FORMULAZIO INORGÁNIKOA:

ERREPASUA
KONPOSATU BITARRAK
 Komposatu bitarrak
Komposatu bitarrak formulatzea:

1- Idatzi elementuen ikurrak oxidazio zenbakiarekin batera. Eskuinean

elektronegatiboena. Adibidez: C+4 S-2
2- Hartu elementuen oxidazio zenbakiak eta idatzi beste elementuaren
azpiinde gisa, seinua aintzat hartu gabe. C 2S4

3- Sinplifikatu formula (salbuespenak). CS 2

 Komposatu bitarrak

Oxidazio zenbakia atera formula abiapuntu hartuta

1- konposatua neutroa bada, oxidazio zenbakien batura zero da

2- Elementu berak oxidazio zenbaki jakin bat izan dezake konposatu
batean, eta beste oxidazio zenbaki bat beste konposatu batean.
 Komposatu bitarrak
Konposatu bitarrak izendatzea (oxidoak izan ezik)

IUPACek zenbait modutan izendatzea onartzen du. Modu horietako bi

ikusiko ditugu:

- KONPOSIZIO IZENA:

- Elementu positiboaren izenarekin hasten da.

- Ondoren, elementu negatiboaren izena eta -uro atzizkia eransten zaio.
- Elementu bakoitzaren izenak zenbakizko aurrizkia du aurrean (atomo
kopuruaren berri ematen du)

CS2 karbono disulfuroa

 Komposatu bitarrak

- STOCK-en nomenklatura:

- Ez ditu atomo kopurua adierazteko aurrizkiak.

- Idatzi elementu positiboaren izena eta gero negatiboa -uro atzikituz
- Elementu positiboak zenbait oxidazio zenbakia erabil baditzake,
erabiltzen ari duena parentesien artean eta zenbaki erromatarrez
idatzi, haien artean hutsunerik gabe.

CS2 karbono(IV) sulfuroa

 Oxigenoaren kombinazio bitarrak
Oxidoak
Oxidoak dira oxigenoak hura baino positiboagoak diren elementuekin
sortzen dituzten konbinazioak. Oxidoetan, oxigenoak -2 oxidazio
zenbakiarekin dihardu. 17. taldeko elementuekin osatzen dituen
konbinazioak ez direla oxidoak, haluroak baino.

FORMULATZEA:

- Lehenengo beste elementuaren ikurra eta ondoren oxigenoa. Oxidazio

zenbakiak trukatzen dira eta sinplifikatu egiten da. Adb: CaO, Na 2O
 Oxigenoaren kombinazio bitarrak
IZENDATZEA:

- Konposizio nomenklatura:
Idatzi beste elementuaren izena eta gero oxido hitza. Zenbakikzko
aurrizkiak erabiltzen dira elementu bakoitzaren atomo kopurua
adierazteko. Cr2O3 dikromo trioxidoa

- Stock-en nomenklatura:
Lehenengo beste elementuaren izena eta gero oxido hitza, kopuru
aurrizkirik gabe. Beste elementuak zenbait oxidazio zenbaki erabil
baditzake, zehaztu zein den izenaren ondoan eta zenbaki erromatarrez
parentesien artean eta hutsunerik gabe. Cr2O3 kromo(III) oxidoa
 Oxigenoaren kombinazio bitarrak
Peroxidoak
Peroxidoak dira peroxo taldeak, metalekin edo hidrogenoarekin egiten
dituzten konbinazioak. Peroxo taldea ioi bat da.

FORMULATZEA:

- Idatzi ioien ikurra kargarekin. Kokatu peroxoa eskuinaldean. Cr 3+ O2-2

- Hartu ioien karga eta idatzi beste elementuaren azpiinde gisa. Cr 2O6
- Peroxo taldeak bi oxigeno atomo eta haren azpiindizeak beti bikoiti izan
behar da, eta ezin da beti sinplifikatu. CaO 2 eta K2O2
 Oxigenoaren kombinazio bitarrak
IZENDATZEA:

- Konposizio nomenklatura:
Idatzi oxigenoa ez den elementuaren izena, eta oxido hitza. Aurrizkiak
erabili atomoen kopurua adierazteko. Cr 2O6 dikromo hexaoxidoa
- Stocken nomenklatura:
Idatzi oxigenoa ez den elementuaren izena eta peroxido hitza aurrizkirik
gabe. Metalak zenbait oxidazio zenbakia baditu, erabiltzen ari dena ipini
parentesien artean, erromatar zenbakiekin eta hutsunerik gabe.
Cr2O6 kromo(III) peroxidoa
 H-ren konbinazioak 13.-17. taldeetako
elementuekin

Buruz jakin behar direnak

(Hidruroen izen guraso)
 H-ren konbinazioak 13.-17. taldeetako
elementuekin
Hidrogenoak 16. eta 17. taldeetako elementu ez-metalikoekin sortzen ditu
hidrazido izene ezagutu ohi diren konposatuak. Izendatzeko azido hitza
idazten da, eta ondoren ez-metalaren izena, -hidriko atzizkiarekin.

Horrez gain, IUPACek hidrogeno nomenklatura ere aplikatzen die:

KONPOSATU HIRUTARRAK
 KONPOSATU HIRUTARRAK

Hidroxidoak
Hidroxidoak sortzen dira katioiak (NH4+) eta OH- kombinatzerakoan.
Hemen metalak ioi positibo bezala egoten dira (katioia).

