Tuingids

voor BLIJE VOGELS

k kaart
Zoe nin
binne
 VOGELS IN JE TUIN? WINTERKONING 9 - 10,5 cm
Zenuwachtig vogeltje met
opstaande staart.
Eet insecten, larven en
PIMPELMEES 10,5 - 12 cm spinnen dicht bij de grond.
Hangt graag aan vetbol-
GROTE BONTE SPECHT 23-26 cm len en pindanetje. Gele
Opvallend rood ‘broekje’. Houdt van buik, blauw petje en zwarte
oogstreep. HEGGENMUS 13 - 14,5 cm
bomen in de tuin. Mannetje heeft rood
Onopvallend rondscharrelend op de
vlekje op de kop. Eet graag nootjes en
grond of in hagen en struiken op zoek
zaden.
naar zaden, spinnen en andere bo-
demdiertjes. Dit is geen mus; hij heeft
een grijs kopje, spitse snavel en is nooit
KOOLMEES 13,5 - 15 cm
in groep.
Vaak op voedertafel op zoek naar
pinda’s en zonnebloempitten.
Heeft een zwart kopje en ‘das’. Bij
het mannetje is deze breder en RINGMUS 12,5 - 14 cm
langer. Niet schuw. Lijkt op huismus, maar heeft
bruin kopje, opvallende zwarte
vlek op wang en witte halsband.
Vrouwtjes verschillen niet.
Houdt van zaden.

STAARTMEES 13-15 cm
Wit-roze bolletje met lange staart. GROENLING 14 - 16 cm
Brengt korte bezoekjes in de tuin. Korte dikke snavel. Geel in
Zoekt in groep naar zaden of insectjes vleugel en staart. Vaak in
en zit vaak op een vetbol. groepjes in dichte struiken.
BOOMKLEVER 12 - 14,5 cm Houdt van zonnebloempitten.
Klimt zowel omhoog als omlaag over
een boomstam, vaak oudere, hoge
SIJS 11 - 12,5 cm
loofbomen. Eet graag insecten, zaden KEEP 14 - 16 cm
Klein, geelgroen met kort
en noten. Oranje borst en witte buik. Meestal op
gevorkt staartje. Graag in els
of berk en vaak in groepjes. de grond, op zoek naar zaden. Vaak in
Minder op de grond. Is verzot groep en in gezelschap van vinken.
op elzenzaad.

VINK 14 - 16 cm
Twee witte vleugelstrepen met grijzig
kopje. Kruinveertjes vaak opgericht. VINK 14 - 16 cm
Schuifelt kort over de grond op zoek Minder opvallend dan het
naar beukennootjes of zaden die mannetje. Wordt vaak HUISMUS 14 - 16 cm HUISMUS 14 - 16 cm
andere vogels lieten vallen. verward met vrouwtje Lichtbruin met opvallende streep Korte dikke snavel, zwart rond oog
huismus, maar heeft ook achter het oog. Vaak in groep maar bleke wang. Tsjilpend in
2 witte vleugstrepen. samen met mannetjes. groepjes, eet vooral zaden.
MEREL 23,5 - 29 cm
ZANGLIJSTER 20 - 22 cm
Bruin verenkleed, kleur op de
Schuw, meestal kortstondig op de
borst kan variëren. Zitten vaak
voederplaats. Verzot op slakken, slaat
andere merels achterna.
slakkenhuisjes kapot op stenen en tegels.

MEREL 23,5 - 29 cm
Zwart verenkleed, oranje snavel en
oogrand. Eet graag fruit en bessen.
Hupt met beide poten tegelijk. GAAI 32 - 35 cm
Opvallende blauwe vlek in vleugel.
Golvende vlucht. Luide, hese schreeuw.
SPREEUW 19 - 22 cm Verzot op eikels en beukennootjes.
Stapt fier en zit graag in groep.
Witte spikkels op de buik die
verdwijnen in de zomer. Verlekkerd op
insecten, bessen en appels.

ROODBORST 12,5 - 14 cm
Meestal alleen, kan fel uithalen naar TURKSE TORTEL 29 - 33 cm
andere vogels. Eet graag insecten, Vrij kleine duif met zwart nekbandje.
spinnen en andere kleine diertjes. Zeer algemeen. Zoekt als koppel of in
groep naar zaden en fruit.

