Indian History

WÀlPÀ – 1
¨sÁgÀvÀ ¸ÀA¸ÀÌøwPÀ ¥ÀgÀA¥ÀgÉ
• ¹AzsÀÆ PÀtÂªÉAiÀÄ £ÁUÀjPÀvÉ - ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ ¹AzsÀÆ PÀtÂªÉAiÀÄ £ÁUÀjPÀvÉAiÀÄÄ ¹Azsï §®Æa¸ÁÛ£À, ¥ÀAeÁ¨ï, gÁd¸ÁÜ£ï,
GvÀÛgÀ¥ÀæzÉÃ±À, UÀÄdgÁvï ºÁUÀÆ ªÀÄºÁgÁµÀÖçzÀ PÉ®ªÀÅ ¨sÁUÀUÀ¼À°è ºÀgÀrvÀÄÛ.
ºÀg¥Àà ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄºÉÃAeÉÆÃzÁgÁªï £ÁUÀjÃPÀvÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ

1826gÀ°è ZÁ¯ïìð ªÀiÁ±À£ï JA§ ¥ÀÅgÁvÀvÀé ±Á¸ÀÛçdÕ EzÀ£ÀÄß ªÉÆzÀ® ¨Áj ¥ÀvÉÛ ªÀiÁrzÀÝgÀÄ.
1921gÀ°è CA¢£À ¥ÀÅgÁvÀvÀé ±Á¸ÀÛçdÕgÁzÀ Dgï.r.¨Áå£Àfð ºÁUÀÆ zÀAiÀiÁgÁA ¸ÀºÁ¤gÀªÀgÀÄ ¥ÀÄ£ÀB ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É £ÀqÉ¹. F
¥ÀÅgÁvÀ£À ¸ÀÜ¼ÀªÀ£ÀÄß/£ÁUÀjPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÅ£ÀB dUÀwÛUÉ ¥ÀjZÀ¬Ä¹zÀgÀÄ.
• ªÉÄºÀAeÉÆÃzÁgÀ JAzÀgÉ ¹Azsï ¨sÁμÉAiÀÄ°è “¸ÀvÀÛªÀgÀ ¢§â” JAzÀxÀð.
F ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ d£ÀgÀÄ ¸ÀÄ¸ÀA¸ÀÌøvÀ fÃªÀ£À £ÀqÉ¹zÀÝgÀÄ ºÁUÀÆ F ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ £ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ vÀÄA¨Á ªÀåªÀ¹ÜvÀªÁV
gÀÆ¥ÀÅUÉÆArzÀÝªÀÅ JA§ÄzÀPÉÌ E°è£À £ÀUÀgÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼É ¸ÁQë.
£ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ JgÀqÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁVvÀÄÛ
1) ¸ÉmÁqÉ¯ï
2) PÉ¼ÀV£À ¥ÀlÖt
1) ¸ÉmÁqÉ¯ï - JAzÀgÉ C¼ÀÄªÀ ªÀUÀðzÀªÀgÀ ²æÃªÀÄAvÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀvÀðPÀgÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÁVzÀÝªÀÅ. EzÀÄ PÉÆÃmÉUÀ½AzÀ
DªÀÈvÀªÁVvÀÄÛ.
2) PÉ¼ÀV£À ¥ÀlÖt - d£À¸ÁªÀiÁ£ÀågÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀÆ° PÁ«ÄðPÀgÀÄ §qÁªÀuÉUÀ¼ÀÄ
• gÀ¸ÉÛUÀ¼ÀÄ AiÉÆÃd£Á §zÀ¯ÁVzÀÝªÀÅ, 3 jAzÀ 4 «ÄÃlgï CUÀ®ªÁVzÀÝªÀÅ
• PÀlÖqÀUÀ¼ÀÄ 3 UÀÄA¥ÁV «¨sÁV¸À§ºÀÄzÀÄ
1. ªÁ¸ÀzÀ ªÀÄ£ÉUÀ¼ÀÄ
2. §ÈºÀvï PÀlÖqÀ
3. ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸Áß£ÀzÀ UÀÈºÀ
ºÀgÀ¥ÀzÀ°è §ÈºÀvï PÀtd (UÉæÃmï UÁæöå£Àj) ¥ÀvÉÛAiÀiÁVzÀÄÝ. EzÀÄ CvÀåAvÀ zÉÆqÀØ PÀlÖqÀªÁVzÉ. ªÀÄºÉÃAeÉÆÃzÁgÉÆÃ«£À
§ÈºÀvï ¸Áß£À UÀÈºÀªÀÅ ¹QÌgÀÄªÀ CªÀ±ÉÃμÀUÀ¼À°è CvÀåAvÀ «±ÉÃμÀªÁVªÉ F ¸Áß£À UÀÈºÀzÀ°è ©Ã¸ÀÄUÁ½AiÀÄ ¸Áß£ÀzÀ C£ÀÄPÀÆ®ªÁVzÉ.
CvÀÄåvÀÛªÀÄ M¼ÀZÀgÀArAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜ¬ÄzÀÄÝ, EzÀÄ £ÉÊªÀÄð®åPÉÌ vÉÆÃjgÀÄªÀ PÁ¼ÀfAiÀÄ CvÀåAvÀ ¥Àæ±ÀA¸À¤ÃAiÀÄ. F £ÁUÀjÃPÀvÉAiÀÄ
d£ÀgÀÄ ¸ÀvÀÛ £ÀAvÀgÀ §zÀÄQ£À°è £ÀA©PÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝgÀÄ. ±ÀªÀªÀ£ÀÄß ºÀÆ¼ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄqÀÄªÀÅzÀÄ ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝgÀÄ. UÉÆÃjUÀ¼À°è
UÀÈºÀ¥ÀAiÉÆÃV ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ºÁUÀÆ ¢£À§¼ÀPÉAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß EqÀÄwÛzÀÝgÀÄ. EzÀÄ ¸Á«£À£ÁZÉAiÀÄ §zÀÄQ£À ªÉÄÃ°£À £ÀA©PÉAiÀÄ£ÀÄß
E£ÀßμÀÄÖ §®¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ.
F ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ d£ÀgÀÄ ¥ÀæPÀÈwAiÀÄ DgÁzsÀPÀgÁVzÀÝgÀÄ. E°è£À GvÀÍ£À£ÀzÀ°è ÇÀASÁåvÀ ªÀÄÄzÉæUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ DPÀÈwUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉwªÉ.
• ¥À±ÀÄ¥Àw£ÁxÀ£À ªÀÄÄzÉæ
• UÀqÀ¸ÀÄ eÉÃr ªÀÄtÂÚ¤AzÀ ªÀiÁrgÀÄªÀ ªÀiÁvÀÈzÉÃªÀvÉAiÀÄ DPÀÈw - ªÀÄºÉÃAeÉÆÃzÁgÀ£À°è ¥ÀvÉÛAiÀiÁVzÉ
• PÀAa£À £ÀvÀðQ DPÀÈw - ºÀgÀ¥ÀàzÀ°è ¥ÀvÉÛAiÀiÁVzÉ
• UÀqÀØ ªÀÄ£ÀÄμÀå, ¥ÀÅgÀÄμÀ£À ªÀÄÄAqÀ¨sÁUÀ, UÀÆ½AiÀÄÄ avÀæ E¤ßvÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR GvÀÍwvÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À
 ªÀÄÄzÉæUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ªÀÈwÛ ¸ÀAWÀUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ªÁå¥ÁgÀ¸ÀÜgÀÄ vÀªÀÄä UÀÄgÀÄw£À ªÀÄÄzÉæ MvÀÛ®Ä G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
 GqÀÄ¥ÀÅ ªÀÄvÀÄÛ D¨sÀgÀtUÀ¼ÀÄ - F £ÁUÀjPÀvÉAiÀÄ d£ÀgÀÄ ¸ËAzÀAiÀÄð¥Á¸ÀPÀgÁVzÀÝgÀÄ. ªÉÄºÀAeÉÆÃzÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÀgÀ¥ÀàzÀ°è
zÉÆgÉvÀ ªÀiÁ£ÀªÁPÀÈwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹zÁUÀ zÉÆÃvÀæ ºÁUÀÆ ªÉÄÃ®ÄºÉÆ¢PÉAiÀÄ£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
1
ªÀÄÄR §tÚ, vÀÄn §tÚ, PÀtÂÚ£À UÁ¢UÉ, ¸ÀÄªÁ¸À£ÉAiÀÄÄQÛ zÀæªÀåUÀ¼À£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. PÀAoÁ¨sÀgÀt, vÁAiÀÄvÀ, GAUÀÄgÀ,
¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÄgÀÄµÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ»¼ÉAiÉÆgÀ§âgÀÆ zsÀj¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
¹AzsÀÆ §AiÀÄ°£À £ÁUÀjÃPÀvÉUÀÆ ºÁUÀÆ ªÉÊ¢PÀ ¸ÀA¸ÀÌøw JgÀqÀÄ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ «gÀÄzÀÞ ¸ÀA¸ÀÌøwUÀ¼ÀÄ. MAzÀÄ vÀÄA¨Á
ªÀÄÄAzÀÄªÀgÉzÀ “£ÀUÀgÀ ¸ÀA¸ÀÌøw” E£ÉÆßAzÀÄ »AzÀÄ½zÀ “UÁæ«ÄÃt ¸ÀA¸ÀÌøw” DzÀgÉ F JgÀqÀÄ ¸ÀA¸ÀÌøwUÀ¼À ©ü£ÀßvÉUÀ¼À£ÀÄß ¸Àgï.eÁ£ï
ªÀiÁµÀð¯ïgÀªÀgÀÄ UÀÄgÀÄw¹zÁÝgÉ.
¥ÀæªÀÄÄR ©ü£ÀßvÉUÀ¼ÀÄ
¹AzsÀÆ £ÁUÀjÃPÀvÉ ¸ÀA¸ÀÌøw ªÉÊ¢PÀ ¸ÀA¸ÀÌøw

1. EzÀÄ £ÀUÀgÀ £ÁUÀjÃPÀvÉ 1. EzÀÄ UÁæ«ÄÃt ¸ÀA¸ÀÌøw
2. ªÀÄÄAzÀÄªÀgÉzÀ £ÁUÀjÃPÀvÉ 2. »AzÀÄ½zÀ £ÁUÀjÃPÀvÉ
3. ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÈwÛ ªÁtÂdå & ªÁå¥ÁgÀ 3. ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÈwÛ PÀÈ¶ ªÀÄvÀÄÛ ¥À±ÀÄ
¸ÀAUÉÆÃ¥À£É
4. ºÉÆgÀzÉÃ±ÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ ªÁå¥ÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ 4. ªÁå¥ÁgÀ DAvÀjPÀªÁVvÀÄÛ
ªÁtÂdå ¸ÀA¥ÀPÀð
5. ªÁtÂdå ¨É¼ÀUÉ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ (GzÁ:- 5. DºÁgÀ ¨É¼ÉUÀ½UÉ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ
ºÀwÛ)
ªÀtð eÁw/eÁw ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ «PÁ¸À
• ªÀtð ¥ÀzÀÞwAiÀÄÄ IÄUÉéÃzÀ PÁ®zÀ°è GUÀªÀÄªÁ¬ÄvÀÄ. ¸ÀªÀiÁdªÀÅ ªÀtð ªÀÄvÀÄÛ ªÀÈwÛ DzsÁgÀzÀ ªÉÄ¯É «¨sÀfvÀªÁVvÀÄÛ.
• §tÚzÀ DzsÀgÀzÀ ªÉÄÃ¯É IÄUÉéÃzÀ ¸ÀªÀiÁdªÀÅ JgÀqÀÄ «¨sÁUÀªÁVvÀÄÛ ±ÉéÃvÀªÀtð ªÀÄvÀÄÛ PÀÈµÀÚªÀtð
±ÉéÃvÀªÀtðzÀ°è ªÀÄzsÀå K¶AiÀiÁ¢AzÀ §A¢zÀÝ DAiÀÄðgÀÄ ¸ÉÃjzÀÝgÀÄ. F DAiÀÄð ¸ÀªÀiÁdªÀÅ ªÀÈwÛ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¥ÀÄgÉÆÃ»vÀ,
¸ÉÃ£Á¤ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁ£ÀågÀÄ JAzÀÄ «¨sÀd£ÉUÉÆArvÀÄÛ.
PÀÈµÀÚªÀtðzÀ°è ªÀÄÆ® ¤ªÁ¹UÀ¼ÁzÀ DAiÉÄÃðvÀgÀgÀÄ ¸ÉÃjzÀÝgÀÄ EªÀgÀ£ÀÄß IÄUÉéÃzÀªÀÅ zÁ¸À, zÀ¸ÀÄå, ¤±ÁzÀ, QgÁgÀ JA§ ºÉ¸Àj¤AzÀ
PÀgÉ¢zÉ.
IÄUÉéÃzÀ PÁ®zÀ CAwªÀÄ ºÀAvÀzÀ°è “ZÁvÀÄªÀtð”, “¥ÀzÀÝw” eÁjUÉ §A¢vÀÄ. IÄUÉéÃzÀzÀ 10£ÉÃ ªÀÄAqÀ®zÀ°è §gÀÄªÀ
¥ÀÄgÀÄµÀ¸ÀÆPÀÛªÀÅ ªÉÆzÀ®¨ÁjUÉ ZÁvÀÄªÀtð ¹zÁÞAvÀªÀ£ÀÄß ¥Àæw¥Á¢¹vÀÄ.
¸ÀªÀiÁdªÀ£ÀÄß ¨ÁæºÀät, PÀëwæAiÀÄ, ªÉÊ±Àå, ±ÀÆzÀæ JAzÀÄ £Á®ÄÌ ªÀUÀðUÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁVvÀÄÛ. DzÀgÉ ªÀtð ªÀÄvÀÄÛ ªÀUÀð
¤§AzsÀ£ÉUÀ½gÀ°®è. CAvÀgïªÀtð ªÀÄzÀÄªÉUÉ CªÀPÁ±À«vÀÄÛ.
GvÀÛgÀ ªÉÊ¢PÀ PÁ®zÀ°è ªÀtð ¥ÀzÀÞw vÀÄA¨Á dp®¯Á¬ÄvÀÄ. F PÁ®zÀ°è ªÀtð ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß zÉÃªÀjUÀÆ
PÀ°à¸À¯Á¬ÄvÀÄ. GzÁ: CVß ªÀÄvÀÄÛ §ÈºÀ¸ÀàwAiÀÄ£ÀÄß ¨ÁæºÀätgÉAzÀÄ, EAzÀæ, ªÀgÀÄt, ¸ÉÆÃªÀÄ, AiÀÄªÀÄgÀ£ÀÄß PÀëwæAiÀÄgÉAzÀÄ, ªÀ¸ÀÄ,
gÀÄzÀæ, ªÀiÁgÀÄvÀ EªÀgÀ£ÀÄß ªÉÊ±ÀågÉAzÀÄ, ¥ÀÄµÀ£ï zÉÃªÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ±ÀÆzÀæ£ÉAzÀÄ ¥ÀgÀUÀtÂ¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
eÁw ¥ÀzÀÞwAiÀÄ GUÀªÀÄ – EzÀgÀ §UÉÎ ºÀ®ªÁgÀÄ vÀPÀðUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ¹zÁÞAvÀUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ £ÀA©PÉUÀ½ªÉ. ªÉÆzÀ®£ÉAiÀiÁzÁV
¸ÀªÀiÁdzÀ ªÀUÀðUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ GAmÁzÀ ÇÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄÄ ªÀÄÄAzÉ eÁw ¥ÀzÀÞwAiÀÄ GUÀªÀÄPÉÌ PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ.
E£ÀÄß PÉ®ªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ ªÀtð ¥ÀzÀÞwAiÀÄ, eÁw ¥ÀzÀÞwAiÀiÁV ªÀiÁ¥ÁðqÁ¬ÄvÀÄ. EzÀgÀ §UÉÎ C£ÉÃPÀ ©ü£Áß©ü¥ÁæAiÀÄ«zÉ. EvÀgÀ
C©ü¥ÁæAiÀÄzÀAvÉ ªÀÈwÛ «¨sÀd£É, ªÀtð «¨sÀd£É, C£ÀÄ¯ÉÆÃªÀÄ - ¥Àæw¯ÉÆÃªÀÄ ªÀÄzÀÄªÉ ¥ÀzÞÀ w, DAiÀÄð-C£ÁAiÀÄðgÀ £ÀqÀÄ«£À
¸ÀAvÀgÀ EvÁå¢.
MmÁÖgÉ eÁw ¥ÀzÀÞwAiÀÄ GUÀªÀÄzÀ §UÉÎ RavÀ ªÀiÁ»w ®¨sÀå«®è. ªÉÄÃ°£À J¯Áè PÁgÀtUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃj eÁw ¥ÀzÀÞw
GUÀªÀÄªÁ¬ÄvÀÄ J£Àß§ºÀÄzÀÄ.
zsÁ«ÄðPÀ ¹Üw – zsÁ«ÄðPÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½UÀ¼À GUÀªÀÄ
2
¹AzsÀÆ §AiÀÄ°£À £ÁUÀjÃPÀvÉAiÀÄ zsÁ«ÄðPÀvÉ – F £ÁUÀjÃPÀvÉAiÀÄ d£ÀgÀÄ ¥ÀæPÀÈwAiÀÄ DgÁzsÀ£ÉAiÀÄ eÉÆvÉUÉ PÉ®ªÀÅ «UÀæºÀ
DgÁzsÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝgÀÄ. ¥À±ÀÄ¥Àw ²ªÀ, DVß, ¸ÀÆAiÀÄð, qÀÄ§âzÀ UÀÆ½ ºÁUÀÆ £ÁUÁgÁzsÀ£É ªÀÄvÀÄÛ KPÀ±ÀÈAV DgÁzsÀ£É
ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
zÉªÀé, ¨sÀÆvÀ ¥ÉæÃvÀUÀ¼À §UÉÎ £ÀA©PÉ¬ÄnÖzÀÝgÀÄ.
1. IÄUÉéÃzÀ PÁ®zÀ zsÁ«ÄðPÀvÉ : IÄUÉéÃzÀ PÁ®zÀ zsÀªÀÄðªÀÅ ¸ÀgÀ¼ÀªÁVvÀÄÛ. d£ÀgÀÄ ¥ÀæPÀÈwAiÀÄ DgÁzsÀPÀgÁVzÀÝgÀÄ.
EAzÀæ, CVß, ªÀgÀÄt, ¸ÀÆAiÀÄð, ¥ÀÈyé, DPÁ±À, £À¢UÀ½UÉ ªÀÄ£ÀÄµÀågÀÆ¥À PÉÆlÄÖ ¥ÀÆf¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. IÄUÉéÃzÀ zsÀªÀÄðªÀ£ÀÄß
ªÉÆÃ¤¸ÀA JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ CAzÀgÉ zÉÃªÀ£ÉÆ§â £ÁªÀÄ ºÀ®ªÀÅ.
33 ««zsÀ zÉÃªÀvÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆf¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. DzÀgÉ 33 zÉÃªÀvÉUÀ¼ÀÄ ¨ÉÃgÉAiÀÄ°è MAzÉÃ ««zsÀ ºÉ¸ÀgÀÄUÀ½AzÀ ¥ÀÆf¸À®àqÀÄwÛzÉ
JAzÀÄ £ÀA©zÀÝgÀÄ.
F PÁ®zÀ d£ÀgÀÄ F 33 zÉÃªÀvÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÁæxÀð£ÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ, ±ÉÆèÃPÀUÀ¼À£ÀÄß GZÀÑj¸ÀÄªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ DgÁ¢ü¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
zÉÃªÀjUÉ ºÁ®Ä, vÀÄ¥Àà, zsÁ£Àå, ªÀiÁA¸À EvÁå¢ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß C¦ð¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
1. GvÀÛgÀ ªÉÊ¢£À PÁ®zÀ zsÁ«ÄðPÀvÉ – F PÁ®zÀ°è zsÀªÀÄðªÀÅ E£ÀßµÀÄÖ dp®ªÁ¬ÄvÀÄ. ¥ÀÄgÉÆÃ»vÀgÀÄ ¸ÀªÀiÁdzÀ ¥ÀæªÀÄÄR
¸ÁÜ£À ¥ÀqÉzÀgÀÄ, AiÀÄeÉÕ, AiÀiÁUÀ £ÀqÉ¸À®Ä ¥ÀÄgÉÆÃ»vÀgÀÄ PÀqÁØAiÀÄªÁV ¨ÉÃQvÀÄÛ. ¥ÀæªÀÄÄRªÁV 4 «zsÀzÀ ¥ÀÄgÉÆÃ»vÀgÀÄ AiÀÄdÕ
– AiÀiÁUÀªÀ£ÀÄß DZÀj¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
1. ºÉÆÃwæ – AiÀiÁUÀPÉÌ ¨ÉÃPÁzÀ ±ÉÆèÃPÀªÀ£ÀÄß Dj¹PÉÆ¼ÀÄîwÛzÀÝgÀÄ.
2. GzÁÎwæ – AiÀiÁUÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ±ÉÆèÃPÀUÀ¼À£ÀÄß ¥Àp¸ÀÄwÛzÀÝ£ÀÄ ºÁUÀÆ AiÀiÁUÀ vÀAiÀiÁj ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝ£ÀÄ.
3. DzÀÏAiÀÄÄð – AiÀÄdÕ – AiÀiÁUÀ £ÀqÉ¹PÉÆqÀÄwÛzÀÝ£ÀÄ.
4. ¨ÁæºÀät – FvÀ ¥Àª
æ ÀÄÄRªÁVzÀÄÝ AiÀiÁUÀzÀ ªÉÄÃ°éZÁgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁqÀÄwÛzÝÀ £ÀÄ.
IÄUÉéÃzÀ PÁ®zÀ°è ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁÜ£À ¥ÀqÉ¢zÀÝ EAzÀæ, CVß ªÀÄvÀÄÛ ªÀgÀÄt GvÀÛgÀ ªÉÊ¢PÀ PÁ®zÀ°è vÀªÀÄä ¸ÁÜ£À PÀ¼ÉzÀÄPÉÆAqÀgÀÄ.
EªÀgÀ ¸ÁÜ£ÀzÀ°è gÀÄzÀæ, §æºÀä, «µÀÄÚ §AzÀgÀÄ EzÀjAzÁV GvÀÛgÀ ªÉÊ¢PÀ PÁ®zÀ°è wæªÀÄÆwð PÀ®à£É ºÀÄnÖvÀÄ.
zsÁ«ÄðPÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½UÀ¼À GUÀªÀÄ
• Qæ.±À. 6£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀvÀzÀ EwºÁ¸ÀªÀ£ÀÄß ©ü£ÀßªÀÄvÀ ªÀÄvÀÄÛ «gÉÆÃzsÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ JAzÀÄ EwºÁ¸À vÀdÕgÀÄ
UÀæ»¹zÁÝgÉ.
ªÉÊ¢PÀ ªÀÄvÀªÀ£ÀÄß CzÀgÀ vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß wgÀ¸ÀÌj¹zÀªÀgÀ£ÀÄß CªÉÊ¢PÀgÀÄ () JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯Á¬ÄvÀÄ. ªÉÊ¢PÀ ªÀÄvÀªÀ£ÀÄß wgÀ¸ÀÌj¸ÀÄªÀ
¥ÀAxÀUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÉzÀªÀÅ CªÀÅUÀ¼À°è ªÀÄÄRåªÁV
1. CfÃ«PÀgÀÄ
2. ZÁªÁðPÀgÀÄ/¯ÉÆÃPÀAiÀÄÄvÀgÀÄ
3. eÉÊ£ÀgÀÄ
4. ¨ËzÀÞgÀÄ, »ÃUÉ ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 62 ºÉÆ¸À ªÀÄvÀ ¥ÀAxÀUÀ¼ÀÄ vÀ¯ÉAiÉÄwÛzÀªÀÅ
1. CfÃªÀPÀgÀÄ – F ¥ÀAxÀzÀ ¥ÀæPÁgÀ “F ¥Àæ¥ÀAZÀªÀÅ ¥ÀÆªÀð ¤zsÁðjvÀ’ JAzÀÄ £ÀA©zÀÝgÀÄ. ¸ÁÜ¥ÀPÀ : UÉÆÃ±Á® ªÀÄ¸ÀPÀj
¥ÀÄvÀæ
2. ZÁªÀðPÀgÀÄ CxÀªÁ ¯ÉÆÃPÁAiÀÄvÀgÀÄ – EªÀgÀÄ ¥ÀvÁÌ ¨sËwPÀªÁ¢UÀ¼ÀÄ EªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ “ªÀÄ£ÀÄµÀå£À ZÀvÀÄgï ¨sÀÆvÀUÀ½AzÀ
ªÀiÁqÀ®ànzÁÝ£É” (¨sÀÆ«Ä, ¤ÃgÀÄ, ¨ÉAQ, UÁ½) EªÀgÀ£ÀÄß “EA¢æAiÀÄ ¸ÀÄRªÁ¢UÀ¼ÀÄ” J£ÀÄßªÀgÀÄ.
3. eÉÊ£À ªÀÄvÀ – ªÀÄÆ®vÀB £Á¹ÛPÀªÁzÀ ºÁUÀÆ ¤jÃ±ÀégÀªÁ¢AiÀÄÄ DVzÉ. F ¥ÀAxÀzÀ ¥ÀæPÁgÀ «±ÀéªÀ£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¸ÀÄªÀ zÉÃªÀvÉ
AiÀiÁgÀÄ E®è. F «±Àé MAzÀÄ C£ÀAvÀªÁzÀ UÀrUÉ §zÀÞªÁVzÉ, CzÀgÀ°è ÇÀASÉå AiÀÄÄUÀUÀ½ªÉ. ¥Àæw AiÀÄÄUÀzÀ°è 24
wÃxÀðAPÀjzÁÝgÉ, 63 ±À¯ÁPÁ¥ÀÄgÀÄµÀjgÀÄvÁÛgÉ.
4. ¨ËzÀÞªÀÄvÀ – EzÉÆAzÀÄ d£À¦æAiÀÄ zsÀªÀÄð, Qæ.¥ÀÆ.6£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è ºÀÄnÖPÉÆAqÀ ¥ÀAxÀ §ÄzÀÞ£À ¥ÀæPÁgÀ F dUÀvÀÄÛ C¤vÀå
ºÁUÀÆ C£ÁvÀä. F ¨sËwPÀ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è agÀAvÀ£ÀªÁV G½AiÀÄÄªÀÅzÀÄ DvÀä ªÀiÁvÀæ.
3
F±ÀégÀªÁ¢ ¸ÀA¥ÁæzÀAiÀÄUÀ¼ÉA§ ¥ÀÆeÁ ¥ÀAxÀUÀ¼ÀÄ ºÀÄnÖPÉÆArvÀÄ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆÜ®ªÁV ªÉÊµÀÚªÀ, ±ÉÊªÀ ºÁUÀÆ ±ÁPÀ JA§
«¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À§ºÀÄzÀÄ.
¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¸Á»vÀå
¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¸Á»vÀå CUÀæUÀtå ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. EªÀÅUÀ¼À°è ªÀÄÄRåªÁV
1. UÀzÀå ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¸Á»vÀå
2. PÁªÀå ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¸Á»vÀå
3. £ÁlPÀ ¸ÀA¸ÀÌø ¸Á»vÀå
1. UÀzÀå ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¸Á»vÀåzÀ°è:- ¥ÁtÂ¤ÃAiÀÄ “CµÁÖzsÁå¬Ä¤” PËn®å£À CxÀð±Á¸ÀÛç. zÀArAiÀÄ zÀ±ÀPÀÄªÀiÁgÀ ZÀjvÉ, ¨Át£À ºÀμÀð
ZÀjvÉ CvÀåAvÀ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀªÀÅ.
2. PÁªÀå ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¸Á»vÀåzÀ°è:- ZÀA¥ÀÅ PÁªÀå±ÉÊ°AiÀÄÄ PÀAqÀÄ§gÀÄvÀÛzÉ. F ¥ÀæPÁgÀzÀ°è wæ«PÀæªÀÄ ¨sÀlÖ£À £À¼ÀZÀA¥ÀÇ/ zÀªÀÄAiÀÄAw
PÀxÉ. ¸ÉÆÃªÀÄzÉÃªÀ ¸ÀÆjAiÀÄ “AiÀÄ±À¹Û®PÀ ZÀA¥ÀÆ” ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀzÀÄÝ.
3. £ÁlPÀ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¸Á»vÀå:- PÁ½zÁ¸À£À ªÀÄÆgÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR £ÁlPÀUÀ¼ÁzÀ C©üeÁÕ£À ±ÁPÀÄAvÀ¯Á, ªÀiÁ¼À«PÁVß«ÄvÀæ, «±ÁPÀzÀvÀÛ£À
ªÀÄÄzÀægÁPÀë¸À, ºÁUÀÆ zÉÃ«ZÀAzÀæUÀÄ¥ÀÛ; ¨sÀªÀ¨sÀÆwAiÀÄ GvÀÛgÀgÁªÀÄZÀjvÉ ºÁUÀÆ ªÀÄºÁ«ÃgÀ ZÀjvÉ; ºÀμÀðªÀzsÀð£À£À gÀvÁßªÀ½,
¦æAiÀÄzÀ²ðPÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÁUÀ£ÀAzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁÜ£ÀzÀ°è ¤®ÄèvÀÛz.É
¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¸ÉÆÛÃvÀæ ¸Á»vÀå : ªÀÄAiÀÄÆgÀ£À “ªÀÄAiÀÄÆgÀ ±ÀvÀPÀ” D£ÀAzÀªÀzsÀð£À£À zÉÃ«±ÀvÀPÀ, PÀÄ®±ÉÃRgÀ£À ªÀÄÄRAzÀ ªÀiÁ¯É, GvÀÍ®
zÉÃªÀ£À “¸ÉÆÛÃvÀæzÀ°” ¥ÀæªÀÄÄRªÁVzÉ.
E¤ßvÀgÉ ¥ÀæªÀÄÄR ¸Á»vÀåªÉAzÀgÉ
1. ¤Ãw PÁªÀå ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¸Á»vÀå - GvÀÛªÀÄ GzÁºÀgÀuÉAiÉÄAzÀgÉ «μÀÄÚ ±ÀªÀÄð£À ¥ÀAZÀvÀAvÀ,æ zÀArAiÀÄ zÀ±ÀPÀÄªÀiÁgÀ ZÀjvÉ
ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅ
2. C®APÁgÀ, bÀAzÀ¸ÀÄì, ªÁåPÀgÀtUÀ¼À ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¸Á»vÀå - zÀArAiÀÄ “PÁªÀåzÀ²ð” ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁªÀÄºÀ£À “PÁªÁå®APÁgÀ”,
gÀÄzÀæ¨sÀlÖ£À “±ÀÈAUÁgÀ w®PÀ” gÁd±ÉÃRgÀ£À “PÁªÀå «ÄÃªÀiÁA¸É’ GvÀÛªÀÄ GzÁºÀgÀu.É
3. ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ, RUÉÆÃ¼À ±Á¸ÀÛç ªÀÄvÀÄÛ UÀtÂvÀ±Á¸ÀÛçzÀ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¸Á»vÀå UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ
ªÁUÀãl£À “CμÁÖAUÀ ¸ÀAUÀæºÀ”; JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ªÁUÀãl£À “CμÁÖAUÀ ºÀÈzÀAiÀÄ ¸ÀA»vÀ” ªÀiÁzsÀ£À “gÀVâ¤²ÑAiÀÄ” ±Á°¥ÉÆvÀæ ªÀÄÄ¤AiÀÄ
‘C±Àé±Á¸ÀÛç’ ªÀgÀºÀ«Ä»gÀ£À ¥ÀAZÀ ¹zÁÞAwPÀ - SÁåvÀ RUÉÆÃ¼À UÀæAxÀ DAiÀÄð¨sÀlÖ£À “DAiÀÄð¨sÀnÖAiÀÄA”.
UÀtÂvÀ±Á¸ÀÛçzÀ°è
• §æºÀäUÀÄ¥ÀÛ£À - §æºÀä ¹zÁÞAwPÀ

• ¨sÁ¸ÀÌgÁZÁAiÀÄð - °Ã¯ÁªÀw
• ªÀgÁºÀ«ÄÃgÀ£À §ÈºÀvï ¸ÀA»vÁ
ªÉÃzÀPÁ°£À ¸Á»vÀå
¥ÀæªÀÄÄRªÁV JgÀqÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ
• ±ÀÈw ¸Á»vÀå
• ¸Àäøw ¸Á»vÀå
 ±ÀÈw ¸Á»vÀåzÀ°è –
1. IÄUÉéÃzÀ CwÃ ¥ÁæaÃ£ÀªÁzÀ ªÉÊ¢PÀ ¸Á»vÀåªÁVzÉ. EzÀÄ ¸ÀÛöåwUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ¥ÀzÀåUÀ½AzÀ PÀÆrzÉ. EzÀ£ÀÄß 10
ªÀÄAqÀ®UÀ¼À£ÁßV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ ªÀÄAqÀ®UÀ¼ÉAzÀgÉ CzsÁåAiÀÄUÀ¼ÀÄ.
2. AiÀÄdÄªÉÃðzÀ - AiÀÄdÕ - AiÀiÁUÁ¢UÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ CA±ÀUÀ¼ÁVªÉ.
4
3. ¸ÁªÀÄªÉÃzÀ - EzÀÄ ¸ÀAVÃvÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ºÀ®ªÀÅ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. F ªÉÃzÀªÀÅ ¥ÀzÀå gÀÆ¥ÀzÀ°èzÀÄÝ
IÄvÀÄÌUÀ¼À£ÀÄß gÁUÀ§zÀÞªÁV ºÁqÀÄªÀ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
4. CxÀªÀðt ªÉÃzÀ - ªÀÄÄRåªÁV AiÀÄAvÀ,æ ªÀÄAvÀ,æ vÀAvÀæUÀ¼À «ªÀgÀuÉ ºÉÆA¢ªÉ. EzÀÄ ±ËPÀ¤ÃAiÀÄ ºÁUÀÆ ¥ÉÊ¥Àà¯ÁèzÀ
JA¨ÉgÀqÀÄ ±ÁSÉUÀ½ªÉ.
 ¸Àäøw ¸Á»vÀå - EzÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀjAzÀ gÀavÀªÁzÀzÀÄÝ JAzÀÄ ¥ÀjUÀtÂ¸À¯ÁVzÉ. EzÀPÉÌ ªÉÃzÀUÀ¼ÀAvÉ ¥ÀÇdå ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£À ¹QÌ®è
EªÀÅUÀ¼À°è ªÀÄÄRåªÁV
1. ¨ÁæºÀätPÀUÀ¼ÀÄ
2. CgÀtåPÀUÀ¼ÀÄ
3. G¥À¤μÀvÀÄÛUÀ¼ÀÄ
4. G¥ÀªÉÃzÀUÀ¼ÀÄ
5. ªÉÃzÁAUÀUÀ¼ÀÄ M¼ÀUÉÆArzÉ.
ªÀÄºÁPÁªÀåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÅgÁtUÀ¼ÀÄ

¨sÁgÀwÃAiÀÄ ªÀÄºÁPÁªÀåUÀ¼À°è gÁªÀiÁAiÀÄt ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄºÁ¨sÁgÀvÀ PÁªÀåUÀ¼ÀÄ CUÀæUÀtåªÁV ¤®ÄèvÀÛz.É
• gÁªÀiÁAiÀÄt - F PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄºÀ¶ð ªÁ°äÃQ ¸ÀA¸ÀÌøvÀzÀ°è §gÉ¢zÁÝgÉ. EzÀÄ K¼ÀÄ RAqÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.
• ªÀÄºÁ¨sÁgÀvÀ - F PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß ªÁå¸À ªÀÄºÀ¶ð ¸ÀA¸ÀÌøvÀzÀ°è gÀa¹zÁÝg.É ªÀÄÆ®vÀB EzÀ£ÀÄß “dAiÀÄ ¨sÁgÀvÀ’ CxÀªÁ “dAiÀÄ
¸ÀA»vÀ” JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ. GvÀÛgÀ PÁ®zÀ°è ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ MAzÀÄ ®PÀë ±ÉÆèÃPÀUÀ½UÉ «¸ÀÛj¸À¯Á¬ÄvÀÄ. F PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß “±ÀvÀ
¸ÀºÀ¸Àæ ¸ÀA»vÀ” CxÀªÁ ‘ªÀÄºÁ¨sÁgÀvÀ’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯Á¬ÄvÀÄ.
F PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß “¥ÀAZÀªÀÄªÉÃzÀ” ªÀÄvÀÄÛ “¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ «±ÀéPÉÆÃ±À”.
¥ÀÅgÁtUÀ¼ÀÄ
¥ÀÅgÁtUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ »AzÀÆ zsÁ«ÄðPÀ UÀAæ xÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀÅgÁtUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄRåªÁV «±ÀézÀ GUÀªÀÄ, «±ÀézÀ £Á±À, gÁdgÀ
ªÀA±ÁªÀ½, IÄ¶UÀ¼À ªÀA±ÁªÀ½, zÉÃªÀvÉUÀ¼À ªÀA±ÁªÀ½UÀ¼À §UÉÎ w½¸ÀÄvÀÛzÉ.
MlÄÖ 18 ¥ÀÅgÁtUÀ½ªÉ, GzÁºÀgÀuÉUÉ : ¨sÁUÀªÀvÀ ¥ÀÅgÁt UÀgÀÄqÀ ¥ÀÅgÁt ªÀgÁºÀ ¥ÀÅgÁt EvÁå¢.
¨sÁgÀwÃAiÀÄ d£À fÃªÀ£À ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥ÀÅgÁt ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄºÁ PÁªÀåUÀ¼À ¥Àæ¨sÁªÀ
• ¸ÀªÀiÁdzÀ°è £ÉÊwPÀ - ¸ÁªÀiÁfPÀ fÃªÀ£ÀPÉÌ JqÉ ªÀiÁrPÉÆnÖvÀÄ.

• DwxÀå, OzÁGð, ¥ÁæªÀiÁtÂPÀvÉUÀ¼ÀAvÀºÀ ¸ÀzÀÄÎtUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ºÉaÑ£À MvÀÀÄÛ PÉÆqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
• ¸ÀPÀ® fÃ«UÀ¼À §UÉÎ M½w£À aAvÀ£É ºÉZÁâ¬ÄvÀÄ. C»A¸Á vÀvÀé ºÉZÀÄÑ ªÁå¥ÀPÀªÁV ºÀjrvÀÄÛ.
• ªÀÄºÁPÁªÀåUÀ½AzÀ d£ÀvÉAiÀÄÄ PÀgÀÄuÉ, C£ÀÄPÀA¥À, ¸ÉßÃºÀ¨sÁªÀ£ÀÄß ¨É¼É¹PÉÆAqÀgÀÄ.
• ¥ÀÅgÀÄμÁxÀðUÀ¼À ªÉÄÃ¯É d£ÀgÀ £ÀA©PÉ ºÉZÁÑUÀ vÉÆqÀVvÀÄ.
gÁeÁåqÀ½vÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ UÀzÀåPÀÈwUÀ¼ÀÄ

ªÀÄºÁ¨sÁgÀvÀzÀ ±ÁAw¥ÀªÀð, D¢¥ÀªÀð ªÀÄvÀÄÛ ªÀ£À¥ÀªÀðUÀ¼ÀÄ £ÀªÀÄUÉ gÁdåzÀ GUÀªÀÄ, gÁdvÀézÀ GUÀªÀÄ gÁd¤Ãw,
¸ÀPÁðgÀ, ªÀåªÀ¸ÉÜUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ªÀiÁ»w ¤ÃqÀÄvÀÛz.É
PËn®å£À CxÀð±Á¸ÀÛç, ±ÀÄPÁæZÁAiÀÄð ±ÀÄPÀæ ¤Ãw¸ÁgÀ, PÀªÀiÁAqÀPÀ£À ¤Ãw¸ÁgÀ, ¸ÉÆÃªÉÄÃ±ÀégÀ£À ªÀÄ£ÉÆÃ¯Áè¸À, ²æÃ
PÀÈμÀz
Ú ÉÃªÀgÁAiÀÄ£À CªÀÄÄPÀÛªÀiË®åzÀ EvÁå¢, PÀÈwUÀ¼ÀÄ gÁdå DqÀ½vÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀiÁ»w PÀtdUÀ¼ÀÄ
Qæ.¥ÀÇ. 4£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è gÀZÀ£ÉAiÀiÁzÀ ‘CxÀð±Á¸ÀÛç’ JA§ PÀÈw gÁeÁåqÀ½vÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ PÀÈwAiÀiÁVzÉ. EzÀÄ gÁd£À
PÀvÀðªÀåUÀ¼ÀÄ, ªÀÄAwæ ¥ÀjμÀvï AiÀÄÄzÀÞ ªÀÄvÀÄÛ ±ÁAw E£ÀÄß ªÀÄÄAvÁzÀ ªÀiÁ»w PÉÆqÀÄvÀÛzÉ.
±ÀÄPÁæZÁAiÀÄðgÀ “±ÀÄPÀ¤
æ Ãw ¸ÁgÀ” PÀÈwAiÀÄÄ “gÁd¤Ãw”UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß PÉÆqÀÄvÀÛzÉ.
5
UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®zÀ°èzÀÝ PÀªÀÄAqÀPÀ£ÀÄ ‘¤Ãw¸ÁgÀ’ JA§ gÁd¤ÃwUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÁÝ£.É
¥ÀAZÀvÀAvÀæ - F PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß «μÀÄÚ±ÀªÀÄð£À ¸ÀA¸ÀÌøvÀzÀ°è gÀa¹zÁÝ£.É F PÀÈwAiÀÄÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁV gÁdQÃAiÀÄ DqÀ½vÀ, «zÉÃ±ÁAUÀ
¤Ãw, AiÀÄÄzÀÞ ªÀÄvÀÄÛ ±ÁAw EvÁå¢ gÁdå±Á¸ÀÛçPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛzÉ. ¥ÀAZÀvÀAvÀæ JAzÀgÉ 5 vÀAvÀæ JAzÀgÉ
‘¥Àæ§AzsÀ’ JAzÀxÀð. EzÀÄ 5 ¨sÁUÀUÀ¼ÁVzÉ
1. «ÄvÀæ ¨ÉÃzsÀ
2. «ÄvÀæ ¯Á¨sÀ
3. PÁPÉÆ®Ä QÃAiÀÄA
4. ®§Þ ¥Áæ±À£ÀA
5. C¥ÀgÁQëvÀ PÁgÀPÀA
EvÀgÀ ¸Á»vÀå PÀÈwUÀ¼ÁzÀ £ÁgÁAiÀÄt£À “»vÉÆÃ¥ÀzÉÃ±À”, ¸ÉÆÃªÀÄzÉÃªÀ£À “PÀzsÁ¸ÀjvÁìUÀgÀ” PÉëÃªÉÄÃAzÀæ£À “§ÈºÀvï

PÀxÁªÀÄAdj”UÀ¼ÀÄ ¥ÀAZÀvÀAvÀæ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆÃ®ÄvÀÛªÉ.
¸Á»vÀåPÉÌ ªÉÆWÀ®gÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼ÀÄ
zÉºÀ°AiÀÄ£ÀÄß D½zÀ ªÉÆUÀ®gÀ PÁ®zÀ°è ¥À¶ðAiÀÄ£ï, CgÉÃ©Pï, vÀÄQð, ¸ÀA¸ÀÌøw ªÀÄvÀÄÛ »A¢ ¨sÁμÉAiÀÄ°è C£ÉÃPÀ ¸Á»vÀå
PÀÈwUÀ¼ÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀiÁzÁªÀÅ.
ªÉÆWÀ® gÁd ¨Á§gÀ£ÀÄ “vÀÄdPï-E-¨Á§j” CxÀªÁ “¨Á§gï £ÁªÀiÁ” JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß lQð ¨sÁμÉAiÀÄ°è
gÀa¹zÁÝ£.É
CzÉÃ jÃw ºÀÄªÀiÁAiÀÄÆ£ï ¸ÀºÉÆÃzÀj UÀÄ¯ï §zÀ£ï ¨ÉÃUÀA¼ÀÄ “ºÀÄªÀiÁAiÀÄÆ£ï £ÁªÀiÁ JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß ¥À¶ðAiÀÄ£ï
¨sÁμÉAiÀÄ°è gÀa¹zÀÝ¼ÀÄ.
ªÉÆWÀ®gÀ PÁ®ªÀ£ÀÄß ¥À¶ðAiÀÄ£ï ¸Á»vÀåzÀ “¸ÀÄªÀtð AiÀÄÄUÀ” JAzÀÄ UÀÄgÀÄw¹zÁÝg.É
CPÀâgÀ£À PÁ®zÀ°è ¥À¶ðAiÀÄ£ï ¸Á»vÀå PÀÈ¶ ¸Àé®à ºÉZÁÑ¬ÄvÉ£Àß§ºÀÄzÀÄ. CªÀgÀÄ ¸Á»vÀåªÀ£ÀÄß F PÉ¼ÀPÀAqÀ jÃwAiÀÄ°è
ªÀVÃðPÀj¹zÁÝgÉ.
1. LwºÁ¹PÀ PÀÈwUÀ¼ÀÄ
2. ¨sÁμÁAvÀgz À À PÀÈwUÀ¼ÀÄ
3. PÁªÀå ªÀÄvÀÄÛ PÀ«vÉ
1. LwºÁ¹PÀ PÀÈwAiÀÄ°è ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀzÀÄÝ –

• C§Ä¯ï ¥sÀd¯ï£À – L¤-E-CPÀâj/CPÀâgï £ÁªÀiÁ
• §zË¤AiÀÄ - ªÀÄÄAvÀSÁ¨ï –G¯ï-vÀªÁjÃSï
• C§ÄÝ¯ï RTAiÀÄ – ªÀiÁ¹gï-E-gÀ»ÃªÀÄ
EªÀÅUÀ¼À°è ºÉZÁÑV AiÀÄÄzÀÞzÀ ªÀtð£É, DqÀ½vÀ, ¸ÉÊ¤PÀ PÀAzÁAiÀÄUÀ¼À ªÀiÁ»w¬ÄzÉ.
2. ¨sÁμÁAvÀgÀ PÀÈwUÀ¼ÀÄ
- ªÀÄºÁ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß C§Ä¯ï ¥sÀd¯ï ªÀÄvÀÄÛ §zË¤AiÀÄ ªÀÄºÁ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß ¥À¶ðAiÀÄ£ï ¨sÁμÉUÉ “gÀeÁä £ÁªÀÄ” JA§
ºÉ¸Àj£ÉÆA¢UÉ ¨sÁμÁAvÀj¹zÀÝgÀÄ.
- C§ÄÝ¯ï-SÁzÀgï-§zË¤AiÀÄÄ gÁªÀiÁAiÀÄtªÀ£ÀÄß ¥À¶ðAiÀÄ£ï ¨sÁμÉUÉ ¨sÁμÁAvÀj¹zÀ£ÀÄ.
- C§Ä¯ï ¥sÉÊfAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ °Ã¯ÁªÀw UÀæAxÀªÀ£ÀÄß ¨sÁμÁAvÀj¹zÀÝ£ÀÄ.
- zÁgÁxÉPÉÆÃ£À£ÀÄ ¨sÀUÀªÀ¢ÎÃvÉ, G¥À¤μÀvÀÄÛ, AiÉÆÃUÀªÁ²μÀÖUÀ¼À£ÀÄß ¨sÁμÁAvÀj¹zÀ£ÀÄ.
3. CgÉÃ©Pï ¸Á»vÀå - zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è Cw PÀrªÉÄ CgÉÃ©Pï ¸Á»vÀå gÀZÀ£ÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ

- C¯ï §gÀÆ¤AiÀÄÄ QvÁ¨ï-G¯ï-»Azï
- C§ÄÝ¯ï–D¯ï-ªÀÄwÃAiÀÄ d¥sÀgÀÄ¯ï ªÁ°qï JA§ CgÉÃ©Pï LwºÁ¹PÀ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀ£ÀÄ.
6
4. ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¸Á»vÀå - CPÀâgÀ£À PÁ®zÀ°è ¸Àé®ä ªÀiÁvÀæ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¸Á»vÀåPÉÌ MvÀÄÛ ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
- CPÀâgÀ£À PÁ®zÀ°è gÁªÀiÁAiÀÄt ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄºÁ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß ¸ÀA¸ÀÌøvÀ¢AzÀ ¥À¶ðAiÀÄ£ïUÉ ¨sÁµÁAvÀgÀ ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
- PÀ« gÀÄzÀæ¤AzÀ “QÃwð ¸ÁªÀÄÄ®è¸ï” ªÀÄvÀÄÛ “zsÀ£À±ÀÑjvÀ”.
- vÀÄ¼À¹zÁ¸ÀgÀÄ F PÁ®zÀ ¥Àæ¹zÀÞ ªÉÄÃgÀÄ ªÀåQÛvÀé EªÀgÀÄ “gÁªÀÄZÀjvÀªÀiÁ£À¸À”, “ºÀ£ÀÄªÀiÁ£ï ZÁ°Ã¸À”ªÀ£ÀÄß gÀa¹zÀgÀÄ.
5. »A¢ ¸Á»vÀå
F PÁ®zÀ°è »A¢ ¨sÁμÉAiÀÄ°èAiÀÄÆ ¸ÀºÀ ¸Á»vÀå C©üªÀÈ¢ÞAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. “ªÀÄ°èPï ªÉÆºÀªÀÄäzï eÉÊ¹” AiÀÄ ¥ÀzÁäªÀvï;
μÀºÀdºÀ£À£À D¸ÁÜ£ÀzÀ PÀ« ¸ÀÄAzÀgÀ PÀ«gÁAiÀÄ J£ÀÄßªÀ PÀ« »A¢AiÀÄ°è “¸ÀÄAzÀgÀ ±ÀÈAUÁgÀ” JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÁÝ£É.
PÉÃ±ÀªÀzÁ¸À JA§ PÀ« “gÀÀ¹PÀ ¦æAiÀÄ”, “PÀ«¦æAiÀÄ” ªÀÄvÀÄÛ “C®APÁgÀ ªÀÄAdj” JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÁÝg.É
WÀlPÀ – 1
«eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÀæeÁÕ£À
«eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÀæeÁÕ£À
UÀtÂvÀ±Á¸ÀÛç - ¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀvÀzÀ°è UÀtÂvÀ±Á¸ÀÛçªÀÅ ¸ÁPÀµÀÄÖ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢vÀÄÛ. RUÉÆÃ¼À±Á¸ÀÛç CAPÀUÀtÂv,À ©ÃdUÀtÂvÀUÀ¼À
UÀtÂvÀ±Á¸ÀÛçzÀ ¨sÁUÀUÀ¼ÁVzÀÝ DzÀgÉ gÉÃSÁ UÀtÂvÀzÀ ¨sÁUÀªÁVgÀ°®è.
UÀÄdgÁw£À°è zÉÆgÉvÀ ¥ÁæaÃ£À ²¯Á ±Á¸À£ÀzÀ°è 9 CAQ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÆ£ÉßAiÀÄ£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹ ¢£ÁAPÀªÀ£ÀÄß zÁR°¹zÀ
¥ÁæaÃ£À ±Á¸À£À ¹QÌz.É
C£ÁªÀÄzsÉÃAiÀÄ£À “§PÁÌ°Ã ºÀ¸ÀÛ ¥Àæw” ºÁUÀÆ DAiÀÄð¨sÀlÖ£À “DAiÀÄð¨sÀnAiÀÄA” ¥ÁæaÃ£À UÀtÂvÀ UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ ºÀgÀ¥Àà
¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ £ÀUÀgÀ AiÉÆÃd£É, ºÁUÀÆ ªÉÃzÀUÀ¼À PÁ®zÀ°è «zÁåyðUÀ½UÉ eÁåªÀÄw ªÀÄvÀÄÛ UÀtÂvÀªÀ£ÀÄß PÀ°¸ÀÄwÛzÀÝ §UÉÎ G¥À¤µÀvï£À°è
G¯ÉèÃR.
“¸ÀÄ¯Áé ¸ÀÆvÀæUÀ¼ÀÄ” JA§°è ªÀÈvÀÛ, ¥Àj¢ü, µÀmïPÉÆÃ£À CμÀÖ PÉÆÃ£ÀªÉA§ ««zsÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ.
π (¥ÉÊ) £À ªÀiË®å 3.1416 JAzÀÄ DAiÀÄð¨sÀlÖ£ÀÄ PÀgÁgÀÄªÀPÁÌV ºÉÃ½zÁÝ£É. DAiÀÄð¨sÀl£À£ÀÄß “©ÃdUÀtÂvÀzÀ ¦vÁªÀÄºÀ”
JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ.
CzÉÃ jÃw “§ÈºÀäUÀÄ¥ÀÛ£À”, ‘§ÈºÀÀä¸ÀÄàl ¹zÁÝAvÀ” “RAqÀPÁzÀévÀ” zÀ°è C¥ÀªÀvÀð£À, ¥ÀÅtå¸ÀASÉå, vÉæöÊgÁ² ¸ÀgÀ¼À §rØ
EvÁå¢ «μÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹zÁÝ£É.
“¸ÉÆ£Éß” (0) EvÀ£À ¥ÀæªÀÄÄR C£ÉéÃμÀuÉ ω€ CzÉÃ jÃw CªÉÆÃWÀªμ À Àð£À D¸ÁÜ£ÀzÀ “ªÀÄºÁ«ÃgÀZÁgÀå”, “UÀtÂvÀ ¸ÁgÀ
¸ÀAUÀæºÀ” JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÁÝ£.É EA¢UÀÆ ¸ÀºÀ CgÉÃ©PÀgÀÄ ¸ÀASÉåUÀ¼À£ÀÄß “»AzÀÆµÀ” JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
ªÀÄzsÀåPÁ°Ã£À AiÀÄÄUÀzÀ°è gÀZÀ£ÉAiÀiÁzÀ ²æÃzsÀgÀ£À “UÀtÂvÀ¸ÁgÀ” §ºÁªÀÅ¢ÝÃ£ï ®ªÀiÁ°AiÀÄ “PÀÄ¯ï-¸ÀÄvï-G¯ï-»¸ÁSï”,
¥ÀArvÀ £ÁgÁAiÀÄt£À “UÀtÂvÀ zÁ° PËªÀÄÄ¢” ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀªÀÅ.
RUÉÆÃ¼À ±Á¸ÀÛç
“¨sÀÆUÉÆÃ¼ÀA ¸ÀªÀðvÉÆÃ ªÀÈvÀÛA” - ¨sÀÆ«ÄAiÀÄÄ J¯Áè ¢PÀÄÌUÀ¼À®Æè UÀÄAqÁVAiÉÄÃ EzÉ JAzÀÄ ºÉÃ½zÀ £ÁUÀjPÀvÉ
¨sÁgÀwÃAiÀÄ £ÁUÀjPÀvÉ.
7
¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀwÃAiÀÄjUÉ ¨ÁºÁåPÁ±ÀzÀ §UÉÎ eÁÕ£À«vÀÄÛ. IÄUÉéÃzÀzÀ°è EzÀgÀ §UÉÎ G¯ÉèÃR PÁt§ºÀÄzÀÄ. ¸ÀÆAiÀÄð,
ZÀAzÀæ, £ÀPÀëvÀæUÀ½UÉ ªÀiÁ£ÀªÀ gÀÆ¥À PÉÆlÄÖ ¥ÀÇf¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. «æzÀÞ, WÁUÀð ªÀÄvÀÄÛ ®UÀzg
À À PÀÈwUÀ¼ÀÄ EAzÀÄ ®¨sÀå«®èªÁzÀgÀÆ EªÀÅ
EzÀgÀ §UÉÎ G¯ÉèÃR«zÉ.
DAiÀÄð¨sÀlÖ£À “DAiÀÄð¨sÀnÖÃAiÀÄA” ¸ÀÆAiÀÄð ¹zÁÞAvÀ ªÀÄvÀÄÛ “DAiÀÄð¨sÀnÖAiÀÄ ¹zÁÞAvÀ” JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÁÝ£É.
¸ÀÆAiÀÄð PÉÃAzÀæ ¹zÁÞAvÀªÀ£ÀÄß w½¹zÁÝ£É ªÀÄºÁ«ÃgÀ£ÀÄ eÉÆåÃwμÀå ±Á¸ÀÛçzÀ §UÉÎ G¯ÉèÃR«gÀÄªÀAvÀºÀ “§ÈºÀvï eÁvÀPÀ”,
“§ÈºÀvï ¸ÀA»vÀ” ªÀÄvÀÄÛ “®WÀÄ eÁvÀPÀ”, “¥ÀAZÀ ¹zÁÞAwPÀ gÀa¹zÁÝ£.É
§æºÀäUÀÄ¥ÀÛ£ÀÄ “§æºÀä ¹zÁÝAvÀ” CxÀªÁ “§æºÀä ¸ÀÄàl” ¹zÁÞAvÀ ªÀÄvÀÄÛ “RAqÀ PÁzÀåvÀ”À gÀa¹zÁÝ£É.
ªÀÄzsÀåAiÀÄÄUÀzÀ®Æè ¨sÁgÀwÃAiÀÄ RUÉÆÃ¼À±Á¸ÀÛç C©üªÀÈ¢ÞUÉÆArvÀÄ. 11£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è ²æÃ¥ÀwAiÀÄÄ “¹zÁÞAvÀ ±ÉÃRgÀ”
JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß Qæ.±À.12£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°èzÀÝ JgÀqÀ£ÉÃ ¨sÁ¸ÀÌgÀ£ÀÄ “¹zÁÞAvÀ ²gÉÆÃªÀÄtÂ” ªÀÄvÀÄÛ ‘PÀgÀ PÀÄvÀÆºÀ®’ JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß
gÀa¹zÁÝ£É.
¦ügÉÆÃeï μÁ vÀÄWÀ®Pï zÉºÀ°AiÀÄ°è RUÉÆÃ¼À «ÃPÀëuÁ®AiÀÄªÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ£ÀÄ. Qæ.±À. 18£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è gÁdå
¸ÀªÁ¬Ä eÉÊ ¹AUÀ£ÀÄ eÉÊ¥ÀÅgÀ, GeÉÓöÊ¤, ªÀÄxÀÄgÁ, zÉºÀ°, ªÁgÀuÁ¹AiÀÄ°è RUÉÆÃ¼À «ÃPÀëuÁ®AiÀÄªÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ£ÀÄ.
¨sËvÀ±Á¸ÀÛç
IÄUÉéÃzÀªÀÅ £ÀªÀÄUÉ ¨É¼ÀQ£À ªÉÃUÀ CxÀªÁ ¸Á¥ÉÃPÀëªÁzÀzÀ §UÉÎ w½¸ÀÄvÀÛzÉ. £ÉÊ¸ÀVðPÀ dUÀvÀÄÛ ‘¥ÀAZÀ¨sÀÆvÀ’UÀ½AzÀ
ªÀiÁqÀ®ànÖzÉ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ. F ¥ÀAZÀ¨sÀÆvÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀtÚ ¸ÀtÚ ªÀ¸ÀÄÛUÀ½AzÀ ªÀiÁqÀ®ànÖzÉ CzÀ£ÀÄß ‘PÀt’ JAzÀÄ PÀgÉ¢zÁÝg.É
F PÀtUÀ¼À£ÀÄß «¨sÁV¹zÁUÀ §gÀÄªÀ ªÀ¸ÀÄÛªÀ£ÀÄß ‘CtÄ’ JAzÀÄ PÀgÉ¢zÁÝg.É EzÀ£ÀÄß ‘CtÄ ¹zÁÞAvÀ’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ F
¹zÁÞAvÀªÀ£ÀÄß ¸ÁjzÀªÀ£ÀÄ ‘ªÀÄºÀ¶ð PÀ£ÁzÀ’.
gÁ¸ÁAiÀÄ£À±Á¸ÀÛç
¥ÁæaÃ£À PÁ®zÀ°è ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ ±Á¸ÀÛçzÀ eÉÆvÉ gÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀ ±Á¸ÀÛçªÀ£ÀÄß ¸ÉÃj¹PÉÆAqÀÄ CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ. Qæ.±À.
2£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ ¸À£Áå¹ £ÁUÁdÄð£À£ÀÄ ‘¯ÉÆÃºÀ ±Á¸ÀÛç’zÀ°è ¥Áæ«ÃtåvÉ ¥ÀqÉ¢zÀÝ£ÀÄ. CzÉÃ jÃw E£ÉÆß§â ¨ËzÀÞ ¸À£Áå¹ Qæ.±À. 8
ªÀÄvÀÄÛ 9£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è ‘gÀ¸ÀªÉÊzÀå’ JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÁÝ£.É ¥ÁzÀgÀ¸ÀªÀ£ÀÄß ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ «μÀAiÀÄUÀ½UÉ §¼À¹zÀ «±ÀézÀ
ªÉÆzÀ°UÀ.
¸À¸Àå±Á¸ÀÛç
¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀwÃAiÀÄjUÉ ¸À¸Àå±Á¸ÀÛçzÀ §UÉÎ eÁÕ£À«vÀÄÛ. ¹AzsÀÆ £ÁUÀjPÀvÉAiÀÄ°è d£ÀgÀÄ UÉÆÃ¢ü, ¨Á°ð, C£ÉÃPÀ «zsÀzÀ
¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄÄwÛzÀÝgÀÄ. CzÉÃ jÃw ¨ÉÃªÀÅ, CgÀ½ ªÀÄvÀÄÛ vÀÄ¼À¹ VqÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆf¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
ªÉÊ¢PÀ AiÀÄÄUÀzÀ d£ÀjUÉ C£ÉÃPÀ ¸À¸ÀåUÀ¼À §UÉÎ ¥ÀjZÀAiÀÄ«vÀÄÛ. ªÉÊ¢PÀ PÀÈwUÀ¼À°è ‘PÀÈ¶ ¨É¼ÉUÀ¼’À DªÀvÀð£À ¥ÀzÀÞw ªÀÄvÀÄÛ
UÉÆ§âgÀUÀ¼À §¼ÀPÉAiÀÄ §UÉÎ G¯ÉèÃR §gÀÄvÀÛzÉ.
¸ÉÆÃªÀÄ ¸À¸Àå, CgÀ½ªÀÄgÀ, gÉÃμÉä, ºÀwÛ, VqÀ, PÀ§Äâ, vÁªÀgÉ, PÀÄA§¼À VqÀ, ©®é, vÀÄ¼À¹, ¨ÉÃªÀÅ, Ct¨ÉUÀ¼À §UÉÎ ªÀiÁ»w
¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
¸À¸Àå ±ÀjÃgÀ ±Á¸ÀÛç
ªÀÄºÁ¨sÁgÀvÀzÀ ±ÁAw¥ÀªÀðÀ ¸À¸ÀåUÀ¼À°è PÀAqÀÄ§gÀÄªÀ ¸À¸ÀågÀ¸À (R¤d+¤ÃgÀÄ) ªÉÄÃ®ÄäR ZÀ®£ÉAiÀÄ §UÉÎ ªÀiÁ»w
¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. EzÉÃ ¥ÀªÀðªÀÅ ¸À¸ÀåUÀ¼À DºÁgÉÆÃvÀàwÛAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¸ÀÄvÀÛzÉ.
¥ÁætÂ ±Á¸ÀÛç
¹AzsÀÆ §AiÀÄ°£À £ÁUÀjPÀvÉAiÀÄ d£ÀjUÉ C£ÉÃPÀ ¥ÁætÂUÀ¼À §UÉÎ w½¢vÀÄÛ. CªÀgÀÄ C£ÉÃPÀ ¥ÁætÂUÀ¼À£ÀÄß DºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ
EvÀgÀ GzÉÝÃ±ÀPÉÌ ¸ÁPÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
ªÉÊ¢PÀ PÁ®zÀ ¸Á»vÀåzÀ®Æè ¥ÁætÂ ±Á¸ÀÛçzÀ §UÉÎ ªÀiÁ»w ¤ÃqÀÄvÀÛz.É F PÀÈwUÀ¼ÀÄ ¥ÁætÂUÀ¼À §UÉÎ CªÀÅUÀ¼À ªÀVÃðPÀgÀt.
CªÀÅUÀ¼À gÀÆ¥ÀÅgÉÃμÉ, ¨sÀÆæt±Á¸ÀÛç ¥ÁætÂUÀ½UÉ §gÀÄªÀ gÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß UÀÄt¥Àr¸ÀÄªÀ jÃwAiÀÄ §UÉÎ ªÀiÁ»w ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
AiÀÄdÄªÉÃðzÀªÀÅ £ÀªÀÄUÉ 21 §UÉAiÀÄ ºÁªÀÅUÀ¼ÀÄ, QÃlUÀ¼ÀÄ, ªÀÄvÀÄÛ C£ÉÃPÀ jÃwAiÀÄ ¨ÁåQÖÃjAiÀÄUÀ¼À §UÉÎ ªÀiÁ»w ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
ªÀd¸À£ÉAiÀÄ ¸ÀA»vÀªÀÅ PÀÄzÀÄgÉAiÀÄ ªÀÄÆ¼ÉUÀ¼À §UÉÎ ªÀiÁ»w ¤ÃqÀÄvÀÛz.É
8
±ÀjÃgÀ±Á¸ÀÛç
¥ÁæaÃ£À UÀæAxÀUÀ¼ÁzÀ AiÀÄdÄªÉÃðzÀ ªÀÄvÀÄÛ ±ÀvÀ¥ÀxÀ ¨ÁæºÀätzÀ°è ªÀiÁ£ÀªÀ£À°ègÀÄªÀ 360 ««zsÀ jÃwAiÀÄ ªÀÄÆ¼ÉUÀ¼À §UÉÎ
G¯ÉèÃT¸ÀÄvÀÛzÉ.
CxÀªÀðtªÉÃzÀ ªÀÄvÀÄÛ §ÈºÀzÁgÀtåPÀ G¥À¤μÀvï PÉ®ªÀÅ ±Á¸ÀÛç aQvÀìPÀ «zsÁ£ÀUÀ¼À §UÉÎ ªÀiÁ»w ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. DgÉÆÃUÀåªÀ£ÀÄß
PÁAiÀÄÄÝPÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀPÉÌ ±ÀjÃgÀzÀ ªÀÄÄRå zÀæªÀUÀ¼ÁzÀ ªÁvÀ-¦vÀÛ-PÀ¥sÀ JA§ wæ«zsÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀªÀÄ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ¤ªÀð»¸ÀÄªÀÅzÀgÀ PÀÄjvÀÄ
ºÉÃ¼ÀÄvÀÛzÉ.
±ÀjÃgÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄ ¤RgÀ ªÀiÁ»w E®è¢gÀÄªÁUÀ C£ÀÄ¨sÀªÀzsÁjvÀ ±À¸ÀÛçaQvÁì ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¹vÀÄ ¸À¸ÉÃjAiÀÄ£ï aQvÁì
«zsÁ£À ¨É¼É¢vÀÄÛ. J®§ÄUÀ¼À eÉÆÃqÀuÁ PË±À®å ¨sÁgÀwÃAiÀÄjUÉ w½¢vÀÄÛ.
OμÀzsÀ ±Á¸ÀÛç
IÄUÉéÃzÀzÀ G¥À ªÉÃzÀªÁzÀ “DAiÀÄÄªÉÃðzÀ” £ÀªÀÄUÉ ¥ÁæaÃ£À OμÀzÀ «eÁÕ£ÀzÀ §UÉÎ ªÀiÁ»w ¤ÃqÀÄªÀ ªÉÆzÀ®Ä
PÀÈwAiÀiÁVzÉ.
ZÀgÀPÀ£À ‘ZÀgÀPÀ ¸ÀA»vÉ’AiÀÄ°è gÉÆÃUÀzÀ ¥ÀvÉÛ, gÉÆÃUÀUÀ¼À ªÀVÃðPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ gÉÆÃUÀ aQvÉìAiÀÄ §UÉÎ w½¸ÀÄvÁÛ£É. vÀ£Àß
PÀÈwAiÀÄ°è gÀPÀÛ ¥ÀjZÀ®£ÉAiÀÄ §UÉÎ ªÀiÁ»w ¤ÃrzÁÝ£É,
±ÀÄ±ÀÆævÀ£À ‘±ÀÄ±ÀÄævÀ ¸ÀA»vÉ’AiÀÄ°è ±À¸ÀÛçaQvÉìAiÀÄ §UÉÎ w½¸ÀÄvÁÛ£É. PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁzÀgÀ¸ÀªÀ£ÀÄß ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ ±Á¸ÀÛçzÀ°è
§¼À¹zÀÄÝ ¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ CvÀÄå£ÀßvÀ PÉÆqÀÄUÉ.
ZË®ªÀÄÄUÁæ ªÀÄgÀzÀ JuÉÚAiÀÄ£ÀÄß PÀÄμÀÖgÉÆÃUÀPÉÌ §¼À¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. »ÃUÉ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ ªÀÄ£ÀÄμÀå, ¥ÁætÂUÀ¼À ¸Á® aQvÁì
«zsÁ£ÀzÀ°è vÀÄA¨Á ªÀÄÄAzÉªÀgÉ¢zÀÝgÀÄ.
£ËPÀ ¤ªÀiÁðt
¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀwÃAiÀÄjUÉ ºÀqÀUÀÄ ¤ªÀiÁðt PÀ¯É w½¢vÀÄÛ. ¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ ºÀqÀUÀÄ/ £ËPÁ ¤ªÀiÁðt PÀ¯ÉAiÀÄ
ªÉÆzÀ® ¥ÀÅgÁªÉ zÉÆgÀQzÀÄÝ ‘¯ÉÆÃxÁ¯ï’£À°è ºÀqÀUÀÄ PÀmÉÖAiÀÄ zÁR¯É. ºÀqÀUÀÄ ¤ªÀiÁðtPÉÌ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV vÉÃUÀzÀ ªÀÄgÀ
§¼À¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
ªÉÃzÀPÁ®ªÀ£ÀÄß £ËPÁ ¤ªÀiÁðt «μÀAiÀÄzÀ°è “PÀvÀÛ¯ÉAiÀÄ AiÀÄÄUÀ” JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ KPÉAzÀgÉ F PÁ®zÀ zÁR¯ÉUÀ¼ÀÄ
®¨sÀåªÁV®è.
gÀd¥ÀÇvÀgÀ zÉÆgÉ ¨sÉÆÃdgÁd gÀa¹zÀ UÀæAxÀ ‘AiÀÄÄQÛ PÀ®àvÀgÀÄ’ PÀÈw ºÀqÀUÀÄ ¤ªÀiÁðtzÀ ««zsÀ ªÀiÁ»w ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. 2
ªÀiÁzÀjAiÀÄ ºÀqÀV£À §UÉÎ ºÉÃ¼ÀÄvÁÛzÉ 1. ¸ÁªÀiÁ£Àå 2. «±ÉÃμÀ ºÀqÀUÀÄ.
¥Àæw ºÀqÀUÀÄ ‘£ÀªÀ ¨sÀAzÀ£À T¯Á’ JA§ UÀnÖAiÀiÁUÀ ¯ÉÆÃºÀ¢AzÀ ªÀiÁrzÀ vÀ¼ÀºÀ¢AiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢vÀÄÛ. ¸ÀªÀÄÄzÀæAiÀiÁ£ÀzÀ
¢PÀÌ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À®Ä ‘ªÀÄvÀìöå AiÀÄAvÀ’æ ªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rzÀgÀÄ. CzÀ£ÉßÃ AiÀÄÄgÉÆÃ¦AiÀÄ£ÀßgÀÄ “ªÀÄj£Àj PÀA¥Á¸ï” JA§ ºÉ¸Àj£À°è
C©üªÀÈ¢ÞUÉÆ½¹zÀgÀÄ.
bÀvÀæ¥Àw ²ªÁf ªÀÄºÁgÁdgÀ£ÀÄß “¨sÁgÀwÃAiÀÄ £ËPÁ ¸ÉÃ£ÉAiÀÄ ¦vÁªÀÄºÀ” JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ.
¯ÉÆÃºÀ ±Á¸ÀÛç/UÀtÂUÁjPÉ
EvÀgÀ «eÁÕ£ÀzÀAvÉ ¯ÉÆÃºÀ ±Á¸ÀÛçªÀÅ PÀÆqÀ ¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀæUÀwAiÀiÁVzÀÄÝ CxÀªÀðt ªÉÃzÀzÀ°è ¯ÉÆÃºÀUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß
“gÀ¸À¹¢Þ” JAzÀÄ ªÀtÂð¸À¯ÁVzÉ CxÀð±Á¸ÀÛçzÀ°è gÀ¸À«zÀÝA JAzÀÄ ªÀtÂð¸À¯ÁVzÉ. CxÀð±Á¸ÀÛç ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ UÀæAxÀUÀ¼ÁzÀ CμÁÖAUÀ
¸ÀAUÀæºÀ ZÀgÀPÀ ¸ÀA»vÉAiÀÄ°è ¯ÉÆÃºÀªÀ£ÀÄß ¨sÀ¸Àä ªÀiÁqÀÄªÀ «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ªÀtÂð¸À¯ÁVzÉ.
ªÉÄºÀÄæ°AiÀÄ°ègÀÄªÀ GQÌ£À ¸ÀÛA¨sÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ ¯ÉÆÃºÀ ±Á¸ÀÛçzÀ ¥ÀjtwAiÀÄ §UÉÎ GvÀÛªÀÄ GzÁºÀgÀuÉ.
¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀwÃAiÀÄjUÉ a£Àß, ¨É½î, vÁªÀÄæ, ªÀdæ, CªÀÄÈvÀ²¯É ªÀÄÄAvÁzÀ UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄÄªÀ jÃwAiÀÄÄ, PÉ®¸À
ªÀiÁqÀÄªÀ «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ w½¢zÀÝªÀÅ JAzÀÄ ªÉÄUÀ¸ÁÛ¤Ã¸ï w½¹zÁÝ£É. PËn®å£ÀÄ UÀtÂUÀ¼À «μÀAiÀÄªÀ£ÀÄß «¸ÁÛgÀªÁV ºÉÃ½gÀÄªÀ£ÀÄ
ªÀgÁºÀ«ÄÃgÀ£ÀÄ §ÈºÀvï ¸ÀA»vÉAiÀÄ°è ¨sÀÆPÀA¥À ¥À¨æ sÉÃzÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁgÀtªÀ£ÀÄß ºÉÃ½gÀÄªÀ£ÀÄ.
EAf¤AiÀÄjAUï ªÀÄvÀÄÛ ªÁ¸ÀÄÛ²®à
9
¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¤ªÀiÁðtªÁVzÀÝ ¸ÀÆÛ¥ÀUÀ¼ÀÄ, «ºÁgÀUÀ¼ÀÄ, zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ CgÀªÀÄ£ÉUÀ¼ÀÄ DV£À PÁ®zÀ vÁAwæPÀ
PÀÄ±À®vÉUÉ »rzÀ PÉÊUÀ£ÀßrAiÀiÁVzÉ, EzÀ£ÀÄß ªÁ¸ÀÄÛ²®àUÀ¼À ‘¸ÁÜ¥ÀvÀå ±Á¸ÀÛç’ JAzÀÄ PÀgÉ¢zÁÝgÉ.
¸ÀÆÛ¥ÀUÀ¼ÀÄ - ¸ÀAa ¸ÀÆÛ¥À; UÀÈºÀAvÀgÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ; J¯ÉÆèÃgÀ J°¥sÉAmÁ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ; PÉÊ¯Á¸À£ÁxÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ EvÁå¢.
WÀlPÀ – 1
PÀ¯ÉUÀ¼ÀÄ:-
¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÀÄÆwð ²®àªÀÅ vÀÄA¨Á C©üªÀÈ¢ÞUÉÆArvÀÄ. EzÀgÀ DzsÁgÀ £ÀªÀÄUÉ ¹AzsÀÆ §AiÀÄ°£À £ÁUÀjÃPÀvÉAiÀÄ PÁ®zÀ°è
¹UÀÄvÀÛzÉ. GzÁ: ªÉÄºÀAeÉÆÃzÁgï£À°è ¹QÌgÀÄªÀ £Álå ¨sÀAVAiÀÄ ºÉtÂÚ£À ªÀÄÆwð, UÀqÀØ«gÀÄªÀ ªÀÄ£ÀÄµÀå£À ªÀÄÆwð, ºÀgÀ¥ÀàzÀ°è
zÉÆgÉwgÀÄªÀ ªÀiÁvÀÈzÉÃªÀvÉAiÀÄ «UÀæºÀ; ¯ÉÆÃxÁ®£À°è ¹QÌgÀÄªÀ PÀAa£À £ÁAiÀÄAiÀÄ ªÀÄÆwðUÀ¼ÀÄ.
ªÀiËgÀågÀ PÁ®zÀ PÀ¯É, ªÁ¸ÀÄÛ²®àPÉÌ C£ÉÃPÀ GvÀÛªÀÄ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ ¹UÀÄvÀÛzÉ.
1. ¸ÀÛA¨sÀUÀ¼ÀÄ – C±ÉÆÃPÀ£À PÁ®zÀ C£ÉÃPÀ ¸ÀÛA¨sÀUÀ¼ÀÄ UÀAUÁ£À¢AiÀÄ ¥ÁvÀæzÀ°è ºÉZÁÑV PÀAqÀÄ§gÀÄvÀÛzÉ. EªÀÅ KPÀ²¯É¬ÄAzÀ
¤«ÄðvÀªÁVzÉ. EzÀPÉÌ GvÀÛªÀÄ GzÁºÀgÀuÉAiÉÄAzÀgÉ ¸ÁgÀ£ÁxÀ ¸ÀÜA§. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß zsÀªÀÄð¸ÀÜA§UÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉ¢zÁÝ£É.
2. CgÀªÀÄ£ÉUÀ¼ÀÄ – EªÀgÀ CgÀªÀÄ£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄgÀ¢AzÀ ¤ªÀiÁðtªÁVzÀÝjAzÀ PÁ®ZÀPÀæzÀ ºÉÆqÉvÀPÉÌ ¹®ÄQ £Á±ÀªÁVzÉ. CzÀgÀ
CªÀ±ÉÃµÀUÀ¼ÀÄ EwÛÃZÉUÉ zÉÆgÉwzÉ. ¥ÁmÁßzÀ°è 100 PÀA§UÀ¼À «±Á® CAUÀ¼À ¥ÀvÉÛAiÀiÁVzÉ.
EªÀgÀ CgÀªÀÄ£ÉAiÀÄ ªÉÊ¨sÀªÀªÀ£ÀÄß VæÃPÀ §gÀºÀUÁgÀ ªÉÄUÁ¸ÀÛ¤Ã¸ï, aÃ¤ ¥ÀæªÁ¹UÀ µÁ»AiÀiÁ£ï, C¥sïWÁ¤¸ÁÛ£ÀzÀ PÀÄªÀÄæºÁgÀ£À°è
zÉÆgÉwgÀÄªÀ CªÀ±ÉÃµÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄyð¸ÀÄvÀÛzÉ.
3. UÀÄºÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ – eÉÊ£À ªÀÄvÀÄÛ ¨ËzÀÞ ¸À£Áå¹UÀ¼À zsÁå£Á¸ÀQÛUÁV ¤ªÀiÁðtzÀAvÀªÀÅUÀ¼ÀÄ, zsÁ«ÄðPÀ GzÉÝÃ±ÀPÉÆÌÃ¸ÀÌgÀªÉÃ

