Ang Makrong

Kasanayan
 KOMUNIKASYON

• Nagsisilbing behikulo upang ang bawat indibidwal na nag-

uusap ay ganap na magkaunawaan.
• Malaki ang papel na ginagampanan ng komunikasyon
upang malinang ang personalidad ng isang indibidwal lalo
ang pagkakaroon ng tiwala sa sarili upang maipahayag
ang nilalaman ng isip at ang nararamdaman sa harap ng
maraming tao.
 Ang Makrong Kasanayan

• pakikinig, pagsasalita, pagbasa, pagsulat at

panonood.
• Sa paglinang sa mga makrong kasanayang
ito, interdisiplinari ang nagaganap.
• Sa pakikinig- 45%, pagsasalita -30%,
pagbasa- 16% at pagsulat- 9%
 Ang Makrong Kasanayan
• PAKIKINIG- ang pinakapundasyon ng lahat ng makro.
• PAGSASALITA- naiimpluwensyahan ng pakikinig
sapagkat kapag nakikinig ng wasto sa kausap ang isang
indibidwal at nang siya ay tanungin nito nakasagot siya
ng pasalita.
• PAGSULAT- bunga ng pakikinig, pagsasalita, pagbasa at
panonood.
• PAGBASA- pormal na natutunan sa pag-aaral.
• PANONOOD- proseso ng pagbasa, pagkuha, at pag-
unawa ng mensahe mula sa palabas.
 PAKIKINIG

• Ayon kay YAGANG, ito ay ang kakayahang umunawa at

matukoy ang mensahe o sinasabi ng nagsasalita.
• Ayon kay ALCANTARA, komplikadong kasanayan na
nangangailangan ng hirap at atensyon. Saklaw nito ang
pagkilala, pagpili, pagsasaulo at paghinuha. Kinikilala ng
pakikinig ang tunog at ang mga salita.
• Ayon kay JOHN MARSHALL, isang makapangyarihang
instrumento na nagsisilbing impluwensya upang makipag-
usap nang mabuti.
 KAHALAGAHAN NG PAKIKINIG

Ayon kina Bernales, et al, ang pakikinig ay may kabutihang

dulot. Ilan sa mga ito ay ang mga sumusunod:
1.Ang pakikinig ay isang mabisang paraan ng pagkuha ng mga
mensahe, lantad man o hindi ang mensahe.
2.Ito rin ang isa sa mga pinakagamiting kakayahan ng tao sa pag-
unawa ng mga impormasyong hatid ng mundo.
3. Mahalaga ang pakikinig tungo sa mga pampersonal na kasiyahan
o pansariling kasiyahan.
4.Dulot ng pakikinig ang pagkakaroon ng isang maayos na
pakikipagkapwa tao.
 Yugto ng Pakikinig

• Pagdinig ng mensahe- sa yugtong ito nagaganap ang

pagdinig ng mga impormasyong napakinggan.
• Pagbibigay-pokus sa mensahe- dito naman sa yugtong
ito nangyayari ang pagtukoy sa mismong mensahe ng
nagpadala.
• Pagbibigay-kahulugan sa mensahe- binibigyang talakay
ang ebalwasyon ng mensahe kung paano naunawaan o
naintindihan ng tagatanggap ng mensahe ang buong
daloy ng impormasyong kanyang narinig.
 MGA TIPO O URI NG TAGAPAKINIG

• EAGER BEAVER
Ikaw ba ay…….
* Ngiti nang ngiti habang may nagsasalita?
* Tango ng tango habang may nagsasalita?
* Walang pokus?
* Nagpapanggap na masugid na nakikinig at hindi
nakakasisigurong naiintindihan ang napakinggan?
 SLEEPER
• Ikaw ba ay…….
* Umuupo lamang sa isang sulok?
* walang intensyong makinig?
* naiinis sa ingay?
* dahan-dahang ipinipikit ang mata?
* naglalakbay sa daigdig ng pangarap?
 TIGER

• Ikaw ba ay…..
* handang mag-reak sa anumang
sasabihin ng nagsasalita
* nagbabantay ng pagkakamali
 BEWILDERED