KAUW 30 - 34 cm
Lijkt op kraai, maar kleiner met grijze nek en
witblauwe ogen. Erg sociaal, vaak in groep.
HOUTDUIF 38 - 43 cm
Zoekt op de grond naar voedsel.
Grootste duif met witte vlek in de nek en witte
streep in de vleugels. Zoekt op de grond naar
zaden of etensresten. EKSTER 40 - 51 cm
Nieuwsgierige alleseter met lange
glanzende staart. Luidt vaak als eerste
alarm bij gevaar (huiskat, roofvogel, vos).
ZWARTE KRAAI 44 - 51 cm
Grote, intelligente vogel met
forse snavel. Alleseter met
rauwe roep ‘kraaaa-kraaaa’.
Ruimen de natuur op door ONTDEK MEER VOGELS OP
kadavers te eten.
WWW.NATUURPUNT.BE/VOGELS

3
 OOG VOOR VOGELS?
Ontdek het ruime aanbod vogelvoer, nestkasten, vogelgidsen en voederhuizen in de
online Natuurpunt Winkel. Je vindt er de beste kwaliteit en de ruimste keuze.

www.natuurpunt.be/winkel

VOEDERHUIS ANWB GIDS VOEDERMIX NESTKAST

PASADENA MIAMI

Kijk op www.natuurpunt.be/winkel voor meer info

Inhoud
7 De liefde gaat door de maag 22 Zo maak je een nestkastje
14 Checklist vogelvriendelijke tuin 26 Vaak gestelde vragen
16 Wie vliegt daar? 28 De tuinvogelexpert

5
 Prachtig!
Je hebt de stap gezet om van je eigen tuin een vogelparadijs te maken.
Mogen we je al van harte bedanken uit naam van de koolmees, de boomklever
en de vink? Dit boekje vertelt je hoe je jouw tuin omtovert tot een paradijs
voor jezelf, maar ook voor de vogels.

Vogels houden van tuinen, Gazon neemt in onze

zelfs van de kleinste. In heel Vlaamse tuinen vaak meer
Vlaanderen wordt de totale dan 50% in beslag. Kies
oppervlakte tuin geschat op je voor een
9%. In de stad maken tuinen natuurlijke
zelfs 20% uit van de opper- tuin, dan krijg
vlakte. Daarmee is er meer je ongetwij-
privégroen dan openbaar feld meer
groen. Voor heel wat planten bezoekers
en dieren vormt jouw tuin(tje) in je tuin.
een levensnoodzakelijke
biotoop, zeker in de stads-
kern.

it
Check -15 Zin om van jouw tuin een vogelvriendelijk paradijs te maken?
14
op p.
Sla er dan de Checklist voor een Vogelvriendelijke Tuin op na.

6
Je tuintype bepaalt het aantal vogels in je tuin.
1 2
De liefde van de
vogel gaat door de maag
H
et vogelleven is nogal intens. Vogels
hebben daarom lichaamstemperaturen
van ruim veertig graden. En vliegen, dat
vreet energie. Daarom zijn vogels voort-
durend bezig met het vinden van voedsel. Maar
in de winter kan dat moeilijk zijn; de dagen zijn
dan kort en de nachten lang. Vogels rammelen ’s
morgens van de honger. Kleine vogels verliezen
dan tot wel tien procent van hun lichaamsge-
wicht. Hopelijk kunnen ze op dat moment terecht
op jouw voedertafel. Want net dan krijg je de tuin-
vogels goed te zien. Al hun aandacht gaat op dat
moment immers naar het zoeken naar eten.
3 4
Pak je het slim aan, dan komen ze zelfs tot vlak
bij je raam. Vooral in de winter is regelmatig
voederen belangrijk. De vogels moeten op jou
kunnen rekenen. Ze nemen een vaste route langs
de tuinen en willen graag precies weten waar
en wanneer er iets te halen valt. Zo help je ze
de winter door. Door vogels het hele jaar bij te
voederen, vergroot je hun vitaliteit, waardoor er
meer vogels de winter overleven, er meer kunnen
gaan broeden, en er dus ook meer jonge vogels
geboren worden, die goed opgevet het najaar
ingaan. Jouw beloning? Je krijgt ze soms van heel
dichtbij te zien en wordt geregeld getrakteerd op
een prachtig vogelconcert.
7
 WANNEER
BEGINNEN MET VOEDEREN
In elk seizoen hebben vogels behoefte
aan voldoende voedsel. Je kan daar-
om op elk moment in het jaar begin-
nen met het voederen.
Zeker in de winter, bij vorst of een dik pak sneeuw.
Maar ook in het voorjaar. Dan zijn alle zaden
inmiddels op en staat het broedseizoen weer voor
de deur. De blijvers moeten zich vervolgens dik
eten om de (strenge) winter door te komen en
de trekvogels hebben duizenden kilometers voor
de boeg. Wel altijd goed overwegen wat je best
voedert in welk seizoen; vet alleen in de winter, in
de zomer alleen voeding zoals granen en noten.
8
ER IS TOCH
GENOEG VOEDSEL
IN HET VOORJAAR?
In elk jaargetijde kan voedsel-
schaarste optreden. Langdurige
regen, droogte of een slecht insecten-
jaar kunnen oorzaken zijn.
Veel vogels sterven dan, vooral diegene die in de
zomer voordien werden geboren. Zo is de natuur
en het hoort erbij. Door bij te voederen is het
toch mogelijk om vogels in alle seizoenen door
periodes met weinig voedsel heen te helpen. Ook
in augustus en september, de periode waarin ze
hun veren vervangen (de rui) kunnen een aantal
soorten extra graan gebruiken.
 IS BIJVOEDEREN
GOED VOOR JONGE VOGELS?
Volwassen vogels zullen altijd proberen hun
jongen eiwitrijk voedsel te geven zoals insecten,
spinnen en andere kleine diertjes.
Wanneer er een voedselgebrek is,
worden alle insecten aan de jongen
gevoederd en schakelen de ouders
vaak over op ander voedsel.
Bij voedselgebrek, bijv. bij langdurige vrieskou
of overvloedige regenval vinden de vogels geen
insecten en is het aangewezen om vooral zaden
of insecten bij te voederen in je tuin. Zelfs tijdens
de lente of de zomer kan je zo het verschil maken
voor jonge vogels. Bied gevarieerd voedsel aan
zodat vogels voldoende keuze hebben.
9
 EEN IJSJE VOOR
DE DORST
Zorg het hele jaar door dagelijks voor
schoon water. In de winter, bij vorst,
kan je het vogelbad van tijd tot tijd
vullen met lauw water.
Leg er een stuk grofmazig gaas over om te
voorkomen dat de vogels erin gaan baden en hun
veren bevriezen. Ze mogen er alleen van drinken.
Wil je voorkomen dat het water bevriest, los er
dan een paar scheppen suiker in op. Je kan ze
ook geschaafd of versplinterd ijs geven. Ligt er
sneeuw of rijp, dan eten de vogels daar van.
10
VOGELS
AAN TAFEL
Het centrum van een vogeltuin in de
winter is de voederplaats.
Daar plaats je de voedertafel, het voederhuisje of
de voedersilo. Ze zijn te koop in alle soorten en
maten. Het voordeel van een huisje of silo is dat
er een dakje op zit, zodat het voer bij regen niet
doorweekt raakt. Het nadeel is dat niet alle vogels
zo’n dakje prettig vinden. Dat zijn geen rare vo-
gels, zij verkiezen gewoon een open voedertafel.
Op een voedertafel kunnen alle vogels makkelijk
landen, goed om zich heen kijken en snel wegwezen
als het moet. Het is makkelijk er zelf één te maken
van een stuk watervast multiplex. Met latjes maak
je opstaande randen die voorkomen dat het voer
er afrolt. In de hoeken laat je openingen vrij om
regenwater af te voeren. Voor de gezondheid van
de vogels is het van belang dat je de voederplank
wekelijks schoonmaakt met heet water en een
borstel. Zo verwijder je uitwerpselen, beschim-
melde resten en allerlei vervelende bacteriën.

