Kinga Matracka

Pedagogika opiekuńcza rok II

semestr zimowy 2020/2021
studia stacjonarne

Praca opiekuńczo-wychowawcza w młodzieżowych ośrodkach

wychowawczych

1. CHARAKTERYSTYKA DZIAŁALNOŚCI

1. Dla kogo dedykowane?

Młodzieżowe ośrodki wychowawcze są prowadzone dla dzieci i młodzieży:

• niedostosowanych społecznie wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki,
metod pracy, wychowania, pomocy psychologiczno-pedagogicznej i resocjalizacji - jako
resocjalizacyjno-wychowawcze;
• niedostosowanych społecznie z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim,
wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy, wychowania, pomocy
psychologiczno-pedagogicznej i resocjalizacji - jako resocjalizacyjno-rewalidacyjne.
Podstawy prawne: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 r. w
sprawie publicznych placówek oświatowo-wychowawczych, młodzieżowych ośrodków
wychowawczych, młodzieżowych ośrodków socjoterapii, specjalnych ośrodków szkolno-
wychowawczych, specjalnych ośrodków wychowawczych, ośrodków rewalidacyjno-
wychowawczych oraz placówek zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie
pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania (Dz.U z 2017 r. poz. 1606.

2. Wychowankowie

Wychowankami młodzieżowych ośrodków wychowawczych są dzieci i młodzież niedostosowani

społecznie, wobec których sąd rodzinny zastosował środek wychowawczy w postaci umieszczenia
w ośrodku na podstawie przepisów ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich.
Wśród przyczyn świadczących o demoralizacji nieletnich wymienia się w szczególności: naruszanie
zasad współżycia społecznego, popełnienie czynu zabronionego, systematyczne uchylanie się od
obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego, używanie alkoholu lub innych środków w celu
wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawianie nierządu, włóczęgostwo, udział w grupach
przestępczych.
Umieszczenie nieletnich w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych odbywa się również na tle
zjawisk niezależnych od nich samych, np. zaniedbania opiekuńczo-wychowawcze, niskie
kompetencje wychowawcze rodziców, dysfunkcjonalność rodziny (uzależnienia, przestępczość,
przemoc, zaburzenia psychiczne, poważne problemy zdrowotne, ubóstwo materialne). Nazywamy
je skutkami wadliwej socjalizacji.
3. Najczęstsze przyczyny umieszczania nieletnich w MOW-ach – wg sondażu
przeprowadzonego przez Wydział Resocjalizacji i Socjoterapii ORE we wrześniu 2014 r. – to:

• nierealizowanie obowiązku szkolnego lub nauki (83,8%),

• naruszanie zasad współżycia społecznego (62,7%),
• stosowanie środków psychoaktywnych (59,8%),
• popełnianie czynów zabronionych i karalnych (51,3%),
• agresja i przemoc (46,2%),
• ucieczki z domu, włóczęgostwo (42,1%)

4. Kadra

Wysoki poziom oddziaływań wychowawczych, resocjalizacyjnych i terapeutycznych wymaga

zatrudnienia odpowiednich specjalistów:
• wychowawców i nauczycieli (kryteria formalne określone w odpowiednich przepisach);
• psychologów, pedagogów, terapeutów (specjalizacje w zależności od potrzeb) – specjalistów z
zakresu doradztwa zawodowego;
• pielęgniarek w pełnym wymiarze czasu pracy (w tym z uprawnieniami do wydawania leków
psychiatrycznych);
• lekarzy psychiatrów w wymiarze odpowiadającym potrzebom placówki;
• pracowników socjalnych;
• instruktorów zajęć specjalistycznych.
Istniejące niedobory w zakresie odpowiedniego zatrudnienia dotyczą w szczególności służb
medycznych, lekarzy psychiatrów i pielęgniarek. Ze względu na specyfikę funkcjonowania MOW-
ów często w miejscowościach oddalonych od większych miast (brak możliwości szybkiego
kontaktu z lekarzem, różnymi specjalistami i policją) jest to poważnym utrudnieniem.

 W relacjach między wyżej wymienionymi podmiotami wychowania a wychowankami

zachodzi asymetryczna zależność, polegająca na zależności wychowanka od
wychowawcy. Występująca nierównowaga pozwala na zaspokojenie potrzeb wychowanka
i nakierowanie go na pozytywne zachowania.

