Universiteti i Prishtinës “Hasan Prishtina”

Fakulteti Filozofik
Dega: Histori

Punim Seminarik
Lënda: Histori Moderne Botërore I
Tema: Lufta për pavarësi dhe krijimi i Shtetit Amerikan në shek. XVIII

Prof.Dr. Mentor Hasani Studenti-ja: Uresa Emini

Ma.Ass. Oktaj Hasani

Prishtinë, 2023

1
 ABSTRAKTI
Në këtë punim seminarik do ta shtjelloj temën Lufta për pavarësi dhe krijimi i Shtetit Amerikan
në shekullin XVIII" përqendrohet në shqyrtimin e ngjarjeve kryesore dhe sfidave që karakterizuan
periudhën e Luftës për Pavarësi në Shtetet e Bashkuara të Amerikës në shekullin XVIII. Kjo
analizë do të ndriçojë kontekstin historik, faktorët shpërthyesorë dhe pasojat e kësaj periudhe kyçe
në historinë e Amerikës.

Përshkrimi i ngjarjeve kryesore, siç janë Të Dhënat e Lexingtonit, Deklarata e Pavarësisë dhe Lufta
e Pavarësisë, do të përfshijë analiza të thella të rrjedhës së ngjarjeve dhe ndikimin e tyre në procesin
e formimit të një shteti të pavarur. Po ashtu, do të shqyrtohen ideologjitë dhe vlerat që frymëzuan
themeluesit e shtetit, përfshirë kontributin e filozofëve si John Locke dhe Jean-Jacques Rousseau.

Në këtë kontekst, punimi do të kujdeset për të përfshirë një analizë të faktorëve politikë,
ekonomikë, dhe shoqërorë që kanë ndikuar në rrugën drejt pavarësisë. Gjithashtu, do të trajtohen
sfidat dhe konfliktet që kanë dalë në pah gjatë kësaj periudhe, duke pasqyruar vështirësitë dhe
debatet e periudhës së krijimit të shtetit të ri.

Në përfundim, abstrakti do të theksojë rëndësinë historike të kësaj periudhe për formimin e

Shteteve të Bashkuara të Amerikës, duke paraqitur një pasqyrë të thelluar të sfidave dhe triumfeve
të periudhës së themelimit të shtetit në shekullin XVIII.

Fjalë Kyqe:Amerikanët, Pavarësia, Xhorxh Uashington, Benjamin Franklin etj

2
 PËRMBAJTJA

HYRJE ........................................................................................................................................... 4

KAPITULLI 1 POZITA E KOLONIVE N Ë AMERIKËN VERIORE ................................ 5

l.1Amerika nën kolonin Angleze .................................................................................................. 5

l.2LUFTA PËR PAVARËSI ...................................................................................................... 6

l.3Kushtetuta Amerikane ............................................................................................................ 8

l.4SHPALLJA E PAVARËSISË................................................................................................ 10

Kapitulli 2 Amerika në Shekullin XVlll ll.1George Washington (1732 - 1799) .................... 11

ll.2JOHN ADAMS (1735– 1826) ................................................................................................ 12

ll.3Thomas Jefferson ................................................................................................................... 13

ll.4James Monroe (1758 - 1831) ................................................................................................. 14

ll.5 Benjamin Franklin (1706 - 1790)......................................................................................... 15

PËRFUNDIMI............................................................................................................................. 16

