở. Nhưng sự hiểm nghèo, khổ sở có bao giờ chinh phục được lòng anh dũng
của những thanh niên hăng hái, có bao giờ chinh phục được chí hướng của một
dân tộc..." (trích thư của Đại tướng Võ Nguyên Giáp gửi đơn vị Tây Tiến)
Trang 20
FANPAGE:
- Mở đầu đoạn thơ với hai chữ “Tây Tiến” đầy trang trọng, thiêng
liêng; một lần nữa, ta cảm nhận rất rằng: Tây Tiến không chỉ là một
kỉ niệm trong quá khứ, mà thực sự trở thành một mảnh ghép quan
trọng nơi tâm hồn của nhà thơ – người lính Quang Dũng. Ông khắc
họa họ với vẻ đẹp của những “người đi không hẹn ước”. Có lẽ bởi,
trong bối cảnh chiến tranh khắc nghiệt, những cuộc chia ly càng trở
nên đau đớn hơn khi người ra đi đâu dám hẹn ngày gặp lại… Họ
biết rõ con đường phía trước sẽ nhiều trắc trở, họ biết rõ ranh giới
giữa sự sống và cái chết sẽ mong manh vô cùng. Cơ hội được tái
ngộ là rất khó khăn, nên lời hẹn ước càng trở thành viển vông, xa
xỉ… Đó là lý do trong bức thư gửi đon vị Tây Tiến, Đại tướng Võ
Nguyên Giáp cũng từng viết: “Chỉ một việc cất chân lên đường tiến về
hướng Tây là đủ tỏ cái chí hi sinh, cái lòng kiên nghị của các đồng chí.”
Lựa chọn trở thành một phần của binh đoàn Tây Tiến, hẳn những
chàng trai Hà Thành ấy đều xác định tinh thần có thể sẽ không bao
giờ được quay về quê hương yêu dấu, sẽ mãi “đường lên thăm thẳm
một chia phôi” khi có những lời từ biệt trở thành vĩnh viễn…
➔ Những người lính năm ấy lần đầu gặp gỡ nhưng đã thực sự trở
thành đồng đội, trở thành tri kỉ, cùng kề vai sát cánh, vào sinh ra tử
nơi chiến trường trận mạc. Dẫu cả khi đã mỗi người một nơi, họ vẫn
hướng về nhau, vẫn chung một giấc mơ, một lý tưởng, một tinh
thần sẵn sàng ra đi vì Tổ quốc.
- Hai câu thơ cuối cũng khẳng định rằng “mùa xuân ấy” đã trở thành
một khoảng thời gian không thể thay thế trong trái tim những
người lính; bởi đó là mùa xuân họ gặp gỡ, họ hội ngộ - là mùa xuân
mà giấc mơ đã bắt đầu cùng nhau viết nên; là mùa xuân họ được
trở thành một phần của “Tây Tiến”. Chữ “ấy” lại một lần nữa được
sử dụng để lãng mạn hóa thời điểm cụ thể của lịch sử, để khẳng
định kí ức về Tây Tiến là một góc nhỏ đầy xúc cảm nơi trái tim của
mỗi người. Không chỉ Quang Dũng, mà tất cả những người lính
năm ấy đều sẽ cất giữ Tây Tiến như một phần đặc biệt nơi tâm hồn,
như một miền kí ức không thể quên lãng trong suốt cuộc đời. Họ sẽ
để lại một phần tâm hồn của mình ở Sầm Nứa, ở tất cả những nơi
mà dấu chân của binh đoàn đã đặt lên.
Trang 21
FANPAGE:
➔ Dẫu cho có phải hy sinh mãi mãi, họ vẫn sẽ không bao giờ hối hận
về lý tưởng mà mình đã chọn, về việc mình đã sống và đã chết cho
giấc mơ chung của dân tộc. Đó không chỉ là lý tưởng của những
chàng trai Tây Tiến – mà còn là lý tưởng chung của cả một thời đại
anh hùng, bất khuất, kiên cường.
ĐÁNH GIÁ CHUNG ĐẶC SẮC NGHỆ THUẬT:

- Hòa quyện tinh tế giữa bút pháp hiện thực và cảm hứng lãng mạn
- Thể thơ bảy chữ phù hợp với tinh thần phóng khoáng, giàu xúc cảm
và đầy lãng mạn của nhà thơ xứ Đoài mây trắng
- Cách chọn lọc ngôn từ vô cùng tỉ mỉ, cẩn thận, giàu sức biểu đạt
(linh hoạt sử dụng từ láy, từ Hán Việt, các động từ mạnh, vv… )
- Sử dụng linh hoạt các biện pháp tu từ
- Gửi gắm chất nhạc vô cùng duyên dáng thông qua nhịp thơ, giọng
điệu thơ, cách gieo vần
- …
<linh hoạt với các đề cụ thể nha>
Trang 22

TÂY TIẾN FULL - 2K6

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TÂY TIẾN FULL - 2K6

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

FANPAGE:

LIVESTREAM “TÂY TIẾN” – FULL 4 LIVESTREAM

I. KHÁI QUÁT TÁC GIẢ, TÁC PHẨM

II. PHÂN TÍCH CHI TIẾT

Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống

- Không gian núi rừng ẩn chứa nhiều hiểm nguy:

c.2 Tình cảm quân dân

- Hình ảnh những cô gái miền sơn cước:

3. 4 câu thơ tiếp: Chân dung người lính Tây Tiến

Mắt trừng gửi mộng qua biên giới

4. Sự hy sinh anh dũng của những người lính trẻ

5. Khổ cuối: Lời hẹn ước gắn bó với Tây Tiến

ĐÁNH GIÁ CHUNG ĐẶC SẮC NGHỆ THUẬT:

You might also like