ANG

BINAGONG
KODIGO PENAL
NG
PILIPINAS
PANIMULANG TITULO

PETSA NG PAGKAKABISA AT PAGLALAPAT

SA MGA TADHANA NG KODIGONG ITO

ARTIKULO 1. Kung kalian magkakabisa ang batas- ang kodigong ito ay magkakabisa sa unang
araw ng Enero, sa taong isanglibo siyam na raan tatlumpu’t dalawa.
Art. 2. Ang paglalappat ng mga tadhana nito- Matangi kung hindi maillapat ang mga tadhana
ng kodigong ito dahil sa mga natatadhana sa mga kasunduan ng mga bansa at mga batas na nararapat
na siyang unang dapat ipatupad, ang mga tadhana ng kodigong ito ay ipasusunod hindi lamang sa loob
ng Arkepelago ng Pilipinas, kasama na ang atmospera, mga panloobna tubig at nasasakupag sonang
pangkaragatan, kundi gayon din sa labas ng kanyang hurisdiksyon laban doon sa mga:
1. Gagawa ng paglabag samantalang nakasakay sa barko o eroplanong ari ng Pilipinas;
2. Huhuwad o papalsipika ng alin mang uri ng salapi o papel de bangko ng Pilipinas o mga
obligasyon o panagot na pinalabas ng pamahalaan ng Pilipinas;
3. Dapat managot sa mga kagagawang nakakaugnay sa pagdadala at pagpapairial sa mga
Kapuluaang ito ng mga obligasyon at panagot na binabanggit sa sinusundang bilang;
 4. Gagawa ng paglabag sa pagtupad ng kanilang tungkulin bilang mga pinuno o kawani ng
bayan; o
5. Gagawa ng ano mang krimen laban sa katiwasayan ng Bansa at sa mga batas ng mga
bansa, na ipinaliliwanag sa Unang Pamagat ng Ikalawang Aklat ng Kodigong ito.

MGA KRIMEN AT MGA PANGYAYARING MAY KINALAMAN SA MGA PANANAGUTANG

KRIMINAL

UNANG KABANATA

MGA DELITO

Art. 3. Kahulugan- Ang mga gawa at mga pagkukulang na pinarurusahan ng batas ay tinatawag na
krimen.
Ang mga krimen1 ay nagaganap hindi lamang sa pamamagitan ng panlilinlang2 kundi sa
pamamagitan din ng pagkakamali.3
Nagkaroon ng panlilinlang kung ang kagagawan ay ginanap na may pananadya4 at nagkakaroon ng
pagkakamali kung ang malinng kagagawan ay bunga ng kawalang-ingat,5 kapabayaan,6 walang panginginita,7 o
kawalang-kasanayan.8

Art. 4. Pananagutang criminal- Ang pananagutang criminal ay magaganap:

1. Ng sinumang taong gumawa ng isang krimen bagama’t ang maling ginawa ay naiiba sa kanyang
nilalayon.
2. Ng sinumang tao na gumawa ng isang bagay na magiging paglabag laban sa mga tao o ari-arian,
kundi lamang dahil sa katutubong may pagkaimposible ang pagsasaganap nito9 o dahil sa paggmit ng kapos o di
mabisang pamamaraan.10
Art. 5. Katungkulan ng hukuman kaugnay ng kagagawang dapat parusahan ngunit hindi
nasasako ng atas, at sa mga usaping may malabis na parusa. - - Kailangan at ang isang hukuman ay may
kaalaman sa ano mang kagagawang sa palagay nito ay dapat pigilin o di nararapat na parusahan ng
batas, ilalagda nito ang wastong pasiya, at iuulat sa Punong Tagapagpaganap, sa pamamagitan ng
Kagawaran ng Katarungan, ang mga dahilanng paniniwaalaan ng hukuman na ang nasabing kagagawan
ay dapat maging paksa ng pamarusang pambatas. Sa gayon ding paraan ang hukuman ay maghahanap
sa Punong Tagapagpaganap, sa pamamagitan ng Kagawaran ng Katarungan, ng mga pahayagna
ipinalalagay na nararapat, nang hindi bimbinin ang pag[papatupad sa mga tadhana ng kodigong ito ay
magdudulot ng isang pagpapataw ng malinaw na labis na parusa, na isasaalang-alang ang bigat ng
malisya at ang kapinsalaang naidulot ng pagkakasala.
Art. 6. Mga krimeng naganap na, nabigo at tinangka. Ang mga naganap na krimen11 gayon
din ang mga nabbigo at tinan12 aybpinarurusahan.
Nagiging ganap ang krimen kung laha ng mga lementong kailangan sa paggawa at ikatutupad
nito ay naroroon; magiiging bigo ito kung sinimulan ng lumabag13 ang lahat ng mga akta sa
pagsasagawa na magbunga ng isang krimen bilang isang supling datapwa’t gayon man hindi ganito ang
ibubunga nang dahil sa mga sanhing kaiba at niwalay roon na niloloob ng gumaganap. 14
Nagkakaroon ng pagtatangka kung sinimulan ng lumabag ang pagsasaganap ng krimen nang
tuwiran sa paraan ng kagagawang panlabas,15 at hindi na isisnagawa ang lahat ng mga kilos na
kailangan sa pagsasaganap na dapat magbunga ng krimen nang dahil sa ibang sanhi o sakuna bukod [a
sa kanyang kusang pagpipigil.16
Art. 7 Kung kalian pinaparusahan ang mga magagaang krimen. Ang magagaang krimen ay
pinarurusahan lamang kung ang mga ito ay lubos na naganap matangi roon sa mga ginanap laban sa
mga tao o ari-arian.
Art. 3 Sabuwatan 17 at panukalang 18 magsagawa ng krimen- Ang pagsasabuwatan at ang
pagpapanukalang magsagawa ng krimen ay pinarurusahan lamang sa mga pangyayaring tanging
nagtakda ang batas ng isang parusa para sa mga ito.
Nagkakaroon ng pagsasabuwatan kung ang dalawa o higit pang tao ay nagkasundo-sundo
hinggil sa pagsasagawa ng isang krimen at ipasiyang ituloy ito.
Nagkakaroon ng pagpapanukala kung ang taong nagnanasang gumawa ng isang krimen ay
magpanukalanng isagawa ito sa ibang tao o mga tao.
Art. 9. Mabigat, di mabigat, at magaang krimen- Ang krimeng mabigat19 ay iyong
nilalapatan ng batas ng parusang kamalaya o mga pamarusa na alinman sa kanilang taning nga
panahon ay may katindihan ayonsa Artikulo 25 ng kodigong ito.
Ang krimeng di mabigat20 ay iyong nilalapatan ng batas ng mga parusang sa kanilang
piankamataas na tanging ay pangwasto alinsunod sa kababanggit na artikulo,
Ang krimeng magagaan21 ay iyong mga paglabag sa batas na ang pagkakaganap ay
nilalapatan ng parusang aresto menor o ng multang hindi hihigit sa dalawang daang piso o kapuwa ang
dalawang ito ang itinatakda.
Art. 10. Mga krimeng hindi nasasaklaw ng mga tadhana ng Kodigong ito- Ang mga krimeng
maaaring lapatan ng parusa sa kasalukuyan o sa darating na panahon nng mga tangiing batas ay hindi
nasaaklaw ng mga tadhana ng Kodigong ito. Ang kodigong ito ay magiging kapupunan lamang ng
nasabing mga batas, maliban kung tanging itinatadhana sa mga nasabing batas ang nasasalungat ditto.

IKALAWANG KABANATA

MAKATARUNGANG MGA PANGYAYARI AT MGA

PANGYAYARING WALANG PANANAGUTANG
KRIMINAL

Art. 11. Mga pangyayaring makatarungan- Ang mga sumusunod ay hindi nakakaron ng
saguting criminal:
1. Sinumang taong nagtatanggol ng sarili o sa kanyang mga karapatan, sa pasubaling ang
mga sumusunod na pangyayari ay naroroon:
Una: Labag sa batas na pagsalakay;
 Ikalawa: Makatuwirang pangagailngan sa paglalapat ng mga pamamaraan upang
pigilin at hadlangan ito;
Ikatlo: Kakulangan sa sapat na paninikis22 sa panig ng taong natatanggol sa sarili.

2. Sino mang kumilos upang ipagtanggolang pagkatao o mga karapatan ng kanyang asawa,
mga ninuno, mga inapo, o ng kanyang kamag-anakan sa kasamyento23 na nasa katulad na antas, at ng
mga kamag-anak sa dugo24 sa loob ng ikaapat na antas ng pagkakamag-anakan na itinakda sa
sinusundang pangyayari ay naroroon, at ang karagdagang kailangan, sakaling ang paninikis ay ginawa
ng taong sinalakay, ang taong nagtatanggol ay walang anumang partisipasyon doon.
3. Sino mang kumilos upang ipagtanggol ang pagkatao o mga karapatan ng ibang tao sa
pasubaling ang una at pangalawang hinihinging kailangan na binabanggit sa unang pangyayari ng
artikulong ito ay naroroon at ang taong nagtatanggol ay hindi mahikayat sa paghihiganti, kasuklaman,
o ibang masamang layon.
4. Sino mang tao, na upang iwasan ang isang sakuna o kapinsalaan ay nakagawa ng isang
kagagawang nakapagdulot ng pinsala sa ibang tao sa pasubaling ang mga kasunod na hinihingin
kailangan ay naroroon.
ART. 12
Una: Ang sakunang iniiwasan ay umiiral
Ikalawa: ang kapinsalaang kinatakutan ay higit na Malaki kaysa pinsalang naganap upang
iwasan ito;
Ikatlo: Walang ibang praktikal at di gaanong makaakit na paraan upang iwasan ito.

5. Sino mang taong kumilos sa pagtupad ng tungkulin o sa legal na pagganap ng isnag

karapatan o tanggapan.
6. Sinno mang taong kumilos sa pagtupad ng ipinag-uutos ng isang nakatataas sa tungkulin
upang ganapin ang layuning naayaon sa batas.

Art. 12 Mga pagyayaring nagpapawala ng saguting kriminal –

Ang mga sumusunood ay walang saguting kriminal:

1. Ang isang kulang-kulang o isang baliw, maliban kung nang kumilos ang huli ay nasa
panahong malinaw ang isipan.
Kung ang kulang-kulang o isang baliw ay nakaganap ng isang kagagawang inilarawan ng atas
na isang krimen, ipag-uutos ng hukuman na siya ay malgay sa isa sa mga pagamutan o asilo na itinatag
para sa mga taong may gayong karamdaman, at hindi siya papayagang lumabas doon ng walang
pahintulot sa hukuman ding iyon.
2. sino mang kulang sa siyam na taong gulang.
3. sino mang mahigit sa siyam na taong gulang nguni’t kulang sa labinlimang taon, maliban
kung may katalinuhan s apagkilos, na sa ganitong pangyayari, ang menor na ito ay ipagsasakdal
alinsunod sa mga tadhana ng artikulo 80 ng Kodigong ito.
 Kung ang nasabing menor ay napasiyahang hindi mapananagot na kriminal, alinsunod sa
mga tadhana ng talataang ito at ng sinusundang talataaan, ihahabilin siya ng hukuman sa pagaaruga at
pagsubaybay ng kanyang pamilya na siyang tutulong sa pagsubaybay at pagpapaaral sakanya; kung di
gayon, ilalagay siya sa pagaaruga ng institusyon o taong binanggi s anasabing artikulo 80.
4. Sino mang tao, samantalang nagsasagawa ng legal na kilos na may pag-iingat na upang
makaiwas sa masama o pananakit, ay kumikilos na nakapinsala sa iba, sa pasubaling ang sumusunod na
pangangailangan ay naroroon:
Una: Na ang hinahanap na masam upang iwasan ay tunay na umiiral;
Ikalawa: Na ang pinanganagmbahang pinsala ay mas Malaki kaysa roon sa naganap upang
iwasan ito;
IKatlo: Na walang ibang paraang praktikal at di-gaanong mapaminsalang paraan upang
ito’y maiwasan.

5. Sino mang taong kumikilos dahil sa di malabanang karahasan. 25

6. Sino mang taong kumilos dahil sa simbuyo ng isang di mapigilang takot sa isang katumbas
o higit na malaking kapinsalaan.
7. Sino mang taong makaligta sa pagsasaganap ng isang aktang hinihingi ng batas, kung
napigilan ng ilang maktuwiran o di maiiwasang dahilang legal.