BIBLIOGRAFIA……………………………………………………………………………….17

3
 HYRJE

Ndërkaq qeveria Britanike nuk deshironte ti kuptojë ndjenjat e kolonistëve, me fjalë të tjera
ajo e cila ishte futur në borxhe të mëdha për shkak të luftrave shtatëvjeqare me Francën,
përpiqej të gjente burime të ndryshme të të ardhurave keshtu parlamenti e nxorri ligjin për
“Pulla Stamp Act 1765”, gjegjësisht një lloj takse gjygjësore ne formë tatimi të cilën duhej ta
paguanin kolonistët per ti kompensuar shpenzimet e luftës britaniko franceze. Akti i“Pulla Stamp
Act ”, i vitit 1765 ishte taksa e parë e brendshme e marrë direkt nga kolonistët amerikanë nga
Parlamenti Britanik. Akti, i cili vendosi një taksë mbi të gjitha dokumentet e letrës në koloni, erdhi
në një kohë kur Perandoria Britanike ishte në borxhe të thella nga Lufta Shtatë Vjeqare (1756-63)
dhe po shikonte kolonitë e saj të Amerikës së Veriut si një burim të ardhurash.
Konflikti anglo-francez për kolonitë e tyre në Amerikën e Veriut kishte filluar në 1754 në atë që
u bë e njohur në Amerikën e Veriut si Lufta Franceze dhe Indiane, një luftë nëntë-vjeçare që i dha
fund pranisë së Francës si një fuqi tokësore. Ishte "ngjarja më e rëndësishme që ndodhi në
Amerikën e Veriut të shekullit XVIII.
Qeveria Britanike u detyrua ti anulojë këto taksa mirëpo caktuan detyrime të reja siq ishin
mosndërtimi i manufakturave sidomos atyre të tekstilit dhe të përpunimit të hekurit,që kolonistët
të mos lënin tregti me vendet tjera,që mallrat e veta kolonistët duhej t ua shitnin vetëm tregtarëve
anglezë më çmime të lira,që kolonistët te mos i popullzonin viset e pushtuara nga Franca dhe që
kolonisët të paguanin një varg taksash doganore për artikujt e ndryshëm që importoheshin nga
Anglia si letra,qelqi,qaji etj.Kolonistët rezistuan ashpër prandaj atëherë Qeveria Angleze u detyrua
ti anulojë këto taksa përveq taksën për qaj të cilën e paguanin edhe vetë Banorët e Anglisë.

4
 KAPITULLI 1
POZITA E KOLONIVE NË AMERIKËN VERIORE
l.1AMERIKA NËN KOLONIN ANGLEZE

Anglia duke i dëbuar dhe likuiduar indianët duke i përvetsuar edhe kolonitë franceze dhe
holandeze si dhe duke i popullzuar ato vise me banorë të saj fshatare pa toke,angleze dhe
irlandeze,sidomos protestane të ikur për shkak te reprezaljeve fetare,krijoi 13 koloni në
Amerikën Veriore,koloni keto që shtriheshin në brigjet e Atlantikut në një gjatësi prej 2.400
km me tri qytete kryesore New York ,Boston dhe Filadelfinë. Derisa zhvillohej lufta
midis Anglisë dhe Francës për mbizotërim në Amerikën Veriore, marrdhëniet ndërmjet
kolonizatorëve dhe qeverisë angleze ishin shume te mira sepse i lidhnin interesat e
ndërsjellta edhe kolonizatorët kishin nevojë për ndihmën e Anglisë e edhe Anglia kishte
nevojë për ndihmen e tyre.
Mirëpo pas disfatës se Francës filluan të shpërthejnë konfliktet të
cilët, të fuqizuar në pikepamje ekonomike dhe të pjekur ne pikepamje politike filluan ti
shprehnin tendencat e pavarësimit nga Anglia dmth te ata lindi ideja per të krijuar shtetin e
vet te posaçshëm dhe të pavarur. 1 Politika britanike ndaj kolonive amerikane u ndikua në mënyrë
të pashmangshme nga politika e brendshme e Anglisë; meqenëse politika e Anglisë në shekujt 17
dhe 18 nuk ishte kurrë plotësisht e qëndrueshme, nuk është për t'u habitur që politika koloniale
britanike gjatë atyre viteve nuk u zhvillua kurrë në linja të qarta dhe të qëndrueshme. Gjatë
gjysmëshekullit të parë të kolonizimit, ishte edhe më e vështirë për Anglinë të krijonte një politikë
koloniale inteligjente për shkak të organizimit të kolonive.2

1
Skender rizaj, Historia e pergjithshme,(Prishtine:Toena, 1985) , 382
2
https://www.britannica.com/place/United-States/Imperial-organization (16:53) (12/09/2023)