Plaats het huisje of tafel op een open plek waar

de etende vogels een goed overzicht hebben op
de omgeving. Het liefst met een vluchtstruik in
de buurt. Op een hoogte van anderhalve meter is
de voedertafel doorgaans veilig voor springende
katten.
BODEMZOEKERS
Niet alle vogels zijn gediend met een voedertafel.
Er zijn er die het liefst op de grond eten.
Voor hen kan je op de grond een
strooiplaats aanleggen. Er zijn ook
lage voedertafels te koop.
Om te voorkomen dat groot en grof vogelgeweld
snel de maag volpropt, zijn er gepaste gaas-
korven beschikbaar waar kleinere zangvogels wel
doorheen kunnen en grotere vogels niet.
ACROBATEN
AAN DE VETBOL
Acrobaten als mezen en spechten eten
liever bengelend aan een vetbol of
pindanetje.
Daarnaast is er een uitgebreid aanbod aan
allerlei hangende voedersilo’s, waaruit ze hun
zaden en pinda’s kunnen peuteren. De online
winkel van Natuurpunt biedt een ruime keuze aan
verantwoorde en slimme voederautomaten, die je
vlakbij je raam kan hangen (buiten het bereik van
katten) zodat je de vogels van heel dichtbij kan
zien. Door voederautomaten te gebruiken, geef je
meeuwen en kraaien geen kans om grote
hoeveelheden voedsel weg te kapen voor de
snavels van andere vogels.

11
 Koop jouw
vogelvoer
in de online
Natuurpunt
Winkel

VOEDERTIPS
Voeder gevarieerd: beperk Leg de voederplaats in de buurt Breng voedsel gespreid aan
deegwaren en voorzie ook van één of meerdere vlucht- voor vogels met een voedsel-
granen, nootjes of zelfs appels. wegen. territorium, zoals merels.

Vetbollen alleen in de winter Zorg dat de vogels snel dekking Denk ook aan natuurlijk voedsel:
en aan een flexibele tak, buiten kunnen vinden in een doorn- plant enkele bessenstruiken in
bereik van ratten en muizen. struik, dichte struik of haag. je tuin.

