ΕΝΟΤΗΤΑ 19

Από την 3η Σεπτεμβρίου 1843 έως την έξωση του Όθωνα (1862)

Η καθιέρωση της συνταγματικής μοναρχίας

Σύνταγμα του 1844: θεσπίστηκε το πολίτευμα της συνταγματικής μοναρχίας.
1. τη νομοθετική εξουσία ασκούσαν από κοινού α. ο βασιλιάς β. η Γερουσία (τα μέλη
της διορίζονταν από τον βασιλιά και ήταν ισόβια) γ. η Βουλή (τα μέλη της εκλέγο
νταν από το λαό).
2. η εκτελεστική εξουσία ασκούνταν από τον βασιλιά μέσω υπουργών που ο ίδιος διό
ριζε και έπαυε, χωρίς την έγκριση της Βουλής.
3. οι δικαστές (δικαστική εξουσία) διορίζονταν και παύονταν από τον βασιλιά.
4. το σύνταγμα του 1844 διέθετε και ορισμένα φιλελεύθερα στοιχεία (άρθρα για τις
ατομικές ελευθερίες).

Η διαμάχη αυτοχθόνων-ετεροχθόνων
Αυτόχθονες Έλληνες αυτοί που ήταν γεννημένοι σε περιοχές που εντάχθηκαν στο
ελληνικό κράτος.
Ετερόχθονες Έλληνες όσοι ήταν γεννημένοι σε περιοχές που βρίσκονταν έξω από τα
σύνορα του ελληνικού κράτους.
Οι αυτόχθονες διαμαρτύρονταν επειδή οι ετερόχθονες είχαν καταλάβει πολλές από
τις θέσεις της δημόσιας διοίκησης λόγω της μόρφωσής τους.
Η Εθνοσυνέλευση αποφάσισε, αφού οι αυτόχθονες είχαν την πλειοψηφία, οι ετερό
χθονες, δίχως να χάσουν το δικαίωμα του Έλ ληνα πολίτη, να μην επιτρέπεται να διο
ριστούν σε θέσεις της διοίκησης παρά μόνο στην εκπαίδευση και τον στρατό. Επίσης,
ετερόχθονες μπορούσαν να εκλεγούν βου λευτές μόνο σε οικισμούς ετεροχθόνων, αν
αυτοί διέθεταν ορισμένο αριθμό κατοίκων.

Η λειτουργία του πολιτεύματος

Θετικό στοιχείο; η καθιέρωση των κοινοβουλευτικών θεσμών
Αρνητικά στοιχεία: 1. Οι υπερεξουσίες του βασιλιά
2. η χρήση αθέμιτων μέσων όπως καλπονοθεία, εκβιασμοί, χρημα
τισμοί στις εκλογές του 1844 για να επηρεαστούν οι ψηφοφόροι.
Τέτοιες πρακτικές εφάρμοσε κυρίως το γαλλικό κόμμα και ο ηγέτης του, ο Ιωάννης
Κωλέττης, που έγινε πρωθυπουργός (1844-1847). Συνεργάστηκε με τον Όθωνα, παρα
βίασε κατ’ επανάληψη το σύνταγμα, αγνόησε τη Βουλή και χρησιμοποίησε κρατι
κούς πόρους για την εξυπηρέτηση ψηφοφόρων του.

Μεγάλη Ιδέα και αλυτρωτισμός

Αυτή την εποχή διατυπώθηκε η θέση ότι, για να αναπτυχθεί η χώρα, θα έπρεπε πρώτα
να διευρυνθούν τα ελληνικά σύνορα ώστε να περιλάβουν περιοχές με ελληνικούς πλη
θυσμούς που βρίσκονταν υπό ξένη -κυρίως οθωμανική- κυριαρχία.
Ορισμός Μεγάλης Ιδέας: ιδέα για την οποία αξίζει να αγωνιστεί όλο το έθνος, όρος
που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Κωλέττη σε ομιλία του στην Εθνοσυ
νέλευση το 1844.

1
Η Μεγάλη Ιδέα έγινε αποδεκτή από την ελληνική κοινωνία, υιοθετήθηκε ως επίσημη
κρατική πολιτική και σφράγισε τη ζωή και την ιδεολογία του ελληνισμού μέχρι τις
πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα.
Ορισμός: αλύτρωτοι Έλληνες αυτοί που ζούσαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία,
επειδή δεν είχαν, ακόμη, απελευθερωθεί
Αλυτρωτισμός: η πολιτική που στόχευε στην ένταξη, τη δική τους και των εδαφών
στα οποία κατοικούσαν, στο ελληνικό κράτος.
Παράλληλα, μια άλλη αντίληψη, που εκφραζόταν, κυρίως, από τον Αλέξανδρο Μαυ
ροκορδάτο και το αγγλικό κόμμα υποστήριζε ότι μόνο αν προηγούνταν η οικονομική
ανάπτυξη της Ελλάδας θα ήταν εφικτή και η εδαφική επέκτασή της.

Ο Κριμαϊκός πόλεμος (1854-1856) και ο ελληνισμός

Το 1854 ξέσπασε ρωσοτουρκικός πόλεμος που μεταφέρθηκε στη ρωσική χερσόνησο
της Κριμαίας (Κριμαϊκός πόλεμος).
Ο Όθωνας και πολλοί Έλληνες θεώρησαν ότι δινόταν στην Ελλάδα μια καλή ευκαι
ρία να διευρύνει τα σύνορά της. Έτσι, στις αρχές του 1854, Έλληνες στρατιωτικοί ορ
γάνωσαν εξεγέρσεις στη Θεσσαλία, στην Ήπειρο και στη Μακεδονία αγγλικά
και γαλλικά στρατεύματα που είχαν ταχθεί στο πλευρό του σουλτάνου να καταλά
βουν τον Πειραιά απαιτώντας από τον Όθωνα αυστηρή ουδετερότητα της Ελλάδας.
Αποτελέσματα του Κριμαϊκού πολέμου: 1. ήττα της Ρωσίας.
2. ο σουλτάνος προχώρησε σε μεταρρυθμίσεις, γνωστές ως Χάτι Χουμαγιούν (1856),
με στόχο τη διασφάλιση της ισότητας όλων των υπηκόων της Οθωμανικής αυτοκρα
τορίας, ανεξάρτητα από φυλή ή θρήσκευμα. Έτσι εγκαινιάστηκε μια περίοδος ανάπτυ
ξης του ελληνισμού στην Οθωμανική αυτοκρατορία.
3. τα τρία παλαιά κόμματα (αγγλικό, γαλλικό και ρωσικό) έπαψαν να υπάρχουν, κα
θώς η ελληνική κοινή γνώμη έχασε την εμπιστοσύνη της και στις τρεις Μεγάλες Δυ
νάμεις.

Η έξωση του Όθωνα (1862)

Μια νέα γενιά πολιτικών με φιλελεύθερες ιδέες εκτιμούσαν ότι ο Όθωνας δεν είχε
πλέον τίποτα να προσφέρει στη χώρα.
Στο Ναύπλιο, το κυριότερο αντιοθωνικό κέντρο, ξέσπασε την 1η Φεβρουαρίου 1862
επανάσταση (Ναυπλιακά), που, αν και δεν πέτυχε, έδειξε τη φθορά του καθεστώτος.
Τον Οκτώβριο του 1862 στασίασε και η φρουρά της Αθήνας.
Ο Όθωνας κηρύχθηκε έκπτωτος και υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει τη χώρα. Έφυγε
για το Μόναχο, όπου και πέθανε το 1867.