5
 l.2 LUFTA PËR PAVARËSI

Marrëdhëniet midis qeverisë britanike dhe kolonistëve të Amerikës Veriore vinin duke u keqësuar
dita më ditë. Keqësimi i këtyre marrë- dhënieve e arriti kulmin atëherë kur u nxor ligji për
sigurimin e ven- dosjes së ushtrisë mercenare gjermane, detyra e së cilës ishte për të ruajtur
qetësinë në kolonitë. Kështu, filluan edhe dhunimet dhe tor- turimet nga organet angleze kundër
kolonizuesve në Amerikën Veriore. Por, as këta të fundit nuk qëndruan duarkryq. Kaluan në aksion
të hapët. Në vitin 1773 rinia amerikane e maskuar si indiane, në Limanin e Bostonit hyri në anijet
e kompanisë së Indisë Lindore të Britanisë së Madhe dhe çajin, për të cilin kërkohej të paguhej
taksa doganore, e hedhën në det (Pimja e çajit në Boston«). Nuk mbeti me kaq. Tregtarët anglezë
u përjashtuan dhe, tregtia me çaj u ndërpre jo vetëm në Boston, por në të gjitha portet amerikane.
Ndërkaq, autoritetet britaneze kaluan në kundër-ofensivë, duke marrë masa të rrepta kundër
kolonistëve: i mbyllën portet, ndaluan tubimet publike dhe zgjedhjet lokale, kurse qeveria britanike
lejoi lirinë e fesë katolike edhe në Kanadanë e pushtuar nga Franca, si dhe e dër- goi ushtrinë për
të shpërndarë kuvendin e kolonisë Masaçusetsit. 3
Lufta Revolucionare (1775-83), e njohur gjithashtu si Revolucioni Amerikan, lindi nga
tensionet në rritje midis banorëve të 13 kolonive të Amerikës së Veriut të Britanisë së Madhe dhe
qeverisë koloniale, e cila përfaqësonte kurorën britanike. Përleshjet midis trupave britanike dhe
milicëve kolonialë në Lexington dhe Concord në prill 1775 nisën konfliktin e armatosur dhe në
verën e ardhshme, rebelët po bënin një luftë në shkallë të plotë për pavarësinë e tyre. Franca hyri
në Revolucionin Amerikan në anën e kolonistëve në 1778, duke e kthyer atë që në thelb kishte
qenë një luftë civile në një konflikt ndërkombëtar. Pasi ndihma franceze ndihmoi Ushtrinë
Kontinentale të detyronte britanikët të dorëzoheshin në Yorktown, Virxhinia, në 1781, amerikanët
kishin fituar në mënyrë efektive pavarësinë e tyre, megjithëse luftimet nuk përfunduan zyrtarisht

3
Diane Smolinski, Naval Warfale of the revolutionary war,(Chigago:heineman library chichago,2002),28

6
deri në 1783.4 Amerikanët pësuan një sërë pengesash nga viti 1779 deri në 1781, duke përfshirë
dezertimin e gjeneralit Benedikt Arnold te britanikët dhe kryengritjet e para serioze brenda
Ushtrisë Kontinentale. Në jug, britanikët pushtuan Gjeorgjinë në fillim të vitit 1779 dhe pushtuan
Charleston, Karolinën e Jugut në maj 1780. Forcat britanike nën Lordin Charles Cornwallis më
pas filluan një ofensivë në rajon, duke shtypur trupat amerikane të Gates në Camden në mes të
gushtit, megjithëse amerikanët shënoi një fitore mbi forcat besnike në King's Mountain në fillim
të tetorit. Nathanael Green zëvendësoi Gates si komandant amerikan në jug atë dhjetor. Nën
komandën e Green, gjenerali Daniel Morgan shënoi një fitore kundër një force britanike të
udhëhequr nga koloneli Banastre Tarleton në Cowpens, Karolina e Jugut, më 17 janar 1781.
Nga vjeshta e vitit 1781, forcat amerikane të Greene kishin arritur të detyronin Cornwallis
dhe njerëzit e tij të tërhiqeshin në gadishullin Yorktown të Virxhinias, afër vendit ku lumi York
derdhet në gjirin Chesapeake. I mbështetur nga një ushtri franceze e komanduar nga gjenerali Jean
Baptiste de Rochambeau, Uashingtoni lëvizi kundër Yorktown me një total prej rreth 14,000
ushtarësh, ndërsa një flotë prej 36 anije luftarake franceze në det të hapur pengoi përforcimin ose
evakuimin britanik. I bllokuar dhe i mbizotëruar, Cornwallis u detyrua të dorëzonte të gjithë
ushtrinë e tij më 19 tetor. Duke pretenduar se ishte i sëmurë, gjenerali britanik dërgoi zëvendësin
e tij, Charles O'Hara, të dorëzohej; pasi O'Hara iu afrua Rochambeau për të dorëzuar shpatën e tij
(francezi u shty për në Uashington), Uashingtoni i dha shenjë zëvendësit të tij, Benjamin Lincoln,
i cili e pranoi atë.5

