‫ﺗﺤﻠﯿﻞ اﻧﺪرﮐﻨﺶ ﺳﻨﮓدوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﺷﻌﺎﻋﯽ ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل و ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ‬

‫در ﺗﻮﻧﻞﻫﺎ و ﻃﺮاﺣﯽ آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی روش ﮐﻨﺘﺮل ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ‬

‫*‬
‫اﺣﻤﺪ ﻓﻬﯿﻤﯽﻓﺮ ‪،‬اﺳﺘﺎد ‪ ،‬داﻧﺸﮑﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻋﻤﺮان و ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﯽ اﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫ﻣﺴﻌﻮد رﻧﺠﺒﺮﻧﯿﺎ‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮی دﮐﺘﺮی‪ ،‬داﻧﺸﮑﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻋﻤﺮان و ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﯽ اﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫‪E-mail: fahim@aut.ac.ir‬‬
‫درﯾﺎﻓﺖ‪ - 1386/05/24 :‬ﭘﺬﯾﺮش‪1387/07/30:‬‬

‫ﭼﮑﯿﺪه‬

‫‪D‬‬
‫در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ اﻧﺪرﮐﻨﺶ ﺳﻨﮓ‪ -‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻧﮕﻬﺪاری و ﺑﺎ ﻓﺮض ﻣﺪل رﻓﺘﺎری ﻧـﺮم ﺷـﻮﻧﺪﮔﯽ ﮐـﺮﻧﺶ ﺑـﺮای‬
‫ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﺗﺤﺖ ﻣﻌﯿﺎر ﻣﻘﺎوﻣﺘﯽ ﻫﻮک‪ -‬ﺑﺮاون‪ ،‬ﻣﺪلﻫﺎی ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺟﺪﯾﺪی ﺑـﺮ ﻣﺒﻨـﺎی روش ﮐﻨﺘـﺮل ﻫﻤﮕﺮاﯾـﯽ ﺑـﺮای ﺗﺤﻠﯿـﻞ‬

‫‪SI‬‬
‫اﻧﺪرﮐﻨﺶ ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل )ﻏﯿﺮﮐﺸﺸﯽ( و ﻓﻌﺎل )ﭘﯿﺶ ﺗﻨﯿﺪه( ﺑﺎ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ اراﯾﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از اﯾـﻦ‬
‫ﻣﺪلﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺤﻨﯽ ﭘﺎﺳﺦ زﻣﯿﻦ ﺑﺮای ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﻣﺴﻠﺢ ﻫﻤﺴﺎن و ﻫﻤﮕﻦ اﻃﺮاف ﺗﻮﻧﻞ داﯾﺮوی ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﻨﺶ ﻫﯿﺪروﺳﺘﺎﺗﯿﮏ ﻗﺮار‬
‫دارد‪ ،‬رﺳﻢ ﺷﺪه ﺗﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮ و ﮐﺎرآﯾﯽ ﻫﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎ در ﭘﺎﯾﺪار ﺳﺎزی و ﮐﻨﺘﺮل ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ ﺗﻮﻧـﻞ ﻣـﺸﺨﺺ ﺷـﻮد‪ .‬ﻣـﺪل‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﻓﻮق‪ :‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪﺑﻨﺪی ﺑﻮﻟﺖﻫﺎ از ﻫﻢ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺳﻨﮓ دوز و ﻣﯿـﺰان ﭘـﯿﺶ ﺗﻨﯿـﺪه ﮐـﺮدن آن را در‬
‫‪of‬‬
‫ﻧﺤﻮه ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎ و در رﺳﻢ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﭘﺎﺳﺦ زﻣﯿﻦ در ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬در اﻧﺘﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻣﺪل ﺗﺤﻠﯿﻠـﯽ ﻓـﻮق‪ ،‬ﻣﺜﺎﻟﻬـﺎﯾﯽ‬
‫ﺣﻞ ﺷﺪه و ﺑﺮرﺳﯽ ﺻﺤﺖ و ﺳﻘﻢ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺎ ﻧﺮم اﻓﺰار ‪ FLAC‬اﻧﺠﺎم ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫‪ive‬‬

‫واژه ﻫﺎی ﮐﻠﯿﺪی‪ :‬ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ‪ ،‬ﻣﻨﺤﻨﯽ ﭘﺎﺳﺦ زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺗﻮﻧﻞ‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ‬

‫‪ .1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫]‪Hoek and Brown, 1980, Indraratna and Kaiser,‬‬ ‫ﺳﻨﮓ دوزﻫـﺎی ﺗﺰرﯾﻘـﯽ از ﺑﻬﺘـﺮﯾﻦ و راﯾـﺞ ﺗـﺮﯾﻦ ﺳﯿـﺴﺘﻢ ﻫـﺎی‬
‫‪ch‬‬

‫‪ . [1990‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ اﻧـﺪرﮐﻨﺶ ﺳـﻨﮓ‪ -‬ﺣﺎﺋـﻞ و روشﻫـﺎی‬ ‫ﻧﮕﻬﺪاری در ﺣﻔﺎری ﻫﺎی ﻣﻌﺪﻧﯽ و ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺣﻔـﺮ ﺗﻮﻧـﻞ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﮐﻼﺳـﯿﮏ ﮐـﻪ ﺑـﺮای ﻃﺮاﺣـﯽ ﺳﯿـﺴﺘﻢ ﻫـﺎی ﺣﺎﺋـﻞ ﻧﻈﯿـﺮ‬ ‫ﺑﺮای ﻃﺮاﺣـﯽ ﺑﻬﺘـﺮ ﺳـﻨﮓ دوزﻫـﺎی ﺗﺰرﯾﻘـﯽ‪ ،‬ﻓﻬـﻢ ﮐﺎﻣـﻞ رﻓﺘـﺎر‬
‫ﭘﻮﺷﺶﻫﺎی ﺑﺘﻮﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﺎی ﻓﻮﻻدی و ﺳـﻨﮓ دوزﻫـﺎی ﻏﯿـﺮ‬ ‫ﺳﻨﮓدوزﻫﺎ در داﺧﻞ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﯾﺎﻓﺘـﻪ و ﻧﻘـﺶ آن در‬
‫‪Ar‬‬

‫ﺗﺰرﯾﻘﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد را ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺑﺮای ﺳﻨﮓ دوزﻫـﺎی ﺗﺰرﯾﻘـﯽ‬
‫ﺑﮑﺎر ﺑﺮد‪.‬ﺑﺮ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺎس در ﺳﺎلﻫﺎی اﺧﯿﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮضﻫﺎی‬
‫ﺳﺎدهﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬روشﻫﺎی ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺑﺮای ﻣﺪﻟﺴﺎزی ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی‬
‫ﺗﺰرﯾﻘﯽ در رﻓﺘﺎر ﺗﻮده ﺳﻨﮓ اراﯾﻪ ﺷﺪه ﮐﻪ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺗﻮده ﺳﻨﮓ‬
‫در زون ﻣﺴﻠﺢ ﺷﺪه ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺳﻤﺎرت و ﺑﯿﭽﻮف ]‪ [Bischoff and Smart, 1975‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻧـﺼﺐ‬
‫ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ را ﻓﺸﺎر ﺷﻌﺎﻋﯽ در دﯾـﻮارۀ ﺗﻮﻧـﻞ در ﻧﻈـﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺣـﺎﻟﯽ ﮐـﻪ ﮔﺮاﺳـﻮ ]‪ [Grasso (et al.), 1989‬ﻣﻔﻬـﻮم‬
‫ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﻣﺴﻠﺢ را ﻣﻄﺮح ﮐﺮد و ﻧﻘﺶ ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘـﯽ را‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﭼﺴﺒﻨﺪﮔﯽ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﻓﺮض ﮐﺮد‪.‬‬
‫اﯾﻨـــﺪراراﺗﻨﺎ و ﮐـــﺎﯾﺰر )‪(Indraratna and Kaiser, 1990‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺑﻬﺒﻮد ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻣﻘﺎوﻣﺘﯽ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺿﺮوری‬
‫اﺳــﺖ‪ .‬اﯾــﻦ درک ﻣــﯽ ﺗﻮاﻧــﺪ از ﻣــﺸﺎﻫﺪات ﻣﺤﻠــﯽ‪ ،‬ﺗــﺴﺘﻬﺎی‬
‫آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ‪ ،‬و ﯾﺎ ﻣﺪﻟﺴﺎزی ﻋﺪدی و روﺷﻬﺎی ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺑـﻪ دﺳـﺖ‬
‫آﯾﺪ ]‪.[Stillborg and Li, 1999‬‬
‫در ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻧﮕﻬﺪاری ﺑﻪ روش ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺑﺎﯾـﺪ ﻃﺒﯿﻌـﺖ‬
‫اﻧﺪرﮐﻨﺶ ﺧـﺼﻮﺻﯿﺎت ﺑـﺎر‪ -‬ﺗﻐﯿﯿـﺮﺷـﮑﻞ ﺗـﻮده ﺳـﻨﮓ و ﺳﯿـﺴﺘﻢ‬
‫ﻧﮕﻬﺪاری را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ ]‪ .[Hoek and Brown, 1980‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺳﺎز و ﮐﺎر ﻋﻤﻠﮑﺮدی ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎی ﻣـﺴﻠﺢ ﮐﻨﻨـﺪه‪ ،‬اﻓـﺰاﯾﺶ‬
‫ﺧﻮاص ﻣﻘﺎوﻣﺘﯽ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﺷﮑﺴﺘﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺑﺎﻓﺖ دروﻧـﯽ‬
‫آن ﺑﻮده و ﺑﺎ ﺳﻨﮓ اﻧﺪرﮐﻨﺶ ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬اﻟﻤﺎنﻫﺎی ﻣﺴﻠﺢ ﮐﻨﻨﺪه‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﮋوﻫﺸﻨﺎﻣﻪ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬ﺳﺎل ﻫﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪1389‬‬ ‫*ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫ﻓﻬﯿﻤﯽﻓﺮ‪ ،‬رﻧﺠﺒﺮﻧﯿﺎ‬

‫ﯾﮏ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ اﻻﺳﺘﯿﮏ‪ ،‬ﻫﻤﻮژن و اﯾﺰوﺗﺮوپ ﮐﻪ ﺗﺤـﺖ ﺗﻨـﺸﻬﺎی‬
‫ﻣﯿﺪاﻧﯽ ﻫﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ ‪ P0‬واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺣﻔﺮ ﺷـﺪه و ﻧﺎﺣﯿـﻪای‬
‫از ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﻌﺎع ‪ re‬در اﻃﺮاف ﺗﻮﻧﻞ اﯾﺠﺎد ﻣـﯽﺷـﻮد‬
‫)ﺷﮑﻞ‪ .(1‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻃﻮل ﺗﻮﻧﻞ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ اﺑﻌـﺎد دﯾﮕـﺮش‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرگ ﺗــﺮ اﺳﺖ در ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺑـﯿﺶ از دو ﺑﺮاﺑـﺮ از ﺳـﯿﻨﮥ ﮐـﺎر‬
‫رﻓﺘﺎر ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﻣﺴﻠﺢ را ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﻣﺪلﻫﺎی ﻣﺘﻘﺎرن ﺑﺮرﺳﯽ ﮐـﺮده‬
‫و آن را ﺑﺎ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ژﺋﻮﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ )ﻫﻢ ﭼـﺴﺒﻨﺪﮔﯽ و ﻫـﻢ زاوﯾـﮥ‬
‫اﺻﻄﮑﺎک( ﺑﻬﺘـﺮ و ﺗﻘﻮﯾـﺖ ﯾﺎﻓﺘـﻪ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺗـﻮده ﺳـﻨﮓ اﺻـﻠﯽ‬
‫ﻣﺪﻟﺴﺎزی ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﯿﻼ و ارﺳﺖ )‪ (Peila and Oreste, 1995‬ﻧﯿـﺰ‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس روش ﮐﻨﺘـﺮل ﻫﻤﮕﺮاﯾـﯽ‪ ،‬ﻣـﺪل ﺗﺤﻠﯿﻠـﯽ ﺟﺪﯾـﺪی ﺑـﺮای‬

‫)ﻏﯿﺮ از اﺑﺘﺪا و اﻧﺘﻬﺎی ﺗﻮﻧﻞ( ﮐﺮﻧﺶ ﻣﺴﻄﺢ ﺑﻮده]‪ [10‬و ﻣـﯽ ﺗـﻮان‬ ‫ﻣﺪﻟﺴﺎزی ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﻣﺴﻠﺢ اﻃﺮاف ﺗﻮﻧﻞ اراﯾﻪ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺪل‬
‫اﺛــﺮ ﺳــﻨﮓ دوز ﺗﺰرﯾﻘــﯽ در ﺗــﻮده ﺳــﻨﮓ ﻣﻌــﺎدل ﺑــﺎ ﺗﻐﯿﯿــﺮ ﮐﻠــﯽ‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ آن در راﺳﺘﺎی ﻣﺤﻮر ﺗﻮﻧﻞ را ﺻـﻔﺮ در ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓـﺖ و‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت آن در ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪ‪ ،‬ﺑﻌـﺪﻫﺎ آﻧﻬـﺎ ﻣـﺪل ﺗﺤﻠﯿﻠـﯽ‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ را در ﻓﺎﺻﻠﻪ دور از ﺳﯿﻨﮥ ﮐﺎر )ﺑﯿﺶ از دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻄـﺮ ﺗﻮﻧـﻞ(‬
‫ﻣﺘﻘﺎرﻧﯽ ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﭘﺎﺳﺦ زﻣﯿﻦ در ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﻣـﺴﻠﺢ ﺑـﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت دو ﺑﻌﺪی ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﺮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑـﻪ‬
‫ﺳﻨﮓدوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘـﯽ در اﻃـﺮاف ﺗﻮﻧـﻞ اراﯾـﻪ داده ) ‪Peila and‬‬
‫ﺗﻨﺸﻬﺎی در اﻣﺘﺪاد ﻣﺤﻮر ﺗﻮﻧﻞ ﺣﺪ واﺳﻂ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨـﺪ؛ ﺗﻨـﺸﻬﺎی‬
‫‪ (Oreste, 1996‬و ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﻧﻈﯿـﺮ ﺳـﺨﺘﯽ ﺻـﻔﺤﮥ اﻧﺘﻬـﺎﯾﯽ‬
‫ﻣﻤﺎﺳـﯽ )‪ (σθ‬و ﺷـﻌﺎﻋﯽ )‪ (σr‬را ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﯿـﺐ ‪ σ1‬و‪) σ3‬ﺗﻨـﺸﻬﺎی‬
‫ﺳﻨﮓ دوز و ﻓﺎﺻﻠﮥ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﻮﻟﺖ ﮔﺬاری ﺷـﺪه ﺗـﺎ ﺳـﯿﻨﮥ ﮐـﺎر را در‬
‫اﺻﻠﯽ ﺑﺰرگ ﺗﺮ و ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮ( ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬از اﺛـﺮ وزن ﺳـﻨﮓ در‬
‫ﻣﻨﺤﻨﯽ ﭘﺎﺳﺦ زﻣﯿﻦ دﺧﺎﻟﺖ دادﻧـﺪ‪ .‬اﺳـﺘﯿﻞ و ﻫﻤﮑـﺎران ‪[Still (et‬‬