¤ªÀiÁðtªÁUÀÄwÛgÀÄªÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¤«ÄðvÀ UÀÄºÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAzÉ vÀÄA¨Á PÀ¯ÁvÀäPÀªÁV ¤ªÀiÁðtªÁV PÀ¯ÉAiÀÄ L¹jAiÀÄ£ÀÄß
¥ÀæzÀ±Àð£À ªÀiÁqÀÄwÛªÉ.
GzÁ:- §gÁ§gÁ, £ÁUÁdÄð£À, GzÀAiÀÄVj, LºÉÆ¼É EvÁå¢.
4. ¸ÀÆÛ¥ÀUÀ¼ÀÄ – C±ÉÆÃPÀ£ÀÄ C£ÉÃPÀ ¸ÀÆÛ¥ÀUÀ¼À£ÀÄß PÀnÖ¹zÁÝ£É. EnÖUÉ CxÀªÁ ²¯É¬ÄAzÀ UÀÄªÀÄämÁPÁgÀzÀ°è gÀa¹gÀÄªÀ DPÀÈwAiÀiÁ
¸ÀÆÛ¥À EªÀÅ C®APÁjPÀ zÁégÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ¸ÀÆvÀÛ®Æ PÀ¯ÁPÀÈwUÀ½AzÀ DªÀÈvÀªÁzÀ ¨ÉÃ°AiÀiÁPÁgÀzÀ gÀZÉ£À¬ÄzÉ.
GzÁºÀgÀuÉ:- ¸ÁAa ¸ÀÆÛ¥À.
ªÀiËgÉÆåÃvÀÛgÀ PÁ®ªÀ£ÀÄß ªÀÄÆwð ²®à PÀ¯ÉAiÀÄ “¸ÀÄªÀtðAiÀÄÄUÀ” J£ÀÄßªÀgÀÄ. ¥ÀæªÀÄÄRªÁV 3 PÀ¯É ¨sÁgÀvÀzÀ°è
C©üªÀÈ¢ÞUÉÆArvÀÄ (1) UÁAzsÁgÀ PÀ¯É (2) ªÀÄzsÀÄgÁ PÀ¯É (3) CªÀÄgÁªÀw PÀ¯É
1. UÁAzsÁgÀ PÀ¯É - ¥ÀæªÀÄÄRªÁV VæÃPï PÀ¯É¬ÄAzÀ ¥Àæ¨sÁ«vÀUÉÆArvÀÄ. EzÀ£ÀÄß “EAqÉÆÃ-VæÃPï PÀ¯É” J£ÀÄßªÀgÀÄ. F
PÀ¯ÉAiÀÄ£ÀÄß “¨sÁgÀwÃAiÀÄ ºÀÈzÀAiÀÄªÀ£ÀÄß VæÃPï PÉÊUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ” JAzÀÄ EwºÁ¸ÀPÁgÀgÀÄ ªÀtÂð¹zÁÝgÉ.
«UÀæºÀUÀ¼À£ÀÄß £ÉÊdgÀÆ¥ÀzÀ°è CAzÀgÉ ¨ÁºÀå ¸ËAzÀAiÀÄðPÉÌ ºÉaÑ£À MvÀÄÛ ¤Ãr ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ.
ªÀÄxÀÄgÁ PÀ¯É – F PÀ¯É ¸ÀA¥ÀÆtð zÉÃ²ÃAiÀÄ PÀ¯ÉAiÀiÁVvÀÄÛ. F PÀ¯ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀ¸ÀÄÛ eÉÊ£ÀzsÀªÀÄð, ªÉÊ¢PÀzsÀªÀÄð ªÀÄvÀÄÛ ¨ËzÀÞ
zsÀªÀÄð.
F PÀ¯ÉAiÀÄÄ ªÀÄÆwðUÀ¼À£ÀÄß PÉA¥ÀÄ ªÀÄgÀ¼ÀÄ ²¯ÉAiÀÄ°è ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ. F ªÀÄÆwðUÀ¼À£ÀÄß ºÉZÁÑV zsÁ«ÄðPÀ ªÀÄvÀÄÛ DzsÁåwäPÀ
¥Àæ¨sÁªÀ EvÀÄÛ.
ªÉÆzÀ®Ä eÉÊ£À wÃxÀðAPÀgÀ, §ÄzÀÞ ºÁUÀÆ ¨ÉÆÃ¸ÀvÀé£À ªÀÄÆwðUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¹zÀÄÝ F ªÀÄxÀÄgÁ PÀ¯É.
gÀÄAqÀ«®èzÀ PÁ¤µÀÌ£À ªÀÄÆwðAiÀÄÄ F PÀ¯ÉAiÀÄ CzÀÄãvÀ gÀZÀ£É. F PÀ¯ÉAiÀÄÄ ¢£À¤vÀåzÀ fÃªÀ£ÀPÉÌ ¸ÀA¨sÀA¢¹zÀ ªÀÄÆwð avÀU
æ À¼À£ÀÄß
CgÀtå avÀæUÀ¼À£ÀÄß, ¥ÀQëUÀ½UÉ DºÁgÀ ¤ÃqÀÄwÛgÀÄªÀ avÀæ gÀa¹zÉ. ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄðPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ §ÄzÀÞ£À fÃªÀ£ÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ
WÀl£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À a£ÉíUÀ¼À£ÀÄß ªÉÆzÀ®Ä ²®àgÀÆ¥ÀzÀ°è ¤«Äð¹zÀÄÝ ªÀÄxÀÄgÁ PÀ¯É.
CªÀÄgÁªÀw PÀ¯É - zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ°è CzÀgÀ®Æè DAzsÀæ¥ÀæzÉÃ±À ¨sÁUÀzÀ°è C©üªÀÈ¢ÞUÉÆAqÀAvÀºÀ PÀ¯É, ¸ÀA¥ÀÆtð zÉÃ² PÀ¯É,
ªÀÄxÀÄgÁ PÀ¯ÉAiÀÄ ¥Àæ¨Ás ªÀPÉÌ M¼ÀUÁV ¨É¼ÉzÀAvÀºÀ PÀ¯É, F PÀ¯ÉAiÀÄ ¥ÀæªÄÀ ÄR ªÀ¸ÀÄÛ ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄð.
10
F PÀ¯ÉAiÀÄÄ §ÄzÀÞ£À ºÁUÀÆ PÉ®ªÀÅ gÁdgÀ ªÀÄÆwðUÀ¼À£ÀÄß CªÀÄÈvÀ ²¯ÉAiÀÄ°è PÉvÀÛ¯ÁVzÉ.
UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®zÀ ªÀÄÆwð ²®àPÀ¯É
UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®ªÀ£ÀÄß PÀ¯É, ªÁ¸ÀÄÛ²®à, ¸Á»vÀå «µÀAiÀÄzÀ°è ‘¸ÀÄªÀtðAiÀÄÄUÀ’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÀ¯Á ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ
«zÉÃ±ÀUÀ¼À®Æè ºÀgÀrvÀÄ. ¸ÁgÁ£ÁxÀzÀ°ègÀÄªÀ §ÄzÀÞ£ÀÄ vÀ£Àß ¥ÀæªÀZÀ£ÀªÀ£ÀÄß ¨sÉÆÃ¢ü¸ÀÄwÛgÀÄªÀ «UÀæºÀ, UÁé°AiÀÄgï£À C¥ÀìgÉAiÀÄgÀÄ,
²ªÀ, «µÀÄÚ, ¸ÀÆAiÀÄð PÁwðPÉÃAiÀÄgÀ ªÀÄÆwðUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄPÀªÁzÀªÀÅ.
UÀÄ¥ÀÛgÀÄ ªÀÄÆwðUÀ¼À ¯ÁªÀtåPÉÌ ºÉZÀÄÑ MvÀÄÛ PÉÆqÀzÉ CAvÀB ±ÀQÛ ºÁUÀÆ ±ÁAvÀ ªÀÄÄR¨sÁªÀPÉÌ MvÀÄÛ ¤ÃrzÁÝgÉ.
avÀæPÀ¯É
ªÀiÁ£ÀªÀ¤UÉ ¨sÁµÉ ªÀÄvÀÄÛ °¦ w½¢gÀ¢zÀÝ (¥ÁæUÉÊwºÁ¸À) PÁ®¢AzÀ®Æ avÀæPÀ¯É ¨É¼ÉzÀÄ§A¢zÉ. EzÀ£ÀÄß D PÁ®zÀ UÀÄºÁavÀæUÀ¼ÀÄ
¤gÀÆ¦¹zÉ. F avÀæUÀ¼À°è ¸ÀªÀiÁ£ÀåªÁV ©½, PÀ¥ÀÄà ªÀÄvÀÄÛ PÉA¥ÀÄ §tÚªÀ£ÀÄß §¼À¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. ºÉZÁÑV ¨ÉÃmÉAiÀiÁqÀÄªÀ, ¸ÀAVÃvÀ,
PÀÄzÀÄgÉ, ¸ÀªÁj ªÀÄÄAvÁzÀ avÀæUÀ¼À£ÀÄß ºÉZÁÑV PÁt§ºÀÄzÀÄ.
CdAvÁ avÀæPÀ¯É
±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ PÁ®zÀ°è DgÀA¨sÀªÁzÀ F avÀPæ À¯É – MlÄÖ CdAvÁzÀ°è 29 UÀÄºÉUÀ¼À ¥ÉÊQ 16 UÀÄºÉUÀ¼À°è ªÀtðavÀæUÀ½ªÉ UÀÄºÉAiÀÄ
UÉÆÃqÉUÀ¼À ºÁUÀÆ ZÁªÀtÂUÀ¼À ªÉÄÃ¯É §ÄzÀÞ£À fÃªÀ£À avÀæªÀ£ÀÄß awæ¸À¯ÁVzÉ. ‘§ÄzÀÞ£À ¥À¯æ ÉÆÃ¨sÀ£É’ ºÁUÀÆ ¥ÀÄ®PÉÃ²ÃAiÀÄ
D¸ÁÜ£ÀzÀ°ègÀÄªÀ ¥À¶ðAiÀiÁ gÁAiÀÄ¨sÁjAiÀÄ zÀÈ±ÀåUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁVzÉ.
CdAvÁ UÀÄºÉAiÀÄÄ C£ÉÃPÀ ¯ËTPÀ ªÀÄvÀÄÛ C¯ËTPÀ avÀæUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ ºÁUÀÆ ªÀtðavÀæ dUÀwÛ£À°è ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ ¸ÁzsÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß
©A©¸ÀÄvÀÛzÉ.
UÀÄ¥ÀÛgÀ PÁ®zÀ PÀ¯É
1. PÀlÖqÀ ¤ªÀiÁðt PÁAiÀÄðzÀ°è ªÀÄºÀvÀézÀ §zÀ¯ÁªÀuÉ PÀAqÀÄ§AzÀªÀÅ.
2. PÀ®ÄèUÀ¼À£ÀÄß PÉwÛ EnÖUÉAiÀÄAvÉ eÉÆÃr¹ PÀlÖqÀ ¤«Äð¸ÀÄªÀ PÉ®¸À DgÀA¨sÀªÁVzÀÄÝ EzÉÃ PÁ®zÀ°è
3. UÀ¨sÀðUÀÈºÀzÀ M¼ÀUÉ AiÀiÁªÀÅzÉÃ «±ÉÃµÀ PÉvÀÛ£ÉUÀ¼À°èzÉ ªÉÄÊAiÀÄ°è C®APÁjPÀ PÉvÀÛ£É PÀAqÀÄ§AzÀªÀÅ.
4. ªÀÄÆwð PÉvÀÛ£ÉUÉ PË±À®å¥ÀÆtðªÁVvÀÄÛ.
RdÄgÁºÉÆÃ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ
ªÀÄzsÀå¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ gÀd¥ÀÆvÀ zÉÆgÉUÀ¼ÁzÀ “ZÀAqÉÃ®gÀÄ” ¤ªÀiÁðtªÀiÁrzÀAvÀºÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ.
E°è£À zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæªÀÄÄRªÁV F jÃw «AUÀr¸À¯ÁVzÉ.
1. ¥À²ÑªÀÄzÀ UÀÄA¦£À zÉÃªÁ®AiÀÄ
2. F±Á£Àå UÀÄA¦£À zÉÃªÁ®AiÀÄ
3. zÀQët UÀÄA¦£À zÉÃªÁ®AiÀÄ
4. ªÀÄÆwð ²®àUÀ¼ÀÄ
MlÄÖ 85 zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ ¤ªÀiÁðtªÁVzÀÄÝ, PÉÃªÀ® 23 zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀÄ¹ÜwAiÀÄ°è G½¢zÉ.

1. ¥À²ÑªÀÄ UÀÄA¦£À zÉÃªÁ®AiÀÄ :
(1) ªÀgÁºÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ
(2) ®PÀët zÉÃªÁ®AiÀÄ
(3) PÀAzÁjAiÀÄ ªÀÄºÁzÉÃªÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ
(4) zÉÃ« dUÀzÀA¨sÁ zÉÃªÁ®AiÀÄ
(5) avÀæ UÀÄ¥ÀÛ zÉÃªÁ®AiÀÄ
(6) «±Àé£ÁxÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÀA¢ zÉÃªÁ®AiÀÄ
(7) ¨Ë£ï ¸Ázsï AiÉÆÃV¤ ªÀÄvÀÄÛ ¯Á¯ïUÀÄt ªÀÄºÁzÉÃªÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ
2. F±Á£Àå UÀÄA¦£À zÉÃªÁ®AiÀÄ
(1) ¥Á±Àéð£ÁxÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ
11
(2) D¢£ÁxÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ
(3) ±ÁAw£ÁxÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ
(4) WÀUÀAw zÉÃªÁ®AiÀÄ
(5) DªÁj zÉÃªÁ®AiÀÄ
(6) ªÁªÀÄ£À zÉÃªÁ®AiÀÄ
3. zÀQëtzÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ
(1) zÀÄ¯Á¢AiÉÆÃ zÉÃªÁ®AiÀÄ
(2) ZÀvÀÄgï ¨sÀÄd zÉÃªÁ®AiÀÄ
4. ²®àPÀ¯É – RdÄgÁªÉÇ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ “«ÄxÀÄ£À ²®à”UÀ½UÉ ºÉ¸ÀgÀÄªÁ¹AiÀiÁVzÉ ªÁvÁåAiÀÄ£À£À PÁªÀÄ¸ÀÆvÀæzÀ §ºÀÄvÉÃPÀ
¨sÀAVUÀ¼À£ÀÄß PÉvÀÛ¯ÁVzÉ.
F zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ PÁ¼ÀªÀÄÄR ¥ÀAxÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÉÃAzÀæªÁVvÀÄÛ. ªÀiËAl C§Ä«£À eÉÊ£À zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ Mr¹AiÀiÁzÀ
zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ.
ªÀiËAl C§Ä«£À eÉÊ£À zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ – EzÀÄ ¸ÉÆÃ¼ÀAQ gÀd¥ÀÆvÀgÀ PÁ®zÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÁVªÉ. ‘gÁd¸ÁÜ£ÀzÀ ªÀiËAl
C§Ä«£À°è ¤«Äð¸À®ànÖzÉ. E°è£À zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ JvÀÛgÀzÀ ªÉÃ¢PÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É PÀlÖ¯ÁVzÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV MAzÀÄ UÀ¨sÀðUÀÄr,
MAzÀÄ ¸À¨sÁ UÀÈºÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁvÀæ ºÉÆA¢zÉ. UÀ¨sÀð UÀÄrAiÀÄ ªÉÄÃ¯É §ºÀÄ¸ÀASÉåAiÀÄ aPÀÌ ²RgÀUÀ½AzÀ C®APÀÈvÀªÁVzÉ. M¼ÀªÉÄÊUÀ¼ÀÄ
UÀÄA§zÀAvÉ PÁtÄªÀ ºÁUÉ PÉvÀÛ¯ÁVzÉ.
F ±ÉÊ°AiÀÄ CvÀåAvÀ UÀªÀÄ£ÁºÀð ®PÀëtªÉAzÀgÉ EzÀgÀ ¸ÀÆPÀëöä ¸ÀÄAzÀgÀ C®APÁjPÀ vÀA¥ÁzÀ ©½ CªÀÄÈvÀ ²¯É¬ÄAzÀ PÀlÖ¯ÁzÀ
zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÉÃ “ªÀiËAl-C§Ä-zÉÃªÁ®AiÀÄ” M¼À¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ CvÀåAvÀ ¸ÀÆPÀëöä ªÀÄvÀÄÛ C®APÁjPÀ PÉvÀÛ£ÉUÀ½AzÀ PÀÆrzÉ.
1. £ÉÃ«Ä£ÁxÀ£À zÉÃªÁ®AiÀÄ
2. D¢£ÁxÀ£À zÉÃªÁ®AiÀÄ
3. IÄµÀ¨sÀ£ÁxÀ£À zÉÃªÁ®AiÀÄ ¥ÀæzsÁ£À zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ
Mr¸ÁìzÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ
EAqÉÆÃ-DAiÀÄð£À ±ÉÊ°AiÀÄ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. EzÀÄ PÀAqÀÄ §gÀÄªÀÅzÀÄ ¨sÀÄªÀ£ÉÃ±ÀégÀ, ¥ÀÄj,
PÉÆÃ£ÁPïð £ÀUÀgÀUÀ¼À ¸ÀÄvÀÛªÀÄÄvÀÛ.
°AUÀgÁd zÉÃªÁ®AiÀÄ – C£ÀAvÀªÀªÀÄð£À JA§ Mj¸ÁìzÀ UÀAUÀ ªÀÄ£ÉvÀ£ÀzÀ gÁd EzÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ£ÀÄ.
EzÀÄ 4 ««zsÀ jÃwAiÀÄ aPÀÌ ªÀÄvÀÄÛ zÉÆqÀØ jÃwAiÀÄ ²RgÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ²RgÀªÀÅ vÀ£ÀßzÉÃ DzÀ CPÀëzÀ
ªÉÄÃ¯É ¤AwgÀÄªÀAwzÉ. vÀÄ¢AiÀÄ ªÉÄÃ¯É PÀ°è£À ZÀPÀæ QjÃl«zÀÄÝ, zÉÃªÁ®AiÀÄzÀ°è ¥ÁæxÀð£Á PÉÆÃuÉ, £ÀÈvÀå/£Álå ¸ÀÜ¼À, ¸À¨sÁUÀÈºÀ
ªÀÄvÀÄÛ UÀ¨sÀð UÀÄrUÀ½ªÉ.
F zÉÃªÁ®AiÀÄzÀ DªÀgÀt aPÀÌ aPÀÌ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ½AzÀ vÀÄA©zÉ ºÁUÀÆ J®èªÀÇ ªÀÄÄRå zÉÃªÁ®AiÀÄzÀ «£Áå¸ÀªÀ£ÉßÃ
ºÉÆA¢zÉ JA§ÄzÀÄ «±ÉÃµÀ.
ªÀÄÄPÉÛÃ±ÀégÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ – EzÀ£ÀÄß ‘Mj¸Áì PÀ¯ÉAiÀÄ gÀvÀß’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ, EzÀÄ vÀ£Àß PÉvÀÛ£ÉUÀ½AzÀ ¥Àæ¹zÀÞªÁVzÉ PÀ½AUÀ
ªÁ¸ÀÄÛ²®àPÉÌ GvÀÛªÀÄ GzÁºÀgÀuÉ
PÉÆ£ÁPïð ¸ÀÆAiÀÄð zÉÃªÁ®AiÀÄ – Mj¸ÁìzÀ ¥ÀÄjf¯ÉèAiÀÄ°èzÉ F GzÁºÀgÀuÉAiÀiÁVzÉ. UÀAUÀgÁd 1£ÉÃ £ÀgÀ¹AºÀ EzÀ£ÀÄß
¤«Äð¹zÀ£ÀÄ. EzÀ£ÀÄß ‘PÀ¥ÀÄà ¥ÀUÉÆÃqÁ’ JAzÀÄ PÀgA
É iÀÄÄvÁÛgÉ.
¥ÀÄjAiÀÄ dUÀ£ÁßxÀ
¨sÁgÀvÀ zÉÃ±ÀzÀ E£ÉÆßAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRzÉÃªÁ®AiÀÄ ¥ÀÄjAiÀÄ dUÀ£ÁßxÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ. EzÀ£ÀÄß UÀAUÀgÁd C£ÀAvÀªÀªÀÄð£ÀÄ
¤«Äð¹zÀ£ÀÄ. EzÀ£ÀÄß “©½AiÀÄ ¥ÀUÉÆÃqÀ” JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
zÉÃªÀgÀ «UÀæºÀ ªÀÄgÀzÀ ¥ÀæwªÉÄAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ. ¨Á®¨sÀzÀ,æ ¸ÀÄ§zÀæ, dUÀ£ÁßxÀ£À ¥ÀæwªÉÄAiÀÄ£ÀÄß PÉvÀÛ¯ÁVzÉ.
¥À®èªÀ, ZÉÆÃ¼À ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁAqÀågÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼ÀÄ
12
¥À®èªÀ – zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÀ¯ÉUÉ ¥À®èªÀgÀÄ ¤ÃrgÀÄªÀ PÉÆqÀÄUÉ ®¥ÁgÀ, ¤ªÀiÁðt PÉëÃvÀæzÀ°è ºÉÆ¸À §UÉAiÀÄ vÀAvÀæªÀ£ÀÄß §¼À¹zÀgÀÄ,
ªÀÄgÀzÀ §zÀ®Ä PÀ°è£À §¼ÀPÉ ªÀiÁrzÀgÀÄ EzÀjAzÀ ±ÀvÀªÀiÁ£À PÀ¼ÉzÀgÀÄ E£ÀÄß UÀnÖAiÀiÁV ¤AwzÉ.
ªÀÄºÉÃAzÀæªÀªÀÄð£À ¥À®èªÀgÀ ¥Àæ¹zÀÞ zÉÆgÉ. EªÀ£À CªÀ¢üAiÀÄ°è (1) ²¯Á ¸ÀÛA¨sÀUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¤ªÀiÁðtUÉÆArgÀÄªÀ
ªÀÄAl¥ÀUÀ¼ÀÄ EzÀgÀ MAzÀÄ ®PÀët.
(2) ²¯Á §AqÉUÀ¼À£ÀÄß PÉÆgÉAiÀÄÄªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ ¤ªÀiÁðtªÁVzÉ. GzÁ: C£ÀAvÀ±ÀAiÀÄ£À ªÀÄAl¥À,
£ÀgÀ¹AºÀ ªÀªÀÄð£À 1£ÀÄ ¤«Äð¹zÀ ªÀÄºÁ§°¥ÀÄgÀA PÀ¯ÉUÉ ¥À®èªÀgÀ PÉÆqÀÄUÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Áj ºÉÃ¼ÀÄwÛzÉ. GzÁ:- ªÀgÁºÀ ªÀÄAl¥À;
§AqÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É PÉwÛgÀÄªÀ CdÄð£À£À vÀ¥À¸ÀÄì, UÀAUÁªÀvÀgÀt GvÀÛªÀÄ GzÁºÀgÀuÉ: PÁ®PÀæªÉÄÃt ¥À®èªÀgÀ ±ÉÊ°AiÀÄ°è C£ÉÃPÀ ªÀåvÁå¸À
PÀAqÀÄ§gÀÄvÀÛzÉ, KPÀ²¯ÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆgÉzÀÄ zÉÃªÁ¸ÀÜ£À ¤«Äð¹gÀÄªÀ §zÀ®Ä PÀlÖqÀ gÀÆ¥ÀzÀ°è ¤ªÀiÁðtªÁzÀ zÉÃªÁ®AiÀÄªÀ£ÀÄß
PÁtÄvÉÛÃªÉ EzÀ£ÀÄß gÁd¹AºÀ ±ÉÊ° J£ÀÄßªÀgÀÄ.
GvÀÛªÀÄ GzÁºÀgÀuÉAiÉÄAzÀgÉ ªÀÄºÁ§°è¥ÀÄgÀA£À wÃgÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ
¥À®èªÀgÀ gÁdzsÁ¤ PÀAa PÀ¯ÁvÀäPÀ £ÀUÀgÀªÉAzÀÄ ¥Àæ¹zÀÞªÁVzÉ.
ZÉÆÃ¼ÀgÀÄ
zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ ZÀjvÉAiÀÄ°è ¥À®èªÀgÀ £ÀAvÀgÀ PÀ¯ÁPÉëÃvÀæPÉÌ ºÉaÑ£À PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃrzÀªÀgÉÃ ZÉÆÃ¼ÀgÀÄ. vÁAeÁªÀÇj£À
§ÈºÀzÉÃ±ÀégÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ ZÉÆÃ¼ÀgÀ PÀ¯Á¸ÉÃªÉUÉ GvÀÛªÀÄ GzÁºÀgÀuÉ 108 Cr GzÀÝªÁzÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ EgÀ «ªÀiÁ£À 190
CrUÀ¼ÀµÀÄÖ JvÀÛgÀªÁVzÉ, 13 CAvÀ¸ÀÄÛUÀ½ªÉ.
F zÉÃªÁ®AiÀÄ CzsÀðªÀÄAl¥À, ªÀÄºÁªÀÄAl¥À ªÀÄvÀÄÛ £ÀA¢ ªÀÄAl¥ÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. E°è£À ²ªÀ°AUÀPÉÌ
‘§ÈºÀ¢Ã±ÀégÀ’ JA§ ºÉ¸Àj¤AzÀ d£À¦æAiÀÄ£ÁVzÁÝ£É.
Qæ.±À.1030 gÀ°è gÁeÉÃAzÀæ ZÉÆÃ¼À£ÀÄ vÁAeÁªÀÇj£À §ÈºÀzÉÃ±ÀégÀ zÉÃªÁ®AiÀÄQÌAvÀ®Æ «¸ÁÛgÀzÀ°è ªÁå¥ÀPÀªÁzÀ DzÀgÉ
UÁvÀæzÀ°è aPÀÌzÁzÀ UÀAUÉÊPÉÆAqÀ ZÉÆÃ¼ÉÃ±ÀégÀ zÉÃªÁ®AiÀÄªÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ£ÀÄ. F zÉÃªÁ®AiÀÄzÀ°è ¨sÀgÀvÀ£ÁlåzÀ ««zsÀ ¨sÀAVUÀ¼À£ÀÄß
PÉvÀÛ¯ÁVzÉ.
azÀA§gÀ£À ²ªÀzÉÃªÁ®AiÀÄzÀ°ègÀÄªÀ §ÈºÀvï PÀAa£À £ÀlgÁd «UÀæºÀ ZÉÆÃ¼ÀzÀ PÁ®zÀ PÀ¯ÉAiÀÄ G£ÀßwUÉ ¸ÁQë.
vÁAeÁªÀÇj£À zÉÃªÁ®AiÀÄzÀ°è ZÉÆÃ¼ÀzÀ PÁ®zÀ avÀæPÀ¯ÉUÀ¼ÀÄ PÀAqÀÄ§gÀÄvÀÛzÉ. GzÁ:¨sÀÆ-PÉÊ¯Á¸ÀzÀ avÀæ ºÀÄ° ZÀªÀÄðzÀ ªÉÄÃ¯É
PÀÄ½wgÀÄªÀ ²ªÀ, ¥ÀPÀÌzÀ°ègÀÄªÀ £ÀA¢, ºÁUÀÆ IÄ¶UÀ¼À ¸ÀªÀÄÆºÀ, ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅ.
¥ÁAqÀågÀÄ
zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ EwºÁ¸ÀzÀ°è ¥ÁAqÀågÀzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁÜ£À ¸ÀAUÀA AiÀÄÄUÀzÀ°è GZÁÖçAiÀÄ ¹ÜwAiÀÄ°èzÀÄÝ, £ÀAvÀgÀ
ºÀAvÀºÀAvÀªÁV PÀtägÉAiÀiÁVzÀÝgÀÄ. DzÀgÉ Qæ.±À.7£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ ªÉÃ¼ÉUÉ ¥ÀÄ£ÀB ¥Àæ¨sÁªÀ±Á°UÀ¼ÁzÀgÀÄ.
EªÀgÀÄ ²ªÀ ªÀÄvÀÄÛ «µÀÄÚ«£À DgÁzsÀPÀgÁVzÀÄÝ C£ÉÃPÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¹zÁÝgÉ. GzÁ: wgÀÄvÀÛAUÀ¯ï£À°ègÀÄªÀ
«µÀÄÚ zÉÃªÁ®AiÀÄ, ªÀÄzsÀÄgÉÊ «ÄÃ£ÁQë zÉÃªÁ®AiÀÄzÀ°è ¸ÀÆPÀëöä PÉvÀÛ£ÉUÀ¼À£ÀÄß £ÉÆÃqÀ§ºÀÄzÀÄ.
EzÀ®èzÉ dmÁªÀªÀÄð£À ¸ÀÄAzÀgÀ ¥ÁAqÀå£ÀÄ azÀA§gÀA zÉÃªÁ®AiÀÄzÀ ¥À²ÑªÀÄ UÉÆÃ¥ÀÄgÀªÀ£ÀÄß PÀnÖ¹zÀ£ÀÄ. C®èzÉ
¸ÀÄAzÀgÀªÁzÀ £ÀlgÁd «UÀæºÀªÀ£ÀÄß PÉwÛ¹ PÉÆlÖ£ÀÄ EzÀÄ ¥ÁAqÀåjUÉ PÀ¯A
É iÀÄ ªÉÄÃ°zÀÝ ¦æÃwAiÀÄ£ÀÄß vÉÆÃj¹ PÉÆqÀÄvÀÛzÉ.
ªÉÆUÀ¼ÀgÀ ªÁ¸ÀÄÛ²®à
zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀÄ ªÀÄÄ¹èA ªÁ¸ÀÄÛ ²®àPÉÌ §Ä£Á¢üAiÀÄ£ÀÄß ºÁQzÀgÀÄ. EzÀgÀ ªÉÄÃ¯É ªÉÆUÀ®gÀ ªÁ¹Û²®à ªÀÄÄAzÀÄªÀgÉ¬ÄvÀÄ.
1. ¨Á§gÀ£À PÁ®zÀ ªÁ¸ÀÄÛ²®à-
• eÁ«ÄÃ ªÀÄ¹Ã¢ - gÉÆÃ»¯ïRAqÀzÀ ¸ÀA¨Á®£À°èzÉ
• DUÁæ ªÀÄ¹Ã¢ - EzÀÄ ªÀÄAUÉÆÃ°AiÀÄ£ï ±ÉÊ°AiÀÄ°ègÀÄªÀ DUÁæzÀ ºÀ¼ÉAiÀÄ PÉÆÃmÉAiÀÄ §½ EgÀÄªÀ ªÀÄ¹Ã¢
2. ºÀÄªÀiÁAiÀÄÄ£ï PÁ®zÀ°è vÀ£Àß gÁdQÃAiÀÄ C¹ÜgÀvÉ¬ÄAzÀ ºÉaÑ£À PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀ°®è.
3. ‘¶Ãgï-µÁ-¸ÀÆjAiÀÄÄ (1540-45) gÀªÀgÉUÉ ºÀÄªÀiÁAiÀÄÆ£ï £À£ÀÄß ¥ÀzÀZÀÄåvÀUÉÆ½¹ D½éPÉ £ÀqÉ¹zÀ£ÀÄ. FvÀ£À PÁ®zÀ°è
¤ªÀiÁðtªÁzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁägÀPÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀÄgÁ£ÁTÃ¯Á(PÉÆÃmÉ) – zÉºÀ°, µÉÃgï-µÁ ¸ÀªÀiÁ¢ - ¸À¸ÁgÁA ©ºÁgÀ.
13
4. CPÀâgÀ£À PÁ®zÀ°è ªÁ¸ÀÄÛ²®à UÀªÀÄ£ÁºÀð ¥ÀæUÀwAiÀiÁ¬ÄvÀÄ.
• DUÁæ PÉÆÃmÉ – EzÀ£ÀÄß PÉA¥ÀÄ «Ä²ævÀ ªÀÄgÀ¼ÀÄ PÀ®ÄèUÀ½AzÀ ¤«ÄðvÀªÁVzÉ.
• ±ÉÃSï ¸À°A a¹Û ¸ÀªÀiÁ¢ü – vÀ£Àß UÀÄdgÁvï zÀAqÀAiÀiÁvÉæAiÀÄ £É£À¦UÉÆÃ¸ÀÌgÀ ¤«Äð¹zÀ
• CPÀâgÀ£À ¸ÀªÀiÁ¢ü – DUÁæzÀ §½¬ÄzÉ 5 £É® ªÀiÁ½UÉUÀ½AzÀ PÀÆrzÉ. ªÉÄÃ°£À ªÀÄºÀr ©½ CªÀÄÈvÀ²¯É¬ÄAzÀ PÀnÖzÁÝgÉ.
• ¥sÀvÉÃ¥ÀÄgï ¹Qæ, §Ä¯ÉAzï zÀªÁðeÁ, eÉÆÃzsÁ¨Á¬Ä CgÀªÀÄ£É CPÀâgÀ£À PÁ®zÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÀ¯Á¥sËærªÉÄUÀ¼ÀÄ.
dºÀAVÃgÀ£À PÁ®zÀ ¸ÁägÀPÀUÀ¼ÀÄ – 1605-1628

EwªÀÄzï-Gzï-zË®£À UÉÆÃj - DUÁæ EzÀ£ÀÄß ¥sÀv-
Àæ zÀÄgÁ¢AzÀ C®APÀj¸À¯ÁVzÉ.
GzÀAiÀÄ¥ÀÄgÀzÀ GzÁå£ÀªÀ£À, PÁ²äÃgÀ ±Á°ªÀiÁgï ¨ÁUï GzÁå£ÀªÀ£À, ¯ÁºÉÆÃgÀ ¸À«ÄÃ¥À«gÀÄªÀ dºÁAVÃgÀ£À ¸ÀªÀiÁ¢ü EvÁå¢.
µÀºÀeÁ£À£À PÁ®zÀ ¸ÁägÀPÀ
ªÉÆUÀ®gÀ ªÁ¸ÀÄÛ²®àzÀ ¸ÀÄªÀtðAiÀÄÄUÀ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ§ºÀÄzÀÄ gÁdQÃAiÀÄªÁV FvÀ£À PÁ® ±ÁAw ¬ÄAzÀ PÀÆrvÀÄÛ. D PÁgÀt
ªÁ¸ÀÄÛ²®àPÉÌ ºÉaÑ£À ªÀÄºÀvÀé ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
ªÉÆÃw ªÀÄ¹Ã¢ - EzÀÄ DUÁæzÀ°èzÉ EzÀ£ÀÄß ªÀÄÄwÛ£À ªÀÄ¹Ã¢ J£ÀÄßªÀgÀÄ.
eÁ«Ä ªÀÄ¹Ã¢ - zÉºÀ°AiÀÄ°èzÉ ‘ªÀÄ¹ÓzÀ-dºÀ£ï£ÁªÀÄ’ JAzÀÄ ¥Àæ¹zÀÞAiÀiÁVzÉ.
vÁdªÀÄºÀ¯ï – EzÀÄ vÀ£Àß ¥ÀwßAiÀÄ £É£À¦UÁV PÀnÖzÀ ¸ÀªÀiÁ¢ü G¸ÁÛzï CºÀªÀÄzï ¯ÁºÉÆj EzÀgÀ ªÀÄÄRå £ÀPÉëUÁgÀ
PÉA¥ÀÄ PÉÆÃmÉ – PÉA¥ÀÄ CgÀ¼ÀÄ «Ä²ævÀ PÀ®ÄèUÀ½ªÀÄzÀ ¤«ÄðvÀªÁVzÉ.

PÁåxÉqÁæ¯ï ªÁ¸ÀÄÛ²®à
¨sÁgÀvÀzÀ°è PÉæöÊ¸ÀÛ zsÀªÀÄð ¨ÉÃgÀÄ ©lÖ £ÀAvÀgÀ ¥ÀjZÀAiÀÄªÁzÀ PÉæöÊ¸ÀÛ ªÁ¸ÀÄÛ ²®àªÉÃ PÁåxÉqÀæ¯ï ªÁ¸ÀÄÛ ²®àªÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ªÁ¸ÀÄÛ
²®àªÀ£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¹zÀªÀgÀÄ ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ÀgÀÄ. PÀ®ÌvÁÛ, UÉÆÃªÁ, ZÉ£ÉßöÊ£À°è £ÁªÀÅ PÁt§ºÀÄzÀÄ.
F ªÁ¸ÀÄÛ²®àªÀ£ÀÄß ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÉÆÃZÀÄVÃ¸ÀgÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ CgÀ¸ÀgÀ ªÉÄÃ¯É ¸Á¢ü¹zÀ dAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¥ÁgÀzÀ°è DzÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ
£É£À¦UÁV F ºÉ¸Àj£À ZÀZïðUÀ¼À£ÀÄß UÉÆÃ¢üPÀ ±ÉÊ°AiÀÄ°è ¤«Äð¹zÀgÀÄ.
¨ÉÆÃªÀÄ fÃ¸À¸ï ¨É¹°PÁ – EzÀÄ UÉÆÃªÁzÀ°èzÉ ¨ÉÆÃªÀÄ fÃ¸À¸ï JAzÀgÉ ¥À«vÀæªÁzÀ ZÀZÀð JAzÀxÀð. EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ
ªÉÆzÀ® GvÀÛªÄÀ UÀÄtªÀÄlÖzÀ ‘§gïPÀÆå’ ªÁ¸ÀÄÛ ²®àªÁVzÉ.
ªÁ¸ÀÛªÀªÁV E°è EzÀÝ ²ªÀ zÉÃªÁ®AiÀÄªÀ£ÀÄß £Á±ÀªÀiÁr F ZÀZïð£ÀÄß ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ. F ZÀZïð ¨sÁgÀvÀzÀ PÉæöÊ¸ÀÛ
zsÀªÀÄðzÀ EwºÁ¸ÀzÀ°è MAzÀÄ ªÉÄÊ°UÀ®Äè ¸ÀAvÀ PÉë«ÃAiÀÄgï F ZÀað£À°èzÀÝgÀÄ.
¸ÀAvÀ ¥Ë¯ï ZÀZïð, PÀ®ÌvÀÛ
EzÀÄ ¨sÁgÀvÀ DAVèPÀ£À PÁåxÀqÀæ¯ï ZÀZÁðVzÉ, 1839gÀ°è ¥ÁægÀA¨sÀªÁV 1847gÀ°è ªÀÄÄPÁÛAiÀÄªÁ¬ÄvÀÄ. DzÀgÉ 1934gÀ°è PÉÆÃ®ÌvÁÛzÀ°è
¸ÀA¨sÀ«¹zÀ ¨sÁjÃ ¨sÀÆPÀA¥À¢AzÀ EzÀÄ ºÁ¤UÉÆAqÀÄ 1938 gÀ°è ªÀÄgÀÄ «£Áå¸ÀUÉÆArvÀÄ. EzÀÄ ¥À²ÑªÀÄ ªÀÄÄRªÀÄAl¥ÀPÉÌ
£É¯ÉUÉÆArzÉ. EzÀgÀ°è UÀæAxÁ®AiÀÄ, «±Á® ¸À¨sÁAUÀt CzÀgÀ UÉÆÃqÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¥Áè¹ÖPï DPÁgÀzÀ «£Áå¸ÀUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ PÉæöÊ¸ÀÛ
zsÀªÀÄðzÀ aºÉßUÀ¼À£ÀÄß eÉÆÃr¸À¯ÁVzÉ.
F ZÀZïð£À°è ©ænµÀgÁtÂ PÀ¼ÀÄ»¹zÀ PÁåxÀqÀæ¯ï ¨É½îAiÀÄ ¯ÉÃ¦vÀ amÉÖAiÀÄ ºÀvÀÄÛ vÀÄtÄPÀÄUÀ¼À£ÀÄß E°è Ej¸À¯ÁVzÉ.
«Ä°lj JAf¤AiÀÄgï ªÉÄÃdgï «°AiÀÄA £ÁAiÀÄßð ¥sÉÆÃmïìð JA§ÄªÀgÀÄ EzÀgÀ «£Áå¸ÀUÉÆ½¹zÁÝgÉ.
¸ÉÃAmï xÁªÀÄ¸ï ªÀiËAl - ¨sÁgÀvÀzÀ ¥À«vÀæ ZÀZïðUÀ¼À¯ÉÆèAzÀÄ ZÉ£ÉßöÊ£À°èzÉ. ¥ÁæaÃ£À ¹jAiÀÄ£ï Qæ²ÑAiÀÄ£ï ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ
¸ÉÃAmï xÁªÀÄ¸ï ªÀiËAmï ZÀZÁðVªÉ.
F ZÀZÀð£À ªÀÄºÁzÁégÀªÉÃ My Lord and My God JA§ ªÁPÉÆåA¢UÉ J®ègÀ£ÀÄß ¸ÁéUÀw¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ ¸ÀAvÀ xÁªÀÄ¸ï
ºÁåj¸É¸ï CxÀªÁ DAUÉÆèÃ EArAiÀÄ£ï ZÀZïð JAzÀÄ d£À¦A
æ iÀÄªÁVzÉ.
MmÁÖgÉ ºÉÃ¼ÀÄªÀÅzÁzÀgÉ F ZÀZÀÄðUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ PÉæöÊ¸ÀÛgÀ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ ¥ÀæwÃPÀªÁVzÉ.
14
ªÉÆUÀ¯ï avÀæPÀ¯É
zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀÄ vÀªÀÄä D¸ÁÜ£ÀzÀ°è avÀæPÀ¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÉÆæÃvÁì»¸À°®è PÁgÀt avÀæPÀ¯É E¸ÁèAUÉ «gÀÄzÀÞªÁzÀzÀÄÝ DzÀgÉ
ªÉÆUÀ®gÀÄ avÀæPÀ¯ÉUÉ C¥ÁgÀ ¥ÉÆæÃvÁìºÀ ¤ÃrzÀgÀÄ. ¨Á§gÀ£ÀÄ EgÁPï£À avÀæPÁgÀ ©Ãdzï£À avÀæUÀ¼À£ÀÄß ¨sÁgÀvÀPÉÌ vÀA¢zÀÝ£ÀÄ.
£ÀAvÀgÀ ºÀÄªÀiÁAiÀÄÆ£À£ÀÄ ‘ºÀÄªÀiÁÓ £ÁªÀÄ’ JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀavÀæUÉÆ½¸À®Ä EgÁ£ï£À SÁåvÀ avÀæPÀ¯ÁPÁgÀgÁzÀ “C§ÄÝ¸ï
¸ÀªÀÄzï” ªÀÄvÀÄÛ “«ÄÃgï ¸ÀAiÀÄåzï D°” AiÀÄ£ÀÄß £ÉÃ«Ä¹zÀ£ÀÄ. F PÀÈw 1200 avÀæUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ 12 ¸ÀA¥ÀÄlUÀ¼À£ÀÄß
M¼ÀUÉÆArzÉ.
CPÀâgÀ£À PÁ®zÀ°è ‘EAqÉÆÃ-E¸Áè«ÄPï avÀæPÀ¯É’ §ºÀ¼À ¥ÀæSÁåvÀªÁ¬ÄvÀÄ. ¥sÀvÉÃ¥ÀÄgï ¹QæAiÀÄ°ègÀÄªÀ ªÀtð©üwÛ avÀæ,
CPÀâgÀ£À PÁ®PÉÌ ¸ÉÃjzÁÝVzÉ. ¸ÀAVÃvÀUÁgÀ ‘vÁ£À¸ÉÃ£À’£À ªÀtðavÀæ CPÀâgÀ£À D¸ÁÜ£ÀzÀ°è gÀZÉ£ÀAiÀiÁVzÉ.
dºÁAVÃgÀ£À PÁ®zÀ°è avÀæPÀ¯É O£ÀßvÀåªÀ£ÀÄß vÀ®Ä¦vÀÄ. AiÀiÁPÉAzÀgÉ dºÁAVÃgÀ¤UÉ avÀæPÀ¯ÉAiÀÄ°è C¥ÁgÀ ¥ÁArvÀå«vÀÄÛ.
FvÀ£À PÁ®zÀ°è JgÀqÀÄ CA±ÀUÀ¼ÀÄ avÀPæ À¯ÉAiÀÄ°è C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢vÀÄ. 1) ªÉÆUÀ® avÀæPÁgÀgÀ ªÉÆ®zÀ¨ÁjUÉ ¨sÁªÀavÀæ
§gÉAiÀÄÄªÀÅzÀ£ÀÄß PÀ°vÀgÀÄ. 2) £ÉÃgÀ ªÀÄÄRavÀæªÀ£ÀÄß ©r¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß PÀ°vÀgÀÄ dUÀvÀàç¹zÀÞ avÀæPÁgÀgÀÄ dºÁAVÃgÀ£À D¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÝgÀÄ.
µÀºÀeÁ£À£À PÁ®zÀ°è avÀæUÀ¼À°è a£ÀßzÀ §¼ÀPÉ C¢üPÀUÉÆArvÀÄ. ºÉZÁÑV gÁdgÀ, £ÉÆÃ§®ègÀ, CªÀgÀ zÁ¨ÁðgÀÄ, CAvÀB¥ÀÄgÀzÀ
avÀæUÀ¼À£ÀÄß ©r¹zÁÝgÉ.
OgÀAUÀeÉÃ§£À PÁ®zÀ°è avÀæPÀ¯É ¸ÀA¥ÀÆtð CªÀ£Àw PÀArvÀÄ. J¯Áè D¸ÁÜ£À avÀæPÀ¯Á«zÀgÀ£ÀÄß Nr¹zÀ£ÀÄ ºÁUÀÆ
avÀæPÀ¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤µÉÃ¢ü¹zÀ£ÀÄ.
»ÃUÉ ªÉÆUÀ® D±ÀæAiÀÄ PÀ¼ÉzÀÄPÉÆAqÀ avÀæPÁgÀgÀÄ ¸ÀÜ½ÃAiÀÄ gÀd¥ÀÆvÀgÀ D¸ÁÜ£ÀUÀ¼À°è D±ÀæAiÀÄ ¥ÀqÉzÀgÀÄ EzÀjAzÀ ªÉÆUÀ¯ï
avÀæPÀ¯É ¸ÀÜ½ÃAiÀÄ gÀd¥ÀÆvÀ avÀæPÀ¯ÉAiÉÆA¢UÉ ¨ÉgÉvÀÄ eÉÊ¥ÀÄgÀ ±ÉÊ°, ©PÀ£ÉÃgÀ ±ÉÊ°, §ÄAzÉÃ®RAqÀ, §¸ÉÆÃ°, PÁAUÁæ ºÉ¸Àj¤AzÀ
C©üªÀÈ¢ÞUÉÆArvÀÄ.
gÀd¥ÀÆvÀ avÀæPÀ¯É – EzÀÄ ¸ÀA¥ÀÆtð zÉÃ²AiÀÄ avÀæPÀ¯É, »AzÀÆ zsÁ«ÄðPÀ «µÀAiÀÄ EzÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄRªÀ¸ÀÄÛ, EzÀÄ eÁ£À¥ÀzÀ
PÀ¯ÉAiÀÄÄ DVvÀÄÛ. d£À¸ÁªÀiÁ£ÀågÀÄ CªÀgÀ fÃªÀ£À ±ÉÊ°, GqÀÄUÉ vÉÆqÀÄUÉ F PÀ¯ÉAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛªÁVvÀÄÛ.
PÁ¯Á£ÀAvÀgÀ ªÉÆUÀ¯ï avÀæPÀ¯ÉAiÀÄ ¥Àæ¨sÁªÀPÉÆÌ¼ÀUÁ¬ÄvÀÄ.
¸ÀAVÃvÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÀÈvÀå
¸ÀAVÃvÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÀÈvÀåPÀ¯É CvÀåAvÀ ¥ÁæaÃ£À PÀ¯É ºÁUÀÆ C¯ËTPÀ PÀ¯ÉAiÉÄA§ ªÀiÁ£ÀåvÉAiÀÄ°è ¨É¼ÀzÀÄ §A¢zÉ.
±Á¹ÛçÃAiÀÄ ¸ÀAVÃvÀ – EzÀgÀ ªÀÄÆ®ªÀ£ÀÄß ªÉÊ¢PÀ UÀæAxÀ ¸ÁªÀÄªÉÃzÀzÀ°è PÁtÄvÉÛÃªÉ. ±ÉÆèÃPÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ zÉÃªÀvÉUÀ¼À ¸ÀÄÛwAiÀÄ£ÀÄß
PÁt§ºÀÄzÀÄ.
“gÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ vÁ¼À” F ¸ÀAVÃvÀzÀ JgÀqÀÄ ¥ÀæzsÁ£À ®PÀëtUÀ¼ÀÄ
Qæ.¥ÀÆzÀ°è d¤¹zÀ “¨sÀgÀvÀªÀÄÄ¤ gÀa¹zÀ “£Álå±Á¸ÀÛç” JA§ PÀÈw ¸ÀAVÃvÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÀÈvÀåPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. CzÉÃ jÃw ªÀiÁvÀAUÀ£À
“§ÈºÀzÉÝÃ²”, ¸ÁgÀAUÀzÉÃªÀ£À “¸ÀAVÃvÀ gÀvÁßPÀgÀ” ªÀÄÆgÀ£ÉÃ ¸ÉÆÃªÉÄÃ±ÀégÀ£À “ªÀÄ£ÉÆÃ¯Áè¸À” ¥ÀæªÀÄÄR PÀÈwUÀ¼ÀÄ.
¸ÁgÀAUÀzÉÃªÀ£ÀÄ vÀ£Àß PÀÈw “¸ÀAVÃvÀ gÀvÁßPÀgÀ” zÀ°è »AzÀÆ¸ÁÛ¤ ªÀÄvÀÄÛ PÀuÁðlPÀ ¸ÀAVÃvÀzÀ §UÉÎ ºÉÃ½zÁÝ£É. F PÀÈwAiÀÄ°è
“vÀÄgÀÄPÀë vÉÆÃr” ªÀÄvÀÄÛ “vÀÄgÀÄPÀë UËqï” JA¨ÉgÀqÀÄ ¸ÀAVÃvÀgÁUÀUÀ¼À §UÉÎ ºÉÃ½zÁÝ£É.
ªÀÄzsÀåAiÀÄÄVÃ£À PÁ®zÀ°è ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀAVÃvÀ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ ªÉÄÃ¯É E¸ÁèA ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃjzÁUÀ DzÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄÄ »AzÀÆ¸ÁÛ¤
¸ÀAVÃvÀzÀ°è PÁtÂ¹PÉÆArvÀÄ. DzÀgÉ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¥ÁæaÃ£À ±ÀÄzÀÞgÀÆ¥ÀzÀ ¥ÀzÀÞw zÀQëtzÀ°è ºÁUÉ G½zÀÄ §A¢vÀÄ. CzÀ£ÀÄß G½¹
¨É¼À¹zÀÄÝ £ÀªÀÄä PÀ£ÁðlPÀªÉÃ DzÀÝjAzÀ CzÀ£ÀÄß “PÀ£ÁðlPÀ ¸ÀAVÃvÀ” JA§ ºÉ¸ÀgÀÄ ¥ÀqÉ¬ÄvÀÄ. F ¤nÖ£À°è «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ
ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ CgÀ¸ÀgÀÄ C¥ÁgÀ PÁtÂPÉ ¤ÃrzÁÝgÉ.
»AzÀÆ¸ÁÛ¤ ¸ÀAVÃvÀ PÀ£ÁðlPÀ ¸ÀAVÃvÀ

1. EzÀÄ ªÀÄzsÀåAiÀÄÄVÃ£À PÁ®zÀ°è GvÀÛgÀ 1. zÉÃ²AiÀÄ ¥ÁæaÃ£À ¸ÀAVÃvÀ EzÀÄ
¨sÁgÀvÀzÀ°è GUÀªÀÄªÁ¬ÄvÀÄ EzÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀAVÃvÀzÀ CvÀåAvÀ
GvÀÛgÀzÀ°è «zÉÃ² ¸ÀAVÃvÀzÀ ±ÀÄzÀÞgÀÆ¥À. PÀ£ÁðlPÀ ªÀÄvÀÄÛ
¥Àæ¨sÁªÀPÉÆÌ¼ÀUÁ¬ÄvÀÄ. vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ gÁdåUÀ¼À°è C©üªÀÈ¢Þ
UÉÆArvÀÄ.
15
2. E°è ‘£ÁzÀ’ ¥ÀæzsÁ£ÀªÁVzÉ 2. E°è ‘£ÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸Á»vÀå’ JgÀqÀÆ
¥ÀæzsÁ£À
3. ±ÀÈwUÉ ºÉZÀÄÑ ªÀÄºÀvÀé 3. vÁ¼ÀPÉÌ ºÉZÀÄÑ ªÀÄºÀvÀé
4. ¨sÁªÀ£ÉUÀ½UÉ ºÉZÀÄÑ ªÀÄºÀvÀé 4. DzsÁåvÀäPÉÌ ºÉZÀÄÑ ªÀÄºÀvÀé
5. ¸ÀAVÃvÀ ¸ÁzsÀ£ÀUÀ½UÀÆ E°è ªÀÄºÀvÀé«zÉ 5. PÀ£ÁðlPÀ ¸ÀAVÃvÀzÀ°è ¸ÀAVÃvÀ CxÀªÁ
ºÁqÀÄUÁjPÉUÉ ªÀÄºÀvÀé«zÉ. ¸ÀAVÃvÀ
¸ÁzsÀ£ÀUÀ½UÉ CµÀÄÖ ªÀÄºÀvÀé«®è
»AzÀÆ¸ÁÛ¤ ¸ÀAVÃvÀPÉÌ ªÉÆUÀ®gÀ PÉÆqÀÄUÉ vÀÄ¸ÀÄ ºÉZÉÑ J¤ß¸ÀÄªÀµÀÄÖ EzÉ.