4
Henry B. Carrington, Battles of the American revolution,(New York: promontomy pres, 1775-81),81
5
https://www.history.com/topics/american-revolution/american-revolution-history (16:56) (12/09/2023)

7
 l.3Kushtetuta Amerikane

Kushtetuta i caktoi Kongresit përgjegjësinë për organizimin e degëve ekzekutive dhe gjyqësore,
rritjen e të ardhurave, shpalljen e luftës dhe bërjen e të gjitha ligjeve të nevojshme për ekzekutimin
e këtyre pushteteve. Presidenti lejohet të vërë veton ndaj akteve të veçanta legjislative, por
Kongresi ka autoritetin të anashkalojë veton presidenciale me dy të tretat e shumicës së të dy
dhomave. Kushtetuta gjithashtu parashikon që Senati të këshillojë dhe të japë pëlqimin për
emërimet kryesore ekzekutive dhe gjyqësore dhe për miratimin për ratifikimin e traktateve. 6 Pjesa
më e madhe e debatit, i cili u zhvillua në fshehtësi për të siguruar që delegatët të shprehnin
mendimin e tyre, u fokusua në formën që do të merrte legjislatura e re. Dy plane konkurruan për
t'u bërë qeveria e re: Plani i Virxhinias, i cili ndante përfaqësimin bazuar në popullsinë e secilit
shtet, dhe plani i Nju Xhersit, i cili i jepte secilit shtet një votë të barabartë në Kongres.
Plani i Virxhinias u mbështet nga shtetet më të mëdha, dhe plani i Nju Xhersit i preferuar
nga më të voglat. Në fund, ata u vendosën për Kompromisin e Madh (ndonjëherë i quajtur
Kompromisi i Konektikatit), në të cilin Dhoma e Përfaqësuesve do të përfaqësonte njerëzit të ndarë
sipas popullsisë; Senati do të përfaqësonte shtetet e ndara në mënyrë të barabartë; dhe Presidenti
do të zgjidhej nga Kolegji Zgjedhor. Plani kërkonte gjithashtu një gjyqësor të pavarur. Deri më
sot, Kushtetuta është ndryshuar 27 herë, së fundmi në vitin 1992. Dhjetë amendamentet e para
përbëjnë Ligjin e të Drejtave. 7 Pasi u tejkaluan të gjitha mosmarrëveshjet, Kushtetuta e re u
nënshkrua nga 39 delegatë më 17 shtator 1787 dhe u dërgua për ratifikim në 13 shtetet më 28
shtator. Në 1787–88, në një përpjekje për të bindur Nju Jorkun të ratifikonte Kushtetutën,
Alexander Hamilton, John Jay dhe James Madison botuan një seri esesh mbi Kushtetutën dhe
qeverinë republikane në gazetat e Nju Jorkut. Vepra e tyre, e shkruar me pseudonimin "Publius"
dhe e mbledhur dhe botuar në formë libri si "Federalisti" (1788), u bë një ekspozitë klasike dhe
mbrojtje e Kushtetutës. Në qershor 1788, pasi Kushtetuta ishte ratifikuar nga nëntë shtete (siç
kërkohet nga neni VII), Kongresi caktoi 4 mars 1789, si datë për fillimin e procedurave të qeverisë
së re (zgjedhjet e para sipas Kushtetutës u mbajtën në fund të vitit 1788 ). Për shkak se ratifikimi
në shumë shtete ishte i kushtëzuar nga shtimi i premtuar i një Ligji për të Drejtat, Kongresi