‫‪D‬‬
‫ﻧﺎﺣﯿﮥ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﯾﺎ ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ ﻧﯿﺰ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫]‪ al.), 1989‬ﻧﯿﺰ ﺣﻞ ﺑﺴﺘﻪای ﺑﺮای ﺳﻨﮓدوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﺑﺎ ﻣـﺪل‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻧﮕﻬﺪاری ﻣﺘﺸﮑﻞ از ﺗﻌﺪادی ﺳﻨﮓ دوز ﺗﺰرﯾﻘـﯽ ﺑـﻪ ﻃـﻮل‬ ‫رﻓﺘﺎری اﻻﺳﺘﻮ ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ ﺑﺮ ﻣﺒﻨـﺎی ﭼﻬـﺎر روش ﻣﺘﻔـﺎوت اﺟـﺮای‬
‫‪ ) Lb‬ﻓﺮض ﻣﯽ ﺷﻮد ‪ Lb‬در ﻧﻮع ﻏﯿﺮ ﻓﻌﺎل ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮاﺑـﺮ ﺑـﺎ ﻃـﻮل‬
‫ﻧﺎﺣﯿﻪ ﺷﮑﺴﺘﻪ و در ﻧﻮع ﻓﻌﺎل ﻣﺠﻤﻮع ﻃﻮل ﻧﺎﺣﯿﻪ ﺷﮑﺴﺘﻪ و ﻃـﻮل‬
‫ﮔﯿﺮداری ﺳﻨﮓ دوز اﺳﺖ( و ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ‪ Ab‬ﺑﻮده و ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬
‫‪SI‬‬ ‫ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎ و ﺗﺎ ﺣﺪودی ﻓﺮﺿﯿﺎت ﺳﺎده ﮐﻨﻨﺪه اراﯾﻪ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﺮ ﯾـﮏ از روش ﻫـﺎی ﺗﺤﻠﯿﻠـﯽ ذﮐـﺮ ﺷـﺪه‬
‫دارای ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻫﺎﯾﯽ ﺑﻮده و از ﻃﺮﻓـﯽ ﺗﻘﺮﯾﺒـﺎً اﻏﻠـﺐ ﭘـﮋوﻫﺶ‬
‫‪of‬‬
‫ﻣﻨﻈﻢ و در راﺳﺘﺎی ﻋﻤﻮد ﺑﺮ ﺟﺪار ﺗﻮﻧﻞ )راﺳﺘﺎی ﺷـﻌﺎﻋﯽ( ﻧـﺼﺐ‬ ‫ﻫﺎی ﻗﺒﻠﯽ ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ و ارزﯾﺎﺑﯽ رﻓﺘﺎر ﺳـﻨﮓ دوزﻫـﺎی ﺗﺰرﯾﻘـﯽ‬
‫ﺷﺪه اﻧﺪ ﮐﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻨﺪی آﻧﻬﺎ در راﺳﺘﺎی ﻣﻤﺎﺳﯽ و ﻣﺤﻮر ﺗﻮﻧﻞ ﺑـﻪ‬ ‫ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣـﺪل ﻫـﺎی ﺗﺤﻠﯿﻠـﯽ اﻧـﺪﮐﯽ ﺑـﺮای ﺳـﻨﮓ‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ ‪ St‬و ‪ Sl‬ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد )ﺷﮑﻞ‪.(2‬‬ ‫دوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﻓﻌﺎل اراﯾﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﻓـﺮض ﺟﺪﯾـﺪی‪،‬‬
‫ﻻزم ﺑﻪ ﯾﺎدآوری اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻣﻘﺎوﻣﺘﯽ واﺑﺴﺘﻪ‬ ‫اﺑﺘﺪا ﯾﮏ راه ﺣﻞ ﺗﻨـﺎوﺑﯽ ﺑـﺮای ﺗﺤﻠﯿـﻞ ﺳﯿـﺴﺘﻢ ﺳـﻨﮓ دوزﻫـﺎی‬
‫‪ive‬‬

‫ﺑﻪ زﻣﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻪ )ﺧﺰﺷﯽ ﻧﺒﻮده( و ﻫﻤﮕﺮاﯾـﯽ ﺗﻮﻧـﻞ ﺗﻨﻬـﺎ ﻧﺎﺷـﯽ از‬ ‫ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﻏﯿﺮ ﻓﻌﺎل اراﯾﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آن ﻣﻨﺤﻨـﯽ ﭘﺎﺳـﺦ‬
‫ﭘﯿﺸﺮوی ﺣﻔﺎری در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫زﻣﯿﻦ ﺑﺮای ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﻣﺴﻠﺢ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺳـﭙﺲ اﯾـﻦ ﻣـﺪل‬
‫ﺑﺮای ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﯿـﺴﺘﻢ ﺳـﻨﮓ دوزﻫـﺎی ﺗﺰرﯾﻘـﯽ ﻓﻌـﺎل ﺗﻮﺳـﻌﻪ داده‬
‫‪ch‬‬

‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬در اﯾﻦ ﻣﺪل ﻫﺎ ﻓﺮض ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﺗﺤﺖ ﻣﻌﯿـﺎر‬
‫ﺧﺮاﺑﯽ ﻏﯿﺮ ﺧﻄﯽ ﻫﻮک‪ -‬ﺑﺮاون ﺑﻮده و ﻣﺪل رﻓﺘﺎری ﺗﻨﺶ‪ -‬ﮐـﺮﻧﺶ‬
‫آن ﻧﯿﺰ ﻧﺮمﮐﺮﻧﺸﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺒﻨﺎی اﯾﻦ روشﻫـﺎ‪ ،‬در ﻧﻈـﺮ ﮔـﺮﻓﺘﻦ اﺛـﺮ‬
‫‪Ar‬‬

‫ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻨﺶ ﺷﻌﺎﻋﯽ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ‬

‫ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ در زون ﻣﺴﻠﺢ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻘﺎوﻣﺖ آن اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﻣﺪل اﺛﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻨﺪی و ﻣﯿﺰان ﭘﯿﺶ ﺗﻨﯿﺪﮔﯽ را در ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ ﺗﻮﻧـﻞ‬
‫و در رﺳﻢ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﭘﺎﺳﺦ در ﻧﻈـﺮ ﻣـﯽ ﮔﯿـﺮد‪ .‬ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ اﯾﻨﮑـﻪ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ -1‬ﻣﻘﻄﻊ ﺗﻮﻧﻞ و ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻨﺶ ﻫﯿﺪروﺳﺘﺎﺗﯿﮏ اوﻟﯿﻪ‬ ‫ﻣﻌﺎدﻻت ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه ﻏﯿﺮ ﺧﻄـﯽ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﯾـﻦ روش ﺣـﻞ ﺑـﺴﺘﻪ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ و از روش ﻋـﺪدی ﺗﻔﺎﺿـﻞ ﻣﺤـﺪود ﺑـﺮای ﺣـﻞ ﻣﻌـﺎدﻻت‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ .2‬ﺷﺮح ﻣﺴﺌﻠﻪ و ﻣﻔﺮوﺿﺎت‬

‫ﯾﮏ ﺗﻮﻧﻞ ﺑﻪ ﺷﻌﺎع ‪ ri‬ﺑﺎ ﻣﻘﻄﻊ داﯾﺮوی و دارای ﺗﻘﺎرن ﻣﺤﻮری ﺑـﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﯾﮏ ﻣﺮﺣﻠﻪ ای )ﺑﺎ آﺗﺸﮑﺎری و اﻧﻔﺠﺎر ﺗﺎ ﻃﻮل ﻣﻌﯿﻨـﯽ( در‬
‫ﺷﮑﻞ‪ -2‬آراﯾﺶ ﻧﺼﺐ ﺳﻨﮓدوزﻫﺎ در ﺗﻮﻧﻞ‬

‫ﭘﮋوﻫﺸﻨﺎﻣﻪ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬ﺳﺎل ﻫﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪1389‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫ﺗﺤﻠﯿﻞ اﻧﺪرﮐﻨﺶ ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﺷﻌﺎﻋﯽ ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل و ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ‪...‬‬

‫‪ .3‬ﻣﺪل رﻓﺘﺎری ﺗﻮده ﺳﻨﮓ و ﺳﻨﮓ دوز‬

‫‪ 1-3‬ﻣﻌﯿﺎر ﻣﻘﺎوﻣﺘﯽ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﻌﯿﺎر ﻏﯿﺮ ﺧﻄﯽ و ﺗﺠﺮﺑﯽ ﻫﻮک‪ -‬ﺑـﺮاون ﺑﺨـﻮﺑﯽ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻘﻄﮥ ﭘﯿﮏ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪۀ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ را ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨـﯽ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ؛ از ﻣﻌﯿﺎر ﻓﻮق ﺑﺮای ﺗﻮﺻﯿﻒ رﻓﺘﺎر ﻣﻘـﺎوﻣﺘﯽ ﺗـﻮده ﺳـﻨﮓ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷـــﻮد‪:‬‬

‫) ‪σ 1 = σ 3 + (m ⋅ σ c ⋅ σ 3 + s ⋅ σ c2‬‬
‫‪12‬‬
‫)‪(1) (1‬‬
‫ﮐﻪ ‪ σ 1‬و ‪ σ 3‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺗﻨﺶ اﺻﻠﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ و ﺗﻨﺶ اﺻـﻠﯽ ﮐﻤﺘـﺮ؛‬
‫‪ σ c‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻓﺸﺎری ﺗﮏ ﻣﺤﻮری ﺳﻨﮓ ﺑﮑﺮ و ‪ m‬و ‪ s‬ﺛﺎﺑﺖﻫﺎی‬
‫اﯾﻦ ﻣﻌﯿﺎر ﺑﻮده و ﺑﻪ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﺑﺴﺘﮕﯽ داﺷﺘﻪ و ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﻗﺒﻞ از ﺣﻔﺎری و اﻋﻤﺎل ﺗﻨﺶﻫـﺎی ﺧﺮاﺑـﯽ اﺳـﺖ‪ .‬اﯾـﻦ‬

‫‪D‬‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ ﺑﺎ ﻧﻮع ﺳﻨﮓ و ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺗﻮده ﺳـﻨﮓ ﺗﻐﯿﯿـﺮ ﮐـﺮده و ﻣﻘـﺪار‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫـﺎی ﻃﺒﻘـﻪﺑﻨـﺪی ﺗـﻮدهﺳـﻨﮓ ﺑـﻪ روش‬

‫‪SI‬‬
‫‪ RMR‬و ‪ NGI‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣـﯽﺷـﻮد ) ‪.(Hoek and Brown, 1980‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﮥ )‪ (1‬در ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ اوﻟﯿﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫در ﻧﺎﺣﯿﮥ ﮐﺎﻣﻼً ﺷﮑﺴﺘﻪ و ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ‪ ،‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی ‪ m‬و ‪ s‬ﺑﻪ ‪mr‬‬
‫و ‪ s r‬ﮐﺎﻫﺶ ﻣـﯽ ﯾﺎﺑﻨـﺪ‪ .‬دراﯾـﻦ ﻧﺎﺣﯿـﻪ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﺑـﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧـﺪه و‬
‫‪of‬‬
‫ﺷﮑﻞ‪ .3‬رﻓﺘﺎر ﻧﺮم ﺷﻮﻧﺪﮔﯽ ﮐﺮﻧﺶ ) ‪(Brown et al, 1983‬‬ ‫ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬

‫) ‪σ 1 = σ 3 + (mr ⋅ σ c ⋅ σ 3 + s r ⋅ σ c2‬‬
‫‪12‬‬
‫)‪(2‬‬ ‫)‪(2‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در اﯾﻦ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻫﺎ ﻓﺮض ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎ از ﻣﺪل‬
‫‪ive‬‬

‫رﻓﺘﺎری اﯾﺪهآل اﻻﺳﺘﻮﭘﻼﺳﺘﯿﮏ ﮐﺎﻣﻞ )‪(Elasto-Perfectly lastic‬‬

‫‪ 2-3‬رﻓﺘﺎر ﺗﻨﺶ‪ -‬ﮐﺮﻧﺶ ﺗﻮدهﺳﻨﮓ‬
‫ﭘﯿﺮوی ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﺸـﺸﯽ ﭘﻼﺳـﺘﯿﮏ ﺳـﻨﮓ‬
‫رﻓﺘﺎر ﺗﻮده ﺳﻨﮓ از ﻟﺤﺎظ راﺑﻄﮥ ﺑﯿﻦ ﺗﻨﺶ و ﮐﺮﻧﺶ ﺑﺎ ﻣﺪل رﻓﺘﺎری‬
‫دوز ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻘﻄﮥ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻧـﺮم ﺷـﻮﻧﺪﮔﯽ ﮐـﺮﻧﺶ )‪ (Strain Softening Behavior‬ﻣـﻮرد‬
‫‪ch‬‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺷﮑﻞ )‪ (3‬اﯾﻦ ﻣﺪل رﻓﺘﺎری را ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬

‫‪ .4‬ﻣﺤﺎﺳــﺒﺎت ﺗﺤﻠﯿﻠــﯽ ﺳــﻨﮓدوزﻫــﺎی ﺗﺰرﯾﻘــﯽ‬ ‫اﯾﺪهآل ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺪل ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﻨﮓ از ﻧﻘﻄﮥ ﭘﯿﮏ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﺪرﯾﺞ ﮐﺎﺳﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل‬
‫‪Ar‬‬

‫‪p‬‬ ‫‪p‬‬
‫در ﺷﮑﻞ )‪ ،(3‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی ‪ f‬و ‪ h‬ﮔﺮادﯾـﺎن ‪ e3‬در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ‪ e1‬و‬
‫در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﻗﺒﻞ از اراﯾﮥ ﻣﺪل‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻓﺮﺿﯿﺎت و اﺻﻮل ﻣـﺪل و‬
‫‪ F‬و ‪ H‬ﮔﺮادﯾﺎن ‪ e1p‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ‪ ν p‬در ﻧﻮاﺣﯽ ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ و ﻧﺮم‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺳﻨﮓ دوز در رﻓﺘﺎر ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﯾـﺎ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﮐﻠـﯽ ﺑـﻪ ﻧﺤـﻮۀ‬
‫ﺷﻮﻧﺪﮔﯽ ﮐﺮﻧﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻫﻤﮕﯽ از اﻃﻼﻋـﺎت ﺗﺠﺮﺑـﯽ‪ ،‬دادهﻫـﺎی‬
‫ﻣﺪﻟﺴﺎزی ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﻣﺴﻠﺢ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ و ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺮﺗﺒﻂ ﯾﺎ ﻏﯿﺮ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﭘﺲ از ﺣﻔﺎری ﺗﻮﻧﻞ و ﻧﺼﺐ ﺳﺮﯾﻊ ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎ در ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﺳـﯿﻨﮥ‬ ‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ]‪ .[Brown (et al.), 1983‬ﺿﺮﯾﺐ ‪ α‬ﻧﯿﺰ در اﯾﻦ‬
‫ﮐﺎر‪ ،‬ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﭘﯿﺸﺮوی ﻣﺠﺪد ﺟﺒﻬﮥ ﺗﻮﻧﻞ )ﺗﺎ ﻓﺎﺻﻠﮥ دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻄﺮ‬ ‫ﺷﮑﻞ ﻣﺒـﯿﻦ ﮐﺮﻧـﺸﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ در آن ﻣﻘﺎوﻣـﺖ ﻣﺎﻧـﺪﮔﺎر ﺣﺎﺻـﻞ‬
‫ﺗﻮﻧــﻞ ]‪ [Hoek and Brown, 1980‬ﺑــﻪ ﺗــﺪرﯾﺞ از ﻓــﺸﺎر‬ ‫ﻣــﯽﺷــﻮد )در ﻣــﺪل ﺷــﮑﻨﻨﺪه ‪ ε 1 .( α = 1‬و ‪ ، ε 3‬ﺑــﻪ ﺗﺮﺗﯿــﺐ‬
‫ﻣﺤﺼﻮرﯾﺖ ﺳﯿﻨﮥ ﮐﺎر در ﻣﻘﻄﻊ ﺳﻨﮓ دوز ﺷﺪۀ ﺗﻮﻧﻞ ﮐﻤﺘﺮ ﺷـﺪه و‬ ‫ﮐﺮﻧﺶﻫﺎی اﺻﻠﯽ ﺑﺰرگ ﺗﺮ و ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮ و ‪ ν‬ﮐﺮﻧﺶ ﺣﺠﻤﯽ ﺗﻮده‬
‫ﺗﻮده ﺳﻨﮓ اﻃﺮاف ﺣﻔﺎری ﺷﮑﺴﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد )ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﺠﺪد‬ ‫ﺳﻨﮓ ﻣﺤﯿﻂ ﺗﻮﻧﻞ اﺳﺖ‪ ε 3P ، ε 1P .‬و ‪ ،ν P‬ﻧﯿﺰ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐـﺮﻧﺶ‬
‫ﺗﻨﺶﻫﺎی درﺟﺎ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﭘﯿﺸﺮوی ﺗﻮﻧﻞ( و اﯾﻦ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﺷﮑـﺴﺘﻪ‬ ‫ﻫﺎی ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ ﺑﻌﺪ از ﻧﻘﻄﻪ ﭘﯿﮏ اﺳﺖ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ﯾﺎدآوری اﺳـﺖ ﮐـﻪ‬
‫ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ ﺑﻪ داﺧﻞ ﺗﻮﻧﻞ دارد‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض ﭼﺴﺒﻨﺪﮔﯽ ﮐﺎﻣـﻞ‬ ‫ﺗﻨﺶﻫﺎی ﻓﺸﺎری و ﮐﺮﻧﺶﻫﺎی ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻣﺜﺒﺖ ﻓﺮض ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﭘﮋوﻫﺸﻨﺎﻣﻪ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬ﺳﺎل ﻫﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪1389‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫ﻓﻬﯿﻤﯽﻓﺮ‪ ،‬رﻧﺠﺒﺮﻧﯿﺎ‬