FORMULATZEA:

- Idatzi ioien ikurra kargarekin. Hidroxidoa eskuinaldean.

- Hartu ioi bakoitzaren karga eta idatzi beste ioiaren azpiindize gisa.

Ca(OH)2
 KONPOSATU HIRUTARRAK
IZENDATZEA:

- Konposizio nomenklatura:

Beste elementuaren izena eta ondoan hidroxido hitza. Zenbakizko aurrizkiak

elementu bakoitzaren kantitarea adierazten dute.
Cu(OH)2 kobre dihidroxidoa

- Sotcken nomenklatura:

Beste elementuaren izena eta ondoan hidroxido hitza. Aurrizkirik gabe.

Zenbait oxidazio zenbaki baldin badauka metala zehaztu, metalaren ostean
parentesien artean, erromatarren zenbakietan eta hutsunerik gabe.
Ca(OH)2 kaltzio hidroxidoa
 KONPOSATU HIRUTARRAK

Azido ez-organikoak
Oxoazidoak(tradizionalki) konposatu hirutarrak dira, H, O eta ez metal
batek osatutakoak, zenbaitetan metala da (manganesoa edo cromoa).

Formula orokorra: HaXbOc Formulako ez metalaren oxidazio zenbakia

kalkulatzeko:
n= (2c – a) / b
 KONPOSATU HIRUTARRAK
Nomenklatura tradizionala: kontutan izan:
- Komposatua neutroa izan behar da
- O eta H zenbaki oxidazioak -2 eta +1 da beti

Azido hitza idazten da eta ondoren ez metalaren izena, oxidazio zenbakia

adierazten duten aurrizkiekin eta atzizkiekin

Salbuespena:

Carbonoa

+2 -oso
+4 -iko
 KONPOSATU HIRUTARRAK
Boroaren, fosforoaren eta artsenikoaren azido ohikoenak:

Manganesoaren eta kromoaren ohiko azidoak:

 KONPOSATU HIRUTARRAK

Nomenklatura sistematikoa:

Hidrogeno nomenklatura aztertuko dugu. Izendatzeko: hidrogeno hitza

idatzi, eta aurretik kantitatea adierazten duen zenbakizko aurrizkia.
Ondoren parentesien artean oxido hitza, aurrean oxigeno atomoen
kopurua argitzen duen zenbikizko aurrizkia eta jarraian, hirugarren
elementuaren izena, -ato atzizkia erantsita.
GATZAK
 GATZAK

Gatzak konposatu ionikoak dira, katioia eta anioia konbinatuz eratzen dira.

GATZAK FORMULATZEA:

- Ezkerrean katioia eta eskuinean anioia Ca 2+ CO32-

- Hartu ioien kargak eta bestearen azpiindize gisa kokatu. Ca 2(CO3)2
- Sinplifikatu (salbuespenak) CaCO3
 GATZAK
GATZAK IZENDATZEA:

Katioiaren izen anioiaren izena idatzi behar da.

- Konposizio nomenklatura: Aurrizkiak erabiltzen

dira anioia eta katioia azpiindizeen berri emateko.

- Stocken nomenklatura: Ez dira aurrizkiak

erabiltzen. Katioiak zenbait oxidazio zenbakia
badute zehaztu behar da: metalaren ondoan,
parentesien bidez, erromatar zenbakiekin eta
hutsunerik gabe.
 GATZAK

- Anioiaren izena, jatorria azido bitarra bada ( H + 16. eta 17. taldeetako
elementua)

Elementu bakar batek osatutako anioia. Elementuaren izena -uro atzizkia

erantsita.

Anioiak hidrogeno atomorik badu, hidrogeno hitza idatzi behar da

aurrean.
 GATZAK
- Anioiaren izena, jatorria HaXbOc gisako azido hirutarra bada:

Oxoazidoetatik eratorritako anioiak azidoaren -oso eta -iko atzizkiak

kenduz izendatzen dira, eta horien ordez, -ito eta -ato atzizkiak idatziz.

Anioiak hidrogeno atomorik badu egituran, aurrean hidrogeno hitza idatzi

behar da, dagokion zenbakizko aurrizkiarekin.

Salbuespena:

Carbonoa

+2 -ito
+4 -ato
 GATZAK
- Gatzaren konposizio izena:

katioiaren izena idazten da lehenik gero anioiarena. Ioietako

bat zenbait atomoz osatuta badago eta 1 ez den azpiindizea
badu, parentesien artean idatzi behar da, eta aurretik,
kantitatea adierazten duen aurrizkia.

(NH4)2SO4 bis(amonio) tetraoxidosulfatoa

Parentesi pare erabili behar izanez gero, kanpoak

kortxeteak erabili eta barruan parentesiak:

Kaltzio bis[hidrogeno(trioxidokarbonatoa)] Ca(HCO3)2

 GATZAK

Anioia izena soilik idazten denean: ioiaren karga adierazi

parentesi artean eta hutsunerik gabe.

NO3- trioxidonitrato(-1)

Katioiaren izena soilik idazten denean: karga (arabiar edo

erromatar) edo oxidazio zenbakia idatz daiteke.

Pb2+ berun(2+) edo berun(II) da.