• Ikaw ba ay….
* walang naiintindihan kahit anong pilit?
* madalas napapakunot lamang ang noo?
* sumisimangot?
*anyong nagtataka o nagtatanong?
* walang malay tungkol sa paksang pinag-uusapan?
 FROWNER

• Ikaw ba ay…..
* wari laging nagtatanong o nagdududa?
* nagtatanong para magpasikat?
 RELAXED

• Ikaw ba ay……
* walang interes na makinig?
* umuupo na para bang nasa sala ng
sariling bahay?
* nakatuon ang atensyon sa ibang tao o
bagay?
* walang reaksyon?
 BUSY BEE

• Ikaw ba ay…..
* hindi lamang nakikinig kundi abala rin
sa ibang bagay?
 TWO-EARED LISTENER

• Ikaw ba ay……
* gumagamit ng tainga at utak?
* obhetibo ang mga reaksyon?
* may kawilihan?
 Mga salik na nakaiimpluwensya sa pakikinig

Ayon kina Alcaraz, Villafuerte at Jocson (2005), ang

iyong kakayahang making ay lubhang naiimpluwensyahan
ng pitong salik.
1.Oras/Panahon. Ang oras na alas-12 ng tanghali ay oras
kung kalian kumakalam na ang sikmura. Sa ganitong
panahon, epektobo ka pa bang nakikinig sa iyong propesor?
2.Edad. Higit na matityaga ang mga matatandang
tagapakinig kaysa sa mga batang tagapakinig.
• 3. Kasarian. Masmahaba ang pasensya ng babaing tagapakinig
samantalang madaling mabagot ang mga lalake. Mas mapanuri ng
mga detalye ang mga babae kung ihahambing sa ga lalake.
• 4. Tsanel. Ang telepono, video chat, skype at iba pang katulad ng
plataporma ang maaaring gamiting tsanel. Ang hangin ay tsanel
din ng isang usapan.
• 5. Lugar/Kapaligiran. Mahirap making kung ang lugar ay maingay,
mainit, maalinsangan at magulo.
• 6. Kultura. Ang kulturang kinagisnan mo ay maaaring taliwas sa
kultura ng kapwa mo. Kaya maaring magdulot ito ng epekto sa
pakikinig.
• 7. Konsepto sa sarili. Ano ang dapat tandaan upang maging
epektibo ang iyong pakikinig? May sagot ditto sina Leticia
Pagkalinawan at ang kanyang kasamahan (2004) ng mga taong
may mataas ang tingin sa sarili ay maaaring maging kritikal sa
sinasabi ng ibang nagsasalita.
 MGA TIPS SA EPEKTIBONG PAKIKINIG
• Ano ang dapat tandaan upang maging epektibo
ang iyong pakikinig? (Leticia Pagkalinawan, et al.)
1. Maging handa sa pakikinig.
2. Magkaroon ng layunin sa pakikinig.
3. Kilalanin ang mahahalagang kaalaman.
4. Unawaing mabuti ang sinasabi ng nagsasalita.
5. Hintaying matapos ang sinasabi ng nagsasalita
bago magbigay ng puna.
 Mga Kasanayan sa Pakikinig
• Pagbubuod. Ito ay muling pagsasalaysay, paglalahad o pagsulat
ng anumang napakinggan. Ang pinakamahalagang impormasyon
lamang ang sinasabi o isinusulat. Mas simple ang pananalita
kaysa orihinal.
• Pagtatala. Kahawig din ng pagbubuod, mas gamitin ito sa mga
panayam o lektyur.
• Pagbabalangkas. Ito ay ang paghahanay ng mga paksa ayon sa
kahalagahan nito. Maaaring papaksa, papangungusap o patalata.
• Pagsunod sa napakinggang impormasyon. Pagkilos ayon sa
napakinggang impormasyon.
• Pagsunud-sunod ng mg pangyayari. Pagsasalaysay ng isang
kwento, dula o talambuhay.
• “partner tayo” Mga pagsasanay
Maghanap ng kapareha. Sa loob ng 10 minuto,
magkwentuhan kayo tungkol sa inyong personal na
buhay (inspirasyon at motibasyon sa iyong pag-
aaral). Magpalitan ng kwento. Habang nagkukwento
ang kapareha, magtala ng mahahalagang detalye
na napakinggan sa kwento, gayundin ang gagawin
ng kapareha. Humanda para sa pagbabahagi sa
klase.
PAGSASALITA
 KAHULUGAN NG PAGSASALITA