Smeer half gesmolten vet Leg de voederplaats niet te dicht Na de winter volgt de broedtijd:
gemengd met zaden tegen de bij het raam aan en vermijd heggen en nestkasten zijn
schors van een boom en lok raamslachtoffers. logische broedplaatsen, maar
spechten en boomklevers. ook een rommelig hoekje kan.

www.natuurpunt.be/winkel

12
13
 Hoe vogelvriendelijk
is je tuin? ✓ Vink aan wat je al hebt en
kijk wat er nog mogelijk is

Boom Geeft schaduw in de
zomer en beschutting in de winter.
Vogels vinden er dekking,
voedsel en broedgelegenheid.
Smulhaag van besdragende
struiken. Vogels vinden hier dekking,
broedgelegenheid en een gedekte
tafel in het najaar. Egels kunnen van
tuin naar tuin lopen.
Composthoop Minder
gft-containers aan de weg.
Zeer rijk aan insecten, wormen
en kevers: voedsel voor vogels.

Voedertafel Leuk
voor de kinderen om de
© Studio Lakmoes

vogels te observeren.
Water of waterschaal
Een goede plek voor vogels om
te drinken en te baden.
14
 Je huis is 10% meer waard met een groene tuin
Bomen en struiken vangen grote hoeveelheden fijn stof op
Een goed aangelegde vogelvriendelijke tuin is minder arbeidsintensief
en 1/3e goedkoper dan een betegelde tuin

Begroeide schutting
Vogels vinden hier dekking,
voedsel en nestgelegenheid.

Nestkastje
Nestgelegenheid voor
Vogelvide Nestgelegen-
mezen en mussen.
heid voor huismussen onder
het dak

Moestuin Lekker
eten uit eigen tuin. Merels
en mussen snoepen mee.

Begroeide gevel Extra

nestgelegenheid voor merels,
heggenmussen en winterkoningen.

Begroeide
pergola Nestplek voor
merels en roodborsten.
Border met inheemse planten Trekt insecten aan:
voedsel voor vogels. Zaden van uitgebloeide planten vormen
voedsel voor mezen, mussen en groenlingen.
15
 Wie
vliegt daar?
wintergast jaargast gebruikt
nestkast

pje van wat losse takjes op elkaar. Noem het

Opmerkelijke nestbouwers
Veel vogels in de tuin zijn eigenlijk bos-
vogels, die graag in boomholten nestelen.
Maar vooral in steden zijn geschikte holten
steeds zeldzamer. Een nestkast helpt dan.
Ekster
Barokke bouwer
Eksters bouwen hun nest
boven in een boom. Een
groot takkennest, versterkt
met aarde en klei. Het nest
is overdekt, als bescherming
tegen - vooral - zwarte kraaien. Zo kan een nest
meer dan een meter hoog worden.
Turkse Tortel
Minimalist
Net als bij andere duiven
bestaat het nest van een
turkse tortel uit een platform-
minimalisme. Of is het luiheid? Vele nesten vallen
naar beneden, maar duiven vangen dat op met
meerdere broedsels per jaar.
Boomklever
Manusje-van-alles
Boomklevers hebben weinig te
leren van spechten, want ze kunnen opwaarts en
neerwaarts kruipen op een boomstam. Ook ha-
meren ze graag noten open en gebruiken ze een
gleuf in de schors als smidse. Net als spechten dus.
Grote bonte specht
Holbewoner
Een nest uithakken kost tijd, zeker drie weken.
Zonde om dat voor één seizoen te doen.
Spechten gebruiken hun hol dan ook
een paar jaar na elkaar. Bij het
uithakken van hun hol, krijgen
ze geen hoofdpijn. Spechten
hebben speciale schokdempers
in hun schedel.

16
 Schone slapers
De meeste vogels slapen ’s nachts lang
en vrij diep. Overdag slapen is gevaarlijk
voor vogels: ze zijn dan een gemakkelijke
prooi. Tussen het voedsel zoeken door
doen ze wel korte dutjes, maar de vogels
blijven waakzaam.
Spreeuw
Samen slapen
Buiten het broedseizoen verzamelen duizenden
en soms honderdduizenden spreeuwen zich voor
de slaap. Uit veiligheid. De kans dat een roofvogel
een spreeuw pakt in een grote groep
is klein. Voor het slapen gaan,
kwetteren spreeuwen uitbundig
met elkaar. Hun indrukwek-
kend luchtballet is een waar
schouwspel.
Koolmees
Slapen in stropdas
Koolmezen
houden van
nestkasten.
Niet alleen om in te
broeden, maar ook om te
slapen tijdens koude nachten.
Het mannetje met de breedste stropdas is het
sterkst, eist de beste nestkast op, en is dus
een gewilde partner voor de vrouwtjes.
Boomkruiper
Knusse knuffelkonten
Als het koud is, kruipen boomkruipers
graag tegen elkaar aan om te slapen.
Als een bolletje wol waar alleen de
staarten uitsteken, zitten ze onder
een dak of in een boomholte. Ook bij
de staartmezen zien we dit gedrag.