‫ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﻓﺮض اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﺮای ﺗﺤﻠﯿﻞ اﺛﺮ ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘـﯽ‬
‫در رﻓﺘﺎر ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﺑﺎ ﻣﺪل رﻓﺘﺎری ﻧﺮم ﮐﺮﻧﺸﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠـﯽ ﺳـﻪ‬
‫ﻧﺎﺣﯿﻪ در اﻃﺮاف ﺗﻮﻧﻞ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮرﺳﯽ اﺳﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﻧﺎﺣﯿﮥ اﻻﺳﺘﯿﮏ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ اﻻﺳﺘﯿﮏ ﭘﯿﺮاﻣـﻮن‬
‫ﺗﻮﻧﻞ ﮐﻪ در ﻓﺎﺻﻠﮥ دور از ﻣﻘﻄﻊ ﺗﻮﻧﻞ ﻗﺮار دارد‪.‬‬
‫ب( ﻧﺎﺣﯿﮥ ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ داﺧﻠﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻮدهﺳﻨﮓ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﮐـﻪ‬
‫ﺗﻨﺶﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪه ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﻣﺤﺪود ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ج( ﻧﺎﺣﯿﮥ ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ ﻣﯿﺎﻧﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﺷﮑـﺴﺘﻪ ﮐـﻪ‬
‫ﺗﻨﺶ ﻫﺎ و ﮐﺮﻧﺶ ﻫﺎی آن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﻧﺮم ﮐﺮﻧﺸﯽ ﻣﺪل‬
‫رﻓﺘﺎری اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( در ﻣﻮاﻗﻊ ﻧﺎدری‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻓـﺸﺎر ﻣﻌـﺎدل ﺳـﻨﮓ دوزﻫـﺎی‬
‫ﺗﺰرﯾﻘـــﯽ در ﺟـــﺪار ﺗﻮﻧـــﻞ ﺑﯿـــﺸﺘﺮ از ﻓـــﺸﺎر ﺑﺤﺮاﻧـــﯽ ﺑﺎﺷـــﺪ‬
‫) ‪ ،( Pi > Pcr‬ﺳﻨﮓ دوز و ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﻫﺮ دو اﻻﺳﺘﯿﮏ ﺑـﻮده و‬
‫ﺗﻮده ﺳﻨﮓ و ﺳﻨﮓ دوز و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ و ﺳﺎزﮔﺎری ﮐﺮﻧﺸﯽ‬
‫آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿـﺮ ﺷـﮑﻞ ﺗـﻮده ﺳـﻨﮓ و ﻫﻤﮕﺮاﯾـﯽ آن ﻣﻮﺟـﺐ ﮐـﺸﺶ‬
‫ﺳﻨﮓ دوز ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ ﻣﺤﻮری ﺳﻨﮓ دوز را ﻣﯽﺗـﻮان‬
‫ﻣﻌﺎدل اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر آن ﺑﻪ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﺷﮑﺴﺘﻪ )و در ﻧﺘﯿﺠﻪ اﻓـﺰاﯾﺶ‬
‫ﻓﺸﺎر داﺧﻠﯽ ﺗﻮده( در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﻣﯿﺰان اﯾﻦ ﻓـﺸﺎر ﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺎ‬
‫ﮐﺸﺶ ﺳﻨﮓ دوز در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ از ﻃـﻮل آن اﺳـﺖ )ﻓـﺮض اﺳﺎﺳـﯽ‬
‫ﻣﺪل(‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ اﯾﻨﮑـﻪ ﺳـﻨﮓ دوزﻫـﺎ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺷـﻌﺎﻋﯽ در‬
‫ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺗﻮﻧﻞ ﻧﺼﺐ ﻣﯽ ﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻓـﺰاﯾﺶ ﻓـﺸﺎر ﻧﺎﺷـﯽ از آﻧﻬـﺎ در‬
‫داﺧﻞ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﻌﺎﻋﯽ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗـﻨﺶ‬
‫ﻣﺤﺼﻮر ﮐﻨﻨﺪﮔﯽ آن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ‪ ،‬اﺻﻮل و‬
‫ﻓﺮﺿﯿﺎت اﺳﺎﺳﯽ و ﻣﻬﻢ ﻣﺪل )ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﻮارد ذﮐﺮ ﺷﺪه در ﺑﺨـﺶ‬
‫دوم( ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮﻧﺪ‪:‬‬

‫‪D‬‬
‫ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺲ از ﺣﻔﺎری و در ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮﯾﻦ‬ ‫‪-‬‬
‫ﻫﯿﭻ ﻧﺎﺣﯿﻪ ﭘﻼﺳﺘﯿﮑﯽ در اﻃﺮاف ﺗﻮﻧﻞ اﯾﺠـﺎد ﻧﺨﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬ﻓـﺸﺎر‬
‫ﻣﻘﻄﻊ ﺑﻪ ﺳﯿﻨﮥ ﮐﺎر ﻧﺼﺐ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان از‬

‫‪SI‬‬
‫ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ ﺗﻮﻧﻞ ﭘﺲ از ﺣﻔﺎری و ﻗﺒﻞ از ﻧﺼﺐ ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎ‬
‫‪Pcr = P0 − M .σ c‬‬ ‫)‪(3‬‬
‫ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﯽﺗﻮان رﻓﺘﺎر ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﭘﯿﺶ ﻣﺴﻠﺢ‬
‫‪ Pi‬ﻓﺸﺎر ﻣﻌﺎدل ﺳـﻨﮓ دوزﻫـﺎی ﺗﺰرﯾﻘـﯽ؛ ‪ Pcr‬ﺗـﻨﺶ ﺑﺤﺮاﻧـﯽ؛‬ ‫را ﻧﯿﺰ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﺪل ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪ P0‬ﺗﻨﺶ درﺟﺎ و ﻫﯿﺪروﺳـﺘﺎﺗﯿﮏ اوﻟﯿـﻪ و ‪ M‬از راﺑﻄـﻪ زﯾـﺮ ﺑـﻪ‬ ‫‪-‬‬
‫‪of‬‬
‫ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﯿﻦ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ و ﺳﻨﮓ دوز ﺑـﻪ واﺳـﻄﮥ‬
‫دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ ]‪:[Brown (et al.), 1983‬‬ ‫دوﻏﺎب ﺳﯿﻤﺎن ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽ ﺷﻮد و اﺗﺼﺎل آﻧﻬﺎ ﺻﻠﺐ ﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫‪1‬‬
‫)(‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻫﯿﭻ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﮑﺎن ﻧـﺴﺒﯽ ﻣـﺎﺑﯿﻦ ﺗـﻮده ﺳـﻨﮓ و‬
‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪p‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪M = 1  m + m. 0 + s  − m‬‬ ‫)‪(4‬‬ ‫ﺳﻨﮓ دوز ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻤﯽ آﯾﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ‪ ،‬آﺷﮑﺎر اﺳـﺖ‬
‫‪σc ‬‬
‫‪ive‬‬

‫‪2 4‬‬ ‫‪8‬‬

‫ﮐﻪ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت دوﻏﺎب ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ و در ﻣـﺪل‬
‫در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﮑﺎن ﺷﻌﺎﻋﯽ ﺟﺪار ﺗﻮﻧﻞ از راﺑﻄﮥ زﯾﺮ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﻧﻘﺸﯽ ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد ]‪: [Brown (et al.), 1983‬‬
‫ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﻏﯿﺮ ﻓﻌﺎل ﻃﯽ ﯾﮏ ﻣﺮﺣﻠﮥ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻮده‬ ‫‪-‬‬
‫‪u i Pi − P0‬‬
‫‪ch‬‬

‫=‬ ‫)‪(5‬‬ ‫ﺳﻨﮓ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ داده‪ ،‬ﻓﻌﺎل ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ri‬‬ ‫‪2G‬‬
‫اﺛﺮ ﺳﻨﮓ ﺳﻨﮓدوز در ﺗﻮده ﺳـﻨﮓ ﺷﮑـﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻌـﺎدل ﺑـﺎ‬ ‫‪-‬‬
‫ﮐـﻪ در آن ‪ u i‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﮑــﺎن ﺷﻌﺎﻋﯽ ﺟﺪار ﺗﻮﻧــﻞ؛ ‪ ri‬ﺷﻌﺎع‬
‫ﺗﻮﻧﻞ و ‪ G‬ﻣـــﺪول ﺑﺮﺷﯽ ﺳﻨـﮓ ﺑﻮده و از راﺑﻄــﮥ زﯾﺮ‬ ‫اﻓــﺰاﯾﺶ ﻓــﺸﺎر )ﻣﺤــﺼﻮرﮐﻨﻨﺪﮔﯽ( در داﺧــﻞ ﺗــﻮده ﺳــﻨﮓ‬
‫‪Ar‬‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬ ‫ﺷﮑﺴﺘﻪ و در ﻣﺤﺪودۀ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺳـﻨﮓ دوز در ﺗـﻮده ﺳـﻨﮓ در‬

‫‪E‬‬ ‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫=‪G‬‬ ‫)‪(6‬‬
‫) ‪2(1 + ν‬‬ ‫ﮔﺴﯿﺨﺘﮕﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺳﻨﮓ دوزﻫـﺎی ﺗﺰرﯾﻘـﯽ ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺑـﺎ‬ ‫‪-‬‬
‫‪ E‬و ‪ ν‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣـﺪول اﻻﺳﺘﯿـﺴﯿﺘﻪ و ﺿـﺮﯾﺐ ﭘﻮاﺳـﻮن ﺗـﻮده‬ ‫ﺳــﺮﺧﻮردﮔﯽ ﺑﻮﻟــﺖ در دوﻏــﺎب و ﮔــﺎه ﺑــﺎ ﺟــﺎری ﺷــﺪن‬
‫ﺳﻨﮓ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﻗﺒﻞ از وﻗﻮع ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬ ‫ﺳﻨﮓدوزﻫﺎ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺪل ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ وﻗﻮع ﻫﯿﭻ ﯾﮏ‬
‫ﺷﮑﻞ اﻻﺳﺘﯿﮏ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﻧﺼﺐ و ﺗﺰرﯾﻖ ﺷﻮﻧﺪ )ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺣـﺎﻟﺘﯽ‬ ‫از اﯾﻦ ﺣﺎﻻت را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﻧﻤﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﺪرت در ﻋﻤﻞ ﭘﯿﺶ ﻣﯽ آﯾﺪ(‪ ،‬ﻣﻘﺪار ‪ E‬در راﺑﻄﮥ )‪ (6‬ﺑﺎﯾـﺴﺘﯽ‬ ‫ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ از ﻃﺮﯾﻖ اﺻﻄﮑﺎک ﺳﻄﺢ ﺟـﺎﻧﺒﯽ‬ ‫‪-‬‬
‫ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ‪ E eff‬ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت دارﯾﻢ‪:‬‬ ‫)ﺳﻄﺢ ﻣﯿﻠﮥ ﺳﻨﮓدوز و دوﻏﺎب( و ﻧﯿﺮوی واﮐﻨﺸﯽ ﺻـﻔﺤﮥ‬
‫‪E s Ab‬‬ ‫اﻧﺘﻬﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮﺷﮑﻞ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ و ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﺟـﺪار ﺗﻮﻧـﻞ را‬
‫= ‪E eff‬‬ ‫‪+E‬‬ ‫)‪(7‬‬
‫‪C‬‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﮋوﻫﺸﻨﺎﻣﻪ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬ﺳﺎل ﻫﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪1389‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫ﺗﺤﻠﯿﻞ اﻧﺪرﮐﻨﺶ ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﺷﻌﺎﻋﯽ ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل و ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ‪...‬‬

‫ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاری راﺑﻄﮥ )‪ (10‬در راﺑﻄﮥ )‪ ،(1‬ﻣﻌﯿﺎر ﻣﻘﺎوﻣﺘﯽ ﺑﺮای ﺗـﻮده‬ ‫‪ E eff‬ﻣﺪول اﻻﺳﺘﯿﺴﯿﺘﻪ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺗـﻮده ﺳـﻨﮓ و ﺳـﻨﮓ دوز؛ ‪E s‬‬
‫ﺳﻨﮓ ﻣﺴﻠﺢ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬ ‫ﻣﺪول اﻻﺳﺘﯿﺴﯿﺘﻪ ﺳﻨﮓ دوز؛ ‪ Ab‬ﺳـﻄﺢ ﻣﻘﻄـﻊ ﺳـﻨﮓ دوز و ‪C‬‬
‫‪1‬‬ ‫ﺳﻄﺢ ﻣﺆﺛﺮ ﺳﻨﮓ دوز ﺑﻮده و از راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪σ = σ ′ +  m r ⋅σ c ⋅σ r′ + s r ⋅σ c  2‬‬ ‫)‪(12‬‬
‫‪θ‬‬ ‫‪r ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪C = S l .S t‬‬ ‫)‪(8‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻣﻌﺎدﻻت )‪ (11‬و )‪ (12‬راﺑﻄﮥ زﯾﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬
‫ﮐﻪ ‪ S l‬و ‪ S t‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻓﺎﺻﻠﻪ داری ﻃﻮﻟﯽ و ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺳﻨﮓدوزﻫﺎ‬
‫‪σθ −σr = [mrσc (σr −T C) + s σ‬‬ ‫‪2 12‬‬
‫‪r c‬‬ ‫]‬ ‫‪−T C‬‬ ‫)‪(13‬‬ ‫از ﻫﻢ اﺳﺖ )ﺷﮑﻞ‪.(2‬‬
‫ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاری ﻣﻌﺎدﻟﮥ )‪ (13‬در ﻣﻌﺎدﻟﮥ )‪ (9‬دارﯾﻢ‪:‬‬ ‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ‪ E eff‬ﺑﺎ ‪ E‬در راﺑﻄـﮥ‬

‫=‬
‫[‬
‫‪dσr mrσc (σr −T C) + srσ‬‬ ‫‪c‬‬ ‫]‬
‫‪2 12‬‬
‫‪−T C‬‬
‫)‪(14‬‬
‫)‪ (6‬اﺛﺮ ﺳﻨﮓ دوز ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻠﯿﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﻌﻨـﯽ در اﯾـﻦ ﺣﺎﻟـﺖ ﺗـﺄﺛﯿﺮ‬
‫‪dr‬‬ ‫‪r‬‬ ‫ﺳﻨﮓ دوز در ﺗﻮده ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﺨﺘﯽ آن ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ در ﺣﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﮐﻞ ﻧﺎﺣﯿﮥ ﭘﻼﺳـﺘﯿﮏ ﺣﻠﻘـﻪ ﺑﻨـﺪی‬ ‫ﻻزم ﺑﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ اﺳﺖ در اﻏﻠﺐ ﻣﻮارد ﻋﻤﻠـﯽ‪ ،‬ﺗﺮﮐﯿـﺐ ﺗـﻨﺶ ﻫـﺎی‬
‫ﻣﯽﺷﻮد و از ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﮔـﺎم ﺑـﻪ ﮔـﺎم اﺳـﺘﻔﺎده ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ؛ ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ‬ ‫درﺟــﺎ و ﺧــﺼﻮﺻﯿﺎت ﺗــﻮده ﺳــﻨﮓ ﻫﻤــﺮاه ﺑــﺎ ﻓــﺸﺎر ﻣﻌــﺎدل‬

‫‪D‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﺤﻮۀ ﺗﺤﻠﯿﻞ‪ ،‬در ﻗﺴﻤﺖ )ج( و ﺑﺎ ﺣﻠﻘﻪ ﺑﻨـﺪی‬ ‫ﺳﻨﮓدوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﺑﻪ ﮔﻮﻧـﻪای اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﻧـﻮاﺣﯽ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬
‫زون ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ ﺗﺸﺮﯾﺢ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺪﻫﺎی اﻟﻒ‪ ،‬ب و ج ﺑﺎ ﻫﻢ در اﻃﺮاف ﺗﻮﻧﻞ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽآﯾﻨـﺪ‪ .‬در‬

‫‪SI‬‬
‫ج( ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ در زون ﻧـﺮم ﮐﺮﻧـﺸﯽ‪ ،‬ﻓـﺮض‬
‫ﻣﯽﺷـﻮد ﮐـﻪ ‪ m‬و ‪ s‬از ﻣﻘـﺎدﯾﺮ ﻣﺘﻨـﺎﻇﺮ ﺑـﺎ ﻧﻘﻄـﮥ ﭘﯿـﮏ )‪(Peak‬‬
‫ﺑﻪ ازای ‪ ε 1 = ε 1e‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻄﯽ ﺑﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ m r‬و ‪ s r‬ﺑـﻪ ازای‬
‫‪ ε 1 = αε 1e‬در اﻧﺘﻬﺎی ﻣﻨﻄﻘﮥ ﻧـﺮم ﮐﺮﻧـﺸﯽ ﮐـﺎﻫﺶ ﻣـﯽ ﯾﺎﺑﻨـﺪ‪.‬‬
‫‪of‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺷﮑﺴﺘﻪ و ﺿﻌﯿﻒ ﺷﺪه )ﻧﺎﺣﯿـﮥ‬
‫ﻧــﺮم ﮐﺮﻧــﺸﯽ( در ﻫــﺮ ﮔــﺎم ﯾــﺎ در ﻫــﺮ ﺣﻠﻘــﻪ از راﺑﻄــﮥ زﯾــﺮ‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ive‬‬
‫زﯾﺮ ﺑﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻬﻤﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ب( در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻓﺸﺎر ﻣﻌﺎدل ﺳﻨﮓ دوزﻫـﺎی ﺗﺰرﯾﻘـﯽ در ﺟـﺪار‬
‫ﺗﻮﻧﻞ ﮐﻤﺘﺮ از ﻓﺸﺎر ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﻮده و ﺗـﻮده ﺳـﻨﮓ ﺷﮑـﺴﺘﻪ و رﻓﺘـﺎر‬
‫ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض اﯾﻨﮑﻪ ﭘﯿﻮﺳـﺘﮕﯽ ﮐـﺎﻣﻠﯽ‬
‫ﺑﯿﻦ ﺗﻮده ﺳـﻨﮓ و ﺳـﻨﮓ دوزﻫـﺎ ﺑﻮﺳـﯿﻠﮥ دوﻏـﺎب وﺟـﻮد دارد و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﮐـﺮﻧﺶ آﻧﻬـﺎ ﺑـﺎ ﻫـﻢ ﺳـﺎزﮔﺎر ﺑـﻮده و ﺳـﻨﮓ دوزﻫـﺎ ﺑـﺎ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪﺑﻨﺪی ‪ C‬ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﺷـﻌﺎﻋﯽ و ﻣﺘﻘـﺎرن در ﭘﯿﺮاﻣـﻮن ﺗﻮﻧـﻞ‬