• Ang pagsasalita ay daan upang buong layang

maipahayag ng tao ang kanyang karapatan, niloloob at
damdamin, (Alcaraz, Villafuerte at Jocson, 2005).
• May tungkulin itong maiayos ang daloy ng
pakikipagtalastasan upang magkaroon ng magandang
resulta.
• Tinatawag ding berbal na anyo ng komunikasyon dahil
ito ay ginagamitan ng mga salita na sinasambit sa
paraang naririnig ng awdyens (Badayos, et al.).
 Kahalagahan ng Pagsasalita

• Ayon kina Alcaraz, Villafuerte at Jocson (2005).

1. Nagiging mabilis at makatotohanan ang
pagsulong ng kabihasnan.
2. nagkakaroon ng pagkakataon na
makipagpalitang kuro, makapagsalaysay ng mga
karapatan ang isang tao.
3. Naibabahagi ang karunungang natatamo sa
pamamagitan ng pakikipag-usap ay higit na
mabilis at marami.
 Kahalagahan ng Pagsasalita

5. Madaling makakuha ng kaibigan at

kapalagayang-loob ang isang mahusay magsalita.
6. Higit na may oportunidad at nakalalamang ang
isang taong mahusay magsalita.
7. Higit na nakadarama ng katuparan at kaganapan
ng kanyang pagkatao o pakikipagkapwa.
 Mga Katangian ng isang Mahusay na Ispiker

Ayon kina Alcaraz, Villafuerte at Jocson (2005)

1. Maayos na kaanyuan, may personalidad, wastong pananamit,
magandang tindig at kagalang-galang.
2. May layunin at lubos na kaalaman sa paksa na ibinibigay sa pinag-
uukulan.
3. May matatag na damdamin at malawak na kaisipan.
4. May kasanayan sa wika, retorika at balarila.
5. Kawili-wili ang tinig, wasto ang intensyon.
6. Malinaw ang pagbigkas ng mga salita.
7. May nalilinang na ugnayan sa pagitan ng taong nagsasalita at ng mga
nakikinig. Nagiging magiliw, magalang, mahinahon at marunong
makitungo sa tao.
8. Malaki ang tiwala sa sarili na maipakita ang kasanayan sa paggamit ng
mga angkop na galaw at kumpas upang tawagin ang pansin ng mga
nakikinig.
• Ayon kay Badayos (2007), may mga ispiker na nagtataglay
ng iba’t ibang antas ng kahusayan na nilalaman ng sinasabi
at sa istilo ng pagpapahayag nito.
Ø May ispiker na gulung-gulo ang nilalaman ng sinasabi at
gulung-gulo rin sa pagpapahayag nito.
Ø May ispiker na walang kabuluhan ang nilalaman ng
sinasabi ngunit napakahusay sa pagpapahayag nito.
Ø May ispiker na maganda ang nilalaman ng sinasabi ngunit
walang dating ang pagpapahayag nito.
Ø May ispiker na mahusay ang nilalaman ng sinasabi at
mahusay rin sa pagpapahayag nito.
 Mga Dapat Tandaan sa Ibabaw ng Tanghalan

• Tindig- kinakailangang matikas ka. Hindi ka magiging

kapani-paniwala kung ika’y mukahang nanghihina o
mukhang sakitin.
• Tinig- dapat ang tinig ay maging mapanghikayat at
nakakaakit pakinggan.
• Kumpas- kung wala nito, ang nagsasalita ay mukhang
tuod o robot. Ang kumpas ng kamay ay kailangang
maging angkop sa dila ng nagsasalita o mga salitang
nababanggit.
• Kilos- ang kilos ng mga mata, balikat, paa at ulo ay
maaaring makatulong o makasira sa isang nagsasalita.
 GLOSSOPHOBIA
• Ikaw ba ay nakaranas nang kabahan, pagpawisan
ang mgaa palad at mangatog ang mga tuhod
bago at habang nagsasalita sa harap ng ibang tao?
• Ang takot sa harap ng madla o publiko at
tinatawag na “GLOSSOPHOBIA” o stage fright.
• ito ay ang takot na mapagtawanan bunga ng
maling grammar, maling bigkas, masagwang
tindig o postyur, kakatwang ideya o anyong pisikal.
 PAANO MAPAGLALABANAN ANG GLOSSOPHOBIA?