17
 Bodemzoekers
Soms zie je vogels op rommelige plekken
in de tuin pikken en wroeten in de aarde:
het typische gedrag van een bodemzoeker.
Roodborst
Dominante druktemaker
Kijk goed om je heen als je in
de tuin werkt. Misschien zie
je een roodborst die loert op
een lekkere worm tussen de
omgewoelde aarde. Je ziet er altijd maar eentje.
Ze dulden geen soortgenoten in hun territorium.
Behalve in het voorjaar, dan laat het mannetje
een vrouwtje toe.
Zanglijster
Schrik der slakken
Naast insecten, larven
en wormen eet de
zanglijster ook
slakken.
Het slakkenhuis
slaat hij kapot op een steen.
Een lastige klus. Zanglijsters
nemen de slakken steeds mee
naar dezelfde plek. Zo’n plek
heet de ‘smidse’.
18
Merel
Bedachtzame alleseter
Bedachtzaam scharrelt een merel op het gazon.
Af en toe trekt hij een sprintje om daarna stil te
staan. Met z’n kop schuin omlaag speurt hij naar
een worm. Maar merels eten ook graag bessen.
Vink
Olijke
opportunist
Vinken zitten niet graag op een voedersilo, maar
wachten tot er zaden op de grond vallen. Ze
profiteren ook van morsende groenlingen en
mezen op uitgebloeide zonnebloemen. Vaak zie
je een kleine groep vinken onder een beuk, want
beukennoten zijn hun favoriete snack.
Gaai
Vergeetachtige verzamelaar
In de herfst verzamelen gaaien duizenden eikels
om onder de grond te verstoppen als wintervoor-
raad. Slechts een deel van de wintervoorraad
vinden ze terug. Zo zorgen gaaien voor
opschietende eiken op
onverwachte plekken.
 Groepsvogels
Waarom zoeken soortgenoten elkaar op?
Veiligheid is een belangrijke reden. Vele
ogen zien meer dan één paar, zeker als je
druk bezig bent met eten. Eten delen daar-
entegen is weer minder leuk.
Ringmus
Rollebollen
Een groep voedsel-
zoekende ringmussen is leuk
om te zien. De achterste vliegen steeds over de
voorste heen, waardoor het lijkt of de groep over
de grond rolt. De ringmus verschilt van de huis-
mus door één van de zeven schoonheden: een
zwarte schoonheidsvlek op beide wangen.
Huismus
Honkvast groepsbeest
De huismus is honkvast en leeft
graag in grote groepen. Als een
huismus een zaadrijke plek vindt,
’roept’ hij zijn soortgenoten want
in een groep is hij veiliger. Vindt
dezelfde mus een stukje brood,
dan vliegt hij er in de gauwte
alleen mee weg.
Kauw
Trouwe partner
Kauwen vormen onafschei-
delijke koppels. Als de jongen
zijn uitgevlogen, verzamelen
de ouders zich met hen op
gemeenschappelijke slaap-
plaatsen. Ze leven in groepen en trekken rond op
zoek naar voedsel: van bessen en insecten. Tot
zelfs lekkere frietjes.
Sijs
Acrobaat in groep
Sijzen gaan met de hele familie op voedseljacht.
In de winter zie je soms grote groepen sijzen in
elzen en berken. Ze warrelen daarbij over elkaar
of hangen acrobatisch aan de elzenproppen en
laten ze zich dan goed bekijken.
19
 Kleurrijke vogels
Vogels pronken graag met hun schoonheid.
Vooral de mannen. De man zet zijn felle
kleuren en tekening in om een vrouw te
verleiden. Vrouwtjes zijn meestal minder
kleurrijk om niet op te vallen tijdens het
broeden.
Halsbandparkiet
Tropische wintergast
Deze grote groene parkiet verwacht je niet met-
een in ons land. Ze komen echter meer en meer
voor. Vooral in de wintermaanden kan je ze te
zien krijgen in je tuin. Krijg je regelmatig bezoek?
Bied hun favoriete voedsel dan geïsoleerd aan.
Zo hou je de rest van de voederplaats langer vrij
voor andere vogels.
20
Appelvink
Kleurrijke dikbek
De appelvink is iets groter
dan de vink en wat het eerste
opvalt is de enorme kegel-
vormige snavel. Maar ook de dikke kop, de forse
stierennek en de korte staart met smalle witte
eindband geven de appelvink een apart uiterlijk.
Groenling
Groen, groener, groenst
Met hun felgroene kleuren lijken groenlingen ver-
dwaalde tropische vogels. Bijna alle tinten groen
vind je terug in zijn veren. In het najaar storten
groenlingen zich massaal op rozenbottels, waar
ze de zaden uitpeuteren.
 Vreemdgangers

Sommige vogelstellen blijven elkaar

een leven lang trouw. Andere zijn minder
loyaal: een aantal soorten staan bekend
als notoire vreemdgangers.