5. Zadania MOW-ów

Do zadań MOW-ów należy eliminowanie przyczyn i przejawów niedostosowania społecznego oraz

przygotowanie wychowanków do życia zgodnego z obowiązującymi normami społecznymi i
prawnymi.
Wśród zadań realizowanych w MOW wymienia się w szczególności:
• resocjalizację i terapię,
• opiekę,
• edukację i rozwój potencjałów twórczych,
• rozwiązywanie problemów emocjonalnych,
• ułatwienie adaptacji społecznej,
• kształcenie samodzielności życiowej,
• przygotowanie do pracy zawodowej i życia w rodzinie,
• organizowanie i udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
6. Kategoria i zakres opieki

Główną rolę w MOW-ie odgrywa opieka społeczna. Państwo poprzez specjalistyczne instytucje
zapewnia ją społeczeństwu (dokładnie dzieciom i młodzieży).
Poza opieką społeczną normalną, zapewniającą młodzieży świadczenia zdrowotne, dostęp do
edukacji szkolnej, możemy wyróżnić działalność interwencyjno-kompensacyjną (zakres opieki
według jej podmiotu i charakteru). Ma ona charakter nadzwyczajny. Ten zakres opieki wynika z
sytuacji niekorzystnych, anormalnych, wspomnianych przeze mnie przyczyn interwencji MOW-u.
W zakresie opieki interwencyjno- kompensacyjnej w MOWie wyróżniamy: kompensację
niedostatków opieki rodzinnej- (gdy wychowanek znajdował się w niekorzystnej sytuacji
rodzinnej), kompensację niedostatków rozwojowych (gdy u wychowanka występują dziedziczne
czy też wrodzone upośledzenia rozwojowe) oraz kompensację szkód losowych (gdy w życiu
wychowanka wystąpiły negatywne zdarzenia losowe).
W MOWach występuje opieka kompensacyjna i rewalidacyjna.
 W MOWie występuje forma opieki resocjalizacyjnej

7. Pomoc psychologiczno- pedagogiczna

Formy, sposoby i okres udzielanej pomocy psychologiczno-pedagogicznej są uwzględniane w
indywidualnym programie edukacyjno-terapeutycznym (IPET), opracowywanym odrębnie dla
każdego ucznia/wychowanka posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.
Program opracowuje zespół, który tworzą nauczyciele i specjaliści (psycholog, pedagog, logopeda,
terapeuta, doradca zawodowy), prowadzący zajęcia z uczniem, a w przypadku ośrodków także
wychowawcy grup wychowawczych prowadzący zajęcia z wychowankiem w tym ośrodku. Zespół
opracowuje program po dokonaniu wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia,
uwzględniając diagnozę i wnioski sformułowane na jej podstawie oraz zalecenia zawarte w
orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego. W młodzieżowym ośrodku wychowawczym IPET
opracowuje się dla każdego wychowanka (także nieposiadającego orzeczenia o potrzebie
kształcenia specjalnego)

8. Indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny (IPET) określa:

• zakres i sposób dostosowania programu wychowania oraz wymagań edukacyjnych do
indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych na podstawie wyników wielospecjalistycznej
oceny poziomu funkcjonowania i potrzeb ucznia/wychowanka;
• opis zintegrowanych działań nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem, a w
przypadku ośrodków, także wychowawców grup wychowawczych prowadzących zajęcia z
wychowankiem w tym ośrodku, ukierunkowane na poprawę funkcjonowania ucznia, w tym – w
zależności od potrzeb – działania o charakterze resocjalizacyjnym i socjoterapeutycznym;
• przewidywane formy i okres udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej;
• działania wspierające rodziców ucznia oraz – w zależności od potrzeb – zakres współdziałania z
poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi i innymi
instytucjami;
• zajęcia rewalidacyjne, resocjalizacyjne i socjoterapeutyczne oraz inne zajęcia odpowiednie ze
względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne
ucznia, a także zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego, w przypadku ucznia klasy VII i VIII
szkoły podstawowej, branżowej szkoły I stopnia, liceum ogólnokształcącego i technikum.
9. Formy wsparcia wychowanka oferowane przez MOW w procesie usamodzielnienia:
• Opracowywanie wraz z wychowankiem Indywidualnego Programu Usamodzielnienia
• Pomoc w wypełnieniu dokumentów niezbędnych do usamodzielnienia
• Współpraca z właściwymi dla miejsca zamieszkania wychowanka podmiotami
• Współpraca z rodzinami wychowanków oraz instytucjami pieczy zastępczej/ opiekunami
prawnymi
• Wystąpienia o przydział mieszkania chronionego, socjalnego
• Pomoc w wyborze i wypełnieniu formalności w związku z kontynuacją nauki poza MOW

10. Bibliografia:
• Dąbrowski Z., Pedagogika opiekuńcza w zarysie. Tom I
•Kaniowska T., Poradnik prawny dyrektora MOW i MOS
• Rządowa strona internetowa- informacje na temat podstawy prawnej funkcjonowania MOW
http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20170001606/O/D20171606.pdf
• Strona ORE- funkcjonowanie MOW
http://www.bc.ore.edu.pl/Content/812/T4_15+Funkcjonowanie+MOW+i+MOS+w+systemie+o
%C5%9Bwiaty.pdf
• Statut MOW w Malborku
http://mowmalbork.pl/o-nas/nasze-zasady/
• Statut MOW w Podcierniu
http://www.mowpodciernie.pl/sys/upload/product-files/2016-01-10__16/statut-mowaktualny.pdf
• Koncepcja pracy MOW u Dziarnie
http://serwer1359384.home.pl/wp-content/uploads/2017/01/koncepcja-pracy-MOWw-Dziarnie-
2013popr..pdf