C«Ägï RÄ¸ÀÄæ F ¸ÀAVÃvÀªÀ£ÀÄß ¥ÀjZÀAiÀÄ ªÀiÁrzÀ ¹vÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀ§® FvÀ£À ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀAVÃvÀ ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼ÀÄ. FvÀ£À£ÀÄß
¨sÁgÀvÀzÀ V½ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ.
E£ÉÆßªÀð ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀAVÃvÀUÁgÀ£ÉAzÀgÉ vÁ£ï¸ÉÃ£ï FvÀ£ÀÄ ªÉÄÃWÀgÁUÀªÀ£ÀÄß ºÁr ªÀÄ¼É vÀj¸ÀÄªÀµÀÄÖ
¥Àæw¨sÁªÀAvÀ£ÁVzÀÝ£ÀÄ JAzÀÄ C§ÄÝ¯ï ¥sÀd¯ï vÀ£Àß L¤Ã-E-CPÀâjAiÀÄ°è ºÉÆUÀ½zÁÝ£É.
»AzÀÆ¸ÁÛ¤ ºÁqÀÄUÁjPÉAiÀÄ°è C£ÉÃPÀ gÀÆ¥ÀUÀ½ªÉ. ¥ÀæªÀÄÄRªÁV:
1. zÀÄæ¥Àzï
2. RAiÀiÁå¯ï – 4 ¥ÀæªÀÄÄR WÀgÁ£ÁUÀ½ªÉ 1. UÁé°AiÀÄgï 2. QgÀ£Á 3. DUÁæ 4. ¥ÀnAiÀiÁ®
3. vÀÄ«Äæ
4. vÀgÀ£Á
5. vÀ¥Àà
PÀ£ÁðnPï ¸ÀAVÃvÀ
¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¥ÁæaÃ£À ±ÀÄzÀÞgÀÆ¥ÀzÀ ¸ÀAVÃvÀ AiÀiÁªÀÅzÉÃ «zÉÃ² ¥Àæ¨sÁªÀPÉÌ M¼ÀUÁUÀzÉ vÀ£Àß vÀ£ÀªÀ£ÀÄß E£ÀÄß G½¹
¨É¼À¹PÉÆAqÀÄ ºÉÆÃUÀÄwÛgÀÄªÀ zÀQëtzÀ ±Á¹ÛçÃAiÀÄ ¸ÀAVÃvÀªÀ£ÀÄß PÀ£ÁðnPï ¸ÀAVÃvÀªÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÉÛÃªÉ.
F ¸ÀAVÃvÀ ¥ÀgÀA¥ÀgÉ ºÀÄnÖ ¨É¼ÉzÀÄ, ºÉaÑ£À gÁeÁ±ÀA
æ iÀÄ ¥ÀqÉzÀzÀÄÝ PÀ£ÁðlPÀzÀ°è, ºÁUÀÆ ¥ÀÄgÀAzÀgÀ zÁ¸ÀgÀ£ÀÄß F
¸ÀAVÃvÀzÀ ¦vÁªÀÄºÀgÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ.
F ¥ÀæPÁgÀzÀ ¸ÀAVÃvÀzÀ°è “£ÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸Á»vÀåPÉÌ” ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ EzÉ. ¦vÀÈUÀÄtUÀ¼ÀÄ CAzÀgÉ F ¸ÀAVÃvÀzÀ°è ºÉZÁÑV PÀAqÀÄ§gÀÄvÀÛzÉ
CAzÀgÉ “vÁ¼À CxÀªÁ ®AiÀÄPÉÌ” ºÉaÑ£À ªÀiÁ£ÀåvÉ EzÉ.
PÀ£ÁðnPï ¸ÀAVÃvÀzÀ°è ¥ÀæªÀÄÄRªÁV 2 «zsÀUÀ½ªÉ
1. ¥ÀÆªÀðgÁUÀ, CxÀªÁ ¥ÀæxÀªÀiÁzÀð
2. GvÀÛgÀgÁUÀ CxÀªÁ ¢éwÃAiÀiÁzÀð
ZÁ®ÄPÀå ZÀPÀæªÀwð ¸ÉÆÃªÉÄÃ±ÀégÀ£ÀÄ vÀ£Àß “ªÀÄ£ÉÆÃ¯Áè¸À” PÀÈwAiÀÄ°è ªÉÆzÀ® ¨ÁjUÉ PÀ£ÁðnPï ¸ÀAVÃvÀªÀ£ÀÄß G¯ÉèÃT¸ÀÄvÁÛ£É.
CzÉÃ jÃw ¸ÁgÀAUÀ zÉÃªÀ vÀ£Àß “¸ÀAVÃvÀ gÀvÁßPÀgÀzÀ°è” PÀ£ÁðnPï ªÀÄvÀÄÛ »AzÀÆ¸ÁÛ¤ ¸ÀAVÃvÀzÀ §UÉÎ ªÀiÁ»w ¤ÃqÀÄvÁÛ£É.
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀ CgÀ¸ÀgÀ PÁ®zÀ°è PÀ£ÁðnPï ¸ÀAVÃvÀ vÀ£Àß GvÀÄÛAUÀªÀ£ÀÄß vÀ®Ä¦vÀÄ zÁ¸À±ÉæÃµÀÖgÁzÀ ¥ÀÄgÀAzÀgÀzÁ¸ÀgÀÄ F
PÁ®WÀlÖPÉÌ ¸ÉÃjzÀªÀgÀÄ. EªÀgÀÄ “ªÀiÁAiÀÄªÀiÁ¼ÀªÀ UË¼À’ gÁUÀªÀ£ÀÄß Dj¹PÉÆAqÀÄ CzÀgÀ°è ¸ÀgÀ¼ÀªÀgÀ¸É, C®APÁgÀ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀ£ÀÄß
gÀa¹ ºÉÆ¸ÀzÁV PÀ°AiÀÄÄªÀªÀjUÉ C£ÀÄPÀÆ® ªÀiÁrzÀgÀÄ.
PÀ£ÁðnPï ¸ÀAVÃvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀAVÃvÀUÁgÀgÉAzÀgÉ ¨Á® ªÀÄÄgÀ½ PÀÈµÀÚ, JA.J¸ï.¸ÀÄ§â®QëöäÃ ªÀÄÄAvÁzÀªÀgÀÄ.
¤dUÀÄt ²ªÀAiÉÆÃVUÀ¼ÀÄ PÀ£ÁðnPï ¸ÀAVÃvÀzÀ ªÁUÉÎÃAiÀÄPÁgÁVzÁÝgÉ.
¸ÀAVÃvÀPÉÌ ªÉÆUÀ®gÀ PÉÆqÀÄUÉ
16
ªÀÄzsÀåPÁ°Ã£À AiÀÄÄUÀzÀzÀ°è zÉºÀ°AiÀÄ£Áß½zÀ zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀÄ ¸ÀAVÃvÀPÉÌ CµÁÖV ¥ÉÆæÃvÁìºÀ ¤ÃqÀ°®è. ¸ÀAVÃvÀ E¸ÁèA
zsÀªÀÄðPÉÌ «gÀÄzÀÞªÁzÀÄzÀÝjAzÀ DzÀgÀÆ EªÀgÀ PÁ®zÀ°è ¥À¶ðAiÀÄ£ï ªÀÄvÀÄÛ CgÉÃ©Pï ¸ÀAVÃvÀzÀ ¥Àæ¨sÁªÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀAVÃvÀzÀ
ªÉÄÃ¯É ©zÀÄÝ EAqÉÆÃ-E¸Áè«ÄPï ¸ÀAVÃvÀ DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. F PÁ®zÀ ¥ÀæSÁåvÀ ¸ÀAVÃvÀUÁgÀ “C«ÄÃgï RÄ¸ÉÆæÃ” FvÀ£À£ÀÄß
“»AzÀÆ¸ÁÛ¤ ¸ÀAVÃvÀzÀ ¦vÁªÀÄºÀ” ºÁUÀÆ “RªÁé° ¦vÁªÀÄºÀ” JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. FvÀ£ÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀAVÃvÀPÉÌ
¥À¶ðAiÀÄ£ï, CgÉÃ©Pï, lQðµï ¸ÀAVÃvÀ ±ÉÊ°AiÀÄ£ÀÄß C¼ÀªÀr¹zÀ£ÀÄ.
ªÉÆUÀ¯ï ¸ÁªÀiÁædåzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀ ¨Á§gÀ£ÀÄ ¸ÀAVÃvÀ ¦æAiÀÄ£ÁVzÀÝ£ÀÄ. “¸ÀAVÃvÀªÀÅ ªÀåQÛAiÀÄ ªÀåQÛvÀéªÀ£ÀÄß §zÀ°¸ÀÄªÀ ¸ÁªÀÄxÀåð
ºÉÆA¢zÉ JAzÀÄ £ÀA©zÀÝ£ÀÄ”. EzÀ£ÀÄß “vÀÄdQ-E-¨Á§j” ¸ÀàµÀÖ ¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ. FvÀ lQð ¨sÁµÉAiÀÄ°è C£ÉÃPÀ ¥ÀzÀåªÀ£ÀÄß §gÉ¢zÀÝ£ÀÄ
CzÀ£ÀÄß “¢ªÁ£ï” JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ.
ºÀÄªÀiÁAiÀÄÆ£ï PÀÆqÁ ¸ÀAVÃvÁ¸ÀPÀÛ£ÁVzÀÝ£ÀÄ. ¥Àæw ¸ÉÆÃªÀÄªÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ §ÄzsÀªÁgÀ vÀ¥ÀàzÉ ¸ÀAVÃvÀ PÀbÉÃjAiÀÄ£ÀÄß
K¥Àðr¸ÀÄwÛzÀÝ£ÀÄ. ¥ÀæSÁåvÀ ¸ÀAVÃvÀUÁgÀ “¨ÁZÀÄ” EªÀ£À D¸ÁÜ¤PÀ£ÁVzÀÝ£ÀÄ “ªÀÄ£ÀPÀÆvÀÄºÀ®” JA§ PÀÈw gÀa¹zÀ£ÀÄ.
vÀzÀ£ÀAvÀgÀ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ CPÀâgÀ£ÀÄ ¸ÀAVÃvÀPÉÌ C¥ÁgÀ ¥ÉÆæÃvÁìºÀ ¤ÃrzÀ£ÀÄ.
“CPÀâgÀ£ÉÆ§â ¸ÀAVÃvÀ «eÁÕ£ÀzÀ eÁÕ¤AiÀiÁVzÀÝ. JAzÀÄ C§Ä ¥sÀd¯ï vÀ£Àß PÀÈw L¤-E-CPÀâjAiÀÄ°è £ÀªÀÄÆ¢¹zÁÝ£É.
vÀ£Àß D¸ÁÜ£ÀzÀ°è 36 d£À ¸ÀAVÃ£À «zÁéA¸ÀjUÉ D±ÀæAiÀÄ ¤ÃrzÀÝ£ÀÄ. FvÀ£ÀÄ ÇÁÜ£ÀzÀ°èzÀÝ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀAVÃvÀUÁgÀ£ÉAzÀgÉ
“vÁ£À¸ÉÃ£À” ¸ÀévÀB CPÀâgÀ£ÀÄ FvÀ¤UÉ “«ÄAiÀiÁ£ï” JAzÀÄ ©gÀÄzÀÄ ¤Ãr UËgÀ«¹zÀÝ£ÀÄ.
E£ÉÆß§â ¥ÀæªÀÄÄR D¸ÁÜ¤PÀ ¸ÀAVÃvÀUÁgÀ£ÉAzÀgÉ ¥ÀÄAqÀjÃPÀ «oÀ® EvÀ£ÀÄ “gÁUÀªÀiÁ®”, “gÁUÀªÀÄAdj” JA§ PÀÈwUÀ¼À£ÀÄß
gÀa¹zÁÝ£É.
CPÀâgÀ£ÀÄ ¸ÀAVÃvÀ ¸ÁzsÀ£À “£ÀRæ” £ÀÄr¸ÀÄªÀ°è ¥ÀjtÂw ¥ÀqÉ¢zÀÝ£ÀÄ. F PÁ®zÀ ¨sÀQÛ ¸ÀAvÀgÁzÀ «ÄÃgÁ¨Á¬Ä, ¸ÀÄgïzÁ¸ï,
vÀÄ¼À¹zÁ¸À ¸ÀAVÃvÀPÉÌ CªÀÄÆ®å PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃrzÁÝgÉ.
dºÁAVÃgÀ£ÀÄ ¸ÀAVÃvÀ ¥ÉæÃ«ÄAiÀiÁVzÀÝ£ÀÄ vÀ£Àß vÀAzÉAiÀÄAvÉ “£ÀRæ” £ÀÄr¸ÀÄªÀÅzÀgÀ°è ¥ÀjtÂvÀ£ÁVzÀÝ£ÀÄ. FvÀ£À D¸ÁÜ£ÀzÀ°è
£ÀÆgÀPÀÆÌ ºÉZÀÄÑ ¸ÀAVÃvÀUÁgÀjzÀÝgÀÄ. vÀ£Àß ¥ÀæAiÀiÁtzÀ vÀAUÀÄ ¸ÀÜ¼ÀzÀ®Æè dºÁAVÃgÀ ¸ÀAVÃvÀ PÉÃ¼ÀÄwÛzÀÝ£ÀÄ.
£ÀAvÀgÀ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ µÀºÀeÁ£À£ÀÄ GvÀÛªÀÄ ºÁqÀÄUÁgÀ£ÁVzÀÝ£ÀÄ vÀ£Àß D¸ÁÜ£ÀzÀ°è dUÀ£ÁßxÀ, gÁªÀÄzÁ¸À,
zÀÄgÀAUÀSÁ£ï, ¯ÁqÀSÁ£ï ªÀÄÄAvÁzÀ «zÁéA¸ÀjzÀÝgÀÄ. ¯ÁqÀSÁ£À vÁ£À¸ÉÃ£À£À C½AiÀÄ£ÁVzÀÄÝ FvÀ¤UÉ “UÀÄt¸ÁUÀgï” JA§
©gÀÄzÀ£ÀÄß µÀºÀeÁ£À ¤ÃrzÀÝ£ÀÄ.
OgÀAUÀeÉÃ§£ÀÄ ¸ÀAVÃvÀPÉÌ ¥ÉÆæÃvÁìºÀ ¤ÃqÀ°®è FvÀ£ÀÄ PÀmÁÖ E¸ÁèA zsÀªÀÄðzÀ C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄAiÀiÁzÀÄzÀÝjAzÀ J¯Áè
®°vÀPÀ¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤µÉÃ¢ü¹zÀ£ÀÄ. J¯Áè ¸ÀAVÃvÀUÁgÀgÀ£ÀÄß ÇÁÜ£À¢AzÀ Mr¹zÀ£ÀÄ. EªÀgÉ¯Áè ¸ÀÜ½ÃAiÀÄ »AzÀÆ gÁdgÀ°è D±ÀæAiÀÄ
¥ÀqÉzÀgÀÄ.
£ÀÈvÀå PÀ¯É:
£ÀÈvÀå MAzÀÄ PÀ¯ÉAiÀiÁV ¥ÁæaÃ£À PÁ®¢AzÀ®Æ ¨sÁgÀvÀzÀ°è C©üªÀÈ¢ÞUÉÆArgÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß PÁt§ºÀÄzÀÄ. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ
¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ°è £ÀÈvÀå PÀ¯ÉUÉ MAzÀÄ zÉÊ«PÀ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.
¨sÀgÀvÀ ªÀÄÄ¤AiÀÄ ‘£Álå±Á¸ÀÛç’ªÀ£ÀÄß LzÀ£ÉÃªÉÃzÀ JA§ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£À ¤ÃrzÀ zÉÃ±À ¨sÁgÀvÀ. £ÀÈvÀåªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV
“£ÀªÀgÀ¸ÀªÀ£ÀÄß” C©üªÀåQÛAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ªÀåPÀÛ ¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ.
¥Àæ¸ÀÄÛvÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀæªÀÄÄR 8 £ÀÈvÀå gÀÆ¥ÀPÀUÀ½UÉ ±Á¹ÛçÃAiÀÄ ¸ÁÛ£ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ
1) ¨sÀgÀvÀ £Álå - ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 2 ¸Á«gÀQÌAvÀ®Æ ºÉaÑ£À EwºÁ¸À ºÉÆA¢gÀÄªÀ, J¯Áè £ÀÈvÀå ¥ÀzÀÞwUÀ½UÀÆ “ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ
DzsÁgÀªÉAzÀÄ ºÉÃ¼À¯ÁUÀÄªÀ £Álå ¥ÀzÀÞw. EzÀÄ ¨sÁªÀ, gÀ¸À, vÁ¼À F ªÀÄÆgÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ £Álå ¥ÀzÀÞw. EzÀgÀ ±ÀÄzÀÞ
gÀÆ¥ÀªÀ£ÀÄß G½¹PÉÆAqÀÄ §A¢gÀÄªÀÅzÀÄ PÀ£ÁðlPÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ. ¥ÀæªÀÄÄR ¨sÀgÀvÀ£Álå PÀ¯Á«zÀgÉAzÀgÉ
ªÀÄÈuÁ°¤ ¸ÁgÁ¨sÁ¬Ä, AiÀiÁ«Ä¤, PÀÈµÀÚªÀÄÆwð, ªÀÄÄAvÁzÀªÀgÀÄ.
2) PÀxÀPï – ¸ÀA¸ÀÌøvÀzÀ “PÀxÁ” JA§ ¥ÀzÀ¢AzÀ ºÀÄnÖgÀÄªÀ ±À§Þ ‘PÀxÀPï’. EzÀÄ GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è d£À¦æAiÀÄªÁVgÀÄªÀ
£ÀÈvÀågÀÆ¥ÀPÀ. F ±ÉÊ°AiÀÄ £ÀÈvÀåzÀ°è ¥ÀæªÀÄÄPÀªÁV ¥ÁzÀ ZÀ®£ÉUÉ ªÀÄºÀvÀé. F ±ÉÊ°AiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥À¶ðAiÀÄ£ï ªÀÄvÀÄÛ CgÉÃ©Pï
£ÀÈvÀå ±ÉÊ°AiÀÄ ¥Àæ¨sÁªÀ«zÉ. EAqÉÆÃ-E¸Áè«ÄPï £ÀÈvÀåªÉA§ ºÉ¸ÀgÀÆ PÀÄqÁ EzÉ. EzÀgÀ ªÀÄÄRå UÀÄtªÉAzÀgÉ £ÀvÀðPÀgÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ vÀ§¯ÁªÁzÀPÀgÀ £ÀqÀÄ«£À dÄUÀ¯ï §A¢.
17
3) PÀxÀPÀÌ° - EzÀÄ PÉÃgÀ¼À gÁdåzÀ ±Á¹ÛçÃAiÀÄ £ÀÈvÀågÀÆ¥ÀPÀ PÉÃgÀ¼ÀzÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼À°è C©üªÀÈ¢ÞUÉÆAqÀ £ÀÈvÀå ¥ÀæPÁgÀ EzÀÄ
ºÉaÑ£À C®APÁgÀ, ªÉÃµÀ ¨sÀÆµÀtUÀ½AzÀ PÀÆrgÀÄvÀÛzÉ. “¨sÀPÀÛ” F £ÀÈvÀåzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄvÀÄÛ ºÉZÁÑV ¥ÀÄgÀÄµÀgÉÃ ¥ÀæzÀ²ð¸ÀÄªÀ
PÀ¯É.
4) PÀÄa¥ÀÄr – EzÀÄ C«¨sÀfvÀ DAzsÀæ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ PÀÄa¥ÀÄr JA§ UÁæªÀÄ¢AzÀ d£ÀävÁ½zÀÄÝ. EzÉÆAzÀÄ ¨sÁªÀ£ÁvÀäPÀ £ÀÈvÀå.
F £ÀÈvÀåPÀÆÌ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀ¸ÀÄÛ ¨sÀQÛ ªÉÆUÀ®gÀ PÁ®zÀ zÀQëtzÀ G¸ÀÄÛªÁjUÀ¼ÀÄ F £ÀÈvÀåªÀ£ÀÄß CAiÉÆÃf¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
5) ªÀÄtÂ¥ÀÄj – EzÀÄ F±Á£Àå gÁdåzÀ ¸ÁA¥ÁæzÁ¬ÄPÀ ±Á¹ÛçÃ £ÀÈvÀågÀÆ¥ÀPÀ. EzÀÄ ºÉZÀÄÑ C®APÁgÀ¢AzÀ M¼ÀUÉÆAqÀ
£ÀÈvÀågÀÆ¥ÀPÀ. EzÀÄ ªÀÄtÂ¥ÀÄj d£ÀgÀ fÃªÀ£À ±ÉÊ°AiÀÄ£ÀÄß ¥Àæw©A©¸ÀÄvÀÛzÉ.
gÁ¸À°Ã¯Á EzÀgÀ E£ÉÆßAzÀÄ ®PÀët, «µÀÄÚ¥ÀÄgÁt, ¨sÁUÀªÀvÀ ¥ÀÄgÁt, VÃvÀUÉÆÃ«AzÀA. F £ÀÈvÀåPÉÌ ªÀ¸ÀÄÛªÀ£ÀÄß MzÀV¹zÉ.
gÀ«ÃAzÀæ£ÁxÀ mÁUÉÆÃgÀgÀÄ vÀªÀÄä ±ÁAw¤PÉÃvÀ£À£ÀÄß EzÀ£ÀÄß C¥ÁgÀªÁV ¥ÉÆÃæ vÁì»¹zÀgÀÄ.

6) ªÉÆÃ»¤ClÖA: PÉÃgÀ¼ÀzÀ ±Á¹ÛçÃAiÀÄ £ÀÈvÀågÀÆ¥ÀPÀ ªÀÄÆ®vÀB F £ÀÈvÀåªÀ£ÀÄß PÉÃgÀ¼ÀzÀ zÉÃªÀ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À°è zÉÃªÀzÁ¹AiÀÄjAzÀ
DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. F £ÀÈvÀå ¥ÀæªÀÄÄRªÁV ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÉÃ ¥ÀæzÀ²ð¸ÀÄªÀ £ÀÈvÀå. Qæ.±À.19£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è “¸Áé«Ä wgÀÄ£Á¯ï”
gÀªÀgÀÄ F £ÀÈvÀåªÀ£ÀÄß ªÀåªÀ¹ÜvÀªÁV C©üªÀÈ¢ÞUÉÆ½¹zÀgÀÄ.
7) Mr¹ì : Qæ.±À.1£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è Mj¸ÁìzÀ°è ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. F £ÀÈvÀå zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼À°è ¥ÁæaÃ£À PÁ®zÀ°è £ÀÈvÀå
ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝ zÉÃªÀzÁ¹AiÀÄjAzÀ DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. F Mr¹ì £ÀÈvÀåPÉÌ gÁªÀiÁAiÀÄt, ªÀÄºÁ¨sÁgÀvÀ, ¥ÀÄgÁtUÀ¼ÀÄ
VÃvÀUÉÆÃ«AzÀ ªÀÄvÀÄÛ «µÀÄÚ«£À zÀ±ÀªÀvÁgÀ PÀxÉUÀ¼ÀÄ ªÀ¸ÀÄÛªÀ£ÀÄß MzÀV¹ªÉ.
Mr¹ì £ÀÈvÀåzÀ°è 3 ¥ÀæPÁgÀUÀ½ªÉ 1. ªÀÄºÁj 2. £ÀvÀðQ 3. UÉÆÃw¥ÀÄgÀ
8) ¸ÀvÀÛjAiÀiÁ – EzÀÄ ÇÁìA£À ±Á¹ÛçÃAiÀÄ £ÀÈvÀå gÀÆ¥ÀPÀ Qæ.±À.15£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°èzÀÝ ÇÁìA£À ªÉÊµÀÚ ¸ÀAvÀ “±ÀAPÀgÀ zÉÃªÀ”
EzÀ£ÀÄß ªÀåªÀ¹ÜvÀUÉÆ½¹zÀgÀÄ. F £ÀÈvÀåªÀ£ÀÄß §ºÀÄvÉÃPÀ ¥ÀÄgÀÄµÀgÉÃ ¥Àz
æ À²ð¸ÀÄvÁÛgÉ ¨sÀQÛ F £ÀÈvÀåzÀ ¥Àª
æ ÀÄÄRªÀ¸ÀÄÛ.
¨sÁgÀvÀzÀ eÁ£À¥ÀzÀ PÀ¯ÉUÀ¼ÀÄ

¨sÁgÀvÀ zÉÃ±À «±Á®ªÀÇ ªÉÊ«zsÀåªÀÅ ©ü£Àß ¸ÀA¸ÀÌøwUÀ¼À vÀªÀgÀÆgÀÄ C£ÉÃPÀvÉUÀ¼À°è KPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄªÀ zÉÃ±À.
F ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ªÉÊ«zsÀåvÉAiÀÄÄ C£ÉÃPÀ eÁ£À¥ÀzÀ PÀ¯ÉUÀ½UÉ d£Àä ¤ÃrzÉ. ¥ÀæwgÁdåªÀÅ vÀ£ÀßzÉÃ DzÀ «±ÀµÀÖ £ÀÈvÀåUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆA¢zÉ.
1. DAzsÀæ¥ÀæzÉÃ±À –
• ¥Éj¤ vÁAqÀªÀA
• ®A¨Ár
• PÉÆÃ¯ÁlA
• ¢A±À £ÀÈvÀå
2. ÇÁìA –
• ©ºÀÄ £ÀÈvÀå
• ¨ÉÆÃgÀvÁ¯ï £ÀÈvÀå
3. CgÀÄuÁ® ¥ÀæzÉÃ±À
• ¨ÉÆÃqÉÆÃ ZÁºÀA
4. ©ºÁgÀ –
• ¨ÁºÀÄ £ÀÈvÀå
• ¥ÉÊPÁ £ÀÈvÀå
• zÉÆÃªÀiï PÉÆÃZï
5. PÀ£ÁðlPÀ –
• AiÀÄPÀëUÁ£À
• UÉÆgÀªÀgÀ PÀÄtÂvÀ
18
• ¸ÀÄVÎ PÀÄtÂvÀ – (GvÀÛgÀPÀ£ÀßqÀ)
• «ÃgÀUÁ¸É PÀÄtÂvÀ
• ¹¢Þ £ÀÈvÀå – (GvÀÛgÀPÀ£ÀßqÀ)
6. UÀÄdgÁvï –
• UÀ¨sÀð £ÀÈvÀå
• ¹zÀÞ zÉÆÃªÀÄ¯ï £ÀÈvÀå
• w¥ÁàtÂ
7. UÉÆÃªÁ
• zÉÃTß £ÀÈvÀå
8. PÉÃgÀ¼À
• UÀgÀÄqÀ ¥ÀªÀð
• ¥ÀzÀAiÀiÁ¤
• M¥Àà£À PÉÆÃ¯ï PÁ½
eÁ£À¥ÀzÀ avÀæPÀ¯É
1. ¥Àl avÀæPÀ¯É – Nj¸ÁìzÀ°è PÀAqÀÄ§gÀÄªÀ avÀæPÀ¯É §mÉÖAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ªÀÄÆr§gÀÄªÀ avÀæPÀ¯É

2. ªÀÄzsÀÄ§¤ eÁ£À¥ÀzÀ PÀ¯É – EzÀÄ ©ºÁgÀzÀ eÁ£À¥ÀzÀ avÀæPÀ¯É, ªÀÄ£ÉAiÀÄ UÉÆÃqÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ©r¸ÀÄªÀ avÀæPÀ¯É gÁªÀiÁAiÀÄt,
¥ÀæPÀÈw, ¥ÁætÂ ªÀÄvÀÄÛ ¸À¸ÀåUÀ¼À£ÀÄß ©A©¸ÀÄªÀ avÀæPÀ¯É.
3. UÉÆAqÀgÀ eÁ£À¥ÀzÀ PÀ¯É – UÉÆAqÀgÀÄ JA§ §ÄqÀPÀlÄÖ d£ÀgÀÄ vÁªÀÅ ªÁ¹¸ÀÄªÀ ¨ÉlÖUÀ¼À°è PÀAqÀ§gÀÄªÀ ¥ÀæPÀÈwAiÀÄ
¸ÉÆUÀ¸ÀÄ, UÀÄr¸À®Ä ªÀÄ£ÉUÀ¼ÀÄ, ªÀÄÄAvÁzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß DzsÁgÀªÁVlÄÖPÉÆAqÀÄ awæ¸ÀÄªÀ avÀæPÀ¯É.
¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR eÁ£À¥ÀzÀ VÃvÉUÀ¼ÀÄ
1. CgÀÄuÁZÀ® ¥ÀæzÉÃ±À – d.f-¯Á, ¨Á¬Äð

2. ÇÁìA – fQgïì.dj
3. ªÀÄtÂ¥ÀÄgÀ – PÉÆAUï eÉÆA ¥ÀªÀð
4. UÉÆÃªÁ – ªÀiÁªÀÄqÀÄ, d«
5. PÀ£ÁðlPÀ – “D£É §AvÁ£É AiÀiÁªÀÅgÀ D£É”, ªÀÄAmÉÃ¸Áé«Ä VÃvÉUÀ¼ÀÄ”, ‘ªÀÄ¯É ªÀÄºÁzÉÃ±ÀégÀ VÃvÉUÀ¼ÀÄ’.
¨ÁºÀå dUÀwÛUÉ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ PÉÆqÀÄUÉ PÉÃAzÀæ KμÁå, aÃ£Á, d¥Á£ï DUÉßÃAiÀÄ KμÁå ªÀÄvÀÄÛ ²æÃ®APÁ
¨sÁgÀvÀ zÉÃ±À ªÁtÂdå ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ dUÀwÛ£À C£ÉÃPÀ zÉÃ±ÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ GvÀÛªÀÄ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢vÀÄÛ. ¨sÀÆªÀiÁUÀð ªÀÄvÀÄÛ d®ªÀiÁUÀð ªÀÄÄSÁAvÀgÀ d£ÀgÀÄ ªÀ®¸É ªÁå¥ÁgÀ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝgÀÄ.
CeÁÕvÀ ¯ÉÃRPÀ£ÉÆ§â §gÉzÀ “¢ ¥Éj¥Àè¸ï D¥sï ¢ JjyæAiÀÄ£ï ¹Ã” JA§ UÀæAxÀzÀ°è ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥Á±ÀÑvÀå zÉÃ±ÀUÀ¼À
£ÀqÀÄ«£À ªÁå¥ÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÁtÂdå ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À §UÉÎ «ªÀgÀªÁV w½¸ÀÄvÀÛzÉ.
¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉÃAzÀæ KμÁå

¥ÁæaÃ£À PÁ®¢AzÀ®Æ ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsÉå KμÁå £ÀqÀÄªÉ C£ÉÆåÃ£Àå ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß PÁt§ºÀÄzÀÄ. ªÀÄzsÀå KμÁåzÀ
¥ÀæªÀÄÄR zÉÃ±ÀUÀ¼ÉAzÀgÉ Ff¥ïÖ, VæÃPï ªÀÄvÀÄÛ gÀÆªÀiï, ªÉÄ¸À¥ÉÇÃmÉÆÃ«ÄAiÀÄ zÉÃ±ÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¨sÁgÀvÀ ºÉÆA¢zÀÝ ¸ÀA§AzsÀ.
19
Qæ.±À. ¥ÀÇªÀðzÀ°è 3000 zÀ°è ºÀgÀ¥Àà ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄÄ F zÉÃ±ÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢vÀÄÛ. VæÃPÀgÀ ºÉÆÃªÀÄjPï
¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄÄ DAiÀÄðgÀ ¸ÀA¸ÀÌøw¬ÄAzÀ ¥Àæ¨sÁ«vÀgÀªÁVvÀÄÛ. D¦üæPÁ ªÀÄvÀªÀÅ ¤UÀÄðt §æºÀäªÁzÀ, vÀ¥À¸ÀÄì ¨sÀQÛ avÀÛ ±ÀÄ¢Þ ªÀÄÄAvÁzÀ
vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß CAVÃPÀj¹vÀÄÛ.
Qæ.¥ÀÇ. 3 £ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è C±ÉÆÃPÀ£ÀÄ ¨ËzÀÞ ©PÀÄëUÀ¼À£ÀÄß D¦üæPÁ RAqÀ, VæÃ¸ï, ¹jAiÀiÁ ªÀÄÄAvÁzÀ zÉÃ±ÀUÀ½UÉ
¥ÀæZÁgÀPÁÌV PÀ¼ÀÄ»¹zÀ£ÀÄ.
ªÀiÁå¹qÉÆÃ¤AiÀiÁ zÉÆgÉ C¯ÉPÁìAqÀgï Qæ.¥ÀÇ. 326gÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÄÃ¯É zÁ½ ªÀiÁrzÀ ªÉÄÃ¯É ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥Á±ÀÑvÀå
zÉÃ±ÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¸ÀA¥ÀPÀð C¢üPÀUÉÆArvÀÄ.
¨sÁgÀvÀzÀ ²®à PÀ¯ÉUÀ½UÉ ºÉ¯É¤¹ÖPï PÀ¯ÉAiÀÄ ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃjzÀÄÝ C£ÉÃPÀ ²®àUÀ½AzÀ ¸Á©ÃvÁVzÉ GzÁºÀgÀuÉUÉ ²®àUÀ¼ÀÄ
¨sÁªÀ£ÁvÀäPÀªÁVªÉ ºÉaÑ£À £ÉÊdvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ§gÀÄvÀÛzÉ. zÉÊ»PÀ ¸ËAzÀAiÀÄðPÉÌ ºÉZÀÄÑ ªÀÄºÀvÀé ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.
GzÁ: §ÄzÀÞ£À ¥ÀæwªÉÄUÀ¼À°è zÉÊ»PÀ ¸ËAzÀAiÀÄðPÉÌ ºÉaÑ£À ªÀÄºÀvÀé ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.
¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ aÃ£Á
¥ÁæaÃ£À PÁ®¢AzÀ®Æ ªÁtÂdå ªÀÄvÀÄÛ zsÁ«ÄðPÀ ¸ÀA§AzsÀªÁVvÀÄÛ. C£ÉÃPÀ PÀÈwUÀ¼À°è EzÀgÀ §UÉÎ G¯ÉèÃR«zÉ PËn®å£À
CxÀð±Á¸ÀÛç ªÀÄºÁ¨sÁgÀvÀzÀAvÀ PÀÈw.
¨ËzÀÞ zsÀªÀÄðªÀÅ Qæ.¥ÀÆ 2 £ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è aÃ£ÁPÉÌ DUÀ«Ä¹vÀÄ. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¨ËzÀÞ ©PÀÄëUÀ¼ÁzÀ zsÀªÀÄð zsÀªÀiÁvÀð
ªÀÄvÀÄÛ PÀ±Àå¥À ªÀÄvÁAUÀgÀÄ «ÄAUÀ-nÃ JA§ gÁd£À D¸ÁÜ£ÀPÉÌ ¨sÉÃn ¤ÃrzÀÝgÀÄ.
¨sÁgÀvÀ¢AzÀ ºÉÆgÀl ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄð aÃ£ÁzÀ°è ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä PÁgÀtªÁzÀ ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀªÉAzÀg.É
§ÄqÀPÀlÄÖ zsÀªÀÄð “mÁªÉÇÃ ¹zÁÞAvÀ” ¨ËzÀÞ ¹zÁÞAvÀzÀμÀÄÖ UÀnÖvÀ£À EgÀzÀ PÁgÀt EzÀÄ ºÀAvÀ ºÀAvÀªÁV vÀ£Àß ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ
PÀ¼ÉzÀÄPÉÆArvÀÄ.
§ÄzÀÞ£À vÀvÀé ¸ÀgÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄ®¨sÀªÁVzÀÝ PÁgÀt aÃ¤AiÀÄjUÉ DPÀ¶ðvÀªÁV PÀArvÀÄ. ºÁUÀÆ ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄðzÀ “«±Àé¤Ãw”
aÃ¤ d£ÀgÀ fÃªÀ£À ¤ÃwAiÀÄ°è §zÀ¯ÁªÀuÉUÉ PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ.
C±ÉÆÃPÀ£À zsÀªÀÄð ªÀÄºÁªÀiÁvÀg
æ ÀÄ vÀªÀÄä ¸ÀvÀvÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßzÀ ªÀÄÆ®PÀ aÃ£ÁzÀ°è ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄð ºÀgÀqÀ®Ä PÁgÀtgÁzÀgÀÄ.
PÀ±Àå¥À ªÀiÁvÀAUÀ, zsÀªÀÄðgÀvÀß, ªÀÄºÁ§®, zsÀªÀÄð§® ªÀÄÄAvÁzÀ ©üPÀëÄUÀ¼ÀÄ aÃ£ÁzÀ ¨sÁμÉUÉ 434 UÀæAxÀUÀ¼À£ÀÄß vÀdÄðªÉÄ
ªÀiÁrzÀgÀÄ. aÃ£ÁzÀ gÁdjUÉ ¨sÁgÀvÀzÀ ¨ËzÀÞ «zÁéA¸ÀgÀÄ UÀÄgÀÄªÁVzÀÝgÀÄ.
EªÀvÀÄÛ aÃ£Á ¨sÁgÀvÀQÌAvÀ®Æ zÉÆqÀØ ¨ËzÀÞ gÁµÀÖçªÁV ¨É¼À¢zÉ.
¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ d¥Á£ï
aÃ£Á ªÀÄvÀÄÛ PÉÆjAiÀiÁ £ÀAvÀgÀ ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄð d¥Á¤UÀÆ ºÉÆgÀrvÀÄ. ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄð d¥Á¤UÉ ¥ÀæªÉÃ±À ¥ÀqÉzÁUÀ ¸ÀÜ½ÃAiÀÄ
¦AmÉÆÃ zsÀªÀÄð ¥ÀæZÁgÀzÀ°èvÀÄÛ. ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄð ¥ÉAmÉÆÃ zsÀªÀÄðªÀ£ÀÄß «gÉÆÃ¢ü¸ÀzÉÃ vÀ£Àß vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ªÀÄºÀvÀéªÀ£ÀÄß
ªÀiÁvÀæ ¥ÀæZÁgÀ ªÀiÁrvÀÄ. EzÀjAzÀ d¥Á£ï d£ÀgÀ ªÀÄ£ÀzÀ°è G½AiÀÄ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄªÁ¬ÄvÀÄ. d¥Á£ï gÁd ±ÉÆÃlÆPÀÄ F
zsÀªÀÄðªÀ£ÀÄß ¹éÃPÀj¹zÀ£ÀÄ. vÉAqÉÊ-¨ÉÊ-¸ÉÊZÉÆ ºÁUÀÆ ²AUÉÆÃ£ï-¨ÉÊ-PÀÄgÉÃ JA¨ÉgÀqÀÄ ²¹Û£À ¨ËzÀÞ ¥ÀAxÀUÀ¼ÀÄ d¥Á¤ d£ÀgÀ°è
KPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß CxÀªÁ ¨ËzÀÞ gÁ¶ÖçÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß d£À¦æAiÀÄUÉÆ½¹zÀªÀÅ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃjvÀÄ.
18£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ ªÉÃ¼ÉUÉ ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄð vÀvÀé gÁ¶ÖçÃAiÀÄ aAvÀ£ÉUÀ½AzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ zsÀªÀÄðªÁV ¨É¼É¬ÄvÀÄ.
¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ DUÉßÃAiÀÄ KμÁå gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ
¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄÄ C£Á¢PÁ®¢AzÀ®Æ vÀ£Àß ¸ÀÄvÀÛªÀÄÄvÀÛ°£À ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ GvÀÛªÀÄ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
CzÀgÀ PÀÄgÀÄºÁV C°èAiÀÄ PÀÆqÀ C°èAiÀÄÆ PÀÆqÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÀÌøw ¥À¸Àj¹zÉ.
ªÀÄÄRåªÁV §ªÀiÁð, xÉÊ¯ÁåAqï, ZÀA¥À, PÁA¨ÉÆÃeÁ, ªÀÄ¯ÉAiÀÄ, eÁªÀ, ¸ÀÄªÀÄvÀæ zÉÃ±ÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ GvÀÛªÀÄ ¸ÀA§AzsÀ
ºÉÆA¢vÀÄÛ PÁgÀt F ¨sÁUÀzÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ¸Àétð ¨sÀÆ«Ä JAzÉÃ ¥Àæ¹zÀÞªÁVvÀÄÛ.
«AiÉÄmÁßA (zÀQët C£ÁßªÀiï)
EAqÉÆÃ aÃ£ÁzÀ §°μÀ× gÁdåUÀ¼À°è FV£À «AiÉÄmÁßA gÁdåªÀÅ MAzÁVvÀÄÛ EzÀgÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀ ²æÃ ªÀiÁgÀ
20
gÀÄzÀæªÀªÀÄð, ºÀjªÀªÀÄð, EAzÀæªÀªÀÄð EªÀgÀÄ ¥ÀgÁPÀæªÀÄUÀ¼ÁVzÀÄÝ vÀªÀÄä £ÉgÀAiÀÄªÀgÁzÀ PÁj¨sÉÆÃdgÀÄ, ªÀÄvÀÄÛ
ªÀÄAUÉÆÃ®gÀÄ £ÁAiÀÄPÀ PÀÄ¨Éè SÁ£À£À zÁ½AiÀÄ£ÀÄß AiÀÄ±À¹éAiÀiÁV vÀqÉzÀÄ vÀªÀÄä zÉÃ±ÀªÀ£ÀÄß gÀQë¹zÀ£ÀÄ.
EzÀ£ÀÄß ZÀA¥Á gÁdåªÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. E°è£À d£À »AzÀÆ zsÀªÀÄðzÀ zÉÃªÀvÉUÀ¼ÁzÀ ²ªÀ ±ÀQÛ UÀuÉÃ±À ¸ÀÌAzÀ ªÀÄÄAvÁzÀ
zÉÃªÀgÀ£ÀÄß ¥ÀÇf¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¨sÁμÉ EªÀgÀ DqÀ½vÀ ¨sÁμÉAiÀiÁVvÀÄÛ.
PÁA¨ÉÆÃrAiÀÄ (PÁA¨ÉÆÃd)
E°è »AzÀÆ ¸ÁªÀiÁædå C¹ÛvÀézÀ°èvÀÄÛ JA§ÄzÀPÉÌ C£ÉÃPÀ ¸ÀàμÀÖ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. ªÀÄÄRåªÁV dAiÀÄªÀªÀÄð£À
AiÀÄ±ÉÆÃªÀªÀÄð£À ¸ÀÆAiÀÄðªÀªÀÄð£À ¥ÀæªÀÄÄR gÁdgÁVzÀÝgÀÄ.
GvÀÛªÀÄ GzÁºÀgÀuÉAiÉÄAzÀgÉ AiÀÄ±ÉÆÃªÀªÀÄð£À AiÀÄ±ÉÆÃzsÀgÀ ¥ÀÅgÀªÉA§ ºÉÆ¸À£ÀUÀgÀ ¤ªÀiÁðt ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. E£ÀÄß dUÀwÛ£À
Cw zÉÆqÀØ «μÀÄÚ zÉÃªÁ®AiÀÄ CAUÀÆgÀªÁl C£ÀÄß JgÀqÀ£ÉÃ ¸ÀÆAiÀÄðªÀªÀÄð£ÀÄ ¸ÁÜ¦¹zÀ£ÀÄ.
ªÀÄ¯ÉAiÀÄ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ¢éÃ¥À
EzÀÄ »AzÀÆ ªÀÄºÁ¸ÁUÀgÀzÀ°è PÀAqÀÄ§gÀÄªÀ ¢éÃ¥À¸ÉÆÛÃªÀÄ. eÁªÀ, ¸ÀÄªÀiÁvÀæ, ªÀÄ®AiÀÄ, ¨Á°, ¨ÉÆÃjßAiÀiÁ ¢éÃ¥À ¸ÀAiÀÄÄZÀÒAiÀÄUÀ¼ÀÄ
E°èzÉ.
±ÉÊ¯ÉÃAzÀæ ¸ÀAvÀw gÁdgÀÄ F ¢éÃ¥À ¸ÀªÀÄÆºÀªÀ£ÀÄß D½éPÉ ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝgÀÄ. Qæ.±À. 11£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ ªÉÃ¼ÉUÉ ZÉÆÃ¼ÀgÀ
zÁ½ DgÀA¨sÀªÁUÀÄªÀªÀgÉUÀÆ F ¸ÀAvÀwAiÀÄªÀgÀÄ ªÉÊ¨sÀªÀ¢AzÀ D½éPÉ £ÀqÉ¹zÀgÀÄ.
eÁªÁ ¢éÃ¥À
±ÉÊ¯ÉÃAzÀæ gÁdåzÀ CªÀ£ÀwAiÀÄ £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ »AzÀÆ ªÀ¸ÁºÀvÀÄ C¹ÛvÀéPÉÌ §AvÀÄ JAzÀÄ ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ w½¸ÀÄvÀÛzÉ. ¥À®èªÀgÀ
PÁ®zÀ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ²®àUÀ¼À°è eÁªÀ zÉÃ±ÀzÀ°è »AzÀÆ ¸ÁªÀiÁædåzÀ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀÄ «ªÀgÀUÀ¼ÀÄ PÀAqÀÄ§gÀÄvÀÛzÉ. PÁ®
£ÀAvÀgÀ E¸ÁèA zsÀªÀÄð ¥ÀæªÀÄÄR zsÀªÀÄðªÁV ¨É¼É¬ÄvÀÄ.
PÉÃAzÀæ eÁªÁzÀ°è ¯Ágï-eÉÆAUï-gÀAUï JAzÀÄ ¥ÀæSÁåvÀ »AzÀÆ zÉÃªÁ®AiÀÄ EA¢UÀÆ EzÉ ºÁUÀÆ EzÀÄ vÀ£Àß
»AzÀÆ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÀÈÌwAiÀÄ PÀxÉ ºÉÃ¼ÀÄvÀÛzÉ.
¦ü°¥sÉÊ£ïì
E°ègÀÄªÀ ‘ªÉÆÃgÀÆ¸ï’ JA§ d£ÀgÀÄ »AzÀÆUÀ¼ÁVzÀÝgÀÄ, FUÀ®Æ ±ÉÊªÀ «UÀæºÀ ªÀÄÆwð ªÀÄÆwð ªÀÄ®AiÀiÁ½ ±ÉÊ°AiÀÄ
PÉÃ±À §AzsÀ£À vÀUÀ°AUï(vÉ®ÄUÀÄ) ¨sÁμÉAiÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ.
¹¯ÉÆÃ£ï zÉÃ±À (¹AºÀ¼À)/²Ã®APÁ
¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ ²æÃ®APÁ ¸ÀA§AzsÀ ©r¸À¯ÁgÀzÀμÀÄÖ CUÁzsÀ ªÀÄvÀÄÛ UÀnÖ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ²æÃ gÁªÀÄ£ÀÄ ²æÃ®APÁPÉÌ ºÉÆÃV
¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ£ÀÄß ®APÁUÉ ¥ÀjZÀ¬Ä¹zÀ£ÀÄ JA§ ¥Àw æ Ãw¬ÄzÉ. CzÉÃ jÃw C£ÉÃPÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ CgÀ¸ÀgÀÄ ²æÃ®APÁ
¢éÃ¥ÀªÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀÄ vÀªÀÄä C¢üÃ£ÀzÀ°èj¹PÉÆArzÀÝgÀÄ.
§AUÁ¼ÀzÀ gÁd«dAiÀÄ£ÀÄ ®APÁzÀ ªÉÄÃ¯É zÁ½ ªÀiÁr vÀ£Àß ºÉÆ¸ÀvÀ£À£ÀÄß ªÀiÁrPÉÆArzÀÝ£ÀÄß ºÁUÀÆ ®APÁ
gÁdPÀÄªÀiÁjAiÀÄ£ÀÄß «ªÁºÀªÁzÀ£ÀÄ.
ªÀiËAiÀÄðgÀ zÉÆgÉ C±ÉÆÃPÀ£ÀÄ vÀ£Àß ªÀÄUÀ ªÀÄºÉÃAzÀæ ªÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀAUÀ«ÄvÉæAiÀÄ£ÀÄß ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄð ¥ÀæZÁgÀPÉÌ PÀ¼ÀÄ»¹zÀÝ£ÀÄ.
EA¢UÀÆ ¨ËzÀÞzsÀªÀÄð ºÁUÀÆ »AzÀÆzsÀªÀÄð ²æÃ®APÁzÀ ¥ÀæªÀÄÄR zsÀªÀÄðªÉ¤¹zÉ.
»ÃUÉ ¨sÁgÀvÀ zÉÃ±À vÀ£Àß ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ gÁAiÀÄ¨sÁgÀvÀé¢AzÀ vÀ£Àß ¸ÀÄvÀÛªÀÄÄvÀÛ°£À ¨sÀÆ¨sÁUÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©Ãj vÀ£Àß
¸ÀA¸ÀÈÌwAiÀÄ ¥ÀvÁPÉAiÀÄ£ÀÄß ºÁj¹zÉ.
¨sÁgÀvÀzÀ zsÀªÀÄðUÀ¼ÀÄ
1) »AzÀÆ zsÀªÀÄð
21
¥Àæ¥ÀAZÀzÀ CvÀåAvÀ ¥ÁæaÃ£À zsÀªÀÄðªÉAzÀgÉ CzÀÄ »AzÀÆ zsÀªÀÄð. ¨sÁgÀvÀzÀ°ègÀÄªÀ §ºÀÄ¸ÀASÁåvÀgÀÄ »AzÀÄUÀ¼ÀÄ, MAzÀÄ
PÁ®zÀ°è ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ C£ÉÃPÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°èzÀÝ »AzÀÆ zsÀªÀÄð EAzÀÄ ¨sÁgÀvÀ ¸ÉÃj PÉ®ªÉÃ zÉÃ±ÀUÀ½UÉ ¹Ã«ÄvÀªÁVzÉ. ‘¹AzsÀÆ’ JA§
±À§ÝzÀ C¥À¨sÀæA±ÀÀªÉÃ ‘»AzÀÆ’ªÁVgÀ¨ÉÃPÉA§ ªÁzÀ«zÉ. EzÀgÀ eÉÆvÉUÉ EzÀ£ÀÄß ‘¸À£ÁvÀ£À zsÀªÀÄð’ªÉAzÀÆ PÀgÉAiÀÄÄªÀgÀÄ
»AzÀÆ zsÀªÀÄðzÀ ¸ÁªÀiÁ£Àå ªÉÊ²µÀÖöåUÀ¼ÀÄ
1. »AzÀÆ zsÀªÀÄð PÉÃªÀ® zsÀªÀÄð ªÀiÁvÀæªÀ®èzÉ CzÀÄ fÃªÀ£À «zsÁ£À PÀÆqÀ ºËzÀÄ ¥ÀæPÀÈwAiÀÄ£ÀÄß DgÁ¢ü¸ÀÄªÀ ¥ÀzÀÞwAiÉÄÃ
»AzÀÆ zsÀªÀÄðzÀ ªÉÊ²μÀÖåUÀ¼ÀÄ
2. ¥ÀæPÀÈwAiÉÄÃ zÉÃªÀgÀÄ, ¨sÀÆ«ÄvÁ¬Ä gÀÆ¥À ¥ÀæPÀÈwAiÀÄ ¸ÀPÀ® fÃªÀgÁ²UÉ UËgÀªÀªÀ£ÀÄß PÉÆqÀÄ ºÁUÀÆ J¯Áè fÃªÀªÀÅ ¨sÀUÀªÀAvÀ£À
zÀÈ¶ÖAiÀÄ°è ¸ÀªÀiÁ£ÀªÉAzÀÄ ¸ÁjzÀ GzÁvÀÛ zsÀªÀÄð.
3. ¹ÛçÃ ¥ÀÅgÀÄμÀj§âjUÀÆ ¸ÀªÀiÁ£À CªÀPÁ±À, ºÀPÀÄÌUÀ¼ÀÄ, °AUÀ¨sÉÃzÀªÀ£ÀÄß zÀÆgÀ ªÀiÁrzÀ zsÀªÀÄð.
4. F zsÀªÀÄðzÀ°è AiÀiÁªÀÅzÉÃ PÀmÁÖeÉÕ/DzÉÃ±ÀªÉA§Ä¢®è, vÀªÀÄUÉ ¸ÀjºÉÆAzÀÄªÀ DAiÉÄÌ ªÀiÁrPÉÆ¼ÀÄîªÀ ªÀÄÄPÀÛ CªÀPÁ±À ¤ÃrzÉ.
5. F zsÀªÀÄðPÉÌ AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¥ÀæªÁ¢/ ¥ÀæªÀvÀðPÀj®èè¢zÀÝgÀÆ dUÀwÛ£À §®±Á° zsÀªÀÄðUÀ¼À ¸Á®£À°è ¤®ÄèvÀÛz.É
»AzÀÆ zsÀªÀÄðzÀ ¸ÁªÀiÁ£Àå £ÀA©PÉUÀ¼ÀÄ
1. ¸ÀvÀå zsÀªÀÄðªÉÃ ±Á±ÀévÀªÁzÀzÀÄÝ
2. DvÀä ±Á±ÀévÀ CzÀPÉÌ ¸Á«®è
3. eÁÕ£À, ¨sÀQÛ, PÀªÀÄð ªÀiÁUÀð¢AzÀ ¨sÀUÀªÀAvÀ£À£ÀÄß £ÉÆÃqÀ§ºÀÄzÀÄ
4. ªÉÆÃPÀë ¸ÀA¥ÁzÀ£ÉAiÉÄÃ CAwªÀÄ UÀÄj
5. zsÀªÀÄðgÀPÀëuÉ ¥ÀæwAiÉÆ§âgÀ PÀvÀðªÀå
¥ÀÄgÀÄµÁxÀðUÀ¼ÀÄ
avÀæ
F ¥ÀÅgÀÄμÁxÀðUÀ¼ÀÄ fÃªÀ£ÀzÀ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß PÀÄjvÀÄ w½¸ÀÄvÀÛzÉ
»AzÀÆ zsÀªÀÄðzÀ ªÀÄvÁZÀ£ÉUÀ¼ÀÄ DZÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤Ãw ±Á¸ÀÛçUÀ¼ÀÄ