Pimpelmees Winterkoning
Overlever Womanizer
Het vele vreemdgaan van de pimpelmees De kleine gedrongen winterkoningman is
vergroot de kans op succesvol nageslacht. Het een echte womanizer. Eén vrouw is meestal
vrouwtje legt ook nog eens een deel van haar niet voldoende. Hij bouwt tot wel vijf bolvormige
eieren in het nest van een soort- nesten. Het vrouwtje kiest in welk nest zij wil
genoot. Zo spreidt ze haar broeden. De andere nesten zijn voor andere
kansen. Komt ze te overlij- vrouwtjes.
den, dan brengt een
‘adoptiemoeder’
haar jongen
groot.

Heggenmus
Polygamist
Deze onopvallende vogelsoort belijdt het open
huwelijk. Monogame heggenmussen bestaan
niet. Ze hebben een gecompliceerd leven met
driehoeks- of meerhoeksverhoudingen.

21
 Zo maak je zelf
EEN NESTKASTJE
Vogels die van nature in holen broeden, maken ook wel gebruik van een nestkastje.
Zelf een nestkast maken is helemaal niet moeilijk. Kies de juiste afmeting voor de opening
op basis van de soort die je wil huisvesten en hang je nestkast op de juiste plek.

• Teken het bouwplan na op je plank multiplex achterzijde en de zijkanten. Voeg vervolgens

of (fsc-)vurenhout van +/- 18 mm dik,
141 cm lang en 15 cm breed volgens de
tekening.
• Zaag de plank en schuur de zaagranden af
met schuurpapier.
• Maak de opening. De grootte van het gaatje
bepaalt welke vogel erin kan. De onderzijde
van het gaatje moet op zo’n 14 cm van de
bodemplank komen.
• Timmer nu de onderdelen in elkaar. Boor
de schroefgaten voor. Gebruik schroeven
van 3 mm breed en 4 cm lang. Start met de
de bodem toe en tot slot de voorkant.
• Om de kast schoon te maken, moet je het
dakje kunnen openen. Gebruik bijv. een
stukje rubber (vb oude fietsband) op de
bovenzijde van het dak. Dat laat geen water
door.
• Behandel de buitenkant met natuurbeits.
• Hang het nestkastje op. Doe dit minstens
2 à 3m van de grond. Zo kan de kat er niet
aan.

DAK ACHTER- VOOR- ZIJWAND ZIJWAND BODEM

WAND WAND

15 cm 13 cm

20 cm 35 cm 23 cm 25 cm 23 cm 15 cm

22
 Grootte van de vliegopening per vogelsoort

28 mm: pimpelmees
30 mm: kuifmees
32 mm: koolmees, boomklever, bonte vliegenvanger en
ringmus
35 mm: huismus
40 mm: ringmus
45 mm: spreeuw
50 mm: grote bonte specht

Toptips
• Hang meerdere nestkastjes ver genoeg uit
elkaar (minstens 2m).
• Gebruik altijd natuurlijke materialen, zoals • Hang een nieuwe nestkast in het najaar al op.
hout.
• Het hout moet minstens 1,5 cm dik zijn.
Hoe schoonmaken?
• Je nestkastje moet tegen weer en wind
bestand zijn.
• Zorg dat je de nestkast kan openmaken,
• Zorg ervoor dat het dak waterdicht is.
voor de jaarlijkse schoonmaakbeurt.
• Een stokje om op te zitten voor de opening
• Maak je nestkast elke herfst schoon, na het
geeft vaak roofdieren meer kansen.
broedseizoen.
• Verwijder al het nestmateriaal en schrob je
Hoe ophangen? nestkast met heet water en een borsteltje.
Gebruik geen detergent.
• Zorg voor een sterke constructie en hang je
nestkast stevig op.
• Hang het nestkastje op een rustige plek met
de opening naar het noordoosten. Geen zin om te zagen en te boren? Koop
• Zorg dat de aanvliegroute open is zonder een kant en klaar nestkastje of bouwpakket
takken voor de opening. in de online Natuurpunt Winkel.
• Hang het hoog genoeg zodat katten geen >> www.natuurpunt.be/winkel
probleem vormen (minstens 2m).

23
24
Activiteiten en cursussen
Verdiep je in de wondere vogelwereld, leer vogels herkennen of kom genieten van een prachtig vogelcon-
cert. In het ruime aanbod aan activiteiten en cursussen van Natuurpunt vind je alles om de vogels en de
natuur in Vlaanderen te ontdekken.

Kijk op www.natuurpunt.be/agenda en beleef de natuur in jouw buurt.

