1

Bu Dönem Birlikte Öğreneceğimiz Konuların Akış Şeması

1. Anatominin Kısa Tarihçesi ve Tıbbi Terminoloji
2. Eksenler
3. Kemikler Hakkında Genel Bilgi
4. Kemikler
5. Eklemler Hakkında Genel Bilgi
6. Eklemler
7. Kaslar Hakkında Genel Bilgi
8. Kaslar
9. Dolaşım Sistemi Hakkında Genel Bilgi
10. Dolaşım Sistemi
11. Solunum Sistemi
12. Sindirim Sistemi
13. Üriner Sistem
14. Erkek ve Kadın Genital Sistemi
15. Sinir Sistemi
16. Endokrin Sİstem
17. Duyu Organları

2
Dr. Sezgi Gürçay

3
ANATOMİNİN KISA TARİHÇESİ
 Anatomi terimi “Anatomie”, eski Yunanca Ana
(=içinden) ve Tome (-Temnein) (=kesmek)
kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Keserek
ayırma, parçalama anlamına gelmektedir.
 Anatomi teriminin Latince’deki karşılığı
dissection’dur (disseksiyon).
 Anatomi terimi ilk kez ANATOME olarak Aristotales
(M.Ö. 384-322) tarafından kullanılmıştır.

4
•Anatomi’yle ilgili ilk yazılı kayıtlar
eski Yunan'da Hippocrates (M.Ö.460-
377) ile başlar.

•Ünlü Yunan hekimi Galenos (M.S. 120-200)

ölü hayvan disseksiyonlarına ağırlık
vermiştir.

5
 Avrupalılar tarafından Avicenna ismi ile tanınan
İbn-i Sina (M.S. 980-1037 )"Tıp Kanunu"
kitabında anatomi ve fizyoloji ile ilgili konulara
da yer vermiştir.

6
 Leonardo da Vinci’nin (1452-1519) insan
vücudu ile ilgili çizimleri geçerliğini bugün de
sürdürmektedir.

Vitruvius adamı
7
ANATOMİ
 Anatomi geniş anlamda vücudun normal şeklini,
yapısını; vücudu oluşturan organları ve bu organlar
arasındaki yapısal, işlevsel ilişkileri inceleyen bilim
dalıdır.
 Şekil bilim anlamına gelen morfoloji kavramı da
canlıların şekilsel olarak incelenmesini belirtir.

8
 1. Makroskopik Anatomi
(Gross Anatomi):
İnsan yapısını gözle
görülebilen şekliyle
inceleyen anatomi
dalıdır. Bu amaçla
kullanılan temel eğitim
aracı, ilaçlanarak doku
özelliklerinin uzun
zaman kalıcılığı sağlanan
ölü insan vücududur
(kadavra).

9
 2. Mikroskopik
Anatomi
(Histologia):
Vücudu oluşturan
organlardan özel
teknikler ile alınarak
boyanan doku
örneklerini
mikroskop altında
inceleyen bilim
dalıdır.

10
 3. Sitoloji: Histolojinin bir bölümü olarak da kabul
görmekte olan hücre bilimidir. Hücreyi oluşturan
yapıların ayrıntılı olarak incelenmesini temel alır.
 4. Gelişimsel Anatomi (Developmental
Anatomy): İnsan vücudunun şekillenmeye başladığı
ilk andan ölümüne kadar geçirdiği evreleri ve normal
yapısal değişiklikleri inceler. Çeşitli alt başlıklara
ayrılabilir:

11
 A-Doğum Öncesi Dönemi Anatomisi
(Embryologia): Dişi ve erkek eşey hücrelerinin
birleşmesi ile şekillenen zigot oluşumundan
doğuma kadar olan dönemi incelemeyi temel alır.
 B-Çocukluk Dönemi Anatomisi (Child
Anatomy): Doğumdan itibaren puberte (ergenlik)
dönemi sonrasına kadar süren gelişimi inceler
 C-Erişkin Dönemi Anatomisi (Adult Anatomy):
Erişkin insan vücudunun yapısını inceler. Klasik
ders kitaplarında verilen bilgiler erişkin insan
vücudu temel alınarak hazırlanmıştır.

12
 D-Yaşlılık Dönemi Anatomisi (Geriatric
Anatomy) :
Yaşlı insanlardaki normal yapısal değişiklikleri
inceler.

 5. Patolojik Anatomi: Makroskopik ya da

mikroskopik olarak insan dokusunun normal
olmayan yapısını inceler.