6
https://www.senate.gov/about/origins-foundations/senate-and-constitution/constitution.htm (16:56) (12/09/2023)
7
https://www.whitehouse.gov/about-the-white-house/our-government/the-constitution/ (16:56) (12/09/2023)

8
propozoi 12 amendamente në shtator 1789; 10 u ratifikuan nga shtetet dhe miratimi i tyre u
certifikua më 15 dhjetor 1791. (Një nga 12 amendamentet origjinale të propozuara, i cili ndalonte
ndryshimet afatmesme në kompensimin për anëtarët e Kongresit, u ratifikua në 1992 si
Amendamenti i Njëzet e Shtatë. e fundit, në lidhje me raportin e qytetarëve për anëtar të Dhomës
së Përfaqësuesve, nuk është miratuar kurrë.) 8

8
https://www.britannica.com/topic/Constitution-of-the-United-States-of-America (16:56) (12/09/2023)

9
 l.4SHPALLJA E PAVARËSISË

Historia e Shtetëve Bashkuara të Amerikës nuk ka patur asnjë ngjarje me rëndësi madhe se sa
Shpallja e Deklaratës së Pavaresine Ne 7 qershor 1776 Riçard Henri Li nga Virgjiniai ofro
Kongresit të dyte Kontinental mocionin ne cilin nëpërmjet të tjerave thuhej se "kolonite bashkuara,
janë dhe kanë te drejtë të jenë shtete të lira te Tomas Xhelerson pavarura, të shkëputura nga çdo
detyrim me Kurorën Britanike. Por përderisa ende shumë delegatë nuk ishin gati për një hap kaq
drastik siç ishtë ai i pavarësisë, Kongresi e shtyu vendimin edhe tre jave të tjera duke u dhënë kohë
të mendoheshin. Ndërkohë Kongresi caktoi pesë delegatë për të hartuar projektin e Deklaratës se
Indipendences, midis të cilëve Tomas Xhefersonin. (me i riu nga ta) e bashkë me të Xhon Adams,
Benxhamin Frenklin, Roxher Sherman dhe Robert Livingston. Tomas Xhefersonit i takon merita
e Deklaratës se Pavarësisë së SHBA. Kur shkroi Deklaratën e Pavarësisë, si anëtar i kongresit të
dytë Kontinental, delegati Virxhinias, Xhefersoni, ishte vetëm 32 vjeç.
Ai donte që deklarata të shkruhej nga avokati Xhon Adams, por Xhon Adam insistoi që
deklarata të shkruhej nga Xhefersoni. 9 11 dhe 28 qershor 1776, Deklarata e Pavarësisë përmbledh
filozofinë politike themeluese të Amerikës. Deklarata e Pavarësisë justifikoi ndërprerjen e lidhjeve
me Anglinë dhe formimin e një vendi të ri. 10 Ligji i të Drejtave të Shteteve të Bashkuara, këto
dhjetë amendamente të para në Kushtetutën e Shteteve të Bashkuara kufizojnë kompetencat e
qeverisë federale dhe mbrojnë të drejtat e të gjithë qytetarëve, banorëve dhe vizitorëve në territorin
e Shteteve të Bashkuara. Ky dokument luan një rol qendror në ligjin amerikan dhe mbetet edhe sot
e kësaj dite simbol i lirive dhe kulturës së këtij kombi.11

9
Albina melyshi lifschin, Udhetim ne historine e Amerikes,(Tirane: Rozafa, 2010), 66
10
Thomas Jefferson,The declaration of independence,(London:Cambridge,1997),115
11
James Madison , George Madison Bill of Rights ,(New York:Press,2008),68

10
 Kapitulli 2
Amerika në Shekullin XVlll
ll.1George Washington (1732 - 1799)

Xhorxh Uashingtoni shërbeu si komandant i përgjithshëm i ushtrisë kontinentale gjatë

Revolucionit Amerikan (1775-1783), si president i Konventës Kushtetuese të Shteteve të
Bashkuara (1787) dhe si presidenti i parë i Shteteve të Bashkuara (1789-1797). I lindur në një
familje me pasuri mesatare, arsimi zyrtar i Uashingtonit përfundoi kur ai ishte rreth pesëmbëdhjetë
vjeç. Falë martesës së gjysmëvëllait të tij me familjen e pasur Fairfax, Uashingtoni fitoi një stil
social, një shije për jetesë aristokratike dhe lidhje me elitën politike të Virxhinias. Muajt e gjatë në
kufi si topograf e ashpërsuan Uashingtonin e ri, duke e përgatitur atë për shërbim në milicinë e
Virxhinias gjatë Luftës Franceze dhe Indiane (1754–1763).
Ai mbajti poste komanduese në një moshë jashtëzakonisht të re. Martesa me Martha Custis
i solli atij pasuri të madhe. Gjithnjë e më i shqetësuar nën taksat dhe kufizimet tregtare britanike,
Uashingtoni mori një rol udhëheqës në lëvizjen e sapolindur revolucionare pasi rregulltarët
britanikë vranë kolonët dhe kapën pronën private në betejat e Lexington dhe Concord në
Massachusetts në prill 1775. Si komandant i përgjithshëm, ai drejtoi forcat amerikane për të gjithë
luftën tetëvjeçare, duke humbur më shumë beteja sesa fitoi, por duke arritur të mbajë ushtrinë të
bashkuar në rrethanat më të vështira. Nga mesi i luftës, ai tashmë u përshëndet si "Babai i vendit
të tij". Prestigji i tij i madh pas luftës çoi në zgjedhjen e tij për të udhëhequr Konventën Kushtetuese
dhe në zgjedhjen e tij si president i parë.12

12
Johan Marshall,the life of George Washngton,(London:Cambridge,1838),75

11
 ll.2JOHN ADAMS (1735– 1826)

John Adams (1735-1826) ishte një udhëheqës i Revolucionit Amerikan dhe shërbeu si presidenti
i dytë i SHBA nga 1797 deri në 1801. Adams i lindur në Massachusetts, i arsimuar në Harvard
filloi karrierën e tij si avokat. Inteligjent, patriot, opinionist dhe i hapur, Adams u bë një kritik i
autoritetit të Britanisë së Madhe në Amerikën koloniale dhe e shihte vendosjen britanike të taksave
dhe tarifave të larta si një mjet shtypjeje.
Gjatë viteve 1770, ai ishte delegat në Kongresin Kontinental. Në vitet 1780, Adams
shërbeu si diplomat në Evropë dhe ndihmoi në negocimin e Traktatit të Parisit (1783), i cili
zyrtarisht i dha fund Luftës Revolucionare Amerikane (1775-83). Nga viti 1789 deri në 1797,
Adams ishte zëvendëspresidenti i parë i Amerikës. Më pas ai shërbeu për një mandat si presidenti
i dytë i vendit. Ai u mund për një mandat tjetër nga Thomas Jefferson (1743-1826). Letrat e tij
drejtuar gruas së tij, Abigail Adams, lanë pas një portret të gjallë të kohës së tij midis Etërve
Themelues.13

13 https://www.history.com/topics/us-presidents/john-adams (17:03) (12/09/2023)

12
 ll.3Thomas Jefferson

Thomas Jefferson (lindur më 2 prill [13 prill, New Style], 1743, Shadwell, Virxhinia [SH.B.A.]—
vdiq më 4 korrik 1826, Monticello, Virxhinia, SHBA) hartues i Deklaratës së Pavarësisë së
Shteteve të Bashkuara dhe sekretari i parë i vendit i shtetit (1789–94) dhe nënkryetar i dytë (1797–
1801) dhe, si presidenti i tretë (1801–09), burrë shteti përgjegjës për blerjen e Luizianës. Një
avokat i hershëm i ndarjes totale të kishës nga shteti, ai ishte gjithashtu themeluesi dhe arkitekti i
Universitetit të Virxhinias dhe përkrahësi më elokuent amerikan i lirisë individuale si kuptimi
thelbësor i Revolucionit Amerikan.
Pas njohurive familjare, kujtimi më i hershëm i Xhefersonit ishte si një djalë tre vjeçar "i
cili u mbajt në një jastëk nga një skllav i hipur" kur familja u zhvendos nga Shadwell në Tuckahoe.
Nëna e tij, Jane Randolph Jefferson, e kishte prejardhjen nga një prej familjeve më të shquara në
Virxhinia. Ajo rriti dy djem, nga të cilët Jefferson ishte më i madhi, dhe gjashtë vajza. Ka arsye
për të besuar se marrëdhënia e Jefferson me nënën e tij ishte e tensionuar, veçanërisht pasi babai i
tij vdiq në 1757, sepse ai bëri gjithçka që mundi për t'i shpëtuar mbikëqyrjes së saj dhe nuk kishte
pothuajse asgjë për të thënë për të në kujtimet e tij. Ai hipi me mësuesin vendas për të mësuar
latinishten dhe greqishten e tij deri në vitin 1760, kur hyri në Kolegjin e William & Mary në
Williamsburg.14

14 Thomas Jefferson, 1743-1826 chronology documents,(London:hardcover,1971),89

13
 ll.4James Monroe (1758 - 1831)

James Monroe (1758-1831) ishte Presidenti i 5-të i Shteteve të Bashkuara, duke përfunduar një
presidencë me dy mandate (1817-1825) që mbuloi një karrierë të gjatë politike në nivel shtetëror
dhe kombëtar. Lidhja kryesore e Monroe me kampusin William & Mary ishte si student. Monroe
mbërriti në Williamsburg nga shtëpia e tij familjare në kontenë Westmoreland, Virxhinia në 1774
dhe u largua në 1776 për t'u bashkuar me Revolucionin Amerikan me Regjimentin e 3-të të
Këmbësorisë të Ushtrisë Kontinentale të Virxhinias.
Ai mori pjesë në shumë beteja të mëdha në verilindje, duke përfshirë Betejën e Trentonit,
ku ai drejtoi rojet e avancimit dhe ishte në mesin e të plagosurve. Më pas ai dimëroi në Valley
Forge dhe luftoi në Betejën e Monmouth. Monroe dha dorëheqjen nga Ushtria Kontinentale në
1779 dhe preferoi të përdorte gradën e tij të kolonelit si titull për pjesën e mbetur të jetës së tij,
madje edhe mbi atë të Presidentit. Pas shërbimit të tij ushtarak, Monroe ishte anëtar i Dhomës së
Delegatëve të Virxhinias, delegat në Kongresin e Konfederatës, Senator i SHBA, Guvernator i
Virxhinias, ministër në Francë nën dy presidentë dhe ministër në Britaninë e Madhe dhe Spanjë.
Ai shërbeu si Sekretar i Shtetit dhe Sekretar i Luftës, dhe pas presidencës së tij u thirr përsëri në
shërbimin publik për të udhëhequr Konventën Kushtetuese të Virxhinias të 1829-1830.15

15
https://scrc-kb.libraries.wm.edu/james-monroe-1758-1831 17:10) (12/09/2023)

14
 ll.5 Benjamin Franklin (1706 - 1790)

Një nga figurat kryesore të historisë së hershme amerikane, Benjamin Franklin (1706-1790) ishte
një burrë shteti, autor, botues, shkencëtar, shpikës dhe diplomat. I lindur në një familje të Bostonit
me mjete modeste, Franklin kishte pak arsimim formal. Ai vazhdoi të fillojë një biznes të
suksesshëm printimi në Filadelfia dhe u bë i pasur.
Franklin ishte thellësisht aktiv në çështjet publike në qytetin e tij të adoptuar, ku ndihmoi
në hapjen e një biblioteke huadhënëse, spitali dhe kolegji dhe fitoi vlerësim për eksperimentet e tij
me energjinë elektrike, ndër projekte të tjera. Gjatë Revolucionit Amerikan, ai shërbeu në
Kongresin e Dytë Kontinental dhe ndihmoi në hartimin e Deklaratës së Pavarësisë në 1776. Ai
gjithashtu negocioi Traktatin e Parisit të vitit 1783 që i dha fund Luftës Revolucionare (1775-83).
Në 1787, në aktin e tij të fundit të rëndësishëm të shërbimit publik, ai ishte një delegat në konventën
që prodhoi Kushtetutën e SHBA.16