»AzÀÆ zsÀ«ÄðAiÀÄgÀ zÉÊ£ÀA¢£À DZÀgÀuÉUÀ¼ÉAzÀgÉ ¸ÀÆAiÉÆÃðzÀAiÀÄQÌAvÀ ªÉÆzÀ¯ÉÃ JzÀÄÝ ªÀÄ£ÉAiÀÄ ±ÀÄzÀÞvÉ ªÀiÁr, ¸Áß£À,
¸ÀAzsÁåªÀAzÀ£É, ¥ÀÇeÉ, ªÀÄAvÀæ ¥Àot
À EzÀÄ ¤vÀå fÃªÀ£ÀzÀ DZÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ.
¸ÀÆAiÀÄð, UÉÆÃªÀÅ, ¹ÛçÃAiÀÄ ¥ÀÇeÉ, ºÀÆ, vÁA§Æ® ¸ÀªÀÄ¥ÀðuÉ UÀAmÉAiÀÄ£ÀÄß ¨Áj¹ ±ÀAPÀ£ÁzÀ DgÀw zsÁå£À »AzÀÆ
zsÀªÀÄðzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄvÀ ZÀ®£ÉUÉ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ.
ªÀÄvÀZÀgÀuÉAiÉÄAzÀgÉ ºÀÄnÖ¤AzÀ ¸ÁAiÀÄÄªÀªÀgÉV£À ¸ÀA¸ÁÌgÀ DZÀgÀuÉAiÀÄÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁV 16 DZÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ EzÀgÀ°è §gÀÄvÀÛzÉ
1. UÀ¨sÀðzsÁgÀt
2. ¥ÀÅA¸ÀªÀ£À
3. ¹ÃªÀÄAvÉÆÛÃ£ÀåAiÀÄ£À
4. eÁvÀPÀ PÁAiÀÄð
5. £ÁªÀÄPÀgÀt
6. G¥À¤µÀÌçªÀÄt
7. C£Àß¥Áæ±À£À
8. ZÀÆqÀPÀªÀÄð
9. PÀtð¨sÉÃzsÀ
10. G¥À£ÀAiÀÄ£À
11. «zÁågÀA¨sÀ
12. PÉÃ±ÁA¸À
13. ¸ÀªÀÄªÀvÀð£À
14. «ªÁºÀ
15. ªÁ£À¥Àæ¸ÀÛ/¸À£Áå¸À
16. CAvÀå¶×
22
F ¸ÀA¸ÁÌgÀUÀ¼ÀÄ UÀ¨sÀðzÀ°è D«¨sÀð«¸À¢AzÀ ªÀÄgÀtzÀªÀgÉUÀÆ £ÀªÀÄä£ÀÄß »A¨Á°¸ÀÄvÀÛzÉ. EªÀÅUÀ¼À DZÀgÀuÉ¬ÄAzÀ ªÀÄ£À¹ì£À
PÀ®ä±ÀUÀ¼ÀÄ zÀÆgÀ ¸ÀjAiÀÄÄvÀÛzÉ.
»AzÀÆ zsÀªÀÄðzÀ ¤Ãw ¸ÀÆvÀæUÀ¼ÀÄ
¤Ãw, £ÉÊwPÀvÉ, OzsÁAiÀÄð, ¥ÁæªÀiÁtÂPÀvÉUÀ¼ÀAvÀºÀ ¸ÀzÀÄÎtUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¤AvÀ zsÀªÀÄðªÉÃ »AzÀÆ zsÀªÀÄð. F zsÀªÀÄðzÀ°è
DvÀäPÉÌ ¸Á«®è, CzÀÄ CªÀÄgÀ J£ÀÄßvÀÛz.É
CzÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR 8 ¸ÀzÀÄÎtUÀ¼ÀÄ
1. J¯Áè fÃªÀUÀ¼À°èAiÀÄÆ ¸ÀºÁ£ÀÄ¨sÀÆw
2. vÁ¼Éä
3. vÀÈ¦Û
4. ¥Àj±ÀÄzÀÞvÉ
5. ¥ÁæªÀiÁtÂPÀ ¥ÀæAiÀÄvÀß
6. ¸À¢éZÁgÀUÀ¼ÀÄ
7. zÀÄgÁ¸É¬ÄAzÀ ªÀÄÄQÛ
8. ÇÀÆAiÉÄ¬ÄAzÀ ªÀÄÄQÛ F JAlÄ UÀÄtUÀ¼ÀÄ ºÉÆA¢gÀÄªÀªÀ£ÀÄ §æºÀä£À£ÀÄß ¸ÉÃgÀÄvÁÛ£É.
AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¥sÀ¯Á¥ÉÃPÉë¬Ä®èzÉ ªÀiÁqÀÄªÀ PÉ®¸À ¨sÀUÀªÀAvÀ¤UÉ ¦æAiÀÄªÁUÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ PÀªÀÄðzÀ ªÀÄºÀvÀéªÀ£ÀÄß w½¸ÀÄªÀ PÉ®¸À
»AzÀÆ zsÀªÀÄðzÀ wgÀÄ¼ÀÄ.
¨sÀUÀªÀ¢ÎÃvÉAiÀÄÄ ªÀåQÛAiÀÄÄ PÀqÁØAiÀÄªÁV ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÁzÀ ¥ÀæzsÁ£À UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ CªÉAzÀgÉ ¸ÀvÀéUÀÄt, gÀd¸Àé,
vÀªÀÄ¸ÀÄì
ºÀ§âUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥À«vÀæ ¢£ÀUÀ¼ÀÄ
¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÀÌøw ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgÀA¥ÀgÉUÀ½UÉ GvÀÛªÀÄ GzÁºÀgÀuÉAiÉÄAzÀgÉ ºÀ§âUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥À«vÀæ ¢£ÀUÀ¼ÀÄ. F ºÀ§âUÀ¼À
DZÀgÀuÉAiÀÄ »AzÉ ¥ÀæPÀÈwAiÀÄ°è DUÀÄªÀ ¸ÀºÀd §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À§ºÀÄzÀÄ. ºÀ§âUÀ¼À PÁ® ªÀÄvÀÄÛ IÄvÀÄUÀ½UÉ ¸ÀA§AzsÀ«zÉ
ºÁUÉAiÉÄÃ ¸ËgÀªÀÄAqÀ®zÀ°è DUÀÄªÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀÆ ºÀ§âUÀ½UÀÆ ¸ÀA§AzsÀ«zÉ. GzÁ: ¸ÀÄVÎ ºÀ§â ¸ÀAPÁæAw ºÀ§â, CPÀëAiÀÄ
vÀÈwÃAiÀÄ.
»AzÀÄUÀ¼À ¥ÀæªÀÄÄR ºÀ§âUÀ¼ÀÄ
1. ¸ÀAPÁæAw ºÀ§â
2. £ÁUÀgÀ¥ÀAZÀ«Ä
3. £ÀªÀgÁwæ
4. zÀ¸ÀgÁ
5. ¢Ã¥ÁªÀ½
6. UÀuÉÃ±À ZÀvÀÄyð
7. AiÀÄÄUÁ¢
8. ²ªÀgÁwæ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀªÀÅ
»AzÀÆUÀ¼À AiÀiÁvÁæ ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ
»AzÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV vÀ¥ÀàzÉÃ wÃxÀðPÉëÃvÀæUÀ½UÉ ¨sÉÃn ¤ÃqÀÄvÁÛgÉ. zÉÃªÀgÀ C£ÀÄUÀæºÀ ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä CxÀªÁ ªÀiÁrzÀ
vÀ¦àUÉ ¥ÁæAiÀÄ²ÑvÀPÁV CxÀªÁ ºÀjPÉ wÃj¸ÀÄªÀ ¸À®ÄªÁV AiÀiÁvÁæ ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ ¥À«vÀæ wÃxÀðPÉëÃvÀæUÀ½UÉ ¨sÉÃn ¤ÃqÀÄvÁÛgÉ. DzÀgÉ ¨sÉÃn
¤ÃqÀ¯ÉÃ¨ÉÃPÉA§ PÀqÁØAiÀÄ ¤AiÀÄªÀÄ«®è. ¥ÀæªÀÄÄR AiÀiÁvÁæ PÉëÃvÀæUÀ¼ÉAzÀgÉ ªÁgÀuÁ¹(PÁ²), CAiÉÆÃzsÀå, ªÀÄxÀÄgÁ, PÉÃzÁgÀ£ÁxÀ,
§zÀj£ÁxÀ, wgÀÄ¥Àw EvÁå¢.
»AzÀÆ zsÁ«ÄðPÀ ¥ÀAxÀUÀ¼ÀÄ
¥ÀæªÀÄÄRªÁV ªÀÄÆgÀÄ ¥ÀAxÀUÀ¼À£ÀÄß PÁt§ºÀÄzÀÄ (1) ±ÉÊªÀ ¥sÀAxÀ, (2) ªÉÊμÀÚªÀ ¥ÀAxÀ (3) ±ÁPÀÛ ¥ÀAxÀ
23
1. ±ÉÊªÀ¥ÀAvÀ ²ªÀ£À£ÉßÃ PÉÃAzÀæªÁVj¹PÉÆAqÀÄ ²ªÀgÁzsÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß zsÉåÃAiÀÄªÁVj¹PÉÆArgÀÄªÀ ¥ÀAxÀ. EzÀgÀ ªÉÆzÀ® G¯ÉèÃR
£ÀªÀÄUÉ ¹AzsÀÆ §AiÀÄ°£À £ÁUÀjPÀvÉAiÀÄ°è ¹UÀÄvÀÛzÉ. ¹AzsÀÆ £ÁUÀjPÀvÉ d£ÀgÀÄ ¥À±ÀÄ¥ÀwAiÀÄ gÀÆ¥ÀzÀ°è ²ªÀ£À£ÀÄß
DgÁ¢ü¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
±ÉÊªÀ ¥ÀAxÀzÀ°è C£ÉÃPÀ ¥ÀAxÀUÀ¼ÀÄ GUÀªÀÄªÁzÀªÀÅ CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ
1. ¥À±ÀÄ¥ÀvÀ¥ÀAxÀ - EzÀÄ ±ÉÊªÀ ªÀÄvÀzÀ ºÀ¼ÉAiÀÄ ¥ÀAxÀ Qæ.±À. 1£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ.
2. PÁ²äÃgÀ ±ÉÊªÀ ¥ÀAxÀ - F ±ÉÊªÀ ¥ÀAxÀ PÁ²äÃgÀzÀ°è ªÀ¸ÀÄUÀÄ¥ÀÛ¤AzÀ DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. F ¥ÀzÀÞwAiÀÄ°è ²ªÀ£À DgÁzsÀ£ÉUÉ
ªÀÄAvÀæ vÀAvÀæ §¼À¸ÀÄªÀÅ¢®è.
3. DUÀªÀÄ ¥ÀAxÀ - ªÀÄzsÀå ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ.
4. ªÀÄvÀÛ ªÀÄAiÀÄÆgÀ ¥ÀAxÀ - EzÀÄ ¸ÀºÀ ªÀÄzsÀå ¨sÁgÀvÀzÀ°è DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ.
5. PÁ®ªÀÄÄR ªÀÄvÀÄÛ PÀ¥Á°PÀ - F ¥ÀAvÀzÀ®Æè ¸ÀºÀ F±Á£Àå ¨sÁgÀvÀzÀ°è DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ, ²ªÀ£À£ÀÄß ªÀiÁAwæPÀ ±ÀQÛ
zÉÃªÀ£ÉAzÀÄ w½zÀÄ ªÀÄAvÀæ vÀAvÀæ¢AzÀ DgÁ¢ü¸ÀÄvÁÛgÉ.
6. ±ÉÊªÀ CzÉéöÊvÀ ¥ÀAxÀ - vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À°è DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ.
7. «ÃgÀ±ÉÊªÀ CxÀªÁ °AUÁAiÀÄvÀ ¥ÀAxÀ – Qæ.±À. 12£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è §¸ÀªÀtÚ PÀ£ÁðlPÀzÀ°è DgÀA©ü¹zÀgÀÄ.
8. DgÁzsåÀ ±ÉÊªÀ ¥ÀAxÀ - DAzsÀæ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ°è ªÀÄ°èPÁdÄð£À ¥ÀArvÀ DgÀA©ü¹zÀgÀÄ.
ªÉÊμÀÚªÀ ¥ÀAxÀ
»AzÀÆ zsÀªÀÄðzÀ E£ÉÆßAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀAxÀ, «μÀÄÚªÀzsÀð£ï ¥ÀæªÀÄÄRªÁV DgÁzsÀ£É ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ, GvÀÛgÀ ªÉÃzÀ
PÁ®zÀ°è «μÀÄÚªÀÅ ¥ÀæªÀÄÄR zÉÃªÀvÉAiÉÄAzÀÄ wæªÀÄÆwðUÀ¼À°è ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁÜ£À ¥ÀqÉzÀ£ÀÄ. «±ÀézÀ J¯Áè DUÀÄºÉÆÃUÀÄUÀ½UÉ «μÀÄÚ
PÁgÀtªÉAzÀÄ £ÀA©gÀÄªÀªÀgÀÄ. ZÀvÀÄ¨sÀÄðdzÁjAiÀiÁV, ±ÀAPÀ, ZÀPÀæ, UÀzÉ, PÀªÀÄ® »rzÀÄ ®Qëöä ¸ÀªÉÄÃvÀ UÀgÀÄqÀ ªÁºÀ£À£ÁVgÀÄªÀ£ÉAzÀÄ
¥ÀÅgÁtUÀ¼À°è ªÀtÂð¹ªÉ. dUÀwÛ£À°è zsÀªÀÄð ¸ÀA¸ÁÜ¥À£ÉUÁV «μÀÄÚ ªÀÄvÉÛ ªÀÄvÉÛ CªÀvÁgÀªÀ£ÀÄßvÀÄÛvÁÛ£É JAzÀÄ £ÀA§¯ÁVzÉ.
F ¤nÖ£À°è «μÀÄÚ«£À “zÀ±ÁªÀvÁgÀ”UÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁVzÉ. UÀÄ¥ÀÛgÀÄ ªÉÊμÀÚªÀ ¥ÀAvÀPÉÌ ºÉaÑ£À ¥ÉÇæÃvÁìºÀ ¤ÃrzÀgÀÄ. zÀQëtzÀ°è
ªÉÊμÀÚªÀ ¥ÀAxÀªÀÅ ±ÉÊªÀ ¥ÀAvÀzÀAvÉ ¨sÀQÛ¥ÀAxÀªÁV ¨É¼É¬ÄvÀÄ.
ªÉÊμÀÚªÀ ªÀÄvÀzÀ G¥À ¥ÀAxÀUÀ¼ÀÄ
1. ªÉÊ±Á¸À£À ¥ÀAxÀ - F ¥ÀAxÀzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀ ªÉÊPÁ£À¸À
2. ²æÃ ªÉÊµÀÚªÀ ¥ÀAxÀ - F ¥ÀAxÀzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ ²æÃ gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄð
• ªÀqÀUÀ¯ÉÊ - EªÀgÀÄ ªÉÃzÀUÀ½UÉ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ ¤ÃqÀÄªÀgÀÄ
• vÉAPÀ¯ÉÊ - EªÀgÀÄ £Á¯Á¬Ägï ¢ªÀå ¥Àæ§AzsÀAUÉ ªÀiÁ£ÀåvÉ ¤ÃqÀÄªÀgÀÄ.
±ÁPÀÛ ¥ÀAxÀ
»AzÀÆ zsÀªÀÄðzÀ E£ÉÆßAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀAxÀ “±ÀQÛ ¥ÀAxÀ” EªÀgÀÄ zÉÃ«, PÁ½AiÀÄ£ÀÄß DgÁ¢ü¸ÀÄªÀ ¥ÀAxÀ. EªÀgÀÄ
zÉÃ«AiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÈ¶ÖPÀvÉð JAzÀÄ £ÀA© DgÁ¢ü¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. F ErÃ ¸ÀÈ¶ÖAiÀÄÄ ªÀiÁvÀÈ zÉÃªÀvÉ¬ÄAzÁ¬ÄvÀÄ JAzÀÄ F ¥ÀAxÀzÀ
d£ÀgÀÄ £ÀA§ÄvÁÛgÉ. ±ÀPÀÛªÁzÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è zÀQët ¨sÁgÀvÀ §AUÁ¼À ªÀÄvÀÄÛ ÇÁìAUÀ¼À°è ºÉZÀÄÑ ¥ÀæZÀ°vÀzÀ°èzÉ.
±ÁPÀÛªÁzÀzÀ°è JgÀqÀÄ ¥ÀAxÀUÀ½ªÉ (1) ²æÃ PÀÄ® (2) PÀ°PÀÄ®
¨sÁgÀvÀzÀ°è 52 ±ÀQÛUÀ¼À ±ÀQÛ ¦ÃoÀUÀ½ªÉ. ¥ÀæªÀÄÄR 4 ±ÀQÛ ¦ÃoÀUÀ¼ÀÄ
1. ªÉÊμÉÆÚÃzÉÃ«
2. vÁgÀvÀgÀtÂ
3. PÁªÀiÁPÀå
4. zÀQëtPÁ½PÁ
G¥À¤μÀvï ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀUÀªÀ¢ÎÃvÉAiÀÄ vÀvÀé
G¥À¤μÀvïUÀ¼ÀÄ - »AzÀÆ zsÁ«ÄðPÀ ¥ÀgÀA¥ÀgÉAiÀÄ°è AiÀiÁªÁUÀ®Æ G¥À¤μÀvÀÄÛUÀ½UÉ G£ÀßvÀ ¸ÁÜ£À ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ‘±ÀÈw
ªÉÊ¢PÀ ¸Á»vÀå’ J£ÀÄßªÀgÀÄ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ªÉÃzÀUÀ¼À ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ °AUÀªÉ£ÀÄßªÀgÀÄ. EªÀÅ Qæ.¥ÀÆ 2500 ¢tzÀ 2000 CªÀ¢üAiÀÄ°è
gÀavÀªÁVzÉ.
24
MlÄÖ 108 G¥À¤μÀvïUÀ½ªÉ G¥À¤μÀvïUÀ¼À°ègÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁgÁA±ÀUÀ¼ÀÄ
1. §æºÀä
2. DvÀä
3. ¸ÀÈ¶Ö
4. §AzsÀ£À ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄQÛ
5. ¸ÀéUÀð £ÀgÀPÀ EvÁå¢
¨sÀUÀªÀ¢ÎÃvÉAiÀÄ vÀvÀé
¨sÁgÀwÃAiÀÄ vÀvÀé ¹zÁÞAvÀzÀ°è ¨sÀUÀªÀ¢ÎÃvÉUÉ ªÀÄºÀvÀézÀ ¸ÁÜ£À«zÉ. PÀÄgÀÄPÉëÃvÀæ AiÀÄÄzÀÞzÀ°è PÀÈμÀÚ£ÀÄ vÁ£ÀÄ ¨sÀUÀªÀAvÀ£ÉAzÀÄ
§»gÀAUÀ¥Àr¹ vÀ£Àß «±ÀégÀÆ¥À zÀ±Àð£À ªÀiÁr¹ CdÄð£À¤UÉ ¨ÉÆÃ¢ü¸ÀÄªÀ ¤ÃwAiÀiÁVzÉ.
ªÀÄ£ÀÄμÀå£ÀÄ ¥sÀ¯Á¥ÉÃPÉë¬Ä®èzÉ, J®èªÀ£ÀÄß ¨sÀUÀªÀAvÀ¤UÉ C¦ð¹, PÀªÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇtðUÉÆ½¹ ªÉÆÃPÀë ¸ÀA¥Á¢¸ÀÄªÀ
PÀªÀÄðªÀ£ÀÄß VÃvÉAiÀÄ°è ¨ÉÆÃ¢ü¹zÉ
ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ CzsÁåAiÀÄ ¦ÃpPÁ gÀÆ¥ÀªÁVzÉ G½zÀ CzsÁåAiÀÄUÀ¼À°è D¸ÉAiÀÄUÀ½AzÀ ¥ÁgÁUÀÄªÀ §UÉAiÀÄ£ÀÄß, DgÀÄ
CzsÁåAiÀÄUÀ¼À°è ¨sÀQÛ AiÉÆÃUÀªÀÅ ¥ÀgÀªÀiÁvÀä£À£ÀÄß ¦æÃw¥ÀÇªÀðPÀªÁV DgÁ¢ü¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛzÉ.
¸À£Áå¸À ªÀÄvÀÄÛ PÀªÀÄð AiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄ£ÀÄμÀå£À£ÀÄß C®èzÉ CzÉÃ UÀÄjAiÀÄvÀÛ PÀgÉzÀÄAiÀÄÄåvÀÛzÉ AiÉÆÃUÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÀÄ£ÀÄμÀå£ÀÄ
eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀA¥Á¢¸ÀÄvÁÛ£É. DUÀ J¯Áè «μÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ MAzÉÃ ¨É¼ÀQ£À°è ¨É¼ÀQ£À°è UÉÆÃZÀgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
AiÀiÁgÀÄ KPÁUÀævÉ¬ÄAzÀ ¥Àj±ÀÄzÀÞªÁV ¨sÀQÛ¬ÄAzÀ ¨sÀUÀªÀAvÀ£À£ÀÄß zsÁå¤¸ÀÄªÀgÀÄ CªÀgÀÄ ¸ÁAiÀÄÄªÀ PÁ®zÀ°è zÉÃªÀgÀ zÀ±Àð£À
¥ÀqÉAiÀÄÄªÀgÀÄ.
dUÀwÛ£À K¼ÀÄ vÀgÀ£ÁzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ½ªÉ. CªÀÅUÀ¼À°è MAzÀÄ ¥ÀjªÀvÀð£Á²Ã®ªÁzÀÄzÀÄ, (ªÀÄ£À¸ÀÄì), E£ÉÆßAzÀÄ
¥ÀjªÀvÀð£ÁgÀ»vÀªÁzÀÄzÀÄ CzÉÃ DvÀä ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgÀªÀiÁvÀä.
¥ÀvÀAd°AiÀÄ AiÉÆÃUÀ vÀvÀé
¥ÀvÀAd°AiÀÄ AiÉÆÃUÀ vÀvÀé ¸ÀÆvÀæªÀÅ ¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀvÀzÀ ¸Á»vÀå PÀÈwAiÀiÁVzÉ. Qæ.±À. 400 gÀ°è §gÉAiÀÄ®ànÖgÀÄªÀ PÀÈwAiÀiÁVzÉ.
EzÀÄ 196 ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀÆvÀæUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. EzÀÄ £Á®ÄÌ ¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ CªÀÅUÀ¼ÀÄ
1. ¸ÀªÀiÁ¢ü¥ÁzÀ - AiÉÆÃUÀzÀ D¼ÀªÁzÀ ¹Üw
2. ¸ÁzsÀ£À¥ÁzÀ - C¨sÁå¸À, ²¸ÀÄÛ, EzÀgÀ°è §gÀÄvÀÛzÉ
3. ªÉÊ¨sÀÆw¥ÁzÀ - AiÉÆÃUÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ ¹¢Ý ±ÀQÛ ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀÅzÀÄ
4. PÉÊªÀ®å¥ÁzÀ - AiÉÆÃUÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÁPÁëvÁÌgÀ ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀÅzÀÄ
AiÉÆÃUÀ zsÁ«ÄðPÀ QæAiÉÄUÀ½UÉ, PÀoÉÆÃgÀ DvÀäzÀAqÀ£ÉUÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄQÛUÉ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀiÁ£À¹PÀ ¸ÁzsÀ£ÀªÁV ¥ÀjUÀtÂ¸À®ànÖzÉ. ªÀÄvÀÄÛ
ªÀiÁ£À¹PÀ vÀgÀ¨ÉÃwUÉ ºÉZÀÄÑ ªÀÄºÀvÀé ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
¨ËzÀÞ UÀæAxÀUÀ¼ÀÆ PÀÆqÀ AiÉÆÃUÀ vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ£ÀÄß G¯ÉèÃT¹zÉ. ¥ÀæªÀÄÄRªÁV JAlÄ jÃwAiÀÄ AiÉÆÃUÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀnÖ
ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ.
1. AiÀiÁªÀÄ
2. ¤AiÀÄªÀÄ
3. D¸À£À
4. ¥ÁæuÁAiÀiÁªÀÄ
5. ¥ÀvÁåºÁgÀ
6. zsÁgÀt
7. zsÁå£À
8. ¸ÀªÀiÁ¢ü
AiÉÆÃUÁ¨sÁå¸ÀUÀ½AzÀ PÀÄAqÀ°¤ ±ÀQÛAiÀÄÄ eÁUÀÈvÀªÁV ‘¸ÀÄµÀÄªÀÄß’ zsÀªÀÄ¤AiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ªÀÄ£ÉÆÃ±ÀQÛAiÀÄÄ AiÉÆÃUÀ ¸ÀºÀ¸ÁægÀ
ZÀPÀæªÀ£ÀÄß ¸ÉÃj AiÉÆÃVAiÀÄ DzsÁåwäPÀ §®ªÀ£ÀÄß UÀ½¸ÀÄvÁÛ£É.
¥ÀvÀAd°AiÀÄ AiÉÆÃUÀ¸ÀÆvÀæªÀÅ AiÉÆÃUÁ, zsÁå£À, ¨sÀQÛ, PÀªÀÄð, ªÀÄ£ÉÆÃ¤UÀæºÀUÀ¼À ¸ÀAUÀªÀÄ.
25
eÉÊ£À zsÀªÀÄð
¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀvÀzÀ°è Qæ.¥ÀÆ 6£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ D¸ÀÄ¥Á¹£À°è 2 ¥ÀæªÀÄÄR zsÀªÀÄðUÀ¼ÀÄ d£Àä vÀ¼ÉzÀªÀÅ.
1. eÉÊ£À zsÀªÀÄð
2. ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄð
eÉÊ£À zsÀªÀÄðªÀÅ 24 wÃxÀAðPÀgÀgÀ vÀvÀé aAvÀ£ÉUÀ½AzÀ zsÀªÀÄðªÉ¤¹zÉ, D¢£ÁxÀ/IÄμÀ¨sÀ£ÁxÀ ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ wÃxÀAðPÀgÀ ¥Á±Àé£ÁxÀ
23£ÉÃ wÃxÀAðPÀgÀ ªÀÄºÁ«ÃgÀ£ÀÄ PÉÆ£ÉAiÀÄ wÃxÀAðPÀgÀ.
eÉÊ£À zsÀªÀÄðzÀ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ
1. ¥ÀAZÁ£ÀÄªÀævÀUÀ¼ÀÄ
• C»A¸É
• ¸ÀvÀå
• D¸ÉÛÃAiÀÄ
• C¥ÀjUÀæºÀ
• §æºÀäZÀAiÀÄð
ªÉÆzÀ®Ä 4 ²Ã®UÀ¼À£ÀÄß ªÉÆzÀ® 23 d£À wÃxÀAðPÀgÀgÀÄ ¸ÉÃj¹zÁÝgÉ. PÉÆ£ÉAiÀÄ “§æºÀäZÀAiÀÄð” CxÀªÁ “EA¢æAiÀÄ
¤UÀæºÀ”ªÀ£ÀÄß ªÀÄºÁ«ÃgÀ£ÀÄ ¸ÉÃj¹ ¥ÀAZÀ²Ã®ªÀ£ÁßV¹zÀ£ÀÄ.
2. wægÀvÀßUÀ¼ÀÄ - ªÀÄºÁ«ÃgÀ£ÀÄ ‘¤ªÁðt’ CxÀªÁ ‘ªÉÆÃPÀë ªÀiÁUÀðPÉÌ’ wægÀvÀßUÀ¼ÉA§ ªÀÄÆgÀÄ ªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß ¨ÉÆÃ¢ü¹zÀ£ÀÄ.
CªÀÅUÀ¼ÀÄ
1. ¸ÀªÀÄåPï eÁÕ£À
2. ¸ÀªÀÄåPï ZÁjvÀæöå
3. ¸ÀªÀÄåPï zÀ±Àð£À
1. ¸ÀªÀÄåPï eÁÕ£À - ¸ÀjAiÀiÁzÀ eÁÕ£ÀªÉAzÀgÉ zÉÃªÀgÀ C¹ÛvÀé E®è JA§ÄzÀ£ÀÄß CxÀð ªÀiÁrPÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀÄ F dUÀvÀÄÛ fÃªÀ (DvÀä)
ªÀÄvÀÄÛ CfÃªÀUÀ½AzÀ PÀÆrzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß CxÀð ªÀiÁrPÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀÄ.
2. ¸ÀªÀÄåPï ZÁjvÀæöå - ¸ÀjAiÀiÁzÀ £ÀqÀvÉ, EzÀ£ÀÄß ¤Ãw ¸ÀA»vÉUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. EzÀgÀ°è JgÀqÀÄ «zsU
À À½ªÉ. (1) eÉÊ£À
¸À£Áå¹UÀ½UÉ (2) UÀÈºÀ¸ÀÜjUÉ
eÉÊ£À ¸À£Áå¹UÀ½UÉ ªÀÄºÁªÀÈvÀÛUÀ½ªÉ ªÀÄvÀÄÛ PÀÄlÄA§¸ÀÜgÀÄ/UÀÈºÀ¸ÀÜjUÉ JgÀqÀÄ ªÀÈvÀÛUÀ½UÉ
¸ÀªÀÄåPï ZÁjvÀæöåzÀ°è ¸ÀvÀå ªÀÄvÀÄÛ C»A¸ÉAiÉÄÃ ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀUÀ¼ÀÄ
1. ¸ÀvÀå - AiÉÆÃa¹ ªÀiÁvÀ£ÁqÀÄªÀÅzÀÄ,
ªÀiÁw£À°è PÉÆÃ¥À ºÉÆgÀ ºÁPÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄªÀÅzÀÄ
¨sÀAiÀÄzÀ°è ¸ÀÄ¼ÀÄî ºÉÃ¼À¢gÀÄªÀÅzÀÄ
DrzÀ ªÀiÁwUÉ vÀ¥ÀàzÉ £ÀqÉAiÀÄÄªÀÅzÀÄ
2. C»A¸É - dUÀwÛ£À°è J¯Áè zsÀªÀÄðUÀ¼ÀÄ C»A¸ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæw¥Á¢¹zÀÝgÀÄ PÀÆqÀ, C»A¸ÉUÉ ºÉZÀÄÑ ªÀÄºÀvÀé ¤ÃrgÀÄªÀ
zsÀªÀÄðªÉÃ eÉÊ£À zsÀªÀÄð
“C»A¸À vÀvÀé”ªÀÅ PÉÃªÀ® ¥ÁætÂ ¥ÀQëUÀ½UÉ C£ÀéAiÀÄªÁUÀzÉ ¸ÀPÀ® VqÀªÀÄgÀ d®ZÀgÀ fÃ«UÀ½UÀÆ C£ÀéAiÀÄªÁVvÀÄÛ. F
PÁgÀt¢AzÀ¯ÉÃ eÉÊ£ÀgÀ PÀÈ¶PÀgÁV ºÉÆgÀºÉÆªÀÄäzÉÃ ªÁtÂdå ªÁå¥ÁgÀUÀ¼À°è ¤gÀvÀgÁzÀgÀÄ
3. D¸ÉÛÃAiÀÄ - PÀ¼ÀAPÀ¢AzÀ zÀÆgÀ«gÀÄªÀÅzÀÄ PÀ¼ÀîvÀ£À ªÀiÁqÀ¢gÀÄªÀÅzÀÄ EvÁå¢.
4. C¥ÀjUÀæºÀ – CUÀvÀåQÌAvÀ ºÉaÑ£À ¸ÀA¥ÀvÀÛ£ÀÄß PÀÆrqÀ¨ÁgÀzÀÄ, ªÀåQÛAiÀÄÄ vÀ£Àß PÀÄlÄA§PÉÌ wÃgÁ CUÀvÀå«gÀÄªÀ ªÀ¸ÀÄÛªÀ£ÀÄß
§¼À¹PÉÆ¼Àî®Ä ªÀiÁvÀæ C£ÀÄªÀÄw ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
5. §æºÀäZÀAiÀÄð – CAzÀgÉ “£ÉÊwPÀ ¥Àj±ÀÄzÀÞvÉ” AiÀiÁªÀÅzÉÃ ªÁåªÉÆÃºÀUÀ½UÉ §°AiÀiÁUÀzÉ §æºÀäZÀAiÀÄðzÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÀÄÄQÛ
PÁtÄªÀÅzÀÄ.
26
¸ÀªÀÄåPï zÀ±Àð£À - ¸ÀjAiÀiÁzÀ £ÀA©PÉ JAzÀgÉ ªÀÄºÁ«ÃgÀ£À ¸ÀªÀðdÕvÀé ªÀÄvÀÄÛ WÀ£ÀvÉ ¤zÉÆÃðµÀvÀÛUÀ¼À°è £ÀA©PÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀªÀð¸ÀéªÉAzÀÄ £ÀA©gÀÄªÀÅzÀÄ.
eÉÊ£À ¥ÀAxÀUÀ¼ÀÄ
1. ¢UÀA§gÀ ¥ÀAxÀ – eÉÊ£À ªÀÄÄ¤ ¸ÀÆÜ®¨sÀzÀæ£À £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è ¨É¼É¬ÄvÀÄ. EªÀgÀÄ £ÀUÀßvÉAiÀÄ£ÀÄß DAiÀÄÄÝPÉÆAqÀgÀÄ AiÀiÁPÉAzÀgÉ
PÉÆ£ÉAiÀÄ wÃxÀðAPÀgÀgÀÄ £ÀUÀßvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀqÁØAiÀÄUÉÆ½¹zÀgÀÄ. EzÀgÀ°è 2 G¥À¥ÀAxÀUÀ½ªÉ.
(1) ¸ÁÜ£ÀPÀªÁ¹AiÀÄgÀÄ
(2) ªÀÄÆwð ¥ÀÆdPÀgÉ
¨ËzÀÞ zsÀªÀÄð – UËvÀªÀÄ §ÄzÀÞ ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄðzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀ §ÄzÀÞ£À£ÀÄß “KµÁåzÀ ¨É¼ÀPÀÄ” JAzÀÄ PÀgÉ¢zÁÝgÉ.
¹zÁÞxÁð JA§ ºÉ¸Àj¤AzÀ PÀ¦®ªÀ¸ÀÄÛ«£À ®ÄA©¤ £ÀUÀgÀzÀ°è d¤¹zÀ£ÀÄ. vÀ£Àß ªÀÄ®vÁ¬Ä ¥ÀæeÁ¥Àw UËvÀ«ÄAiÀÄÄ
¸ÁQzÀÝ¼ÀÄ DzÀÝjAzÀ UËvÀ«Ä JA§ ºÉ¸ÀgÀÄ §A¢vÀÄ.
CgÀªÀÄ£ÉAiÀÄ°èzÀÝgÀÆ fÃªÀ£À £À±ÀégÀ JA§ gÀºÀ¸ÀåªÀ£ÀÄß ªÀÄ£ÀUÀAqÀ ¹zÁÞxÀð¤UÉ, EªÉ®èªÀ£ÀÄß vÀåf¸À¨ÉÃPÉA§ ªÀÄ£À¸ÁìV
J®èªÀ£ÀÄß vÀåf¹ ºÉÆgÀl£ÀÄ D ¢£ÀªÀ£ÀÄß ¨ËzÀÞ PÀÈwUÀ¼ÀÄ ‘ªÀÄºÁ©ü¤µÀÌøªÀÄt’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
»ÃUÉ C¯ÉzÁ¢ CAwªÀÄªÁV UÀAiÀÄzÀ ¸À«Ä¥À, ºÀjAiÀÄÄªÀ £À¢AiÀÄ vÀlzÀ°èzÀÝ CgÀ½ªÀÄgÀzÀ PÉ¼ÀUÉ zsÁå£ÀªÀÄUÀß£ÁV PÀÄ½vÀ£ÀÄ
CAwªÀÄªÁV 49 £ÉÃ ¢£À ¥ÀgÀªÀÄeÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß UÀ½¹ “§ÄzÀÞ” £ÁzÀ£ÀÄ.
eÁÕ£ÉÆÃzÀAiÀÄUÉÆAqÀ UËvÀªÀÄ §ÄzÀÞ£ÀÄ ªÁgÀuÁ¹AiÀÄ §½AiÀÄ ¸ÁgÀ£ÁxÀ gÀ¶¥ÀlÖtzÀ fAPÉªÀ£ÀzÀ°è vÀ£Àß ªÉÆzÀ®
¸ÀAzÉÃ±À ¤ÃrzÀ£ÀÄ. EzÀ£ÀÄß ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄðzÀ°è ‘zsÀªÀÄðZÀPÀæ ¥ÀjªÀvÀð£À” JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
»ÃUÉ C¯ÉzÁr CAwªÀÄªÁV UÀAiÀÄzÀ ¸À«ÄÃ¥À, ºÀjAiÀÄÄªÀ £À¢AiÀÄ vÀlzÀ°èzÀÝ CgÀ½ªÀÄgÀzÀ PÉ¼ÀUÉ zsÁå£ÀªÀÄUÀß£ÁV
PÀÄ½vÀ£ÀÄ CAwªÀÄªÁV 49£ÉÃ ¢£À ¥ÀgÀªÀÄeÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß UÀ½¹ “§ÄzÀÞ” £ÁzÀ£ÀÄ.
eÁÕ£ÉÆÃzÀAiÀÄUÉÆAqÀ UËvÀªÀÄ §ÄzÀÞ£ÀÄ ªÁgÀuÁ¹AiÀÄ §½AiÀÄ ¸ÁgÀ£ÁxÀ gÀ¶¥ÀlÖtzÀ fAPÉªÀ£ÀzÀ°è vÀ£Àß ªÉÆzÀ®
¸ÀAzÉÃ±À ¤ÃrzÀ£ÀÄ. EzÀ£ÀÄß “¨sËzÀÞ zsÀªÀÄðzÀ°è ‘zsÀªÀÄðZÀPÀæ ¥ÀjªÀvÀð£À” JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
CAwªÀÄªÁV vÀ£Àß 80 £ÉÃ ªÀAiÀÄ¹ì£À°è IÄ¶£ÀUÀgÀzÀ°è ªÀÄºÁ ¥Àj¤ªÁðuÁ ºÀÆrzÀ£ÀÄ.
£Á®ÄÌ ªÀÄºÁ ¸ÀvÀåUÀ¼ÀÄ
1. dUÀvÀÄÛ zÀÄBR¢AzÀ PÀÆrzÉ
2. D¸ÉAiÀÄ zÀÄBRPÉÌ PÁgÀt
3. D¸ÉAiÀÄ£ÀÄß vÉÆgÉzÀgÉ zÀÄBR ¤ªÁgÀuÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ
4. D¸ÉAiÀÄ£ÀÄß vÉÆgÉAiÀÄ®Ä CμÁÖAUÀ ªÀiÁUÀð C£ÀÄ¸Àj¸À¨ÉÃPÀÄ
CμÁÖAUÀ ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ
§ÄzÀÞ£À J¯Áè zÀÄBRUÀ½UÀÆ PÁgÀtªÁzÀ D¸ÉAiÀÄ£ÀÄß vÉÆgÉAiÀÄ®Ä CμÁÖAUÀ ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß ¨ÉÆÃ¢ü¸ÀÄªÉ£ÀÄ, ±ÉæÃμÀ×ªÁzÀ JAlÄ
ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ
CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ
1. ¸ÀªÀÄåPï zÀÈ¶Ö (M¼ÉîAiÀÄ £ÉÆÃl)
2. ¸ÀªÀÄåPï ªÀZÀ£À (M¼ÉîAiÀÄ ªÀiÁvÀÄ)
3. ¸ÀªÀÄåPï fÃ«PÁ (M¼ÉîAiÀÄ fÃªÀ£À)
4. ¸ÀªÀÄåPï ¸Àäøw (M¼ÉîAiÀÄ «ZÁgÀ)
5. ¸ÀªÀÄåPï ¸ÀAPÀ®à (M¼ÉîAiÀÄ ¸ÀAPÀ®à)
6. ¸ÀªÀÄåPï PÁAiÀÄð (M¼ÉîAiÀÄ PÉ®¸À)
7. ¸ÀªÀÄåPï AiÉÆÃUÀ (M¼ÉîAiÀÄ ¥ÀæAiÀÄvÀß)
8. ¸ÀªÀÄåPï ¸ÀªÀiÁ¢ü (M¼ÉîAiÀÄ zsÁå£À)
§ÄzÀÞ£ÀÄ ªÀÄzsÀåªÀÄ ªÀUÀðªÀ£ÀÄß ¨ÉÆÃ¢ü¹zÁÝ£É. CwAiÀiÁzÀ ªÉÊ¨sÉÆÃUÀ, CwAiÀiÁzÀ ªÉÊgÁUÀå EªÉgÀqÀjAzÀ®Æ ¥ÁgÁUÀÄªÀ
ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß ‘ªÀÄzsÀåªÀÄ ªÀiÁUÀð’ JAzÀÄ ¥Àæw¥Á¢¹zÀ£ÀÄ.
27
§ÄzÀÞ£À ¥ÀæPÁgÀ CwAiÀiÁzÀ ¸À£Áå¸ÀªÀ£ÁßUÀ°, C»A¸ÉAiÀÄ£ÁßUÀ° CwAiÀiÁV ºÀÄZÀÄÑ ºÉZÁÑV DZÀj¸À¨ÁgÀzÀÄ. DzÀÝjAzÀ
§ÄzÀÞ£ÀÄ ¨ÉÆÃ¢ü¹zÀ ªÀÄzsÀåªÀÄ ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß “¸ÀÄªÀtð ªÀiÁzsÀåªÀÄ zÀ±Àð£À” JAzÀÄ ¸ÀºÀ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
§ÄzÀÞ£ÀÄ PÀªÀÄð ¹zÁÞAvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÅ£Àdð£ÀäPÉÌ ºÉZÀÄÑ ¥Àæ±À¹ÛAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃrzÁÝ£É «gÉÆÃ¢ü¹zÀ£ÀÄ.
¤ªÁðt - ¨sËzÀÞ zsÀªÀÄðzÀ ¥ÀæPÁgÀ ¤ªÁðt JAzÀgÉ ¸ÀA¸ÁgÀ¢AzÀ ªÀÄÄQÛ ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀÅzÀÄ, CxÀªÁ ¸Á«¤AzÀ, ªÀÄÄPÀÛ£ÁUÀÄªÀÅzÀÄ
»AzÀÆ zsÀªÀÄðzÀ ¥ÀæPÁgÀ. EzÀ£ÀÄß “ªÉÆÃPÀë” J£ÀÄßvÁÛgÉ. ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄðzÀ ‘¤ªÁðt’ J£ÀÄßvÁÛgÉ. ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄðzÀ°è ¤ªÀiÁðtPÉÌ
ºÉZÀÄÑ ªÀÄºÀvÀé ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.
UËvÀªÀÄ §ÄzÀÞ£ÀÄ PÀªÀÄð ¹zÁÞAvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÇªÀð d£ÀäzÀ PÀªÀÄðUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄA¢£À d£ÀäUÀ½UÉ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ ¨ÉÆÃ¢ü¹zÀ£ÀÄ.
¨ËzÀÞ zsÀªÀÄðzÀ £ÉÊwPÀ ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼ÀÄ
§ÄzÀÞ£ÀÄ §ÄzÀÞ AiÀÄwUÀ½UÉ 10 DzÉÃ±À (zÀ¸À ¸ÀvÀå ¥ÀzÀ) eÁjUÉ vÀAzÀ£ÀÄ. ºÁUÀÆ vÀ£Àß C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ½UÉ LzÀÄ ¤Ãw ¸ÀA»vÉUÀ¼À£ÀÄß
PÀqÁØAiÀÄªÁV C£ÀÄ¸Àj¸À¨ÉÃPÉAzÀÄ ¨ÉÆÃ¢ü¹zÀ£ÀÄ. §ÄzÀÞ£ÀÄ ¨ÉÆÃ¢ü¹zÀ ¥ÀAZÀ²Ã®UÀ¼ÉAzÀgÉ
1. ºÀvÉÛ ªÀiÁqÀ¢gÀÄªÀÅzÀÄ
2. ¸ÉÆÃªÀiÁjvÀ£À¢AzÀ zÀÆgÀ EgÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄ¼ÀÄî ºÉÃ¼À¢gÀÄªÀÅzÀÄ
3. ªÀÄzsÀå¥Á£À¢AzÀ zÀÆgÀ«gÀÄªÀÅzÀÄ
4. C£ÉÊwPÀ ¸ÀA¥ÀPÀð¢AzÀ zÀÆgÀ EgÀÄªÀÅzÀÄ
5. PÀ¼ÀîvÀ£À ªÀiÁqÀ¢gÀÄªÀÅzÀÄ
¨ËzÀÞ zsÀªÀÄðzÀ ¥ÀAxÀUÀ¼ÀÄ
JgÀqÀ£ÉÃ ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄð ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀzÀ ªÉÃ¼ÉUÉ ¨ËzÀÞ ©üPÀÄëUÀ¼ÀÄ vÁwéPÀ ©ü£Áß©ü¥ÁæAiÀÄzÉÆA¢UÉ ¸ÀÜ«ÃgÀªÁ¢UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
ªÀÄºÁ¸ÀAXPÀgÀÄ JA§ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼ÀÄ PÁtÂ¹PÉÆAqÀªÀÅ. ªÀÄÄAzÉ 4£ÉÃ AiÀÄ ¨ËzÀÞ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀzÀ ªÉÃ¼ÉUÉ F ¥ÀAxÀUÀ¼ÀÄ »Ã£ÁAiÀÄ£À
ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄºÁAiÀiÁ£À JA¨ÉgÀqÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼ÁV ºÀÄnÖPÉÆAqÀªÀÅ.
»Ã£ÁAiÀiÁ£À - EªÀgÀ£ÀÄß “aPÀÌ ªÁºÀ£”À zÀªÀgÀÄ CxÀªÁ UÀÄA¦£ÀªÀgÀÄ JAzÀxÀð
¸ÀA¸ÁgÀªÀ£ÀÄß vÀåf¹ ¸ÁzsÀ£ÉUÉ MvÀÄÛ ¤ÃqÀÄªÀªÀgÀÄ. »Ã£ÁAiÀiÁ¤UÀ¼ÀÄ F ¥ÀAxÀªÀÅ ¸À£Áå¸ÀvÀéPÉÌ ºÉaÑ£À ªÀÄ£ÀßuÉ ¤ÃrvÀÄ
¸ÀéAiÀÄA ¤AiÀÄAvÀæt ²¸ÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ zsÁå£ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¥ÀæwAiÉÆ§âgÀÄ ¤ªÁðtªÀ£ÀÄß ºÉÆAzÀ§ºÀÄzÀÄ.
¥Á° ¨sÁμÉAiÀÄ°è »Ã£ÁAiÀÄ¤UÀ¼À£ÀÄß ¸Á«gÀªÁ¢UÀ¼ÀÄ CxÀªÁ »jAiÀÄ ¹zÁÞAvÀPÀgÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
EzÉÆAzÀÄ ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ¥ÀAxÀªÁVvÀÄÛ zÉÃªÀgÀ ¥ÀÇeÉUÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆwð ¥ÀÇeÉUÉ «gÉÆÃzsÀªÀ£ÀÄß ªÀåPÀÛ¥Àr¹zÀgÀÄ.
ªÀÄºÁAiÀiÁ£À - EzÀÄ ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄðzÀ GzÁgÀªÁ¢ ¥ÀAxÀªÁVzÉ. EªÀgÀÄ ªÉÆzÀ®Ä ªÀÄºÁ¸ÁAXPÀgÀÄ J¤¹zÀÝgÀÄ. EªÀgÀÄ
§zÀ¯ÁV PÁ®PÉÌ ºÉÆA¢PÉÆAqÀÄ ªÀÄºÁAiÀiÁ£À JAzÀgÉ “»jzÁzÀ ªÁºÀ£À” JAzÀÄ UÀÄgÀÄw¸À®ànÖz.É
F ¥ÀAxÀ PÉÃªÀ® ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¸ÁzsÀ£É ºÁUÀÆ ¤ªÀiÁðtUÀ½UÀμÉÖÃ ªÀÄºÀvÀé ¤ÃrzÉ J¯Áè fÃ«UÀ½UÀÆ ªÉÆÃPÀë ¹UÀ¨ÉÃPÀÄ,
JA§ GzÉÝÃ±À MA¢vÀÄÛ. »ÃUÁV EzÀ£ÀÄß ªÀÄºÁAiÀiÁ£À JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ
EªÀgÀÄ “¨ÉÆÃ¢ü ¸ÀvÀégÀ°è” £ÀA©PÉ Ej¹PÉÆAqÀªÀgÀÄ
¥ÀæªÀÄÄR ¨ÉÆÃ¢ü¸ÀvÀégÀÄ
1. CªÀ¯ÉÆÃQvÉÃ±ÀégÀ
2. ªÀÄAdÄ²æÃ
3. ªÀdæ¥ÁtÂ
4. C«ÄvÁ ¨Áï
5. Qëw UÀ¨sÀð
6. ¥ÀzÀä ¥ÁtÂ
7. ªÉÄÊvÉæÃ¬Ä
¨ÉÆÃ¢ü ¸ÀvÀé ¸ÉÃjzÀAvÉ §ÄzÀÞ£À£ÀÄß ªÀÄÆwð gÀÆ¥ÀzÀ°è DgÁ¢ü¸ÀÄªÀ ¥ÀAxÀ ªÀÄºÁAiÀiÁ£À. F ¥ÀAxÀzÀ°è ªÀiÁzsÀå«ÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ
AiÉÆÃUÀZÁgÀ UÀ½AzÀ vÁwéPÀ ¸ÀA¥Àz
æ ÁAiÀÄUÀ½ªÉ.
28
ªÀdæAiÀiÁt ¥ÀAxÀ
EzÀÄ Qæ.±À.8£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è F±Á£Àå ¨sÁgÀvÀzÀ gÁdåUÀ¼À°è PÁtÂ¹PÉÆAqÀÄ vÀzÀ£ÀAvÀgÀ aÃ£Á PÁA¨ÉÆÃrAiÀÄ d¥Á£ï
zÉÃ±ÀUÀ½UÉ ºÀgÀrvÀÄÛ. EzÀÄ »AzÀÆ vÀAvÀæ ¹zÁÞAvÀzÀ ¥Àæ¨sÁ«vÀªÁVzÉ ºÁUÀÆ ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄðzÀ ªÀÄÆ® vÀvÀéUÀ½AzÀ ©ü£ÀßªÁVzÉ.
EªÀgÀ°è ¥ÀæªÀÄÄRªÁV D¢ §ÄzÀÞ£ÀÄ ºÁUÀÆ zÉÃ«AiÀÄ DgÁzsÀ£É EzÉ. EzÀÄ AiÉÆÃUÀ ¥ÀAxÀªÁVzÀÄÝ DZÀgÀuÉAiÀÄ ««zsÀ vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß
w½¸ÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄÄRåªÁV (1) ¤ªÀiÁðt ZÀPÀæ (2) zsÀªÀÄð ZÀPÀæ (3) ¸ÀA¨sÉÆÃUÀ ZÀPÀæ (4) ¹ÛçÃ vÀvÀé ZÀPÀæ
§AUÁ¼ÀzÀ gÁdgÁzÀ zÉÃªÀ¥Á® ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄºÁ¥Á®gÀÄ EzÀ£ÀÄß ¥ÉÆÃ¶¹zÀgÀÄ.
Qæ²ÑAiÀÄ£ï zsÀªÀÄð
dUÀwÛ£À°è Cw ºÉaÑ£À C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄªÀ zsÀªÀÄð Qæ²ÑAiÀÄ£ï zsÀªÀÄð. PÉæöÊ¸ÀÛ zsÀªÀÄðzÀ ¸ÀA¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ AiÉÄÃ¸ÀÄQæ¸ÀÛ
CªÀgÀ £É£À¦UÁV PÁ®UÀwAiÀÄ£ÀÄß “Qæ¸ÀÛ±ÀPÀ” JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
¨ÉvÉèºÀªÀiï£À zÀ£ÀzÀ PÉÆnÖUÉAiÀÄ°è AiÉÄÃ¸ÀÄ«£À d£À£ÀªÁ¬ÄvÀÄ. F Hj£À ¥ÀPÀÌzÀ°è £É¯É¹zÀÝ PÉ®ªÀÅ PÀÄjUÁ»UÀ½UÉ
zÉÃªÀªÁtÂ PÉÃ½¹ CªÀgÉ¯Áè “¨sÀÆ«ÄUÉ ±ÁAw vÀgÀ®Ä §AzÀ ¨sÀUÀªÀAvÀ” JAzÀÄ £ÉÃ«Ä¹zÀgÀÄ.
AiÉÄÃ¸ÀÄ ºÀÄnÖzÁUÀ ¥ÀÇªÀðzÀ°è ¥ÀæPÁ±ÀªÀiÁ£ÀªÁzÀ £ÀPÀëvÀæªÀ£ÀÄß PÁtÂ¹vÀÄ. CzÀ£ÀÄß ¥ÀÇªÀðzÀ £ÀPÀëvÀæ (¸ÁÖgï D¥sï F¸ïÖ)
JAzÀÄ ¥ÀArvÀgÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. CªÀgÀÄ CzÀ£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¹ K¸ÀÄ«£À §½ §AzÀÄ £É¯É¹zÀgÀÄ.
AiÉÄÃ¸ÀÄ “eÁ£ï ¢ ¨Áå¦Öç¸ïÖ” JA§ AiÉÆÃUÀ¢AzÀ ¢ÃPÉëAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄ d£ÀjUÉ G¥ÀzÉÃ±À ªÀiÁqÀÄvÁÛ ¸ÉÃªÉ ªÀiÁqÀÄvÁÛ
wgÀÄVzÀgÀÄ. AiÉÄÃ¸ÀÄ«£À G¥ÀzÉÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß “¥ÀªÀðvÀ ¥Àæ¸ÀAUÀ” JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛg.É
vÀ£Àß zsÁ«ÄðPÀ ªÀÄvÀÄÛ zsÁ«ÄðPÀ aAvÀ£ÉUÀ½AzÀ AiÉÄÃ¸ÀÄ “Qæ¸ÀÛ”£ÁzÀ£ÀÄ (Qæ¸ÀÛ£ÉAzÀgÉ GzÁÝgÀPÀ) ºÁUÀÆ vÀ£Àß£ÀÄß “zÉÃªÀgÀ
ªÀÄUÀ”£ÉAzÀÄ PÀgÉzÀÄPÀÆAqÀ£ÀÄ.
AiÉÄÃ¸ÀÄ«£À ¨ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ°è£À ¸ÀgÀ¼ÀvÉ PÀgÀÄuÉ £ÁåAiÀÄ, ¦æÃwAiÀÄ£ÀÄß £ÉÆÃr d£ÀgÀÄ ºÉZÉÑZÀÄÑ DPÀ¶ðvÀgÁzÀgÀÄ. CzÉÃ jÃw
±ÀvÀÄæUÀ¼À£ÀÄß ºÀÄlÄÖ ºÁQvÀÄ. gÉÆÃªÀÄ£ÀßgÀÄ AiÉÄÃ¸ÀÄªÀ£ÀÄß zsÀªÀÄð ¤AzÀPÀ ªÀÄvÀÄÛ zÉÃ±ÀzÉÆæÃ» JAzÀÄ DgÉÆÃ¦¹ ²®Ä¨ÉUÉÃj¹zÀgÀÄ.
±ÀÄPÀæªÁgÀ Qæ.±À. 33 K¦æ¯ï 3 gÀAzÀÄ AiÉÄÃ¸ÀÄ«£À K¸ÀÄªÀ£ÀÄß ²®Ä¨ÉUÉÃj¹zÀ ¢£ÀªÀ£ÀÄß “UÀÄqï ¥sÉæöÊqÉ” JAzÀÄ DZÀj¸ÀÄvÁÛgÉ.
AiÉÄÃ¸ÀÄ«£À ªÀÄgÀtzÀ ªÀÄÆgÀÄ ¢£ÀUÀ¼À £ÀAvÀgÀ CAzÀgÉ ¨sÁ£ÀÄªÁgÀ AiÉÄÃ¸ÀÄ fÃªÀAvÀ PÁtÂ¹PÉÆAqÀ£ÀÄ JA§ £ÀA©PÉ
EzÉ. F ¢£ÀªÀ£ÀÄß “F¸ÀÖgï ¨sÁ£ÀÄªÁgÀ” JAzÀÄ DZÀj¸ÀÄvÁÛgÉ. EzÀ£ÉßÃ AiÉÄÃ¸ÀÄ«£À ¥ÀÅ£ÀgÀÄvÁÜ£À »AzÀÆ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
AiÉÄÃ¸ÀÄ Qæ¸ÀÛ£À ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ
AiÉÄÃ¸ÀÄ«£À ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ zsÀªÀÄð UÀæAxÀ ¨ÉÊ§¯ï £À°èªÉ ¥ÀæzsÁ£ÀªÁV JgÀqÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼ÁVªÉ
1. ºÀ¼ÉAiÀÄ MqÀA§rPÉ – AiÀÄºÀÆ¢UÀ½UÀÆ EzÀÄ ¥À«vÀæ UÀæAxÀ