13
ANATOMİ TERMİNOLOJİSİ
[Terminologia Anatomica]

Çeşitli bilim, sanat ve meslek dallarının, özel bir

anlamı olan ve belli bir kavramı karşılayan
sözcüklerine terim denir. Terimlerin tümüne de,
terminoloji denilir. Anatomi terimlerinin büyük
çoğunluğu Latince, bir kısmı da Grekçe
sözcüklerden oluşur. Anatomik terimler belirli
vücut bölgelerinin tanımlanmasını sağlayan kesin
anlamlı sözcüklerdir.

14
 Sıra gösteren sayı sıfatları:

Primus: Birinci Septimus: Yedinci

Secundus: İkinci Octavus: Sekizinci
Tertius: Üçüncü Nonus: Dokuzuncu
Quartus: Dördüncü Decimus: Onuncu
Quintus : Beşinci Undecimus: Onbirinci
Sextus: Altıncı
Duodecimus: Onikinci

15
 Anatomia Generalis
(Termini Generales): Genel Terimler
Anterior: Ön, önde, ön tarafta bulunan.
Apicalis: Uc, tepe ile ilgili olan.
Axialis: Eksen ile ilgili olan.
Basalis: Taban, kaide ile ilgili olan.
Basilaris: Taban, kaide ile ilgili olan.
Centralis: Merkezi, merkezde bulunan.
Caudalis: Kuyruk tarafında olan.
Coronalis: Alna paralel olan planla ilgili olan.
Cranialis: Baş tarafında olan.
Dexter: Sağ, sağdaki, sağda olan.
Distalis: Gövde merkezinden daha uzakta bulunan.

16
 Extensor: Açıcı, gerici.
Externus: Dış tarafta olan; dış tarafla ilgili.
Fibularis: Fibula tarafında bulunan; fibula ile ilgili.
Flexor:Bükücü, eğici.
Frontalis: Alın ile ilgili olan.
Horizontalis: Ufki; yatay olan.
Inferior: Daha altta, aşağıda olan.
Intermedius: İki şeyin arasında, ortasında
bulunan.
Internus: İç; iç tarafta olan.

17
 Lateralis: Dış tarafta olan, dış tarafla ilgili.
 Longitudinalis: Uzunlamasına olan.
 Medialis: İç tarafla ilgili olan.
 Medianus: Ortada bulunan.
 Medius: İki şeyin arasında bulunan.
 Occipitalis: Ardkafa ile ilgili olan.
 Palmaris: Avuç içi ile ilgili olan.

18
 Peripheralis: Çevre ile ilgili olan.
 Plantaris: Ayak tabanı ile ilgili olan.
 Posterior: Arkada, geride bulunan.
 Radialis: Radius ile ilgili olan.
 Rostralis: 1. Baş tarafında olan; 2. Gagaya
benzeyen; gaga şeklinde bir şey ihtiva
eden.

19
 Sagittalis: Ok (ön-arka) istikametinde olan.
 Sinister: Sol, sol tarafta olan.
 Superficialis: Yüzeysel, sathi olan.
 Superior: Daha üstte, yukapda olan.
 TransversaIis: Enine olan.
 Transversus: Enine, çapraz.
 Ulnaris: Ulna tarafında,Ulna ile ilgili olan.
 Ventralis: Karın ile ilgili, karın tarafında olan

20
 abdomen – karın
 abductio - uzaklaşma
 aberrant - anormal yerleşim gösteren
 absorbotion – emilme
 accessorius - ilave, eklenti
 acetabulum - sirke tası
 acusticus - işitme ile ilgili
 acutus - keskin, kısa süreli
 adaptatio – uyum
 adductio - yaklaşma
 aditus - ağız, açıklık
 afferens – getiren, ala – kanat
21
 anastomosis - ağızlaşma
 angulus – açı
 antebrachium - önkol
 ansa - kavis, halka
 antrum - mağara, kovuk
 apertura - ağız, açıklık
 aponeurosis - yassı kiriş
 arcus - kemer, yay
 arteria - atardamar
 articulatio – eklem
 ascendens - yükselen
 auris – kulak
 axilla - koltuk altı
 biceps - iki başlı