IKATLONG KABANATA

MGA LIGID-PANGYAYARING NAGPAPAGAAN26

SA SAGUTING KRIMINAL

Art. 13 Mga nagpapagaang ligid-pangyayari: - Ang mga sumusunod ay nagpapagaang ligid

pangyayari:
1. Iyong mga binaggit sa sinundang kabanata, kung saan ang lahat ng elementong kailangan
upang bigyan ng katarungan ang pagkakaganap o upang mawala s asguitng kriminal sa kani-kaniyang
usapin ay wala.
2. Na ang lumabag ay kulang labinwalong taong gulang o mahigpit sa pitumpung taon. Sa
isang minor, siya ay uusigin alinsunod sa mga tadhana ng Artikulo 80;
3. Na ang lumabag ay walang layong gumawa ng isang malubhang kasalanan katulad ng
naganap;
4. Na ang sapat na paninikis o pananakot sa panig ng napinsala ay kagyat na sinundan ng
mga naganap;
 5. Na ang nangyari ay ginawa sa kagyat na paghihiganti sa isang malubhang krimen na
naganap sa taong gumagawa ng krimen, ang kanyang asawa, ninuno, inapo, lehitimo, natural o
ampong mga kapatid, lalaki o babae, o mga kamag-anak sa kasamyento na napapaloob sa katulad na
mga antas;
6. Na ang pagkakilos ay dala ng silakbo na ang tindi na nagbunga ng simbuy ng damdamin 27
o kalabuan.28
7. Naa ang lumabag ay kkusang isinuko ang sarili sa isang may kapangyarihan o kanyang
mga kagawad, o siya ay kusang nagtapat ng kanyang kasalanan sa hukuman bago pa nakapaglahad ng
mga katibayan ang pang na nagsasakdal;
8. Na ang lumabag ay bingi’t pipi, bulag o kaya’y may dinaranas na kapansanan sa katwan
na nakapagpapahina sa kanyang kakayahan sa pagkilos, pagtatanggol sa sarili o pakikipagtalastasan sa
kapwa tao;
9. Ang gayong karamdaman ng lumabag na nakapagpapahina sa paggamit ng
kapangyarihang pang isipan ng lumabag bagaman hindi nag-aalis ng pang unawa sa kanyang mga akta.
10. At pangwakas, anumang ligid-pangyayaring may kawangis na kalikasan at
nakahahalintulad ng mga binggit sa itaas.

IKAAPAT NA KABANATA

MGA PANGYAYARING NAGPAPABIGAT SA SAGUTING KRIMINAL

Art. 14. Mga ligid-pangyayaring nagpapabigat- Ang mga sumusunod ay mga ligid-
pangyayaring nagpapabigat:
1. Na sinamantala nng lumabag ang kanyang katungkulan sa bayan:
2. Na ang krimen ay ginanap bilang pag-allipusta o may paghamak sa mga
maykapangyarihan sa bayan;
3. Na ang kilos ay ginanap na may paghamak o walang pagsasaalang alang sa pitagang
nauukol sa panig ng nilabag ng dahil sa katayuan, gulang o kasarian o kaya’y ginanap ito sa tahanan ng
pinagkasalahan, kung hindi nagbigay ng ano mang ikagagalit ang huli;
4. Na ang kilos ay ginanap upang abusuhin ang pagtitiwala o isang malinaw na kaalang-
utang na loob.
5. Na ang krimen ay ginanap sa Palasyo ng Punong Tagapagpaganap, o sa kanyang harap, o
sa lugar na pinagganapan ng mga tungkulin ng mga may kapangyarihan sa bayan, o sa isang lugar na
inuukol sa pagsamba;
6. Na ang krimen ay ginanap ng gabi, o sa isang ilang na lugar na hindi tinatahanan o ng
isang pangkat, kailanman at ng gayong mga pangyayari ay maaaring makapagpadali sa pagsasagawa ng
krimen.
Kailanma’t mahigit sa tatlong sandatahang mga kriminal ang sabay-sabay na nagsikilos sa
pagsasagawa ng isang krimen, mangangahulugang ito ay ginawa ng isanng pangkat;
7. Na ang krimen ay ginawa sa panahon ng pagkasunog, pagkawasakng barko, lindol,
epidemiya o ibang kalamidad o kasawiang-palad.
 8. Na ang krmen ay ginawa sa tulong ng sandatahang mga tao o ng mga taong tumitiyak o
naninigurong hindi maparurusahan.
9. Na ang nasasakdal ay isang residibista.29
Ang isang resibidista ay isang taong samantalang mililitis sa isang krimen, ay nahatulan nang
may sala sa pangwakas na pasiya sa paggawa ng ibang krimen na nasasaklawan ng isang pamagat ng
Kodigong ito.
10. Na ang lumabag ay naparusahan na noong una pa dahil sa pagkagawa ng isang krimeng
nilapatan ng batas ng kasimbigat o lalong mabigat na parusa o sa paggawa ng dalawa o higit pang
krimeng nilalapatan ng magagaang parusa.
11. Na ang krimen ay ginawa nang dahil sa isang halaga, gantimpala o pangako.
12. Na ang krimen ay ginawa sa pamamaraan ng pagpapaanod, apoy, lasaon, pagpapasabog,
pagkakabalaho sa isangbarko o sinasadyang pamiminsala ditto, padiskaril sa tren, o sa paggamit ng
anumang artipisyong sinasangkutan ng malaking pag-aksaya at paninira.
13. Na ang akta ay ginawang may kalakip na malinaw na pagkukuro-kuro. 30
14. Na ang artipisyo,31 panlilinlang, o pagbabalatkayo ay ginamit.
15. Na pinagsamantalaha ang higit na lakas, o gumamit ng kapamaraanan upang pahinain
ang pagtatanggol.
16. Na sa pagkagawa ay ginanap na may kalakip na kataksilan
Nagkakaron ng kataksilan kung ang lumabag ay gumawa ng anumang krimen laban sa tao,
na ginamitan ng mga paraan, kapamaraanan o mga anyo sa pagsasaganap ng mga ito ng tuwiran at
tanging nakapagbibigay ng tagumpay sa pagsasagawa nang walang pagtatanggol sa panig na nilabag.
17. Na ginamitan ng kaparaanan o lumikha ng mga pangyayaring nakaragdag sa kahihiyan 23
ng likas na bias ng akta.
18. Na anng krimen ay ginawa pagkatapos ng illegal na pagpasok.
Nagkakaron ng illegal na pagpasok kung ang pagpasok ay ginawa sa isang paraan na hindi
inilaan para roon.
19. Na ginmit bilang paraan sa pagsasaganap ng isang krimen ang pagsira ng isang pader,
bubungan, sahig, pinto o bintana.
20. Na kinatulong sa pagsasaganap ng krimen ang mga taong kulang sa labinlimang taong
gulang o sa pamamagitan ng sasakyang may motor, pantubig, eroplano, o ibang katulad na nga
sasakyan.
21. Na ang kamaliang ginawa sa pagganp nng krimen ay sinasadyang pinalaki sa
pamamagitan ng ibang kasalanang hindi kailangn sa pagganp nito.

IKALIMANG KABANATA*

MAPAMIMILIANG MGA LIGID-PANGYAYARI

Art. 15. Kahulugan ng mga ito- Ang mapamimiliang mga ligid pangyayari ay iyong mga dapat
isaalang alang na pampabigat o pampagaan ayon sa kalikasan at mga epekto ng krimen at iba pang
mga pasubalian kalakip nang mga ito ay maganap. Ang mga ito ay ang pagiging kamaganak, pagkalasing
at ang antas ng pinag-aralan at edukasyon ng lumabag.
Ang mapamimiliang ligid-pangyayari inggil sa pagkakamag-anakan ay isasaalang-alang kung
ang panig na nilabag ay asaw, ninuno, inapo,lehitimo, natural, o ampong kapatid, (lalaki o babae), o
kamag-anak sa asawa na nasa katulad na antas ng lumabag.
Ang pagkalasing ng lumabag ay isasaalng-alang bilang nagpapagaan ligid-pangyayari
sakanilang nakagawa ng isang krimen ang lumabag saantalang asing, kung hindi niya ito nakaugalian o
ang pagiging lasing ay ugali na o sinasadya, ito ay ipalalagay na isanng nagpapabigat na ligi-pangyayari.

IKALAWANG TITULO

MGA TAONG MAY SAGUTING KRIMINAL

Art. 16. Sinu-sino ang may saguting kriminal- Ang mg sumusunoday may saguting kriminal
sa malubhaga at di-gaanong malubhang krimen:
1. Maga pasimuno
2. mga kasabwat
3. Mga kasangkot o aksesorya
Ang mga sumusunod ay may saguting kriminal sa mga magagaang krimen:
1. Mga pasimuno
2. Mga kasabwat
Art. 17. Mga pasimuno34- Ang mga sumusunod ay itinuturing na pasimuno:
1. Iyong mga tuwirang gumanap sa pagsasagawa ng krimen;
2. iyong tuwirang namilit o humikayat sa iba upang ito ay isagawa;
3. Iyong nagsisitulong sa pagsasaganap ng isang krimen sa pagsasagawa ng ibang
kagagaawang dahil ditto angkrimen ay hindi magaganap.
Art. 18. Mga kasabwat35- Ang mga kasabwat ay iyong mga taong nakapaloob sa Artikulo 17,
na tumulong sa pagsassagawa ng krimen.
Art. 19. Mga kasangkot36- Ang mga kasangkot ay iyong mga may kaalaman sa pagsasagawa
ng isang krimen, at nang hindi nagsiganap ng papel sa pagsasagawa ng krimen, maging pasimuno o
kasabwat, ay lumahok makaraang maganap ito sa alinmang sumusunod na paraan:
1. Sa kanilang pakikinabang o pagtulong sa mga manlalabag upang pakinabangan nila ang
epekto ng krimen.
2. Sa pagsira sa katawan ng krimen, o ng mga epekto o mga kasangkapan nito, upang hindi
ito matuklasan.
3. Sa pagkalinga, pagttago, o pagtulong s pagtakas ng pasiuno ng krimen, sa pagsubaling ang
mga nasasangkot na kilos sa pagsamantala sa kanyang ktungkulan sa bayan o kailnman at ang may
kagagawan ng krimen ay nagkasala sa kataksilan sa bayan, parasidiyo, asasinato o pagtatangka sa
pagpatay sa Punong Tagapagpaganap, o kaya’y kilaa sa pagiging bantog sa paulit-ulit na pagkakasala sa
ibang krimen.
 Art. 20. Mga kasangkot na hindi sa saguting kriminal- Ang mga parusang itinakda para sa
mga kasangkot ay hindi ilalapat doon sa nagging mga kadangkot kaugnay ng kanilang asawa, ninuno,
inapo, lehitimo, natural, at ampong kapatid, lalaki, o babae, o mga kamag-anak ng asawa sa loob ng
katulad na antas. (With the single exception of accessories) Kasama ang kaisa-isang eksemsiyon ng
pagkakasangkot na nagpapailalim sa mga tadhana nng unang talataan ng kagya’t na sinusundang
artikulo.

IKATLONG TITULO

MGA PARUSA

UNANG KABANATA

MGA PARUSA SA KALAHATAN

Art. 21. Mga parusang maaaring ilapat- Walng krimen na maaaring lapatan ng alinmang
parusang hindi itinakda ng batas bago ito Magana.
Art. 22. Saklaw-bisa37 ng mga pamarusang-batas- Ang mga pamarusang-batas ay may
saklaw-bisa hanggang nasa kapaburan ng taong nagkasala ng isang peloniya, na hindi isang kilalang
kriminal, ayon sa kahuligan ng kataagang ito binabanggit sa allituntuning 5 ng artikulo 62 ng Kodigong
ito, bagama’t nang ipalathala ang nasabing batas ang isang pangwakas na pasiya ay naigawad na at ang
maysala ay nagsisilbi na ng parusa.
Art. 23. Bisa ng pagpapatawad ng napinsalang panig- Ang pagpapatawad ng napinsalang
panig ay hndi nag-aalis ng kriminal na habla matangi sa itinadhana sa artikulo 344 ng kodigong ito;
datapwa’t ang kapanagutang sibil hinggil sa interes ng napinsalang panig ay natatapos sa pamamagitan
ng ipinahayag niyang pagtalikod.
Art. 24. Mga hakbangin sa pag-iwas o sa ikaliligtas na hindi ipinalalagay na kaparusahan. Ang
mga sumusunod ay hindi ipalalagay na parusa:
1. Ang pagdakip at pansamantalang pagpipilit sa mga naparatangang tao, gayon din ang
kanilang pagkapit dahil sa pagkabaliw o pagkukulang-kulang o sa sakit na nanngangailangan ng
pananatili sa ospital.
2. Ang pagsasailalim ng isang minor sa alinmang institusyong binabanggit sa artikulo 80
ayon sa mga layuning itinakda roon.
3. Ang suspensiyon sa empleo o sa pamamasukan ng tanggapang bayan sa panahon ng
pagllilitis o upang makapaghabla.
4. Mga multa at ibang hakbanging nagwawasto na, sa paggamit ng kanilang
pampangasiwaang kapangyarihang magparusa, ay maipapataw ng mga naksasakop sa kanilang mga
tauhan.
 5. Ang pag-aalis ng mga karapatan at ang mga pagwawastong maaaring itakda ng mga batas
ng sibil sa anyo ng isang parusa.