‫‪σ 1 = σ 3 + (m σ cσ 3 + s σ c2 )1 2‬‬ ‫)‪(15‬‬

‫ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﺗﻌﺎدل ﺗﻮده ﺳـﻨﮓ ﭘﻼﺳـﺘﯿﮏ‬
‫ﻣﺴﻠﺢ ﺷﺪه اﻃﺮاف ﺗﻮﻧﻞ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ )‪ (3‬ﺧﻮاﻫﯿﻢ داﺷﺖ‪:‬‬
‫‪∂σ r σ r −σθ‬‬
‫) ‪(ε − ε‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬
‫‪s = s + ( s r − s ) 1 1e‬‬ ‫)‪(16‬‬ ‫‪∂r‬‬ ‫‪r‬‬
‫)‪(9‬‬
‫‪(α − 1)ε 1e‬‬
‫‪ch‬‬

‫ﮐﻪ ‪ σ r‬و ‪ σ θ‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺗﻨﺶ ﻫﺎی ﺷﻌﺎﻋﯽ و ﻣﻤﺎﺳﯽ ﻧﻘﻄﻪ ای ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ ﻣﻌﺎدﻻت ﺟﺒﺮی‪ ،‬ﺗﻮزﯾﻊ ﮐﺎﻣﻞ ﺗﻨﺶ و ﮐـﺮﻧﺶ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ r‬از ﻣﺮﮐﺰ ﺗﻮﻧﻞ ﻣﺴﻠﺢ ﺷﺪه ﺑﺎ ﺳـﻨﮓ دوز ﺗﺰرﯾﻘـﯽ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫در ﻧﺎﺣﯿﮥ ﻧﺮم ﮐﺮﻧﺸﯽ ﺑﻪ روش ﺣﻞ ﺑﺴﺘﻪ رﯾﺎﺿﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﺗﻨﺶ ﻫﺎی ﺷﻌﺎﻋﯽ و ﻣﻤﺎﺳﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﺗﻘـﺎرن ﺷـﻌﺎﻋﯽ و ﻣﻘﻄـﻊ‬
‫‪Ar‬‬

‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺗﻔﺎﺿﻞ ﻣﺤﺪود‪ ،‬ﺗﻨﺶ ﻫﺎ و ﮐﺮﻧﺶ ﻫـﺎ‬

‫داﯾﺮوی ﺗﻮﻧﻞ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺗﻨﺶ اﺻﻠﯽ ﮐﻤﺘﺮ و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ‬
‫را در ﻣﺮزﻫﺎی ﺗﻌﺪادی از ﺣﻠﻘﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻧﺎﺣﯿـﮥ ﭘﻼﺳـﺘﯿﮏ ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫آﻧﻬﺎ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد )ﺷﮑﻞ‪ ،(4‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪σ3 = σr‬‬ ‫‪σ1 = σθ‬‬ ‫)‪(10‬‬
‫) ‪(ε − ε 1e‬‬
‫‪m = m + ( m r − m) 1‬‬ ‫)‪(17‬‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻧﯿﺮوی ﮐﺸﺸﯽ در ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫‪(α − 1)ε 1e‬‬ ‫اﯾﺠﺎد ﺗﻨﺶ ﻫﺎی ﻓﺸﺎری در ﺗـﻮده ﺳـﻨﮓ ﺷﮑـﺴﺘﻪ ﻣـﯽ ﺷـﻮد‪ ،‬اﺛـﺮ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪی ﻓـﻮق‪ ،‬ﺣﻠﻘـﮥ ‪ j − 1‬ﻣـﺎﺑﯿﻦ ﺷـﻌﺎع ‪ j‬و‬
‫ﺳﻨﮓدوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﺑﻪ ﺻـﻮرت اﻓـﺰاﯾﺶ ﺗـﻨﺶ ﺷـﻌﺎﻋﯽ ﻧﺎﺣﯿـﻪ‬
‫‪ j − 1‬ﻗﺮار داﺷﺘﻪ و ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﮑﺎن ﻫﺎ‪ ،‬ﮐﺮﻧﺶ ﻫﺎ و ﺗﻨﺶ ﻫـﺎ در اﯾـﻦ‬
‫ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ ﺑﻮده )ﻓﺮض اﺻﻠﯽ ﻣﺪل ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ( و ﺧﻮاﻫﯿﻢ داﺷﺖ‪:‬‬
‫ﺷﻌﺎع ﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪T‬‬
‫‪σ r′ = σ r −‬‬ ‫)‪(11‬‬
‫)‪ε θ ( j ) , ε r ( j ) , σ θ ( j ) , σ r ( j ) , u ( j −1‬‬ ‫‪C‬‬
‫‪σ r ( j −1) u j ،‬‬ ‫ﮐﻪ ‪ σ r′‬ﺗﻨﺶ ﺷﻌﺎﻋﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳـﻨﮓ دوز ﺗﺰرﯾﻘـﯽ‬
‫)‪, ε θ ( j −1) , ε r ( j −1) , σ θ ( j −1‬‬
‫و ‪ T‬ﻧﯿﺮوی ﻣﺤﻮری ﺳﻨﮓ دوز اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﮋوﻫﺸﻨﺎﻣﻪ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬ﺳﺎل ﻫﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪1389‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫ﻓﻬﯿﻤﯽﻓﺮ‪ ،‬رﻧﺠﺒﺮﻧﯿﺎ‬

‫‪‬‬ ‫)‪σr( j) +σr( j−1‬‬ ‫(‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫)‬ ‫‪12‬‬

‫‪maσc ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ 2  AbEs‬‬
‫‪σr( j−1) −σr( j) ‬‬
‫‪‬‬
‫‪− C εr( j) +εr( j−1) ‬‬ ‫(‬
‫‪ + saσc ‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫)‬
‫=‬
‫)‪r( j−1) − r( j‬‬ ‫)‪r( j) + r( j−1‬‬

‫‪2‬‬
‫(‬
‫)‪AbEs εr( j) +εr( j−1) −εr( j) −εr( j−1‬‬ ‫)‬
‫‪−‬‬ ‫)‪(20‬‬
‫‪C‬‬ ‫)‪r( j) + r( j−1‬‬

‫ﺑﺮای ﯾﮏ ﺣﻠﻘﮥ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎزک و ﺑﺮ اﺳﺎس رواﺑﻂ ﮐـﺮﻧﺶﻫـﺎ و ﺗﻐﯿﯿـﺮ‬

‫ﻣﮑﺎنﻫﺎ دارﯾﻢ ]‪:[Brown (et al.), 1983‬‬ ‫ﺷﮑﻞ‪ .4‬ﺣﻠﻘﻪ ﺑﻨﺪی زون ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ‬

‫) ‪r( j‬‬ ‫) ‪2ε θ ( j −1) − ε r ( j −1) − ε r ( j‬‬ ‫ﺑﻨــﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﻣﻌﺎدﻟــﮥ )‪ (12‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫــﺎی ﻣﻘــﺎوﻣﺘﯽ ‪ m r‬و ‪ ، s r‬در‬
‫=‬ ‫)‪(21‬‬
‫)‪r( j −1‬‬ ‫) ‪2ε θ ( j ) − ε r ( j −1) − ε r ( j‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﻧﺮم ﮐﺮﻧﺸﯽ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﺒﻮده و ﺑﺮای ﻫﺮ ﺣﻠﻘﻪ ﺑﺎ رواﺑـﻂ )‪ (16‬و‬

‫‪D‬‬
‫)‪ (17‬ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬

‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ ) ‪ λ( j‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬ ‫اﮔﺮ ﻣﻌﺎدﻟﮥ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ )‪ (14‬ﺑﺮای ﯾـﮏ ﺣﻠﻘـﮥ داﯾـﺮوی ﺑـﻪ ﺷـﻌﺎع‬
‫داﺧﻠﯽ )‪ r(j-1‬و ﺷﻌﺎع ﺧﺎرﺟﯽ )‪ r(j‬ﺑﺎزﻧﻮﯾﺴﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺧﻮاﻫﯿﻢ داﺷﺖ‪:‬‬
‫) ‪r( j‬‬
‫= ) ‪λ( j‬‬

‫) ‪λ( j‬‬
‫‪re‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻣﻌﺎدﻻت )‪ (21‬و )‪ (22‬دارﯾﻢ‪:‬‬

‫) ‪2ε θ ( j −1) − ε r ( j −1) − ε r ( j‬‬

‫)‪(22‬‬

‫‪SI‬‬
‫)‪σ r( j−1) − σ r( j‬‬
‫=‬
‫‪m σ ‬‬

‫‪‬‬
‫‪2 ‬‬
‫‪‬‬
‫(‬
‫‪ a c  σ r( j) + σ r( j−1) −‬‬‫)‬‫‪T( j) + T( j−1) ‬‬

‫‪C‬‬
‫‪2‬‬
‫‪‬‬
‫‪ + saσ c ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪12‬‬
‫‪of‬‬
‫)‪r( j−1) − r( j‬‬ ‫)‪r( j) + r( j−1‬‬
‫=‪β‬‬ ‫=‬ ‫)‪(23‬‬
‫)‪λ( j −1‬‬ ‫) ‪2ε θ ( j ) − ε r ( j −1) − ε r ( j‬‬ ‫‪2‬‬
‫)‪T( j) + T( j−1‬‬ ‫‪2‬‬
‫و ﻫﻤﭽﻨــﯿﻦ ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از راﺑﻄــﮥ )‪ (23‬و ﺑــﺎ ﻓــﺮض اﯾﻨﮑــﻪ‬ ‫‪−‬‬ ‫)‪(18‬‬
‫‪2C‬‬ ‫)‪r( j) + r( j−1‬‬
‫) ‪ γ = ε r ( j −1) + ε r ( j‬ﻣﯽﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫‪ive‬‬

‫‪ ma‬و ‪ s a‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی ﻣﻘﺎوﻣﺘﯽ ﺣﻠﻘﮥ ‪ j‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫)‪(24‬‬ ‫ﭘﺲ از ﻧﺼﺐ و ﺗﺰرﯾﻖ ﺳﻨﮓ دوز‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﯿﺸﺮوی ﺳﯿﻨﮥ ﮐﺎر ﺗﻮده ﺳﻨﮓ‬

‫= ) ‪γ = ε r ( j −1) + ε r ( j‬‬
‫[‬
‫) ‪2 λ( j −1) ε θ ( j −1) − λ( j )ε θ ( j‬‬ ‫]‬ ‫اﻃﺮاف ﺗﻮﻧﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ داده و ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﺗﻨﺶ ﺑﺮﺷـﯽ در‬
‫) ‪λ( j −1) − λ( j‬‬
‫‪ch‬‬

‫ﺳﻄﺢ ﻣﺸﺘﺮک ﺳﻨﮓ و دوﻏﺎب و ﺳﭙﺲ دوﻏﺎب و ﺳﻨﮓ دوز‪ ،‬اﯾـﻦ‬

‫اﮐﻨﻮن ﺑﺎ ﺗﻌﺮﯾﻒ‪:‬‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﺑﻪ ﺑﻮﻟﺖ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﯿﺮوی ﻣﺤﻮری‬
‫) ‪λ( j −1) − λ( j‬‬
‫=‪K‬‬ ‫)‪(25‬‬ ‫و ﮐﺮﻧﺶ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ از ﻃـﻮل ﺳـﻨﮓ دوز ﺛﺎﺑـﺖ ﻧﺒـﻮده و‬
‫)‪λ( j ) + λ( j −1‬‬
‫‪Ar‬‬

‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﮑﺎن ﺗﻮده ﺳﻨﮓ در آن ﻧﻘﻄﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫و ﺑﺎ ﺗﺮﮐﯿﺐ رواﺑﻂ )‪ (24‬و )‪ (25‬در راﺑﻄﮥ )‪ (20‬وﺳﭙﺲ ﺳﺎدهﺳﺎزی‬
‫ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﮑﺎن ﺗﻮده ﺳﻨﮓ از ﺷﻌﺎع ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺗـﺎ ﺷـﻌﺎع‬
‫)‪(26‬‬ ‫آن ﺧﻮاﻫﯿﻢ داﺷﺖ‪:‬‬
‫ﺗﻮﻧﻞ ﺑﻪ ﺗﺪرﯾﺞ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮد؛ ﮐﺮﻧﺶ ﺳﻨﮓ دوز ﻧﯿﺰ در ﺟﺪار ﺗﻮﻧﻞ‬
‫‪2‬‬
‫‪ σ r ( j −1) − σ r ( j ) Ab E s ‬‬ ‫ﺑﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﺧﻮد رﺳﯿﺪه و ﻣﻘﺪار آن در ﺷﻌﺎع ﭘﻼﺳـﺘﯿﮏ ﺑـﻪ‬
‫‪‬‬ ‫‪+‬‬ ‫= ‪(γ )‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2K‬‬ ‫‪2C‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﮐﺮﻧﺶ ﺷﻌﺎﻋﯽ اﻻﺳﺘﯿﮏ ﺗﻮده ﺳـﻨﮓ ﮐـﺎﻫﺶ ﻣـﯽ ﯾﺎﺑـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ‪،‬‬
‫‪maσ c‬‬
‫‪2‬‬
‫‪[σ r( j) + σ r( j−1) ]− maσ2cCAb Es (γ ) + saσ c2‬‬ ‫ﻧﯿﺮوی ﻣﺤﻮری ﺳﻨﮓ دوز در ﺣﻠﻘﮥ ‪ j‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫) ) ‪T( j ) = Ab E s (ε r ( j‬‬ ‫)‪(19‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ ﺗﻌﺮﯾﻒ‪:‬‬ ‫‪ Ab‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺳﻨﮓ دوز؛ ‪ Es‬ﻣـﺪول اﻻﺳﺘﯿـﺴﯿﺘﮥ ﺳـﻨﮓ دوز و‬
‫‪Ab E s‬‬ ‫)‪ εr(j‬ﮐﺮﻧﺶ ﺷﻌﺎﻋﯽ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ در ﺣﻠﻘﮥ ‪ j‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫= ‪K1‬‬ ‫‪γ‬‬ ‫)‪(27‬‬
‫‪2C‬‬ ‫ﺑﺎ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻣﻌﺎدﻻت )‪ (18‬و )‪ (19‬راﺑﻄﻪ )‪ (20‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬

‫ﭘﮋوﻫﺸﻨﺎﻣﻪ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬ﺳﺎل ﻫﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪1389‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫ﺗﺤﻠﯿﻞ اﻧﺪرﮐﻨﺶ ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﺷﻌﺎﻋﯽ ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل و ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ‪...‬‬