2. ºÉÆ¸À MqÀA§rPÉ - AiÉÄÃ¸ÀÄ«£À £Á®ÄÌ d£À ²μÀågÀÄ ¸ÀAUÀæ»¹gÀÄªÀ zÉÊªÀtÂUÀ¼ÀÄ
D £Á®ÄÌ ²μÀågÀÄ
1. ¸ÀAvÀ ªÀiÁPÀð
2. ¸ÀAvÀ ®ÆåPï
3. ¸ÀAvÀ ªÀÄÆåzsÀ
4. ¸ÀAvÀ eÁ£ï
F ¨sÁUÀzÀ°è AiÉÄÃ¸ÀÄ«£À fÃªÀ£À ªÀÄvÀÄÛ ªÁtÂUÀ½UÀªÉ
¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ
1. zÉÃªÀgÀÄ - zÉÃªÀ£ÀÄ ZÉÊvÀ£Àå gÀÆ¦AiÀÄÄ, ¤vÀå£ÀÄ, zÉÃºÀgÀ»vÀ£ÀÄ, ¥Àj¥ÀÇtð£ÀÄ, ±Á±ÀévÀ£ÀÄ, ¸ÀªÀð±ÀPÀÛ£ÀÄ DVgÀÄªÀ£ÀÄ vÁ£ÀÄ
zÉÃªÀgÀ ªÀÄUÀ£ÀÄ JAzÀÄ ºÉÃ½zÀ£ÀÄ.
2. £ÉÊwPÀ ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼ÀÄ - ¥Á¥ÀUÀ½AzÀ zÀÆgÀ EgÀ¨ÉÃPÀÄ. ªÀÄ£ÀÄμÀå£À £ÉÊwPÀªÁV ¨Á¼À¨ÉÃPÀÄ.
3. ¸ÉÆÃzÀgÀvÉAiÀÄ ªÀÄºÀvÀé - dUÀwÛ£À ªÀiÁ£ÀªÀgÉ®è ¸ÀºÉÆÃzÀgÀgÀÄ EªÀgÀ £ÀqÀÄªÉ ¨ÉÃPÁVgÀÄªÀÅzÀÄ £ÀA©PÉ UËgÀªÀ
4. PÀëªÀiÁ UÀÄtzÀ°è £ÀA©PÉ - AiÉÄÃ¸ÀÄªÀÅ PÀëªÀiÁUÀÄtzÀ°è £ÀA©PÉ ºÉÆA¢zÀÝ£ÀÄ. ªÀiÁ£ÀªÀ PÀÄ®ªÀÅ £ÁåAiÀÄ ¤μÉ× PÀvÀðªÀåPÉÌ MvÀÄÛ
¤ÃrzÀ£ÀÄ. ¤Ã£ÀÄ ¤£Àß £ÉgÉAiÀÄªÀgÀ£ÀÄß ¦æÃw¸ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀë«Ä¸ÀÄ.
29
5. ªÀåQÛAiÀÄ ¥Àj¥ÀÇtðvÉAiÀÄ §UÉÎ - AiÀiÁjUÉ PÀëªÀiÁUÀÄt«gÀÄªÀÅzÉÆÃ, ¥Áæ¥ÀAaPÀ ¸ÀÄRzÀ §UÉÎ wgÀ¸ÁÌgÀ«gÀÄvÉÆÛÃ D ªÀåQÛ
dUÀwÛ£À°è ¥Àj¥ÀÇtð£ÁUÀÄªÀ£ÀÄ.
6. ¸ÀzÀÎwUÉ ¸ÀgÀ¼À ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ – ªÀå©üZÁgÀ ªÀiÁqÀ¢gÀÄªÀÅzÀÄ, PÀÄrAiÀÄ¢gÀÄªÀÅzÀÄ, »jAiÀÄgÀ£ÀÄß UËgÀ«¸ÀÄªÀÅzÀÄ, UËgÀ«¸ÀÄªÀÅzÀÄ
vÀAzÉ vÁ¬ÄAiÀÄ£ÀÄß UËgÀ«¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
Qæ²ÑAiÀÄ£ï ¥ÀAxÀUÀ¼ÀÄ
1. gÉÆÃªÀÄ£ï PÁåxÉÆÃ°PÀgÀÄ - EzÀÄ PÉæöÊ¸ÀÛ zsÀªÀÄðzÀ ªÀÄÆ® ¥ÀAxÀ JAvÀ®Æ, ¥ÉÆÃ¥ï£À°è £ÀA©PÉ EnÖgÀÄªÀªÀgÀÄ. ZÀZÀð£ÀÄß
¸ÀéUÀðPÉÌ zÁj ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÆÃ¥ï£À£ÀÄß zÉÃªÀgÀ ¥Àæw¤¢ü JAzÀÄ £ÀA©gÀÄªÀgÀÄ.
2. ¥ÉÆæÃmÉ¸ÀÖAlgÀÄ - gÉÆÃªÀÄ£ï PÁåxÉÆÃ°Pï ZÀað£À zÉÆÃµÀUÀ¼À£ÀÄß §AiÀÄ°\ UÉ¼ÉAiÀÄÄvÁÛ Qæ¸ÀÛ£À ªÀÄÆ®¨sÉÆÃzs£ À ÉAiÀÄ°è
£ÀA©PÉ ElÖªÀgÀÄ.
¨sÁgÀvÀzÀ°è zsÀªÀÄð ¥ÀæZÁgÀPÀ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼ÀÄ
“¸ÀAvÀ xÁªÀÄ¸ï” JA§ gÉÆÃªÀÄ£ï PÁåxÉÆÃ°Pï ¥Á¢æ ªÀÄzÁæ¹£À°è zsÀªÀÄð ¥ÀæZÁgÀPÉÌ vÉÆqÀVzÀÝ JAzÀÄ
“ªÀiÁPÉÆð¥ÉÆÃ¯ÉÆÃ” vÀ£Àß ¯ÉÃR£Àz°
À è £ÀªÀÄÆ¢¹zÀÝ DzÀÝjAzÀ GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀQÌAvÀ ªÉÆzÀ®Ä zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÉæöÊ¸ÀÛ zsÀªÀÄð
DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ.
¨sÁgÀvÀzÀ°è ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀiÁzÀ PÉæöÊ¸ÀÛ zsÀªÀÄðzÀ ±ÁSÉUÀ¼ÀÄ
1. ¹jAiÀÄ£ï ZÀZïð
2. gÉÆÃªÀÄ£ï PÁåxÉÆÃ°Pï
3.
1. ¹jAiÀÄ£ï ZÀZïð - ¹gÀAiÀÄ£ï PÉæöÊ¸ÀÛgÉA§ ºÉ¸Àj£À zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ PÉæöÊ¸ÀÛgÀÄ zsÀªÀÄð ¥ÀæZÁgÀªÀ£ÀÄß zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ PÁAUÀæ£ÀÆgÀÄ
ªÀÄ®¨ÁgÀ ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼À°è ¥ÁægÀA©ü¹, ZÀZÉðUÀ¼À£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ. “¸ÀAvÀ ªÀiÁgÀxÁAiÀÄ” JA§ ¥Á¢æ zsÀªÀÄð ¥ÀæZÁgÀ ªÀiÁrzÀ
§UÉÎ “Qæ²ÑAiÀÄ£ï mÉÆÃ¥ÀUÀæ¦ü” JA§ PÀÈw ªÀiÁ»w ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. EªÀjUÉ ¹jAiÀiÁ¬ÄPï ¨sÁμÉAiÀÄ°è ªÀiÁvÀ£ÁqÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ §gÉzÀ
¹zÁÞAvÀzÉÆA¢UÉ ¸ÀA§AzsÀ ºÉÆA¢zÀÝ PÁgÀt, CªÀjUÉ ºÉ¸ÀgÀÄ §A¢vÀÄ ¸ÀAvÀ qÉÊAiÀiÁ¤Pï, ¸ÀAvÀ eÉÆÃqÁð£ï F ¥ÀAxÀzÀ
¥ÀæªÀÄÄRgÀÄ.
2. gÉÆÃªÀÄ£ï PÁåxÉÆÃ°Pï ZÀZïð - ¨sÁgÀvÀzÀ°è gÉÆÃªÀÄ£ï PÁåxÉÆÃ°Pï PÉæöÊ¸ÀÛ zsÀªÀÄðªÀÅ C¢üPÀÈvÀªÁV ¥ÉÇÃZÀÄðVÃ¸ÀgÀ
DUÀªÀÄ£ÀzÉÆA¢UÉ ¨sÁgÀvÀPÉÌ §A¢vÀÄ.
¥sÁæ¤ì¸ï PÉëÃ«AiÀÄgï ºÁUÀÆ gÉÆÃ¨ÉÆÃmï qÉ £ÉÆÃ©°AiÀÄ EªÀj§âgÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è “AiÉÄÃ¸ÀÄ ¸ÀAWÀ” ¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ. UÉÆÃªÁ,
PÉÆaÑ£ï PÁAUÀ£ÀÆgÀÄUÀ¼À°è PÉæöÊ¸ÀÛgÀÄ ¥ÁoÀ±Á¯ÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ. zsÀªÀÄð ¥ÀæZÁgÀzÀ eÉÆvÉ ¤¢ðμÀÖ «ÄwAiÀÄ°è ±ÉÊPÀëtÂPÀ GvÉÛÃd£À
¤ÃrzÀgÀÄ.
1813gÀ ZÁlðgï PÁAiÉÄÝ ¨sÁgÀvÀzÀ°è PÉæöÊ¸ÀÛ «Ä¶£ÀjUÀ¼ÀÄ zsÀªÀÄð ¥ÀæZÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ²PÀëtPÉÌ C£ÀÄªÀÄwAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃrzÀÝjAzÀ
QæAiÀiÁ²Ã®gÁzÀgÀÄ.
«Ä¶£ÀjUÀ¼ÀÄ PÉÃªÀ® zsÀªÀÄð ¥ÀæZÁgÀªÀ®èzÉ, F zÉÃ±ÀzÀ ¨sÁμÉ ºÁUÀÆ ¸Á»vÀåPÉÌ ¸À°è¹zÀ ¸ÉÃªÉAiÀÄÄ C¥ÁgÀ zÁæ«qÀ ¨sÁμÉUÀ¼À°è
¨ÉÊ§°£À ¨sÁμÁAvÀgÀ ºÁUÀÆ EvÀgÀ PÉæöÊ¸ÀÛ ¸Á»vÀå gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ ¨sÁμÉUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁzÀªÀÅ. qÁ|| PÁ¯ïØªÉ¯ï gÀªÀgÀÄ
PÁªÀå, £ÁlPÀ, UÀzÀå, PÀxÉ, ªÁåPÀgÀtUÀ¼À gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è ªÀÄºÀvÀézÀ ¸ÉÃªÉ ¸À°è¹zÁÝgÉ.
ªÀÄÄzÀæuÁ®AiÀÄUÀ¼À ¥ÁægÀA¨sÀ¢AzÀ ¸Á»vÀå PÉëÃvÀæPÉÌ §ºÀ¼À C£ÀÄPÀÆ®ªÁ¬ÄvÀÄ. zsÁgÀªÁqÀzÀ QmÉ¯ï gÀªÀgÀÄ «zÀévÀÆàtðªÁV
PÀ£ÀßqÀ-EAVèμï ªÁåPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ ¤WÀAlÄ gÀa¹zÁÝg.É
«ÄµÀ£ÀjUÀ¼À ¸Á»wPÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À E£ÉÆßAzÀÄ CA±ÀªÉAzÀgÉ ¨sÁμÁAvÀgÀ PÁgÀªÁV PÉ®¸À ªÀiÁrzÀÄÝ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ºÁUÀÆ EvÀgÉ
¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¨sÁμÉUÀ¼À PÀÈwUÀ¼À£ÀÄß ¨sÁμÁAvÀgÀ ªÀiÁr ¨sÁgÀwÃAiÀÄ aAvÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¥Á±ÁÑvÀåjUÉ ¥ÀjZÀAiÀÄ ªÀiÁrPÉÆlÖgÀÄ. ºÀ®ªÀÅ
ªÀiÁ£À«ÃAiÀÄ PÁAiÀÄðUÀ¼À®Æè «ÄμÀ£ÀjUÀ¼À ¥Àæ¨sÁªÀªÀ£ÀÄß PÁt§ºÀÄzÀÄ.
¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀªÀiÁd EAVèμï ²PÀët ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀ°è PÉæöÊ¸ÀÛ ªÀÄ¶Ã£ÀjUÀ¼À ¥ÁvÀæ ªÀÄºÀvÀézÀÄÝ.
E¸ÁèA zsª
À ÀÄð
30
dUÀwÛ£À zsÀªÀÄðUÀ¼À°è JgÀqÀ£ÉAiÀÄ zÉÆqÀØ zsÀªÀÄð KμÁå £ÉÊgÀÄvÀå ¨sÁUÀzÀ°ègÀÄªÀ CgÉÃ©AiÀiÁzÀ°è GzÀ¬Ä¹vÀÄ. ªÀÄºÀªÀÄäzï
¥ÉÊUÀA§gï EªÀgÀÄ ¸ÁÜ¦¹zÀ zsÀªÀÄðªÉÃ E¸ÁèA zsÀªÀÄð. ‘E¸ÁèA’ JAzÀgÉ ±ÀgÀuÁUÀw JA§xÀð. F ¥ÀzÀªÀÅ ¸À¯ÁA JA§ ¥ÀzÀzÀ
gÀÆ¥ÀAvÀgÀ “¸À¯ÁA” JAzÀgÉ ‘±ÁAw’ E¸ÁèA zsÀªÀÄðªÀ£ÀÄß PÀlÄÖ¤mÁÖV ¥Á°¸ÀÄªÀªÀgÉÃ ªÀÄÄ¹èªÀÄgÀÄ.
‘zÉÃªÀgÀ ¸ÀAzÉÃ±À ºÁUÀÆ EZÉÒUÀ¼À£ÀÄß d£ÀjUÉ w½¸À®Ä ºÀÄnÖzÀ PÀlÖPÀxÉAiÀÄ ¥ÀæªÁ¢AiÉÄÃ ªÀÄºÀªÀÄäzï ¥ÉÊUÀA§gÀ EªÀgÀÄ
CgÀ§âgÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ £ÉÊwPÀ ºÁUÀÆ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ zÁjUÉ vÀgÀ®Ä PÉÊUÉÆAqÀ PÁAiÀÄðzÀ ¥sÀ® ±ÀÄæw ‘E¸ÁèA zsÀªÀÄðzÀ ¸ÁÜ¥À£É’.
ªÀÄºÀªÀÄäzÀgÀÄ vÀªÀÄä §ºÀÄ¥Á®Ä ¸ÀªÀÄAiÀÄªÀ£ÀÄß zsÁå£À, G¥ÀªÁ¸ÀUÀ¼À°èAiÉÄÃ PÀ¼ÉzÀgÀÄ MAzÀÄ ¢£À “»gÁ” JA§ ¨ÉlÖzÀ
UÀÄºÉAiÀÄ°è zsÁå£ÀªÀÄUÀßgÁVzÁÝUÀ “UÉÃ©æAiÀÄ¯ï’ JA§ zÉÃªÀzÀÆvÀ£ÀÄ ¥ÉÊUÀA§gÀjUÉ G¥ÀzÉÃ²¹zÀ£ÀÄ. £ÀAvÀgÀ CªÀgÀ ²μÀågÀÄ PÀÄgÁ£ï
£À°è zÁR°¹zÀgÀÄ ªÀÄºÀªÀÄäzÀgÀ ºÉAqÀw ªÀÄUÀ¼ÀÄ C½AiÀÄ ¸ÉßÃ»vÀ C§Æ§PÀgï ¸ÉÃªÀPÀ ¸ÀAiÀÄåzï ªÉÆºÀªÀÄäzïgÀ ªÉÆzÀ® ²μÀågÀÄ
ªÉÄPÁÌzÀ d£ÀjUÉ vÀ£Àß ºÉÆ¸À zsÀªÀÄðzÀ vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß ¨ÉÆÃ¢ü¸À¯ÁgÀA©ü¹zÀgÀÄ. CxÀð»Ã£À DZÀgÀuÉUÀ¼ÁzÀ §ºÀÄ zÉÃªÀvÁgÁzsÀ£É
ªÀÄÆqsÀ£ÀA©PÉUÀ¼À£ÀÄß nÃQ¹zÀgÀÄ “C¯Áè M§â£ÉÃ zÉÃªÀgÀÄ” DvÀ£À°è £ÀA©PÉ ¸ÀvÀå ¥Àj±ÀÄzÀÞ fÃªÀ£ÀªÀ£ÀÄß ¥Àw æ ¥Á¢¹zÀgÀÄ EªÀgÀ
C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ¼ÀÄ EªÀgÀ£ÀÄß ‘¥ÀæªÁ¢’ JAzÀÄ PÀgÉzÀgÀÄ.
EªÀgÀ ªÉÄÃ¯É ¹nÖUÉzÀÝ PÉ®ªÀgÀÄ EªÀgÀ£ÀÄß PÉÆ®è®Ä ¤±ÀÑ¬Ä¹zÀgÀÄ. DUÀ ¥ÉÊUÀA§gÀ ªÉÄPÁÌªÀ£ÀÄß ©lÄÖ AiÀiÁ¢æ¨ï ¥ÀlÖtPÉÌ
¸ÉÃjzÀgÀÄ. CA¢¤AzÀ ªÀÄÄ¹èªÀÄgÀÄ “»fgÁ ±ÀPÀ” ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. AiÀiÁ¢æ¨ï ¥ÀlÖtªÀ£ÀÄß “ªÀÄ¢Ã£Á” JAzÀÄ PÀgÉzÀgÀÄ. EzÀÄ
ªÀÄÄ¹èªÀÄgÀ JgÀqÀ£ÉAiÀÄ “¥À«vÀæ AiÀiÁvÁæ” ¸ÀÜ¼ÀªÁVzÉ. ªÉÄPÁÌzÀ 402 Q.«ÄÃ zÀÆgÀzÀ°èzÉ. E°è ªÀÄºÀªÀÄzï ¥ÉÊUÀA§gÀgÀ UÉÆÃj
EzÉ. ¥ÉÊUÀA§gÀgÀÄ Qæ.±À 627gÀ°è vÀªÀÄä 62£ÉÃ ªÀAiÀÄ¹ì£À°è ¤zsÀ£ÀgÁzÀgÀÄ.
ªÉÄPÁÌzÀ°ègÀÄªÀ “PÁ¨Á” EªÀgÀ ¥À«vÀæ ¸ÀÜ¼À, ªÉÄPÁÌ AiÀiÁwæPÀgÀÄ K¼ÀÄ ¸À® ¥ÀæzÀPÀëuÉ ªÀiÁr PÀ®è£ÀÄß ZÀÄA©¸ÀÄvÁÛgÉ.
CzsÀðZÀAzÀæ, £ÀPÀëvÀæ F zsÀªÀÄðzÀ a£Éí, “ªÀÄ¹Ã¢” EªÀgÀ zsÁ«ÄðPÀ PÉÃAzÀæ PÀÄgÁ£ï ¥À«vÀæ UÀæAxÀ. E¸ÁèA£À°è µÀjAiÀÄvïUÉ
ºÉaÑ£À ªÀÄºÀvÀé«zÉ. EzÀÄ ¥ÀæªÁ¢AiÀÄªÀgÀÄ «¢ü¹zÀ £ÁåAiÀÄUÀ¼À ¸ÀAPÀ®£À.
vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DZÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ
¥ÀæªÁ¢ ªÀÄºÀªÀÄäzÀgÀÄ ¨ÉÆÃ¢ü¹zÀ, C£ÀÄ¸Àj¹zÀ CA±ÀUÀ¼ÉÃ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DZÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄRåªÁV E¸ÁèAUÉ
¤μÀ×gÁVgÀÄªÀÅzÀÄ, ¸ÀvåÀ ªÀAvÀgÁVgÀÄªÀÅzÀÄ £ÀA©PÉUÉ CºÀðgÁVgÀÄªÀÅzÀÄ, ¸ÀzÀÄÎtÂAiÀiÁVgÀÄªÀÅzÀÄ, ¤μÉ×¬ÄAzÀ E¸ÁèA£À ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼À£ÀÄß
C£ÀÄ¸Àj¸ÀÄªÀÅzÀÄ. ¥ÀæzÁs £ÀªÁVzÉ CzÀ®èzÉ
1. eÁÕ£À ¥ÉæÃªÀÄvÀé
2. eÁÕ£ÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ ¥Àæ¨sÀÄ«£À ¥ÁgÀªÀÄåªÀ£ÀÄß CjAiÀÄÄªÀÅzÀÄ
3. «±ÀézÀ°è ªÀiÁ£ÀªÀ£À ¸ÁÜ£À ªÀÄvÀÄÛ CªÀ£À PÀvÀðªÀåªÀ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ E¸ÁèA ºÉÃ¼ÀÄvÀÛzÉ.
4. ¥ÀgÀªÀiÁvÀä£À°è ªÀiÁ£ÀªÀ£À ªÀÄ£ÉÆÃ¨sÁªÀ ºÉÃVgÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ ºÉÃ½zÉ CAzÀgÉ
- ¥Àæw¤vÀå LzÀÄ ¨Áj £ÀªÀiÁeï
- gÀAeÁ£ï wAUÀ¼À°è G¥ÀªÁ¸À
- vÀ£Àß DzÁAiÀÄzÀ°è PÉ®ªÀÅ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß zÁ£À ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ
- MªÉÄäAiÀiÁzÀgÀÆ ºÀeï AiÀiÁvÉæ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ
- PÀÄgÁ£À£À°ègÀÄªÀ ¤zÉÃð±À£ÀªÀ£ÀÄß ¥Á°¸À¨ÉÃPÀÄ
E¸ÁèA zsÀªÀÄðzÀ DzsÁgÀ ¸ÀÛA¨sÀUÀ¼ÀÄ –

E¸ÁèA zsÀªÀÄðzÀ ¥ÀæPÁgÀ ¥ÀæwAiÉÆ§â ªÀÄÄ¹èA EzÀ£ÀÄß PÀqÁØAiÀÄªÁV C£ÀÄ¸Àj¸À¨ÉÃPÀÄ. CªÉAzÀgÉ
1. PÀ°ÃªÀÄÄ (£ÀA©PÉ) - E¸ÁèA zsÀªÀÄðzÀ°è £ÀA©PÉ EqÀ¨ÉÃPÀÄ
2. ¸À¯Ávï (£ÀªÀiÁeï) - ¥ÀæwAiÉÆ§â ªÀÄÄ¸À¯Áä£À£ÀÄ LzÀÄ ¨Áj £ÀªiÀ Áeï ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ.
3. dPÁvï (zsÁ«ÄðPÀ vÉjUÉ) - EzÀ£ÀÄß ²æÃªÀÄAvÀ ªÀÄÄ¹èªÀÄgÀ ªÉÄÃ¯É «¢ü¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. vÀªÀÄä ¸ÀA¥ÀwÛ£À 25% zsÁ«ÄðPÀ
GzÉÝÃ±ÀUÀ½UÉ §¼À¸À¨ÉÃPÀÄ.
4. gÉÆÃeÁ (G¥ÀªÁ¸À) gÀAeÁ£ï ªÀiÁ¸ÀzÀ°è G¥ÀªÁ¸À ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ
5. ºÀeï (ªÉÄPÁÌ AiÀiÁvÉæ) - fÃªÀ£ÀzÀ°è MªÉÄäAiÀiÁzÀgÀÆ £ÉPÁÌV ºÉÆÃUÀ¨ÉÃPÀÄ
E¸ÁèA ¸ÀªÀiÁdzÀ°è PÀÄlÄA§ ªÀåªÀ¸ÉÜ
E¸ÁèA ¸ÀªÀiÁdzÀ°è PÀÄlÄA§ªÀÅ CvÀåAvÀ PÉ¼ÀºÀAvÀzÀ WÀlPÀ. E¸ÁèA zsÀªÀÄðªÀÅ PÀÄlÄA§zÀ ¸ÀzÀ¸ÀåjUÉ PÉ®ªÀÅ
¤§AðzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ PÁ£ÀÆ£ÀÄ ºÀPÀÄÌUÀ¼À£ÀÄß w½¹zÉ. PÀÄlÄA§zÀ°è vÀAzÉUÉ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁÜ£À ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ. E¸ÁèA zsÀªÀÄðzÀ
31
¥ÀæPÁgÀ ¥ÀÅgÀÄμÀ £Á®ÄÌ ¥ÀwßAiÀÄgÀ£ÀÄß ºÉÆAzÀ®Ä CªÀPÁ±À«zÉ. DzÀgÉ ¥Àæw ªÀzsÀÄ«UÉ DºÁgÀ, ªÀ¸Àw, §mÉÖUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀÄªÀ
¸ÁªÀÄxÀåð«gÀ¨ÉÃPÀÄ. ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÉ E¸ÁèA£À°è ºÉaÑ£À ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£À ¤Ãr®è. §ºÀÄ¥ÀwßvÀé, wæªÀ½ vÀ¯ÁSï, ¥ÀzÁð ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß
ªÀÄÄ¹èA zsÁ«ÄðPÀ PÁ£ÀÆ¤£À°è CªÀPÁ±À ¤ÃrzÉ.
µÀjAiÀÄvï
E¸ÁèA zsÀªÀÄðzÀ PÁ£ÀÆ¤UÉ ‘μÀjAiÀÄvï’ J£ÀÄßvÁÛgÉ. EzÀgÀ ªÀÄÆ® PÀÄgÁ£ï, ºÁ¢vï, µÀjAiÀÄvï, £ÉÊwPÀ ªÀÄvÀÄÛ E¸ÁèA
zsÁ«ÄðPÀ ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. dUÀwÛ£À C£ÉÃPÀ zÉÃ±ÀUÀ¼ÀÄ ±ÀjÃgÀvÀß vÀªÀÄä ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ°è C¼ÀªÀr¹PÉÆArzÉ.
E¸ÁèA£À ¥À«vÀæ ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ
- ªÉÄPÁÌ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ¢Ã£Á (¸Ë¢ CgÉÃ©AiÀiÁ)
- eÉÃgÀÄ¸ÉÃ®A - E¸ÉæÃ¯ï
- PÀ¨Áð® - (EgÁPï) ¶AiÀiÁ ªÀÄÄ¹èªÀÄjUÉ ¥À«vÀæ ¸ÀÜ¼À
- £ÀvÁ¥À – (EgÁPï) ¶AiÀiÁ ªÀÄÄ¹èªÀÄjUÉ ¥À«vÀæ ¸ÀÜ¼À
¥À«vÀæ ¢£ÀUÀ¼ÀÄ
1. Fzï-G¯ï-¦üÃvÀgï – gÉÆÃeÁ/G¥ÀªÁ¸ÀzÀ ¢£ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄVzÀ ªÉÄÃ¯É DZÀj¸ÀÄªÀ ºÀ§â.

2. Fzï-C¯ï-CzÁ
3. ªÉÆºÀgÀA - E¸ÁèA£À°è £ÀÆvÀ£À ªÀμÀð
E¸ÁèA zsÁ«ÄðPÀ ¥ÀAxÀUÀ¼ÀÄ
¥ÀæªÁ¢gÀ ªÀÄÄºÀªÀÄäzÀgÀ ¤zsÀ£ÀzÀ £ÀAvÀgÀ E¸ÁèA zsÀªÀÄð E¨ÁâUÀªÁ¬ÄvÀÄ. E¸ÁèA£À ªÀÄÄRAqÀgÀÄ AiÀiÁgÁUÀ¨ÉÃPÀÄ JA§
©ü£Áß©ü¥ÁæAiÀÄ vÀ¯ÉzÉÆÃj E¸ÁèA zsÀªÀÄð ¸ÀÄ£Àß ªÀÄvÀÄÛ ¶AiÀiÁ ¥ÀAxÀªÁV «¨sÁUÀUÉÆArvÀÄ.
1. ¸ÀÄ¤ß ¥ÀAxÀ - E¸ÁèA zsÀªÀÄðzÀ §ºÀ¼À ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄªÁ¢ ¥ÀAxÀ. 80% jAzÀ 90% gÀµÀÄÖ ªÀÄÄ¹èªÀÄgÀÄ
F ¥ÀAxÀªÀ£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¸ÀÄwÛzÁÝgÉ. ¥ÀæªÁ¢AiÀÄ ªÀÄgÀuÁ£ÀAvÀgÀ PÀÄgÁ£ï £À°è ºÁUÀÆ ºÁ¢vï£À°è £ÀA©PÉ¬ÄnÖgÀÄªÀ
vÀªÀÄä¯ÉèÃ M§âgÁzÀ C§Æ-§PÀgï£À£ÀÄß ¥ÀæªÁ¢AiÀÄ GvÀÛgÀzsÀPÁjAiÀiÁV £ÉÃ«Ä¹zÀgÀÄ ºÁUÀÆ CªÀgÀ£ÀÄß ‘R°Ã¥sÁ’ JAzÀÄ
PÀgÉzÀgÀÄ. E°èAzÀ ¸ÀÄ¤ß ¥ÀAxÀ GzÀAiÀÄªÁ¬ÄvÀÄ. EªÀgÀÄ PÀÄgÁ£ï, ºÀ£Á¢, ºÀ£À§°, ªÀiÁ°Q, µÀ¦ JA§ £Á®ÄÌ
ªÀÄÄ¹èA PÁ£ÀÆ£ÀÄ aAvÀ£ÉUÀ¼ÀÄ.
2. ¶AiÀiÁ ¥ÀAxÀ - «±ÀézÀ ±ÉÃPÀqÁ 10 jAzÀ 20gÀμÀÄÖ ªÀÄÄ¹èªÀÄgÀÄ EzÀ£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¸ÀÄvÁÛgÉ. EªÀgÀÄ R°Ã¥sÀ£À£ÀÄß E¸ÁèA£À
ªÀÄÄRAqÀ JA§ÄzÀ£ÀÄß M¥Àà®Ä ¤ÃgÁPÀj¹zÀgÀÄ. ¶AiÀiÁ ¥ÀAxÀzÀªÀgÀÄ vÀªÀÄä ªÀÄÄRAqÀ£ÉAzÀÄ ¥ÀæªÁ¢ ªÀÄºÀªÀÄäzï C½AiÀÄ
C°-E§£ï-C©-vÀ©Ã¨ï£À£ÀÄß WÉÆÃ¶¹zÀgÀÄ. EªÀgÀÄ C°-E§£ï-C©-vÀ©Ã§gÀ£ÀÄß “EªÀiÁªÀiï” JAzÀÄ PÀgÉzÀgÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄ¤ß zsÁ«ÄðPÀ ªÀÄÄRAqÀgÁzÀ R°Ã¥sÁgÀ£ÀÄß E¸ÁèA zsÀªÀÄðzÀ zsÁ«ÄðPÀ ªÀÄÄRAqÀgÉAzÀÄ M¥Àà®Ä ¤gÁPÀj¹zÀgÀÄ.
PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ¸ÀÆ¦ü ¸ÀAvÀgÀÄ
¸ÀÆ¦üUÀ¼ÀÄ E¸ÁèA zsÀªÀÄðzÀ zsÁ«ÄðPÀ ¸ÀAvÀgÀÄ. F ¸ÀÆ¦ü ¥ÀAxÀ ªÉÆzÀ®Ä CgÉÃ©AiÀiÁzÀ°è ºÀÄnÖ £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀPÉÌ
§A¢vÀÄ. EzÀÄ E¸ÁèA zsÀªÀÄðzÀ “¥ÀÅ£ÀgÀÄfÓÃªÀ£À ZÀ¼ÀÄªÀ½”AiÀiÁVzÉ.
F ¸ÀÆ¦ü ¥ÀAxÀ ªÀÄzsÀåAiÀÄÄVÃ£À PÁ®zÀ°è PÀ£ÁðlPÀPÀÆÌ §A¢vÀÄ, ªÀÄzsÀåAiÀÄÄVÃ£À PÁ®zÀ°è PÀ£ÁðlPÀzÀ GvÀÛgÀ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß
§ºÀÄªÀÄ¤ ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ ©eÁ¥ÀÅgÀzÀ°è ©eÁ¥ÀÅgÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀÄ D±ÀæAiÀÄ ¤Ãr ¨É¼É¹zÀgÀÄ. PÀ£ÁðlPÀzÀ ©ÃzÀgï, UÀÄ®âUÀð, ¨É¼ÀUÁA,
zsÁgÀªÁqÀ, ©eÁ¥ÀÅgÀ ¸ÀÆ¦ü ¥ÀAxÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÉÃAzÀæUÀ¼ÁVzÀÝªÀÅ.
¸ÀÆ¦ü ¥ÀAxÀzÀ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ
1. ¸ÀÆ¦ü ¸ÀAvÀgÀÄ KPÉÆÃzÉÃªÉÇÃ ¥Á¸À£ÉAiÀÄ°è £ÀA©PÉ¬ÄlÖzÀÝgÀÄ.
2. ¸ÀÆ¦ü ¸ÀAvÀgÀÄ E¸ÁèA zsÀªÀÄðzÀ°è ¨sÀQÛ ªÀiÁUÀð ¨ÉÆÃ¢ü¹zÀgÀÄ
3. ¸ÀÆ¦ü ¸ÀAvÀgÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ «±Àé¨sÁævÀÈvÀézÀ°è £ÀA©PÉ¬ÄnÖzÀÝgÀÄ
4. zÉÃªÀgÉÆ§â£ÉÃ ªÀÄvÀÛªÀ£ÀÄ ¸ÀªÀð±ÀPÀÛ JAzÀÄ £ÀA©zÀÝgÀÄ
5. ¸ÀÆ¦ü ¥ÀAxÀzÀ ªÉÃzÁAvÀ vÀvÀéeÁÕ£ÀzÀAvÉ ªÀÄÄQÛAiÀÄ §UÉÎ ºÉaÑ£À DzÀåvÉ ¤ÃrvÀÄ.
¸ÀÆ¦ü ¥ÀAxÀzÀ ¥ÀAUÀqÀUÀ¼ÀÄ
32
ªÀÄzsÀåAiÀÄÄVÃ£À PÁ®zÀ°è ¸ÀÆ¦ü ¥ÀAxÀzÀ £Á®ÄÌ ¥ÀAUÀqÀUÀ¼ÀÄ GUÀªÀÄªÁzÀªÀÅ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ
1. a¹Û ¥ÀAUÀqÀ - EgÁ£ï¤AzÀ UÀÄ®âUÀðPÉÌ §AzÀÄ £É¯É¹zÀgÀÄ. µÉÃPï §AzÉÃ£ÀªÁd, µÉÃPï CfÃd-Gzï-¢Ã£ï ¥ÀæªÀÄÄR
¸ÀAvÀgÀÄ.
2. SÁ¢æAiÀÄ ¥ÀAUÀqÀ - EªÀgÀÄ EgÁPï¤AzÀ §AzÀÄ UÀÄ®âUÀðzÀ°è £É¯É¹zÀgÀÄ. F SÁ¢æAiÀiÁ ¥ÀAUÀqÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀAvÀgÉAzÀgÉ
E¸Áä¬Ä¯ï SÁ¢æ, E¨Áæ»A SÁ¢æ, C§ÄÝ¯ï gÀeÁPï SÁ¢æ.
3. £ÀPÀë §A¢AiÀiÁ ¥ÀAUÀqÀ - EªÀgÀÄ EgÁ£ï¤AzÀ §A¢zÀÝgÀÄ. ¥ÀæªÀÄÄRªÁV ©eÁ¥ÀÅgÀ ªÀÄvÀÄÛ UÉÆÃ¯ÉÆÌAqÀzÀ°è PÀAqÀÄ
§gÀÄvÁÛgÉ. M¨ÉÃzÀÄ¯Áè µÉÃPï, §ºÁªÀÅ¢ÞÃ£À ¥ÀæªÀÄÄRgÀÄ
4. ¸ÀvÁÛjAiÀiÁ ¥ÀAUÀqÀ - F ¥ÀAUÀqÀzÀ ¸ÀAvÀgÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁV UÀÄ®âUÀðzÀ°è PÀAqÀÄ §gÀÄvÁÛgÉ. C§ÄÝ¯ï ¸ÀvÀÛjAiÀiÁ d¯Á¯ï-
Gzï-¢Ã£ï ¢ªÁ¤ ¥ÀæªÀÄÄRgÀÄ
¸ÀÆ¦ü ¸ÀAvÀgÀ G¥ÀzÉÃ±ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀªÁV J¯Áè zÉÃªÀgÀÄ MAzÉÃ DzÀgÉ CzÀgÀ ¥ÀÇeÁ ¥ÀzÀÝw ªÀÄvÀÄÛ «¢ü «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ
¨ÉÃgÉ EgÀ§ºÀÄzÀÄ. CAwªÀÄ UÀÄj MAzÉÃ DzÀgÉ ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ. CAwªÀÄªÁV zÉÃªÀgÀ ¸ÁPÁëvÁÌgÀ ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀÅzÀÄ.
PÀ£ÁðlPÀzÀ°è £É¯É¹zÀÝ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀÆ¦ü ¸ÀAvÀgÀÄ
1. §AzÉÃ £ÀªÁeï (UÀÄ®âUÀð)
2. ºÀdgÀvï ¸ÉÊAiÀÄzï PÁëvÀ-G¯ï-µÁ (¨É¼ÀUÁ«)
3. ªÀÄÄvÀðeï SÁ£ï (©eÁ¥ÀÅgÀ)
4. ºÀdgÀvï-§ÄgÀ£À-Gzï-¢Ã£ï-µÁ (¨Á¨Á§ÄqÀ£À Vj)
¹Sï zsÀªÀÄð - ²æÃ UÀÄgÀÄ£Á£ÀPgÀ ÀÄ ¹Sï zsÀªÀÄðzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ. UÀÄgÀÄ£Á£ÀPÀgÀÄ ªÀÄzsÀåPÁ°Ã£À ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ zsÁ«ÄðPÀ
¸ÀÄzsÁgÀPÀgÀ°è M§âgÀÄ. EªÀgÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ GzÀÝUÀ®PÀÆÌ ¥ÀæªÁ¸À ªÀiÁr ¥À¶ðAiÀÄ vÀÄPÀðªÉÄÃ¤¸ÁÛ£À EgÁPï ªÉÄPÁÌUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀAzÀ²ð¹zÀgÀÄ. EªÀgÀÄ Qæ.±À. 1469gÀ°è ¥ÀAeÁ©£À vÁ¼À ªÀÄArAiÀÄ°è d¤¹zÀgÀÄ. EªÀgÀÄ gÀa¹zÀ ¸ÉÆÛÃvÀæUÀ¼ÀÄ ¹RÍgÀ ¥À«vÀæ
UÀæAxÀªÁzÀ “UÀÄgÀÄ UÀæAxÀ ¸Á»¨ï” wgÀÄ¼ÁVzÉ.
¹Sï zsÀªÀÄðzÀ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ
UÀÄgÀÄ£Á£ÀPÀgÀ vÀvÀéªÀÅ 3 ¥ÀæªÀÄÄR «ZÁgÀUÀ½AzÀ PÀÆrzÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ
1. UÀÄgÀÄ - ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£ÀPÉÆÌÃ¸ÀÌgÀ
2. ¸ÀA¨Ázï - M¼ÉîAiÀÄ vÀvÀé
3. ¸ÀAWÀ – MUÀÎlÄÖ
UÀÄgÀÄ £Á£ÁPÀgÀÄ d£ÀjUÉ M¼ÉîAiÀÄ ªÀiÁUÀðzÀ°è £ÀqÉAiÀÄ®Ä ¥ÀæªÀÄÄR ‘¥ÀAZÀ¤Ãw ¸ÀA»vÉ’AiÀÄ£ÀÄß ¨ÉÆÃ¢ü¹zÀgÀÄ. CªÀÅUÀ¼ÀÄ
1. ¸ÀZï - ¸ÀvÀå
2. ºÀ¯Á¯ï - M¼ÉîAiÀÄ ªÀiÁvÀÄ
3. PÉÊPÀ - ¨ÉÃgÉAiÀÄªÀjUÉ M¼ÉîAiÀÄzÀ£ÀÄß §AiÀÄ¸ÀÄªÀÅzÀÄ
4. ¤AiÀÄvï - M¼ÉîAiÀÄ £ÀqÀvÉ
5. zÉÃªÀgÀ ¸ÉÃªÉ
UÀÄgÀÄ £Á£ÀPÀgÀÄ KPÀzÉÃªÉÇÃ¥Á¸À£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¨ÉÆÃ¢ü¹zÀgÀÄ. ªÀiÁ£ÀªÀ£À DvÀäªÀÅ zÉÃªÀgÀ°è ¨sÀQÛ ªÀÄvÀÄÛ ¦æÃwAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ
LPÀåªÁUÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ ¨ÉÆÃ¢ü¹zÀgÀÄ. zÉÃªÀgÀÄ ¸ÀªÀð±ÀPÀÛ, ¤gÁPÁgÀ, ¤gÁªÀÄAiÀÄ£ÉAzÀÄ PÀgÉzÀgÀÄ.
UÀÄgÀÄ£Á£ÀPÀgÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¨ÉÆÃ¢ü¹zÀgÀÄ. CzÀPÁÌV ¸ÁªÀÄÆ»PÀ ¨sÉÆÃd£À “°AUÀg”À C£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀgÀÄ.
UÀÄgÀÄ£Á£ÀPÀgÀ ªÀÄgÀuÁ £ÀAvÀgÀ ¹Sï ¥ÀAxÀzÀ MAzÀÄ zsÀªÀÄðªÁV gÀÆ¥ÀUÉÆArvÀÄ. 9 d£À UÀÄgÀÄUÀ¼ÀÄ ¹Sï zsÀªÀÄðªÀ£ÀÄß ¥ÀæZÁgÀ
ªÀiÁr C©üªÀÈ¢ÞUÉÆ½¹zÀgÀÄ.
¥ÀæªÀÄÄR UÀÄgÀÄUÀ¼ÀÄ
1. UÀÄgÀÄ CAUÀzÀ (Qæ.±À. 1538-1542) - UÀÄgÀÄ£Á£ÀPÀgÀ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ fÃªÀ£À ZÀjvÉæAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀA¥Á¢¹zÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¹Sï zsÀªÀÄðzÀ°è UÀÄgÀÄªÀÄÄT °¦AiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀgÀÄ.
2. UÀÄgÀÄ CªÀÄgÀzÁ¸À (Qæ.±À 1575-1581) - EªÀgÀÄ ®AUÀgÀ ¥ÀzÀÝwAiÀÄ£ÀÄß ºÉZÀÄÑ d£À¦æAiÀÄUÉÆ½¹zÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸Àw ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß
«gÉÆÃ¢ü¹zÀgÀÄ.
33
3. UÀÄgÀÄ gÁªÀÄzÁ¸ï (Qæ.±À 1575-1581) - EªÀgÀÄ ¥ÀAeÁ©£À CªÀÄÈvÀìgÀzÀ°è UÀÄgÀÄzÁégÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ ¤ªÀiÁðt
DgÀA©ü¹zÀgÀÄ.
4. UÀÄgÀÄ CdÄð£À zÉÃªï (Qæ.±À. 1581-1606) - EªÀgÀÄ CªÀÄÈvÀìgÀ zÉÃªÁ®AiÀÄªÀ£ÀÄß ¥ÀÇtðUÉÆ½¹zÀgÀÄ. UÀæAxÀ ¸ÁºÉÃ§£À
J¯Áè ±ÉÆèÃPÀUÀ¼À£ÀÄß MlÄÖUÀÆr¹ “UÀÄgÀÄ UÀæAxÀ ¸ÁºÉÃ¨ï” JAzÀÄ ªÀÄgÀÄ£ÁªÀÄPÀgÀt ªÀiÁrzÀgÀÄ.
dºÁAVÃgï ªÉÆzÀ® zÉÆgÉ EªÀgÀ£ÀÄß »A¹¹ ºÀvÉå ªÀiÁrzÀ£ÀÄ EzÀjAzÀ ErÃ ¹Sï ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄ MUÀÎmÁÖV ªÉÆWÀ®gÀ
«gÀÄzÀÞ ¹nÖUÉzÀÄÝ ¤AwvÀÄ.
5. UÀÄgÀÄ ºÀgÀUÉÆÃ«AzÀ (Qæ.±À 1606-1644) ¹Sï «gÉÆÃ¢ü ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß vÀqÉAiÀÄ®Ä ¹SïgÀ°è ªÀÄvÀÄÛ UÀÄgÀÄUÀ¼À°è
GqÀÄ¦£À §zÀ¯ÁªÀuÉ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÇtðUÉÆ½¹zÀgÀÄ. ªÀÄÄRåªÁV ¥ÉÃlPÉÌ §zÀ¯ÁV QjÃl zsÁgÀuÉ ºÁUÉAiÉÄÃ
JgÀqÀÄ RqÀÎUÀ¼À£ÀÄß zsÀj¹zÀgÀÄ. ¹RÍgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ »AzÀÄUÀ¼À gÀPÀëuÉUÁV ¹Sï zÀÄUÁð zÀUÁðªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ. ¹SïÍgÀ£ÀÄß
MUÀÆÎr¹ ªÉÆWÀ®gÀ «gÀÄzÀÞ ±À¸ÀÛç »rzÀ ªÉÆzÀ® ¹Sï UÀÄgÀÄ.
6. UÀÄgÀÄ ºÀjgÁAiÀiï (1630-1661) - EªÀgÀÄ OgÀAUÀeÉÃ§£ÉÆA¢UÉ ¸ÀAWÀμÀðPÉÌ E½¢zÀÝgÀÄ. DUÀ CªÀgÀAUÀeÉÃ¨ï F
UÀÄgÀÄ«£À ªÀÄUÀ “gÁªÀÄgÁAiÀÄ” ¸ÉgÉ»rzÀÄ ¸ÀAzsÁ£ÀPÁÌV CªÀgÀ£ÀÄß MvÉÛAiÀiÁ¼ÁV §¼À¹PÉÆAqÀ.
7. UÀÄgÀÄ ºÀjQµÀÀ£ï (1621-75) - EªÀgÀÄ vÀ£Àß LzÀ£ÉÃ ªÀAiÀÄ¹ìUÉ JAl£ÉÃ UÀÄgÀÄªÁzÀgÀÆ. EªÀgÀÄ ¸ÀºÀ ªÉÆWÀ® «gÉÆÃ¢ü
¨ÁªÀÄ£ÉÆÃ¨sÁªÀ£É ºÉÆA¢zÁÝgÉAzÀÄ ªÉÆUÀ¯ï ZÀPÀæªÀwð ¸ÉgÉAiÀÄ°ènÖzÀÝ£ÀÄ vÀªÀÄä JAl£ÉÃ ªÀAiÀÄ¹ì£À°è ¸ÉgÉªÀÄ£ÉAiÀÄ°è
¤zsÀ£ÀgÁzÀgÀÄ.
8. UÀÄgÀÄ vÉÃeï §ºÀÄzÀÆÝgï (1664-71) - EªÀgÀÄ vÀªÀÄä ¥ÀÇ«ðPÀgÀAvÉAiÉÄÃ EªÀgÀÄ ªÉÆWÀ® ºÉÆÃgÁlªÀ£ÀÄß
ªÀÄÄAzÀÄªÀj¹zÀgÀÄ. ªÀÄÄRåªÁV OgÀAUÀeÉÃ§£À zsÁ«ÄðPÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß «gÉÆÃ¢ü¹zÀÝjAzÀ C®èzÉ OgÀAUÀeÉÃ§£ÀÄ E¸ÁèAUÉ
ªÀÄvÁAvÀgÀªÁUÀÄªÀAvÉ §®ªÀAvÀ ¥Àr¹ M¥Àà¢zÁÝUÀ vÉÃUÀ §ºÀzÀÆÝgÀ£À£ÀÄß 1675gÀ°è ºÀvÀå ªÀiÁr¹zÀ.
9. UÀÄgÀÄ UÉÆÃ«Azï ¹AUï (1675-1708) - EªÀgÀÄ ¹SïgÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ UÀÄgÀÄ CvÀåAvÀ ¥ÀæªÀÄÄR UÀÄgÀÄ ªÉÆWÀ®gÀ «gÀÄzÀÞ
ºÉÆÃgÁqÀÄªÀ GzÉÝÃ±À¢AzÀ UÀÄgÀÄ UÉÆÃ«AzÀgÀÄ ‘SÁ¯Áì’ JA§ AiÀÄÄzÀÞ¸ÀPÀÛ zÉÃªÀ ¥Àæ¨sÀÄvÀé ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ.
UÀÄgÀÄUÀ¼ÀÄ C£ÀÄPÀæªÀÄªÁV C¢üPÁgÀPÉÌ §gÀÄªÀ ¥ÀzÀÝwAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉzÀÄ ºÁQ UÀÄgÀÄªÁVzÀÝ ¥À«vÀæ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß “UÀæAxÀ ¸Á»¨ï’UÉ
¤ÃrzÀgÀÄ. ¹Sï zsÀªÀÄð gÀPÀëuÉUÁV vÀ¤ß§âgÀÄ ªÀÄPÀÌ¼À£ÀÄß PÀ¼ÉzÀÄPÉÆAqÀgÀÄ.
SÁ¯Áì DZÀgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ
EzÀÄ UÀÄgÀÄ UÉÆÃ«Azï ¹AUÀgÀÄ Qæ.±À. 1069gÀ°è “¨ÉÊ¸ÁQ ºÀ§âzÀ” ¢£À D£ÀAzÀ¥ÀÅgÀzÀ°è §»gÀAUÀ ¸À¨sÉAiÀÄ£ÀÄß
¸ÀAWÀn¹zÀgÀÄ. F ¸À¨sÉAiÀÄ°è zsÀªÀÄðzÀ gÀPÀëuÉUÁV ¥ÁætvÁåUÀ ªÀiÁqÀ®Ä ¹zÀÞjzÀÝ 5 d£ÀgÀ£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁr SÁ¯Áì ¸ÁÜ¥À£ÉUÉ
CrUÀ®Äè ºÁQzÀgÀÄ »ÃUÉ ±ÁAw ¦æAiÀÄgÁVzÀÝ ¹RÍgÀ£ÀÄß «Ä°lj AiÉÆÃzsÀgÀ£ÁßV¸À®Ä ºÀÄnÖPÉÆAqÀ ¸ÀAWÀªÉÃ SÁ¯Áì.
vÀªÀÄä C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ½UÉ ºÉ¸Àj£ÉÆA¢UÉ “¹AUï’ CxÀªÁ “¹AºÀ” JAzÀÄ ¸ÉÃj¹PÉÆ¼ÀÄîªÀAvÉ PÀgÉ ¤ÃrzÀgÀÄ.
¢ÃPÉë ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è F PÉ¼ÀPÀAqÀAvÉ £ÀqÉAiÀÄÄªÀAvÉ PÀgÉ ¤ÃrzÀgÀÄ.
1. M¼À GqÀÄ¥ÀÅ (PÀZï) zsÀj¸ÀÄªÀÅzÀÄ
2. §®vÉÆÃ½£À°è PÀ©âtzÀ RgÁ(RqÀÎ) zsÀj¸ÀÄªÀÅzÀÄ
3. ¸Àé-gÀPÀëuÉ DPÀæªÀÄt vÀqÉAiÀÄ®Ä PÀÈ¥Át zsÀj¸À¨ÉÃPÀÄ
4. §®zÀ ¸ÀAPÉÃvÀªÁV GzÀÝªÁzÀ PÀÆzÀ®£ÀÄß ©qÀÄªÀÅzÀÄ
5. PÀÆzÀ®£ÀÄß ¸ÀéZÀÒªÁV Ej¹PÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀPÁÌV ¨ÁZÀtÂPÉ(PÀAWÀ)ªÀ£ÀÄß ¸ÀzÁ ElÄÖPÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀÄ
SÁ¯ÁìzÀ ¤Ãw ¸ÀA»vÉUÀ¼ÀÄ

1. SÁ¯ÁìªÀÅ AiÀiÁgÀ£ÀÄß GvÀÛgÀ¢üPÁjAiÀÄAvÉ ©A©¸ÀÄªÀÅ¢®è
2. ªÀå©ZÁgÀªÀ£ÀÄß ¤μÉÃ¢ü¸ÀÄvÀÛzÉ
3. vÀA¨ÁPÀÄ ¸ÉÃªÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤μÉÃ¢ü¹zÉ
4. ¥ÁætÂ ºÀvÉå ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁA¸ÀºÁgÀ ¤μÉÃ¢ü¸ÀÄ
5. 10 UÀÄgÀÄUÀ¼À£ÀÄß UËgÀ«¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
6. ªÀiÁ£ÀªÀ zÉÃºÀªÀ£ÀÄß «gÉÆÃ¥ÀUÀ½¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¤μÉÃ¢ü¹zÉ
7. ²±ÀÄ ºÀvÀå, ¹ÛçÃ ºÀvÉå ¤µÉÃ¢ü¹ªÉ
34
WÀlPÀ – 2
¥ÀjªÀvÀð£ÉAiÀÄvÀÛ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀªÀiÁd: aAvÀ£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ, DzsÀÄ¤PÀ ¨sÁgÀvÀzÀ EwºÁ¸À-19£ÉÃ

±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ ¥ÁægÀA¨sÀ¢AzÀ: ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄzsÁgÀPÀgÀÄ
I. ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ zsÁ«ÄðPÀ zÉÆÃµÀUÀ¼À ¤ªÀÄÆð®£É

19£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀÄ£ÀgÀÄfÓÃ£ÀªÀÅ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è GUÀªÀÄUÉÆArvÀÄ. EzÀPÉÌ PÁgÀtªÁzÀzÀÄÝ
¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀªÀiÁdzÀ ¥ÀÄ£Àgï ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É, ¥ÀÄ£Àgï ¥Àj²Ã®£É ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÄ£Àgï G£ÀßwÃPÀgÀt. ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ°è dqÀÄØUÀnÖzÀ
¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄ, DZÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß zÀÆgÀ ªÀiÁqÀ®Ä C£ÉÃPÀ ¸ÀªÀiÁd ¸ÀÄzsÁgÀPÀgÀÄ ¥ÀæAiÀÄwß¹zÁÝgÉ. CzÀgÀ eÉÆvÉUÉ ©ænµï ¸ÀPÁðgÀªÀÅ
¨ÉA§®ªÁV ¤AvÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ – ªÀiÁ£À«ÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß ªÉÄgÉzÀgÀÄ.
ºÉtÄÚ ²±ÀÄ ºÀvÉå

¸Àw ¥ÀzÀÞw
¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ zsÁ«ÄðPÀ zÉÆÃµÀUÀ¼ÀÄ UÀÄ¯ÁªÀÄVj gÀzÀÞw
¨Á®å «ªÁºÀ ¤µÉÃzsÀ
ªÀÄ»¼Á «ªÉÆÃZÀ£É
ÇÀàø±ÀåvÉ «gÀÄzÀÞ eÁUÀÈw
A) ºÉtÄÚ ²±ÀÄ ºÀvÉå

 GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ (¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼À°è eÁjAiÀÄ°èvÀÄÛ.
 ªÀÄÄRåªÁV ¥ÀÆªÀð §AUÁ¼À, UÀÄdgÁw£À PÁxÉÃªÁqÀ, PÀZïÒ PÀqÉUÀ¼À°è eÁjAiÀÄ°vÀÄÛ.
 1789 gÀ°è EAVèÃµï ²PÀët vÀdÕ eÉÆÃ£ÁxÀ£ï qÀAPÀ£ï - ºÉtÄÚ ²±ÀÄ ºÀvÉå PÀÄjvÁV ªÀgÀ¢AiÀÄ£ÀÄß ¹zÀÞ¥Àr¹zÀ.
 F ªÀgÀ¢AiÀÄ£ÀéAiÀÄ 1789 gÀ°è gÀd¥ÀÆvÀgÉÆA¢UÉ ºÉtÄÚ ²±ÀÄºÀvÉå ¤µÉÃzsÀzÀ PÀÄjvÁV M¥ÀàAzÀ ªÀiÁrPÉÆ¼Àî¯Á¬ÄvÀÄ.
 1795 gÀ°è §AUÁ¼ÀzÀ UËgÀßgï ¸Àgï.eÁ£ï ±ÉÆÃgïgÀªÀgÀÄ Bengal Regulation-1795 ªÀÄÆ®PÀ ºÉtÄÚ ²±ÀÄ ºÀvÉåAiÀÄ£ÀÄß
PÉÆ¯É JAzÀÄ ¥ÀjUÀtÂ¸ÀÄªÀÅzÁV WÉÆÃ¶¹zÉ.
B) ¸Àw ¥ÀzÀÞw
 ¸ÀªÀÄÄzÀæUÀÄ¥ÀÛ£À PÁ®zÀ Eran Inscription - ¸Àw ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß G¯ÉèÃT¹zÀ ªÉÆzÀ® ±Á¸À£À.
 CxÀð - ¸ÀwAiÀÄÄ ªÀÄÈvÀ ¥ÀwAiÀÄ avÉAiÀÄ°è fÃªÀAvÀªÁV zÀ»¹PÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀÄ.
 1817 gÀ°è §AUÁ¼ÀzÀ°èAiÉÄÃ ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 700 d£ÀPÀÆÌ ºÉZÀÄÑ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ §°AiÀiÁVzÀÝgÀÄ.
 gÁeÁgÁªÀiï ªÉÆÃºÀ£ïgÁAiÀÄgÀÄ ¸Àw¥ÀzÀÞw ¤ªÀÄÆð®£ÉAiÀÄ°è ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæ.
 1829 gÀ°è «°AiÀÄA ¨ÉAnPï - ¸Àw¥ÀzÀÞw gÀzÀÄÝUÉÆ½¹zÀgÀÄ.
C) UÀÄ¯ÁªÀÄVj gÀzÀÞw
 zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÆWÀ® PÁ®¢AzÀ®Æ C¹ÛvÀézÀ°èvÀÄÛ.
 1807 gÀ°è UÀÄ¯ÁªÀÄ ªÁå¥ÁgÀªÀ£ÀÄß ©ænµï ¸ÀA¸ÀvÀÄÛ gÀzÀÄÝUÉÆ½¹vÀÄÛ.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°è ©ænµï UËgÀßgï d£ÀgÀ¯ï J°£ï§gÀÆ-1843 gÀ PÁ¬ÄzÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ UÀÄ¯ÁªÀÄVjAiÀÄ£ÀÄß gÀzÀÄÝUÉÆ½¹zÀ.
 1861 gÀ C¥ÀgÁ¢ü ²PÁë ¸ÀA»vÉ ¥ÀæPÁgÀ – UÀÄ¯ÁªÀÄVj DZÀgÀuÉ ²PÁëºÀð C¥ÀgÁzsÀ.
D) ¨Á®å «ªÁºÀ ¤µÉÃzsÀ

 EzÀÄ ¥ÁæaÃ£À PÁ®¢AzÀ®Æ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀªÀiÁdzÀ°è C¹ÛvÀézÀ°èvÀÄÛ.
 1872 gÀ°è ¨Á®å«ªÁºÀ ¤µÉÃ¢ü¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
35
 ¸ÀÜ½ÃAiÀÄ «ªÁºÀ PÁ¬ÄzÉ-1872 ªÀÄÆ®PÀ-¹ÛçÃ-¥ÀÄgÀÄµÀj§âgÀ «ªÁºÀ ªÀAiÉÆÃ«ÄwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀPÁðgÀ ¸ÀàµÀÖ¥Àr¹vÀÄ &
CAvÀgÀ eÁwAiÀÄ «ªÁºÀPÉÌ GvÉÛÃd£À ¤ÃrvÀÄ.
 ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀ 1856 gÀ°è «zsÀªÁ ¥ÀÄ£Àgï «ªÁºÀ PÁ¬ÄzÉ eÁjUÉÆ½¹vÀÄ.
 1864 gÀ°è PÉÃ±ÀªÀ ZÀAzÀæ¸ÉÃ£ÀjAzÀ eÁUÀÈw PÁAiÀÄð.
 1864 gÀ°è «zsÀªÁ ¸ÀAWÀ- M.G.gÁ£ÀqÉ ¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ.
E) ªÀÄ»¼Á «ªÉÆÃZÀ£É
 ¹ÛçÃAiÀÄÄ ªÀÄÄRåªÁV ¸Àw¥ÀzÀÞw, ²±ÀÄºÀvÁå, UÉÆÃµÁ ¥ÀzÀÞw, zÉÃªÀzÁ¹ ¥ÀzÀÞw, §ºÀÄ¥ÀwßvÀé, «zsÀªÁ ¥ÀzÀÞw, ¨Á®å
«ªÁºÀ, C£ÀPÀëgÀvÉ – E£ÀÄß ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ½AzÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀÄ»¼É ±ÉÆÃµÀuÉ C£ÀÄ¨sÀ«¹zÁÝ¼É.
 EzÀgÀ «gÀÄzÀÞ gÁeÁgÁªÀiïªÉÆÃºÀ£ïgÁAiÀiï, F±ÀégÀZÀAzÀæ «zÁå¸ÁUÀgï, PÉÃ±ÀªÀ ZÀAzÀæ¸ÉÃ£ïgÀAvÀºÀ ¸ÀªÀiÁd ¸ÀÄzsÁgÀPÀgÀÄ
ºÉÆÃgÁl £ÀqÉ¹zÀgÀÄ.
 DAiÀÄð¸ÀªÀiÁd ¹ÛçÃ ²PÀëtPÁÌV PÀ£Áå–UÀÄgÀÄPÀÄ®UÀ¼À ¸ÁÜ¦¹vÀÄ.
 ¥ÀArvï gÀªÀiÁ¨Á¬Ä – «zsÀªÉAiÀÄjUÁV ²PÀët PÉÃAzÀæ ¸ÁÜ¥À£É.
 1926 gÀ°è – CT® ¨sÁgÀvÀ ªÀÄ»¼Á ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À–zÉÃ±ÀªÁå¦ ¹ÛçÃ–eÁUÀÈw EzÀgÀ GzÉÝÃ±ÀªÁVvÀÄÛ.
F) ÇÀàø±ÀåvÉ «gÀÄzÀÞ eÁUÀÈw – [Article– 17] ÇÀàø±ÀåvÉ ¤µÉÃzsÀ.

 ÇÀàø±ÀåvÉ - ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ C¤µÀÖvÉAiÀÄ¯ÉÆèAzÀÄ.
 ¸ÁªÀiÁfPÀ-¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ, ¸ÁªÀiÁfPÀ – eÁUÀÈw ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀ®vÀÄÛUÀ½UÁV ºÉÆÃgÁl.
 1873 gÀ°è - ¸ÀvÀå±ÉÆÃzsÀPÀ ¸ÀªÀiÁd – eÉÆåÃw¨Á¥ÀÄ¯ÉAiÀÄªÀjAzÀ ¸ÁÜ¥À£É.
 Self – respect movement – E.V. gÁªÀÄ¸Áé«Ä £ÁAiÀiÁÌgïgÀªÀgÀÄ eÁUÀÈw ªÀÄÆr¹zÀgÀÄ.
 UÁA¢üÃ ‘ºÀjd£À ¸ÉÃªÁ ¸ÀAWÀ’zÀ ªÀÄÆ®PÀ ÇÀàø±ÀåvÉ ¤ªÁgÀuÉUÁV eÁUÀÈw ªÀÄÆr¹zÀgÀÄ.
 qÁǁ ©. Dgï CA¨ÉÃqÀÌgïgÀÄ ÇÀàø±ÀåvÉ ¤ªÀÄÆð®£ÉUÁV ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæ ªÀ»¹zÀgÀÄ.
II. J®èjUÁV ªÉÃzÀUÀ¼ÀÄ – eÁvÁåwÃvÀ ¸ÀªÀiÁd

 DzsÀÄ¤PÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÉÃzÀUÀ¼À ªÀÄºÀvÀé ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À CUÀvÀåvÉ PÀÄjvÀÄ w½¹zÀªg
À ÀÄ ²æÃ ¸Áé«Ä zÀAiÀiÁ£ÀAzÀ ¸ÀgÀ¸Àéw
ªÀÄvÀÄÛ ²æÃ CgÀ«AzÀ WÉÆÃµï.
 zÀAiÀiÁ£ÀAzÀ ¸ÀgÀ¸ÀéwAiÀÄªÀgÀÄ DAiÀÄð¸ÀªÀiÁdzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ. CªÀgÀ ‘ªÉÃzÀUÀ½UÉ »A¢gÀÄV’ [Back to vedas] JA§
WÉÆÃµÀuÉ ¥Àæ¹¢ÞAiÀiÁVzÉ.
 DAiÀÄð¸ÀªÀiÁdzÀ zÀ±À- vÀvÀéUÀ¼ÀÄ gÀÆ¥ÀÄUÉÆArgÀÄªÀÅzÉÃ ªÉÃzÀUÀ¼À DzsÁgÀ¢AzÀ.
 ªÉÃzÀUÀ¼À°è J°èAiÀÄÆ eÁw, ªÀÄvÀ, §tÚ, ¨sÉÃzÀ¨sÁªÀUÀ½®è.
 ¸Áé«Ä zÀAiÀiÁ£ÀAzÀ ¸ÀgÀ¸ÀéwAiÀÄªÀgÀÄ vÀªÀÄä “¸ÀvÁåxÀð ¥ÀæPÁ±À” UÀæAxÀzÀ°è “¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ §zÀÄQUÉ zÁj¢Ã¥ÀUÀ¼ÁV ªÉÊ¢PÀ
G¥À¤µÀvïUÀ½gÀ¨ÉÃPÉÃ ºÉÆgÀvÀÄ ¥Á²ÑªÀiÁvÀå «ZÁgÀUÀ¼À®è.” JA¢zÁÝgÉ.
 “¸ÀªÀiÁd ¸ÀÄzsÁgÀuÉ¬ÄAzÀ ªÀiÁvÀæ gÁµÀÖç¤ªÀiÁðtzÀ LPÀåvÉ ¸ÁzsÀå” JAzÀÄ £ÀA©, ¸ÀªÀiÁdzÀ £ÀÆå£ÀvÉUÀ¼À£ÀÄß ¸Àj¥Àr¸ÀzÀ
ºÉÆgÀvÀÆ eÁvÁåwÃvÀvÉAiÀÄÄ ÇÁzsÀåªÉAzÀÄ w½¹zÀgÀÄ.
 eÁvÁåwÃvÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉUÉ DAiÀÄð ¸ÀªÀiÁdzÀ ªÀw¬ÄAzÀ ªÀÄ»¼Á ²PÀët, CAvÀgï eÁw «ªÁºÀUÀ½UÉ ¥ÉæÃgÀuÉ ¤ÃrzÀgÀÄ.
 IÄUÉéÃzÀ PÁ®zÀ°è ¸ÀªÀiÁdªÀÅ eÁw gÀ»vÀªÁVvÀÄÛ. ªÉÄÃ®Ä-QÃ¼ÀÄ JA§ ÇÀªÀiÁ£ÀvÉUÀ½AzÀ ªÀÄÄPÀÛªÁVvÀÄÛ. d£ÀvÉ ±ÁAw
- £ÉªÀÄä¢¬ÄAzÀ ¸ÀªÀÄÈ¢Þ fÃªÀ£À £ÀqÉ¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ J£ÀÄßªÀ PÁgÀtUÀ½AzÀ, ¥ÀÄ£ÀB ªÉÃzÀ PÁ®zÀ ¸ÀªÀiÁdªÀ£ÀÄß DzsÀÄ¤PÀ
PÁ®zÀ°è ªÀÄgÀÄ ¸ÁÜ¦¸À®Ä ªÉÃzÀUÀ½UÉ »A¢gÀÄV JAzÀÄ PÀgÉ ¤ÃrzÀgÀÄ.
 MmÁÖgÉAiÀiÁV, gÁ¶ÖçÃAiÀÄªÁV, ¸ÁªÀiÁfPÀªÁV, zsÁ«ÄðPÀªÁV ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß MAzÀÄUÀÆr¸ÀÄªÀ DzÀ±Àð PÁAiÀÄðgÀÆ¥ÀPÉÌ
§gÀÄªÀÅzÀPÁÌVAiÉÄÃ J®èjUÁV ªÉÃzÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁVªÉ.
III. DzÀ±Àð ¸ÉÃªÉ [Ideal Service]
36
• ¨sÁgÀwÃAiÀÄ EwºÁ¸À ¸ÀA¸ÀÌøw ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgÀA¥ÀgÉUÉ QjÃlzÀAwgÀÄªÀ ®PÀëtªÉÃ DzÀ±Àð¸ÉÃªÉ – EzÀÄ ¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀvÀ¢AzÀ
EA¢£ÀªÀgÉUÀÆ ºÁ¸ÀÄºÉÆPÁÌVzÉ.
GzÉÝÃ±À:- £ÀªÀÄä £ÀªÀÄä°è GvÀÛªÀÄ ¨ÁAzsÀªÀåUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÆr¸ÀÄªÀÅzÀÄ, £ÁªÉ®è ««zsÀ zsÀªÀÄð, eÁw, ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄvÀUÀ½UÉ
¸ÉÃjzÀÝgÀÆ - £ÁªÉ®è F zÉÃ±ÀzÀ d£ÀgÀÄ, £ÁªÉ®è MAzÉÃ JAzÀÄ ¸ÁgÀÄªÀÅzÁVzÉ.
• ««zsÀ zsÀªÀÄð±Á¸ÀÛç, zsÀªÀÄð¸ÀÆvÀæ ªÀÄvÀÄÛ G¥À¤µÀwÛUÀ¼À°è ºÀvÀÄÛ jÃwAiÀÄ DzÀ±Àð ¸ÉÃªÉUÀ¼À£ÀÄß PÁt§ºÀÄzÀÄ CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ.
1) vÀ£Àß PÀvÀðªÀåzÀ ¸ÉÃªÉ [Duty towars service honest] - ¤gÀAvÀgÀªÁV PÀvÀðªÀåzÀ°è ¤gÀvÀ£ÁUÀÄªÀÅzÀÄ, EzÀÄ
DgÉÆÃUÀå, ªÀiÁ£À¹PÀ ¹ÜgÀvÉUÉ, ±ÀÄzÀÞvÉUÉ ªÀÄvÀÄÛ DzsÁåwäPÀ PÀqÉUÉ PÀgÉzÉÆAiÀÄÄÝvÀÛzÉ.
2) zÉÊªÀvÀézÀ PÀqÉUÉ ¸ÉÃªÉ [Duty towards God] – zÉÊªÀvÀé £ÀªÀÄä zÉÃºÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ£À¹ì£À°è CAvÀUÀðvÀªÁVzÉ, ªÀåQÛAiÀÄ
GzÁvÀÛ aAvÀ£ÉUÀ¼ÀÄ zÉÊªÀ ¸Á¤zsÀåPÉÌ ºÀwÛgÀªÁUÀÄvÀÛªÉ.
3) ¥ÀÆ«ðPÀgÀ ¸ÉÃªÉ [Duty towards Ancestors] – ªÉÃzÀUÀ¼ÀÄ ºÉÃ¼ÀÄªÀAvÉ ¤£Àß DvÀäªÀÅ ¤£Àß ¥ÀÆ«ðPÀgÀ
¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è CqÀPÀªÁVzÉ. ¤£Àß ºÀÄlÄÖ ªÀÄvÀÄÛ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ ¤£Àß ¥ÀÆ«ðPÀgÉÃ PÁgÀt, ºÁUÁV ¤Ã£ÀÄ ¤£Àß
¥ÀÆ«ðPÀjUÉ PÀÈvÀdÕ£ÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ.
4) ªÀiÁ£À«ÃAiÀÄvÉAiÀÄ PÀqÉUÉ – ‘¤Ã£ÀÄ §zÀÄPÀÄ, ¤£ÀßAvÉ EvÀgÀgÀ£ÀÄß §zÀÄPÀ®Ä ©qÀÄ’ JA§AvÉ ¸Áéxð
À gÀ»vÀ ªÀåQÛAiÀiÁV
ªÀiÁ£À«ÃAiÀÄvÉAiÀÄ ¸ÉÃªÉAiÉÄÃ zÉÃªÀgÀ ¸ÉÃªÉ.
5) EvÀgÉ fÃ«UÀ¼À PÀqÉUÉ – F ¸ÀÈ¶ÖAiÀÄ°è fÃ«¹gÀÄªÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ¥ÁætÂ ¥ÀQë ªÀÄvÀÄÛ QÃlUÀ¼ÀÄ F ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É
§zÀÄPÀ®Ä ºÀPÀÌ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢ªÉ CzÀÄ zÉÊªÀvÀézÀ MAzÀÄ ¨sÁUÀ.
6) ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÉÃªÉ – [Duty towards society]- ¸ÀªÀiÁdzÀ ±ÁSÉUÀ¼ÁzÀ PÀÄlÄA§, eÁw, ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄ, EªÀÅUÀ¼À
ªÀÄzsÀå fÃ«¸ÀÄªÀ ¥ÀæwAiÉÆ§â ªÀåQÛAiÀÄÄ £ÉÊwPÀvÉ, DzsÁåwäPÀvÉUÀ¼À eÁÕ£À ªÉÄÊUÀÆr¹PÉÆ¼Àî¨ÉÃPÀÄ.
7) ªÀÈwÛ¥ÀgÀ ¸ÉÃªÉ [Professional duty] - ¥ÀæwAiÉÆ§â ªÀåQÛAiÀÄÄ vÀ£Àß ªÀÈwÛAiÀÄ°è ¥ÁæªÀiÁtÂPÀvÉ, ±ÀæzÉÞ, ªÀÈwÛ¤µÉ×, D«ÄµÀPÉÌ
§°AiÀiÁUÀ¢gÀÄªÀÅzÀÄ, zÉÃªÀgÀ ¸ÉÃªÉ – JA¨É¯Áè ªÀÄ£ÉÆÃ¨sÁªÀ ºÉÆAzÀÄªÀÅzÀÄ.
8) £ÉÊwPÀ PÀvÀðªÀå ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÃªÉ - £ÀªÀÄä ªÀåQÛvÀézÀ°è WÀ£ÀvÉ, ±ÀÄzÀÞvÉ, vÁåUÀ ªÀÄ£ÉÆÃ¨sÁªÀ£É, C»A¸É ¥Á®£É, ¸ÀvÀå¸ÀAzÀvÉ,
PÀ¼ÀîvÀ£À, ªÉÆÃ¸À¢AzÀ zÀÆgÀ«gÀÄªÀÅzÀÄ, »jAiÀÄgÀ°è UËgÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ ºÁgÉÊPÉ, ªÀÄPÀÌ¼À GvÀÛªÀÄ ¨sÀ«µÀåPÉÌ
±Àæ«Ä¸ÀÄªÀÅzÀÄ £ÉÊwPÀ PÀvÀðªÀå.
IV. ±ÉÆÃ¶vÀ ªÀUÀðzÀªÀgÀ «ªÉÆÃZÀ£É