IKALAWANG KABANATA

MGA URI NG PARUSA

Art. 25. Mga parusang maaaring ipataw- Ang mga parusang maaaring ipataw alinsunod sa
Kodigong ito, at ang iba’t ibang uri ng mga ito, ay iyong napapaloob sa mga sumusunod:

Antas
MGA PRINSIPAL NA PARUSA
Parusang capital:-
Kamatayn
Mabibigat na parusa:
Reklusyon perpetwa- bilanggong pang habang-buhay
Reklusyon temporal- bilanggong pansamantala
Hambang-buhay o pansamantalang lubusang
Diskwalipikassyon
Habang-buhay o pansamantalang tanging
Diskwalipikasyon
Prisyon mayor
Mga pamarusang pangwasto:
Prisyong koreksiyonal- may-aral na pagkabilnggo
Aresto mayor- may katagalang pagkapiit
Ssuspensiyon- pagpigil
Destiyero- destiyero
Magaang parusa
Aresto menor
Pagkamuhi ng bayan
Mga parusang karaniwang kasama ng tatlong sinusundang uri:
Multa
Piyansa upang maging payapa.

MGA MAITATAMBAL NA PARUSA

Habang-buhay o pansamantalng lubusang pag-aalis ng diskuwalipikasyon.

Habang-buhay o pansamatlang tanging diskuwalipikasyion.
 Suspensiyon sa pamamasukan sa tanggapang-bayan ng karapatan sa paghalal at maihalal,
sa pagtupad ng isang propesyon o hanapbuhay.
Interdiksyong sibil
Pagbayad-pinsala
Pagkawala ng karapatan o pagsamsam ng mga kasangkapan at mga pakinabang sa krimen.
Pagbabayad sa ginugol sa usapin.
Art. 26. Multa- Kung kalian may katindihan, pangwasto o magaan ang multa.- Ang multa,
maging naiptaw ito bilang nag-iisa o panghaliling parusa, ay ipalalagay na parusang may katindihan,
kapag ito ay humigit sa 6,000 piso; parusang pangwasto, kapagito ay hindi hihigit sa 6,000 piso; at
magaang parusa, kapag ito ay kulang sa 200 piso.

IKATLONG KABANATA

TANING NA PANAHON AT BISA NG MGA PARUSA

UNANG SEKSIYON- TANING NA PANAHON

Art. 27. Reklusyon perpetua o bilanggong habang-buhay- Sino mang taong nilapatan ng
alinman sa mga parusang habang-buhay ay patatawarin makaraang paglingkuran ang parusa ng
tatlumpung taon, maliban kung dahil sap ag-uugali o ibang mabigat na dahilan ay ipalalagay ng Punong
Tagapagpaganap na hindi karapatdapat patawarin.
“Reklusyon temporal” o pansamantalang pagkabilanggo- Ang pansamantalang
pagkabilanggo ay mula sa labindalawang taon at isang araw hanggang dalawampung taon.
Mahabang pagkapiit- Prisyon Mayor at pansamantalang diskualipikasyon- Ang taning na
panahon sa parusang mahabang pagkapiit (prisyon mayor) at pansamantalang diskuwalipikasyon
(temporary disqualification) ay nagsisimula sa anim na taon at isang araw hanggang labindalawang
taon, matangi kung ang parusa, na sa ganitong pangyayari ito ay tatagal din katulad ng principal na
parusa.
Prisyon koreksiyonal, suspension at ditiyero
Pagbibigay-aral sa bilanggo- pagpipigil at destiyero- Ang taning na panahon ng pagbibigay-
aral sa bilanggo (prisyong koreksiyonla) pagpipigil at destiyero ay magsisimula sa anim na buwan at
isang arw hanggang anim na taon, matangi kung inilapat ang susensyon bualang isang parusang
asesorya, na sa ganitong pangyayari tatgal ito katulad ng principal na parusa.
Aresto Mayor- ang ytaning na panahon ng parusaang aresto menor ay nagsisimula sa isang
araw hanggang tatlumpung araw.
Panagot upang maging payapa- Ang panagot upang maging payapa ay kakailanaganin upang
saklawan ang panahong itinakda ng hukuman.
Art. 28 Pagtutuos ng mga parusa- Kung ang lumabag ay nasa bilangguan, tutuusin ang
taning na panahon ng pansamantalang parusa mula sa araw nang hatol ay maging pangwakas.
 Kung ang luamabag ay hindi nakabilanggo, ang parusang binubuo ng taning na panahon ng
parusa sa pag-alis ng kalayaan ay tutuusin mula sa araw nang siay ay ilagay sa kapasiiyahan ng
maykapangyarihang hudisyal upang ipatupad ang parusa. Ang itatagal ng ibang parusa ay tutuusin
lamang simula sa araw nang paglingkuran niya ang hatol o parusa.
Art. 29. Panahong itinagal sa pamigil nna pagkabilanggo ay bibigyan ng kredito sa pagtupad
ng kanilang parusa sa pamamagitan ng pagkakait ng kalayaan nang buong panahong itinagal nila sa
piitan dahil sa pagsasailalim sa pamigil na pagkabilanggo, kung ang anpipiit na bilanggo ay sumulat na
kusang-loob na sumang-ayon siya sa katulad na mga alituntuning pandisiplina na ipinataw sa mga
nahatulang bilanggo maliban sa mga sumusunod na kaso:
1. kung sila ay residibista o dati nang nahatulan nang makalaya o higit pa sa alinmang
krimen; at
2. Kung sa pagpapatawag upng ipatupad ang sentensiya, sila ay nagpabaya upang kusang-
loob na sumuko;
Kung ang nakabilanggo ay hindi sumang-ayon sa mga tuntuning pandisiplina sa ipinataw sa
mga bilanggong nahatulan, bibigyan sya ng kredito sa pagkakasilbe ng kanyang sentensiya nang apat-
na-kalima (4/5) ngang panahong siya ay sumailalim ng pamigil na pagkabilanggo.
(ayon sa pakakasusog ng S. No. 47 at H. NO. 49.)

Seksiyon 2- MGA BISA NG PARUSA ALINSUNOD SA KANI-KANILANG URI

Art. 30. Mga epekto ng mga parusang panghabang-panahon o pansamantalang lubos na
diskuwalipikasyon.
Ang mga parusang habang-buhay o pansamantalang lubos na diskuwalipikasyon upang
manungkulan sa bayan ay magbubunga ng sumusunod na bisa:
1. Ang pagkakait ng tungkulin pambayan at mga empleo na hinahawakan ng nagkasala,
maging siya ay inihall sa tungkulin.
2. Ang pagkakait ng karapatan sa paghalal sa alinmanag halalan para sa anumang tungkuling
bayan o maihalal sa nasabing tungkulin.
3. Ang diskuwalipikasyon upang maglingkod sa nilalaman ng mga nabanggit sa talataang 2
at 3 ng artikulong ito ay tatagal sa panahong itatagl ng parusa.
4. Ang pagkawala ng lahat ng karapatang tumanggap ng sahod sa pagreretiro o iba pang
pesiyong ukol sa alinmang tanggapang pinaglingkuran.
Art. 31. Epekto ng mga parusang panghabang-buhay o dikuwalipikasyon. Ang mga parusang
habang-buhay o pansamantalang diskuwalipikasyon para sa tungkuling bayan, propesyon o
hanapbuahay ay magbubunga ng sumusunod na mga bisa:
1. Ang pagkakait sa opisina, pamamasukan, propesyon o hanapbuhay na nasngkot;
2. Ang diskuwalipikasyon upang makapaghawak ng gayong mmga tungkulin o
pamamasukan maging habangbuhay o sa panahong itatagal ng hatol ayon sa lawak ng nasabing
diskuwalipikasyon.
Art. 32. Mga epekto ng habangbuhay o pansamantalang taning diskuwalipikasyon sa
suprahiyo.- Ang habang-buhay o pansamantalng taning diskuwalipikasyon upang gamitin ang
karapatan sa pagboto ng habang-buhay o sa taning na panahon ng hatol sa alinmang halalan para sa
anumang tungkuling pambayan o maihalal sa anumnag tungkuling pambayan. Higit pa rito, lumabag ay
hindi pahihintulutang maghawak ng anumang tungkuling bayan sa panahon ng kanyang
diskuwalipikasyon.
Art. 33. Mga epekto ng parusa dahil sa suspension sa anumang tungkuling-bayan,
propesyon o hanapbuhay, o ng karapatan sa suprahiyo.- Ang suspension sa tungkuling-bayan,
propesyon o hanapbuhay, at ang paggamit ng karapatan sa suprahiyo ay magaalis ng katangiang sa
lumabg upang hawakan ang nasabing tungkulin o tumapad ng propesyon o anumang hanapbuhay o sa
paggamit ng karapatan sa suprahiyo sa panahong itinatagal ng hatol.
Ang taong pinigilan sa paghawak ng tungkuling-bayan ay hindi makapaghahawak ng ibang
katungkulang may katulad na tungkulin sa panahon ng kanyang suspension.
Art. 34. Interdiksiyong sibil- Ang interdiksiyong sibil ay nakapag aalis sa lumabag sa
panahong inihatol sa kanya ng mga karapatang pangmagulang, o pagkandili, maging sa katauhan o ari-
arian ng kanyang inaalagaan ng kapangyarihang pangmag-asawa, ng karapatan mamahala sa kanyang
ari-arian at ng karapatang magpasiya sa ari-arian sa pamamagitan ng anumang akta o alinmang
kasulatan samantalang nabubuhay.
Art. 35 Mga epekto ng piyansa upang manahimik.- Magiging tungkulin ng sinumang
nahatulan upang magbgay ng piyansa upang manahimik na magharap ng dalawang sapat na tagasagot
na magsisikap upang ang nasabing tao ay hindi gumawa ng krimeng sinisikap iwasan, at kung sakaling
ang nasabing krimen ay gawin, babayaran nila ang halagang itatakda ng hkkuman sa hatol nito, o
kaya’y maglalagak ng gayong halaga sa tanggapan ng eskribano ng hukuman upang panagutan ang
nasabing Gawain.
Ang hukuman, ayon sa sariling pagkukuro nito ang siyang magtatakda ng panahong itatagl
ng piyansa.
Kung sakali’t angj nahatulang tao ay hindi nakapaglagak ng hinihinging piyansa, siya ay
mapipilit sa isang panahon sa alinmang kaso na hindi hihigit sa anim na buwan, kung siya ay
ipinagsakdal sa isang malubha o may kalubhaang krimen, at hindi hihigit sa tatlumpung araw, kung
para sa magaang krimen.
Art.36. Pagpapatawad mga epekto nito. – Ang isang pagpapatawad ay hindi
makapagpapanumbalik sa karapatang maghawak ng tungkuling-bayan, o ng karapatan sa suprahiyo,
maliban kung ang gayong mga karapatan ay hayag na ibinabalik ayon sa mga tadhana ng
pagpapatawad.
Ang isang pagpapatawad ay sa anumang pangyayari ay hindi makapag-aalis sa
tungkulin ng nagkasala upang bayaran niya ang mga kapanagutang sibil na ipinataw sa kanya ng hatol
Art. 37. Mga ginugol sa hukuman. – Kung anu-ano ang napapaloob. – Sa mga ginugol ay
masasama ang mga butaw at bayad-pinsala sa panahon ng paglilitis ng hukuman, maging ang ito ay
halagang tiyak o hindi mababago na malaon ng itinakda ng batas o
Mga alituntunin o mga halagang walang taripa.
Art. 38. Mga pananalaping sagutin- Pagkakasunod-sunod sa pagbabayad- Kung sakali’t ang
mga ari-arian ng lumabag ay hindi sapat upang ibayad sa lahat ng kanyang saguting pampananalapi, ito
ay pagbabayaran ayon sa ganitong pagkakasunod-sunod:
1. Ang pagkukumpuni ng pinsalang ibinunga.
 2. Pagbabayad sa mga bungang kapinsalaan.
3. Ang multa.
4. Ang ginugol sa paglilitis.
Art. 39. Dagdag sa parusa- Kapag ang hinatulan ay walang ari-arian upang pagtakpan ang
kanyang mga pananalaping sagutin na binabanggit sa ikatlong talataan ng sinundang artikulo,
daragdagan ang panahong itatagal niya sa bilangguan ng isang araw sa bawat walong piso, ayon sa mga
sumusunod na tuntunin:
1. Kung ang principal na parusa ng ipinataw ay prisyon koreksiyonal o aresto at multa, siya
ay mananatiling nakapiit hanggang mabayaran ang multa na binabanggit sa sinundang talataan,
datapwa’t ang karagdagang pagkapiit ay hihigit sa isang taon, at walang parte o bahagi ng isang araw
na tutuusin upang idagdag laban sa bilanggo.
2. Kung ang principal na parusang naipataw ay multa lamang, ang karagdagang pagpipiit ay
hindi sa anim na buwan kung ang nagkasala ay ipinagtiis nang dahil sa isang malubha o di gaanong
malubhang krimen, at hindi hihigit sa labinlimang araw kung dahil sa magaang krimen.
3. Kung ang principal na parusang ipinataw ay mataas kaysa prisyon koreksiyonal walang
karagdagang pagpipiit ang ipapataw sa nagkasala.
4. Kung ang principal na parusang ipinataw ay hindi isasagawa sa pagpipiit sa isang
bilangguan, datapwa’t ang nasabing parusa ay may takdang panahon, ang nagkasala, sa panahong
itinatag sa sinusundang tuntunin, ay magpapatuloy na magdusa katulad ng mga pagkakait sa kanya
gaya ng mga bumubuo ng principal na parusa.
5. Ang karagdagang saguting personal na maaaring pinagdudusahan ng nagkasala nang
dahil sa kawalan ng puhunan ay hindi mag-aalis ng tungkulin sa pagbabayad ng multa kung sakali’t
sumulong ang kanyang kalagayan sa pananalapi ayon sa pagkasusog ng batas ng Republika Blg. 5465 na
pinagtibay noong Abril 21, 1969.

Ikatlong Seksiyon- MGA PARUSANG MAY KALAKIP NA MGA PAMARUSANG AKSESORYA

Art. 40. Kamatayan- Mga kalakip na parusa nito- Ang parusang kamatayn, kung ito ay hindi
naganap sapagka’t nagkaroon ng pagbabago o pagpapatawad ay naglakip ditto ng habang-buhay at
lubusang diskuwalipikasyon at ng interdiksyong sibil sa loob ng tatlumpung taong sumusunod mula sa
petsa ng hatol, maliban kung ang gayong kalakip na parusa ay hayagang pinawawalang-kabuluhan sa
pagkakapaatawd.
Art. 41. Bilanggo habang-buhay at pansamantalang pagkabilanggo-Mga kalakina parusa ng
mga ito. Nalalakip sa parusang bilanggo habang-buhay at pansamantalang pagkabilanggo ang
interdiksyong sibil nang habang-buhay na pagdurusahan ng lumabag bagama’t pinatawad siya sa
priinsipal na parusa, maliban kung ang nasabing parusa ay hayag na pinawawalang kabuluhan sa
pagkapatawad.
Art. 42. Prisyon mayor- Mga kalakip na parusa nito- Ang parusa ng prisyon mayor ay
naglalakip ng pansamantala at lubusang diskuwalipikasyon at ng habang-buhay at tanging
diskuwalipikasyon ng karapatan sa suprahiyo na pagdurusahan ng lumabag bagama’t
pinatatawad siya sa principal na parusa, maliban kung ang nasabing parusa ay hayagang
pinawawalan ng kabuluhan sa pagkapatawad.
 Art. 43. Prisyong koreksiyonal- Mga kalakip na parusa nito- Ang parusang prisyong
koreksiyonal ay naglalakip ng suspensiyon sa opisinang pambayan, ng karapatang gamitin ang
propesyon at hanapbuhay, at ang habang-buhay at tanging diskuwalipikasiyon at karapatan sa
suprahiyo, kapag ang taning na panahon ng nasabi na pagkabilanggo ay higit sa labingwalong buwan.
Pagdurusahan ng lumabag ang diskuwalipikasyong itinatadhana sa artikulong ito bagama’t
pinatatawad siya sa principal na parusa, maliban kung ang nasabing parusa ay hanggang pinawawalan
ng kabuluhan sa pagkapatawad.
Art. 44. Aresto- mga kalakip na parusa nito- Ang parusang aresto ay naglalakip ng
suspensiyon sa karapatang humawak ng isang tungkulin at karapatan sa suprahiyo sa loob ng taning na
panahon ng hatol.
Art. 45. Pagsamsam at pag-aalis ng karapatan sa mga kinita o mga kagamitan ng krimen-
Bawat parusang ipinataw sa pagkaganap ng isang krimen ay nalalakip ng pagsamsam sa mga kinita
dahil sa krimen at mga kasangkapan aat gamit sa pagkaganap ng krimen.
Ang gayong mga nalikom at kasangkapan o kagamitan ay sasamsamin at lilitin sa kapakanan
ng pamahalaan, maliban kung ang mga ito ay ari ng taong pangatlo na walang sagutin sa krimen,
datapwa’t iyong mga bagay-bagay na hindi maaring kalkalin nang ayon sa batas ay ipasisira.

IKAAPAT NA KABANATA

PAGLALAPAT NG MGA PARUSA

Unang seksiyon- MGA ALITUNTUNIN PARA SA PAGLALAPAT NG MGA PARUSA SA MGA TAONG
MAY SASAGUTING KRIMINAL AT PARA SA PAGBIBIGAY TANING NA PANAHON SA PARUSA.

Art. 46. Parusang ipapataw sa mga pasimuno sa pangkalahatan- Ang parusang itinakda ng
batas sa pagganap ng isang krimen ay ipapataw sa mga pasimuno sa pagganap ng gayong krimen.
Kalianman at ipinataw ng batas ang isang parusa sa isang krimeng naganap.
Art. 47. Sa anong mga usapin hindi maaring ilapat ang parusang kamatayan- Ang parusang
kamatayan ay ipapataw sa lahat ng usaping dapat patawan nito ayon sa mga umiiral na batas sa lahat
ng usaping dapat patawan nito ayon sa mga umiiral na batas, matangi sa mga sumusunod:
1. kung ang nagkasalang tao a mahigit sa pitumpung taong gulang.
2. Kung sa paghahabol o muling pagsusuri ng usapin ng kataastaasang hukuman, ang lahat ng
mga kagawad nito ay hindi magkaisa sa pagpataw ng parusang kamatayan. Upang maipataw ang
nasabing parusa o para sa pagpapatibay ng isang hatol ng mababang hukumang nagpataw ng parusang
kamatayan, itatakda ng kataastaasang hukuman ang hatol nito na lalagdaan ng lahat ng mga
mahistrado ng nasabing hukuman, maliban kung ang isa o ilang kagawad nito ay maging
diskuwalipikadong lumahok sa pagsasaalang-alang ng nasabing usapin at sa gayong pangyayari ang
buong pagkakaisang boto at lagda ng mga nalalabing mahistrado ay kakailanganin.
Art. 48. Parusa para sa mga krimeng masalimuot- Kung ang isang gawa ay binubuo ng dalawa o
ilang mga malulubha o di kalubhaang krimen, o kung ang isang krimen ay kailangan maging daan sa
pagsasaganap ng iba pang krimen, ang parusa sa pinakalalong malubhang krimen ang siyang ipapataw,
at ilalapat ito sa pinakamataas na taning. (Ayon sa pagkasusog ng Akta Blg. 4000)
Art. 49. Parusang ipapataw sa mga principal kung ang krimeng naganap ay kaiba roon sa
nilalayon- Sa mga usaping ang krimeng naganap ay kaiba roon sa nilalayong ganapin ng lumabag, ang
mga sumusunod na tuntunin ang ilalapat:
1. Kung ang parusang itinakda para sa krimeng ginanap ay mataas kaysa nilalayong ganapin ng
ipinagsakdal, ang parusang nauukol sa huli ang ilalapat sa pinakamataas na taning.
2. Kung ang parusang itinakda para sa krimeng ginanap ay mababa kaysa krimeng nailalayong
ganapin ng nasasakdal, ang parusang nauukol sa una ang ipapataw na taning.
3. Ang tuntuning itinatag sa sinundang talataan ay hindi mailalapat kapag ang aktang ginanap
ng nagkasalang tao ay isa ring pagbabalak o pagkabigo sa pagganap ng ibang krimen, kung nagtatakda
ang batas ng lalong mataas na parusa para sa alin man sa mga huling krimen na sa gayong pangyayari
ang parusang nakatadhana para sa pagkabanta o sa nabigong krimen ang siyang ipapataw sa
pinakamataas na taning.
Art. 50. Parusang ipapataw sa mga pasimuno ng krimeng nabigo- Ang parusang sumusunod sa
mababang antas kaysa itinakda ng batas para sa isang naganap na krimen ang ipapataw sa prinsipal ng
isang nabigong krimen.
Art. 51. Parusang ipapataw sa mga prinsipal ng krimeng tinangka- Ang isang parusang may
kababaan ng dalawang antas kaysa roon sa itinakda ng batas para sa isang krimeng naganap ang siyang
ipapataw sa mga prinsipal sa pagtatangkang gumanap ng isang krimen.
Art. 52. Parusang ipapataw sa mga kasabwat sa isang naganap na krimen- Ang parusang
kasunod ng babang antas parasa isang krimeng nagana pang siyang ipapataw sa mga katulong sa
pagkaganap ng isang krimen.
Art. 53. Parusang ipapataw sa mga kasangkot sa paggawa ng isang krimeng naganap- Ang
parusang mababa nang dalawang antas kaysa itinakda ng batas para sa naganap na krimen ang siyang
ipapataw sa mga kasangkot sa paggawa ng isang naganap na krimen.

Art. 54. Parusang ipapataw sa mga kasabwat sa isang krimeng nabigo-Ang parusang sumusunod
sa baba ng antas kay sa itinakda ng batas para sa krimeng nabigo ay ipapattaw sa mga kasangkot sa
paggawa ng isang krimeng nabigo.
Art. 55. Parusang ipapataw sa mga kasangkot sa krimeng nabigo-Ang parusang nang dalawang
antas kaysa itinakda ng batas para sa krimeng nabigo ay ipapataw sa mga kasangkot sa paggawa ng
isang krimeng nabigo.
Art. 56. Parusang ipapataw sa mga kasangkot sa tinangkang krimen-Ang parusang sumusunod
sa baba kaysa itinakda ng batas para sa tinangkang isagawa ang krimen ay ipapataw sa mga kasangjit sa
tinangkang krimen.
Art.57. Ang mga parusang ipapataw sa mga kasangkot sa isang krimen-Ang parusang mababa
nang dalawang antas kaysa parusang itinakda ng batas para sa tinangkang krimen ay ipapataw sa mga
kasangkot sa nagtangkang gawin ang krimen.
 Art.58. Karagdagang parusang ipapataw sa ilang mga kasangkot-Iyong mga kasangkot na
napapaloob sa mga tadhana ng talataang 3, artikulo19 ng kodigong ito na gagawa ng pagmamalabis sas
kanilang tungkulin sa bayan ay magdurusa ng karagdagang parusang lubusang diskuwalipikasyon kung
ang prinsipal na lumabag ay magkasala sa isang malubhang krimen, at ng lubusang pansamantalang
diskuwalipikasyon kung siya ay mahatulang nagkasalang gumawa ng isang di kalubhaang krimen.
Art.59. Parusang ipapataw sakaling mabigo ang pagsasagawa ng krimen dahil sa ang ginamit na
pamamaraan o ang mga adhikain ay imposible-kung isang tao na nagnanais magsagawa ng isang
krimen ay nagawa ang lahat ng mga aktang kailangan upang ito ay maganap datapwa’t ang krimen ay
hindi natupad ng dahil sa pangyayaring ang aktang nilalayon sa kalikasan nito ay imposibleng maganap
o sapagkat ang mga pamamarang ginamit ng nasabing tao ay sadyang kapos upang matupad ang
inaasahan niyang bunga, ang hukuman, na nagsasaalang-alang ng panganib sa lipunan at ang antas ng
pagiging kriminal ng lumabag ay magpapataw sa kanya ang parusang aresto mayor o multa mula sa
200 hanggang 500 piso.
Art.60. Eksepsiyon sa mga tuntuning itinatag mula sa mga Art. 50 hanggang 57- Ang lahat ng
mga tadhanang napapaloob mula sa artikulo 50 hanggang 57 ng kodigong ito ay hindi mailalapat sa
mga usaping ang batas ay hayagang nag tatakda ng parusa para sa krimeng nabigo o tinangkang
isagawa, o kaya ay ipapataw sa mga kasabwat o mga nasangkot.
Art.61. Mga tuntunin sa pag-aantas-antas ng parusa-Sa layuning malagyan ng pag-aantas-antas
ang mga parusa, na ayon sa mga tadhana mula sa artikulo 50 hanggang 57 ng kodigong ito ay ipapataw
sa mga taong nagkasala biling prinsipal ng alinman sa mga nabigo o tinangkang isagawang krimen, o
bilang kasabwat o kasangkot, ang mga sumusunonod na tuntunin ang tutuparin:
1. Kung ang parusang nakatakda para sa isang krimen ay iisa at hindi maaring hatiin, ang
parusang sumusunod nah aba ng antas ay iyong kagya’t na sumusunod sa di-mahahating parusa ayon
sa kaukulang pag-aantas-antas na itinakda sa artikulo 71 ng kodigong ito.
2. Kung ang parusang itinakda para sa krimen ay binubuo ng dalawang hindi mahahating
parursa, o ng isa o higit pang nahahating mga parusa na ipapataw sa kabuuang saklaw ng mga ito ang
parusang sumusunod na baba ng antas ay iyong kagya’t na sumusunod sa gaan ng parusang itinakda sa
kinauukulang pagkakaantas-antas na panukatan.
3. Kung ang parusang itinakda para sa krimen ay bbinubuo ng isa o dalawang di-mahahating
mga parusa at ang pinakamataas na taning ng isa pang nahahating parusa, ang parusang sumusunod sa
baba ng antas ay bubuuin ng panggitna at pinaka mababang taning na panahon ng nararapat na
mahahatng parusa at ng pinaka mataas na taning ng kagya’t na kasunod sa nasabing pag-aantas-antas
sa panukatan.38
4. Kung ang parusang itinakda para sa krimen ay nabubuo ng ilang taning na panahon, na
nauukol sa ibatibang nahahating parusa, ang parusang kasunod na may kababaan ang antas ay
bubuuin ng taning na panahong kagya’t na sumusunod sas pinaka mababang itinakda at ng dalawang
parusang kagya’t na kasunod, na kukunin sa parusang kagya’t na sumusunod na binanggit sa itaas na
kauukulang pag-aantas-antas na panukatan.
5. Kung itinakda ng batas ang parusa para sa isang krimen sa ibang kaanyuan tanging-tadhana
sa apat na sinusundang mga tuntunin, ang hukuman, sa pamamagitan ng pagtutulad-tulad ay
magpapataw ng nauukol na mga parusa sa mga nagkasala sa mga nag kasala bilang prinsipal sas
nabigong krimen o ng isang pagtatangka sa pagganap nito, at gayon din sass mga kasaabwat at mga
kasangkot*
* (Ayon sa pagkakasusog ng batas ng Komonweakth blg 217, Seksiyon 1, pinagtibay
Nobyembre 24, 1936)

Seksyon 2-MGA TUNTUNIN PARA S PAGLALAPAT NG MGA PARUSA HINGGIL SAS MGA
PANGYAYARING NAGPAPAGAAN O NAGPAPABIGAT SA PAGKAKASALA AT PANAGKAUGALIANG
PAGLABAG

Art. 62. Bisa ng pagkakaroon ng nagpapagaan o nagpapabigat na mga pangyayari at

pinagkaugaliang paglabag.39 Sapagpapalit o pagppalaki ng parusa ay isasaalang-alang ang
nagpapagaano nagpapabigat na mga pangyayari at pinagkaugaliang paglabag ayon sa mga sumusunod
na tuntunin:
1. Ang mga nagpapabigat na pangyayari na sa kanilang sarili ay binubuo ng krimeng tanging
pinarurusahan ng batas o iyong mga inilakip ng batas sa pagpapakuhulugan sa isang krimen at
pagtatakda ng parusa nito ay hindi isasaalang-alang sa pagpapataas ng parusa.
2. Ilalapat ang katulad na tuntunin hinggil sa alinmang nagpapabigat na mga pangyayaring
katutubo sa krimen sa isang antas na dapat itong makasama sa pagganap ng krimen.
3. Ang mga pangyayaring nagpapabigat o nagpapagaan na nagmumula sa moralidad ng
lumabag o mula sa sariling pagkakaugnay niya sa nilabag na panig, o nanggaling sa sariling dahilan ay
makapagpapabigato makapagpapagaan lamang sa saguting kriminal ng mga prinsipal, mga kasabwat at
mga kasangkot na kinauukulan ng gayong mga pangyayari.
4. Ang mga lingid-panyayari na bumubuo sa materyal na pagsasaganap ng krimen, o ng mga
pamamaraang ginamit upang ito’y maganap ay makapagpapabigat o makapgpapagaan sa kapanagutan
lamang noong mga taong mayroong kinalaman sa mga ito samantalang ginaganap ang krimen o
kanilang partisipasyon roon.
5. Ang kinaugaliang paglabag sa batas ay magkakaroon ng mga sumusunod na epekto:
a) Sa pagkakaroon ng pangatlong hatol, ang maysala ay papatawan ng parusang itinakda para
sa huling krimen na napapatunayang kanyang pinagkasalanan at ng karagdagang parusang prisiyon
koreksiyonal sa panggitna at pinakamataas na taning ng panahon nito;
b) Sa pagkakaroon ng pang-apat na hatol, ang nagkasala ay papatawan ng parusang itinakda sa
huling krimeng na kanyang pinagkasalanan at ng karagdagang prisiyon mayor sa pinakamababa at
panggitnang taning sa panahon nito;
c) Sa pagkakaroon ng panglima o karagdagang hatol, ang nagkasala ay papatawan ng parusang
itinakda sa panghuling krimeng napatunayang kanyang pinagkasalanan at ng karagdagang parusang
prisiyon mayor sa pinakamataas na taning na panahon nito hanggang sa reklusyon temporal sa
pinakamababang taning na panahon nito.
Bagaman gayon ang mga itinadhana ng artikulong ito, ay kabauuan ng dalawang parusa
na ipapataw sa nagkasala, ayon sa tadhana rito, ay hindi hihigit kailanman sa tatlumpung taon.
Para sa layunin ng artikulong ito, ang isang tao ay maituturing na may kinaugaliang
lumabag sa batas40 kung sa loob ng sampung taon mula sa petsa nang siya ay makalaya o mula sa
huling hatol na nagkasala siya sa mga krimeng may malubha o di-gaanong malulubhang pananakit ng
katawan, pang-uumit, estapa, o panghuhuwad, ay nahatulan siyang nagkasala sa alinmang nasabing
krimen nang makatatlo o higit pa.
Art. 63. Mga tuntunin sa paglalapat ng mga di-nahahating parusa-Sa lahat ng mga usaping
pinapatawan ng batas ng usabg oarusang hindi maaaring hatiin, ito ay ilalapat ng mga hukuman nang
walang pagkiling maaaring hatiin , ito ay ilalapat ng mga hukuman nang wlang pagkiling sa alinmang
nagpapagaan Io nagpapabigat na mga pangyayari maaaring kalakip sa pagkaganap ng krime.

Sa lahat ng mga pangyayaring tinakdaan ng batas ng parusang hindi nahahati, susundin sa

paglalapat nito ang sumusunod:
1. Kung sa pagkagawa ng krimen ay iisa lamang ang nagpapabigat na pangyayari, ang higit na
mabigat na parusa ang ilalapat;
2. Kung wala ang alinman sa nagpapagaan o nagpapabigat na mga pangyayari sa pagsasagawa
ng krimen, ang magaang parusa ang ilalapat.
3. Kung ang pagsasagawa ng krimen ay may ilang nagpapagaang pangyayari, at walang
nagpapabigat na pangyayari, ang magaang parusa ang ilalapat.
4. Kung kapwa may nagpapagaan o nag papabigat na mga pangyayari sa pagsasagawa ng
krimen, makatuwiran pababaayaan ng hukumang magtakipan ang mga ito”41” na isasaalang-alang ang
kanilang bilang at bigat, para sa layuning lapatan ng parusa alinsunod sa mga sinusundang tuntunin
ayon sas resulta ng gayong pagtatakipan.
Art. 64. Mga tuntunin, para sa paglalapatan ng mga parusang binubuo ng tatlong taning na
panahon-Sa mga pangyayaring ang parusang itinakda ng batas ay binubuo ng tatlong taning na
panahon, maging ito ay isang nahahating parusa o binubuo ng tatlong mag kakaibang parusa, na bawat
isa ay nabubuo ng isang taning na panahong ayon sa mga itinadhana ng artikulo 76 at 77, ang
susundun ng hukuman ay ang mga sumusunid na tuntunin sa pagan o nag papabigat na mga
pangyayari:
1. Kung walang mga pangyayari nagpappagaan o nagpapabigat, ipapaptaw ng hukuman ang
parusang itinakda ng batas sa panggitang taning na panahon;
2. Kung isa lamang nagpapagaang pangyayari ang napapaloob sa pagsasagawa ng krimen,
ipapataw nila ang parusa sa pinakamabaang taning na panahon
3. Kung isa lamang ang nag papabigat na pangyayari ang napapaloob sa pasasagawa ng krimen,
ipapatawa nila ang parusa sa pinakamataas taning na panahon
4. Kung kapawa naroon ang nagpapagaan at nag papabigat na pangyayari, makatuwirang
pagtatakpan ng hukunab iyong magkauri, laban doon sa iba ayon sa kani-kanikang pabigat
5. Kung may dalawa o higit pang nagpapagaang mga pangayayari ang napapaloob at walang
nagpapabigat, ipapaaw ng hukuman ang parusang sumusunod ng baba kaysa roon sa itinakda ng batas,
sa taning na panahong itinuturing na mailalapat ayos na billang at kalikasan ng binabanggit na mga
pangyayari;
6. anuman ang maging bilang at kalikasan ng mga nagpapabigat na mga pangyayari, hindi
ipapataw ng mga hukuman ang lalong mabigat na parusas kaysa roon sa itinakda ng batas, sa
pinakamataas ng taning na panahon nito;
 7. Sa loob ng hangganan ng bawat taning na panahon, itatakda ng hukuman ang itatalaga ng
parusa ayon sa bilang at kalikasan ng mga hukuman ang itatagal ng parusa ayon sas bilang at kalikasan
ng mga nagpapagaan at nagpapabigat na mga pangyayari at ang kalakhan o ng kasamaang ibinunga ng
krimen.
Art. 65. Tuntuning sa mga pangyayaring ang parusa ay hindi binubuo ng tatlong taning na
panahon-Sa mga pangyayaring ang parusang ipapataw ng batas ay hindi binubuo ng tatlong taning na
panahon, ilalapat na mga hukuman ang mga tuntuning napapaloob sa sinusundang mga artikulo, na
babahaginin sa tatlong magakakasinghabang panahon na kasama sa itinakdang parusa, at bubuin sa
isang taning na panahon ang bawat parte ng tatlong bahagi
Art.66. Pagtatakda ng mga multa- Sa pagtatakda ng mga multa, maaaring itakda ng hukuman
ang ano mang halaga ng napapaloob sa hanggang itninakda ng batas; sa pagtatakda ng halaga para sa
baawat pangyayari ,bibigyan ng pansin hindi lamang ang napapagaan at napapabigat na mga
pangyayari kundi lalo pa ang kayamanan o kakayahan ng nagkgasala.
Art. 67. Parusang ipapataw kung hindi napapaloob ang lahat ng mga pangangailangang hinihingi
ng eksemsiyon sa ikaapat na pangyayari ng artikulo 12;-kung wala ang lahat ng mga pasubaling
hinihingi ng pangyayari sa bilang 4 ng artikulo 12 ng kodigong ito upang mawalan ng pananagutang
kriminal, ang parusang aresto mayor sa pinakamataas na taning na panahon hanggang prisyong
koreksiyonal sa pinakamababang taning na ipapataw sa nagkasala kung siya ay nagkasala ng mabigat
na krimen, at aresto mayor sa pinakamababa at panggitnang taning kung di-gaanong mabigat ang
krimen.
Art. 68. Parusang ipapataw sa isang taong kulang sa labing-walong taong gulang- kung ang
nagkasala ay isang menor de edad na kulang sa labingwalong taong gulang at ang kanyang usapin ay
napapaloob sa mga nakatadhana sa pangalawa sa huling talataan ng artikulo 80 ng kodigong ito, ang
sumusunod na mga tuntunin ang ilalapat:
1. Sa isang tao na kulang sa labinglima nguni’t mahigit sa siyam na taong gulang, na hindi
inaalisan ng pananagutan nang dahil sa ipinahayag ng hukuman ang sarili nitong parusa, datapwat lagi
nang mababa nang dalawang antas man lamang kaysa parusang ipinapataw ng batas para sa krimeng
kanyang ginawa.
2. Sa isang tao na mahigit labinglimang taon at kulang sa labingwalong.
taong gulang, ang parusang sumusunod ng baba kaysa itinakda ng batas ang
ipapataw,datapwa’t lagi nang nasa angkop na taning.
Art. 69. Parusang ipapataw kung ang krimeng ginawa ay hindi lubos na mapapatawad- Ang
parusang may kababaan ng isa odalawang antas kaysa itinakda ng batas ay ipapataw kung ang krimen
ayhindi lubos na mapapatawad nang dahil sa kakulangan ng ilang pasubaling kailangan upang maging
makatarungan ito o mapawalan ng saguting kriminalsa mga pangyayaring binabanggit sa artikulo 11 at
12, sa pasubaling ang nakakarami sa mga binanggit na kapasubalian ay napapaloob. Itatakda ng mga
hukuman ang parusa sa taning na inaakala nilang angkop sa pagsasaalang-alang ng bilang at kalikasan
ng mga eksemsiyong taglay o hindi taglay.
Art. 70. Pagkakasunod-sunod ng pagsisilbi ng mga sestensya- kailanman at ang lumabag ay
napagsilbihan na ang dalawa o ilang parusa, dapat niyang sabay na pagsibihan ang mga ito kung
ipinahihintulot ng kalikasan ng mga parusa; kung hindi ang mga sumusunod na tuntunin ang susundin;
 Sa pagpapataw ng parusa, ang pagkakasunod-sunod ng bigat ng mga ito ang pagsusunod-
sunurin upang ang mga ito ay maipatupad nang sunuran o kaya’y sa ipinagkaloob sa parusa o mga
parusang unang ipinataw o kung sakaling napagsilbihan na ang mga ito.
Sa layunoing mailapat ang mga tadhana ng sinundang talataan, ang kani-kanilang bigat ng
parusa ay ipapasiya ayon sa sumusunod na pagkakaantas-antas:
1. Kamatayan,
2. Reklusyon perpetwa,
3. Reklusyon temporal
4. Prisyon mayor,
5. Prisyon koresiyonal,
6. Aresto mayor,
7. Aresto menor
8. Destiyero
9. Habang buhay na lubusang diskuwalipikasyon,
10. Pansamantalang lubusang diskuwalipikasyon,
11. Suspensiyon sa paghawak ng tungkuling-bayan, ng karapatang bumoto at maiboto, ng
karapatang magamit ang propesyon o hanapbuhay, at
12. Sensura ng taong-bayan.
Sa kabika bg tadhana ng sinusundang tuntunin, ang pinakamahabang panahong itatagal ng
hatol sa nagkasala ay hindi higit ng talong ulit ng panahong nauukol sa pinakamabigat na mga parusang
ipapataw sa kanya. Walang ibang parusa na maaaring ipasagot sa kanya makaraan ang sama-samang
kabuuan ng parusang naipataw ay maging kasinghaba ng binanggit na pinakamatagal na taning.
Ang nasabing pinakamahabang taning na panahon ay hindi dapat kailanman hihigit sa
apatnapung taon.
Sa paglalapat ng mga tadhana ng tuntuning ito, ang itatagal ng panghabang-buhay na parusa
ay tutuusin sa tatlumpung taon. (Ayon sa pagkakasugsog ng Batas ng Komonwelt Blg. 217).
Art. 71. Mga antasang panukatan o eskalang gradwado-Sa mga kasong pinapatawan ng batas
ng parusang higit na mababa o higit na mataas kaysa ibang ibinigay na parusa, ang mga tuntuning
itinakda sa artikulo 61 ang masusunod sa paglalagay ng bahagdan sa nasabng parusa.
Ang mababa o mataas ay kukunin sa antas ng bagadan na binubuo ng mga ipinataw na
parusa.
Sa paglalapat ng mataas o mababang parusa, susundin ng mga hukuman ang sumusunod
sap ag-aantas ng parusa:
PANUKATAN NG BILANG I
1. Kamtayan
2. Reklusyon perpetwa
3. Reklusyon temporal
4. Prisyon mayor
5. Prisyon korekssiyonal
6. Aresto mayor
7. Destiyero
 8. Aresto menor
9. Sensura ng taong-bayan
10. Multa
PANUKATAN BILANG 2
1. Habang-buhay na lubusang diskuwalipikasyon
2. Pansamantalang lubusang diskuwalipikasyon
3. Suspensiyon sa paghawak ng tungkuling-bayan ng karapatang bumoto at maiboto, ng
karapatang magamit ang propesyon o hanapbuhay
4. Sensura ng taong-bayan
5. Multa
Art. 72. Preperensiya sa pagbabayad ng mga sagutin ssbil – Ang mga saguting sibil ng isang
taong nahahatulang may pagkakasala sa dalawa o higit pang krimen ay pagbabayaran ayon sa
pagkakasunodsunod ng petsa ng mga pangwakas na pasiyang ipapataw sa kanya nagsisimula sa
pinakauna ayon sa pagkakasunod-sunod ng panahon.

Ikatlong seksyon- TADHANANG KARANIWAN SA HULING DALAWANG SINUSUNDANG SEKSYON

Art. 73. Palagay hinggil sa pagpataw ng mga parusang aksesorya-Kailanman at ipapataw ng

hukuman ang using parusa, na sa itinatadhana ng batas, ay kalakipna ibang mga parusa ayon sa
artikulo 40, 41, 42, 43, 44, at 45 ng Kodigong ito, iyon ay dapat ipakahulgan na ang mga aksesoryang
parusa ay ipapataw din sa hinatulang may sala.
Art.74. Parusang mataas kaysa reklusyon perpetwa sa ilang mga pangyayari- Sa mga
pangyayaring itinakda ng batas, ang isang parusang mataas kaysa iba pang ipinataw na parusa na hindi
tanging tinutukoy ang ngalan ng una, kapag ang gayong higit na mataas na parusa kaysa kamatayan,
ang katulad na parusa at ang mga aksesorya parusa ay kamatayan, ang katulad na parusa at mga
aksesoryang parusa na binabanggit sa artikulo 40, ang siyang ipalalagay na kasunod na mataas na
parusa.
Art. 75. Pagpapalaki o pagpapaliit ng parusang multa sa isa o higit pang antas-Kailanman at
kakailanganing palakihin o paliitin ang parusang multa ng isa o higit pang antas, ito ay mapalalaki o
mapapaliit, ayon sa pagkasunod-sunod sa bawat antas, ng isang ikaapat na ikaapat ng pinakamalaking
halagang itinakada ng batas, nang hindi magbabago ang pinakamababa.
Ang gayon ding mga tuntunin ang masusunod hinggil sa mga multang hindi binubuo ng isng
tiyak na halaga, ngunit ginagawang proposiyonal.
Art. 76. Legal na panahong itatagal ng taning ng mga nahahating parusa- Ang legal na panahong
itatagal ng taning ng mga parusang nahahati ay ipalalagay n mahahatisa tatlong bahagi, na binubuo ng
tatlong taning na panahon, ang pinakamababa, panggitna, at ang pinakamataas ayon sa mababasa sa
sumusunod na talahanayan:
(Please see loose leaf- a translation of the table on p.37 of original)
Art. 77. Kung ang parusa ay isang masalimuot na binubuo ng tatlong magakakaibang parusa-Sa
mga pangyayaring ipinapataw ng batas ang parusang binubuong tatlong magkakaibang parusa,ang
bawat isa sa mga ito ay bubuuin ng isang taning na panahon: ang pinakamagaan ang pinakamababa,
ang susunod ang panggitna, at ang pinakamabigat ang pinakamataas na taning.
Kailanman at ang parusang itinakda ay hindi nagkaroon ng alinman sa mga anyong tanging
itinatadhan ng kodigong ito, ang mga taning na panahon ay pag-aayaw-ayawin na gagamiting
pamarisan sa paglalapat ang itinakdang tuntunin.

IKALIMANG KABANATA

PAGPAPATUPAD AT PAGSASAGAWA NG MGA PARUSA

Unang Seksiyon – MGA TADHANANG PANGKALAHATAN

Art. 78. Kailan at paano ipapatupad ang parusa – Walang parusang maipatutupad matangi sa
bisa ng isang pasiyang pang-wakas.
Ang isang parusa ay hindi ipatutupad sa ano mang anyong kakaiba sa itinakda ng batas, ni sa
ano mang ibang mga pangyayari o mga insidenteng naiiba sa hayagang ipinahihintulot doon.
Bilang karagdagan sa mga itinatadhana ng batas, ang tanging mga tuntuning itinatakda sa
pamamahala ng mga institusyong pagdurusahan ng mga parusa ang masusunod hinggil sa uri ng
gawaing ipagagawa, ang oras ng pagganap, at iba pang mga insidenteng kaugnay nito, ang pag-
uugnayan ng mga bilangggo sa isa’t isa at sa kanilang karaniwang pagkain.
Ang mga tuntunin ay magtatadhana para sa paghihiwalay ng mga babae at lalaki sa iba’t ibang
mga institusyon, o kahit man lamang sa iba’t ibang kagawaran at gayon din sa pagwawasto at
pagpapabuti sa mga bilanggo.
Art. 79. Suspensiyon sa mga pagpapatupad atpagsasagawa ng parusa nang dahil sa pagiging
baliw- Kung ang isang bilanggo ay magiging baliw o isang kulang-kulang makaraang maigawad ang
pangwakas na pasiya, ipatitigil ang pagpapatupad ng pasiya hinggil lamang sa parusang personal, na
susundin sa kinauukulang pangyayari ang ga tadhana sa pangawang talataan ng unang bilang ng
artikilo 12.
Kung sa ano mang oras ay manunumbalik ang bilanggo sa malinaw na isipan, ipatutupad sa
kanya ang parusa, maliban kung ang parusa ay makalipas na ayon sa mga tashana ng kodigong ito.
Ang kaukulang mga tadhana ng seksiyong ito ay alalapat din kapag ang pagkabaliw o
pagkakulang-kulang ay nangyari samantalang tinutupad ng bilanggo ang kanyang parusa.
Art. 80. Suspensiyonsa pagpatupad ng pasiya sa mga menor na nagkasala- Kailanman at ang
isang menor, maging baba o lalaki, ay kulang sa labing-anim na taong gulang nang siya ay paratangang
nakagawa ng isang mabigat o mabigat-bigat na pagkakasala, ang hukuman pagkatapos dinngin ang
ebidensiya sa nararapat na paglilitis, sa halip na igawad ang pasiya ay ipatitigil ang karagdagang
paglilitis at ipagkakatiwala ang nasabing menor sap ag-iingat o pag-aaruga ng mga ulila, walang
tahanan,may kapansanan at mapagkasalang mga bata, o sa pag-aandukha o pag-iingat ng sinumang
may pananagutang tao saanmang lugar na sasailalim ng pagdalaw at superbisyon ng director ng
kagalingang pangmadla o ng kanyang mga kinatawan, kung mayroon, odili kaya ay ng superintendente
ng paaralana bayan o nang kanyang mga kinatawan na sasailalim sa mga pasubaling itinatakda sa ibaba
nito hanggang ang nasabing menor ay dumating sa wastong gulang o kulang nang kaunti sa gayong
gulang na inaakalang sapat ng hukuman. (Ayon sa pagkakasusog ng Batas ng Republika Blg.47.)
Ang hukuman, sa pagpapasiya sa nasabing menor, gaya ng itinatakda sa iataas ay
magsasaalang-alang sa relihiyon ng gayong menor, ang kanyang mga magulang o ng pinakamalapit na
kamag-anak, upang iwasan ang paglalagay ng nasabing menor sa isang institusyong wala sa
kapangyarihan at superbisyon ng sekta, ng pangrelihiyon o denominasyong kanyang kinaaaniban.
Ang Direktor ng Kagalingang Pangmadla o ng kanyang binibigyang-kapangyarihang mga
kinatawan o katulong, ang superintandente ng mga paaralang-bayan, ay maghaharap sa hukuman sa
bawat apat na buwan o sa kasindalas na hinihingi ng mga tanging panyayari, ng isang nakasulat na ulat
hinggil sa mabuti o masamang-asal ng nasabing menor at ang pag-unlad na nagawa niya sa talino at
moralidad.
Ang suspensiyon sa paglilitis laban sa isang menor ay maaaring pahabain o paikliin ng hukuman
ayon sa rekomendasyon ng direktor ng kagaligan pangmadla o ng mga kinatawan binigyan niya ng
kapangyarihan o ng tagapamanihala ng mga paaralang-bayan o ng mga kinatawan niya ayon sa kung
ang inasal ng nasabing menor ay nagging mabuti o hindi at kung siya ay sumunod o hindi sa mga
kapasubaliang ipinataw sa kanya. Datapwat ang mga itinatadhana sa mga napapaloob dito
Kung ang pag-aanduka at pag-aaruga sa menor ay ipinagkatiwala sa alinman sa mga
institusyong binanggit sa unang talataan ng artikulong ito, na may pagsang-ayon ng direktor ng
kagalingang pangmadla at sumailalim sa gayong mga kapasubaliang maaaring ipataw ng opisyal na ito
nang ayon sa batas, ang gayong menor ay maaring pahintulutang manatili sa ibang lugar sa ilalim ng
pag-aaruga ng isang taong mapagkakatiwalaan.
Kung ang menor ay nag-asal nang nararapat at siya ay nakasunod sa mga kapasubaliang
ipinataw sa panahon ng kanyang pagkakabilanggo, alinsunod sa itininadhana ng artikulong ito, ibabalik
siya sa hukuman upang ipag-utos nito ang tuluyang pagpapalaya sakanya.
Kung sakali’t hindi nagpakita mabuting asal ang menor o tumupad sa mga tuntunin
pinagbilihan o sa mga kondisyong ipapataw sa kanya nang siya ay ipagkatiwala sap ag-iinngat ng isang
taong may pananagutan o kung sakal g matuklasang siya’y hindi na mapabubuti ang kanyang
pamamahagi go sa gayong institusyon ay hindi na marapat, ibabalk siya sa hukuman upang ito ay
manggawad ng hatol na nababagay sa krimen na kanyang ginawa.
Ang mga gastos sa pagmamantine ng isang delingkwenteng nakulongg sa insitusyong
pinagbilhan sa kanya, ay babalikatin sa kabuuan so bahagi ng kannyang mga magulang o mga kamag-
anak o noonf mga taong maaaring magtataguyod sa kanya, kung maaari nilang magawa ito, sa
mabuting pagpapasiya ng hukuman:
Sa pasubali: Na kung ang kanyang mga magulang o mga kamag-anak o iyong mga taong
magtataguyod sa kanya ay hindi naaatasang magbayad sa gayong gastos o natuklasang maralita at
hindi makakabayad ng isang-katlong bahagi ng nasabig mga gastos; ang lalawigang sumakop sa
munisipyo ay magbabayad ng isang-katlong bahagi; at ang nalalabi pang isang-katlo ay babalikatin ng
Pamahalaang Pambansa: Sa pasubali, gayon pa man Na kainlanma’t patibayin ng kalihim ng Pananalapi
na ang isang munisipyo ay walang kakayahangng mag bayad ng bahagi nito sa gastos na binabanggit sa
itaas, ang gayong bahagi na hindi mabayaran ng gayong munisipyo ay babayaran ng Pamahalaang
Pambansa. Ang mga lungsod na may karta ay magbabayad ng dalawang –katlo ng nasabing gastos; at
kung sakaling hindi makabayad ang lungsod na may karta, ang nakalaang pondo ng rentas internas
pagkakautang ayon sa seksyon 588 ng Kodigo Admenistratibo. (Ayon sa pagkakasugsog ng Batas
Komonwelt Blg. 99)

Seksiyon 2- PAGPAPAATUAD SA MGA PRINSIPAL NA PARUSA

Art. 81. Kung kailangan at kung paano maipatutupad ang parusang kamatayan- Ang parusang
kamatayan ay ipapatupad nang may preperensya kaysa iba at bubuuin ng paglalagay ng tao sa hatol na
kamatayan sa pamamagitan ng pagbitay sa silya elektrika. Ang parusang kamatayan ay ipapatupad sa
kapangyarihan ng Patnugot ng Bilangguan na magsisikap pagaanin hanggang maaari ang mga
pagdurusa ng taong sumasailalim ng hatol samantalang kinukuryente at gayon din sa mga panahon ng
paglilitis bago Ipaganap ang parusa.
Kung ninanais ng taong nahatulan, maaari siyang patulugin sa pamamagitan ng gamot sa
samantalang kinukuryente
Art. 82. Pagbibigay alam at pagpapatupad sa pasiya at tulong sa salarin- Itatakda ng
hukuman ang isang araw na may pasok upang ipatupad ang hatol nguni’t hindi ang oras nito; at ang
nasabing araw, at ang pagtupad ay hindi isasagawa hanggang hindi nakalilipas ang walong oras na
sumusunod sa pagkakapagbigay-ala nguni’t bago lumubog ang araw. Sa pagitan ng pagkakapagbigay-
alam at pagbitay, ang nagkasala, hanggang maaari ay bibigyan ng tulong na kanyang hihilingin upang
makapiling niya sa mga huling sandali ang pari o ministro ng relihiyong kanyang kinaaaniban at upang
sumangguni siya sa kanyang mga manananggol, gayon din naman upang gumawa ng isang huling
habilin at makausap ang mga miyembro ng kanyang pamilya o mga taong namamahala sa
pagpapalakad ng kanyang negosyo, ng pangangasiwa sa kanyang mga ari-arian, o ang pag-aaruga ng
kanyang mga inapo.
Art. 83. Suspensiyon sa pagpapatupad ng parusang kamatayan- Ang parusang kamatayan ay
hindi ipapataw sa isang babae sa loob ng tatlong taong sumusunod pagkatapos ng petsa ng pagkahatol
sa kanya o samantalang siya ay nagdadalang-tao, ni sa isang taong mahigit pitumpung taong gulang. Sa
huling pangyayari, ang parusang pangkamatayan ay pabababain sa reklusyon perpetwa na may kalakip
na mga karagdagang parus na itinatadhana sa artikulo 40.
Art. 84. Lugar na pagbibitayan at mga taong maaaring sumaksi roon- Ang pagbitay ay
isasagawa sa loob ng bilangguan ng bilibid sa isang lugar na hindi nakikita ng madla at masasaksihan
lamang ng mga paring tumutulong sa maysala at ng kanyang manananggol, at ng kanyang mga kamag-
anak, na hindi hihigit sa anim, kung kanyang hinihiling, ng manggagamot at mga kinakailangang tauhan
ng establisimyentong parusahan at mga taong binigyan ng pahintulot ng patnugot ng mga bilangguan.
Art. 85. Mga tadhana hinggil sa bangkay ng taong binitay at ang paglilibing nito- Maliban kung
may hatol ang kanyang pamilya, ang bangkay ng maysalang tao, pagkatapos ng legal na pagsusuri
makaraan ang pagkaganap ng parusa, ay ibibigay sa institusyong pampaaralan, o pananaliksik pang-
agham na siyang unang humihiling nito, sa layuning masuri at masiyasat sa pasubaling ang nasabing
institusyon ang siyang mamamahala sa mahusay na libing ng bangkay. Kung hindi, ang patnugot ng
mga bilangguan ang magpapalibing sa bangkay ng maysala sa gugol ng pamahalaan, na bibigyan ng
pahintulot na makaharap ang mga miyembro ng pamilyang maysala, at mga kaibigan ng huli. Ang libing
ng isang napatawan ng parusang kamatayan sa ano mang pangyayari ay hindi dapat maganap nagn
marangya.
Art. 86. Reluksyon perpetwa, reluksyon temporal, prisyon mayor, prisyon koreksiyonal at
aresto mayor- Ang mga parusang reluksyon perpetwa, reluksyon temporal, prisyon mayor at aresto
mayor, ay ipagaganap at pagsisilbihan sa mga lugar at establisimiyentong parusahang itinadhana ng
kodigong pampangasiwaan na umiiral o maaring itadhana ng batas sa darating na panahon.
Art. 87. Destiyero – Ang sinumang taong pinarusahan ng destiyero ay hindi pahihintulutang
pumasok sa lugar o mga lugar na itinakda ng parusa, ni sa paligid ng lugar na itinakda, na hindi
maaaring humigit sa 250 at hindi kukulangin sa 25 kilometro mula sa lugar na itinakda.
Art. 88. Aresto menor- Ang parusang aresto menor ay paglilingkuran sa bilangguan ng
munisipyo, o sa bahay ng ipinagsasakdal sa ilalim ng pagbabantay ng isang pinuno ng batas, kung
itinakda ng hukuman sa pasiya nito, na nagsaalang-alang ng kalusugan ng nagkasala at ibang sanhing
maaring kasiya-siya.

IKAAPAT NA TITULO

PAGWAKAS NG PANANAGUTANG KRIMINAL

UNANG KABANATA

LUBUSANG PAGWAWAKAS SA PANANAGUTANG KRIMINAL

ART. 89. Kung papaano nawawakasang lubusan ang saguting kriminal- ang saguting kriminal
ay lubusang nagwawakas:
1. Sa pagkamatay ng maysala, hinggil sa mga parusang personal,, at tungkol sa mga parusa sa
pananalapi, matatapos lamang ito kung ang pagkamatay ng nagkasala ay nangyari bago lagdaan ang
pangwakas na pasiya;
2. Sa pamamagitan ng pagtupad ng pasiya;
3. Sa pamamagitan ng amnestiya na lubusang nakapagwawakas sa parusa pati lahat ng mga
bisa nito;
4. Sa lubusang pagpapatawad;
5. Sa kalaunan o preskripsyon ng krimen;
6. Sa kalaunan o preskripsyon ng parusa;
7. Sa pagpapakasal ng nilapastangang babae, katulad ng itinadhana sa artikulo 344 ng
kodigong ito;
Art. 90. Ang kalaunan o preskripsyon ng krimen- Ang mga krimeng pinarurusahan ng
kamatayan, reklusyon perpetwa o reklusyon temporal ay lumilipas makaraan ang dalawampung taon.
Ang mga krimeng pinarurusahan ng ibang mga parusang taob mapaniil 43 ay lilipas makaraan
ang labinlimang taon; iyong mga pinairal na pangwastong pamarusa ay lilipas makaraan ang sampung
taon, matanggi roon sa pinarurusahan ng aresto mayor, na lilipas makaraan ang limang taon.
Ang krimeng libelo o iba pang katulad na mga krimen ay lilipas makaraan ang isang taon.
 Ang krimeng paninirang puri44 at panlilibak45 ay lilipas makaraan ang anim na buwan.
Ang mga krimeng magagaan ay lilipas ang dalawang buwan.
Kung ang parusang itinakda ng batas ay makatambal, ang pinakamataas na parusa ang
pagbabantay sa paglalapat ng mga tuntuning napapaloob sa una, pangalawa, at pangatlong talataan ng
artikulong ito. (ayon sa pagkakasusog ng batas ng republika Blg. 4461, na pinagtibay – Hunyo 19, 1966)
Art. 91. Pagtutuos sa kalaunan o preskripsyon ng mga krimen- Ang taning na panahon sa
kalaunan ay magsisimula sa araw nan gang krimen ay matutuklasan ng panig na pinagkasalanan, ng
mga may kapangyarihan, o ng kanilang mga kinatawan, at ititigil sa pamamagitan ng pagsasampa ng
habla, at muling magsisimula kung ang nasabing paglilitis ay natapos nang hindi napagpapasiyahang
maysala o pinawawalang sala ang ipinagsasakdal, o hindi makatarungang ipinatigil ito sa anumang
hindi ibinibintang sa kanya.
Ang taning n panahon para sa kalaunan ay hindi bibilangin kung ang lumalabag ay wala sa
pilipinas.
Art. 92.Kung kalian at kung papaano lumilipasang mga parusa
Ang mga parusang ipinataw sa pangwakas na pasiya ay lumilipas ayon sa mga sumusunod:
1.Kamatayan sa reklusyon perpetwa, makaraan ang dalawangpung taon;
2. Iba pang parusang mapaniil, makaraan ang labinglimang taon;
3.Mga pang watong parusa, makaraan ang sampung taon; matangi ang parusang aresto
mayor, na lilipas makaraan ang limang taon taon;
4.Mga magagandang parusa, makaran ang isang taon.
Art .93.pagtutuos sa kalaunan ng mga parusa- Ang taning na panahon sa kalaunan ng
mga parusa ay tutuusin mula sa petsa nan gang nagkasala ay umiwas sa pagtupad ng kanyangparusa,
at ito ay titigil kung ang ipinagsasakdal ay ay sumuko, madakip o magtungo sa ibang bansang ang
pamahalaang ito ay walang pakikipag-ugnayan sa kasunduang ekstradisyon o makagawa ng ibang
krimen bago lumipas ang taning na panahon ng kalaunan.

IKALAWANG KABANATA

ANG DI-LUBOS NA PAGWAWAKAS SA PANANAGUTANG KRIMINAL

Art. 94. Ang di-lubos na pangwakas sa pananagutanng krimenal

Ang panangutang kriminal ay di-lubos na nag wawakas:
1.Sa pananagutan ng may kapasuliang pagpapatawad;
2.Sa pamamagitan ngg pagpapababa ng hatol*;at
3.Dahil sa palugit na ipanagkakaloob sa kaaabutihang-asal 46na ipinapakita habang
pinagsisilibihang ang parusa,
Art. 96.Obligasyong pinapasukan ng taong pinagkaloobna ng may pagsubaling
kapatawaran-Sinumang taong pinagkalooban ng may pagsubaling kapatawaran ay magkakatungkuling
tuparin niyang lahat ang mga kapasubaliang itinakda, kung hindi, ang di pagtupad sa anumang tiyak na
kapasubalian ay mag bubunga ng pagbawi sa kapatawaran at ilalapat sa kanya ang mga nagtatakda sa
artikulo 159.
Art. 97.Pagsaalang-alang para sa pagmamabuting asal-Ang nagawang kabutihang asal
ng bilanggo sa loob ng parusahang instutusyon ay nagbibigay ng matwid sa kanya para sa mga
sumusunod na pagbabawassa taning na panahon ng kanyang parusa:
1.Sa loob ng unang dalawang taon ng kanyang pagkakapaiit, magkakamatwid siya sa
limang araw na pagbabawas sa bawat buwan na nagging mabuti ang kanyang asal;
2.Sa loob ng ikatlo hanggang ikalimang taon ng kanyang pagkapiit, magkakamatwid siya
sawalong araw na nagbabawas sa bawat buwan na nagging mabuti ang kanyang asal;
3.Sa loobb ng sumusunod na mga taon hanggangikasampung araw na pagbabawas sa
bawat buwan na naging mabuti ang kanyang asal;
4.Sa loob ng ikalabing-isa at sumusunod pang mga taon ng kanyang pagkapiit,
magkakamatwid siya sa labinglimang araw na pag-babawas sa bawat buwan na naging mabuti ang
kanyang asal.
Art. 98.Tanging panahon g pagsasaalang-alang para sa – Mababawasan ng isang-
kalimang bahagi ang taning na Panahong parusa ng sino mang maysala, na pagkatapos umiwas sa
pagtupad ng parusa sa ilalim ng mga pangyayaring binabanggit sa artikulo 58 ng kodigong ito, ay
sumuko sa mga maykapangyarinhang sa loob ng 48 oras makaraang pairalin ang isang proklamasyong
nag-babalita ng paglipas ng kalamidad o malaking sakot unang binabanggit sa nasabing artikulo.
Art. 99.kung sino ang nagkakaloob ng pagsasaalang-alang ng mga panahon – Maging
makatarungan man ang naaayon sa batas o hindi, ang patnug ng bilangguan ay makapagbibigay ng
mga pagsasaalang-alang para sa kabutihang-asal. Ang gayong mga pagsasaalang-alang ay hindi
mababawi minsang maipagkaloob

IKALIMANG TITULO

PANANAGUTANG SIBIL47

UANG KABANATA

MGA TAONG MAY PANANAGUTANG SIBIL PARA SA KRIMEN

Art. 100.Pananagutang sibil ng isang kriminal – Ang bawat taong may pananagutang
kriminal mayroon ding pananagutang sibil
Art. 101.Mga tuntunin hinggil sa pananagutang sibil sa ilang tiyak na pangyayari – Ang
eksemisyon sa saguting kriminal na itinatag sa mga subdibisyon 1 , 2 , 3 , 4 , 5 , at 6 ng artikulo 12 at sa
subdibisyon 4 ng artikulo 11 ng kodigong ito ay hindi naglalakip ng eksemisyon sa pananagutan sibil,
na ipatutupad batay sa mga sumusunod na tutunin:
Una .Sa mga pangyayariing binabanggit sa subseksiyon 1 , 2, at 3 ng artikulo 12, ang
panagutang sibil para sa mga aktang ginaganap ng isang kulang-kulang o baliw na tao, at ng isang taong
kulang sa siyam na taong kulang sa siyam na taong gulang na kumilos nang walang pang-Unawa, ay
pananagutan ng mga taong may legal na autoidad o kontrol sa kanila, maliban kung lumitaw na sila ay
wlang pagkakasala o kapabayaan
Kung sakali’t walang taon may gayong baliw, kulang-kulang o menor sa ilalim ng kanyang
kapangyarinhan, o walang tagasubaybay o tagapangalaga ang legal na tagapag-alaga o kontrol o kung
ang nagsasabing tao ay nawalan ng puhunan, ang nasabing kulang-kulang, baliw, o menor ang siyang
magbabayad mula sa sarilinilang ari-arian, na hindi isasama ang ari-ariang hindi maaaring samsamin sa
pagpa-patupad n pasiya , alinsunod sa batas sibil.
Pangalawa.Sa mga usaping napapaloob sa subdibisyon 4 ng artikulo 11, iyong mga taong
nakinabang dahil sa pagkakapigil sa karahasan ang siyang magkakaroon ng pananagutang sibil n aka-
proposiyon ng pakinabang na maaring tinggap nila.
Ang hukman ang magtatakda , ayon sa kanilang makataru-ngan diskresyon48 sa kaukulang
kantidad na dapat panagutan ng bawat isa.
Kung ang kani-kanilang kaparte sa mga sagutin ay hindi ma-tiyak nang makatarungan 49,
kahit na humigit kumulang, o kung ngkakaroon din ng sagutin ang pagmahalaan, o sa nakakarami sa
mga mamamayan ng isang bayan, at, sa kahat ng mga pangyayari, kailanman at ang kapinsalaan ay
naging bunga nang may pagsangayon ng mga maykapang o ng kanilang kinatawan, ang bayad-pinsala
ay ipapaganap alinsunodsa itinakda ng tanging batas o mga tuntunin.
Pangatlo.Sa mga pangyayari ng napapaloob sa subdibisyon 5 at 6 ng artikulo 12, ang mga
taong gumagamit ng dahas o nagdudulot ng takot ang siyang unang-unang mananagot at
pumapangalawa, o kung wala ng gayong mga tao, iyong nagsisiganap ang siyang mananagot, maliban
ng ililigtas ang bahagi ng ari-ariang libre o di- saklaw ng huli sa pagpapaganap ng pasiya
Art. 102.Ang pangalawang saguting50 sibil ng mga may –ari ng bahay –panuluyan, taberna
at mga may-ari ng establisimyento sa Kawalan ng mga taong may pananagutang kriminal, ang mga
may-ari o tagapangasiwa ng mga buhay-panaluyurn, tabema at alinmang ibang mga tao o ko
korporasyon ng pananagutang sibil para sa mga krimeng ginaganap sa loob ng kanilang
establisimyento, sa lahat ng pangyayaring magkaroon ng paglabag sa mga ordenansa municipal o ng
ilang oangkalahatan o tanging o tuntuning pampulisya na nilabag nila o ng kanilang mga kawani o
empleado.
Nagkakaroon din ng pangalawang pananagutan ang mga tagapangasiwa ng bahay-
panuluyan, taberna at alin mang ibang mga tao o korporasyon ay magkakaroon ng pananagutan sibil
para sa mga krimeng ginaganap sa loob ng kanilang establisimyento, sa lahat ng pangyayaring
magkakaron ng paglabag sa mga ordenansa munisipal o ng ilang pangkalahatan o tanging pampulisya
na nilabag nila o ng kanilang mga kwani o empleado
Nagkaroon din ng pangalawang pananagutan ang mga tagapangasiwa ng bahay-panuluyan
sa pagpapanumbalik ng mga kalakal na kinuha sa pamamagitan ng pagnanakaw o pang-uumit sa loob
ng kanlang bahay mula sa mga pangunahing nanunuluyan doon, o sa pagbabayad sa halaga ng mga ito,
sa pagsubaling ipinagbigay-alam agad ng gayongmga panauhing sa tagapangasiwao may-ari ng bahay-
panuluyan, o sa taong kumakatawansa kanya, ninggil sa pagkalagak ng nasabingmga kalakal sa loob ng
bahay-panuluyanat tinupad ang mga payong ibinigay sa kanya ng nasabing tagapa-ngasiwa o may-ari
ng otel o kanynag kinatawan hinggil sas pag- iingat at pangangalaga sa gayong mga kalakal. Hindi
nagkakaroon ng pananagutan kung sakali’t magkaroon ng nakagawang may kalakip na dahas o
pananakot sa mga tao maliban kung ito’y kagagawan ng mga empleado ng tagapangasiwa o may-ari ng
bahay-panunuluyan.

IKALAWANG KABANATA

KUNG ANO ANG KALAKIP NG PANANAGUTANG SIBIL

Art. 104.Kung ano ang kalakip ng pananagutang sibil – Ang pananagutang sibil na itinatag sa
mga artikulo 100, 101, 102, at 103 ng kodigong it ay nagsasama ng:
1.Pagsasauli o pagpapanumbalik; 51
2.Pagpapakumpini ng nilikhang pinsala 52
3.Pagbabayad para sa mga ibinungang kapinsalaan. 53
Art. 105Pagsasauli o pagpapanumbalik - Kung paano ginagawa – Hanga’t maaari, isasauli o
papalitan ang bagay na may kasamang pataan para sa anumang pagkasira, o pagbaba ng halaga ayon
sa pasiya ng hukuman.
Isasauli ang bagay, kahit na ito’y matatagpuan sa pusisyon ng isang taon –pangatlo na
nagkamit sa bagay ayon sa legal na pamama-raan, na ipinauubaya sa huli ang paghahabla sa taong
maaaring may
Pananagutan sa kanya.
Hindi nailapit ang tad hanang ito sa pangyayaring ang bagay ay nakamtan ng taong pangatlo
ayon sa mga legal na kapamaraan na ayon sa batas ay humahadlang sa habla upang ito ay mabawi.
Art. 106.pagpapakumpuni – Kung paano isasagawa – Magpa-pasiya ang hukuman sa halaga ng
ng pinsala, na isanasaalang-alang ang halaga ng bagay, hangga’t maari, at ang tanging pandamdamin
kahalagahan 54 nito sa panig na napinsala, at sa gayon isasagawa ang kaukulang pagpapakumpuni.
Art. 107.Kabayaran – Kung ano ang kalakip - Ang pagbabayad sa mga ibinugang kapinsalaan ay
nakasasama hindi lamang iyong nagawa sa napinsalang panig, kundi pati iyong mga dinanas ng
kanyang pamilyao ng isang taong-pangatlo nang dahil sa krimen .
Art. 108.Ang tungkuling gunawa ng pagsasauli , pagpapakum-puni n mga napinsala, o
pagbabayad ng mga ibinungang kapin- salaam at ang sumbong upang hingin iton – Kung kanino
ipapataw – Ang tungkuling gumagawa ng pagsasauli o pagkukumpuni para sa mga mga napinsala at
ang pagbabayad ng mga ibinungang kapinsalaan ay ipapataw sa mga tagapagmana ng taong may
sagutin.
Ang sumbong upang hingin ang pagsasauli, pagpapakumpuni at kabayaranay nasasain din sa
mga tagapagmanang taong napinsala.
ARTS. 109-112 ANG BINAGONG PENAL
Art. 109 Ang kaparte ng bawat taong may saguting sibil – Kung may dalawa o higit pang katao
na may saguting sibil para sa isang krimen, itatakda ng mga hukuman ang halagang pananagutan ng
bawat isa sa kanila .
Art. 110.Sama-sama at pangalawang panagutan ng mga pasimuno, kasapakat at at mga
kasangkotsa isang krimen – Pag-uuna-una sa pagbabayad – Bagama’t gayon ang itinadhana sa kagya’t
na sinusudang artikulo, ang mga pasimuno, mga kasabwat at mga kasangkot, na bawat isa ay sa kani-
kaniyang uri, ay sama-samang may pananagutan (in solidum) sa bawat isa sa kanila para sa kanilang
mga kota 55 at pangalawang sagutin para roon sa ibang mga taong may pananagutan.
Ang pangalawang pananagutan ay ipapaupad, una laban sa ari-arian ng mga pasimuno; laban sa
mga kasabwat, at sa huli, laban sa mga kasangkot.
Kailanman at ang sama-samang sagutin (in solidum), o panga-lawang sagutinay naitupad, ang
nagbayad ay magkakamatwid ihabla iyong iba para sa halagang nauukol sa kani-kanilang .
Art. 111.Tungkuling magsauli sa ilang tiyak na pangyayari – Ang sinumang taong walang bayad
na nakabahagi sa mga bunga ng isang krimen ay magkakatungkuling isauli ang isang halagang kasin-laki
ng kanynagnakaparte.
IKATLONG KABANATA

PAGWAWAKAS AT PANUNUMBALIK NG SAGUTING SIBIL

Art. 112. Pagtatapos ng saguting sibil – Ang saguting sibil na itinatag sa artikulo 100, 101, 102, at
103 ng kodigong ito ay nawa-wakasan ayon sa pamraan sa pagwawakas ng mga obligasyon, alinsunod
sa mga tadhana ng kodigo sibil.
UNANG AKLAT
Art. 113.Obligasyon upang makatugon sa pananagutang sibil – Matangi sa pangyayaring
nawakasanang kanyaang pananagutang sibil gaya itinadhana sa sinusundang artikulo, ang lumabag ay
patuloy na magkakasagutin upang tagunan ang pananagutan ang panangutan sibil na ibinunga ng
krimen ginawa niya, bagama’t napagsilbihan niya ang parusng binubuo ng pag-aalis ng kanyang
kalayaan o ibang mga karapatan,o hindi hinihinging paglingkuran niya ito nang dahil sa amnestiya,
pagkabago ng parusa o alinmang ibang dahilan.