25
 Waarom vliegen er vogels
tegen mijn raam?
VAAK GESTELDE Veel vogels die we op bezoek krijgen

VRAGEN
zijn niet vertrouwd met het grote aantal
ramen dat Vlaanderen rijk is. Jaarlijks
vallen er dan ook vele dodelijke slacht-
offers na aanvaring met een raam. Heb
je een gevaarlijke ruit? Zorg ervoor dat
je iets dichtbij je raam plaatst: planten,
gordijnen, … Je kan ook matte strips
of vogelsilhouetstickers aanbrengen.
Wat er op de ruit hangt heeft daarbij
geen belang, het obstakel-effect is hier
Ik heb een gewonde belangrijker.
vogel gevonden. Wat nu?
In de natuur kunnen vogels gewond raken. Dat is onderdeel
van het vogelbestaan. Helaas is de oorzaak veel vaker
minder ‘natuurlijk’; een aanrijding, een aanval door een kat.
Dan hebben gewonde wilde vogels onze hulp nodig. De
vogel moet zo snel mogelijk naar een vogelopvangcentrum
gebracht worden. Op www.vogelbescherming.be vind
je een lijst van erkende vogelopvangcentra.

Let wel op: pas uitgevlogen jonge vogels of vogels in

de rui zien er soms hulpeloos uit, maar mankeren niets.
Pas uitgevlogen jonge vogels zet je best zo dicht
mogelijk bij het nest op een veilige plaats ver weg van
bijvoorbeeld katten. Als het beestje toch niet meer wordt
opgevangen door de ouders, neem je contact op met het
vogelopvangcentrum. Probeer vooral niet zelf een wilde
vogel te verzorgen of groot te brengen. Vele soorten stellen
zeer specifieke eisen aan hun voedsel. Voor het houden van
wilde dieren heb je bovendien een vergunning nodig.

26
 De paar geroofde jonge vogels
zijn de tol die ze daarvoor beta-
len. De verhouding kraaien,
kauwen, eksters en zangvogels
is in de natuur goed geregeld.
Kraaien eten bovendien vaak
slakken als eiwitbron, daarmee
zijn ze dus ook een beetje de
bondgenoot van de tuinman.
Waar zijn de vogels
in de zomer?
Na het broedseizoen trekken
veel zangvogels zich terug om in
alle rust te kunnen ruien. Daarom
Kraaien, kauwen Mijn kat vangt is het tijdens de zomermaanden
een pak stiller in de tuin. Bij het
en eksters op bezoek? vogels in mijn tuin, ruien krijgen de vogels een nieuw
wat nu? verenpak en zien ze er soms wat
Kraaien, kauwen en eksters rafelig uit. Toch kunnen ze dan
worden soms beschouwd als de best wel wat extra voeding ge-
Jaarlijks vallen vele miljoenen
grote vijand van jonge vogels. bruiken, dus blijf je best voede-
tuinvogels ten prooi aan huiskat-
In de broedtijd presteren ze het ren. Stem de hoeveelheid af op
ten. Een probleem waar je niet al-
soms om op klaarlichte dag wat gegeten wordt.
les, maar wel iets aan kunt doen.
eieren of jonge vogeltjes uit
Bind je eigen kat een belletje om
een nest te halen. Toch heeft
en laat haar in de vroege och-
wetenschappelijk onderzoek
tend niet buiten. Dan is de poes
uitgewezen dat de aanwezig- Je vindt nog meer vaak
hongerig, maar ook de vogels en
heid van kraaien, kauwen en gestelde vragen op
die zijn dan minder aandachtig.
eksters niet noodzakelijk nadelig
is voor zangvogels. Integendeel.
Zorg voor vluchtstruiken met www.vogelweekend.be
doorns en plaats nestkastjes
Zangvogels maken zelfs hun nest
buiten het bereik van de poes. Staat jouw vogelvraag er
in tuinen waar deze grote vogels
Door je schuttingen weelderig te niet bij, stuur dan een mailtje
in de buurt zijn. Zij doen dienst
laten begroeien of je haag van naar tuinvogelconsulent@
als luidruchtige bewakers tegen
een gaas te voorzien, kan je de natuurpunt.be
vijanden als katten en sperwers.
kat van je buur uit je tuin houden.

27
 De Vogelexpert Tips van kenners
Stel
Maak je eigen KWEEK jouw
SPECHTENBLOK je eigen vogelvoer vraag
Ruben Saey, Geert Vanhulle,
tuinvogelconsulent Natuurpunt tuinvogelconsulent Natuurpunt

Met een spechtenblok lok je makkelijk spech-
ten naar je tuin. We kwamen op dit idee na een
gesprek met een Duitse vogelbeschermster. Wij
waren zo enthousiast dat we haar idee thuis uit-
probeerden. Met succes. De eerste winter hadden
we meteen een specht op bezoek.
Mail jouw vraag naar
tuinvogelconsulent@natuurpunt.be
Gevallen vogelzaad bij de voederplaats is een
gratis kweekplek voor o.a. zonnebloemen, boek-
weit en vele andere planten. Vooral met gepelde
zonnebloempitten krijg je vele vogelsoorten op je
voederplaats: van meesjes tot vinken en merels.
Kortom, zowat alles is er verzot op. Strooi de res-
ten van het vogelvoer uit in je tuin aan het einde
van de winter. Zo kweek je je eigen vogelvoeder.