19£ÉÃ ±Àvª
À ÀiÁ£ÀzÀ¯ÁèzÀ ¥ÀÄ£ÀgÀÄfÓÃªÀ£À ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ ¥Àæ¨sÁªÀ¢AzÁV, »AzÀÄ½zÀ, ±ÉÆÃ¶vÀ ªÀUÀðUÀ¼ÀÄ «ªÉÆÃZÀ£ÉUÁV
ºÉÆÃgÁqÀ®Ä ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉ ¥ÀqÉzÀªÀÅ. CzÀgÀ°è ªÀÄÄRåªÁV, ¥ÀæªÀÄÄR £ÁAiÀÄPÀgÀÄUÀ¼ÉAzÀg.É ..
1) eÉÆåÃw¨Á¥ÀÄ¯ÉAiÀÄªÀgÀ ¥ÁvÀæ
 ¨ÁæºÀäuÉÃvÀgÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ £ÁAiÀÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ° d£ÁAUÀPÉÌ ¸ÉÃjzÀªÀgÀÄ.
 xÁªÀÄ¸ï ¥É¬Ä£ïgï Rights of men’s UÀæAxÀzÀ ¥Àæ¨sÁªÀPÉÌ M¼ÀUÁVzÀÝgÀÄ.
 1873gÀ°è ¸ÀvÀå±ÉÆÃzsÀPÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ ¸ÁÜ¥À£É - ¥ÀÆ£Á.
zsÉåÃAiÀÄ
 ±ÀÆzÀæjUÉ vÀªÀÄä ºÀPÀÄÌ - ¨ÁzsÀåvÉUÀ¼ÉÃ£ÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß CjAiÀÄÄªÀAvÉ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ.
 ¥ÀÄ¯ÉAiÀÄªÀgÀÄ ²PÀëtPÉÌ ªÀÄºÀvÀé ¤ÃrzÀgÀÄ – 1848gÀ°è ªÀÄ»¼Á ¥ÁoÀ±Á¯É, PÉ¼ÀeÁwAiÀÄªÀjUÉ ±Á¯ÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆ£ÁzÀ°è
¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ.
 ±ÀÆzÀæjUÉ - ¸ÁªÀiÁfPÀ £ÁåAiÀÄ
¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ MzÀV¹PÉÆqÀÄªÀÅzÀÄ
¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀªÀ®vÀÄÛ
 “¥ÀÄ¯ÉAiÀÄªÀgÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½ PÉÃªÀ® ¸ÁªÀiÁfPÀ, ±ÉÆÃ¶vÀ ªÀUÀðzÀªÀgÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀiÁVgÀzÉÃ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ DAiÀiÁªÀÄªÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢vÀÄÛ” JAzÀgÉ vÀ¥ÁàUÀ¯ÁgÀzÀÄ.
37
¥ÀÄ¯ÉAiÀÄªÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÀÈwUÀ¼ÀÄ
• ¨ÁæºÀäuÁZÉÃ PÀ¸À¨ï – eÁw ¥ÀzÀÞwAiÀÄ GUÀªÀÄªÀ£ÀÄß «±ÉèÃ¶¹zÁÝgÉ.
• UÀÄ¯ÁªÀÄVj, ±ÀÆzÀ-
æ Cw±ÀÆzÀægÀ, ºÀPÀÄÌUÀ¼À §UÉÎ ¥Àæw¥ÁzÀ£É.
• ±ÉÃvÁÌAiÀÄðZÀ
• ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÀvÀåzsÀªÀÄð ¥ÀÄ¸ÀÛPÀ.
2) ²æÃ £ÁgÁAiÀÄt UÀÄgÀÄUÀ¼À ¥ÁvÀæ [1856 – 1928]

 PÉÃgÀ¼ÀzÀ »AzÀÄ½zÀ ªÀUÀðUÀ¼À ¸ÁªÀiÁfPÀ - zsÁ«ÄðPÀ ºÀjPÁgÀ.
 ªÀiË£À PÁæAwAiÀÄ ¦vÁªÀÄºÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉÃgÀ¼ÀzÀ F¼ÀªÀ JA§ »AzÀÄ½zÀ eÁwAiÀÄ°è d£À£À.
 DzsÀÄ¤PÀ PÉÃgÀ¼ÀzÀ MAzÀÄ eÁw gÀ»vÀ, ªÀtð-gÀ»vÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ ¤ªÀiÁðtPÁÌV fÃªÀ£ÀªÀ£ÀÄß ªÀÄÄr¥ÁVlÖ ªÀÄºÁ£ï
ªÀåQÛ.
 D±Á£ï ZÀ¼ÀÄªÀ½ - d£ÀgÀÄ ¸ÀªÀiÁ£ÀgÁV §zÀÄPÀÄªÀAvÉ ªÀiÁqÀÄªÀ ¤nÖ£À°è £ÁgÁAiÀÄt UÀÄgÀÄUÀ¼À aAvÀ£ÉAiÀÄ°è
gÀÆ¥ÀÄUÉÆAqÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½.
 MAzÉÃ eÁw, MAzÀÄ zsÀªÀÄð, M§â£ÉÃ zÉÃªÀgÀÄ” - £ÁgÁAiÀÄt UÀÄgÀÄUÀ¼À aAvÀ£É
 PÀÈw – eÁw «ÄÃªÀiÁA¸À.
 1903gÀ°è “²æÃ £ÁgÁAiÀÄt zsÀªÀÄð ¥Àj¥Á®£À AiÉÆÃUÀA” JA§ ¸ÀA¸ÉÜ ¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ.
 ¸ÀA¸ÀÌøvÁ - ¸ÀA¸ÀÌøw ¥ÀgÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½ JAzÀgÉ ¨ÁæºÀät ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ C£ÀÄPÀgÀuÉ CzÀÄªÉÃ ¸ÀA¸ÀÌøwÃPÀgÀt.
 1888gÀ°è CgÀ«¥ÀÄgÀA£À°è ²ªÀzÉÃªÁ®AiÀÄ ¸ÁÜ¦¹, zÉÃUÀÄ® ¸ÁÜ¥À£Á ZÀ¼ÀÄªÀ½UÉ ZÁ®£É ¤ÃrzÀgÀÄ.
 1904gÀ°è KPÀð®zÀ°è ²ªÀVj ªÀÄoÀ ¸ÁÜ¥À£É.
 1907gÀ°è ¥Á®Îmï£À°è ²ªÀ zÉÃUÀÄ® ¸ÁÜ¥À£É.
 1924gÀ°è PÉÃgÀ¼ÀzÀ°è ªÉÊPÀA ¸ÀvÁåUÀæºÀ ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ.
 EªÀgÀÄ ªÀiË£À PÁæAw¬ÄAzÁV ±ÉÊPÀëtÂPÀ, DyðPÀ, ¸ÁªÀiÁfPÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃjzÀgÀÄ.
 1928gÀ°è ²æÃ £ÁgÁAiÀÄt UÀÄgÀÄUÀ¼ÀÄ ¤zsÀ£ÀgÁzÀgÀÄ.
3) ¥ÉjAiÀiÁgïgÀªÀgÀ ¥ÁvÀæ
• vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À FgÉÆÃr£À°è 1879gÀ°è d£À£À
• ¥ÀÆtð ºÉ¸ÀgÀÄ – E.V. gÁªÀÄ¸Áé«Ä £ÁAiÀÄÌgï.
• 1925gÀ°è DvÀä UËgÀªÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½ [Self – respect movement] ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ.
• ¥ÀæUÀw¥ÀgÀ ºÁUÀÆ ªÉÊZÁjPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß d£ÀjUÉ vÀ®Ä¦¸À®Ä PÀÄrAiÀÄgÀ¸ÀÄ JA§ ¥ÀwæPÉ ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ.
• 1937 gÀ°è »A¢ ¨sÁµÉ «gÉÆÃ¢ü ZÀ¼ÀÄªÀ½ DgÀA©ü¹zÀgÀÄ.
• 1944 gÀ°è zÁæ«qÀ PÀdUÀA ¸ÁÜ¥À£É.
GzÉÝÃ±ÀUÀ¼ÀÄ eÁw gÀ»vÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ ¸ÁÜ¥À£É

«zsÀªÁ «ªÁºÀPÉÌ ¥ÉÆæÃvÁìºÀ
CAvÀgï-eÁwAiÀÄ «ªÁºÀPÉÌ ¥ÉÆæÃvÁìºÀ
ªÀÄÆwð ¥ÀÆeÉAiÀÄ wgÀ¸ÁÌgÀ
zÁæ«qÀ UÀtgÁdåzÀ ¸ÁÜ¥À£É
¨ÁæºÀätgÀ ¥ËgÉÆÃ»vÀPÉÌ §»µÁÌgÀ
38
V. JgÀqÀÄ gÁµÀÖçzÀ ¹zÁÞAvÀ & E¸Áè«ÄPï zsÀªÀÄðzÀ ¥ÀÄ£ÀgÀÄfÓÃªÀ£À
 ¢é-gÁµÀÖç ¹zÁÞAvÀ- ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ ¢PÀÌ£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¹zÀ ¹zÁÞAvÀªÁVzÉ.
 ªÀiÁZïð 23, 1940 gÀAzÀÄ EªÀwÛ£À ¥ÁQ¸ÁÛ£ÀzÀ ¯ÁºÉÆÃgï£À°è C¢üPÀÈvÀªÁV UÉÆÃZÀj¹vÀÄ.
 ¥ÁQ¸ÁÛ£ÀzÀ ¸ÁÜ¥À£É CxÀªÁ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ªÀÄÄ¹èAgÀ gÁdåªÉÇAzÀgÀ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀÄÄ ªÀÄÄ¹èA °ÃUï£À CAwªÀÄUÀÄj JAzÀÄ
WÉÆÃ¶¹vÀÄ.
 ZËzsÀj gÉºÀªÀÄvï D°SÁ£ï - ¥ÁQ¸ÁÛ£À JA§ ¸ÀévÀAvÀæ gÁdåzÀ°è ¥ÀAeÁ¨ï, C¥sÁÏ¤¸ÁÛ£À, PÁ²äÃgÀ, ¹Azsï &
§®Æa¸ÁÛ£ïUÀ¼ÉA§ MPÀÆÌl ¸ÁÜ¥À£ÉUÉ ¥Àæw¥Á¢¹zÀ£ÀÄ.
¢égÁµÀÖç ¹zÁÞAvÀ »£Éß¯ÉAiÀÄ£ÀÄß UÀªÀÄ¤¹zÀgÉ, EzÀÄ KPÁKQ GzÀãªÀªÁzÀÄzÀ®è, EzÀÄ ºÀAvÀ ºÀAvÀªÁV ¨É¼É¬ÄvÀÄ.
 ¸Àgï.¸ÉÊAiÀÄzï CºÀªÀÄäzï SÁ£ÀgÀ ¥ÁvÀæ:- EªÀgÀÄ ¸ÉÊAn¦üPï ¸ÉÆ¸ÉÊn ªÀÄvÀÄÛ C°WÀgï£À°è DAUÉÆèÃ-ªÀÄºÀªÀÄzï£À
NjAiÀÄAl¯ï PÁ¯ÉÃd£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹ C°WÀgÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ªÀÄÄ¹èAgÀ°è eÁUÀÈw ªÀÄÆr¹zÀgÀÄ.
 DAUÀègÀ MqÉzÀÄ D¼ÀÄªÀ ¤Ãw:- gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ZÀ¼ÀÄªÀ½ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ eÁUÀÈw ¥Àæ§®ªÁUÀÄªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è£À ©ænµï
DqÀ½vÀzÀ ¹ÜgÀvÉUÉ C¥ÁAiÀÄ vÀAzÉÆqÀÄØvÀÛzÉ. JAzÀÄ ¨sÁ«¹ MqÉzÀÄ D¼ÀÄªÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¹zÀgÀÄ.
 CT® ¨sÁgÀvÀ ªÀÄÄ¹èA °ÃUï -1906  1906 gÀ°è qsÁPÁzÀ°è ªÀÄÄ¹èA d«ÄÃ£ÁÝgÀjAzÀ C¹ÛvÀéPÉÌ §A¢vÀÄ. EzÀÄ
ªÀÄÄ¹èA »vÁ¸ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß §AqÀªÁ¼ÀªÀ£ÁßV ªÀiÁrPÉÆAqÀÄ ºÀAvÀºÀAvÀªÁV ¥ÀævÉåÃPÀvÉ ªÁzÀªÀ£ÀÄß ªÀÄAr¹vÀÄ.
 1937 gÀ ZÀÄ£ÁªÀuÁ ¥sÀ°vÁA±ÀUÀ¼ÀÄ – ªÀÄÄ¹èA °ÃUï F ZÀÄ£ÁªÀuÉAiÀÄ°è ºÉaÑ£À ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß UÉ®ÄèªÀ°è ªÉÊ¥sÀ®å
PÀArvÀÄ. ¥ÀjuÁªÀÄ ¥ÀævÉåÃPÀ gÁµÀÖç aAvÀ£ÉUÉ ªÀÄºÀvÀé ¤ÃrvÀÄ.
 DUÀ¸ïÖ PÉÆqÀÄUÉAiÀÄ°è ªÀÄÄ¹èA °ÃUï£À ¨ÉÃrPÉUÉ AiÀiÁªÀÅzÉÃ G¯ÉèÃR«®èªÉAzÀÄ °ÃUï wgÀ¸ÀÌj¹vÀÄ.
 1942 gÀ°è PÁAUÉæ¸ï ‘©ænµÀgÉÃ zÉÃ±À ©lÄÖ vÉÆ®V’ JA§ WÉÆÃµÀuÉAiÀÄ£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉÆAqÀgÉ, ªÀÄÄ¹èA °ÃUï ªÀiÁvÀæ
«¨sÀf¹ ªÀÄvÀÄÛ £ÀAvÀgÀ ºÉÆgÀr (Divide & Quit) JA§ WÉÆÃµÀuÉAiÀÄ£ÀÄß 1943gÀ PÀgÁa C¢üªÉÃ±À£ÀzÀ°è
C¼ÀªÀr¹PÉÆArvÀÄ.
 °ÃUï, 1944 gÀ gÁeÁf ¸À®ºÉUÀ¼ÀÄ & zÉÃ¸Á¬Ä-°AiÀiÁRvï C° M¥ÀàAzÀ 1945 UÀ¼À£ÀÄß wgÀ¸ÀÌj¹vÀÄ.
 1946 PÁå©£Émï DAiÉÆÃUÀªÀÅ ªÀÄÄ¹èA °ÃUï£À ¥ÀævÉåÃPÀ gÁµÀÖç ¨ÉÃrPÉAiÀÄ£ÀÄß wgÀ¸ÀÌj¹vÀÄ. DzÀgÉ ªÀÄÄ¹èA °ÃUï DUÀ¸ïÖ
16, 1946 gÀ£ÀÄß £ÉÃgÀ PÀæªÀÄzÀ ¢ªÀ¸À (Direct action day) JAzÀÄ DZÀj¹ ¥ÁQ¸ÁÛ£À gÀZÀ£ÉAiÀÄ ¥Àæw¥ÁzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß
§®UÉÆ½¹zÀgÀÄ.
 1947 gÀ ªÀiËAmï ¨ÁåAl£ï AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ qÉÆ«Ä¤AiÀÄ£ï ¥ÁQ¸ÁÛ£ÀªÁV ºÉÆgÀ §AzÀÄ E¸Áè«ÄPï zsÀªÀÄðzÀ
¥ÀÄ£Àgï fÃªÀ£ÀPÉÌ PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ.
VI. zsÀªÀÄð ªÀÄvÀÄÛ ²PÀëtzÀ ªÀÄÆ®PÀ ±ÉÆÃ¶vÀ ªÀUÀðzÀªÀgÀ ¸À§°ÃPÀgÀt / zÀ°vÀgÀ «ªÉÆÃZÀ£ÉUÁV ºÉÆÃgÁl & CªÀgÀ ¸À§°ÃPÀgÀt.
±ÉÆÃ¶vÀ ªÀUÀðzÀ CxÀªÁ zÀ°vÀ ªÀUÀðPÉÌ ¸ÁªÀiÁfPÀ-£ÁåAiÀÄPÁÌV, ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉUÁV & ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀªÀ®vÀÄÛUÀ½UÁV
ºÉÆÃgÁl zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ.
zsÀªÀÄðzÀ°è ¸À§°ÃPÀgÀt
→ ªÀÄÆwð ¥ÀÆeÉUÉ «gÉÆÃzsÀ
→ zsÁ«ÄðPÀ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄUÀ½UÉ «gÉÆÃzsÀ
→ ªÀÄ£ÀÄ ¹zÁÞAvÀPÉÌ «gÉÆÃzsÀ
→ ¥ÀÄgÉÆÃ»vÀ ±Á»AiÀÄ ¥Áæ§®å RAqÀ£É
→ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ªÁzÀzÀ RAqÀ£É
→ ªÀÄÆqsÀ£ÀA©PÉAiÀÄ DZÀgÀuÉAiÀÄ «gÉÆÃzsÀ
39
²PÀëtzÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸À§°ÃPÀgÀt
 eÉÆåÃw¨Á ¥ÀÄ¯ÉAiÀÄªÀgÀ ¥ÁvÀæ = 1848 gÀ°è PÉ¼ÀeÁw ºÁUÀÆ ÇÀàø±ÀåjUÉ MAzÀÄ ¥ÁoÀ±Á¯ÉAiÀÄ£ÀÄß vÉgÉAiÀÄÄªÀÅzÀgÀ
ªÀÄÆ®PÀ, 1851 gÀ°è ¥ÀÆ£ÁzÀ°è MAzÀÄ ªÀÄ»¼Á PÁ¯ÉÃd£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ.
 ²æÃ £ÁgÁAiÀÄt UÀÄgÀÄUÀ¼À ¥ÁvÀæ = “²PÀët¢AzÀ ¸ÀAWÀnvÀgÁV, ¸ÀAWÀl£É¬ÄAzÀ §®±Á°UÀ¼ÁV” EzÀÄ £ÁgÁAiÀÄt
UÀÄgÀÄUÀ¼À ±ÉÊPÀëtÂPÀ ¸ÀAzÉÃ±À.
 DzsÀÄ¤PÀ ²PÀëtªÀ£ÀÄß UÀ½¸ÀÄªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ PÉ¼À¸ÀÛgÀzÀªÀgÀÄ DzsÀÄ¤ÃPÀgÀtUÉÆ¼Àî¨ÉÃPÉAzÀÄ ¥Àæw¥Á¢¹zÀgÀÄ. F
ªÀUÀðzÀªÀgÀ ±ÉÊPÀëtÂPÀ ¥ÀæUÀwUÁV ±ÉÊPÀëtÂPÀ ¤¢ü (Education Fund) ¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ.
 “«zÉå¬ÄAzÀ ¸ÀévÀAvÀægÁV, zÉÃªÀ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß PÀlÄÖªÀÅzÀ£ÀÄß E£ÀÄß ¸ÁPÀÄ ªÀiÁrj. §zÀ¯ÁV ²PÀët ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À£ÀÄß
PÀnÖj” JAzÀÄ PÀgÉ ¤ÃrzÀgÀÄ.
 ¥ÉjAiÀiÁgïgÀªÀgÀ ¥ÁvÀæ – ¥ÉjAiÀiÁgïgÀªÀgÀ DvÀäUËgÀªÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ vÀ¼ÀºÀ¢UÀ¼ÉÃ vÀ«Ä¼ÀÄ-¸ÀA¸ÀÌøw ªÀÄvÀÄÛ vÀ«Ä¼ÀÄ ²PÀët"
CAzÀgÉ ¥Á²ÑªÀiÁvÀå ²PÀëtzÀ ªÀÄÆ®PÀ CzÀ£ÀÄß d£À¦æAiÀÄUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ. EzÀPÁÌV PÉ¼Àd£ÀvÉAiÀÄÄ ±ÉÊPÀëtÂPÀªÁV
¥ÀæUÀwAiÀiÁUÀ¨ÉÃPÀÄ JA§ ¤®ÄªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝgÀÄ.
 CA¨ÉÃqÀÌgïgÀªÀgÀ ¥ÁvÀæ - ¨ÁA¨É & ¥ÀÆ£ÁzÀ°è CzsÀåAiÀÄ£À PÉÃAzÀæUÀ¼À ¸ÁÜ¥À£É. 1927gÀ ªÀÄºÀzï ¸ÀªÀiÁªÉÃ±ÀzÀ°è
ÇÀàø±ÀåjUÉ ±ÀÄ¢ÞÃPÀgÀt & ²PÀëtPÉÌ ºÉaÑ£À ªÀÄºÀvÀé ¤ÃrzÀgÀÄ.
 ²PÀët, ¸ÀAWÀl£É ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆÃgÁl JAzÀÄ PÀgÉ ¤ÃrzÀgÀÄ.
MmÁÖgÉAiÀiÁV, zsÀªÀÄð ªÀÄvÀÄÛ ²PÀëtzÀ°è DzÀ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÉÄÃ ªÀÄÄAzÉ ¸ÁévÀAvÀæöå ZÀ¼ÀÄªÀ½ ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä
¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁzÀªÀÅ.
VII. »AzÀÄvÀé ªÀÄvÀÄÛ zÉÃ±À¨sÀQÛ

 »AzÀÆ zsÀªÀÄð DzsÁjvÀ ¸ÀA¸ÀÌøw ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ£ÉÆÃ¨sÁªÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß »AzÀÄvÀé & zÉÃ±À¨sÀQÛAiÀÄ£ÀÄß PÁtÄvÉÛÃªÉ. EzÀ£ÀÄß
ªÀÄÆr¹zÀªÀgÀÄ «.r. ¸ÁªÀPÀðgï,
 ¸ÁªÀPÀðgïgÀªÀgÀÄ »AzÀÄvÀé-»AzÀÆ AiÀiÁgÀÄ? JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹, CzÀgÀ°è »AzÀÆ-gÁµÀÖç gÀZÀ£É ªÀÄvÀÄÛ CRAqÀ
¨sÁgÀvÀ JA§ ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¨sÁgÀwÃAiÀÄjUÉ ¥ÀjZÀ¬Ä¹zÀgÀÄ.
 »AzÀÆ¬Ä¸ÀA J£ÀÄßªÀÅzÀÄ zsÁ«ÄðPÀ ¥ÀzÀÞw. »AzÀÄvÀé J£ÀÄßªÀÅzÀÄ gÁdQÃAiÀÄ ¹zÁÞAvÀªÉAzÀÄ «¨sÁV¸ÀÄvÁÛgÉ. EzÀgÀ
ªÀÄÆ®PÀ ¨sËUÉÆÃ½PÀ ¥Á«vÀævÉAiÀÄ ¹zÁÞAvÀªÀ£ÀÄß ªÀÄAr¸ÀÄªÀgÀÄ.
 UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀÄ ‘»AzÀÆ zsÀªÀÄðªÉAzÀgÉ ¸ÀvÀå, C»A¸É, KPÀvÉ, zÉÃªÀgÀ C¹ÛvÀé, ¥Àæw¸ÀvÀå’ JAzÀÄ ªÁåSÁå¤¸ÀÄvÁÛgÉ.
DzÀgÉ ¸ÁªÀPÀðgÀÄ “¨sÁgÀvª
À À£ÀÄß d£À¤, d£Àä¨sÀÆ«Ä & ¥ÀÄtå¨sÀÆ«Ä” JA§ ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ.
 ¸ÁªÀPÀðgïgÀªÀgÀ E£ÉÆßAzÀÄ PÀÈw – “»AzÀÄ ¥Àzï ¥ÀzÀ±Á¬Ä” – EzÀgÀ°è »AzÀÆ gÁ¶ÖçÃAiÀÄvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀvÀzÀ
gÁ¶ÖçÃAiÀÄvÉUÀ¼À£ÀÄß ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉAiÀiÁV ªÁåSÁå¤¸ÀÄvÀÛzÉ.
 ¸ÁªÀPÀðgïgÀªÀgÀÄ »AzÀÄvÀézÀ ¨sÀªÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß vÉÆÃj¸À®Ä ªÀÄgÁoÀgÀ EwºÁ¸ÀzÀ »AzÀÆ-¥Àzï ¥ÀzÀ±Á¬ÄAiÀÄ£ÀÄß »AzÀÆ
¨sÀªÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß vÉÆÃj¸À®Ä §¼À¹PÉÆArzÁÝgÉ.
VIII. zÁæ«qÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½

 ¨sÁgÀvÀzÀ zÀQët ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß zÁæ«qÀ ¥ÀæzÉÃ±À J£Àß¯ÁVzÉ. CAzÀgÉ vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ, PÉÃgÀ¼À, PÀ£ÁðlPÀ & DAzsÀæ¥ÀæzÉÃ±À
ªÀÄÄAvÁzÀ ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß £ÉÆÃqÀ§ºÀÄzÀÄ.
 ©ænÃµÀgÀ KPÀªÀiÁzÀjAiÀÄ DqÀ½vÀ ¥ÀzÀÞw, CªÀgÀ £ÁUÀjPÀvÉ & ²PÀët, ¸ÀªÀiÁdzÀ PÉ¼À ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀªÀgÀ ªÉÄÃ®Æ ©Ãj
¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ £ÁåAiÀÄ ¥ÁægÀA¨sÀªÁzÀªÀÅ. CzÀgÀ°è zÁæ«qÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄÄ MAzÀÄ.
 F ZÀ¼ÀÄªÀ½ gÀÆ¥ÀÄUÉÆ½¸ÀÄªÀ°è ¥ÀæªÀÄÄRgÀÄ – qÁ|| ¹. £ÀmÉÃ±À ªÉÆzÀ°AiÀiÁgï, vÁåUÀgÁd ZÉnÖ, ¥ÉjAiÀiÁgï E.«.
gÁªÀÄ¸Áé«Ä £ÁAiÀÄÌgï.
40
ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ ªÉÊ²µÀÖöå
 ¨ÁæºÀäuÉÃvÀgÀ ªÀUÀðzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ, ±ÉÊPÀëtÂPÀ »£ÉßqÉUÉ PÁgÀtUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹. CªÀjUÉ MAzÀÄ gÁdQÃAiÀÄ ªÉÃ¢PÉ
¤«Äð¹vÀÄ.
 ªÀiÁ£ÀªÀ ºÀPÀÄÌUÀ¼À ±ÉæÃµÀ×vÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæw¥Á¢¹vÀÄ.
 DvÁä©üªÀiÁ£À ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ZÀ¼ÀÄªÀ½UÉ ªÀÄÄSÁªÀÄÄTAiÀiÁV aAvÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÀnÖ ¨É¼É¹vÀÄÛ.
 EzÀÄ d£À¥ÀgÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀiÁVzÀÄÝ, ¨Ë¢ÞPÀ PÀ¸ÀgÀvÀÄÛUÀ¼ÁzÀ ¸ÀAªÁzÀ, G¥À£Áå¸À, ¥ÀæzÀ±Àð£À ¨sÁµÀtUÀ¼À°è CqÀPÀªÁVvÀÄÛ.
 EzÀÄ ªÉÄÃ®éUÀðzÀªÀgÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀiÁV ¹Ã«ÄvÀUÉÆ¼Àî°®è.
»A¢-¨sÁµÁ «gÉÆÃ¢ü ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀiÁV – 1937

 “zÁæ«qÀ £ÁqÀÄ” ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ DgÀA¨sÀ - »A¢ ¨sÁµÉAiÀÄ «gÉÆÃ¢ü ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ°è ¨ÁæºÀäuÉÃvÀgÀ MUÀÎnÖ¤AzÀ ¥ÉæÃjvÀgÁzÀ
¥ÉjAiÀiÁgï ¥ÀævÉåÃPÀ zÁæ«qÀ gÁdåzÀ ¸ÁÜ¥À£ÉUÉ ¥ÉjAiÀiÁgï ¥ÀævÉåÃPÀ zÁæ«qÀ gÁdåzÀ ¸ÁÜ¥À£ÉUÉ PÀgÉ ¤ÃrzÀÝgÀÄ.
 zÁæ«qÀ PÀdUÀA ¥ÀPÀë 1944 gÀ°è ¸ÁÜ¦vÀUÉÆArvÀÄ.
IX. zÀ°vÀgÀ «ªÉÆÃZÀ£ÉUÁV ºÉÆÃgÁl & CªÀgÀ ¸À§°ÃPÀgÀt

zÀ°vÀgÀ «ªÉÆÃZÀ£É JAzÀgÉ zÀ°vÀjUÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ £ÁåAiÀÄ, ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ, ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀªÀ®vÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀÅzÀÄ.
F zÀ°vÀgÀ «ªÉÆÃZÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ¸À§°ÃPÀgÀtPÁÌV ºÉÆÃgÁrzÀ ¥ÀæªÀÄÄRgÀ°è qÁ|| ©.Dgï. CA¨ÉÃqÀÌgïgÀ ¥ÁvÀæ ªÀÄºÀvÀézÀÄÝ.
CA¨ÉÃqÀÌgïgÀ ¥ÁvÀæ
1) §»µÀÌøvÀ »vÀPÀgÀt ¸À¨sÁ – 1924 gÀ°è ÇÀàø±ÀåvÉAiÀÄ ¤ªÀÄÆð®£ÉUÁV ¸ÁÜ¥À£É.
2) 1027 gÀ ¨ÁA¨É ±Á¸À£À – F ±Á¸À£ÀzÀ£ÀéAiÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼À°è zÉÃªÀ¸ÁÜ£À, PÉgÉ, ¨Á« ªÀÄvÀÄÛ ±Á¯ÉUÀ¼À°è ÇÀàø±ÀågÀ£ÀÄß
§»µÀÌj¸ÀÄªÀAwgÀ°®è.
3) 1927gÀ ªÀÄºÀzï ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À – E°è CA¨ÉÃqÀÌgïgÀÄ “£Á«ÃUÀ ªÉÄÃ®Ä-QÃ¼ÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß £ÀªÀÄä ªÀÄ£À¸ÀÄìUÀ½AzÀ QvÀÄÛ
ºÁPÀ¨ÉÃPÁVzÉ. ¸ÁéªÀ®A§£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÀ°vÀÄ DvÀäUËgÀªÀªÀ£ÀÄß UÀ½¹PÉÆAqÀ°è £ÀªÀÄä GzÁÞgÀ ¸ÁzsÀå” JAzÀÄ PÀgÉ ¤ÃrzÀgÀÄ.
4) ZËzÁgï PÉgÉAiÀÄ ¤ÃjUÁV ºÉÆÃgÁl – F ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°èAiÉÄÃ §»µÀÌøvÀ ¨sÁgÀvÀ JA§ ¥ÀwæPÉAiÀÄ£ÀÄß (1927)
¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ.
5) PÀ¯ÁgÁ£À zÉÃªÀ¸ÁÜ£ÀzÀ ¥ÀæªÉÃ±ÀPÁÌV ºÉÆÃgÁl – 1930.
6) zÀÄAqÀÄ ªÉÄÃf£À ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀzÀ°è ¨sÁUÀªÀ»¹zÀgÀÄ.
7) ¥ÀÆ£Á M¥ÀàAzÀ 1932 - F ªÀÄÆ®PÀ zÀ°vÀjUÉ gÁdQÃAiÀÄ ºÀPÀÄÌUÀ¼ÀÄ zÉÆgÀQzÀªÀÅ.
8) ¢ EAr¥ÉAqÉAmï ¯ÉÃ§gï ¥Ánð 1936 - ¨sÀÆ-»qÀÄªÀ½UÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀÝ SÉÆÃn ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß gÀzÀÄÝUÉÆ½¸ÀÄªÀ°è
AiÀÄ±À¹éAiÀiÁzÀgÀÄ.
9) ¦Ã¥À¯ïì JdÄPÉÃµÀ£ï ¸ÉÆ¸ÉÊn(1945) – DzsÀÄ¤PÀ ²PÀët ¤ÃqÀÄªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ vÀÄ½vÀPÉÌ M¼ÀUÁzÀªÀjUÉ ²PÀët, ºÀPÀÄÌUÀ¼ÀÄ
E£ÀÆß ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À ªÀÄ£ÉÆÃ¨sÁªÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÆr¹zÀgÀÄ.
10) ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ PÀgÀqÀÄ ¸À«ÄwAiÀÄ CzsÀåPÀëgÁw – «¢ü 17gÀ ªÀÄÆ®PÀ ÇÀàø±ÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß gÀzÀÄÝUÉÆ½¸ÀÄªÀ°è AiÀÄ±À¹éAiÀiÁzÀzÀÄÝ.
zÀ°vÀgÀ ¸À§°ÃPÀgÀtzÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ

1) ¸ÁªÀiÁfPÀ eÁUÀÈwAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÆr¸ÀÄªÀÅzÀÄ = ªÀÄÆPÀ£ÁAiÀÄPÀ & §»µÀÌøvÀ »vÀPÀgÀtÂ ¸À¨sÁzÀ ªÀÄÆ®PÀ CA¨ÉÃqÀÌgï ¸ÁªÀiÁfPÀ
eÁUÀÈw ªÀÄÆr¹zÀgÀÄ.
2) DyðPÀªÁV G½vÁAiÀÄzÀ ªÀÄ£ÉÆÃ¨sÁªÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
3) ¸ÀPÁðgÀzÀ ««zsÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÃUÉ ¸ÀzÀÄ¥ÀAiÉÆÃUÀ ¥Àr¹PÉÆ¼Àî¨ÉÃPÉAzÀÄ CjªÀÅ ªÀÄÆr¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
4) DzsÀÄ¤PÀ vÀAvÀæeÁÕ£ÀzÀ §UÉÎ CªÀgÀ°è CjªÀ£ÀÄß ªÀÄÆr¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
5) zÀ°vÀgÀ°è ¸ÁªÀÄÄzÁ¬ÄPÀ C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À §UÉÎ w½¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
41
X. ¸ÀªÀiÁdªÁ¢ ¥Àæ¸ÁÛªÀ£É & ¸ÀA¥ÀÆtð PÁæAw
 ¸ÀªÀiÁdªÁzÀ JA§ÄzÀÄ EAUÉèAr£À°è 16£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ.
ªÁåSÉå : ªÀåQÛAiÀÄ EZÉÒAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀªÀiÁdzÀ EZÉÒUÁV M¦à¸ÀÄªÀÅzÉÃ ¸ÀªÀiÁdªÁzÀ” – dAiÀÄ¥ÀæPÁ±À £ÁgÁAiÀÄt.
¸ÀªÀiÁdªÁzÀzÀ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ
ªÀåQÛªÁzÀPÉÌ «gÉÆÃzsÀ
§AqÀªÁ¼À±Á¬Ä ¥ÀzÀÞwUÉ «gÉÆÃzsÀ
¥ÉÊ¥ÉÆÃnUÉ §zÀ¯ÁV ¸ÀºÀPÁgÀ
¸ÀªÀiÁ£ÀvÉAiÀÄ vÀvÀé
GvÁàzÀ£Á CAUÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É gÁdåzÀ ºÀvÉÆÃn
ªÀåQÛUÉ ¸ÁévÀAvÀæöå
±ÁAwAiÀÄÄvÀ §zÀ¯ÁªÀuÉ
SÁ¸ÀV D¹Û gÀzÀÄÝ
DyðPÀ AiÉÆÃd£Á ªÀåªÀ¸ÉÜ
EzÀgÀ°ègÀÄªÀ ¥ÀæPÁgÀUÀ¼ÀÄ
PÁ®à¤PÀ ¸ÀªÀiÁdªÁzÀ
¥sÀ©AiÀÄ£ï ¸ÀªÀiÁdªÁzÀ
V¯ïØ ¸ÀªÀiÁdªÁzÀ
¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛvÀäPÀ ¸ÀªÀiÁdªÁzÀ
ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¸ÀªÀiÁdªÁzÀ
 1936 gÀ PÁAUÉæ¸ï C¢üªÉÃ±À£ÀzÀ°è ¸ÀªÀiÁdªÁ¢ PÁAUÉ¸

æ ï£À UÀÄj JAzÀÄ WÉÆÃ¶¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
 £ÀªÀÄä ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ ¥Àæ¸ÁÛªÀ£ÉAiÀÄ°è ¸ÀªÀiÁdªÁzÀ J£ÀÄßªÀÅzÀ£ÀÄß 42£ÉÃ wzÀÄÝ¥Àr ªÀÄÆ®PÀ 1976 gÀ°è ¸ÉÃj¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
¸ÀA¥ÀÆtð PÁæAw
 dAiÀÄ¥ÀæPÁ±ï £ÁgÁAiÀÄt – DzsÀÄ¤PÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¸ÀA¥ÀÆtð PÁæAwUÉ PÀgÉ ¤ÃrzÀgÀÄ. (Total Revolution)
 1974 gÀ°è ©ºÁgÀzÀ°è F ¸ÀA¥ÀÆtð PÁæAw ZÀ¼ÀÄªÀ½ ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ.
UÀÄj
 ¸ÁªÀiÁfPÀ, gÁdQÃAiÀÄ, DyðPÀ, ¥Àj¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£À«ÃAiÀÄvÉAiÀÄ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¤°è¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀªÀiÁdzÀ J¯Áè ¸ÀÛgÀUÀ¼À®Æè ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß vÀgÀÄªÀÅzÀÄ.
¸ÀA¥ÀÆtð PÁæAwAiÀÄ ªÀÄÆ® aAvÀ£ÉUÀ¼ÀÄ

1) ªÀåQÛAiÀÄ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ¼À£ÀÄß ªÉÆzÀ®Ä ¥ÀÆgÉÊ¸À¨ÉÃPÀÄ. ªÀÄÄRåªÁV DºÁgÀ, §mÉÖ ªÀÄvÀÄÛ ªÀ¸Àw.
2) £ÀªÀÄä ¨ÉÃrPÉUÀ½UÉ ¸ÀéAiÀÄA ¤AiÀÄAvÀæt CUÀvÀå.
3) £ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀ½îUÀ¼ÀÄ wÃªÀæUÀwAiÀiÁV ¨É¼ÉAiÀÄ¨ÁgÀzÀÄ.
4) UÀÈºÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁzsÀåªÀÄ ¥ÀæªÀiÁtzÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁPÀµÀÄÖ ¸ÁÜ¥À£É ªÀiÁr, ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ PÀÄlÄA§PÉÌ GzÉÆåÃUÀªÀ£ÀÄß
¤ÃqÀÄªÀÅzÀÄ.
5) PÁSÁð£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ E°è zÀÄrAiÀÄÄªÀ PÁ«ÄðPÀgÀÄ zsÀªÀÄðzÀ²ðAiÀiÁV ¸ÀªÀiÁdPÉÌ ¸ÉÃªÉAiÀÄ£ÀÄß ¸À°è¸À¨ÉÃPÀÄ.
6) PÁ«ÄðPÀjUÉ ¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀªÁzÀ ªÉÃvÀ£À CAvÀgÀ PÀ¤µÀ× ¥ÀæªÀiÁtzÀ°ègÀÄªÀAvÉ £ÉÆÃrPÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀÄ.
7) ¸ÀªÀiÁdzÀ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ¸ÁévÀAvÀæöå, «PÉÃA¢æÃPÀgÀt, ¸ÁªÀÄÆ»PÀ ¸ÀºÀPÁgÀUÀ¼À£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
42
XI. UÁæªÀÄ ¸ÀégÁeï, ¸ÀvÁåUÀæºÀ & ¨sÀÆ-zÁ£À ZÀ¼ÀÄªÀ½
UÁæªÀÄ ¸ÀégÁeï
 UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ “¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæUÀwAiÀÄÄ ¨sÁgÀvÀzÀ ºÀ½îUÀ¼À K½UÉAiÀÄ°èzÉ” JA§ÄzÀPÉÌ CªÀgÀ UÁæªÀÄ ¸ÀégÁeï
GvÀÛªÀÄ GzÁºÀgÀuÉAiÀiÁVzÉ.
 UÁæªÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÁéªÀ®A©AiÀiÁUÀ¨ÉÃPÁzÀgÉ ¸Àé-¸ÀPÁðgÀªÀ£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉÆ¼Àî¨ÉÃPÀÄ J£ÀÄßªÀÅzÀÄ CªÀgÀ ¤®ÄªÀÅ.
 ‘£À£Àß DzÀ±Àð UÁæªÀÄ’ PÀÈwAiÀÄ°è UÁæªÀÄ ¸Àé gÁdå ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¸À¯ÁVzÉ.
UÁæªÀÄ¸ÀégÁeïzÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ
1) UÁæªÀÄ ¸ÀPÁðgÀ ¸ÀÜ½ÃAiÀÄ d£ÀvÉ¬ÄAzÀ DAiÉÄÌAiÀiÁUÀ¨ÉÃPÀÄ.
2) UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄ£ÀÄß UÁæªÀÄ vÀºÀ¹¯ï ¸À«Äw¬ÄAzÀ ²¥sÁgÀ¸ÀÄì.
3) AiÀiÁjUÀÆ §»µÁÌgÀ ºÉÃgÀ¨ÁgÀzÀÄ.
4) UÁæªÀÄ¥ÀAZÁ¬ÄwAiÀÄÄ vÀ£Àß «ÄwAiÀÄ M¼ÀUÉ, ¥ÀPÀë ¨sÉÃzÀ ªÀÄgÉvÀÄ PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÀÄ.
 UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀÄ ºÉÃ¼ÀÄªÀAvÉ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï CxÀªÁ UÁæªÀÄ ¸ÀéÀgÁeï ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀézÀ ¥Àæw¤¢üAiÀiÁVzÉ.

d£À¸ÁªÀiÁ£ÀågÀÄ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ºÉÆAzÀÄªÀÅzÀPÉÌ ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ” JA¢zÁÝgÉ.
UÁæªÀÄ «zsÁAiÀÄPÀ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ

1) PÉÆÃªÀÄÄ ¸ËºÁzÀðvÉAiÀÄ£ÀÄß PÁ¥ÁqÀ¨ÉÃPÀÄ
2) ÇÀàø±ÀåvÁ ¤ªÁgÀuÉ
3) ¥Á£À ¥Àæw§AzsÀ
4) SÁ¢UÉ DzÀåvÉ
5) UÁæªÉÆÃzÉÆåÃUÀUÀ½UÉ ¥ÉÆæÃvÁìºÀ
6) ºÀ½îUÀ¼À £ÉÊªÀÄð®åPÉÌ DzÀåvÉ
7) ªÀÄÆ® ²PÀëtPÉÌ / ºÉÆ¸À ²PÀëtPÉÌ PÀæªÀÄ
8) UÁæªÀiÁqÀ½vÀzÀ PÀ®à£É.
¸ÀvÁåUÀæºÀ
 ¸ÀvÁåUÀæºÀªÉAzÀgÉ ¸ÀvÀåPÁÌV DUÀæ»¸ÀÄªÀÅzÀÄ. ¸ÀvÀåPÉÌ CAnPÉÆArgÀÄªÀÅzÀÄ CxÀªÁ ¸ÀvÀåªÀ£ÀÄß »A¨Á°¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
 ¸ÀvÁåUÀæ»AiÀÄÄ vÀ£Àß ±ÀQÛAiÀÄ §®¢AzÀ vÀ£Àß ªÉÊjAiÀÄ ºÀÈzÀAiÀÄ ¥ÀjªÀvÀð£É ªÀiÁqÀ®Ä ¥ÀæAiÀÄvÀß ¥ÀqÀÄvÁÛ£É.
¸ÀvÁåUÀæºÀzÀ vÀAvÀæUÀ¼ÀÄ
ÇÀºÀPÁgÀ
G¥ÀªÁ¸À
ªÀÄÄµÀÌgÀ
»dgÀvï
¸À«£ÀAiÀÄ PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¨sÀAUÀ
1) ÇÀºÀPÁgÀ - ¥ÀæeÉUÀ¼À ¸ÀºÀPÁgÀ«®èzÉ ¸ÀPÁðgÀ £ÀqÉ¸À®Ä ¸ÁzsÀå«®è. DzÀÝjAzÀ d£ÀgÀÄ §®vÁÌgÀ, ±ÉÆÃµÀuÉ ªÀÄÄAvÁzÀ
C£ÁåAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ÇÀºÀPÁgÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ zsÉÊAiÀÄðªÁV ¸ÀvÁåUÀæºÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ JzÀÄj¸À¨ÉÃPÀÄ.
ºÀgÀvÁ¼À – vÁ£ÀÄ ªÀiÁqÀÄªÀ PÁAiÀÄð ¤°è¸ÀÄªÀÅzÀÄ / ªÀÄÄµÀÌgÀ
«zsÀUÀ¼ÀÄ - ¸ÁªÀiÁfPÀ §»µÁÌgÀ
vÀqÉUÁªÀ®Ä
43
2) G¥ÀªÁ¸À – C£ÁåAiÀÄzÀ «gÀÄzÀÞ ºÉÆÃgÁlzÀ°è C£ÁåAiÀÄ J¸ÀUÀÄwÛgÀÄªÀªÀgÀ ªÀÄ£À¸Àì£ÀÄß ¥ÀjªÀwð¸À®Ä F ÇÀÛçªÀ£ÀÄß
§¼À¸À§ºÀÄzÀÄ.
3) ªÀÄÄµÀÌgÀ - §AqÀªÁ¼ÀUÁgÀgÀ C£ÁåAiÀÄªÀ£ÀÄß vÀqÉUÀlÖ®Ä PÁ«ÄðPÀgÀÄ EzÀ£ÀÄß §¼À¸À§ºÀÄzÀÄ.
4) »dgÀvï – vÁªÀÅ ªÁ¹¸ÀÄªÀ ¸ÀÜ¼ÀªÀ£ÀÄß ¸Àé-¥ÉæÃjvÀªÁV vÀåf¸ÀÄªÀÅzÀÄ. C£ÁåAiÀÄzÀ «gÀÄzÀÞ C»A¸ÁvÀäPÀªÁV ¥Àæw¨sÀn¸ÀÄªÀÅzÀÄ
ÇÁzsÀåªÉAzÁUÀ D ¸ÀÜ¼ÀªÀ£ÀÄß ©lÄÖ d£ÀgÀÄ ¨ÉÃgÉqÉUÉ ªÀ®¸É ºÉÆÃUÀÄªÀÅzÀÄ.
5) ¸À«£ÀAiÀÄ PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¨sÀAUÀ - ¸ÀPÁðgÀ C£ÁåAiÀÄ ªÀiÁrzÉ, d£ÀjUÉ zÉÆæÃºÀ §UÉAiÀÄÄwÛzÉ. JAzÀÄ PÀAqÀÄ §AzÁUÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ
PÁ¬ÄzÉUÀ¼À£ÀÄß UËgÀ«¸ÀzÉÃ ªÀÄvÀÄÛ ¥Á°¸ÀzÉÃ EgÀÄªÀÅzÀÄ CzÀgÀ «gÀÄzÀÞªÁV £ÀqÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀÄ.
¨sÀÆ-zÁ£À ZÀ¼ÀÄªÀ½ (1951-60)

 EzÀÄ ¸ÁévÀAvÀæöå £ÀAvÀgÀzÀ°è £ÀqÉzÀ ¨sÀÆ - ¸ÀÄzsÁgÀuÁ ZÀ¼ÀÄªÀ½.
 UÁA¢üÃ vÀvÀézÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É £ÀqÉzÀÄ zÉÃ±ÀªÁå¦ ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃjvÀÄ.
 EzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ ¨sÀÆ-»Ã£ÀjUÉ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß «vÀj¸ÀÄªÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀiÁV ªÀiÁ¥ÀðnÖvÀÄ.
 DZÁAiÀÄð «£ÉÆÃ¨Á ¨sÁªÉAiÀÄªÀjAzÀ UÁA¢üÃªÁzÀzÀ zsÀªÀÄðzÀ²ðvÀé vÀvÀézÀ ªÉÄÃ¯É ¥ÁægÀA©ü¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
 1951 gÀ K¦æ¯ï 18 gÀAzÀÄ DAzsÀæ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ ¥ÉÆZÀA¥À°èAiÀÄ°è C»A¸ÁvÀäPÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉ ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀiÁVzÉ.
GzÉÝÃ±À
 EzÀÄ ¥ÁzÀAiÀiÁvÉæ¬ÄAzÀ UÁæªÀÄ¢AzÀ UÁæªÀÄUÀ½UÉ vÉgÀ½ ¨sÀÆ-ªÀiÁ°ÃPÀgÀ ªÀÄ£À¸Àì£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¹ CªÀgÀ°ègÀÄªÀ
¨sÀÆ«ÄAiÀÄ°è PÀ¤µÀ× ¥ÀPÀë 1/6 ¨sÁUÀzÀµÀÄÖ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß zÁ£ÀªÁV ¥ÀqÉzÀÄ ¨sÀÆ-»Ã£ÀjUÉ CzÀgÀ®Æè ¨sÀÆ-»Ã£À ÇÀàø±ÀåjUÉ
ºÀAZÀ¨ÉÃPÀÄ J£ÀÄßªÀÅzÀÄ EzÀgÀ GzÉÝÃ±ÀªÁVvÀÄÛ.
 ‘¸ÀªÀðjUÀÆ ¸ÀªÀÄ¥Á®Ä ¸ÀªÀðjUÀÆ ¸ÀªÀÄ¨Á¼ÀÄ’ – vÀvÀé.
 ªÀiÁZïð 1956 gÀ ªÉÃ¼ÉUÉ ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 4 «Ä°AiÀÄ£ï JPÀgÉAiÀÄµÀÄÖ d«ÄÃ£À£ÀÄß ¨sÀÆ-»Ã£ÀjUÉ ºÀAa AiÀiÁªÀ ¸ÀPÁðgÀªÀÇ
ªÀiÁqÀzÀ jÃwAiÀÄ°è d£ÀgÀ ªÀÄ£À¸Àì£ÀÄß ¥ÀjªÀwð¹ UÁA¢ü vÀvÀéUÀ½UÉ ªÀiË®å ¤ÃrzÀgÀÄ.
 1955 gÀ ªÉÃ¼ÉUÉ F ZÀ¼ÀÄªÀ½ UÁæªÀÄzÁ£À ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀiÁV ªÀiÁ¥ÀðnÖvÀÄ.
 E°è ErÃ UÁæªÀÄªÀ£ÉßÃ zÁ£ÀªÁV ¥ÀqÉzÀÄ CzÀ£ÀÄß ¸ÁªÀÄÆ»PÀ MqÉvÀ£ÀPÉÌ M¦à¹ C°ègÀÄªÀ ¨sÀÆ«ÄUÉ ¸ÀªÀiÁ£À
¥Á®ÄzÁgÀgÀ£ÁßV¸ÀÄªÀÅzÀÄ EzÀgÀ GzÉÝÃ±À.
 1960 gÀ ªÉÃ¼ÉUÉ ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 4500 UÁæªÀÄzÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
Nj¸Áì – 1946 UÁæªÀÄzÁ£ÀUÀ¼ÀÄ,
DAzsÀæ¥ÀæzÉÃ±À – 483 UÁæªÀÄzÁ£ÀUÀ¼ÀÄ
ªÀÄºÁgÁµÀÖç – 603 UÁæªÀÄzÁ£ÀUÀ¼ÀÄ
vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ – 250 UÁæªÀÄzÁ£ÀUÀ¼ÀÄ
 F ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄÄ ¨sÁgÀvÀzÀ F±Á£Àå gÁdåUÀ¼À°è C°èAiÀÄ §ÄqÀPÀlÄÖ gÁdåzÀ°è ºÉaÑ£À AiÀÄ±À¸Àì£ÀÄß ¥ÀqÉ¬ÄvÀÄ.
 ErÃ ZÀ¼ÀÄªÀ½¬ÄAzÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ, DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ PÉëÃvÀæzÀ°è £ÉÊwPÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¹ “¸ÀªÀðjUÀÆ
¸ÀªÀÄ¥Á®Ä, ¸ÀªÀðjUÀÆ ¸ÀªÀÄ¨Á¼ÀÄ” JA§ vÀvÀéPÉÌ ªÀÄ£ÀßuÉ ¤ÃrvÀÄ.
UNIT – 3
PÀzÀA§jAzÀ ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀªÀgÉUÉ
1) PÀ£ÁðlPÀ ¥ÁæaÃ£ÀvÉ
¥ÁæaÃ£À PÁ®zÀ°è PÀ£ÁðlPÀzÀ ¨sËUÉÆÃ½PÀ «¸ÁÛgÀ zÀQëtzÀ°è PÁªÉÃj¬ÄAzÀ GvÀÛgÀzÀ°è UÉÆÃzÁªÀjAiÀÄªÀgÉUÉ EvÀÄÛ JAzÀÄ
Qæ.±À.9£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è gÀavÀªÁzÀ PÀÈw “PÀ«gÁd ªÀiÁUÀð”¢AzÀ w½zÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ.
44
¥ÁæaÃ£À PÁ®¢AzÀ®Æè PÀ£ÀßqÀ £ÁrUÉ “PÀ£ÁðlPÀ” JA§ ºÉ¸ÀgÀÄ §¼ÀPÉAiÀÄ°èvÀÄÛ JA§ÄzÀPÉÌ C£ÉÃPÀ ¸ÀàµÀÖ G¯ÉèÃR £ÀªÀÄUÉ
ªÀÄºÁ¨sÁgÀvÀzÀ ¸À¨sÁ¥ÀªÀð, ©üÃµÀ ¥ÀªÀðzÀ°è PÀAqÀÄ§gÀÄvÀÛzÉ. ¥ÁæaÃ£À PÁ®¢AzÀ®Æ PÀ£ÁlPÀªÀ£ÀÄß “ªÀÄ»µÀ ªÀÄAqÀ®’ ªÀÄvÀÄÛ “PÀÄAvÀ®”
JA§ ºÉ¸ÀgÀÄUÀ½AzÀ PÀgÉAiÀÄ¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ.
¥ÁtÂ¤ vÀ£Àß PÀÈw “CµÁÖzsÁå¬Ä” PÀÈwAiÀÄ°è “PÀ£ÁðlPÀ” ¥ÀzÀzÀ G¯ÉèÃR ªÀiÁrzÁÝ£É ºÁUÉ ±ÀÆzÀæPÀ vÀ£Àß “ªÀÄÈZÀÑPÀnvÀ”zÀ°è
PÀ£ÁðlPÀªÀ£ÀÄß “PÀ£Áðl zÉÃ±À” JAzÀÄ PÀgÉ¢zÁÝ£É. »ÃUÉ C£ÉÃPÀ ¥ÁæaÃ£À PÁ®zÀ ¸Á»wPÀ PÀÈwAiÀÄ°è PÀgÀÄ£ÁqÀ£ÀÄß PÀ£ÁðlPÀ JA§
ºÉ¸Àj¤AzÀ PÀgÉzÀ §UÉÎ G¯ÉèÃR«zÉ.
CzÉÃ jÃw PÉ®ªÀÅ ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ ¸Á»vÀå PÀÈwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÁtåUÀ¼ÀÄ PÀ£ÀßqÀ ¨sÁµÉAiÀÄ ¥ÁæaÃ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß w½¹zÀªÀÅ CzÀgÀ°è PÉ®ªÀÅ
¥ÀæªÀÄÄRªÁV
1. C±ÉÆÃPÀ£À §æºÀäVjAiÀÄ ±Á¸À£À
2. ±ÁvÀªÁºÀ£ÀgÀ ±Á¸À£À ªÀÄvÀÄÛ £ÁtåUÀ¼ÀÄ
3. ºÁ®£À UÁxÁ ¸À¥ÀÛ±Àw
4. ºÀ°ärAiÀÄ ±Á¸À£À
5. £ÀÈ¥ÀvÀÄAUÀ£À PÀ«gÁd ªÀiÁUÀð
PÀ£ÀßqÀ ¨sÁµÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸Á»vÀå

1) ¨sÁµÉ:- zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÁæaÃ£À ¨sÁµÉUÀ¼À°è PÀ£ÀßqÀªÀÅ MAzÀÄ EzÀ£ÀÄß zÁæ«qÀ ¨sÁµÉ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
F ¨sÁµÉAiÀÄ »jvÀ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀjUÀtÂ¹ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ “¨sÁµÁzsÁjvÀ ¸À«Äw”AiÀÄ ²¥sÁgÀ¹ì£À ªÉÄÃgÉUÉ 2011gÀAzÀÄ ±Á¹ÛçÃAiÀÄ
¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£À PÉÆlÄÖ UËgÀ«¹zÉ.
PÀ£ÀßqÀ ¨sÁµÉAiÀÄ CªÀ¸ÁÜAvÀgÀUÀ¼ÀÄ 3 jÃwAiÀÄ°èzÉ.
1. ºÀ¼ÉUÀ£ÀßqÀ – Qæ.±À 450 – 1200

2. £ÀqÀÄUÀ£ÀßqÀ – Qæ.±À 1200 – 1700
3. ºÉÆ¸ÀUÀ£ÀßqÀ – 1700 jAzÀ EwÛÃa£ÀªÀgÉUÀÆ.
EzÀÄ ¥ÁæPÀÈvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¨sÁµÉUÀ¼À ¥Àæ¨sÁªÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. PÀ£ÀßqÀ ¨sÁµÉAiÀÄ£ÀÄß «zÁéA¸ÀgÀÄ ºÉÃ¼ÀÄªÀAvÉ Qæ.¥ÀÆ. 3 £ÉÃ
±ÀvÀªÀiÁ£À¢AzÀ EA¢£ÀªÀgÉUÀÆ ªÀiÁvÀ£ÁqÀÄªÀ ¨sÁµÉAiÀiÁV G½zÀÄPÉÆAqÀÄ §A¢zÉ”.
PÀ£ÀßqÀ ¨sÁµÉAiÀÄ£ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀÄªÁUÀ £ÀªÀÄUÉ PÉ®ªÀÅ ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ CzÉAzÀgÉ.
1) ºÀ°är ±Á¸À£À
2) PÀ¥Éà CgÀ¨sÀlÖ£À ±Á¸À£À
3) £ÀA¢ ¸ÉÃ£À£À ±Á¸À£À
Qæ.±À DgÀA¨sÀzÀ°è PÀ£ÀßqÀªÀ£ÀÄß CAzÀgÉ ºÀ¼ÉUÀ£ÀßqÀªÀ£ÀÄß “§£ÀªÁ¹AiÀÄ ¨sÁµÉ”JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ.
±ÁvÀªÁºÀ£À gÁd ºÁ®£À “UÁxÁ ¸À¥ÀÛ±Àw”AiÀÄ°è PÉ®ªÀÅ PÀ£ÀßqÀ ¥ÀzÀUÀ½ªÉ GzÁ:- vÀÄ¥Àà, ¥ÉlÄÖ, ¥ÉÆlÄÖ EvÁå¢.
VæÃPï ¥ÀæªÁ¹ “¦èÃ¤” vÀ£Àß £ÁåZÀÄgÀ¯ï »¸ÀÖj”AiÀÄ°è PÀ£ÁðlPÀzÀ PÀgÁªÀ½ ¨sÁUÀzÀ®Æè ªÀÄAUÀÄègÀÄ (EA¢£À ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ) ¨Á£ÀÆªÀ¹
(§£ÀªÁ¹)
MmÁÖgÉ PÀ£ÀßqÀ ¨sÁµÉ ¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀÄgÁvÀ£À ¨sÁµÉAiÀiÁVzÀÄÝ vÀ£ÀßzÉÃ DzÀ ªÀÄºÀvÀéªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
¸Á»vÀå
¸Á»wPÀªÁV PÀ£ÀßqÀ ¨sÁµÉ §ºÀ¼À ¹æÃªÀÄAvÀªÁVzÉ JA§ÄzÀPÉÌ F ¨sÁµÉAiÀÄ°è gÀavÀªÁVgÀÄªÀ UÀæAxÀUÀ¼ÉÃ GvÀÛªÀÄ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ
PÀ«gÁd ªÀiÁUÀð, zÀArAiÀÄ “PÁªÁåzÀ±Àð” ¥ÀA¥À£À D¢ ¥ÀÄgÁt, ªÀÄvÀÄÛ «PÀæªÀiÁdÄð£À «dAiÀÄ, PÀ£ÀßqÀ ¨sÁµÉAiÀÄ°è gÀavÀªÁzÀ
ªÉÄÃgÀÄ UÀAxÀUÀ¼ÀÄ. E£ÀÄß d£Àß£À ‘AiÀÄ±ÉÆÃzsÀgÀ ZÀjvÉ’, ªÀÄ°èPÁdÄð£À£À ¸ÀÆQæ ¸ÀÄzsÁtðªÀ, PÉÃ²gÁd£À ±À§ÝªÀÄtÂzÀ¥Àðt, PÀÄªÀiÁgÀªÁå¸À£À
UÀÄzÀÄV£À ¨sÁgÀvÀ, PÀ£ÀPÀzÁgÀ¸ÀgÀ ªÉÆÃºÀ£À vÀgÀAVtÂ, ºÀj¨sÀQÛ¸ÁgÀ, gÁªÀÄzsÁ£Àå ZÀjvÉ ®QëöäÃ±À£À eÉÊ«Ä¤ ¨sÁgÀvÀ, gÀvÁßPÀgÀªÀtÂðAiÀÄ
¨sÀgÀwÃ±À ªÉÊ¨sÀªÀ E£ÀÄß C£ÉÃPÀ PÀÈwUÀ¼ÀÄ PÀ£ÀßqÀ ¨sÁµÉAiÀÄ ªÀÄºÀvÀéªÀ£ÀÄß ¸ÁgÀÄvÀÛzÉ.
45
PÀ£ÀßqÀ £Ár£À ªÁå¦Û
PÀ£ÁðlPÀªÀÅ 1,91,773 ZÀ.Q.«Ä «¹ÛÃtðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ ¸ÀªÀÄÄzÀæ ªÀÄlÖ¢AzÀ ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 2,000 CrUÀ¼ÀµÀÄÖ GvÀÛgÀzÀ°èzÉ
¥ÀÆªÀð¢AzÀ ¥À²ÑªÀÄPÉÌ 400Q.«ÄÃ ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛgÀ¢AzÀ zÀQëtPÉÌ 700Q.«ÄÃ EzÉ.
PÀ£ÀßqÀ £ÁqÀ£ÀÄß D½éPÉ ªÀiÁrzÀ ¥ÀæªÀÄÄR gÁd ªÀÄ£ÉvÀ£ÀUÀ¼ÉAzÀgÉ PÀzÀA§gÀÄ, UÀAUÀgÀÄ, ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀågÀÄ, gÁµÀÖçPÀÆlgÀÄ,
PÀ¯ÁåtÂ ZÁ®ÄPÀågÀÄ, ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀÄ. «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ CgÀ¸ÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ CgÀ¸ÀgÀÄ »ÃUÉ PÀ£ÀßqÀ £ÁqÀÄ «±Á®ªÁVvÀÄÛ.
DzÀgÉ 4£ÉÃ DAUÉÆèÃ-ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞzÀ £ÀAvÀgÀ ©ænÃµÀgÀÄ, ¤eÁªÀÄgÀÄ, ªÀÄgÁoÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ CgÀ¸ÀgÀ £ÀqÀÄªÉ ºÀAa
ºÉÆÃ¬ÄvÀÄ. Qæ.±À. 1956 £ÀªÉA§gï 1 gÀAzÀÄ PÀ£ÀßqÀ ¨sÁµÁ ¥ÁæAvÀåUÀ¼À£ÀÄß MAzÀÄ UÀÆr¹ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdå ÇÀwvÀéPÉÌ §A¢vÀÄ.
£ÀªÉA§gï 1973gÀAzÀÄ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåªÀ£ÀÄß “PÀ£ÁðlPÀ” JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯Á¬ÄvÀÄ.
gÁdå ªÀÄvÀÄÛ f¯Áè UÉeÉnAiÀÄgÀUÀ¼ÀÄ

UÉeÉnAiÀÄgÀ ©ænµÀjAzÀ ¥ÀjZÀ¬Ä¸À®àlÖ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¸ÀÄ¢ÞUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæPÀn¸À®Ä C¢üPÀÈvÀªÁzÀ gÁdå ¥ÀvÀæªÀ£ÀÄß ºÉÆgÀr¸ÀÄªÀ
¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄªÀ£ÀÄß DgÀA¨sÀ ªÀiÁrzÀgÀÄ.
Qæ.±À 1815gÀ°è F¸ÀÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤AiÀÄÄ EzÀ£ÀÄß DgÀA©ü¹vÀÄ. DzÀgÉ Qæ.±À. 1854gÀ°è F¸ÀÖ EArAiÀiÁ PÀA¥À¤AiÀÄ UÉeÉnAiÀÄgï
JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯Á¬ÄvÀÄ.
1866gÀ°è jZÀqïð nA¥À¯ï JA§ÄªÀªÀgÀÄ ªÉÆzÀ® ¨ÁjUÉ C¢üPÀÈvÀªÁzÀ PÉÃAzÀæ ¥ÁæAvÀåzÀ §AqÁgÀ f¯ÉèAiÀÄ UÉeÉnAiÀÄgÀ£ÀÄß
¥ÀæPÀn¹zÀgÀÄ.
f¯Áè UÉeÉnAiÀÄgïUÀ¼ÀÄ
ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ UÉeÉnAiÀÄgï : EzÀÄ zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÆzÀ® UÉeÉnAiÀÄgï

EzÀ£ÀÄß ¨ÉAd«Ä£ï ®Æ¬Ä¸ï gÉÊ¸À gÀa¹zÁÝgÉ. EªÀgÀÄ ©ænµï EwºÁ¸ÀPÁgÀ. EªÀgÀÄ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÁªÀiÁædåPÉÌ ¸ÀA§A¢¹zÀ
¸ÀA¸ÀÌøvÀ, PÀ£ÀßqÀ, vÉ®ÄUÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀ«Ä¼ÀÄ ±Á¸À£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀæ»¹, ¸ÀA¥Á¢¹. ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ, PÀÆUÀð J¦UÁæ¦ü PÀ£ÁðlPÀ UÉeÉnAiÀÄgï£À°è
¥ÀæPÀn¹zÁÝgÉ.
ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ UÉeÉnAiÀÄgï£À°è ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¨sÁUÀzÀ
1) ¨sËUÉÆÃ½PÀ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ
2) fAiÉÆÃ¯Áf
3) ªÉÄmÉÆæ¯Áf
4) CgÀtå ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæPÀÈwPÀ ®PÀët
5) M¼ÉîAiÀÄ ¥ÀzÀÞw ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ¼ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt
UÉeÉnAiÀÄgïUÀ¼ÀÄ EwºÁ¸À ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ C£ÉÃPÀ «ZÁgÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É §¼ÀPÉ ZÉ®ÄèvÀÛzÉ.
GzÁ:- ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ PÀ«ÄµÀ£ÀgÀ PÁ®zÀ°è DqÀ½vÀ.
2) 1863 – 1891gÀ ªÀgÉV£À PÀAzÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀtPÁ¸ÀÄ «¨sÁUÀUÀ¼À wzÀÄÝ¥Àr.
J¦UÁæ¦AiÀÄ PÀ£ÁðlPÀ
EzÀÄ ºÀ¼ÉAiÀÄ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¥ÁæAvÀåzÀ PÁ¯ÁAiÀÄÄUÀzÀ PÁ®¢AzÀ vÁªÀÄæzÀ AiÀÄÄUÀzÀªÀgÉUÉ EgÀÄªÀ 9,000 ±Á¸À£ÀUÀ¼À AiÀÄxÁ
£ÀPÀ®Ä£ÉÆA¢UÉ EgÀÄªÀ DPÀgÀUÀ¼À£ÀÄß “¨ÉAd«Ä£ï ®Æ¬Ä¸ï gÉÊ¸ï”gÀªÀgÀÄ ¥ÀæPÀn¹zÁÝgÉ. EzÀ£ÀÄß ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¥ÀÄgÁvÀvÀé E¯ÁSÉAiÀÄ
¤zÉÃð±ÀPÀgÀ £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è ¥ÀæPÀn¸À¯ÁVzÉ. EzÀgÀ°è
46
1) ±ÀæªÀt¨É¼ÀUÉÆ¼ÀzÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ
2) ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ f¯ÉèAiÀÄ ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ
3) ºÁ¸À£À f¯ÉèAiÀÄ ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ »ÃUÉ ºÀ®ªÀÅ ErÃ ±Á¸À£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀPÁðgÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ C¢üPÀÈvÀªÁV ¥ÀæPÀn¸ÀÄªÀ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄªÀ£ÀÄß
DgÀA©ü¹zÀgÀÄ.
PÀ£ÁðlPÀzÀ ªÀ¸ÀÄÛ ¸ÀAUÀæºÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ

zsÁgÀªÁqÀzÀ°è “¥ÁæZÀå PÀ¯Á ªÀ¸ÀÄÛ ¸ÀAUÀº
æ Á®AiÀÄ” C¹ÛvÀéPÉÌ §A¢vÀÄ. vÀzÀ£ÀAvÀgÀ SÁ¸ÀV ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðj ªÀ¸ÀÄÛ ¸ÀAUÀæºÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ
C¹ÛvÀéPÉÌ §AzÀªÀÅ. ¸ÀzÀå MlÄÖ 28 ªÀ¸ÀÄÛ ¸ÀAUÀæºÁ®AiÀÄUÀ½ªÉ.
EªÀÅ ¤zÉÃð±ÀPÀgÀÄ ¥ÁæPÀÛ£À ªÀÄvÀÄÛ ªÀ¸ÀÄÛ ¸ÀAUÀæºÁ®AiÀÄUÀ¼À E¯ÁSÉAiÀÄrAiÀÄ°è PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛzÉ.
1865gÀ°è ±ÉÃµÁ¢æ CAiÀÄågï PÁ®zÀ°è ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°è C¹ÛvÀéPÉÌ §A¢vÀÄ.
¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ ªÀ¸ÀÄÛ ¸ÀAUÀæºÁ®AiÀÄ PÀ¯Á ªÀ¸ÀÄÛªÀ£ÀÄß 4 jÃwAiÀÄ ªÀVÃðPÀj¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
1. PÀ¯Á «¨sÁUÀ
2. ¥ÁæPÀÛ£À ªÀ¸ÀÄÛ «¨sÁUÀ
3. d£ÁAVÃAiÀÄ «¨sÁUÀ
4. ¸Áé¨sÁ«PÀ EwºÁ¸À «¨sÁUÀ.
¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À ªÀ¸ÀÄÛ ¸ÀAUÀæºÁ®AiÀÄzÀ°è ²®àUÀ¼ÀÄ, £ÁtåUÀ¼ÀÄ ±Á¸À£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAgÀPÀëuÉ ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. PÀzÀA§gÀ PÁ®zÀ ¥Àæ¹zÀÞ “ºÀ°är
±Á¸À£À”ªÀ£ÀÄß E°è ¸ÀAgÀPÀëuÉ ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ.
¥ÀæªÀÄÄR ªÀ¸ÀÄÛ ¸ÀAUÀæºÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ
1) PÉA¥ÉÃUËqÀ ªÀ¸ÀÄÛ ¸ÀAUÀæºÁ®AiÀÄ: ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ

2) «eÁÕ£À ªÀ¸ÀÄÛ ¸ÀAUÀæºÁ®AiÀÄ ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ
3) H.A.L ¨ÁºÁåPÁ±À ¥ÀgÀA¥ÀgÉAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛ ¸ÀAUÀæºÁ®AiÀÄ
4) PÀ£ÁðlPÀ eÁ£À¥ÀzÀ PÀ¯É ªÀÄvÀÄÛ ªÀ¸ÀÄÛ ¸ÀAUÀæºÁ®AiÀÄ gÁªÀÄ£ÀUÀgÀ
5) UÁA¢ü ¨sÀªÀ£À ªÀ¸ÀÄÛ ¸ÀAUÀæºÁ®AiÀÄ
6) ¥ÁæPÀÛ£À ªÀ¸ÀÄÛ ¸ÀAUÀæºÁ®AiÀÄ - ºÀA¦
7) eÁ£À¥ÀzÀ ªÀ¸ÀÄÛ ¸ÀAUÀæºÁ®AiÀÄ – ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ «±Àé«zÁå®AiÀÄ
PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀvÀæUÁgÀUÀ¼ÀÄ
¨sÁgÀwÃAiÀÄ EwºÁ¸À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ EwºÁ¸À zÁR¯ÁwUÀ¼À£ÀÄß gÀQë¹, ¸ÀAgÀPÀëuÉ ªÀiÁqÀÄwÛgÀÄªÀ 2 ¸ÀPÁðj E¯ÁSÉUÀ¼ÉAzÀgÉ
MAzÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¥ÀÄgÁvÀvéÀ E¯ÁSÉ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¥ÀvÁæUÁgÀ E¯ÁSÉ.
1891gÀ°è ªÉÊ¸ÀgÁAiÀÄ ¯Áqïð ¯Áå£Àì¥Ë£À¤AzÀ C¹ÛvÀéPÉÌ §A¢vÀÄ. 1950gÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÉÆzÀ® ¨ÁjUÉ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ
«±Àé«zÁå®AiÀÄªÀÅ ¥ÁæzÉÃ²PÀ ¸ÀªÉÃðPÀët ¸À«ÄwAiÀÄ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹vÀÄ. EzÉÃ E¯ÁSÉAiÀÄÄ £ÀªÉA§gï 1972gÀ°è gÁdå ¥ÀvÀæUÁgÀ
E¯ÁSÉAiÀiÁV ªÀiÁ¥ÁðmÁ¬ÄvÀÄ.
GzÉÝÃ±ÀUÀ¼ÀÄ:-
1) PÀ£ÁðlPÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ J¯Áè zÁR¯ÁwUÀ£ÀÄß, PÀqÀvÀUÀ¼À£ÀÄß ªÉÊeÁÕ¤PÀªÁV ¸ÀAgÀPÀëuÉ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ.
47
2) vÀ£ÀÆä®PÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ CvÀåAvÀ ºÀ¼ÉAiÀÄ/«£Á±ÀzÀ CAa£À°ègÀÄªÀ J¯Áè E¯ÁSÉUÀ¼À zÁR¯ÁwAiÀÄ£ÀÄß gÀQë¹vÀÄ ªÀÄÄA¢£À ¦Ã½UÉAiÀÄ
G¥ÀAiÉÆÃUÀPÉÌ ®¨sÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ.
3) ¸ÀPÁðgÀzÀ UË¥ÀåªÀ®èzÀ zÁR¯ÁwUÀ¼À£ÀÄß, ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß PÀÄjvÀÄ d£ÀvÉUÉ w½¸À®Ä C£ÀÄPÀÆ®ªÁUÀÄvÀÛzÉ.
4) LwºÁ¹PÀ zÁR¯ÁwUÀ¼À ¥ÀæPÁ±À£ÀzÀ ¥ÀæwUÀ¼À£ÀÄß E°è £ÉÆÃqÀ§ºÀÄzÀÄ.
LwºÁ¹PÀ ¸ÁägÀPÀUÀ¼À ¸ÀAgÀPÀëuÉUÉ ªÀÄvÀÄÛ gÀPÀëuÉ

LwºÁ¹PÀ ¸ÁägÀPÀUÀ¼ÀÄ £ÀªÀÄä UÀvÀªÉÊ¨sÀªÀzÀ ¸ÁQëUÀ¼ÀÄ CªÀÅUÀ¼À ¸ÀAgÀPÀëuÉ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ J®ègÀ DzÀå PÀvÀðªÀå.
LwºÁ¹PÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ ºÁ¼ÁUÀÄªÀÅzÀPÉÌ PÁgÀtªÁzÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ.
1) £ÉÊ¸ÀVðPÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ – ªÀÄ¼É, UÁ½, ¸ÀÆAiÀÄð£À ±ÁR, ¥sÀAUÀs¸ï, ¸ÀÆPÀëöä fÃ«UÀ¼ÀÄ.

2) ªÀiÁ£ÀªÀ ¤«ÄðvÀ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ:- LwºÁ¹PÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÉÆA¢UÉ ªÉÊªÀºÀj¸ÀÄªÁUÀ ¤®ðPÀëöå¢AzÁUÀÄªÀ ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼ÀÄ, C¥ÀWÁvÀ, ¨ÉAQ…
3) ¸ÁªÀÄVæAiÀÄ°ègÀÄªÀ gÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ PÉ®ªÉÇªÉÄä LwºÁ¹PÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ ºÁ¼ÁUÀ®Ä PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ. GzÁ:- PÁUÀzÀzÀ°ègÀÄªÀ
DªÀÄè, PÀ®ÄèUÀ¼À°ègÀÄªÀ ®ªÀt ªÀÄÄAvÀzÀªÀÅ LwºÁ¹PÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ºÁ¼ÀÄªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
¸ÀAgÀPÀëuÁ PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ:-
1) ¨É¼ÀQ£À ¥ÀjuÁªÀÄªÀ£ÀÄß ¤UÀæ»¹ £ÉÊ¸ÀVðPÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀÈvÀPÀ ¨É¼ÀPÀÄ PÉ®ªÀÅ ¥ÀæPÁgÀzÀ ¥ÁæZÀå ªÀ¸ÀÄÛ ºÁ¼ÁUÀÄªÀÅzÀPÉÌ PÁgÀtªÁWÀÄvÀÛzÉ.
GzÁ:- §mÉÖ, PÁUÀzÀ, §tÚ
2) Qæ«Ä QÃlUÀ½AzÀ gÀPÀëuÉ:- ¸ÁªÀAiÀÄªÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ªÉÊjAiÉÄAzÀgÉ Qæ«Ä QÃlUÀ¼ÀÄ, UÉzÀÝ®Ä, dgÀ¼É ªÀÄÄAvÁzÀ QÃlUÀ¼À ºÁªÀ½¬ÄAzÀ
LwºÁ¹PÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÁzÀ avÀæPÀ¯É, vÁ¼ÉUÀj ªÀÄÄAvÁzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ ºÁ¼ÁUÀÄvÀÛzÉ.
3) ªÀiÁ£ÀªÀ¤AzÁUÀÄªÀ ºÁ¤AiÀÄ ¤UÀæºÀ – zsÀªÀiÁðPÉÆÃ°£ÀAvÀºÀ ªÀ¸ÀÄÛ«£À §¼ÀPÉ
4) ¨ÉAQ¬ÄAzÁUÀÄªÀ ºÁ¤¬ÄAzÀ gÀPÀëuÉ – CVß ±ÁªÀÄPÀ ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß EqÀ¨ÉÃPÀÄ.
5) ªÀ¸ÄÀ UÀ¼À°ègÀÄªÀ gÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀ ¥ÀzÁxÀð ¥ÀjuÁªÀÄzÀ ¤UÀæºÀ- ¥ÉÃ¥Àgï ¥À¯ïì «zsÁ£À, gÉ¹£ïzÀAvÀºÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À §¼ÀPÉ.
¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¥ÀÄgÁvÀvÀé ¸ÀªÉÃðPÀëuÁ E¯ÁSÉ

1861 r¸ÉA§gï 1 gÀAzÀÄ C¹ÛvÀéPÉÌ §A¢vÀÄ. EzÀgÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀ ¯Áqïð PÁå¤AUï ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÆzÀ® ªÉÊ¸ÀgÁAiÀÄ. EzÀgÀ ªÉÆzÀ®
¸ÀªÉÃðPÀëuÁPÁgÀgÉAzÀgÉ C¯ÉUÁìAqÀgï PÀ¤ßAUï ºÁåA
1904gÀ ¥ÁæaÃ£À ¸ÁägÀPÀUÀ¼À ¸ÀAgÀPÀëuÁ PÁ¬ÄzÉAiÀÄ C£ÀéAiÀÄ EzÀÄ ¸ÁéAiÀÄvÀÛ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£À ¥ÀqÉ¬ÄvÀÄ.
C¯ÉUÁìAqÀgï PÀ¤ßAUï ºÁåAgÀÄ UÀAiÀiÁ, ¸ÁAa, vÀPÀë²¯É, ªÀÄÄAvÁzÀ PÀqÉ LwºÁ¹PÀ ±ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß £ÀqÉ¹zÀ£ÀÄ ºÀgÀ¥Áà
£ÁUÀjÃPÀvÉAiÀÄ CªÀ±ÉÃµÀUÀ¼ÀÄ FvÀ£À GvÀÍ£À£ÀzÀ°è ¥ÀvÉÛAiÀiÁ¬ÄvÀÄ »ÃUÁV PÀ¤ßAUï ºÁåA£À£ÀÄß ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¥ÀÄgÁvÀvÀé E¯ÁSÉAiÀÄ
¦vÁªÀÄºÁ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ.
¥ÀÄgÁvÀvÀé E¯ÁSÉ zÉÃ±ÀzÁzÀåAvÀ EgÀÄªÀ ¥ÁæZÀå ªÀ¸ÀÛUÀ¼À PÀÄjvÀÄ CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀ®Ä 24 ªÀÈvÀÛUÀ¼ÁV ªÀVÃðPÀj¹zÉ. ¥Àæw ªÀÈvÀÛPÀÆÌ
«±ÉÃµÀ ¥ÀjtÂvÀgÀ£ÀÄß £ÉÃªÀÄPÀªÀiÁr vÀ£Àß CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄªÀgÉUÉ 3650 ¸ÁägÀPÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæaÃ£À £É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß gÀPëÀ¹zÉ.
PÀ£ÁðlPÀzÀ°è «±Àé ¥ÀgÀA¥ÀjPÀ vÁtUÀ¼ÀÄ

AiÀÄÄ£É¸ÉÆÌÃ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ªÀiÁ£ÀåvÉUÉ M¼ÀUÁVgÀÄªÀ PÀ£ÁðlPÀ 2 ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÉAzÀgÉ
1) ¥ÀlÖzÀ PÀ®Äè
2) ºÀA¦
¥ÀlÖzÀ PÀ®Äè:- ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀågÀ PÁ®zÀ ¸ÀÜ¼ÀªÁVzÉ. ªÀÄ®¥Àæ¨sÁ £À¢AiÀÄ zÀAqÉAiÀÄ°èzÉ. E°è ZÁ®ÄPÀå gÁdgÁzÀ «dAiÀiÁ¢vÀå ªÀÄvÀÄÛ
2£ÉÃ «PÀæªÀiÁ¢vÀå£À PÁ®zÀ°è ¤ªÀiÁðtUÉÆArgÀÄªÀ 10 zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ½ÃªÉ. CªÀÅUÀ¼À°è zÁæ«qÀ, ªÉÃ¸ÀgÀ ±ÉÊ°AiÀÄ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ½ªÉ.
48
zÁæ«qÀ ±ÉÊ°AiÀÄ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ
1) «gÀÆ¥ÁPÀë zÉÃªÁ®AiÀÄ
2) ªÀÄ°èPÁdÄð£À zÉÃªÁ®AiÀÄ
3) ¸ÀAUÀªÉÄÃ±ÀégÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ
4) UÀ¼ÀUÀ£ÁxÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ
5) eÉÊ£À £ÁgÁAiÀÄt UÀÄr
ªÉÃ¸ÀgÀ ±ÉÊ°AiÀÄ zÉÃªÁ®AiÀÄ

1) ¥Á¥À£ÁxÀ zÉÃªÁAiÀÄ®
2) dA§Ä°AUÉÃ±ÀégÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ
1986gÀ°è EzÀ£ÀÄß «±Àé¥ÁgÀA¥ÀjPÀ ¥ÀnÖUÉ ¸ÉÃj¹zÀgÀÄ
ºÀA¦:- 1987gÀ°è «±Àé¥ÁgÀA¥ÀjPÀ ¥ÀnÖUÉ ¸ÉÃj¸À®ànÖvÀÄ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ CgÀ¸ÀgÀ vÀªÀgÀÆgÁVzÀÝ ºÀA¦ EAzÀÄ PÉÃªÀ® CªÀ±ÉÃµÀªÁV
G½¢zÉ. DzÀÝjAzÀ EzÀ£ÀÄß ‘§AiÀÄ®Ä ¹ÃªÉÄAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛ ¸ÀAUÀæºÁ®AiÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ.
ºÀA¦AiÀÄ ¸ÁägÀPÀUÀ¼ÀÄ:-
1) »AzÀÆ zÉÃªÁ®AiÀÄ
2) eÉÊ£À ªÁ¸ÀÄÛ ²°à
3) E¸Áè«ÄSï ªÁ¸ÀÄÛ ²°à
4) ¥ËgÀ ªÁ¸ÀÄÛ ²°à
¥ÀæªÀÄÄR zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ:-
1) «gÀÆ¥ÁPÀë zÉÃªÁ®AiÀÄ
2) «dAiÀÄ «oÀ×® zÉÃªÁ®AiÀÄ
3) ºÀeÁgÀ gÁªÀÄ¸Áé«Ä zÉÃªÁ®AiÀÄ
4) ªÀÄºÁ£ÀªÀ«Ä ¢§â ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀªÀÅ
2. PÀzÀA§jAzÀ ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀªÀgÉUÉ: ªÁ¸ÀÄÛ ²°à, ±À®à, ¸Á»vÀå ªÀÄvÀÄÛ zsÀªÀÄð

1) PÀzÀA§gÀ PÁ®zÀ ªÁ¸ÀÄÛ²°à:- PÀ£ÁðlPÀzÀ ªÉÆzÀ® PÀ£ÀßqÀ gÁd ªÀÄ£ÉvÀ£ÀzÀªÀgÀÄ PÀzÀA§gÀÄ. EªÀgÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀgÀ¼ÀªÁV
gÀZÀ£ÉAiÀiÁVzÀÄÝ, MAzÀÄ UÀ¨sÀðUÀæºÀ, vÉgÉzÀ ªÉÆ¸À¸Á¯É, EªÀ®èzÉ zÉÃªÁ®AiÀÄzÀ UÉÆÃqÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É CqÀØªÁV PÉvÀÛ¯ÁzÀ C®APÁgÀzÀ PÉvÀÛ£É.
UÀ¨sÀðUÀÈºÀzÀ ªÉÄÃ¯É ªÉÄnÖ®Ä ªÉÄnÖ®Ä QjzÁUÀÄªÀ UÉÆÃ¥ÀÄgÀUÀ¼À£ÀÄß PÁt§ºÀÄzÀÄ EzÀ£ÀÄß “PÀzÀA§ ¸ÁUÀgÀ”
GzÁºÀgÀuÉ:- 1) ºÀ®¹AiÀÄ PÀ¯ÉèÃ±ÀégÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ
2) §£ÀªÁ¹AiÀÄ ªÀÄzsÀÄPÉÃ±ÀégÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ
3) vÁ¼ÀUÀÄAzÀzÀ ¥ÀætªÉÃ±ÀégÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ
PÀzÀA§gÀ£ÀÄß “PÀ£ÁðlPÀ zÉÃªÁ®AiÀÄzÀ ªÁ¸ÀÄÛ²®àzÀ ªÀÄÆ® PÀvÀÈUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ
2) UÀAUÀgÀ PÁ®zÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ – PÀzÀA§gÀ ¸ÀªÀÄPÁ°Ã£ÀgÁVzÀÝ UÀAUÀgÀÄ PÀ£ÁðlPÀzÀ zÀQët ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß C½zÀgÀÄ. EªÀgÀ PÁ®zÀ
PÉ®ªÉÃ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ G½¢ªÉ.
49
ªÉÆzÀ®Ä EnÖUÉAiÀÄ£ÀÄß §¼À¹ zÉÃªÁ®AiÀÄªÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀgÀÄ £ÀAvÀgÀ PÀ°è£À §¼ÀPÉ ªÀiÁrzÀgÀÄ. ZÀvÀÄgÁPÁgÀzÀ vÀ¼À«£Áå¸ÀzÀ
ªÉÄÃ¯É ¤ªÀiÁðtªÁUÀÄwÛzÀÝ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼À°è UÀ¨sÀð UÀÈºÀzÀ eÉÆvÉ ¸ÀÄR£Á¹¤ ªÀÄvÀÄÛ £ÀªÀgA
À UÀUÀ½zÀÝªÀÅ.
EªÀgÀ PÁ®zÀ zÉÃªÁ®AiÀÄzÀ JvÀÛgÀ PÀrªÉÄ, £ÀªÀgÀAUÀzÀ°è ªÀiÁvÀæ PÀA§UÀ¼À §¼ÀPÉ, vÀ¼À¨sÁUÀ ZËPÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄÃ¯ÁãUÀ ªÀÈvÁÛPÁgÀ
zÉÃªÁ®AiÀÄzÀ ºÉÆgÀUÉÆÃqÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É PÀÄ§ÓgÀ ¸Á®Ä, QgÀÄUÀA§UÀ¼ÀÄ, £ÀÈvÀå ¨sÀAVÃAiÀÄ ²°àUÀ¼ÀÄ. ªÀÄtÂÚAiÀÄ PÀ¥À¯ÉÃ±ÀégÀ zÉÃªÁ®AiÀÄzÀ
zÁégÀ¥Á®PÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ d¯ÁAzÀæUÀ¼À PÉvÀÛ£É CvÀåAvÀ ¸ÀÄAzÀgÀªÁVzÉ.
3. ¨ÁzÁ«ÄAiÀÄ ZÁ®ÄPÀågÀ PÁ®zÀ ªÁ¸ÀÄÛ²°à

zÀQëtzÀ°è MAzÀÄ ºÉÆ¸À PÀ¯Á ¥ÀgÀA¥ÀgÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¹zÀªÀgÉÃ ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀågÀÄ, EªÀgÀ ºÉÆ¸À ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À£ÀÄß ¨ÁzÁ«Ä,
LºÉÆ¼É ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀlÖzÀ PÀ®ÄèUÀ¼À°è ªÀiÁrzÁÝgÉ.
¨ÁzÁ«ÄAiÀÄÄ UÀÄºÁAvÀgÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ½UÉ ¥Àæ¹zÀÞ. E°è 4 UÀÄºÁAvÀgÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ½UÉ ¥Àæ¹zÀÞ. MAzÀÄ ±ÉÊªÀ, 2 ªÉÊµÀÚªÀ,
MAzÀÄ eÉÊ£À UÀÄºÉAiÀiÁVzÉ. E°è£À MAzÀÄ UÀÄºÉAiÀÄ «£Áå¸ÀªÀÅ E£ÉÆßAzÀÄ UÀÄºÉAiÀÄ «£Áå¸ÀQÌAvÀ «©ü£ÀßªÁVzÉ.
¨sÀÆvÀ£ÁxÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ, dA§Ä °AUÉÃ±ÀégÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ EªÀgÀ PÁ®zÀ CªÀÄÆ®å ªÁ¸ÀÄÛ ²°àUÀ¼ÀÄ.
LºÉÆ¼ÉAiÀÄ°è gÀZÀ£ÁvÀäPÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÉÃ ºÉZÀÄÑ. E°èAiÀÄ UÀÄºÁ®AiÀÄUÀ¼ÉAzÀgÉ, gÁªÀt£À UÀÄºÉ ªÀÄvÀÄÛ eÉÊ£À UÀÄºÁ®AiÀÄ
ªÀÄÄRåªÁzÀªÀÅ E°è ¸ÀtÚ UÀ¨sÀð UÀÈºÀ, ªÀÄvÉÛ CzÀgÀ ªÀÄÄAzÉ ¸ÀÜA¨sÀ ¸À»vÀ «±Á® ªÀÄAl¥À ªÀÄÄRå gÀZÀ£ÉUÀ¼ÀÄ. E°è 125QÌAvÀ ºÉZÀÄÑ
zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ½zÀÄÝ EªÀÅUÀ¼À°è ¯ÁqÀSÁ£ï zÉÃªÁ®AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ zÀÄUÁðzÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ.
¥ÀlÖzÀPÀ°è£À MAzÉÃ DªÀgÀtzÀ°è zÁæ«qÀ, £ÁUÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÃ¸ÀgÀ ±ÉÊ°AiÀÄ ºÀ®ªÁgÀÄ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ½ªÉ. Cw ¸ÀgÀ¼ÀªÁzÀ
gÀZÀ£É¬ÄAzÀ DgÀA©ü¹ CvÀåAvÀ «±Á®ªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀªÀåªÉ¤¸ÀÄªÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼À gÀZÀ£É ¥ÀlÖzÀ PÀ°è£À°èAiÉÄÃ DVgÀÄªÀÅzÀÄ.
4. gÁµÀÖçPÀÆl PÁ®zÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼À ªÁ¸ÀÄÛ ²°à

EªÀgÀ PÁ®zÀ°è 2 jÃwAiÀÄ°è ªÀVÃðPÀj¸À§ºÀÄzÀÄ
1) PÀ°è£À°è PÉÆgÉzÀ ªÁ¸ÀÄÛ²°à

2) gÀZÀ£ÁvÀäPÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ
PÀ°è£À°è PÉÆgÉzÀÄ ªÀiÁrzÀ zÉÃªÁ®AiÀÄzÀ°è ¥ÀæªÀÄÄRªÁV gÁªÀt PÁ®zÀ SÁAiÀiï zÀ±ÁªÀvÁgÀ UÀÄºÉ (UÀÄºÉ 15), EAzÀæ¸À¨sÁ(33),
ºÁWÀÄ PÉÊ¯Á¸À£ÁxÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ Cw ªÀÄÄRåªÁzÀÄzÀÄ. EzÀÄ §AqÉAiÀÄ£ÀÄß ªÉÄÃ°¤AzÀ¯ÉÃ PÉÆgÉzÀÄ ªÀiÁrzÀ KPÀ²¯Á zÉÃªÁ®AiÀÄ,
UÀ¨sÀðUÀÄrAiÀÄ °AUÀ ¸À»vÀªÁV
5. PÀ¯ÁåtÂ ZÁ®ÄPÀågÀ PÁ®zÀ D¸ÀÄÛ²°à

F PÁ®zÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ ºÉÆAiÀÄì® ªÁ¸ÀÄÛ²°à±ÉÊ°UÀ¼À ¨ÉÃgÀÄUÀ¼ÀAwªÉ.
zÉÃªÁ®AiÀÄzÀ vÀ® «£Áå¸ÀªÀÅ ZËPÀ CxÀªÁ DAiÀÄvÁPÁgÀzÀ°èzÉ ºÁUÀÆ §ºÀÄvÉÃPÀ zÉÃªÁ®AiÀÄzÀ°è ¥ÀæzÀQëuÁ ¥ÀxÀ«®è; ¥ÀæªÉÃ±ÀzÁégÀªÀÅ
wÃgÀ C®APÀÈvÀªÁVzÀÄÝ UÉÆÃqÉUÀA§UÀ¼ÀÄ PÉvÀÛ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ; UÀ¨sÀðUÀÈºÀzÀ EPÀÌ¯ïUÀ¼À®Äè QlQUÀ½zÀÄÝ CzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀÆAiÀÄð£À
QgÀt UÀ¨sÀðUÀÈºÀ ¥ÀæªÉÃ²¸À®Ä C£ÀÄPÀÆ®ªÁVzÉ; ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ zÉÃªÁ®AiÀÄªÀÅ MAzÀÄ UÀ¨sÀðUÀÈºÀ, CzsÀðªÀÄAl¥À, CAvÀgÁ¼À, MAzÀÄ
ªÀÄºÁªÀÄAl¥ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
®PÀÄÌArAiÀÄ PÁ² «±ÉéÃ±ÀégÀ, ElVAiÀÄ ªÀÄºÁzÉÃªÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ EªÀgÀ PÁ®zÀ ±ÉæÃµÀÖ gÀZÀ£É. ElV ªÀÄºÁzÉÃªÀ zÉÃªÁ®AiÀÄªÀ£ÀÄß
“zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼À ZÀPÀæªÀwð” JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
6. ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ PÁ®zÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼À ªÁ¸ÀÄÛ ²°à
50
PÀ£ÁðlPÀzÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼À ZÀjvÉæAiÀÄ°è ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ ªÁ¸ÀÄÛ ²®àzÀ ±ÉæÃµÀÖvÉ C¢üPÀªÁVzÉ. EªÀgÀ ªÁ¸ÀÄÛ²®àzÀ ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀUÀ¼ÀÄ:-
1) zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼À vÀ® «£Áå¸ÀªÀÅ PÉÆÃ£ÁPÁgÀ CxÀªÁ £ÀPÀëvÁæPÁgÀªÁVzÉ. EzÀÄ ¨sÀÆ ªÀÄlÖ¢AzÀ 4 jAzÀ 6 Cr JvÀÛgÀzÀ dUÀÄ°AiÀÄAvÉ
EzÀÄÝ.
2) zÉÃªÁ®AiÀÄzÀ UÉÆÃqÉUÀ¼À°è MAzÀÄ ¸ÀªÀÄvÀ® ¥Àæ¨sÁªÀªÀ£ÀÄß PÁt§ºÀÄzÀÄ. zÉÃªÁ®AiÀÄzÀ ¸ÀÄvÀÛ®Æ EgÀÄªÀ C®APÁjPÀ ¥ÀnÖUÀ¼ÀÄ
UÉÆÃqÉUÀ¼À ªÉÊ²µÀÖöå. CvÀåAvÀ PÉ¼ÀUÀqÉ EgÀÄªÀ D£ÉUÀ¼À ¸Á®Ä zÉÃªÁ®AiÀÄzÀ ¸ÀÄvÀÛ GvÀìªÀ ºÉÆgÀlAwzÉ. D£ÉUÀ¼À ¸Á°£À ªÉÄÃ¯É
PÀÄzÀÄgÉAiÀÄ£ÉßÃj ºÉÆgÀngÀÄªÀ ¸ÀªÁgÀgÀ ¸Á®Ä, £À¢AiÀÄ avÀæUÀ¼ÀÄ.
3) PÀA§UÀ¼À ¤ªÀiÁðtzÀ°è PÀAqÀÄ §A¢gÀÄªÀ PÀA§UÀ¼À gÀZÀ£É, EªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁVzÀÄÝ zÀÄAqÁVzÉ.
4) zÉÃªÁ®AiÀÄzÀ gÀAUÀªÀÄAl¥ÀzÀ°è ªÉÄÃ¯ÁÒªÀtÂAiÀÄ C®APÀÈvÀ M¼À¨sÁUÀUÀ½ªÉ. GzÁ:- ¨ÉÃ®Æj£À ZÀ£ÀßPÉÃ±ÀªÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ, PÉÃ±ÀªÀ
zÉÃªÁ®AiÀÄ ¸ÉÆÃªÀÄ£ÁxÀ¥ÀÄgÀ.
PÀzÀA§jAzÀ ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀªÀgÉV£À ªÀÄÆwð ²°à

ªÁ¸ÀÄÛ²®àzÀ eÉÆvÉAiÀÄ°èAiÉÄÃ ¨É¼É¢gÀÄªÀ PÀ¯ÉAiÉÄÃ ²®àPÀ¯É CxÀªÁ ªÀÄÆwð ²®à. EzÀgÀ°è ¥ÀæzsÁ£ÀªÁV 2 ¨ÉÃzsÀUÀ¼À£ÀÄß
w½¸ÀÄvÀÛzÉ:-
1) zsÀÄæªÀ ¨ÉÃgÀ – UÀ¨sÀðUÀÈºÀzÀ «UÀæºÀ

2) ZÀ® ¨ÉÃgÀ – GvÀìªÀ ªÀÄÆwðUÀ¼ÀÄ
(1) PÀzÀA§gÀ PÁ®zÀ ªÀÄÆw ²®à
PÀzÀA§gÀ PÁ®zÀ°è ¸ÀgÀ¼À ºÁUÀÆ ºÉZÀÄÑ C®APÁjPÀªÀ®èzÀ ªÀÄÆwð PÁt§ºÀÄzÀÄ. EªÀgÀ PÁ®zÀ ¥ÁæaÃ£À ªÀÄÆwðAiÀÄ£ÀÄß
¸ÉÆgÀ§zÀ dA¨ÉÃ£ÀºÀ½îAiÀÄ “zÀÄUÁð «UÀæºÀ” §£ÀªÁ¹AiÀÄ ªÀÄzsÀÄPÉÃ±ÀégÀ zÉÃªÁ®AiÀÄzÀ DªÀgÀtzÀ°è£À ZÀvÀÄ¨ÁðºÀÄ «µÀÄÚ ²®àªÀÅ
¸ÀÄzÀ±Àð£À ZÀPÀæªÀ£ÀÄß »rzÀÄ QjÃlªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
CzÉÃ jÃw ªÀÄ»µÁ¸ÀÄgÀ ªÀÄ¢ð¤ ²®àUÀ¼ÀÄ, §£ÀªÁ¹AiÀÄ°è zÉÆgÉvÀ PÁwðPÉÃAiÀÄ ²®à, zÁªÀtUÉgÉAiÀÄ ºÀjºÀgÀ ²®àUÀ¼ÀÄ
PÀzÀA§gÀ ªÀÄÆwð ²®à ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄzÀ avÀætªÀ£ÀÄß ¥Àw
æ ©A©¸ÀÄvÀÛzÉ.
(2) UÀAUÀgÀ PÁ®zÀ ªÀÄÆwð ²®àUÀ¼ÀÄ
UÀAUÀgÀÄ ²®àªÀ£ÀÄß PÉvÀÄÛªÀÅzÀPÉÌ UÀnÖAiÀiÁzÀ PÀ¥ÀÄà PÀ®ÄèUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹zÁÝgÉ, PÀ°è£À C¼ÀvÉUÉ vÀPÀÌAvÉ ²®àªÀ£ÀÄß PÉvÀÄÛwÛzÀÝgÀÄ. G§Äâ ²®àPÉÌ
ºÉaÑ£À DzÀåvÉ, EªÀgÀ ²®àUÀ¼À°è £ÀUÀÄªÀÄÄR ªÀÄvÀÄÛ GUÀæ ¸ÀégÀÆ¦ gÀÆ¥ÀªÀ£ÀÄß PÁt§ºÀÄzÀÄ. ªÀÄÄRåªÁV ²®àUÀ¼ÀÄ ±ÉÊªÀ, ªÉÊµÀÚªÀ ªÀÄvÀÄÛ
±ÀQÛ DgÁzsÁ£ÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄÆwðUÀ¼ÀÄ:-
1) GªÀiÁ ªÀÄºÉÃ±ÀégÀ ªÀÄÆwð (CgÀ¼ÀÄUÀÄ¥Éà)

2) £ÀlgÁd ²®à – CµÀÖ ¢PÁà®PÀgÀ ªÀÄzsÉå EgÀÄªÀ £Álå ²®àUÀ¼À£ÀÄß PÁt§ºÀÄzÀÄ GzÁ:- CPÉÃð±ÀégÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ, CgÀ¼ÀÄUÀÄqÀØ PÀ¯ÉèÃ±ÀégÀ
zÉÃªÁ®AiÀÄ.
3) £ÀA¢:- PÀ£ÁðlPÀzÀ §ºÀÄvÉÃPÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼À°è £ÀA¢ «UÀæºÀ °AUÀzÀ ªÀÄÄAzÉ CAvÀgÁ¼À CxÀªÁ £ÀªÀgÀAUÀzÀ°è ¥ÀæwµÁÖ¦¹zÁÝgÉ.
UÀAUÀgÀ PÁ®zÀ £ÀA¢UÀ¼ÀÄ vÀ¯ÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆAZÀ vÀVÎ¹zÀAvÉ, §®UÁ®£ÀÄß ªÀÄÄAzÀPÉÌ ZÁa ¸ÀºÀdªÁV ªÀÄ®VgÀÄªÀAvÉ PÉvÀÛ¯ÁVzÉ.
4) ¨sÉÊgÀªÀ «UÀæºÀ gÀÄAqÀªÀiÁ¯É, dmÁªÀÄÄPÀÄl, PÉÊAiÀÄ°è PÀ¥Á®, ªÀÄvÀÄÛ ±ÀÆ®ªÀ£ÀÄß »r¢zÁÝ£É. GzÁ:- ºÀÄ£ÀÄÎAzÀzÀ ¨ÉÊgÀªÀ «UÀæºÀ
¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀågÀ PÁ®zÀ ªÀÄÆwð ²®à

ZÁ®ÄPÀågÀ PÁ®zÀ°è zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼À ¸ÀASÉå ºÉaÑvÀÄ. CzÀgÀAvÉ ªÀÄÆwðUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄÆ ºÉaÑvÀÄ. PÉÃªÀ® UÀ¨sÀðUÀÄrAiÀÄ
«UÀæºÀªÀ®èzÉ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼À UÉÆÃqÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É, PÀA§UÀ¼À ªÉÄÃ¯É ªÀÄÆwðAiÀÄ£ÀÄß ¤«Äð¸ÀÄªÀ PÀæªÀÄ ¨É¼É¬ÄvÀÄ.
ªÉÊµÀÚªÀ ²®àUÀ¼ÀÄ
51
1. «µÀÄÚ²®à - ¨ÁzÁ«ÄAiÀÄ 3£ÉÃ UÀÄºÉAiÀÄ°èzÉ E°è «µÀÄÚ ±ÉÃµÀ ±ÀAiÀÄ£ÁV ¸À¥ÀðªÉÃ DvÀ£À ¦ÃoÀªÁVzÉ. «µÀÄÚ PÀÄ½wgÀÄªÀ ¨sÀAV
C¥ÀgÀÆ¥ÀªÁVzÀÄÝ ±ÀAR, ZÀPÀæ ºÁUÀÄ PÉ¼ÀV£À PÉÊAiÀÄ°è ºÀtÚ£ÀÄß »r¢gÀÄªÀAvÉ PÉvÛÀ¯ÁVzÉ.
2. ªÀgÁºÀ:- ZÁ®ÄPÀågÀ gÁd ¯ÁAbÀ£ÀªÁVvÀÄÛ. ¨ÁzÁ«ÄAiÀÄ ªÉÊµÀÚªÀ UÀÄºÉAiÀÄ°è, LºÉÆ¼ÉAiÀÄ°è zÉÆqÀØUÁvÀæzÀ ªÀgÁºÀ ªÀÄÆwðUÀ½ªÉ
3. £ÀgÀ¹AºÀ – CµÀÖ¨sÀÄdzÀ £ÀgÀ¹AºÀ£ÀÄ ÇÀÄgÀ ¸ÀAºÁgÀzÀ ²®à ¨ÁzÁ«ÄAiÀÄ°èzÉ.
4. ªÁªÀÄ£À :- ¨ÁzÁ«ÄAiÀÄ UÀÄºÉAiÀÄ°è£À CµÀÖ¨sÀÄd wæ«PÀ«æ Ä §®UÁ°¤AzÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß, JqÀUÁ°¤AzÀ DPÁ±ÀªÀ£ÀÄß CªÀj¹gÀÄªÀ
PÉvÀÛ£É¬ÄzÉ.
±ÉÊªÀ ²°àUÀ¼ÀÄ
¨ÁzsÁ«ÄAiÀÄ ±ÉÊªÀ UÀÄºÉAiÀÄ°è£À 18 PÉÊUÀ¼ÀÄ¼Àî £ÀlgÁd£À ªÀÄÆwðAiÀÄÄ CvÀåAvÀ ¥Àæ¹zÀÞªÁVzÉ.
LºÉÆ¼ÉAiÀÄ 10 PÉÊUÀ¼ÀÄ¼Àî £ÀlgÁd£À «UÀæºÀ §ÈºÀvï ²®àPÀ¯ÉAiÀiÁVzÉ ¨ÁzÁ«ÄAiÀÄ ±ÉÊªÀUÀÄºÉAiÀÄ°è£À E£ÉÆßAzÀÄ §ÈºÀvï ²®àªÉAzÀgÉ
CzÀÄ CzsÀð£ÁjÃ±ÀégÀ. F ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ PÉvÀÛ£A
É iÀÄ JqÀ§¢AiÀÄ°è ¸ÀÄgÀgÀÆ¥ÀzÀ ¹ÛçÃ ²®à. §®§¢AiÀÄ°è PÀÄgÀÆ¥ÀzÀ C¹Û¥ÀAdgÀUÀ¼À «²µÀÖ
gÀZÀ£É¬ÄzÉ.
ZÁ®ÄPÀågÀ AiÀÄÄzÉÆÞÃvÁìºÀzÀ ¥ÀæwÃPÀªÉA§AvÉ PÉvÀÛ¯ÁVgÀÄªÀ wæ¥ÀÄgÁAvÀPÀ ªÀÄÆwð ZÁ®ÄPÀågÀ ²®à PÀ¯ÉAiÀÄ ªÀÄºÉÆÃ£ÀßvÀ ¥ÀæwÃPÀUÀ¼ÀÄ.
eÉÊ£À ²®àUÀ¼ÀÄ
ZÁ®ÄPÀågÀÄ eÉÊ£À ªÀÄvÀPÀÆÌ PÀÆqÁ ªÀÄºÀvÀéªÀ£ÀÄß £ÉÃrzÀÝgÀÄ CzÀPÉÌ GvÀÛªÀÄ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ LºÉÆ¼É, ¨ÁzÁ«Ä ¥ÀlÖzÀPÀ°è£À°è ¹UÀÄvÀÛzÉ.
GzÁºÀgÀuÉUÉ:- ¨ÁºÀÄ§° (UÉÆªÀÄäl) – LºÉÆ¼É, ¥ÀlÖzÀPÀ°è£À°è UÉÆªÀÄäl£À «UÀæºÀªÀ£ÀÄß PÁt§ºÀÄzÀÄ, ºÁªÀÅ ¸ÀÄwÛPÉÆArgÀÄªÀ ºÀÄvÀÛzÀ
¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß CzÀÄãvª
À ÁV PÉvÀÛ¯ÁVzÉ.
¥Á±Áàð£ÁxÀ, ªÀÄºÁ«ÃgÀ, AiÀÄPÀë – AiÀÄQëtÂAiÀÄgÀÄ EªÉ®èªÀÇUÀ¼À ¸ÀÄAzÀgÀ ªÀÄÆwð²°àUÀ¼ÀÄ ¨ÁzÁ«ÄAiÀÄ UÀÄºÉUÀ¼À°è

PÀAqÀÄ§gÀÄvÀÛzÉ.
E«µÀÖ®èzÉÃ ¯ËTPÀ ²®àUÀ¼ÁzÀ CgÀ¸ÀgÀ ²®àUÀ¼ÀÄ, ªÉÄÊzsÀÄ£À ²®à, ¸Á® ¨sÀAfPÉAiÀÄgÀ ²®à ZÁ®ÄPÀågÀ PÀ¯Á ¥sËærªÉÄAiÀÄ£ÀÄß
¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ.
gÁµÀÖçPÀÆlgÀ PÁ®zÀ ²®àPÀ¯É

gÁµÀÖçPÀÆlgÀ PÁ®ªÀ£ÀÄß PÀ£ÁðlPÀzÀ EwºÁ¸ÀzÀ°è£À Gdé® AiÀÄÄUÀ J£ÀÄßªÀgÀÄ. EzÀÄ EªÀgÀ ªÁ¸ÀÄÛ ²®à ªÀÄvÀÄÛ ²®à PÀ¯ÉUÀ½UÀÆ
C£ÀéAiÀÄªÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀPÉÌ C£ÉÃPÀ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ ¸ÀÄUÀÄvÀÛªÉ
1) PÉÊ¯Á¸À£ÁxÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ – EzÀÄ MAzÀ£ÉÃ PÀÈµÀÚ¤AzÀ Qæ. ±À 770gÀ°è ¤«ÄðvÀªÁ¬ÄvÀÄ. UÉÆÃqÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É gÁªÀiÁAiÀÄt, ªÀÄºÁ¨sÁgÀvÀzÀ
zÀÈ±ÀåUÀ¼À£ÀÄß ¤gÀÆ¦¸ÀÄªÀ ²°àUÀ¼À ¸Á®ÄUÀ¼ÀÄ.
F zÉÃªÁ®AiÀÄPÉÌ PÉÊ¯Á¸À zÉÃªÁ®AiÀÄ J£Àß®Ä ªÀÄÄRå PÁgÀtªÉtzÀgÉ “gÁªÀt£ÀÄ PÉÊ¯Á¸À ¥ÀªÀðvÀªÀ£ÀÄß JvÀÄÛwÛgÀÄªÀ ²®à”
EzÉÆAzÀÄ CzÀÆãvÀ PÀ¯ÁPÀÈw JA§ÄªÀÅzÀgÀ°è GvÉàçÃPÉë¬Ä®è PÉÊ¯Á¸À ¨sÁgÀPÉÌ G©âgÀÄªÀ gÁªÀt£À vÉÆÃ¼ÀÄUÀ¼ÀÄ, ¥ÀªÀðvÀ
¨sÁgÀPÉÌ vÀVÎgÀÄªÀ CªÀ£À 10 vÀ¯ÉUÀ¼ÀÄ, ²ªÀ£À ªÀÄÄRzÀ°è£À D£ÀAzÀ ¨sÁªÀ, ¥ÁªÀðwAiÀÄ ªÀÄÄRzÀ°è£À
DvÀAPÀ J®èªÀ£ÀÄß PÁt§ºÀÄzÀÄ EzÀÄ CªÀgÀ PÀ¯Á ¥sËærªÉÄUÉ ¸ÁQë.
vÀ¯ÉzÀAqÀ gÁªÀt£À ²®à – vÀ£Àß vÀ¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ²ªÀ¤UÉ C¦ð¸ÀÄwÛgÀÄªÀ gÁªÀt£À ²®àªÀÅ CvÀåAvÀ DPÀµÀðPÀªÁVzÉ.
UÀAUÉAiÀÄ£ÀÄß ¨sÀÆ«ÄUÉ PÀgÉvÀgÀÄwÛgÀÄªÀ UÀAUÁªÀvÀgÀt E°è UÀAUÉAiÀÄ gÀ¨sÀ¸ÀªÀ£ÀÄß vÀqÉAiÀÄ®Ä ²ªÀ vÀ£Àß dmÉAiÀÄ£ÀÄß CqÀØ¯ÁV »rzÀÄ
¤AwgÀÄªÀÅzÀÄ ²®à ¥sËærªÉÄAiÀiÁVzÉ.
zÀ±ÁªÀvÁgÀ UÀÄºÉ, gÁªÉÄÃ±ÀégÀ UÀÄºÉ, J°¥ÉAmÁzÀ UÀÄºÉUÀ¼À°è “wæªÀÄÆwð «UÀæºÀ” EªÀgÀ PÁ®zÀ PÀ¯Á ¥sËærªÉÄUÀ¼ÀÄ.
52
PÀ¯Áåt ZÁ®ÄPÀågÀ PÁ®zÀ ²®àPÀ¯É.
EªÀgÀÄ ±Á¸ÀÛçUÀ¼À°è ªÀtÂðvÀªÁzÀAvÉ zsÁ«ÄðPÀ zÉÃªÀvÉUÀ¼À ªÀÄÆwðUÀ¼À£ÀÄß PÉwÛzÁÝgÉ.
PÀ¯Áåt ZÁ®ÄPÀågÀ ªÀÄÆwðUÀ¼ÀÄ PÀ¯ÁvÀäPÀ ¸ÀA¸ÀÌgÀtªÀ£ÀÄß ºÉZÁÑV ºÉÆA¢zÀÝªÀÅ
EªÀgÀ ²®àUÀ¼À°è CvÀå§Äâ, G§Äâ ªÀÄvÀÄÛ CgÉ G§ÄâUÀ¼À «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ.
ªÀÄÆwðAiÀÄ »A¨sÁUÀzÀ°è «±Á®ªÁzÀ ¥sÀ®PÀªÀ£ÀÄß MlÄÖ ªÀÄÆwðAiÀÄ G§Äâ ²®àªÀ£ÁßV¹zÁÝgÉ.
§ºÀÄvÉÃPÀ «UÀæºÀUÀ¼ÀÄ ‘²ªÀ¤UÉ’ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ,
§½îUÁªÉAiÀÄ wæ¥ÀÄgÁAvÀgÀ zÉÃªÁ®AiÀÄzÀ°è ¥ÀAZÀvÀAvÀæ PÀxÉUÀ½zÀÄÝ ¥ÁætÂUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄAzÀgÀªÁV PÉvÀÛ¯ÁVzÉ.
UÀzÀÄV£À wæPÀÆmÉÃ±ÀégÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ, PÀÄgÀÄªÀwÛAiÀÄ ªÀÄ°èPÁdÄð£À zÉÃªÁ®AiÀÄ EvÁå¢ EªÀgÀ PÁ®zÀ gÀZÀ£ÉUÀ¼ÀÄ.
ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ PÁ®zÀ ²®àPÀ¯É
• EªÀgÀÄ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ²®àUÀ¼À ¤ªÀiÁðtPÉÌ PÀt ²¯ÉUÀ¼À£ÀÄß CxÀªÁ ºÀ¹gÀÄ «Ä²ævÀ PÀ¥ÀÄà §tÚzÀ §¼À¥ÀzÀ PÀ®Äè §¼À¹zÀgÀÄ.
• ºÀ¼É©Ãr£À ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ EªÀgÀ ±ÉÊ°AiÀÄ zÉÆqÀØ zÉÃªÁ®AiÀÄ ªÀiÁªÀÅvÀ ¸ÀªÉÄÃvÀgÁVgÀÄªÀ D£ÉUÀ¼ÀÄ. ZÉ¯ÁèlªÁqÀÄwÛgÀÄªÀ
D£ÉUÀ¼ÀÄ E£ÀÄß C£ÉÃPÀ gÀZÀ£ÉUÀ¼ÀÄ ²®àPÀ¯ÉUÉ GvÀÛªÀÄ GzÁºÀgÀuÉ
• ¨ÉÃ®Æj£À ZÀ£ÀßPÉÃ±ÀégÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ – E°è£À PÉÃ±ÀªÀ «UÀæºÀ 9 CrUÀ¼À GvÀÛgÀzÀ ¢ªÁå¨sÀgÀt ¨sÀÆ¶vÀ ªÀÄÄPÀÄlzÁjAiÀiÁzÀ F «UÀæºÀ
JqÀ§®UÀ¼À°è ²æÃ zÉÃ« ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀÆzÉÃ«AiÀÄgÀÄ ¤AwzÁÝgÉ
• ¸ÉÆÃªÀÄ£ÁxÀ¥ÀÄgÀzÀ PÉÃ±ÀªÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ
• ®Qëöä£ÀgÀ¹AºÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ £ÀÄUÉÎ£ÀºÀ½î
• ºÁgÀ£À ºÀ½îAiÀÄ ¨sÉÆÃUÀ £ÀgÀ¹AºÀ ¸Áé«Ä zÉÃªÁ®AiÀÄ
EzÀ®èzÉ ªÀÄzÀ¤PÀgÀÄ ºÉÆAiÀÄì¼À ²®à PÀ¯ÉAiÀÄ ¸ÀªÁðAVt ¸ÀÄAzÀgÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼ÀÄ.
£ÀªÀgÀAUÀzÀ°ègÀÄªÀ ªÀÄzÀ¤PÉAiÉÆ§â¼ÀÄ vÉÆÃ¼À ªÉÄÃ¯É PÀÄ½vÀ VtÂUÉ ºÀtÄÚ ¤ÃqÀÄwÛgÀÄªÀ ²®à CvÀåAvÀ DPÀµÀðPÀªÁVzÉ.
¸Á»vÀå
PÀzÀA§gÀ PÁ®zÀ ¸Á»vÀå: Qæ. ±À 450gÀ ¸ÀÄªÀiÁj£À ºÀ°är ±Á¸À£ÀªÉÃ ¸ÀzÀåPÉÌ PÀ£ÀßqÀzÀ ªÉÆzÀ® °TvÀ zÁR¯É J£Àß§ºÀÄzÀÄ 2£ÉÃ
PÁ½zÁ¸À£À “PÀÄAvÀ¼ÉÃ±ÀégÀ zËvÀå”, ±ÁAw£ÁzsÀ£À ‘¸ÀÄPÀÄªÀiÁgÀ ZÀjvÉ’ ZÀAzÀægÁd£À ‘ªÀÄzÀ£À w®PÀ’ £ÁUÀªÀªÀÄð£À ZÀAzÀæ ZÀÆqÁªÀÄtÂUÀ¼ÀÄ
PÀ£ÀßqÀ ¸ÁªÀiÁædåzÀ°è gÀa¸À°ànÖzÀÝgÀÆ.
UÀAUÀgÀ (vÀ®PÁr£À) PÁ®zÀ°è ¸Á»vÀå
EªÀgÀ PÁ®zÀ°è ºÁUÀÆ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¸Á»vÀåUÀ¼ÉgÀqÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆA¢zÀªÀÅ.
zÀÄ«ð¤ÃvÀ£ÀÄ (UÀAUÀgÁd) ¨sÁgÀ«AiÀÄ ‘QgÁvÁdÄð¤ÃAiÀÄ’ zÀ PÉ® ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ ªÉÄÃ¯É ¨sÁµÀå§gÉzÀ£ÀÄ ºÁUÀÆ ªÀqÁØgÁzsÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀA¸ÀÌøvÀPÉÌ
¨sÁµÁAvÀj¹zÀ£ÀÄ. »ÃUÁV PÀ«gÁdªÀiÁUÀð FvÀ£À£ÀÄß ‘PÀ£ÀßqÀzÀ PÀ«” JAzÀÄ ªÁåSÁå¤¹zÉ.
¸ÉÊUÉÆlÖ ²ªÀPÀÄªÀiÁgÀ£À ‘UÀeÁµÀäPÀ’ JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀ£ÀÄ. ¸ÀA¸ÀÌøvÀzÀ°è ‘UÀdªÀiÁvÁ PÀ®à£Á’ JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀºÀ
gÀa¹zÀ£ÀÄ.
ZÁªÀÅAqÀgÁAiÀÄ£ÀÄ “ZÁªÀÅAqÀgÁAiÀÄ ¥ÀÄgÁtªÀ£ÀÄß’ gÀa¹zÀ£ÀÄ ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀågÀ PÁ®zÀ°è ¸Á»vÀå
53
¸Á»vÀåQÌAvÀ PÀ¯É, ªÁ¸ÀÄÛ²®àPÉÌ ªÀÄºÀvÀé ¤ÃrzÀÝgÀÄ F CªÀ¢üAiÀÄ°è gÀa¸À®àlÖ ¥Àæ¹zÀÞ ¸ÀA¸ÀÍøvÀ £ÁlPÀªÉAzÀgÉ “PËªÀÄÄ¢
ªÀÄºÉÆÃvÀìªÀ” EzÀ£ÀÄß «dAiÀÄ ¨sÀmÁäjPÉ gÀa¹zÀgÀÄ.
gÁµÀÖçPÀÆlgÀ PÁ®zÀ°è PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀå
PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀåzÀ ¥sËærªÉÄAiÀÄ PÁ®UÀ¼ÀÄ J£Àß§ºÀÄzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¸Á»vÀåUÀ¼ÀÄ:-
1) £É¼À¨sÀA¥ÀÄ – wæ«PÀæªÀÄ ¥ÀArvÀ

2) PÀ« gÀºÀ¸Àå - ºÀ¯ÁAiÀÄÄzsÀ£ÀÄ gÀa¹zÀ£ÀÄ
3) AiÀÄ±À¹éw®PÀ eÉÊ£À PÁªÀå - ¸ÉÆÃªÀÄzÉÃªÀ ¸ÀÆj
4) UÀtÂvÀ ¸ÁgÀ ¸ÀAUÀæºÀ – ªÀÄºÁ«ÃgÁZÁAiÀÄð.
PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀåzÀ®Æè C£ÉÃPÀ PÀÈwUÀ¼ÀÄ gÀavÀªÁzÀªÀÅ:_

¥ÀA¥À, ¥ÉÆ£ÀßgÀÄ F PÁ®zÀ UÀtå PÀ£ÀßqÀ PÀ«UÀ¼ÀÄ ¥ÀA¥À£À ‘D¢¥ÀÄgÁt’ ªÀÄvÀÄÛ «PÀæªÀiÁdÄð£À «dAiÀÄ ¥ÉÆ£Àß£À ±ÁAw¥ÀÄgÁt,
¨sÀÄªÀ£ÉÊPÀå gÁªÀiÁ¨sÀåzÀAiÀÄA JA§ PÀÈwUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁVªÉ. CAvÉAiÉÄÃ PÀ£ÀßqÀzÀ ªÉÆzÀ® G¥À®§Þ PÀÈw ‘PÀ«gÁd ªÀiÁUÀð’ªÀ£ÀÄß
£ÀÈ¥ÀvÀÄAUÀ£À D¸ÁÜ¤PÀ ²æÃ «dAiÀÄ£ÀÄ gÀa¹zÀ£ÀÄ.
PÀ¯ÁåtÂ ZÁ®ÄPÀågÀ PÁ¼ÀzÀ°è ¸Á»vÀå.

¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 10 jAzÀ 12£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀUÀ¼À PÁ® EªÀgÀzÀÄÝ PÀ£ÀßqÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¨sÁµÉAiÀÄ°è PÀÈwUÀ¼ÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀiÁzÀªÀÅ
¸ÀA¸ÀÌøvÀ UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ:- ©®ít£À “«PÀæªÀiÁAPÀzÉÃªÀ ZÀjvÉ”, «eÁÕ£ÉÃ±ÀégÀ£À “«ÄvÁPÀëgÀ ¸ÀA»vÉ”, 3£ÉÃ ¸ÉÆÃªÀÄ±ÀégÀ£À “ªÀÄ£ÉÆÃ¯Áè¸À” ¥ÀæªÀÄÄR
¸ÀA¸ÀÌøvÀ PÀÈwUÀ¼ÀÄ
PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀå.
gÀ£Àß£À ‘UÀzÁAiÀÄÄzÀÞ’ ªÀÄvÀÄÛ ‘CfvÀ ¥ÀÄgÁt’ gÀ£Àß£À£ÀÄß “PÀ« ZÀPÀæªÀwð” JA§ ©gÀÄzÀ£ÀÄß PÀÆqÁ ¤ÃrzÀÝgÀÄ.
1£ÉÃ £ÁUÀ ªÀªÀÄ£À “PÀuÁðl PÁzÀA§j” ªÀÄvÀÄÛ ‘bÀAzÉÆÃ §Ä¢’ ¥ÀæªÀÄÄR PÀÈwUÀ¼ÀÄ zÀÄUÀð¹AºÀ£À ¥ÀAZÀvÀAvÀæ, £ÁUÀZÀAzÀæ£À gÁªÀÄZÀAzÀæ
ZÀjvÀ ¥ÀÄgÁt (PÀ£ÀßqÀzÀ eÉÊ£ÀgÁªÀiÁAiÀÄt) F PÁ®zÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸Á»vÀå PÀÈwUÀ¼ÀÄ
12£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ PÀ¯Áåt ZÁ®ÄPÀågÀ PÁ®ªÀ£ÀÄß “ªÀZÀ£À ¸Á»vÀåzÀ PÁ®” JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
¥ÀæªÀÄÄR ªÀZÀ£ÀPÁgÀgÀÄ – eÉÃqÀgÀ zÁ¹ªÀÄAiÀÄå, C®èªÀÄ ¥Àæ¨sÀÄ, §¸ÀªÀtÚ£ÀªÀgÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRgÀÄ.
ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ PÁ®zÀ°è ¸Á»vÀå.