16
Inc Staff, Benjamin Franklin 1706-90: a chronology of the eighteenth ceuntry,(Uashington:UPaperback ,1996),116

15
 PËRFUNDIMI

Me mbarimin e luftës së armatosur nuk mori fund revolucioni amerikan. Vërtet në vitin 1781 ish
kolonitë angleze u futën në Bashki min e përhershëm. Kjo ishte marrëveshje e gjerë mbi konfe
deratë, marrëveshje me të cilën parashiheshin aksione të përbashkëta për mbrojtjen e vendit dhe
për rregullimin e punëve të jashtme. Pas luftës, ndërkaq, paragrafët e kësaj Marrëveshjeje të
konfederatës u treguan si joefikase, sepse çdo shtet i konfederatës punonte në krye të vet. Prandaj,
u paraqit rreziku i shkatërrimit të saj. Për këtë arsye në kuvendin e mbajtur në Filadelfi nën kryesinë
e Xhorxh Uashingtonit u miratua Kushtetuta e Re e SHBA (1787), e cila hyri në fuqi pas dy vjetësh
(1789). Kjo Kushtetutë, me disa plotësime të vogla, mbeti në fuqi deri në ditët tona.
Sipas saj SHBA-të u rregulluan në parime të republikës federale me sistemin përfaqësues
të tri pushte- teve: administrativ, legjislativ dhe gjyqësor.Pushtetin ekzekutiv e ka kryetari, i cili
zgjedhet për çdo katër vjet, më së shumti dy herë rresht. Kryetari i parë i SHBA u zgjodh Xhorxh
Uashingtoni. Kongresi është organ suprem legjislativ. Ai përbëhet nga dy dho- manga Dhoma e
Përfaqësuesve dhe nga Senati. Numri i deputetve në Dhomën e Përfaqësuesve varët nga numri i
zgjedhësve të secilit shtet federal, kurse Senati përbëhet nga dy përfaqësues të secilit shtet pa ma-
rrë parasysh madhësinë e tyre. Gjyqi Suprem, ndërkaq, ka autorizime të mëdha për ruajtjen e
kushtetutshmëris dhe të rendit shoqëror.

16
 BIBLIOGRAFIA

1.Rizaj, Skender.Historia e Pergjithshme.Prishtine:Toena,1985.

2.Carrington B,Henry. Battles of the American revolution.New York: promontomy pres .
3.Lifschin Melyshi ,Henry. Udhetim ne historine e Amerikes.Tirane:Rozafa,2010.
4.Smolinski, Diane. Naval Warfale of the revolutionary war.Chigago:heineman library
chichago,2002.
5.Jefferson, Thomas. The declaration of independence.London:Cambridge,1997.
6.Madison, James. Bill of Rights hardcover.New York:Press,2008.
7.Marshall, Johan.George Washington.London:Cambridge,1881.
8.Jefferson, Thomas. , 1743-1826 chronology documents.London:Hardcover,1971.
9.Staff, Inc.Benjamin Franklin 1706-90, a chronology of the eighteenth
ceuntry.Uashington:UPaperback, 1996.

10.https://www.britannica.com/place/United-States/Imperial-organization (16:53) (12/09/2023)

11.https://www.history.com/topics/american-revolution/american-revolution-history (16:56)
(12/09/2023).
12.https://www.senate.gov/about/origins-foundations/senate-and-constitution/constitution.htm
(16:56) (12/09/2023).
13.https://www.whitehouse.gov/about-the-white-house/our-government/the-constitution/ (16:56)
(12/09/2023).
14.https://www.britannica.com/topic/Constitution-of-the-United-States-of-America (16:56)
(12/09/2023).
15.https://www.history.com/topics/us-presidents/john-adams (17:03) (12/09/2023).
16.https://scrc-kb.libraries.wm.edu/james-monroe-1758-1831 17:10) (12/09/2023).

17
18