Doe-het-zelf
1 Neem een blok hout
2 Boor met een lange boor
een gat aan de bovenkant
door het gehele blok
3 Haal het stevige ophang-
koord door dit gat
4 Boor met de kleine boor 15
gaten op willekeurige plaatsen,
maximaal 5 centimeter diep
5 Vul een taartspuit met
zoutloze (!) pindakaas
6 Spuit de pindakaas in de
15 gaten
7 Hang het spechtenblok
(aan een tak of aan de
pergola) in je tuin
8 Vul voortaan elke dag alle
15 gaten met pindakaas
BENODIGDHEDEN
1 openhaardblok, houtboor
10mm (normaal en extra lang),
boormachine, ophangkoord,
taartspuit, pot zoutloze
pindakaas

28
29
30
Maak je tuin vooral
NIET winterklaar
Gerald Driessens,
vogelexpert Natuurpunt
In de herfst geven veel mensen de tuin een flinke
beurt - de tuin ‘winterklaar’ maken. Dat betekent
bomen en struiken snoeien, uitgebloeide planten
afknippen en de afgevallen bladeren vergaren
voor de groencontainer. Maar het resultaat is dan
een ’lege’ tuin waar vogels in de komende winter
niets meer te eten vinden. Laat afgevallen blade-
ren dus zoveel mogelijk tussen de beplanting lig-
gen. Insecten en slakken houden zich hier schuil
en vogels als merel, heggenmus en roodborst
weten dit beslist te vinden. Laat uitgebloeide
planten staan. Hier kunnen zich insecten en
andere kleine diertjes huisvesten. Putters, groen-
lingen, vinken en mezen doen zich tegoed aan de
zaden van zonnebloem, kaardenbol en distel.
SMULHAAG,
voor jou en de vogels
Hans Marijns,
vogelkijker en -kenner
Heb je wat ruimte in de tuin, dan mag een smul-
haag niet ontbreken. Een smulhaag bestaat uit
verschillende soorten besdragende struiken zoals
braam, framboos, rode bes, zwarte bes, kruisbes
en vlier. Deze struiken dragen op verschillende
tijden bessen, waardoor je langere tijd in het
najaar de vogels bessen aanbiedt. De bessen zijn
niet alleen lekker voor de vogels, maar ook voor
jou. Wees er wel snel bij, vogels weten maar al te
goed wanneer een bes rijp is. Vaak ben je dan ook
te laat.
De vogelexperts beantwoorden al je vragen
over tuinvogels. Mail naar
tuinvogelconsulent@natuurpunt.be
31
 Tel de vogels in je tuin tijdens
Het Grote Vogelweekend

Elke winter organiseert Natuurpunt de grootste vogeltelling van Vlaanderen. Tijdens Het Grote
Vogelweekend kan je de vogels in je tuin of balkon tellen en je resultaten bezorgen aan Natuurpunt.
Met jouw gegevens en die van duizenden andere Vlamingen kan Natuurpunt nagaan hoe het gesteld is
met de vogels in onze tuinen.

www.vogelweekend.be

32
 Hoe kan je

de natuur
helpen?
Natuurpunt beschermt en beheert meer dan 500 natuurgebieden in Vlaanderen.
In deze natuurgebieden vinden vogels en andere dieren een veilige thuis.
Duizenden vrijwilligers steken elke dag de handen uit de mouwen om deze natuur te
beschermen. Zodat jij én je kinderen er van kunnen genieten.

Sluit je vandaag nog aan bij Natuurpunt en steun zo het harde

werk voor de natuur in Vlaanderen.

Jij kan helpen. Word lid. Voor 30 euro per jaar help je de natuur.
In jouw buurt maar ook in de rest van Vlaanderen. Je ontvangt een
boeiend welkomstpakket met een gids met heel wat prachtige tochten
in de natuur, korting bij vele partners en in de online Natuurpunt Winkel.
Lees er alles over op www.natuurpunt.be/wordlid

GEDRUKT DOOR

V.U. Walter Rycquart • Coxiestraat 11 • 2800 Mechelen • © shutterstock.com, Wim Dirckx,

François Van Bauwel, Jo Depauw, Rudy Aeschlimann, Hugo Willocx, Dave Mostmans
33
Dierenvrienden
vinden alles bij
Tom&Co!
Van vogelnestjes, drinkbakjes tot
vogelhuisjes.. in onze winkels kan je terecht
voor allerlei essentials om je gevleugelde
vrienden te helpen, want we weten dat ze
belangrijk zijn voor onze toekomst. Daarom
werken we al jarenlang samen met
Natuurpunt.

www.tomandco.be
Volg ons: