"SA MGA BAGA AT BAKAL NA PUMANDAY NG ATING

KALAYAAN"
Ni Andre John Carlo Retutas De Vera

October 2023

I. 128 Words

Sa mga tagapakinig na nakapaloob sa silid na ito kung saan ko

iwiwika ang aking talumpati, malugod ko kayong sinasalubong ng
aking mga pinakamalalim na pagbati. Salamat, ngayon ako'y inyong
pakinggan.

Sa aking mga kabata, edad labing-anim, labing-pito, labing-walo,

at matanda pa— ano nang nangyari sa atin? Tayo ba'y kabataan pa
rin ng bansang ito? Ulo ba nati'y napakalayo na na hindi na
natin tanda ang kanilang mga pangalan, ang kanilang mga ginawa,
ang kanilang mga sakripisyo at ipinagalaban at inasahan, nilang
ating mga bayani at mandirigmang siyang mga baga at bakal na
pumanday ng ating kalayaan sa panahong ipinagkait ito sa atin?
Ngunit nakatayo ako dito ngayon hindi upang maagbigay ng sermon,
o manghikayat o magturo, ngunit upang magbigay ng aking
pinakadalisay na paggalang, at magbalik tanaw.

II. 370 Words

Kay Melchora Aquino, na kilala rin bilang si Tandang Sora, o

"Ang Ina ng Katipunan", na hindi hinayaang maging hadlang ang
kaniyang edad at kasarian upang ilathala ang kaniyang kahanga-
hangang katapangan sa pamamagitan ng pagdalo sa mga katipunero
at sugatan. Siya ay isang mapagkalingang kamay na gumamot ng
marami pang uri ng sugat, siya ay mukha at pangalang aking
aalahanin sa bawat bagyong daraan sa aking buhay. Kay Andres
Bonifacio, na itinatag ang mga binhi ng himagsikang tumubo sa
paglaon ng oras at kay Emilio Aguinaldo, na itinawid ang ating
bansa patungo sa kalayaan, padaan sa mga pangil ng Espanyol at
Amerikano. Silang dalawa ay mga braso ng dakilang lakas at
kagitingang alam ko sa aking sarili ay hindi ko kailanman
masusuklian ng pagtutulad, ngunit mabibigyan ng pinakatatanging
pasasalamat. Kay Juan Luna, na ipinaalam ang kaniyang pag-ibig
sa kalayaan sa pamamagitan ng kaniyang maririkit na sining. Kay
Gabriela Silang, na mandirigmang may bihis ng bagsik at lakas ng
loob, na pinangunahan ang libo-libong hukbo, na ipinagpatuloy
Ang nasimulan ng kaniyang asawa. Kay Jose Rizal, na nagsabing
tayong kabataan ay pag-asa ng bayan. Si Rizal na hindi man
humawak ng espada o nagpaputok ng baril, na hindi namuno ng
hukbo at hindi nakipaglaban sa mga gyera, Rizal na dinala ang
digmaan sa bawat salitang kaniyang isinulat at binigyan ng
kapangyarihan upang gisingin pa ang mga Pilipino at lakasan pa
ang pagtawag para sa kalayaan. Ang kaniyang mga akda ay sarili
nitong uri ng mga armas at kalasag. Amg kaniyang mga akda ay
mananatiling makapangyarihan sa mga lilipas pang panahon. Kay
Gregorio Del Pilar, Apolinario Mabini, sa Trece Martirez,
GOMBURZA, Panday Pira, Mariano Ponce, Gregoria de Jesus, Felipe
Agoncillo, Leona Florentino, Jose Palma at sa marami pang iba,
sa bawat bata at matandang babae at lalaki at lahat ng nasa
gitna, na hindi man nakasama ang mga panagalan sa kasaysayan o
nakunan ng litrato ang mga mukha, taos-puso ang aking patuloy na
pagtanaw ng utang na loob sa pinagsama-sama niyong kilos upang
matahi at maiwagayway ang kalayaan ng ating bansang Pilipinas.
Mga baga at bakal na pumanday ng ating kalayaan sa panahong
ipinagkait ito sa atin; kayo ang bawat ugat sa punong mayroon
kami, ang bawat sanga, dahon, at bunga. Ang katawan.

III. 128 Words

Ano pa ba ang kailangan kong sabihin? Tiyak ay marami pa. Ngunit

para iyon sa ibang pagkakataon. Sa kabuuan, ang ibig ko lamang
gawin ay magbalik tanaw isang daang taon pabalik sa ating
nalaraan, balikan ang mga pangalang talaga nga namang hindi na
aalis sa alaala ng marami. Sa akin, ang kanilang kagitingan at
kabayanihan ay nagsisilbi hindi bilang lumang multo ngunit buhay
na diwa na lagi kong dadalhin sa bawat araw na mayroon akong
kalayaan, karapatan, at pagkakakilanlan bilang isang Pilipino.
Sa aking mga kabata, kailan bago niyo sila ulit aalahanin?

Ating pakatandaan na ang kalayaang mayroon tayo noong tayo'y mga

bata, ngayong tayo'y mga dalaga at binata, at sa hinaharap kung
saan tayo'y matatanda na, ay hindi natin mahahawakan kung hindi
nila ito inabot sa atin.