‫ﺗﺰرﯾﻘــﯽ ﺗﺒــﺪﯾﻞ ﺷــﻮد ﮐــﻪ اﯾــﻦ ﻣــﺴﺄﻟﻪ در ﭘﯿﻮﺳــﺖ اﻟــﻒ‬ ‫‪maσ c‬‬
‫= ‪K2‬‬ ‫)‪(28‬‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪4‬‬
‫و ﻗﺮار دادن آﻧﻬﺎ در ﻣﻌﺎدﻟﮥ )‪ (26‬ﻧﺘﯿﺠﮥ زﯾﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‪:‬‬
‫‪ .5‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺳﻨﮓدوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﻓﻌﺎل‬ ‫)‪(29‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ σ r ( j −1) − σ r ( j ) ‬‬
‫[‬ ‫]‬
‫ﻧﺼﺐ ﺳﻨﮓ دوزﻫـﺎی ﺗﺰرﯾﻘـﯽ ﻓﻌـﺎل ﺑـﺎ دوﻏـﺎب ﻣﻨﺎﺳـﺐ در دو‬ ‫‪K1‬‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ و ﺷﺎﻣﻞ‪ -1‬اﺳﺘﻘﺮار ﺳﻨﮓ دوز و اﯾﺠـﺎد ﻃـﻮل ﮔﯿـﺮداری ﺑـﺎ‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪+ K1 +‬‬ ‫) ‪σ r ( j −1) − σ r ( j‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2K‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪K‬‬
‫ﺗﺰرﯾﻖ دوﻏﺎب و ﮐﺸﯿﺪن ﺳﻨﮓ دوز و ﻣﻬﺎر آن ﺑـﻪ ﺳـﻄﺢ ﺗﻮﻧـﻞ از‬
‫[‬ ‫]‬ ‫‪2‬‬
‫‪= 2 K 2 × σ r ( j ) + σ r ( j −1) − 4 K 1 K 2 + s a σ c‬‬
‫ﻃﺮﯾﻖ ﺻـﻔﺤﮥ اﻧﺘﻬـﺎﯾﯽ و ‪ -2‬ﺗﺰرﯾـﻖ ﻃـﻮل ﺑـﺎﻗﯽﻣﺎﻧـﺪۀ آن اﺳـﺖ‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﮥ )‪ (29‬را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﺎزﻧﻮﯾﺴﯽ ﮐﺮد‪:‬‬
‫]‪.[Hoek and Brown, 1980‬‬
‫)‪(30‬‬
‫ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﻓﻌﺎل‪ ،‬ﭘﺲ از ﻧﺼﺐ و اﻋﻤﺎل ﺑﺎر ﭘﯿﺶ ﺗﻨﯿﺪﮔﯽ ﺗﻨﻬـﺎ‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫)‪σ r ( j −1‬‬ ‫)‪σ r( j‬‬ ‫)‪σ r ( j )σ r ( j −1‬‬ ‫‪2 K1‬‬
‫از ﻃﺮﯾﻖ ﺻﻔﺤﮥ اﻧﺘﻬﺎﯾﯽ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﺟﺪار ﺗﻮﻧﻞ ﻓـﺸﺎر وارد‬ ‫‪+‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪+ K1 +‬‬ ‫)‪σ r ( j −1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪4K‬‬ ‫‪4K‬‬ ‫‪2K‬‬ ‫‪K‬‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺗﺰرﯾﻖ ﻃﻮل آزاد و اداﻣﮥ ﭘﯿﺶ روی ﺣﻔﺎری‪ ،‬اﯾـﻦ‬

‫‪D‬‬
‫‪K1‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﺳﻨﮓدوزﻫﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﻨﮓدوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﻧﻮع ﻏﯿـﺮ ﻓﻌـﺎل ﺗﻮﺳـﻂ‬ ‫‪−‬‬ ‫‪σ r ( j ) − 2 K 2σ r ( j ) − 2 K 2σ r ( j −1)+4 K1K 2 − s aσ c = 0‬‬
‫‪K‬‬
‫ﺻﻔﺤﮥ اﻧﺘﻬﺎﯾﯽ و اﺻﻄﮑﺎک ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ ﺗﻮﻧﻞ را ﻣﺤﺪود‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺳﻨﮓدوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﻓﻌﺎل ﺑـﻪ ﻟﺤـﺎظ اﺻـﻄﮑﺎک‬
‫ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﻨﮓدوزﻫﺎی ﻏﯿﺮ ﻓﻌﺎل ﻋﻤﻞ ﮐﺮده و ﺗﻔـﺎوت‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮد آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻧﻮع ﻏﯿﺮﻓﻌـﺎل‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ در ﻣﯿـﺰان اﻋﻤـﺎل ﻓـﺸﺎر اوﻟﯿـﻪ‬
‫‪SI‬‬
‫)‪ 1  2  − K1 σr( j−1‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪ 2 σr( j) +  − 2 − 2K2 σr( j‬‬
‫‪ 4K ‬‬ ‫‪ K 2K‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪(31‬‬ ‫ﯾﺎ‬
‫‪of‬‬
‫)و در ﮐﻞ ﻓـﺸﺎر ﺑﯿـﺸﺘﺮ ﺑـﺮ ﺳـﻄﺢ ﺗﻮﻧـﻞ و ﺗـﻮده ﺳـﻨﮓ ﺷﮑـﺴﺘﻪ‬
‫‪ σr2( j−1) 2 K1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪+ K1 + σr( j −1) − 2K2σ( j−1) + 4K1K2 − saσc  = 0‬‬
‫‪2‬‬
‫در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻧﻮع ﻏﯿـﺮ ﻓﻌـﺎل( ﺑـﺮ ﺳـﻄﺢ ﺗﻮﻧـﻞ از ﻃﺮﯾـﻖ ﺻـﻔﺤﮥ‬
‫‪ 4K‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬
‫اﻧﺘﻬﺎﯾﯽ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪K‬‬
‫‪‬‬
‫ﺑﻪاﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﻌﺎدﻟﮥ درﺟﻪ دوﻣﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺘﻐﯿـﺮ آن‪σr(j‬‬
‫‪ive‬‬

‫اﺻﻮل زﯾﺮ ﺑﺎﯾﺪ در ﻣﺪﻟﺴﺎزی ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ اﯾﻦ ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎ ﺑﺎﯾـﺪ ﻣـﻮرد‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪:‬‬ ‫اﺳﺖ و ﺑﻪازای ﻫﺮ )‪ σr(j-1‬ﻣﻌﻠـﻮم‪ ،‬ﻗﺎﺑـﻞ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ اﯾـﻦ‬
‫ﻃﻮل ﺳﻨﮓ دوز ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﯿﺰاﻧﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد ﮐﻪ ﻋﻼوه ﺑـﺮ‬ ‫‪-‬‬ ‫ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫آﻧﮑﻪ ﻃﻮل ﮔﯿـﺮداری آن ﺑـﺮای ﭘـﯿﺶ ﺗﻨﯿـﺪﮔﯽ‪ ،‬ﺧـﺎرج از ﻣﻨﻄﻘـﻪ‬ ‫‪− b − b 2 − 4ac‬‬
‫‪ch‬‬

‫= )‪σ r( j‬‬ ‫)‪(32‬‬

‫ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ )ﯾﻌﻨـﯽ در ﻗـﺴﻤﺖ اﻻﺳـﺘﯿﮏ( ﻗـﺮار ﮔﯿـﺮد‪،‬‬ ‫‪2a‬‬
‫ﮐﺸﺶ ﭘـﯿﺶ ﺗﻨﯿـﺪﮔﯽ ﻣﻮﺟـﺐ ﻫﻤﮕﺮاﯾـﯽ ﺗـﻮده ﺳـﻨﮓ ﺳـﺎﻟﻢ و‬ ‫ﮐﻪ در آن‪:‬‬

‫اﯾﺠــﺎد ﺷﮑــﺴﺖ در ﺗــﻮده ﺳــﻨﮓ اﻻﺳــﺘﯿﮏ در ﻣﺤــﺪودۀ ﻃــﻮل‬ ‫‪1‬‬ ‫)‪− K 1 σ r ( j −1‬‬
‫=‪a‬‬ ‫=‪b‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪− 2K 2‬‬
‫‪Ar‬‬

‫‪2‬‬
‫‪,‬‬
‫ﮔﯿﺮداری ﻧﺸﻮد‪.‬‬ ‫‪4K‬‬ ‫‪K‬‬ ‫‪2K 2‬‬
‫از ﮐــﺮﻧﺶ ﻧﺎﺷــﯽ از ﭘــﯿﺶ ﺗﻨﯿــﺪﮔﯽ در ﻃــﻮل ﮔﯿــﺮداری‬ ‫‪-‬‬ ‫‪σr( j−1) K1‬‬ ‫‪ 2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪c = σr( j−1) ‬‬ ‫‪+ − 2K2  + K1 + 4K1K2 − saσc‬‬
‫‪2‬‬
‫ﺳﻨﮓ دوز ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ 4K‬‬ ‫‪K‬‬
‫‪‬‬
‫ﻣﯿﺰان ﭘﯿﺶ ﺑﺎرﮔﺬاری ﺑﻪﺣﺪی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮع آن ﺑـﺎ ﺑـﺎری‬ ‫‪-‬‬
‫ﮐــﻪ در ﻣﺮﺣﻠــﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮﺷــﮑﻞ ﺗــﻮده ﺳــﻨﮓ در ﺳــﻨﮓ دوز ﺣﺎﺻــﻞ‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﮥ )‪ (30‬ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﺿﺮاﯾﺐ ﺑﺎﻻ ﺑﺎزﻧﻮﯾﺴﯽ ﻣﯽﮔﺮدد‪:‬‬

‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ از ﮐﻞ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﭘﺬﯾﺮش ﺑﺎر ﺳﯿﺴﺘﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺸﺎر اوﻟﯿﮥ ﻧﺎﺷﯽ از ﭘﯿﺶﺗﻨﯿﺪﮔﯽ ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﺻـﻔﺤﮥ اﻧﺘﻬـﺎی‬
‫ﺳﻨﮓدوز ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﺗﻮﻧﻞ اﻋﻤﺎل ﻣﯽ ﺷﻮد؛ ﺑﺪون ﻫﯿﭻ ﮐﺎﻫﺸﯽ و ﺑﻪ‬
‫ﺻـﻮرت ﺷـﻌﺎﻋﯽ در ﻋﻤـﻖ ﺗـﻮدهﺳـﻨﮓ ﭘﻼﺳـﺘﯿﮏ ﺷـﺪه اﻧﺘﻘــﺎل‬
‫ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ )ﻓﺮض اﺳﺎﺳﯽ ﻣﺪﻟﺴﺎزی ﺳﻨﮓدوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﻓﻌﺎل(‪.‬‬
‫‪a ⋅ σ r2( j ) + b ⋅ σ r ( j ) + c = 0‬‬ ‫)‪(33‬‬
‫‪-‬‬
‫ﺑﺮای ﺷﺮاﯾﻂ ﻋﺪم وﺟﻮد ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬
‫)‪ (31‬ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﺎدﻟﮥ ﻣﻌﺮﻓـﯽ ﺷـﺪۀ ﺑـﺮاون ‪[Brown (et al.),‬‬
‫]‪ 1983‬ﺑﺮای ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﺑﺎ رﻓﺘﺎر ﻧﺮمﮐﺮﻧﺸﯽ و ﺑﺪون ﺳﻨﮓدوزﻫﺎی‬

‫ﭘﮋوﻫﺸﻨﺎﻣﻪ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬ﺳﺎل ﻫﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪1389‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫ﻓﻬﯿﻤﯽﻓﺮ‪ ،‬رﻧﺠﺒﺮﻧﯿﺎ‬

‫‪Ab E s‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬اﯾﻦ ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎ ﻓـﺸﺎر ﺷـﻌﺎﻋﯽ و ﻣﺤـﺼﻮر ﮐﻨﻨـﺪﮔﯽ‬
‫= ‪Kt‬‬ ‫‪γt‬‬ ‫)‪(41‬‬
‫‪2C‬‬ ‫ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﻪ اﻧﺪازۀ ﻓﺸﺎر ﭘﯿﺶ ﺗﻨﯿﺪﮔﯽ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻧﻮع ﻏﯿﺮ ﻓﻌﺎل‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻏﯿﺮ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﺗﺮﮐﯿـﺐ و ﺳـﭙﺲ ﺳـﺎده ﺳـﺎزی رواﺑـﻂ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﺷﮑﺴﺘﻪ اﻋﻤﺎل ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﮥ درﺟﮥ دوﻣﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﻣـﯽ ﺷـﻮد ﮐـﻪ ﻣﺘﻐﯿـﺮ آن )‪ σr(j‬اﺳـﺖ و‬ ‫ﻣﯿﺰان ﭘﯿﺶ ﺑﺎرﮔﺬاری ﺑﻪﺣﺪی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮع آن ﺑـﺎ ﺑـﺎری‬ ‫‪-‬‬
‫ﺑﻪ ازای ﻫﺮ )‪ σr(j-1‬ﻣﻌﻠﻮم‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﮐــﻪ در ﻣﺮﺣﻠــﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮﺷــﮑﻞ ﺗــﻮده ﺳــﻨﮓ در ﺳــﻨﮓ دوز ﺣﺎﺻــﻞ‬
‫)‪(42‬‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ از ﮐﻞ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﭘﺬﯾﺮش ﺑﺎر ﺳﯿﺴﺘﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 1  2‬‬ ‫)‪ − K1 − K t σ r ( j −1‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﻓﺸﺎر اوﻟﯿﮥ ﻧﺎﺷﯽ از ﭘﯿﺶ ﺗﻨﯿﺪﮔﯽ ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﺻﻔﺤﮥ اﻧﺘﻬـﺎی‬ ‫‪-‬‬
‫‪‬‬ ‫‪σ + ‬‬
‫)‪2  r( j‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪2‬‬
‫) ‪− 2 K 2 σ r ( j‬‬
‫‪ 4K ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪K‬‬ ‫‪2K‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺳﻨﮓدوز ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﺗﻮﻧﻞ اﻋﻤﺎل ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺪون ﻫﯿﭻ ﮐﺎﻫﺸﯽ و ﺑﻪ‬
‫)‪ σ r2( j −1‬‬ ‫‪K + Kt‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺻـﻮرت ﺷـﻌﺎﻋﯽ در ﻋﻤـﻖ ﺗـﻮدهﺳـﻨﮓ ﭘﻼﺳـﺘﯿﮏ ﺷـﺪه اﻧﺘﻘــﺎل‬
‫‪‬‬ ‫‪+ K12 + K t2 + 2 K1 K t + 1‬‬ ‫‪σ r ( j −1) ‬‬
‫‪+  4K‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪K‬‬ ‫‪=0‬‬ ‫ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ )ﻓﺮض اﺳﺎﺳﯽ ﻣﺪﻟﺴﺎزی ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﻓﻌـﺎل(‪.‬‬
‫‪ − 2K σ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2 ( j −1) + 4 K1 K 2 + 4 K 2 K t − s aσ c‬‬
‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﯾﻦ ﺳﻨﮓدوزﻫﺎ ﻓﺸﺎر ﺷﻌﺎﻋﯽ و ﻣﺤﺼﻮرﮐﻨﻨﺪﮔﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮی‬
‫ﺑﻪ اﻧـﺪازۀ ﻓـﺸﺎر ﭘـﯿﺶ ﺗﻨﯿـﺪﮔﯽ در ﻣﻘﺎﯾـﺴﻪ ﺑـﺎ ﻧـﻮع ﻏﯿـﺮ ﻓﻌـﺎل‬

‫‪D‬‬
‫ﮐﻪ در آن‪:‬‬
‫ﺑﻪ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﺷﮑﺴﺘﻪ اﻋﻤﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪(43‬‬
‫ﻫﻤﻪ ﻓﺮﺿﯿﺎت ﻣﺴﺌﻠﻪ در ﻣﺪل ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﻏﯿﺮ ﻓﻌﺎل ﺑﺮای اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﯿﺰ‬
‫‪1‬‬ ‫)‪− K1 − Kt σ r ( j −1‬‬
‫=‪a‬‬
‫‪4K 2‬‬
‫‪,‬‬ ‫=‪b‬‬
‫‪K‬‬
‫‪−‬‬
‫‪2K 2‬‬

‫‪ σ r ( j −1) K 1 + K t‬‬

‫‪c = σ r ( j −1) ‬‬
‫‪ 4K‬‬
‫‪2‬‬
‫‪+‬‬
‫‪K2‬‬
‫‪‬‬
‫‪− 2K 2 ‬‬
‫‪‬‬
‫‪− 2K2‬‬

‫‪SI‬‬ ‫ﺑﺮﻗــﺮار اﺳــﺖ‪ .‬ﺑﻨــﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟــﮥ دﯾﻔﺮاﻧــﺴﯿﻞ ﺗﻌــﺎدل در ﺣﻠﻘــﮥ ‪ j‬از‬

‫راﺑﻄﮥ )‪ (18‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣـﯽ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﻪ دﻟﯿـﻞ اﻋﻤـﺎل ﮐـﺸﺶ‪ ،‬ﻧﯿـﺮوی‬
‫ﻣﺤﻮری ﺳﻨﮓ دوز از راﺑﻄﮥ زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬
‫) ) ‪T( j ) = Ab E s (ε r ( j ) + ε t ( j‬‬ ‫)‪(37‬‬
‫‪of‬‬
‫‪+ (K 1 + K t ) + 4(K 1 K 2 + K 2 K t ) − s aσ c2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪ ε t‬ﮐﺮﻧﺶ ﻧﺎﺷـﯽ از ﭘـﯿﺶ ﺗﻨﯿـﺪﮔﯽ ﺑـﻮده و ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ اﯾﻨﮑـﻪ‬
‫ﭘــﯿﺶﺗﻨﯿــﺪﮔﯽ ﻗﺒــﻞ از ﺗﺰرﯾــﻖ ﻗــﺴﻤﺖ آزاد ﺳــﻨﮓ دوز ﺻــﻮرت‬
‫ﻣﯽ ﮔﯿﺮد؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻘﺪار آن در ﻃﻮل ﺳﻨﮓ دوز در ﻗﺴﻤﺖ آزاد آن‬
‫‪ive‬‬

‫در ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺪم ﭘﯿﺶ ﺗﻨﯿﺪﮔﯽ ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟـﻪ ﻫـﺎی‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ )‪ (43‬ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻌﺎدﻟﮥ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪه ﺑﺮای ﺗﻮده ﺳﻨﮓ‬
‫)‪ε t ( j ) = ε t ( j −1‬‬ ‫)‪(38‬‬
‫ﺑﺎ رﻓﺘﺎر ﻧﺮم ﮐﺮﻧﺸﯽ و ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﻏﯿﺮ ﻓﻌـﺎل ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در‬
‫ﺑﺎ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻣﻌﺎدﻻت )‪ (18‬و )‪ (37‬دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪ch‬‬