• Magkaroon ng positibong saloobin.

• Magtiwala sa iyong sarili.
• Tanggapin mo ang iyong sarili, ang iyong mga tagumpay
at kabiguan, ang iyong mga kalakasan at kahinaan, ang
iyong mga kagandahan at kapintasan.
• Magkaroon ng marubdob na pagnanasang maging
mahusay na tagapagsalita.
• Harapin ang takot, at huwag itong takasan.
• Magsanay nang magsanay.
• Isipin ang madlang tagapakinig ay
palakaibigan at hindi mapanghusga.
• Magbihis ng naaayon sa okasyon.
• Mag-imbak ng maraming kaalaman.
• Dumating maaga upang maging pamilyar sa
lugar at madlang tagapakinig.
• Magdasal
 SENYALES MGA MAAARI MONG GAWIN
Pagpuputul-putol ng Marahang igalaw-galaw ang mga daliri
pananalita at bilis ng ng isa mong paa hanggang sa lubusan
pagsasalita nang mawala ang pagkatakot
Maya’t mayang paggalaw ng Ilagay at ipahinga ang iyong mga kamay
mga kamay sa podium.
Ilagay ang iyong mga kamay sa iyong
gilid.
Ilagay isang kamay sa lecture note
habang ang isa naman ay ilaan sa mga
kailangang kumpas.
Panginginig Huminga nang malalim at iwasang
tumingin sa iyong kaibigan na maaaring
makapagpatawa sa iyo o makapagdulot
 MGA
KASANAYANG KASANAYAN
DI-PORMAL SA PAGSASALITA
KASANAYANG
• Pakikipag-usap PORMAL
• Pagpapakilala sa sarili • Masining napagkukwento
o sa ibang tao • Pagbigkas ng tula
• Pakikipag-usap sa • Balagtasan
telepono • Pakikipagpanayam
• Pagbibigay ng • Pangkatang talakayan
direksyon o panuto • Pagbabalita
• Pagkukwento • Pagtatalumpati
• pakikipagdebate
• Masining na pagkukwento Mga pormal na kasanayan
Isang ang pagkukwento na naglalaman ng isang akdang
pampanitikan na nagsasaad ng mga pangyayaring maaaring totoo o
kaya ay likhang-isip lamang.
May ilang pamantayang dapat sundin sa masining na
pagkukwento. Ito ay ang mga sumusunod:
1. Tiyaking alam na alam ng ikukwento.
2. Balangkasin sa isip ang kwento bago magsalaysay
3. Iwasang ikwento ang mga di-mahalagang bahagi
4. Gumamit ng mga angkop na salita sa pagkukwento
5. Isalaysay ang kwento na parang nakikipag-usap
6. Sikaping maging masigla sa pagkukwento
7. Bigkasing malinaw ang mga salita.
 Balagtasan

• Uri ng tulang patnigan na may layuni na pagtatagisan ng

talino sa paraang patula. Tatlo lamang ang participant na
pinangungunahan ng Lakandiwa at dalawang
mambabalagtas na nagtatagisan ng katwiran. Ang isa ay
maaaring sang-ayon at ang isa ay di sang-ayon sa
paksang pinagtatalunan.
 Pakikipanayam

• Ito ang interview sa ingles na ang kahulugan ay

pakikipag-usap o pakikipagpulong ng isang taong
kumakalap ng mga impormasyon sa isang tao na
makukunan niya ng impormasyon.
 Pangkatang Talakayan