22
• femur - uyluk, uyluk kemiği
• fibula - baldır kemiği
• foramen - delik
• fovea- sığ çukur
• ganglion - sinir düğümü
• gaster – mide
• genu – diz
• glandula – bez
• impressio – iz
• incisura - çentik
• insertio - yapışma yeri
• lamina - levha, tabaka
• labium - dudak, kenar
• larynx - gırtlak
• ligamentum- bağ
• margo - kenar
23
 mandibula - alt çene
 maxilla - üst çene
 musculus – kas
 nasus – burun
 nervus – sinir
 obliquus- eğik
 obtusus - keskin olmayan
 optic, opticus- görme ile ilgili
 orbita - göz çukuru
 orificium - açıklık, ağız
 os – kemik
 pecten - tarak, dişli yapı
 pelvis – leğen
 porus- açıklık geçit
 processus – çıkıntı
 protuberantia - yumru

24
•quadriceps - dört başlı
•ramus - dal
•recessus - girinti, çıkmaz
•regio - bölge
•septum - ara duvarı, bölme
•serratus – dişli
•sinus - girinti, boşluk
•soma - vücut, gövde
•spina – diken
•substantia - madde, cevher
•sulcus- oluk
•sutura- dikiş
•synovia- eklem sıvısı
•tarsus - ayak bileği
•tectum - tavan, çatı
•tendo- kiriş
•teres – yuvarlak

25
•thorax - göğüs kafesi
•trochlea – makara
•truncus - gövde
•tuber - tümsek, çıkıntı
•tuberculum - tümsekcik
•tuberositas - engebeli çıkıntı
•turcicus - Türklerle ilgili
•umbilicus – göbek
•unguis – tırnak
•urina – idrar
•uterus - rahim
•vagina - kılıf, kın
•vena - toplardamar
•ventriculus – karın
•vertebra – omur kemiği
•vertex - tepe noktası
•vestibulum - giriş, antre

26
 İsimleri niteleyen sözcüklere SIFAT denir. Türkçe’de
sıfatlar isimlerin önünde yer alır. Latince’de ise sıfatlar
isimlerden sonra gelir. İsimle beraber sıfat da çekilir. Sıfatların
anlamı dereceler halinde arttırılabilir.

Pozitif: Komperatif: Üstün Süperlatif: En üstün

Longus (uzun) Longior (daha uzun) Longissimus (en uzun)
Latus Latior Latissimus
Brevis Brevior Brevissimus

Sıradışı sıfatların derecelenmesi:

Pozitif: Komperatif: Süperlatif:

Parvus Minor Minimus
Magnus Major Maximus

27
ÖN EKLER
Mono- : Monosinaptik
Di- : Digastricus
Tri- : Triceps
Para- : Paraumbilikal
Meta- : Metakarpal
Hyper- : Hiperekstensiyon
Anti- : Antitragus
Inter- : İntercondylaris
Epi- : Epicondylus
Hypo- : Hypothalamus

28
 İSİMLER
Eponim: Achilles tendonu, Behçet hastalığı gibi.
Akronim: Bir ifadenin kısaltılmış şekli. CA, ASD gibi.
Homonim: Os, hem ağız, hem de kemik anlamında
Sinonim: Bilis = fel,
vesicula seminalis = gl. vesiculosa gibi
Metonim: Mecezi anlamda kullanılan kelimeler.
Bulbus = soğan gibi

29
KISALTMALAR
a.: arteria (tekil)
aa.: arteriae (çogul)
ant.: anterior veya med.: medialis,-Ie
anterius n.: nervus (tekil)
art.: articulatio
can.: canalis
nn.: nervi (çoğul)
caud.: caudalis,-le nuc.: nucleus
cran.: cranialis,-le obl.: obliquus,-a,-um
dist.: distalis,-le ör.: örnek
dors.: dorsalis,-le post.: posterior veya posterius
ext.: externa,-us pl.: plural
fac.: facies proc.: processus
ggl.: ganglion (tekil)
prof.: profundus,-a,-um
ggll.: ganglia (çoğul)
gl.: glandula (tekil)
prox.: proximalis,-le
gll.: glandulae (çoğul) r.: ramus (tekil)
gr.: grekçe rr.: rami (çoğul)
inc.: incisura sup.: superior veya superius
inf.: inferior veya inferius superfic.: superficialis,-le
int.: internus,-a,-um
transv.: transversus,-um
Iat.: latince
lig.: ligamentum (tekil) v.: vena (tekil)
ligg.: ligamenta (çoğul) vv.: venae (çoğul)
m.: musculus (tekil) vent.: ventral,-lis
mm.: musculi (çoğul
30