‫اﯾﻦ ﺻﻮرت‪:‬‬
‫)‪(39‬‬
‫‪Kt = 0‬‬
‫(‬ ‫)‬
‫)‪(44‬‬
‫‪12‬‬
‫‪‬‬ ‫)‪σr( j) +σr( j−1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪maσc ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬
‫(‬ ‫‪+saσc ‬‬
‫)‬
‫ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاری اﯾﻦ راﺑﻄﻪ در ﻣﻌﺎدﻟﮥ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ )‪ (42‬دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪Ar‬‬

‫‪ 2  AbEs‬‬
‫)‪σr( j−1) −σr( j‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪ε‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪ε‬‬ ‫‪+‬‬‫‪2‬‬‫‪ε‬‬
‫‪ C r( j) r( j−1) t( j) ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 1  2‬‬ ‫)‪ − K1 σ r ( j −1‬‬ ‫‪‬‬ ‫=‬
‫)‪r( j) +r( j−1‬‬
‫‪ 2 σ r ( j ) + ‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪2‬‬
‫) ‪− 2K 2 σ r ( j‬‬ ‫)‪r( j−1) −r( j‬‬
‫‪ 4K ‬‬ ‫‪ K‬‬ ‫‪2K‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪σ‬‬
‫‪‬‬
‫‪2‬‬
‫)‪r ( j −1‬‬ ‫‪K‬‬
‫)‪+ K12 + 1 σ r ( j −1‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫(‬
‫)‪AbEs εr( j) +εr( j−1) +2εt( j‬‬ ‫)‬
‫‪−‬‬
‫‪+  4K‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪K‬‬ ‫‪=0‬‬ ‫‪C‬‬ ‫)‪r( j) +r( j−1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ − 2K 2σ ( j −1) + 4K1 K 2 − saσ c ‬‬ ‫ﺗﻤﺎم رواﺑﻂ ﻣﺪل ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺣﺎﻟﺖ ﻏﯿﺮ ﻓﻌﺎل ﺑﺮای اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺻـﺎدق‬
‫)‪ (31‬ﺗﮑﺮاری‬ ‫ﺑﻮده و ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﻪ دﻟﯿـﻞ ﮐـﺮﻧﺶ ﭘـﯿﺶ ﺗﻨﯿـﺪﮔﯽ رواﺑـﻂ زﯾـﺮ را ﻧﯿـﺰ‬

‫اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻫﻤﺎن دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﺗﻌﺎدﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺳﻨﮓ دوزﻫـﺎی‬ ‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬

‫ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﻏﯿﺮ ﻓﻌﺎل ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪ‪.‬‬ ‫) ‪γ t = 2ε t ( j‬‬ ‫)‪(40‬‬

‫ﭘﮋوﻫﺸﻨﺎﻣﻪ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬ﺳﺎل ﻫﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪1389‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫ﺗﺤﻠﯿﻞ اﻧﺪرﮐﻨﺶ ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﺷﻌﺎﻋﯽ ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل و ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ‪...‬‬

‫در اﯾﻦ ﻣﺜﺎل ﻓﺮض ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ‪ Ab = 0‬اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻨﺤﻨـﯽ‬ ‫‪ .6‬ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی و ﺣﻞ ﭼﻨﺪ ﻣﺜﺎل‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﻏﯿﺮ ﻣﺴﻠﺢ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮای ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﻣﺪل ﻫﺎی ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ اراﯾﻪ ﺷـﺪه ﺑـﺮای‬
‫ﻣﺜــﺎل ‪ :2‬در اﯾـﻦ ﺗﻮﻧــﻞ ﺳــﻨﮓ دوزﻫــﺎی ﺗﺰرﯾﻘــﯽ ﻏﯿــﺮ ﻓﻌــﺎل ﺑــﺎ‬ ‫ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﻓﻌﺎل و ﻏﯿﺮ ﻓﻌﺎل ﺑﻪ روش ﻋـﺪدی‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣـﮥ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻨﺪرج در ﺟﺪول ‪ 1‬ﻧﺼﺐ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی در ﻣﺤﯿﻂ ‪ MathCad‬ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ‬
‫ﻣﺜــﺎل ‪ :3‬در ﺗﻮﻧــﻞ ﻣــﻮرد ﻧﻈــﺮ‪ ،‬ﺳــﻨﮓ دوزﻫــﺎ ﺑــﺎ اﻋﻤــﺎل ﻧﯿــﺮوی‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﭘﺎﺳﺦ زﻣﯿﻦ ﺑـﺮای ﺗـﻮده ﺳـﻨﮓ‬
‫ﭘﯿﺶ ﺗﻨﯿﺪﮔﯽ در ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻌﺎل ﺑﮑﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﻠﺢ ﺷﺪه ﺑﺎ ﺳﻨﮓدوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﻓﻌﺎل و ﻏﯿﺮ ﻓﻌﺎل ﮐـﻪ از ﻣـﺪل‬
‫رﻓﺘﺎری ﻧﺮم ﺷﻮﻧﺪﮔﯽ ﮐﺮﻧﺶ ﭘﯿﺮوی ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ اﻧﺠﺎم ﺷـﺪه و ﻣﻨﺤﻨـﯽ‬
‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ رﺳﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ آن در ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺎص‪ ،‬اﯾـﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫‪ 1-6‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺜﺎلﻫﺎی ‪ 1‬ﺗﺎ‪3‬‬
‫ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﭘﺎﺳﺦ زﻣﯿﻦ ﺑﺮای ﺗﻮده ﺳﻨﮓ اﻃﺮاف ﺗﻮﻧﻞ را‬
‫در ﻣﺜﺎل دوم‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽ رود ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﻫﺎی ﻧﺎﺣﯿﮥ ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ ﺗﻮده‬
‫ﻧﯿﺰ داراﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﻧﮕﺮﻓﺘﻦ اﺛﺮ ﺳﻨﮓ دوز ﻣﺤﻘﻖ ﻣﯽ‬
‫ﺳﻨﮓ ﻣﺴﻠﺢ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ وﺟﻮد ﺳﻨﮓ دوزﻫـﺎی ﺗﺰرﯾﻘـﯽ در ﻗﯿـﺎس ﺑـﺎ‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﻧﺸﺎن دادن ﮐﺎرآﯾﯽ ﻣـﺪل ﻫـﺎ ﺗﻌـﺪادی ﻣﺜـﺎل از ﻣﺮاﺟـﻊ‬
‫ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﻏﯿﺮ ﻣﺴﻠﺢ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﺪول ‪ 1‬و ﺷﮑﻞ )‪ (5‬اﯾﻦ ﻣﻬـﻢ‬ ‫]‪[Brown (et al.),1980, Hoek and Brown, 1980‬اﻧﺘﺨﺎب‬

‫‪D‬‬
‫را ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ ﺗﻮﻧﻞ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 0/3‬ﻫﻤﮕﺮاﯾـﯽ آن‬ ‫و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺣﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫در ﺣﺎﻟﺖ ﻏﯿﺮ ﻣﺴﻠﺢ ﮐـﺎﻫﺶ ﻣـﯽﯾﺎﺑـﺪ‪ .‬در ﻣﺜـﺎل ﺳـﻮم‪ ،‬ﺑـﻪ دﻟﯿـﻞ‬ ‫از ﻣـــﺪلﻫـــﺎ از ﻟﺤـــﺎظ ﮐﻤّـــﯽ‪ ،‬از ﻧـــﺮماﻓـــﺰار ‪ FLAC‬ﻧﯿـــﺰ‬
‫ﭘﯿﺶ ﺗﻨﯿﺪﮔﯽ ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ و ﮐﺸﺶ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮﻟـﺖ‪ ،‬ﻓـﺸﺎر‬
‫ﺷﻌﺎﻋﯽ ﺗﻮدهﺳﻨﮓ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺣﺎﻟـﺖ ﻏﯿـﺮ ﻓﻌـﺎل ﺑﯿـﺸﺘﺮ اﻓـﺰاﯾﺶ‬
‫ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ و در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ ﺗﻮﻧﻞ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺷـﺮاﯾﻄﯽ ﮐـﻪ‬
‫‪SI‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪) 1‬ﺗﻮﻧﻞ آزﻣﺎﯾﺸﯽ ﮐﯿﻠﺪر در ﻣﺎدﺳﺘﻮن ﻓﻮرﻓﯿﺘﻢ(‪ :‬ﺗﻮﻧﻞ داﯾﺮوی‬
‫ﺑــﻪ ﺷــﻌﺎع ‪ 1/65 m‬در ﻋﻤﻘ ـﯽ ﮐــﻪ ﺗــﻨﺶ ﻫﯿﺪروﺳــﺘﺎﺗﯿﮏ اوﻟﯿ ـﮥ‬
‫آن ‪ P0 = 2.56 MPa‬اﺳﺖ؛ ﺣﻔﺎری ﻣـﯽﺷـﻮد‪ .‬ﺧـﺼﻮﺻﯿﺎت‬
‫‪of‬‬
‫ﺳﻨﮓدوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﻏﯿﺮﻓﻌـﺎل ﺑﮑـﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﻣـﯽ ﺷـﻮﻧﺪ؛ ‪%23/6‬‬
‫ﺗﻮدهﺳﻨﮓ ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﻨﺤﻨﯽ ﭘﺎﺳﺦ زﻣﯿﻦ ﺑﺮای ﺳـﻪ ﻣﺜـﺎل اول در ﺷـﮑﻞ‬
‫‪، σ c = 37 MPa‬‬ ‫‪،ν = 0.25 ، E r = 5 MPa‬‬
‫)‪ (5‬ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪s = 0.00008‬‬ ‫‪m = 0.1 , f = 1, h = 0, α = 1‬‬
‫‪ive‬‬

‫‪m r = 0.05 s r = 0.00001‬‬

‫ﺟﺪول ‪ .1‬اﻃﻼﻋﺎت ورودی ﺳﻨﮓدوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ در ﻣﺜﺎﻟﻬﺎی ‪ 1‬و‪ 2‬و‪3‬‬
‫ﻣﺜﺎﻟﻬﺎ‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪1‬‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪2‬‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪3‬‬
‫‪C‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪0/5m2‬‬ ‫‪0/5m2‬‬
‫‪ch‬‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت‬ ‫‪Fy‬‬ ‫‪-‬‬ ‫)‪5000(Kg/cm2‬‬ ‫)‪5000(Kg/cm2‬‬

‫ﺳﻨﮓدوزﻫﺎی‬ ‫‪Ab‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪5 cm2‬‬ ‫‪5 cm2‬‬
‫ﺗﺰرﯾﻘﯽ‬ ‫‪Es‬‬ ‫‪200GPa‬‬ ‫‪200GPa‬‬
‫‪Ar‬‬

‫‪-‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪8ton‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪ex am‬‬ ‫‪1‬‬ ‫)‪(N ew Met hod‬‬
‫‪ex am‬‬ ‫‪2‬‬ ‫)‪(N ew Met hod‬‬
‫‪0. 9‬‬ ‫‪ex am‬‬ ‫‪3‬‬ ‫)‪(N ew Met hod‬‬
‫‪ex am‬‬ ‫‪2‬‬ ‫) ‪(F LAC‬‬
‫‪0. 8‬‬ ‫‪ex am‬‬ ‫‪3‬‬ ‫) ‪(F LAC‬‬

‫‪0. 7‬‬

‫‪0. 6‬‬
‫‪i/P‬‬‫)‪0‬‬

‫‪0. 5‬‬
‫‪(P‬‬

‫‪0. 4‬‬

‫‪0. 3‬‬

‫‪0. 2‬‬

‫‪0. 1‬‬

‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0. 002‬‬ ‫‪0. 004‬‬ ‫‪0. 006‬‬ ‫‪0. 008‬‬
‫)‪(ui/r i‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ .5‬ﻣﻨﺤﻨﯽﻫﺎی ﭘﺎﺳﺦ زﻣﯿﻦ ﻣﺜﺎلﻫﺎی ‪ 1‬و‪ 2‬و ‪3‬‬

‫ﭘﮋوﻫﺸﻨﺎﻣﻪ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬ﺳﺎل ﻫﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪1389‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫ﻓﻬﯿﻤﯽﻓﺮ‪ ،‬رﻧﺠﺒﺮﻧﯿﺎ‬

‫‪ 2-6‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺜﺎلﻫﺎی ‪ 4‬ﺗﺎ ‪7‬‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪ :4‬ﯾﮏ ﺗﻮﻧﻞ راه ﺑﻪ ﻗﻄﺮ‪ 10/7‬ﻣﺘﺮ ﻗﺮار اﺳﺖ در ﺳﻨﮓ ﮔﻨـﯿﺲ‬
‫ﺑﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ در ﻋﻤﻖ ‪ 122‬ﻣﺘﺮی زﻣﯿﻦ ﺣﻔﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺸﺨـﺼﺎت‬
‫در ﻣﺜﺎل ‪ ،5‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐـﻪ ﻣﻼﺣﻈـﻪ ﻣـﯽ ﺷـﻮد )ﻃﺒـﻖ ﺟـﺪول‪ 3‬و‬
‫ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺷﮑﻞ‪ (6‬وﺟﻮد ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ و ﻣﺴﻠﺢ ﮐﺮدن ﺗـﻮده ﺳـﻨﮓ‬
‫‪، σ c = 27.6 MPa‬‬ ‫‪،ν = 0.25 ، E r = 4.38 GPa‬‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ ﺗﻮﻧﻞ ﻣـﯽﺷـﻮد )ﺣـﺪود ‪%69‬‬
‫‪s = 0.001‬‬ ‫‪m = 0.5 , f = 1.2, h = 2, α = 3.5‬‬
‫ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ آن در ﺣﺎﻟﺖ ﻏﯿﺮ ﻣﺴﻠﺢ(‪.‬‬
‫‪ mr = 0.1 s r = 0‬و ‪P0 = 3.31 MPa‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ ،6‬ﻧﻘﺶ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻨﺪی ﺳـﻨﮓ دوزﻫـﺎ را در ﮐﻨﺘـﺮل ﻫﻤﮕﺮاﯾـﯽ‬
‫ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ ﺗﻮﻧﻞ و ﻣﻨﺤﻨﯽ ﭘﺎﺳﺦ ﺗـﻮده ﺳـﻨﮓ ﻏﯿـﺮ ﻣـﺴﻠﺢ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺜـﺎل‪ ،‬ﻓﺎﺻـﻠﻪ ﺑﻨـﺪی ﺳـﻨﮓ دوزﻫـﺎ ‪%60‬‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻠﯿﻞ در ﺟﺪول ‪ 3‬و ﻣﻨﺤﻨﯽ ﭘﺎﺳﺦ زﻣﯿﻦ در ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺜﺎل ‪ 5‬ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﻫﻤﯿﻦ اﻣﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽ ﺷـﻮد‬ ‫ﻏﯿﺮ ﻣﺴﻠﺢ در ﺷﮑﻞ )‪ (6‬ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﮑﺎن ﺟﺪار ﺗﻮﻧﻞ ‪ %12‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻗﺒﻠﯽ ﮐﻤﺘـﺮ ﺷـﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪ :5‬در اﯾﻦ ﺗﻮﻧﻞ ﺳﻨﮓدوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﻏﯿﺮ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت‬
‫در واﻗﻊ ﺑﻪ ازای ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ واﺣﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﺳﻨﮓدوزﻫﺎ و ﺑﻪﻋﺒـﺎرﺗﯽ‬ ‫ﻣﻨﺪرج در ﺟﺪول ‪ 2‬ﻧﺼﺐ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻄﺢ ﻣﺆﺛﺮ ﺳﻨﮓدوزﻫﺎ اﻓـﺰاﯾﺶ ﻣـﯽﯾﺎﺑـﺪ و اﻓـﺰاﯾﺶ ﺳـﻄﺢ ﻣـﺆﺛﺮ‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪ :6‬ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﻏﯿﺮ ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﻓﺎﺻـﻠﻪ ﺑﻨـﺪی ﮐﻤﺘـﺮی‬

‫‪D‬‬
‫ﺳــﻨﮓدوز ﺗﺰرﯾﻘــﯽ ﻣﻌــﺎدل ﺑــﺎ اﻓــﺰاﯾﺶ ﺧــﺼﻮﺻﯿﺎت ﻣﻘــﺎوﻣﺘﯽ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺜﺎل ﻗﺒﻞ ﻧﺼﺐ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت ورودی در ﺟﺪول ‪2‬‬
‫ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﺷﮑﺴﺘﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﻣﺴﻠﺢ ﮐﻨﻨـﺪﮔﯽ و ﺑـﺎﻓﺘﻦ آن‬ ‫آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪SI‬‬
‫ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪ :7‬در اﯾﻦ ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﻏﯿـﺮ ﻓﻌـﺎل ﺑـﺎ ﺳـﻄﺢ ﻣﻘﻄـﻊ‬
‫ﺑﺰرگﺗﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺜﺎل ‪ 6‬ﻧﺼﺐ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ .2‬اﻃﻼﻋﺎت ورودی ﺳﻨﮓدوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ در ﻣﺜﺎلﻫﺎی ‪ 4‬ﺗﺎ ‪10‬‬