• Isang kasanayan sa pagsasalita na tuwirang pag-uusap ng

isang maliit na pangkat ng tao. Ang mga kasama sa
talakayan ay nagpapalitan ng mga temang pinag-uusapan.
• May iba’t ibang uri ng talakayan gaya ng mga sumusunod:
Ø Lecture-Furom- katulad ng symposium iisa lamang ang
tagapagsalita
Ø Panel Discussion-Impormal na talakayan ng tatlo hanggang
anim na kasapi na naglalayong mapag-usapan at malutas
ang isang problema o isyu sa harap ng mga manonood o
tagapakinig.
Ø Simposyum – isa itong kalipunan ng di kahabaang
talumpati na binibigkas ng iba’t ibang tagapagsalita sa
lugar ng mga tagapakinig. Sa halip na makahanap ng
mga solusyon tungkol sa isang problima, layunin nitong
maglahad ng iba-ibang pananaw tungkol sa itinakdang
paksa. Karaniwang kontrolado ng isang tagapamuno ang
simposyum. Inilalahad niya ang paksa, gayundin
ipinakikilala niya ang mga tagapagsalita at siya rin ang
namamahala sa malayang talakayan pagkatapos
magsalita ng lahat.
Ø Round Table Discussion – binubuo ito ng apat o higit pang
eksperto sa isang paksa na nagpapalitan ng mga
pananaw o kuru-kuro tungkol sa isang nadaramang
Ø Malayang Talakayan(Open Forum) – tiinatawag ng
moderator ang ilang tagapakinig na nasa audience na
ibig magsalita. Kapag tapos na magsalita ang lahat,
maaaring ibuod ng moderatorang mga pananaw na
ibinigay o kung kinakailangang mapagkasunduan.
Ø Meet the Press – walang tiyak na paksa o problema sa
uring ito. May grupo ng mga tagapagtanong(maraming
mga reporter) ang nagtatanong sa isang eksperto o
kilalang tao tungkol sa isang paksa sa layuning
makakuha ng mga impormasyon kaugnay sa iba’t ibang
problemang panlipunan o pulitikal.
 Newscasting o Pagbabalita

• Ito ay kasanayan sa pagsasalita na pagsasahimpapawid

ng mga pang-araw-araw na pangyayari sa lipunan,
pamahalaan, sa mga sakuna, sa industriya, sa agham at
iba’t ibang paksa sa loob at labas ng bansa. May layuning
maghatid sa madla ng mahahalagang impormasyon sa
pamamagitan ng pinakamadaling paraan ng
pakikipagtalastasan. Ito ay ang radio at telebisyon.
 Mga Katangian ng Isang Newscaster
• Pagkakaroon ng kasanayan sa wikang Ingles at
Filipino
• Marunong magdala ng isang diskusyon
• May naalalaman tungkol sa kanyang ibinabalita.
• May tiwala sa kanyang sarili.
• Malakas ang loob.
• Kahali-halina ang tinig.
• Isang sining ng pasalitang pahayag na ang layunin ay
PAGTATALUMPATI
makaakit at makahikayat sa mga nakikinig sa
mahalagang paksang inilalahad.
 Apat na Paraan ng Pagbigkas ng Talumpati

• Pagbasa sa isinulat na talumpati.

• Pagbigkas mula sa balangkas ng talumpati.
• Pagbigkas mula sa buod ng mahahalagang paksang-diwa ng
talumpati.
• Pagbigkas nang hindi pinaghandaan o extemporaneous.
 Tatlong Katangian ng Isang Mananalumpati

• Kaalaman – maaaring gamitin ang pagmamasid, pagbasa

at masusing pag-aaral upang umunlad ang kaalaman.
• Pagtitiwala sa sarili – hindi magkakaroon ng tiwala sa
sarili kung walang sapat na kaalaman at kahandaan sa
talumpating bibigkasin.
• Kasanayan – sanayin ang sariling magsalita nang
malakas at malinaw sa himig na nakikipag-usap
 URI NG PAGSASALITA
Ayon kay Badayos (2005), mayroong apat na pangkalahatang uri ng
pagsasalita. Ito ay ang mga sumusunod:
1. Pagbasa ng isang itinakdang papel. May binabasa kang iskrip. Maaaring
maging kabagut-bagot ito sa tagapakinig. Halimbawa nito ay ang pagbasa ng
hatol sa loob ng korte.
2. Memoryadong pagsasalita. Ang lahat ng sasabihin mo ay huhugutin mula sa
iyong memorya. Halimbawa nito ay ang batang nagtapos bilang valedictorian.
3. Impromtu. Tinatawag ito sa ingles na “spur of the moment” kung saan
binibigyan ka ng pagkakataong makapagsalita nang walang ni anumang
kahandaan
4. Ekstemporenyus. Bibigyan ka ng maikling panahon para makapaghanda ng
iyong sasabihin sa paraang pabalangkas. Halimbawa nito ang mga field
reporter sa radio at telebisyon.
 PAGBASA

• Ayon kay Goodman (sa Pagkalinawan 2004), ang

pagbasa ay isang psycholinguistic guessing game na
kung saan ang mambabasa ay bumubuo ng bagong
kaisipan mula sa tekstong binabasa.
• Sa mas simpleng pagpapakahulugan, ang pagbasa ay
ang pagkilala at pag-unawa sa mga simbolo at sagisag
na nakalimbag. Ang mga simbolo o sagisag ay tumutukoy
sa mga letra, salita, mga parirala o pangungusap.
 KAHALAGAHAN NG PAGBASA

• Mainam na paghahanda upang madagdagan ang kaalaman sa mga

paksang itatanong sa mismong araw ng pagsusulit.
• Nagpapayaman ng bokabularyo ay susi sa pag-unawa ng mga tanong sa
kahit anong pagsusulit o kahit sa mga ordinaryong pag-uusap lamang
• Mararating ng imahinasyon mo ang maraming lugar.
• Makabubuo ka ng sarling pananaw hinggil sa mga isyu na maari kaiba
sa sinasabi ng iyong propesor sapagkat ikaw mismo ang nakabasa.
• Magkaroon ng mas malalim na pag-unawa hinggil sa iyong kurso at
tinatahak na propesyon.
• Magiging inspirasyon sa iba pang mag-aaral na maging palabasa
PROSESO NG PAGBASA
PERSEPSYON Kinikilala ang
simbolong nakalimbag.

KUMPREHENSYON Pag-unawa sa
mga mensaheng inihahatid
ng mga simbolo.

APLIKASYON Paglalapat at
pagpapahalaga sa mga kaisipang
inilahad ng awtor.
 PARAAN NG PAGBASA

• TAHIMIK NA PAGBASA O SUBVOCALIZATION. Ito ang

pagbabasa sa tahimik na paraan. Hindi naman kasi
nangangahulugang walang tunog o ingay na nalilikha ang
isang mambabasa, bagkus maaari rin naman na ito ay
may kaakibat na mahinang boses.
• MALAKAS NA PAGBASA O VOCALIZATION. Ang
pagbasa ng malakas.
 MGA TEKNIK SA PAGBASA

• ISKANING. Mabilis na pagbasa na ang pokus ay

makuha ang mga ispesipikong impormasyon.
Halimbawa: paghahanap ng pangalan mo sa
listahan ng mga pumasa sa Licensure examination for
Teacher , at paghahanap ng salita sa diksyonaryo.
• ISKIMING. Mabilis na pagbasa na ang pokus ay ang
paghahanap ng pangkalahatang impormasyon.
Halimbawa: paghahanap ng anumang
impormasyon na may kaugnayan sa paksang nais pag-
aralan o pagtuunan ng pansin.
 MGA TEKNIK SA PAGBASA