‫‪of‬‬
‫ﻣﺜﺎﻟﻬﺎ‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪4‬‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪5‬‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪6‬‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪7‬‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪8‬‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪9‬‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪10‬‬
‫‪C‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪0/4m2‬‬ ‫‪0/25m2‬‬ ‫‪0/25m2‬‬ ‫‪0/4m2‬‬ ‫‪0/4m2‬‬ ‫‪0/25m2‬‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت‬ ‫‪Fy‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪5000‬‬ ‫‪5000‬‬ ‫‪5000‬‬ ‫‪5000‬‬ ‫‪5000‬‬ ‫‪5000‬‬
‫‪ive‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺳﻨﮓدوزﻫﺎی‬ ‫) ‪(Kg/cm‬‬ ‫) ‪(Kg/cm‬‬ ‫) ‪(Kg/cm‬‬ ‫) ‪(Kg/cm‬‬ ‫) ‪(Kg/cm‬‬ ‫)‪(Kg/cm2‬‬
‫‪Ab‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪5cm2‬‬ ‫‪5cm2‬‬ ‫‪6/2 cm2‬‬ ‫‪5cm2‬‬ ‫‪5cm2‬‬ ‫‪5cm2‬‬
‫ﺗﺰرﯾﻘﯽ‬
‫‪Es‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪200GPa‬‬ ‫‪200GPa‬‬ ‫‪200GPa‬‬ ‫‪200GPa‬‬ ‫‪200GPa‬‬ ‫‪200GPa‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪5ton‬‬ ‫‪8ton‬‬ ‫‪ton8‬‬
‫‪ch‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪exam‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪exam‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪0.9‬‬ ‫‪exam‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪Ar‬‬

‫‪exam‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪0.8‬‬
‫‪0.7‬‬

‫‪0.6‬‬
‫)‪(P0/Pi‬‬

‫‪0.5‬‬

‫‪0.4‬‬

‫‪0.3‬‬

‫‪0.2‬‬

‫‪0.1‬‬

‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.001‬‬ ‫‪0.002‬‬ ‫‪0.003‬‬ ‫‪0.004‬‬ ‫‪0.005‬‬ ‫‪0.006‬‬ ‫‪0.007‬‬
‫)‪(ui/ri‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ .6‬ﻣﻨﺤﻨﯽﻫﺎی ﭘﺎﺳﺦ زﻣﯿﻦ ﻣﺜﺎلﻫﺎی ‪ 4‬ﺗﺎ ‪7‬‬

‫ﭘﮋوﻫﺸﻨﺎﻣﻪ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬ﺳﺎل ﻫﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪1389‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫ﺗﺤﻠﯿﻞ اﻧﺪرﮐﻨﺶ ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﺷﻌﺎﻋﯽ ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل و ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ‪...‬‬

‫ﭘﯿﺶ ﺗﻨﯿﺪﮔﯽ‪ ،‬ﺑﻪدﻟﯿﻞ اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﺸﺎر ﻫﻤﻪ ﺣﺎﻧﺒﮥ ﺗـﻮده ﺳـﻨﮓ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫زﯾﺮا اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﯿﺶ ﺗﻨﯿﺪﮔﯽ ﺳﻨﮓ دوز ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮﺟـﺐ اﻓـﺰاﯾﺶ ﻓـﺸﺎر‬
‫ﺷﻌﺎﻋﯽ ﺑﺮ دﯾﻮارۀ ﺗﻮﻧﻞ از ﻃﺮﯾﻖ ﺻﻔﺤﮥ اﻧﺘﻬﺎﯾﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ اﯾﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺜـﺎل ‪ 10‬ﺑـﺎ ﻧﺘـﺎﯾﺞ ﻣﺜـﺎل ‪ 6‬ﻣﻼﺣﻈـﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﯿﺶ ﺗﻨﯿﺪه ﮐﺮدن ﺳﻨﮓ دوز ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ ﺗﻮﻧﻞ ﻧـﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻏﯿﺮ ﻓﻌﺎل ‪ %15/6‬ﮐﺎﻫﺶ ﻣـﯽ ﯾﺎﺑـﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﯾـﺴﮥ اﯾـﻦ ﻣﻘـﺪار‬
‫ﮐﺎﻫﺶ )‪ (%15/6‬ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺸﺎﺑﻪ آن در ﻣﺜﺎﻟﻬﺎی ‪ 5‬و ‪ (%14) 9‬ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻨﺪی ﻧﻘﺶ ﻓﻌﺎل ﮐﺮدن ﺳـﻨﮓ دوزﻫـﺎ‬
‫در ﮐﻨﺘﺮل ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻨﺤﻨﯽ ﭘﺎﺳﺦ زﻣﯿﻦ در ﻣﺜﺎﻟﻬﺎی‬
‫‪ 9 ، 8‬و ‪ 10‬ﻫﻤﺮاه ﻣﺜﺎلﻫﺎی ‪ 4‬و ‪ 5‬در ﺷﮑﻞ )‪ (7‬ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫ﺗــﺎ ﻣﯿــﺰان ﭘــﯿﺶ ﺗﻨﯿــﺪه ﮐــﺮدن در ﻣﻘــﺪار ﮐــﺎﻫﺶ ﻫﻤﮕﺮاﯾــﯽ‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ :8‬در ﺗﻮﻧﻞ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ در ﻣﺜﺎل ‪ ،4‬ﺳـﻨﮓ دوزﻫـﺎ ﺑـﺎ اﻋﻤـﺎل‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ ،7‬ﻧﻘﺶ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎ را ﺗﺴﻠﯿﺢ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﻣـﻮرد‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﮐﻤـﯽ ﺗﺤﻠﯿـﻞ )ﺟـﺪول ‪(3‬‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽ ﮔﺮدد ﮐﻪ ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ ﺗﻮﻧﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺜﺎل ‪ 5‬ﮐﻤﺘـﺮ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ) .‬ﺣﺪود ‪ %18‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻣﺜـﺎل ‪ .(5‬در واﻗـﻊ ﮐـﺎﻫﺶ ﺑﯿـﺸﺘﺮ‬
‫ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ ﺗﻮﻧﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺜـﺎل ‪ 6‬ﻧﺎﺷـﯽ از اﻓـﺰاﯾﺶ ﺳـﻄﺢ ﻣﻘﻄـﻊ‬
‫ﺳﻨﮓ دوز اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐـﻪ‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻨﺪی ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎ ﺑﯿﺶ از اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ آﻧﻬـﺎ‬
‫در اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﺨﺘﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻧﮕﻬﺪاری ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﺤﻨﯽ ﭘﺎﺳﺦ زﻣﯿﻦ‬
‫ﺑﺮای اﯾﻦ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎ در ﺷﮑﻞ)‪ (6‬ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪D‬‬
‫ﻧﯿﺮوی ﭘﯿﺶﺗﻨﯿـﺪﮔﯽ )‪ %20‬ﺣـﺪ ﺗـﺴﻠﯿﻢ ﺑﻮﻟـﺖ( و ﺑـﺎ ﻣﺸﺨـﺼﺎت‬
‫ﻣﻨﺪرج در ﺟﺪول ‪ 2‬در ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻌﺎل ﺑﮑﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷـﻮﻧﺪ )ﻧـﺼﺐ‬
‫‪ 4-6‬ﻣﺪﻟﺴﺎزی ﻣﺜﺎل ﻫﺎ در ﻧﺮم اﻓﺰار ‪FLAC‬‬
‫ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﻓﻌﺎل در ﻣﺜﺎل ‪.(5‬‬
‫از ﻣـﺪل رﻓﺘـﺎری ﺗـﻨﺶ‪ -‬ﮐـﺮﻧﺶ ﻧـﺮم ﺷـﻮﻧﺪﮔﯽ و ﻣﻌﯿـﺎر ﺧﺮاﺑــﯽ‬
‫ﻣﻮرﮐﻮﻟﻤﺐ ﺑﺮای ﻣﺪﻟﺴﺎزی رﻓﺘﺎر ﺗﻮده ﺳـﻨﮓ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﯽ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﻣﺪﻟﺴﺎزی ﺳﻨﮓ دوز در اﯾﻦ ﻧﺮم اﻓﺰار )اﻟﻤﺎن ﮐﺎﺑـﻞ( از‬
‫ﻗﺎﺑﻠﯿﺘﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ اﺗﺼﺎل ﺑﻮﻟﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﺑﻪ‬
‫‪SI‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ :9‬در اﯾﻦ ﻣﺜـﺎل ﺳـﻨﮓ دوزﻫـﺎی ﺗﺰرﯾﻘـﯽ ﻓﻌـﺎل ﺑـﺎ ﻧﯿـﺮوی‬
‫ﭘﯿﺶ ﺗﻨﯿﺪﮔﯽ ﺑﯿـﺸﺘﺮی ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻣﺜـﺎل ﻗﺒـﻞ ﻧـﺼﺐ ﻣـﯽ ﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ورودی در ﺟﺪول ‪ 2‬آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪of‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ :10‬در ﻣﺜﺎل ‪ 6‬ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﻓﻌﺎل ﻧﺼﺐ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺻﻮرت ﺻﻠﺐ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد )ﻓﺮض اﻧﺠﺎم ﺷـﺪه در ﻣـﺪل ﺗﺤﻠﯿﻠـﯽ(‪.‬‬
‫ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﺷﺒﮑﻪ ﺑﻨﺪی ﮐﻪ ﻧﺎﺷﯽ از اﻧﺠﺎم ﺣﻔـﺎری‬
‫‪ 3-6‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺜﺎلﻫﺎی ‪ 8‬ﺗﺎ ‪10‬‬
‫و ﺗﻨﺶ ﻫﺎی ﻣﺤﻠﯽ اﺳﺖ؛ ﺗﺤﺖ اﺛﺮ ﻧﯿﺮوﻫﺎی ﻣﺤـﻮری ﮐﺸـﺸﯽ ﯾـﺎ‬
‫‪ive‬‬

‫ﻣﺜﺎﻟﻬﺎی ﺑﺎﻻ ﻧﻘﺶ ﭘﯿﺶ ﺗﻨﯿﺪﮔﯽ و ﻓﻌﺎل ﮐـﺮدن ﺳـﻨﮓ دوزﻫـﺎ را در‬
‫ﻓﺸﺎری در ﻃﻮل ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ و از ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺤﯿﻂ‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ ﺗﻮﻧﻞ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ رﺟﻮع ﺑﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻠﯿﻞ در‬
‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ]‪ .[FLAC, user's Manual, 2002‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ‬ ‫ﺟﺪول ‪ ،3‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻓﻌﺎل ﮐﺮدن ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎ )ﻣﺜـﺎل ‪(8‬‬
‫اﯾﻦ ﻧﺮماﻓﺰار ﻧﯿﺰ اﺛﺮ ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎ را اﻋﻤـﺎل ﻓـﺸﺎر ﺑـﻪ ﺗـﻮدهﺳـﻨﮓ‬ ‫ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ ﺗﻮﻧﻞ را ‪ %9/2‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻏﯿـﺮ ﻓﻌـﺎل آن )ﻣﺜـﺎل ‪(5‬‬
‫‪ch‬‬

‫ﻓﺮض ﻣﯽ ﮐﻨﺪ )ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻓﺮض اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ در ﻣﺪل ﺗﺤﻠﯿﻠـﯽ( ﮐـﻪ‬ ‫ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻪ دﻟﯿـﻞ اﻋﻤـﺎل ﻧﯿـﺮوی ﭘـﯿﺶ ﺗﻨﯿـﺪﮔﯽ‬
‫اﯾﻦ ﻓﺸﺎر دور ﺷﺪن از ﺳﻨﮓ دوز ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑـﺪ‪ .‬ﺣـﺎل آﻧﮑـﻪ در‬ ‫ﺑﯿﺸﺘﺮ )ﻣﺜﺎل ‪ ،(9‬ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ ﺗﻮﻧـﻞ )ﻣﺜـﺎل ‪ (8‬ﻣﺤـﺪودﺗﺮ ﻣـﯽ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺪل ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﻓﺸﺎر وارده از ﺳﻨﮓ دوز ﺑﻪ ﺗﻮده ﺳـﻨﮓ در ﻣﺤـﺪودۀ‬ ‫در ﻣﺜﺎل ‪ ،9‬ﺗﻐﯿﯿـﺮ ﻣﮑـﺎن ﺟـﺪار ﺗﻮﻧـﻞ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻣﺜـﺎل ‪%14/5‬‬
‫‪Ar‬‬

‫آن )ﯾﻌﻨﯽ ‪ (C‬ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﻤﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﻧﺎﺷﯽ از‬

‫‪1‬‬ ‫‪ex am‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪ex am‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪0. 9‬‬ ‫‪ex am‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪ex am‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪0. 8‬‬ ‫‪Ex am‬‬ ‫‪10‬‬

‫‪0. 7‬‬

‫‪0. 6‬‬
‫‪i/P‬‬‫‪0‬‬‫)‬

‫‪0. 5‬‬
‫‪(P‬‬

‫‪0. 4‬‬

‫‪0. 3‬‬

‫‪0. 2‬‬

‫‪0. 1‬‬

‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0. 001‬‬ ‫‪0. 002‬‬ ‫‪0. 003‬‬ ‫‪0. 004‬‬ ‫‪0. 005‬‬ ‫‪0. 006‬‬ ‫‪0. 007‬‬
‫)‪(ui/r i‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ -7‬ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻫﺎی ﭘﺎﺳﺦ زﻣﯿﻦ ﻣﺜﺎلﻫﺎی ‪ 8‬ﺗﺎ ‪10‬‬

‫ﭘﮋوﻫﺸﻨﺎﻣﻪ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬ﺳﺎل ﻫﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪1389‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫ﻓﻬﯿﻤﯽﻓﺮ‪ ،‬رﻧﺠﺒﺮﻧﯿﺎ‬

‫ﺟﺪول ‪ :3‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺜﺎلﻫﺎ ﺑﺎ روش ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ و ‪FLAC‬‬

‫ﻣﺜﺎل‬ ‫‪( Pi / P0 )%‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪4/6‬‬ ‫‪9/2‬‬ ‫‪13/7‬‬ ‫‪18/3‬‬ ‫‪22/9‬‬ ‫‪27/5‬‬ ‫‪32/1‬‬ ‫‪36/6‬‬ ‫‪41/2‬‬
‫‪45/8‬‬ ‫‪50/4‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪100‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪(ui / ri )%‬‬ ‫‪0/741 0/337 0/225‬‬ ‫‪0/163‬‬ ‫‪0/125‬‬ ‫‪0/098‬‬ ‫‪0/080‬‬ ‫‪0/066‬‬ ‫‪0/055‬‬ ‫‪0/046‬‬ ‫‪0/039‬‬
‫‪0/033‬‬ ‫‪0/029‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪0/210 0/174 0/149‬‬ ‫‪0/121‬‬ ‫‪0/101‬‬ ‫‪0/085‬‬ ‫‪0/072‬‬ ‫‪0/061‬‬ ‫‪0/052‬‬ ‫‪0/044‬‬
‫‪0/038‬‬ ‫‪0/033 0/029‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪0/161‬‬ ‫‪0/136 0/116‬‬ ‫‪0/099‬‬ ‫‪0/085‬‬ ‫‪0/073‬‬ ‫‪0/063‬‬ ‫‪0/055‬‬ ‫‪0/048‬‬ ‫‪0/042‬‬
‫‪0/037‬‬ ‫‪0/033 0/029‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪( Pi / P0 )%‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪3/1‬‬ ‫‪6/1‬‬ ‫‪9/2‬‬ ‫‪12/2‬‬ ‫‪15/3‬‬ ‫‪18/4‬‬ ‫‪21/4‬‬ ‫‪24/5‬‬ ‫‪27/6‬‬
‫‪30/6‬‬ ‫‪33/7‬‬ ‫‪36/7‬‬ ‫‪100‬‬

‫‪D‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪(u i / ri )%‬‬ ‫‪0/662‬‬ ‫‪0/300‬‬ ‫‪0/224‬‬ ‫‪0/181‬‬ ‫‪0/152‬‬ ‫‪0/132‬‬ ‫‪0/115‬‬ ‫‪0/102‬‬ ‫‪0/091‬‬ ‫‪0/082‬‬ ‫‪0/073‬‬
‫‪0/066‬‬ ‫‪0/060‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪0/072‬‬
‫‪5‬‬

‫‪6‬‬
‫‪0/066 0/060‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪0/205 0/182‬‬