• REPLEKTIB. Pagsasabuhay ng isang

mambabasa sa kanyang binasa at nauunawaan
niya ito ng lubos.
• MULING-BASA O RE-READING. Tumutulong
upang maging pamilyar ang mambabasa sa mga
detalye ng binabasa tungo sa lubos na pag-
unawa.
Halimbawa: muling pagbasa ng mga akdang di lubos na
naunawaan sa unang pagbasa.
 MGA TEKNIK SA PAGBASA
• KASWAL. Pag-uubos ng oras lamang ng pagbasa. Walang
tiyak na intensyon.
Halimbawa: pagbasa ng magasin bilang pampalipas
oras.
• KRITIKAL. Pagsusuri at pagsasala ng mga impormasyong
iyong binasa; paggamit ng sariling pamantayan kung
pinaniniwalaan o hindi ang isang impormasyong binasa.
• KOMPREHENSIBO. Pagkuha ng detalye maging ito man
ay maliit o malaking detalye.
• PRIBYUWING. Kinukuha lamang ng mambabasa ang mga
mahahalagang impormasyon ng isang babasahin.
Halimbawa: pagbasa ng pamagat ng aklat, awtor,
tagapaglimbag, talaan ng nilalaman.
 PATNUBAY SA MABISA AT EPEKTIBONG
PAGBABASA

• Dapat malinaw ang layunin sa pagbasa ng isang

aklat. Alamin kung ano ang kailangan mo.
• Dapat gumamit ng maraming teknik sa pagbasa
ayon sa layunin mo. Alamin kung kailangan na
pahapyaw o masusing pagbabasa.
• Dapat maging sanay sa pormal at kaayusan ng
materyales na binasa tulad ng maikling kwento,
sanaysay, tula, dula, at iba pa.
 PATNUBAY SA MABISA AT EPEKTIBONG
PAGBABASA
• Ang matalas at malawak na bokabularyo ay
makatutulong sa mga mag-aaral.
• Magkaroon ng konsentrasyon sa kakayahan mo sa
pagbabasa.
• Dapat ugaliin ang madalas na pagbabasa
 MGA KASANAYAN SA PAGBABASA

Pagkilala sa salita. Nagiging pamilyar sa paningin ng

sanay magbasa ang mga salitang paulit-ulit niyang
natutunghayan sa binabasang teksto o aklat kaya. Malaki ang
naitutulong nito sa pag-unawa sa pagbabasa.
• Pag-unawa sa salita. Nagiging mahusay umunawa sa
kahulugan ng mga salita ang sanay magbasa. Ang isang
mapagbasa ay kaibigang matalik ang diksyunaryo na kanyang
sinasangguni kapag nakatatagpo ng mga bagong salita sa
akdang kanyang binasa.
• Tulin sa pagbasa ng tahimik. Kapag nasanay ng
bumasa, nawiwili na siyang magbasa at sa paulit-
ulit niyang pagbasa, uunlad din ang tulin niyang
bumasa.
• Yumayaman ang talasalitaan. Sa pagbabasa,
nakatatagpo tayo ng mga bagong salita na kapag
nauunawaan natin ang kahulugan ay nagagamit
na sa pagpapahayag at nagiging talasalitaan na.
• Nagiging mapanuri sa pagbabasa at
pagpapahalaga. Higit na nagiging mapanuri at
nagpapahalaga sa binasa ang isang sanay sa
• Sanay bumasa sa pagitan ng mga linya. (reading
between the lines). Nasasabi niya ang natatagong
kahulugan o pahiwatig na kahulugan sa binabasang mga
pangungusap.
• Nakapagsusuri ng mga materyal upang makuha ang
mga pangunahing kaisipan at layunin sa pagbabasa.
• Maliwanag na pagbasang pasalita.
• Natututong magsalita ng graph, mapa at graph.
• Marunong gumamit ng aklatan at mga sangguniang
aklat.
 PAGSULAT

• Ang pagsulat ay pagtatala ng mga sagisag at simbolo na

binubuo ng mga salita upang makapagbigay ng mga
impormasyon, kaalaman, ideya, kaisipan, at iba pa ( sa
Espina at Borja, 1998).
• Ito rin ay ang paglikha na ang pinakabatayang elemento ay
pangungusap na binubuo ng payak na pangungusap,
tambalang pangungusap o langkapang pangungusap (sa
Pagkalinawan, et. al 2004).
• Ang pagsulat ay isang kompleks na gawain dahil
marami ang dapat isaalang-alang bago ka
magsulat.
• Ang pagsulat ay……
ang pakikipagtalastasan sa isang tukoy na
awdyens.
may tiyak na layunin
isang aktibo at dinamikong proseso
may iba’t ibang anyo
pag-iisip, pagkatuto, pagbuo ng desisyon at