‫‪0/179 0/162‬‬
‫‪0/161‬‬

‫‪0 /147‬‬
‫‪SI‬‬
‫‪0/144‬‬ ‫‪0/129‬‬

‫‪0/133 0/122‬‬
‫‪0/117‬‬ ‫‪0/105‬‬

‫‪0/111 0/102‬‬
‫‪0/096‬‬

‫‪0/092‬‬
‫‪0/086‬‬

‫‪0/085‬‬
‫‪0/079‬‬

‫‪0/078‬‬
‫‪of‬‬
‫‪0/071‬‬ ‫‪0/065‬‬ ‫‪0/060‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪0/168‬‬ ‫‪0/153‬‬ ‫‪0/140‬‬ ‫‪0/128‬‬ ‫‪0/117‬‬ ‫‪0/108 0/099‬‬ ‫‪0/091‬‬ ‫‪0/083 0/077‬‬
‫‪0/071‬‬ ‫‪0/065‬‬ ‫‪0/060‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪ive‬‬

‫‪8‬‬ ‫‪0/185‬‬ ‫‪0/165 0 /149‬‬ ‫‪0/135 0/122‬‬ ‫‪0/111‬‬ ‫‪0/101‬‬ ‫‪0/093‬‬ ‫‪0/085‬‬ ‫‪0/079‬‬
‫‪0/072‬‬ ‫‪0/066‬‬ ‫‪0/060‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪0/179 0 /159‬‬ ‫‪0/143‬‬ ‫‪0/130 0/118‬‬ ‫‪0/108‬‬ ‫‪0/099‬‬ ‫‪0/091‬‬ ‫‪0/083‬‬ ‫‪0/076‬‬
‫‪0/071‬‬ ‫‪0/065‬‬ ‫‪0/060‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪ch‬‬

‫‪10‬‬ ‫‪0/151 0/139‬‬ ‫‪0/128‬‬ ‫‪0/118‬‬ ‫‪0/110‬‬ ‫‪0/101 0/094‬‬ ‫‪0/087‬‬ ‫‪0/080‬‬ ‫‪0/075‬‬
‫‪0/070‬‬ ‫‪0/065‬‬ ‫‪0/060‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪Ar‬‬

‫‪( Pi / P0 )%‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪35‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪45‬‬
‫‪50‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪100‬‬
‫)‪2 (FLAC‬‬ ‫‪(ui / ri )%‬‬ ‫‪0/239‬‬ ‫‪0/176 0/134 0/108‬‬ ‫‪0/088‬‬ ‫‪0/074‬‬ ‫‪0/063‬‬ ‫‪0/053‬‬ ‫‪0/047‬‬ ‫‪0/042‬‬
‫‪0/039‬‬ ‫‪0/035‬‬ ‫‪0/032‬‬ ‫‪03‬‬ ‫)‪(FLAC‬‬ ‫‪0/175‬‬ ‫‪0/132 0/105 0/084‬‬ ‫‪0/068‬‬ ‫‪0/060‬‬ ‫‪0/055‬‬
‫‪0/047‬‬ ‫‪0/043 0/037‬‬ ‫‪0/034‬‬ ‫‪0/031 0/028‬‬ ‫‪0‬‬

‫و ﺗﺤﻠﯿﻞ اﻧﺪرﮐﻨﺶ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺗـﻮده ﺳـﻨﮓ در ﭘﺎﯾﺪارﺳـﺎزی ﺗﻮﻧـﻞ ﺑـﺮ‬
‫اﺳﺎس روش ﮐﻨﺘﺮل ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ اراﯾﻪ ﺷﺪ و ﺳـﭙﺲ اﯾـﻦ ﻣـﺪل ﺑـﺮای‬
‫ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﻓﻌﺎل ﻧﯿﺰ ﺗﻮﺳﻌﻪ داده ﺷﺪ‪ .‬در اﯾـﻦ ﻣـﺪلﻫـﺎ‬
‫ﻓﺮض ﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﺗﺤﺖ ﻣﻌﯿﺎر ﺧﺮاﺑﯽ ﻏﯿﺮ ﺧﻄﯽ ﻫﻮکﺑﺮاون‬
‫‪ .7‬ﺑﺤﺚ و ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی‬
‫اﺻﻮل ﮐﻼﺳﯿﮏ رﺳﻢ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﭘﺎﺳـﺦ زﻣـﯿﻦ و ﺧـﻂ ﺣﺎﺋـﻞ ﻣﻮﺟـﻮد‬
‫ﺑﺮای ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﯿـﻞ اﻧـﺪرﮐﻨﺶ ﻣﮑـﺎﻧﯿﮑﯽ آن ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻮده ﺳﻨﮓ اﻃﺮاف ﺧـﻮد‪ ،‬ﺑﮑـﺎر ﻧﻤـﯽآﯾـﺪ‪ .‬در اﯾـﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‪ ،‬ﻣـﺪل‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺟﺪﯾﺪی ﺑﺮای درک رﻓﺘﺎر ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﻏﯿﺮ ﻓﻌﺎل‬

‫ﭘﮋوﻫﺸﻨﺎﻣﻪ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬ﺳﺎل ﻫﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪1389‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ...‫ﺗﺤﻠﯿﻞ اﻧﺪرﮐﻨﺶ ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﺷﻌﺎﻋﯽ ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل و ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ‬
per la atabilizzaazione della gallerie". Gallerie
e Grandi Opere Sotterranee, 29, pp. 35-41.
- Hoek, E., Brown, E.T. (1980) "Underground
excavations in rock", The Institution of Mining and
Metallurgy.
- Kaiser, P. K., Indraratna, B. (1990a) "Design for
grouted rock bolts based on the convergence control
method", International journal for the numerical and
analytical methods in Geomechanics, No 27,
pp 269-281.
- Kaiser, P. K., Indraratna, B. (1990b)"Analytical
model for the design of grouted rock bolts",
International journal for the numerical and analytical
methods in Geomechanics. No 14, pp 227-251.
- Peila, D.and Oreste, P.P. (1995) "Axisymmetric
analysis of ground reinforcing in tunneling design",
Computers and Geomechanics, No 17, pp 253-274
- Peila, D.and Oreste, P.P. (1996), "Radial passive
rockbolting in tunneling design with a new
convergence-confinement model, Int. J. Rock Mech.
Mining Sci and GeoMech, vol 33 pp 443-454
of
- Stillborg, B., Li, C. (1999) "Analytical models for
rock bolts", International Journal of Rock Mechanics
and Mining Science 36, 1013- 1029
ive
- Still, H., Holmberg, M. and Nord, G. (1989)
"Support of weak rock with grouted bolts and
shotcrete", Int. J.of Rock Mech. Mining Sci and Geo
Mech., 27, pp 269-281
ch
Ar
1389 ‫ ﺑﻬﺎر‬،‫ ﺷﻤﺎره اول‬،‫ ﺳﺎل ﻫﻔﺘﻢ‬،‫ﭘﮋوﻫﺸﻨﺎﻣﻪ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‬
.‫ ﮐﺮﻧﺶ آن ﻧﯿﺰ ﻧﺮم ﮐﺮﻧﺸﯽ اﺳﺖ‬-‫ﺑﻮده و ﻣﺪل رﻓﺘﺎری ﺗﻨﺶ‬
‫در اﯾﻦ ﻣﺪلﻫﺎ اﺛﺮ ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻓﺰاﯾﺶ ﺗـﻨﺶ‬
‫ﺷﻌﺎﻋﯽ )ﺗﻨﺶ ﻣﺤﺼﻮر ﮐﻨﻨﺪﮔﯽ( در ﻋﻤﻖ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ )از‬
‫ﺳﻄﺢ ﺗﻮﻧﻞ ﺗﺎ ﺷﻌﺎع ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ( ﻓﺮض ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﯿﺰان اﻓـﺰاﯾﺶ ﺗـﻨﺶ‬
‫ﺷﻌﺎﻋﯽ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﮐﺮﻧﺶ ﺷﻌﺎﻋﯽ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ و ﻣﯿﺰان ﭘﯿﺶ ﺗﻨﯿﺪﮔﯽ‬
‫ اﯾﻦ ﻣﺪل ﻫﺎ اﺛﺮ‬.‫ﺳﻨﮓدوز )در ﻧﻮع ﻓﻌﺎل( در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻨﺪی و ﻣﯿﺰان ﭘﯿﺶ ﺗﻨﯿﺪﮔﯽ را در ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ ﺗﻮﻧﻞ و در رﺳﻢ‬
‫ ﺳﭙﺲ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎﯾﯽ ﺣﻞ ﺷﺪه و ﻣﻨﺤﻨـﯽ‬.‫ﻣﻨﺤﻨﯽ ﭘﺎﺳﺦ در ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‬
‫ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ‬.‫ﭘﺎﺳﺦ زﻣﯿﻦ ﺑﺮای ﺗﻮدهﺳﻨﮓ ﻣﺴﻠﺢ اﻃﺮاف ﺗﻮﻧﻞ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺷﺪ‬
‫ ﮐﺎرآﻣﺪی اﯾﻦ ﻣـﺪﻟﻬﺎ‬FLAC ‫ﻧﺘﺎﯾﺞ ﮐﻤﯽ اﯾﻦ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎ ﺑﺎ ﺣﻞ ﻧﺮماﻓﺰار‬
.‫را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‬
D
‫ ﻣﺮاﺟﻊ‬. 8
SI
- Bischoff, J.A. and Smart, J.D. (1975) "A method of
computing rock reinforcement system which is
structurally equivalent to an internal support system",
In: Proc, 16 Symp. On Rock Mechanics, Univ. of
Minnesota, pp. 179-184.
- Brown, E.T., Bray, J.W., Ladanyi, B. and Hoek, E.
(1983) "Ground response curve for rock tunnels",
Journal of Geotechnical Engineering", 109(1),
pp. 15-39 .
- Flac, fast lagrangian analysis of continua, (2002)
Version 4, Users Manual.
- Grasso, P.G., Mahtab, A. and Pelizza, S. (1989)
"Riqualificazione della massa roccoisa: un criterio
www.SID.ir
 ‫ﻓﻬﯿﻤﯽﻓﺮ‪ ،‬رﻧﺠﺒﺮﻧﯿﺎ‬

‫ﭘﯿﻮﺳﺖ اﻟﻒ‬
‫در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺒﻮد ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻫﺎی دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ )‪ (31‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪۀ ﺑﺮاون ﺑﺮای ﺗﻮده ﺳﻨﮓ ﺑـﺎ رﻓﺘـﺎر ﻧـﺮم ﮐﺮﻧـﺸﯽ و‬
‫ﺑﺪون ﺳﻨﮓ دوز ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﻮد‪:‬‬

‫‪σ r ( j ) = b′ − b′ 2 − a ′‬‬ ‫)اﻟﻒ‪(1-‬‬

‫ﮐﻪ‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪a ′ = σ r2( j −1) − 4k  maσ cσ r ( j −1) + s aσ c2 ‬‬ ‫)اﻟﻒ‪(2-‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪b′ = σ r ( j −1) + kmaσ c‬‬
‫و‬
‫‪2‬‬
‫‪ r( j −1) − r( j ) ‬‬
‫‪k=‬‬ ‫‪‬‬

‫‪D‬‬
‫‪ r( j −1) + r( j ) ‬‬
‫ﺑﺮای ﮐﻨﺘﺮل اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﺎدﻻت )‪ (23‬و )‪ (25‬دارﯾﻢ‪:‬‬
‫) ‪λ( j −1) − λ( j ) r( j −1) − r( j‬‬

‫‪SI‬‬
‫‪1‬‬
‫=‪K‬‬ ‫=‬ ‫‪=k‬‬ ‫‪2‬‬
‫)اﻟﻒ‪(3-‬‬
‫) ‪λ( j ) + λ( j −1) r( j −1) + r( j‬‬
‫‪ K 2‬در اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ‪ k‬ﻣﻌﺎدﻟﮥ اراﯾﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺮاون ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺷﻮد‪ .‬از ﻃﺮﻓﯽ‪ ،‬درﺻﻮرت ﻋﺪم وﺟﻮد ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی‬
‫ﺗﺰرﯾﻘﯽ‪ Ab ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺻﻔﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻘﺪار ‪ K 1‬در ﻣﻌﺎدﻟﮥ )‪ (29‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺻﻔﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻌﺎدﻟﮥ )‪ (32‬را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫‪of‬‬
‫‪− b − b 2 − 4ac − b‬‬ ‫‪b 2 − 4ac‬‬
‫)‪σ r( j‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪−‬‬ ‫)‪ (32‬ﺗﮑﺮاری‬
‫‪2a‬‬ ‫‪2a‬‬ ‫‪4a 2‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮاون ]‪ [15‬ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ‪:‬‬
‫‪ive‬‬

‫‪σ r ( j ) = b′ − b′ 2 − a ′‬‬ ‫)اﻟﻒ‪(1-‬‬

‫ﮐﻪ‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪a ′ = σ r2( j −1) − 4k  maσ cσ r ( j −1) + s aσ c2 ‬‬
‫‪ch‬‬

‫)اﻟﻒ‪(4-‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪b′ = σ r ( j −1) + kmaσ c‬‬
‫ﺑﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ ﻣﻌﺎدﻟﮥ )اﻟﻒ‪ (1-‬ﺑﺎ ﻣﻌﺎدﻟﮥ )‪ (32‬اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ‪:‬‬
‫‪Ar‬‬

‫‪b‬‬ ‫‪b 2 − 4ac‬‬

‫‪−‬‬ ‫‪= b′‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪= b′ 2 − a ′‬‬ ‫)اﻟﻒ‪(5-‬‬
‫‪2a‬‬ ‫‪4a‬‬
‫ﺑﺮای اﺛﺒﺎت دارﯾﻢ‪:‬‬

‫)‪ − K 1 σ r ( j −1‬‬ ‫‪‬‬

‫‪−‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪− 2K 2 ‬‬
‫‪−b‬‬ ‫‪K‬‬ ‫‪2K‬‬
‫‪= ‬‬ ‫‪ = 4K K 2 + σ‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪r ( j −1) + 4 K 2 K‬‬
‫‪2‬‬
‫)اﻟﻒ‪(6-‬‬
‫‪2a‬‬ ‫‪1‬‬
‫×‪2‬‬
‫‪4K 2‬‬
‫‪mσ‬‬
‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ ﮐﻪ ‪ K 1 = 0 ، Ab K 2 = k‬و ‪ . K 2 = a c‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﮥ )اﻟﻒ‪ (6-‬ﺑﻪ راﺑﻄﮥ )اﻟﻒ‪ (7-‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪4‬‬
‫‪b‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪= σ r ( j −1) + kmaσ c = b′‬‬ ‫)اﻟﻒ‪(7-‬‬
‫‪2a‬‬

‫ﭘﮋوﻫﺸﻨﺎﻣﻪ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬ﺳﺎل ﻫﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪1389‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫ﺗﺤﻠﯿﻞ اﻧﺪرﮐﻨﺶ ﺳﻨﮓ دوزﻫﺎی ﺗﺰرﯾﻘﯽ ﺷﻌﺎﻋﯽ ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل و ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﺗﻮده ﺳﻨﮓ‪...‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ راﺑﻄﮥ )اﻟﻒ‪ b′ 2 − a ′ ، (4-‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫)‪4kmaσ cσ r ( j −1‬‬
‫[‬
‫‪b′ 2 − a ′ = σ r ( j −1) + kmaσ c‬‬ ‫]‬
‫‪2‬‬
‫‪− σ r2( j −1) +‬‬
‫‪2‬‬
‫‪+ 4ks aσ c2‬‬ ‫)اﻟﻒ‪(8-‬‬

‫‪b 2 − 4ac‬‬
‫ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺑﺎ ﻋﺒﺎرت ‪ b′ 2 − a ′‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﮐﻨﻮن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رواﺑﻂ )اﻟﻒ‪ ،(5-‬ﻋﺒﺎرت‬
‫‪4a 2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪σ r ( j −1) 2maσ c ‬‬ ‫)‪1 σ r ( j −1‬‬ ‫)‪2maσ cσ r ( j −1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬

‫‪‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪ −4 ‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪− s aσ c2 ‬‬

‫‪b 2 − 4ac  2k‬‬ ‫‪4 ‬‬ ‫‪4k  4k‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪‬‬
‫=‬
‫‪4a 2‬‬ ‫‪ 1 ‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪2 ‬‬
‫‪ 16k ‬‬
‫)اﻟﻒ‪(9-‬‬
‫‪ σ r2( j −1) ma2σ c2 σ r ( j −1) maσ c σ r2( j −1) maσ cσ r ( j −1) ‬‬
‫‪= 4k ‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪ + 4ks aσ c‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ 4k‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2k‬‬ ‫‪4k‬‬ ‫‪2k‬‬ ‫‪‬‬

‫‪D‬‬
‫‪= σ r2( j −1) + ma2σ c2 k 2 + 2σ r ( j −1)σ c kma − σ r2( j −1) + 2kmaσ cσ r ( j −1) + 4ks aσ c2‬‬
‫‪= b′ 2 − a′‬‬

‫‪SI‬‬
‫ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ﻣﻌﺎدﻻت )اﻟﻒ‪ (8-‬و )اﻟﻒ‪ (9-‬ﯾﮑﺴﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪of‬‬
‫‪ive‬‬
‫‪ch‬‬
‫‪Ar‬‬

‫ﭘﮋوﻫﺸﻨﺎﻣﻪ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬ﺳﺎل ﻫﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪1389‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