EªÀgÀ PÁ®zÀ°è PÀ£ÀßqÀ ¨sÁµÉ ºÉÆ¸À DAiÀiÁªÀÄzÉÆA¢UÉ DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ.
zsÁ«ÄðPÀ ZËPÀnÖ¤AzÀ ºÉÆgÀ§AzÀÄ EvÀgÀ PÉëÃvÀæUÀ½UÀÆ ºÀ©âvÀÄ, ¥ÀArvÀjAzÀ ¸ÁªÀiÁ£ÀågÀªÀgÉUÀÆ ¸Á»vÀå ºÀgÀrvÀÄ PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀå
¸ÀA¸ÀÌøvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæ¨sÁªÀ¢AzÀ ºÉÆgÀ§AzÀÄ ¸ÀévÀAvÀæ ¸À»vÀåªÁV ºÉÆgÀ ºÉÆ«ÄävÀÄ. ZÀA¥ÀÆ ±ÉÊ°, µÀlà¢ü, gÀUÀ¼É, ªÀZÀ£ÀUÀ¼ÉA§ ¥ÀæPÁgÀzÀ°è
ºÉÆgÀºÉÆ«ÄävÀÄ.
PÀ£ÀßqÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÀÈwUÀ¼ÀÄ.
54
d£Àß£À AiÀÄ±ÉÆÃzsÀgÀ ZÀjvÉ, C£ÀAvÀ£ÁxÀ ¥ÀÄgÁt, gÀÄzÀæ¨sÀlÖ£À dUÀ£ÁßxÀ «dAiÀÄ.
ºÀjºÀgÀ£À VjeÁPÀ¯Áåt, ²ªÀ±ÀgÀt gÀUÀ¼É, §¸ÀªÀgÁd zÉÃªÀgÀ gÀUÀ¼É.
gÁWÀªÁAPÀ£À ºÀj±ÀâAzÀæ PÁªÀå, ¹zÁÞgÁªÀÄ ¥ÀÄgÁt PÉÃ±ÀgÁd£À ±À§ÝªÀÄtÂ zÀ¥Àðt, ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅ ¥ÀæªÀÄÄR PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀå PÀÈwUÀ¼ÀÄ.
zsÀªÀÄð, PÀzÀA§jAzÀ ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀªÀgÉUÉ

1) PÀzÀA§gÀ PÁ®zÀ°è:- ªÉÊ¢üPÀ zsÀªÀÄð ZÁ°ÛAiÀÄ°è §£ÀªÁ¹AiÀÄ ªÀÄzsÀÄPÉÃ±ÀégÀ EªÀgÀ DgÁzsÀå zÉÃªÀgÁVvÀÄÛ. EªÀgÀÄ ¨ÁæºÀätgÁVzÀÝgÀÆ
PÀëwæAiÀÄgÀAvÉ ‘ªÀªÀÄð JA§ G¥À£ÁªÀÄ ¹éÃPÀj¹zÀgÀÄ.
«µÀÄÚ ªÀªÀÄð E£ÉÆß§â PÀzÀA§ CgÀ¸À vÀ£Àß£ÀÄß “¨ÁæºÀät zsÀªÀÄðzÀ gÀPÀëPÀ’£ÉAzÀÄ PÀgÉzÀÄPÉÆArzÁÝ£É.
EvÀgÀ CgÀ¸ÀgÀÄ ªÉÊµÀÚªÀ zsÀªÀÄðªÀ£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ §£ÀªÁ¹ ¨ËzÀÞPÉÃAzÀæªÁVvÀÄÛ. ºÁUÉAiÉÄÃ ªÀÄÈUÉÃ±À ªÀªÀÄð¤UÉ “±ÀÈvÀ
QÃwð’’ JA§ eÉÊ£À ¸ÉÃ£Á¤ EzÀÝ MmÁÖgÉAiÀiÁV “¸ÀªÀðzsÀªÀÄð ¸À»µÀÄÚvÁ” ªÀÄ£ÉÆÃ¨sÁªÀ£É ºÉÆA¢zÀÝgÀÄ.
2) UÀAUÀgÀ PÁ®zÀ°è – eÉÊ£À, ªÉÊ¢üPÀ ¸ÀA¥ÀæzsÁAiÀÄUÀ¼ÉgÀqÀÆ ¥Àæ§®ªÁVzÀÝªÀÅ ¨ËzÀÞ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄ gÁeÁ±ÀæAiÀÄ«zÀÝgÀÆ ªÀÄºÀvÀé«gÀ°®è
F ¸ÁªÀiÁædåzÀ CgÀ¸ÀgÀÄ “UÉÆÃ¨ÁæºÀä£À gÀPÀëPÀgÉAzÀÄ” PÀgÉzÀÄ PÉÆArzÁÝgÉ.
eÉÊ£À zsÀªÀÄð gÁdå zsÀªÀÄðªÁV ¨É¼É¬ÄvÀÄ EªÀgÀ PÁ®zÀ ¨sÀªÀå ªÀÄÆwð ²®àªÉÃ “UÉÆªÀÄäl£À CxÀªÁ ¨ÁºÀÄ§°AiÀÄ ªÀÄÆwð ²®à”.
EªÀgÀ PÁ®ªÀ£ÀÄß PÀ£ÁðlPÀzÀ eÉÊ£ÀzsÀªÀÄðzÀ ZÀjvÉAiÀÄ°è ¸ÀÄªÀtð AiÀÄÄUÀ” J£ÀÄßªÀgÀÄ.
3) ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀågÀ PÁ®zÀ°è.
ªÉÊ¢PÀ zsÀªÀÄð:- EªÀgÀ PÁ®zÀ°è ºÉaÑ£À ¸ÀASÉåAiÀÄ°è »AzÀÆ CxÀªÁ ªÉÊ¢PÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¹zÀgÀÄ. EªÀgÀÄ zsÀªÀÄðzÀ
C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ¼ÀVzÀÝgÀÄ. ²ªÀ, «µÀÄÚ, PÁwðPÉÃAiÀÄ, UÀt¥Àw, ¸ÀÆAiÀÄð ªÀÄvÀÄÛ ¸À¥ÀÛ ªÀiÁvÀÈPÉAiÀÄ£ÀÄß ²®àUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¹ ªÀÄºÀvÀé ¤ÃrzÀgÀÄ
eÉÊ£ÀzsÀªÀÄð ªÀÄvÀÄÛ ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄðPÉÌ PÀÆqÁ ZÁ®ÄPÀågÀ PÁ®zÀ°è ªÀÄ£ÀßuÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£ÀåvÉ¬ÄvÀÄÛ. EzÀPÉÌ GvÀÛªÀÄ GzÁºÀgÀuÉ eÉÊ£À
«zÁéA¸ÀjUÉ ªÀÄ£ÀßuÉ ¤ÃrzÀÝgÀÄ. JgÀqÀ£ÉÃAiÀÄ ¥ÀÄ®PÉÃ²AiÀÄ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ gÀ«QÃwðAiÀÄÄ eÉÊ£À zsÀªÄÀ ðzÀªÀ£ÁVzÀÄÝ, LºÉÆ¼ÉAiÀÄ°è
ªÉÄÃUÀÄw zÉÃªÁ®AiÀÄ ¤«Äð¹zÀ£ÀÄ.
ZÁ®ÄPÀå gÁdåzÀ°è 100 ¨ËzÀÞ ¸ÀAWÀUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ 10,000 ¨sËzÀÞ ©PÀëÄUÀ½zÀÝgÀÄ JA§ÄzÀÄ LwºÁ¹PÀ zÁR¯ÉUÀ½AzÀ w½zÀÄ
§gÀÄvÀÛzÉ.
4) gÁµÀÖçPÀÆlgÀ PÁ®zÀ°è
EªÀgÀÄ ±ÉÊªÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊµÀÚªÀ zsÀªÀÄðzÀ C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ¼ÀVzÀÝgÀÄ EªÀgÀ ¯ÁAbÀ£À PÀÆqÁ UÀgÀÄqÀ ¥ÀQë.
EªÀgÀÄ §ºÀÄvÉÃPÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ ²ªÀ ªÀÄvÀÄÛ «µÀÄÚ«£À ¸ÀÄÛw¬ÄAzÀ DgÀA¨sÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
£ÁUÀgÀ ¥ÀÆeÉ, ±ÀQÛAiÀÄ DgÁzsÀ£É, ªÀÈµÀ¨sÀzÀ DgÁzsÀ£É F PÁ®zÀ »AzÀÆ zsÀªÀÄðzÀ°è PÀAqÀÄ§gÀÄªÀ «±ÉÃµÀ.
eÉÊ£À zsÀªÀÄð – EªÀgÀ PÁ®zÀ°è gÁeÁ±ÀæAiÀÄªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢zÀÄÝ CvÀÄåvÀÛªÀÄ ¸Á»vÀå ºÉÆgÀºÉÆ«ÄävÀÄ.
¨sËzÀÞ zsÀªÀÄð – ªÉÊ¢PÀ ªÀÄvÀÄÛ eÉÊ£À zsÀªÀÄðUÀ½UÉ ºÉÆÃ°¹zÀgÉ CµÉÖÃ£ÀÄ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ ºÉÆA¢gÀ°®è. qÀA§®, PÀ£ÉíÃj ¥ÀæªÀÄÄR ¨sËzÀÞ
PÉÃAzÀæUÀ¼ÁVzÀÝªÀÅ
E¸ÁèA zsÀªÀÄð:- PÀ£ÁðlPÀPÉÌ E¸ÁèA zsÀªÀÄð DUÀªÀÄ£ÀªÁ¬ÄvÀÄ CgÀ§ ¥ÀæªÁ¹UÀ ¸ÀÄwéªÀiÁ£À CªÉÆÃWÀªÀµÀð£À D¸ÁÜ£ÀPÉÌ ¨sÉÃn ¤ÃrzÀÝ£ÀÄ.
gÁµÀÖçPÀÆl CgÀ¸ÀgÀÄ ¥À²ÑªÀÄ PÀgÁªÀ½AiÀÄ°è E¸ÁèA ªÀvÀðPÀjUÉ ªÀÄ¹¢ PÀnÖPÉÆ¼Àî®Ä C£ÀÄªÀÄw ¤ÃrzÀ£ÀÄ. EªÀgÀ£ÀÄß ¸ÉÊ¤PÀgÀ£ÁßUÉ.
£ÉÃ«Ä¹PÉÆ¼Àî®Ä DzÉÃ²¹zÀÝ£ÉAzÀÄ w½zÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ
5) PÀ¯ÁåtÂ ZÁ®ÄPÀågÀ PÁ¼ÀzÀ°è
EªÀgÀÄ ªÉÊ¢üPÀ zsÀªÀÄðzÀ C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ¼ÁVzÀÝgÀÄ. ±ÉÊªÀzsÀªÀÄð” d£À¦æAiÀÄªÁVvÀÄÛ ±ÉÊªÀ zsÀªÀÄðzÀ ±ÁSÁUÀ¼ÁzÀ “¥Á±ÀÄ¥ÀxÀ
PÁ¼ÀªÀÄÄR” ¥ÀAxÀUÀ¼ÀÄ C¹ÛvÀéPÉÌ §AzÀªÀÅ.
EªÀgÀ PÁ®zÀ°è ªÀZÀ£À ZÀ¼ÀÄªÀ½ DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ.

55
6) ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ PÁ®zÀ°è:- ªÉÊ¢PÀ zsÀªÀÄð d£À¦æAiÀÄªÁVvÀÄÛ. J®è zsÀªÀÄðªÀ£ÀÄß ¸ÀªÀÄ£ÁV £ÉÆÃqÀÄwÛzÀÝgÀÄ. »AzÀÆ, eÉÊ£À, ¨ËzÀÞ zsÀªÀÄðUÀ½UÉ
¸ÀªÀiÁ£À ¥ÉÆæÃvÁìºÀ ¤Ãr vÀªÀÄä£ÀÄß ‘ZÀvÀÄ¸ÀìªÀÄAiÀÄ’ GzÁÞgÀPÀgÉªÀÄzÀÄ PÀgÉzÀÄPÉÆAqÀgÀÄ.
ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀÄ C£ÉÃPÀ eÉÊ£À zÉÃªÁ®AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §¸À¢UÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¹ eÉÊ£À zsÀªÀÄðPÉÌ ¥ÉÆæÃvÁìºÀ ¤ÃrzÀgÀÄ. ¥ÁægÀA¨sÀzÀ°è eÉÊ£À
zÉÆgÉ «µÀÄÚªÀzsÀð£À £ÀAvÀgÀ gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðgÀ ¥Àæ¨Ás ªÀ¢AzÀ ªÉÊµÀÚªÀ£ÁzÀ£ÀÄ
±ÉÊªÀ zsÀªÀÄðzÀ PÁ¼ÀªÀÄÄRPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥Á±ÀÄ¥ÀvÀ ªÀÄvÀUÀ¼ÀÄ C¹ÛvÀézÀ°èzÀÝªÀÅ.
gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄðgÀ ¥Àæ¨sÁªÀ¢AzÀ ªÉÊµÀÚªÀ zsÀªÀÄð ªÀÄvÀÄÛ «²µÁÖzÉéöÊvÀ ¹zÁÞAvÀUÀ¼ÀÄ d£À¦æAiÀÄªÁ¬ÄvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄÃ®ÄPÉÆÃmÉAiÀÄ
ZÉ®ÄªÀ£ÁgÁAiÀÄt zÉÃªÁ®AiÀÄªÀ£ÀÄß PÀnÖ¹ C°è gÁªÀÄ¦æAiÀÄ JA§ «µÀÄÚ «UÀæºÀªÀ£ÀÄß ¥ÀæwµÁÖ¦¹zÀgÀÄ. ¨sËzÀÞ zsÀªÀÄð EªÀgÀ PÁ®zÀ°è
QëÃtÂ¹vÀÄ.
WÀlPÀ – 4
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædå ªÀÄvÀÄÛ £ÀAvÀgÀzÀ PÁ®
(1) ¸ÁªÀiÁædåzÀ GzÀAiÀÄ, GzÉÝÃ±À ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄºÀvÁéPÁAPÉë

Qæ.±À. 1336 gÀ°è vÀ£Àß C¹ÛvÀéªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄPÉÆAqÀ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædå ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 250 ªÀµÀðUÀ¼À D½éPÉ £ÀqÉ¹ EA¢UÀÆ
d£ÀªÀiÁ£À¸ÀzÀ°è fÃªÀAvÀªÁVzÉ. ªÉÊ¨sÀªÀzÀ C£ÀéxÀðPÀ ¥ÀzÀªÉÃ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ J£ÀÄßªÀµÀÖgÀ ªÀÄnÖUÉ.
F ¸ÁªÀiÁædåzÀ GzÀAiÀÄªÁUÀ®Ä ¥ÉæÃgÀuÉ ¤ÃrzÀ PÉ®ªÀÅ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß EwºÁ¸ÀPÁgÀgÀÄ F PÉ¼ÀV£À jÃw «±ÉèÃ¶¹zÁÝgÉ.
 zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ gÁdQÃAiÀÄ ±ÀQÛAiÀÄ ¸ÀªÀÄvÉÆÃ®£À £Á±ÀªÁVzÀÄÝ PÁgÀt C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï T°ÓAiÀÄ zÀQëtzÀ zÀAqÀAiÀiÁvÉæ.
 ªÀÄºÀªÀÄzï ©£ï vÀÄWÀ®PÀ£À zÀQët zÀAqÀAiÀiÁvÉæ ªÀÄvÀÄÛ CªÀ£À ÇÀªÀÄxÀð DqÀ½vÀ.
• zÀQëtªÀ£ÀÄß vÀ£Àß £ÉÃgÀ D½éPÉUÉ M¼À¥Àr¹zÀ ªÀÄºÀªÀÄzï-©£ï-vÀÄWÀ®PÀ£ÀÄ zÀQëtPÉÌ ¹ÜgÀ DqÀ½vÀ PÉÆqÀÄªÀ°è
«¥sÀ®£ÁzÀ£ÀÄ. CzÀgÀ ¥sÀ®ªÁV gÁdQÃAiÀÄ ±ÀÆ£ÀåvÉ PÁtÂ¹PÉÆArvÀÄ.
 zÀQëtzÀ°è gÁdQÃAiÀÄ ¨sÀzÀævÉ ªÀÄvÀÄÛ ±ÁAwAiÀÄ ¸ÁÜ¥À£ÉUÁV MAzÀÄ «±Á® ¸ÁªÀiÁædåzÀ CªÀ±ÀåPÀvÉ
PÁgÀtªÁ¬ÄvÉ£Àß§ºÀÄzÀÄ.
• «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀÄ ªÀÄÆ® GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À°è ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀªÉÃ£ÉAzÀgÉ, «zÉÃ² ªÀÄÄ¹èAgÀ zÁ½¬ÄAzÀ zÀQët
¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß gÀQë¸ÀÄªÀÅzÁVvÀÄÛ. »AzÀÆ ¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀÅzÁVvÀÄÛ. MmÁÖgÉ »AzÀÆ zsÀªÀÄð, d£ÀgÀ
gÀPÀëuÉAiÉÄÃ ªÀÄÆ® GzÉÝÃ±ÀªÁVvÀÄÛ.
«zÁågÀtågÀ ¥ÁvÀæ
ºÀjºÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ §ÄPÀÌjAzÀ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædåªÀÅ ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 250 ªÀµÀðUÀ½UÀÆ C¢üPÀ PÁ®
C¢üPÁgÀzÀ°èzÀÄÝ, zÀQët gÁdåUÀ¼À°è gÁdQÃAiÀÄ ±ÀÆ£ÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆÃUÀ¯Ár¹ »A¢¤AzÀ ¨É¼ÉzÀÄ §A¢zÀÝ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ
¥ÀgÀA¥ÀgÉAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¹vÀÄ. EzÉ®èzÀgÀ ªÀÄÆ® ¥ÉÃæ gÀPÀ ±ÀQÛ ±ÀÈAUÉÃjAiÀÄ UÀÄgÀÄUÀ¼ÁzÀ ²æÃ «zÁågÀtågÀÄ,
 E¸ÁèA zsÀªÀÄðPÉÌ ªÀÄvÁAvÀgÀªÁVzÀÝ ºÀjºÀgÀ-§ÄPÀÌgÁAiÀÄgÀ£ÀÄß ªÀÄgÀ½ »AzÀÆ zsÀªÀÄðPÉÌ ªÀÄgÀ½¹ «±Á® «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ
¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÀÄß ‘1336 gÀ°è’ ¸ÁÜ¦¸À®Ä ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À ªÀÄvÀÄÛ D²ÃªÁðzÀªÀ£ÀÄß ¤ÃrzÀ UÀÄgÀÄUÀ¼À »jªÉÄ zÉÆqÀØzÀÄ.
 ²æÃ «zÁågÀtågÀ£ÀÄß 2£ÉÃ ºÀjºÀgÀ£ÀÄ vÀ£Àß ±Á¸À£ÀzÀ°è “¢ªÀå eÉÆåÃw CªÀvÁgÀ” JAzÀÄ PÀgÉ¢zÁÝ£É.
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ gÁdQÃAiÀÄ EwºÁ¸À

1) ºÀjºÀgÀ(1336-56) – FvÀ£ÀÄ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædåzÀ ªÀÄÆ® ¥ÀÄgÀÄµÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAUÀA ¸ÀAvÀwAiÀÄ ªÉÆzÀ® zÉÆgÉ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÁÜ¥ÀPÀ. FvÀ¤UÉ “ªÉÃzÀªÀiÁUÀð ¸ÁÜ¥À£ÁZÁAiÀÄð” JA§ ©gÀÄ¢zÉ.
2) 1£ÉÃ §ÄPÀÌgÁAiÀÄ(1356-1372) – FvÀ£À PÁ®zÀ°èAiÉÄÃ §ºÀÄªÀÄ¤ ªÀÄvÀÄÛ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ £ÀqÀÄªÉ PÀÈµÀÚ-vÀÄAUÀ¨sÀzÁæ £À¢UÀ¼À
£ÀqÀÄ«£À zÉÆÃ-ºÀ¨ï£À ¤AiÀÄAvÀætPÉÌ PÀzÀ£À DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ.
56
 EªÀ£À »jAiÀÄ ªÀÄUÀ PÀA¥ÀtÚ£ÀÄ ªÀÄzsÀÄgÉAiÀÄ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹ ²æÃgÀAUÀA£ÀÄß UÉzÀÄÝ “²æÃ gÀAUÀ£ÁxÀ ¸Áé«ÄAiÀÄ
«UÀæºÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÄ£Àgï ¥ÀæwµÁ×¦¹zÀ£ÀÄ” EzÀgÀ PÀÄjvÀÄ EªÀ£À ºÉAqÀw “ªÀÄzsÀÄgÀ «dAiÀÄA” JA§ PÀÈw gÀa¹zÁÝ¼É.
3) EªÀÄär zÉÃªÀgÁAiÀÄ(1424-1446) – FvÀ£ÀÄ ¸ÀAUÀA ¸ÀAvÀwAiÀÄ ¥Àæ¹zÀÞ gÁd£ÀÄ FvÀ¤UÉ “UÀd ¨ÉÃAmÉUÁgÀ” JA§ ©gÀÄ¢vÀÄÛ.
FvÀ£À ¸ÉÃ£Á¤ ®PÀÌtÚ zÀAqÉÃ±À£ÀÄ ¹AºÀ¼ÀPÉÌ ªÀÄÄwÛUÉ ºÁQ ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ£ÀÄ. DzÀÝjAzÀ zÉÃªÀgÁAiÀÄ¤UÉ “zÀQët ¸ÀªÀÄÄzÁæ¢ü¥Àw”
JA§ ©gÀÄ¢vÀÄÛ.
 C§ÄÝ® gÀeÁPï JA§ ¥À¶ðAiÀiÁ gÁAiÀÄ¨sÁj EªÀ£À D¸ÁÜ£ÀPÉÌ ¨sÉÃn ¤Ãr ªÉÊ¨sÀªÀªÀ£ÀÄß ºÁr ºÉÆUÀ½zÁÝ£É.
EªÀ£ÀÄ «zÁéA¸À£ÁVzÀÄÝ ¸ÀévÀ: “ªÀÄºÁ£ÁlPÀ ¸ÀÄzsÁ¤¢” ºÁUÀÆ “§æºÀä¸ÀÆvÀæ ªÀÈw” JA§ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀÝ£ÀÄ.
4) PÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ (1509-1529) – «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ CgÀ¸ÀgÀ°è CvÀåAvÀ ±ÉæÃµÀ× ªÀÄvÀÄÛ zsÉÊAiÀÄð±Á° gÁd£ÀÄ, AiÉÆÃzsÀ£ÀÄ DVzÀÝ£ÀÄ.
vÀ£Àß J¯Áè AiÀÄÄzÀÞzÀ®Æè dAiÀÄUÀ½¹, vÀ£Àß ¸ÁªÀÄAvÀgÀ£ÀÄß £ÉgÉ-ºÉÆgÉAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÀ£ÀÄß CAPÉAiÀÄ°ènÖzÀÝ£ÀÄ.
 Mj¸ÁìzÀ UÀd¥ÀwAiÀÄ ¥ÀævÁ¥ÀgÀÄzÀæ£ÉÆA¢UÉ 7 ªÀµÀðUÀ¼À PÁ® ¸Ét¹ CzÀ£ÀÄß UÉzÀÝ£ÀÄ.
 ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ÀgÉÆA¢UÉ ªÀÄzsÀÄgÀ ¨ÁAzsÀªÀå ºÉÆA¢zÀÄÝ, “PÀÄzÀÄgÉUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ EvÀgÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß DªÀÄzÀÄ
ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝ£ÀÄ”.
 FvÀ¤UÉ “AiÀÄªÀ£ÀgÁdå ¥ÀæwµÁÖ¥À£ÁZÁgÀå” JA§ ©gÀÄ¢zÉ.
 ¸ÀévÀ: «zÁéA¸À£ÁVzÀÝ PÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ “CªÀÄÄPÀÛ ªÀiË®å”zÀ CxÀªÁ “«µÀÄÚ avÀÛAiÀÄªÀÄÄ” JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß vÉ®ÄV£À®Æè,
“eÁA§ªÀw PÀ¯Áåt” ¸ÀA¸ÀÌøvÀzÀ®Æè gÀa¹zÀ£ÀÄ.
5) C½AiÀÄ gÁªÀÄgÁAiÀÄ(1543-1565)
gÁªÀÄgÁAiÀÄ M§â ªÀÄºÀvÁéPÁAPÉëAiÀÄÄ¼Àî ªÀåQÛAiÀiÁVzÀÄÝ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀPÉÌ »A¢£À ªÉÊ¨sÀªÀªÀ£ÀÄß ªÀÄgÀ½ UÀ½¹ PÉÆlÖ£ÀÄ. EªÀ£ÀÄ
vÉ®ÄUÀÄ CgÀ«ÃqÀÄ ªÀA±ÀPÉÌ ¸ÉÃjzÀªÀ£ÁVzÀÄÝ, PÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ£À ªÀÄUÀ¼ÀÄ wgÀÄªÀÄ¯ÁA¨ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄzÀÄªÉAiÀiÁzÀ£ÀÄ.
zÀPÀë DqÀ½vÀUÁgÀ, gÁdvÁAwæPÀ ¤¥ÀÄt, «ÃgÀ¸ÉÃ£Á¤AiÀiÁVzÀÄÝ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀªÀ£ÀÄß G£ÀßvÀ¸ÁÜ£ÀPÉÌ Kj¸À¨ÉÃPÉA§ CzsÀªÀÄå

EZÉÒAiÀÄÄ¼ÀîªÀ£ÁVzÀÝ. EªÀ£À D¸É DPÁAQëUÀ¼ÉÃ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¥ÀvÀ£ÀPÀÆÌ PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ.
vÁ½PÉÆÃmÉ PÀzÀ£À ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ

Qæ.±À. 1565 d£ÀªÀj 23 gÀAzÀÄ F PÀzÀ£ÀªÀÅ DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. C½AiÀÄ gÁªÀÄgÁAiÀÄ£ÀÄ ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À£À gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ-
ªÀÄÄzÀÎ¯ï ¥ÀæzÉÃ±ÀªÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆArzÀÝ£ÀÄ. EzÀÄ AiÀÄÄzÀÞPÉÌ ¥ÀæªÀÄÄR PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ.
©eÁ¥ÀÄgÀzÀ C° D¢¯ï µÁ»UÉ EvÀgÀ µÁ» ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀÄ CAzÀgÉ ©ÃzÀgï£À §jzï µÁ», UÉÆÃ®ÌAqÀzÀ PÀÄvÀÄ¨ï µÁ»,
ªÀÄvÀÄÛ CºÀªÀÄzï £ÀUÀgÀzÀ ¤eÁA µÁ»UÀ¼ÀÄ ¨ÉA§°¹zÀgÀÄ. DzÀgÉ ©gÁgï£À §jzï µÁ» EzÀgÀ°è ¨sÁUÀªÀ»¹gÀ°®è.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ ¸ÉÃ£ÉAiÀÄ £ÉÃvÀÈvÀéªÀ£ÀÄß ªÀAiÉÆÃªÀÈzÀÞ gÁªÀÄgÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀ£À ¸ÀºÉÆÃzÀgÀgÁzÀ wgÀÄªÀÄ® ªÀÄvÀÄÛ
ªÉAPÀmÁ¢æ ªÀ»¹zÀÝgÀÄ.
 AiÀÄÄzÀÞzÀ DgÀA¨sÀzÀ°è «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÉÃ£É dAiÀÄªÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¹zÀgÀÆ CAwªÀÄ ºÀAvÀzÀ°è »£ÀßqÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ.
 PÁgÀtªÉÃ£ÉAzÀgÉ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÉÃ£ÉAiÀÄ°èzÀÝ ªÀÄÄ¹èA ¸ÉÃ£Á¢ü¥Àw V¯Á¤ ¸ÀºÉÆÃzÀgÀgÀ £ÀA©PÉ zÉÆæÃºÀ.
EzÉÃ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è gÁªÀÄgÁAiÀÄ£À£ÀÄß ¸ÉgÉ»rzÀ ªÀÄÄ¹èA ¸ÉÊ£Àå gÁªÀÄgÁAiÀÄ£À vÀ¯É PÀvÀÛj¹ gÀtgÀAUÀzÀ°è ¥ÀæzÀ±Àð£À
ªÀiÁrzÀgÀÄ. EzÀjAzÀ ¸ÉÊ£Àå ¢PÁÌ¥Á¯Á¬ÄvÀÄ.
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ ¸ÉÆÃ°UÉ PÁgÀt

(1) ¸ÀjAiÀiÁzÀ vÀgÀ¨ÉÃw ºÉÆA¢®èzÀ ÇÀªÀÄxÀð ¸ÉÃ£ÉAiÀiÁVvÀÄÛ.
(2) ¥À¶ðAiÀiÁzÀ PÀÄzÀÄgÉUÀ¼À §¼ÀPÉ ¤°è¹zÀÄÝ
(3) ¸ÉÃ£ÉAiÀÄ°è D£ÉUÀ¼À §¼ÀPÉUÉ ¥ÁæzsÁ£ÀåvÉ ¤ÃrzÀÄÝ, vÀªÀÄä ¸ÉÊ£ÀåzÀ ªÉÄÃ¯É UÁ§j¬ÄAzÀ D£ÉUÀ¼ÀÄ Nr ºÉÆÃzÀ ºÀ®ªÀÅ
GzÁºÀgÀuÉUÀ½ªÉ.
(4) V¯Á¤ ¸ÀºÆ É ÃzÀgÀgÀ «±Áé¸À zÉÆæÃºÀ.
57
(5) ±ÀvÀÄæUÀ¼ÀÄ DzsÀÄ¤PÀ AiÀÄÄzÀÞ G¥ÀPÀgÀtUÀ¼À §¼ÀPÉ ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
(6) C½AiÀÄ gÁªÀÄgÁAiÀÄ£ÀÄ ªÀAiÉÆÃªÀÈzÀÞ£ÁVzÀÄÝ CªÀ£À ¸ÀºÉÆÃzÀgÀgÀÄ ¸ÀºÀ ÇÀªÀÄxÀðgÁVzÀÄÝ, «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ ¸ÉÆÃ°UÉ
ªÉÄÃ®älÖzÀ PÁgÀtUÀ¼ÁVªÉ.
F AiÀÄÄzÀÞzÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ:
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÉÊ£Àå ¸ÉÆÃ®£ÀÄß C£ÀÄ¨sÀ«¹zÀÄÝ, ¥À¥
æ ÀAZÀzÀ EwºÁ¸ÀzÀ¯ÉÆèAzÀÄ PÀgÁ¼À WÀl£ÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ.
1) ªÉÊ¨sÀªÀzÀ ºÀA¥É ºÁ¼ÀÄ ºÀA¥ÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ:- gÁªÀÄgÁAiÀÄ£À £ÀAvÀgÀ wgÀÄªÀÄ® ºÉÃrAiÀÄAvÉ ªÀwð¹, gÁdzsÁ¤AiÀÄ gÀPÀëuÉUÉ ¤®ÄèªÀ
§zÀ®Ä ºÉÃrAiÀÄAvÉ C¥ÁgÀ ¸ÀA¥ÀwÛ£ÉÆA¢UÉ ZÀAzÀæVjUÉ ¥À¯ÁAiÀÄ£À ªÀiÁrzÀ£ÀÄ.
2) vÀÄ¼ÀÄ ªÀA±ÀzÀ D½éPÉ PÉÆ£ÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ:- 1570 gÀ ¸ÀzÁ²ªÀgÁAiÀÄ£À£ÀÄß PÉÆ®è¯Á¬ÄvÀÄ. E°èUÉ vÀÄ¼ÀÄªÀ ¸ÀAvÀw PÉÆ£ÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ.
3) ¸ÀévÀAvÀæ ¸ÁªÀÄAvÀgÀ GzÀAiÀÄ:- F ¸ÁªÀiÁædåzÀ C¢üÃ£À ¸ÁªÀÄAvÀgÁVzÀÝ avÀæzÀÄUÀðzÀ ¥Á¼ÉÃUÁgÀgÀÄ, PÉ¼À¢AiÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÀÄ,
ªÀiÁUÀrAiÀÄ PÉA¥ÉÃUËqÀ. ªÀÄzsÀÄgÉÊ ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀÄ, vÀªÀÄä ¸ÁévA
À vÀævÉAiÀÄ£ÀÄß WÉÆÃ¶¹PÉÆAqÀgÀÄ.
4) CgÀ«ÃqÀÄ ¸ÀAvÀwAiÀÄ ¸ÁÜ¥À£É: F AiÀÄÄzÀÞzÀ £ÀAvÀgÀ CgÀ«ÃqÀÄ ¸ÀAvÀwAiÀÄÄ wgÀÄªÀÄ®gÁAiÀÄ¤AzÀ 1570 gÀ°è ¸ÁÜ¦vÀªÁ¬ÄvÀÄ.
5) ©gÁgï gÁdåzÀ ªÉÄÃ¯É zÁ½: EvÀgÉ ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀÄ ©gÁgï£À ªÉÄÃ¯É zÁ½ ªÀiÁrzÀgÀÄ. EzÀjAzÀ DAvÀjPÀ PÀ®ºÀªÁV µÁ»
¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀÄ zÀÄ§ð®gÁzÀgÀÄ.
gÁdzsÁ¤AiÀÄ ªÉÊ¨sÀªÀ
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀPÉÌ ¨sÉÃn ¤ÃrzÀ «zÉÃ² ¥ÀæªÁ¹UÀgÀÄ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ ªÉÊ¨sÀªÀzÀ §UÉÎ «ªÀgÀªÁV zÁR°¹zÁÝgÉ.
EªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ F gÁdzsÁ¤ 7 ¸ÀÄwÛ£À PÉÆÃmÉ¬ÄAzÀ DªÀÈvÀªÁVvÀÄÛ JA¢zÁÝgÉ.
 Qæ.±À. 1420 gÀ°è ¨sÉÃn ¤ÃrzÀ El°AiÀÄ ¥ÀæªÁ¹UÀ “¤PÀ¯ÉÆÃ PÀAn” – F £ÀUÀgÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 90,000 ¸Á«gÀ
¸ÉÊ¤PÀjAzÀ gÀPÀëuÉUÉÆ¼À¥ÀnÖvÀÄÛ JA¢zÁÝgÉ.
 ¥À¶ðAiÀiÁzÀ ¥ÀæªÁ¹UÀ  C§ÄÝ¯ï gÀeÁPï 1442-43 gÀ°è «dAiÀÄ£ÀUÀgÀPÉÌ ¨sÉÃn ¤ÃrzÀÝ£ÀÄ. EªÀ£ÀÄ vÀ£Àß ‘¥À¶ðAiÀiÁzÀ
EwºÁ¸À’ PÀÈwAiÀÄ°è ‘¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É E°èAiÀÄªÀgÉUÉ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀAvÀºÀ £ÀUÀgÀªÀ£ÀÄß PÀtÂÚAzÀ £ÉÆÃr®è. Q«¬ÄAzÀ
PÉÃ½®è’ JA¢zÁÝ£É.
 ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ï ¥ÀæªÁ¹UÀ ‘qÉÆÃ«ÄAUÉÆÃ ¥ÀAiÀiÁ¸ï’£ÀÄ “gÉÆÃA £ÀUÀgÀQÌAvÀ®Æ F gÁdzsÁ¤ zÉÆqÀØzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «±ÀézÀ
CvÀåAvÀ d£À¨sÀjvÀ £ÀUÀgÀUÀ¼À¯ÉÆèAzÀÄ” JA¢zÁÝ£É. ºÁUÀÆ ªÀÄºÁ£ÀªÀ«Ä ºÀ§âzÀ DZÀgÀuÉAiÀÄ PÀÄjvÀÄ G¯ÉèÃT¹zÁÝ£É.
DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀ DqÀ½vÀ «PÉÃA¢æPÀÈvÀªÁVvÀÄÛ. ªÀÄvÀÄÛ ¥À§
æ ® PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢vÀÄÛ. «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß
PÉÃA¢æÃAiÀÄ DqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæAwÃAiÀÄ DqÀ½vÀUÀ¼ÉAzÀÄ «¨sÁV¸À¯ÁVvÀÄÛ.
 PÉÃAzÀæzÀ°è gÁd£ÉÃ ¸ÀªÉÇÃðZÀÒ £ÁAiÀÄPÀ£ÁVzÀÝ£ÀÄ. ¸ÀªÀÄ¸ÀÛ C¢üPÁgÀ DvÀ£À ¤AiÀÄAvÀætzÀ°èvÀÄÛ.

 PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀzÀ°è gÁd£ÉÃ ªÀÄÄRå¸ÀÜ£ÁVzÀÝ£ÀÄ.
 AiÀÄÄªÀgÁd – CgÀ¸À£À »jAiÀÄ ¥ÀÄvÀæ£À£ÀÄß AiÀÄÄªÀgÁd£À£ÁßV £ÉÃ«Ä¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
 ªÀÄAwæªÀÄAqÀ® - gÁd¤UÉ ¥ÀæzsÁ£ÀªÀÄAwæ, gÁd¥ÀÄgÉÆÃ»vÀ, zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ, PÁAiÀÄðPÀvÀð, ReÁAaUÀ¼ÉA§
ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®«vÀÄÛ. “gÁAiÀÄ¸À, £ÁAiÀÄPÀ” JA§ ««zsÀ ªÀÄAwæUÀ½zÀÝgÀÄ. ªÀÄÄRå PÁAiÀÄðzÀ²ðAiÀÄ£ÀÄß “gÁAiÀÄ¸À¸Áé«Ä”
JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ.
 ¸ÉÊ£Àå DqÀ½vÀ – «dAiÀÄ£ÀUÀgÀªÀÅ ¸ÀÄ¸ÀfÓvÀ, zÀPÀë ¸ÉÊ¤PÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢vÀÄÛ. ¸ÉÊ£À «¨sÁUÀªÀ£ÀÄß “PÀAzÁZÁgÀ”
E¯ÁSÉ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ. EzÀgÀ°è ¸ÁÜ¬Ä ¸ÉÃ£É ªÀÄvÀÄÛ JvÀÄÛªÀ½UÀ¼ÉA§ 2 «¨sÁUÀUÀ½zÀÝªÀÅ.
 ¸ÁÜ¬Ä¸ÉÃ£ÉAiÉÄAzÀgÉ “¸ÁªÀiÁæl£À CxÀªÁ gÁd£À ¸ÉÊ£Àå” JvÀÄÛªÀ½AiÉÄAzÀgÉ (ªÀiÁAqÀ°ÃPÀgÀ ¸ÉÊ£Àå). £ËPÁ¥ÀqÉ (ºÀqÀUÀÄ
¸ÉÊ£ÀåzÀ) §UÉÎAiÀÄÆ ¥Àæ¨sÀÄ ±Á¸À£ÀzÀ°è G¯ÉèÃR«zÉ.
£ÁAiÀÄPÀgÀ ¥ÀzÀÞw / CªÀÄgÀ £ÁAiÀÄAPÀgÀ ¥ÀzÀÞw –
58
EzÀÄ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ ‘¸ÉÊ£ÀåzÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ’ ªÀÄvÀÄÛ ‘DyðPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ’AiÀiÁVvÀÄÛ. «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸ÀgÀÄ vÁªÀÅ ¸ÉÆÃ°¹zÀ
gÁdgÀ£ÀÄß ¸ÁªÀÄAvÀgÀ£ÁßV ªÀiÁrPÉÆAqÀÄ, CªÀjAzÀ ¥Àæw ªÀµÀð PÀ¥Àà PÁtÂPÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÊ£Àå ¸ÀºÀPÁgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄÄwÛzÀÝgÀÄ.
»ÃUÉ ¸ÉÊ¤PÀ ¸ÉÃªÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÀtPÁ¹£À ¸ÉÃªÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄwÛzÀÝ ¸ÁªÀÄAvÀgÀ£ÀÄß £ÁAiÀÄPÀgÀÄ, CªÀÄgÀ £ÁAiÀÄPÀgÀÄ, CxÀªÁ £ÁAiÀÄAPÀgÀgÀÄ
J£ÀÄßwÛzÀÝgÀÄ.
¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÀÄß gÁdåUÀ¼ÁV / ¥ÁæAvÀåUÀ¼ÁV «¨sÁV¹zÀÄÝ PÉ®ªÀÅ ¨sÁUÀUÀ¼À°è ¥ÁæAwÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀªÀ£ÀÄß ªÀÄAqÀ®ªÉAvÀ®Æ
¸ÀºÀ PÀgÉAiÀÄÄwÛzÀÝgÀÄ. gÁdåªÀ£ÀÄß ‘«µÀAiÀÄ CxÀªÁ ªÀAvÉ’ JAzÀÄ «¨sÁV¸À¯ÁVvÀÄÛ. ¥Àæw «µÀAiÀÄPÀÆÌ ¹ÃªÉÄ CxÀªÁ £ÁqÀÄ JA§
G¥À «¨sÁUÀ«vÀÄÛ. PÀA¥Àt / ¸ÀÜ¼À UÁæªÀÄUÀ¼À UÀÄA¥ÀÄ ºÁUÀÆ UÁæªÀÄUÀ½zÀÝªÀÅ.
¥Àæw UÁæªÀÄzÀ°è UËqÀ, vÀ¼ÀªÁgÀ, PÀjtÂvÀ JA§ C¢üPÁjUÀ½zÀÝgÀÄ.
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ ¸ÀªÀiÁd
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ ¸ÀªÀiÁdªÀÅ ¥ÁgÀA¥ÀjPÀ ªÀuÁð±ÀæªÀÄzÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É gÀavÀªÁVvÀÄÛ. DzÀÝjAzÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ°è ¨ÁæºÀät,
PÀëwæAiÀÄ, ªÉÊ±Àå, ±ÀÆzÀægÉAzÀÄ «¨sÀf¸À¯ÁVvÀÄÛ.
1) ¨ÁæºÀät ªÀUÀðªÀÅ CvÀåAvÀ §°µÀ× ºÁUÀÆ ¥Àæ¨sÁªÀ±Á° ªÀUÀðªÁVvÀÄÛ. gÁdUÀÄgÀÄUÀ¼ÁV, ¥ÀÄgÉÆÃ»vÀgÁV, gÁdå¥Á®gÁV,
zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÁV ¥Áæ§®åUÀ½¹zÀgÀÄ. gÁd£ÀÄ EªÀjUÉ ºÀ½îUÀ¼À£ÀÄß zÁ£ÀªÁV ¤ÃqÀÄwÛzÀÝ£ÀÄ.
2) PÀëwæAiÀÄ ªÀUÀð:- «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÉÊ²µÀÖöåªÉÃ£ÉAzÀgÉ PÀëwæAiÀÄzÀ ¥Áæ§®å«®è¢gÀÄªÀÅzÀÄ. PÁgÀt ªÁå¥ÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀÈ¶PÀ
ªÀUÀðzÀªÀgÀ ¥ÁæzsÁ£ÀåvÉ.
3) ªÉÊ±Àå ªÀUÀð:- §tfUÀgÀÄ, £ÉÃPÁgÀgÀÄ, PÉÆªÀÄänUÀgÀÄ, eÉÊ£ÀgÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀªÀgÀÄ ªÉÊ±ÀågÁVzÀÝgÀÄ. zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ½UÉ, ²PÀët ¸ÀA¸ÉÜUÉ,
zsÁ«ÄðPÀ PÁAiÀÄðPÀæªÄÀ UÀ½UÉ GzÁgÀ zÁ£À ¤ÃqÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
4) ±ÀÆzÀæ ªÀUÀð:- J®è ªÀUÀðUÀ½UÀÆ ¸ÀºÁAiÀÄPÀgÁVzÀÝgÀÄ.
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ DyðPÀvÉ:-
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀ CgÀ¸ÀgÀÄ GvÀÛªÀÄ DyðPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ gÀÆ¦¹PÉÆArzÀÝgÀÄ. «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædåPÉÌ DzÁAiÀÄªÀÅ C£ÉÃPÀ
ªÀÄÆ®UÀ½AzÀ §gÀÄwÛvÀÄÛ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ ¨sÀÆ PÀAzÁAiÀÄ, UÉÆÃªÀiÁ¼À vÉjUÉ, UÀtÂ, CgÀtå gÀ¸ÉÛ vÉjUÉ, ¨sÀÆ PÀAzÁAiÀÄ DzÁAiÀÄzÀ
¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄÆ®ªÁVvÀÄÛ. GvÀà£ÀßzÀ ±ÉÃPÀqÁ 1/6 £ÉÃ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¨sÀÆ PÀAzÁAiÀÄªÁV ªÀ¸ÀÆ° ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝgÀÄ. ¨sÀÆ PÀAzÁAiÀÄ
E¯ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß “CzsÁªÀuÉ” JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄwÛzÀÝgÀÄ.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ CgÀ¸ÀgÀÄ ¨ÁæºÀätgÀ ªÉÄÃ®Æ vÉjUÉ «¢ü¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ CªÀgÀÄ vÀªÀÄä ¸ÀA¥ÀwÛ£À ªÉÄÃ¯É ±ÉÃPÀqÁ 1/20 £ÉÃ
¨sÁUÀªÀ£ÀÄß vÉjUÉAiÀiÁV ¤ÃqÀ¨ÉÃQvÀÄÛ. zÉÃªÀ¸ÁÜ£ÀzÀ ¸ÀA¥ÀwÛ£À ªÉÄÃ¯É 1/30 £ÉÃ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß vÉjUÉAiÀiÁV ¤ÃqÀ¨ÉÃQvÀÄÛ.
 DªÀÄzÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ªÉÄÃ¯É “¸ÀÜ¼ÁzÁAiÀÄA” JA§ vÉjUÉ ªÀÄvÀÄÛ gÀ¦üÛ£À ªÉÄÃ¯É “ªÀiÁUÁðzÁAiÀÄA” JA§ gÀ¸ÉÛ ¸ÀÄAPÀ
«¢ü¸À¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ.
 ªÁå¥ÁgÀªÀÅ DAvÀjPÀªÁV ªÀÄÄ¹èA ªÁå¥ÁjUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ »AzÀÆ ±ÉnÖUÀ¼À C¢üÃ£ÀzÀ°èvÀÄÛ. CAPÉÆÃ¯Á, ºÉÆ£ÁßªÀgÀ,
¨sÀlÌ¼À, ªÀÄZÀ°Ã¥ÀlÖtUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR §AzÀgÁVzÀÝªÀÅ.
 PÀÄzÀÄgÉ, vÁªÀÄæ, gÉÃµÉäUÀ¼À£ÀÄß DªÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÀÌgÉ, G¥ÀÄà, ¸ÁA¨ÁgÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR gÀ¥sÀÄÛªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÁVzÀÝªÀÅ.
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀ zsÁ«ÄðPÀvÉ
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁælgÀÄ vÀªÀÄä ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è “UÉÆÃ ¨ÁæºÀät ¥Àæw¥Á®£ÁZÁgÀå” “»AzÀÄgÁAiÀÄ ¸ÀÄgÀvÁæt” JA§
C£ÉÃPÀ ©gÀÄzÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝgÀÄ. ¸ÀPÀ® ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄªÀ£ÀÄß gÀQë¹zÀÝgÀÄ.
 ºÀjºÀgÀ §ÄPÀÌgÀÄ ±ÀÈAUÉÃjAiÀÄ ªÀÄoÀPÉÌ C¥ÁgÀ zÁ£À-zÀwÛAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃrzÀÝgÀÄ. ºÁUÀÆ ±ÉÊªÀ zsÀªÀÄðªÀ£ÀÄß ¥Á°¸ÀÄwÛzÀÝgÀÆ
PÀÆqÀ “ªÀgÁºÀ” ¯ÁAbÀ£ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝgÀÄ.
 ¥ËæqsÀ zÉÃªÀgÁAiÀÄ, PÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄgÀÄ vÀªÀÄä D¸ÁÜ£ÀUÀ¼À°è PÀÄgÁ£ï£À ¥ÀæwAiÀÄ£ÀÄß Ej¹PÉÆArzÀÝgÀÄ. C®èzÉ ªÀÄÄ¹èAgÀ£ÀÄß
¸ÀPÁðgÀzÀ G£ÀßvÀ ºÀÄzÉÝUÀ½UÉ £ÉÃªÀÄPÀ ªÀiÁrzÀÝgÀÄ.
59
 £ÁUÀgÀ ¥ÀÆeÉ C¹ÛvÀézÀ°èvÀÄÛ. eÉÊ£À ªÀÄvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨ËzÀÞ ªÀÄvÀUÀ¼ÀÄ ªÀiÁ£ÀåvÉ ¥ÀqÉ¢zÀÝªÀÅ.
 PÉæöÊ¸ÀÛ zsÀ«ÄÃðAiÀÄjUÉ PÀgÁªÀ½ wÃgÀ ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ°è £É¯É¸À®Ä CªÀPÁ±À ªÀiÁrPÉÆlÖgÀÄ.
 »ÃUÉ ¸ÀªÀðzsÀªÀÄð ¥Àj¥Á®PÀgÁV «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸ÀgÀÄ ±ÉæÃµÀ×vÉ ªÉÄgÉ¢zÁÝgÉ.
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ PÀ¯ÉUÀ¼ÀÄ
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀ CgÀ¸ÀgÀÄ zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ J¯Áè ¨sÁµÉUÀ½UÀÆ ¥ÉÆæÃvÁìºÀ ¤ÃrzÀÝgÀÄ. DzÀÝjAzÀ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ, PÀ£ÀßqÀ, vÀ«Ä¼ÀÄ,
vÉ®ÄUÀÄ »ÃUÉ J¯Áè ¨sÁµÉUÀ¼À®Æè ¸Á»vÀå gÀZÀ£ÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ.
¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¸Á»vÀå
 PÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ – PÀÈµÀÚ zÉÃªÀgÁAiÀÄ ¸ÀévÀ: «zÁéA¸À£ÁVzÀÄÝ eÁA§ªÀw PÀ¯Áåt, ªÀÄzÀ®¸À ZÀjvÀA, gÀ¸ÀªÀÄAdj JA§
PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÁÝ£É.
 wgÀÄªÀÄ¯ÁA¨É – ªÀgÀzÁA©PÁ ¥ÀjtAiÀÄ JA§ PÀÈw gÀa¹zÁÝ£É.
 UÀAUÁzÉÃ« - «ÃgÀ PÀA¥ÀgÁAiÀÄ ZÀjvÀA / ªÀÄzsÀÄgÀ «dAiÀÄA »ÃUÉ E£ÀÄß C£ÉÃPÀgÀÄ ¸ÀA¸ÀÌøvÀzÀ°è PÀÈw gÀa¹zÁÝgÉ.
PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀå:-
1) ©üÃªÀÄ PÀ«AiÀÄ - “zsÀªÀÄð ¥ÀÄgÁt” PÀÈw
2) PÀÄªÀiÁgÀªÁå¸À - UÀzÀÄV£À ¨sÁgÀvÀ
3) ZÁªÀÄgÀ¸À£À - ¥Àæ¨sÀÄ°AUÀ °Ã¯É
4) gÀvÁßPÀgÀªÀtÂðAiÀÄ - ¨sÀgÀvÉÃ±À ªÉÊ¨sÀªÀ
5) PÀ£ÀPÀzÁ¸ÀgÀÄ - ªÉÆÃºÀ£À vÀgÀAV¤, £À¼ÀZÀjvÉ, ºÀj¨sÀQÛ ¸ÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁªÀÄzsÁ£Àå ZÀjvÉ.
PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀåPÉÌ PÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ£ÀÄ PÉÆlÖ PÉÆqÀÄUÉ¬ÄAzÀ PÀÈµÀÚ zÉÃªÀgÁAiÀÄ£À£ÀÄß “PÀ£ÁðlPÀ gÁdå gÀªÀiÁgÀªÀÄt” JA§
©gÀÄ¢zÉ.
vÉ®ÄUÀÄ ¸Á»vÀå
1) C®è¸Á¤ ¥ÉzÀÝtÚ - ªÀÄ£ÀÄZÀjvÀªÀÄÄ
2) £ÀA¢ wªÀÄätÚ - ¥ÁjeÁvÀ ¥ÀºÀgÀtªÀÄÄ
3) £ÁZÀ£À ¸ÉÆÃªÀÄ - GvÀÛgÀ ºÀj«¯Á¸À
4) PÀÈµÀÚ zÉÃªÀgÁAiÀÄ - CªÀÄÄPÀÛªÀiË®åzÀ
vÉ®ÄUÀÄ ¸Á»vÀåPÉÌ ¤ÃrzÀ PÉÆqÀÄUÉ¬ÄAzÀ ²æÃ PÀÈµÀz

Ú ÉÃªÀgÁAiÀÄ£À£ÀÄß ‘DAzsÀæ ¨sÉÆÃd” JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ.
avÀæPÀ¯É:- «gÀÆ¥ÁPÀë zÉÃªÁ®AiÀÄ ºÀA¦AiÀÄ zÉÆqÀØ ªÀÄAl¥ÀzÀ ªÉÄÃ¯ÁÒªÀtÂAiÀÄ°è ¨sÀªÀåªÁzÀ avÀæªÀiÁ¯ÉUÀ½AzÀ vÀÄA©zÉ.
«zÁågÀtågÀ ¥À®èQÌAiÀÄ avÀU
æ À¼ÀÄ, zÀ±ÁªÀvÁgÀ, gÁªÀÄ«ªÁºÀ, ªÀÄÄAvÁzÀ C£ÉÃPÀ ªÀtðavÀæUÀ½ªÉ.
¯ÉÃ¥ÁQë:– E°è gÁªÀiÁAiÀÄt, ªÀÄºÁ¨sÁgÀvÀ, ²ªÀ¥ÀÄgÁtzÀ avÀæUÀ½ªÉ. GzÁ:- gÁªÀiÁªÀvÁgÀ, QgÁvÁdÄð¤ÃAiÀÄ, PÀÈµÀÚ£À £ÀÈvÀå
EvÁå¢ avÀæUÀ½ªÉ.
£ÀÈvÀå – «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ PÁ®zÀ°è £ÀÈvÀå ¥ÀæªÀÄÄR PÀ¯ÉAiÀiÁVvÀÄÛ. £ÀvÀð£À ªÀiÁqÀ®Ä zÉÃªÀzÁ¹AiÀÄjzÀÝgÀÄ. gÁdgÀ D¸ÁÜ£ÀzÀ°è
£ÀvÀðQAiÀÄjUÉ «±ÉÃµÀ UËgÀªÀ«vÀÄÛ. gÁdgÀÄ £ÀÈvÀåUÁwðAiÀÄjUÉ ¸À£Áä¤¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼À®Æè £Álå ¥ÀæzÀ±Àð£À £ÀqÉAiÀÄÄwÛvÀÄÛ.
²®àPÀ¯ÉAiÀÄ®Æè PÀÆqÁ £ÀÈvÀå, PÉÆÃ¯ÁlzÀ zÀÈ±ÀåUÀ½ªÉ.
¸ÀAVÃvÀ:- «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ CgÀ¸ÀgÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ±Á¹ÛçÃAiÀÄ ¸ÀAVÃvÀªÀ£ÉßÃ ±ÀÄzÀÞ gÀÆ¥ÀzÀ°è ¨É¼É¹, ¥ÉÆÃ¶¹, gÀQë¹zÀgÀÄ. CzÀ£ÀÄß
“PÀ£ÁðlPÀ ¸ÀAVÃvÀ” JAzÀÄ PÀgÉ¢zÁÝgÉ. «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ PÁ®zÀ°è 9 ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀAVÃvÀ «zÁéA¸ÀjzÀÝgÀÄ. EªÀgÀ£ÀÄß “¸ÀAVÃvÀ ±Á¸ÀÛç
£ÀªÀgÀvÀßgÉAzÀÄ” PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ.
60
 «zÁågÀtågÀÄ “¸ÀAVÃvÀ¸ÁgÀ” JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÁÝgÉ.
 ¥ÀÄgÀAzÀgÀ zÁ¸ÀgÀ£ÀÄß “PÀ£ÁðlPÀ ¸ÀAVÃvÀ ¦vÁªÀÄºÀ” JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ. EªÀgÀÄ “ªÀiÁAiÀÄªÀiÁ¼ÀªÀUË¼À” JA§ ºÉÆ¸À
gÁUÀªÀ£ÀÄß ±ÉÆÃ¢ü¹zÀgÀÄ.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ ªÁ¸ÀÄÛ²®à – EªÀgÀ ªÁ¸ÀÄÛ²®à ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ‘zÁæ«qÀ’ ±ÉÊ°AiÀÄ°è ¤ªÀiÁðt ªÀiÁrzÁÝgÉ. «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ
ªÁ¸ÀÄÛ²®àzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀëtUÀ¼ÉAzÀgÉ zÉÃªÀ¸ÁÜ£ÀzÀ zÁégÀzÀ ªÉÄÃ¯É «ªÀiÁ£À / UÉÆÃ¥ÀÄgÀzÀ ¤ªÀiÁðt EzÀ£ÀÄß ‘gÁAiÀÄ
UÉÆÃ¥ÀÄgÀ’ J£ÀÄßªÀgÀÄ.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ CgÀ¸ÀgÀÄ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼À°è PÀ¯Áåt ªÀÄAl¥À, ªÀ¸ÀAvÀ ªÀÄAl¥À, ¤ªÀiÁðt ªÀiÁrzÁÝgÉ. zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼À°è
UÀ¨sÀðUÀÄr, CAvÀgÁ¼À, ¸ÀÄPÀ£Á¹, £ÀªÀgÀAUÀUÀ¼ÉA§ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛzÉ.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ PÁ®zÀ ªÁ¸ÀÄÛ²®àªÀ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ºÀA¦, ±ÀÈAUÉÃj, PÁ¼ÀºÀ¹Û, wgÀÄ¥Àw, ¯ÉÃ¥ÁQë, ªÀÄÆqÀ©zÉæUÀ¼À°è
PÁt§ºÀÄzÁVzÉ.
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ªÁ¸ÀÄÛ²®àªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ.

1) «zÁå±ÀAPÀgÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ 2) «dAiÀÄ «oÀ×® zÉÃªÁ®AiÀÄ 3) ¥ÀA¥ÁªÀw zÉÃªÁ®AiÀÄ 4) CZÀÄåvÀgÁAiÀÄ zÉÃªÁ®AiÀÄ.
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ²®à – «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ CgÀ¸ÀgÀÄ ¤«Äð¹zÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼À°è «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ PÁ®zÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄÆwð²®àUÀ¼ÉAzÀgÉ,
«dAiÀÄ «oÀ×® ¸Áé«Ä PÁ½AiÀÄ zÀªÀÄ£À, PÀÈµÀÚ, wæ«PÀæªÀÄ, AiÉÆÃUÀ £ÀgÀ¹AºÀ, PÀqÀ¯ÉPÁ¬Ä UÀt¥À, ¸Á¹ªÉPÁ¼ÀÄ UÀt¥À ªÀÄÆwð.
ºÀeÁgÀ gÁªÀÄ¸Áé«Ä zÉÃªÁ®AiÀÄzÀ DªÀgÀtzÀ°ègÀÄªÀ ºÀ£ÀÄªÀiÁ£À eÁA§ÄªÀw, ªÉÃtÄUÉÆÃ¥Á®, ¯ÉÃ¥ÁQëAiÀÄ°ègÀÄªÀ £ÀlgÁd,
UÀAUÁzsÀgÀ, CzsÀð£ÁjÃ±ÀégÀ, §ÈºÀvï ¸À¥Àð, ²ªÀ°AUÀ ªÀÄvÀÄÛ CµÀÖ ¢PÁà®PÀgÀ «UÀæºÀUÀ¼À£ÀÄß £ÉÆÃqÀ§ºÀÄzÁVzÉ.
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀ PÀÄjvÀÄ «zÉÃ²UÀgÀ «ªÀgÀuÉ

1) ¤PÉÆÃ¯ÉÆÃ PÁAn – MAzÀ£ÉÃ zÉÃªÀgÁAiÀÄ£À PÁ®zÀ°è Qæ.±À. 1420 gÀ°è El°AiÀÄ ¥ÀæªÁ¹UÀ£ÁzÀ FvÀ£ÀÄ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ
¸ÀA¸ÁÜ£ÀPÉÌ ¨sÉÃn ¤ÃrzÀ£ÀÄ. FvÀ£ÀÄ gÀa¹zÀ PÀÈw “LE VOYAGE AUX INDES“ £À°è «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ 60 ªÉÄÊ°
¸ÀÄvÀÛ¼ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. E°è 5 ®PÀë d£ÀjzÁÝgÉ. E°è ¢Ã¥ÁªÀ½ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄºÁ£ÀªÀ«ÄUÀ¼À£ÀÄß ªÉÊ¨sÀªÀ¢AzÀ DZÀj¸ÀÄªÀgÀÄ.
2) C§ÄÝ¯ï gÀeÁPï (1443) FvÀ£ÀÄ ¥À¶ðAiÀiÁ zÉÃ±ÀzÀ ¥ÀæªÁ¹UÀ. FvÀ£ÀÄ ¥ËæqsÀ zÉÃªÀgÁAiÀÄ£À D¸ÁÜ£ÀPÉÌ ¨sÉÃn ¤ÃrzÀÝ£ÀÄ.
EªÀ£ÀÄ “EAvÀºÀ £ÀUÀgÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¨ÉÃgÉÆAzÀÄ EgÀ¯ÁgÀzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £À£Àß PÀtÄÚUÀ¼ÀÄ PÀAr¯Áè ªÀÄvÀÄÛ Q«UÀ¼ÀÄ EAvÀºÀ £ÀUÀgÀzÀ
§UÉÎ PÉÃ½¯Áè. zÉÃªÀgÁAiÀÄ£ÀAvÀºÀ zÉÆgÉ ªÀÄvÉÆÛ§âj®è JAzÀÄ ºÁr ºÉÆUÀ½zÁÝ£É.
3) qÀÄgÉÃl ¨Á§Æð¸À - ¥ÉÆÃZÀÄðUÀ¯ï ¥ÀæªÁ¹UÀ ªÀtÂð¹gÀÄªÀAvÉ “«dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¨sÀªÀå ªÀÄvÀÄÛ ²æÃªÀÄAvÀªÁVzÉ” «±Á® CgÀªÀÄ£É
©Ã¢UÀ¼ÀÄ, ¨sÀªÀ£ÀUÀ¼ÀÄ, zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ PÀAUÉÆ½¸ÀÄwÛªÉ. E°è£À gÁdgÀÄ PÀgÀÄuÁªÀÄ¬ÄUÀ¼ÀÄ, CgÀªÀÄ£ÉAiÀÄ ¨ÁV°£À°è ¹ÛçÃAiÀÄgÀÄ
PÁAiÀÄÄwÛzÀÝgÀÄ.
4) qÉÆ«ÄAUÉÆ ¥sÀAiÀiÁ¸ï (1520) – EªÀ£ÀÄ ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ï ¥ÀæªÁ¹UÀ. vÀ£Àß “PÉÆæ¤AiÀÄ qÀ¸ï j¬Ä¸ï r ©¸Àß£ÀUÀ” JA§ PÀÈwAiÀÄ°è
¸ÁªÀiÁædåzÀ°è C£ÉÃPÀ PÀgÁªÀ½ wÃgÀUÀ½ªÉ. C¯Éè¯Áè ±ÁAw ¸ÀÄªÀåªÀ¸ÉÜ EzÉ. “gÉÆÃA £ÀUÀgÀQÌAvÀ zÉÆqÀØzÀÄ” ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄAzÀgÀªÁzÀÄzÀÄ
zÀ¸ÀgÁ GvÀìªÀ CxÀªÁ ªÀÄºÁ£ÀªÀ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ªÉÊ¨sÀªÀ¢AzÀ DZÀj¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
5) ¥ÉgÉÆÃ£ÉÆÃ £ÀÆå¤eï – FvÀ ¥ÉÆÃZÀÄðVÃ¸ï ¥ÀæªÁ¹UÀ. FvÀ£ÀÄ Qæ.±À. 1535 gÀ CZÀÄåvÀgÁAiÀÄ£À D¸ÁÜ£ÀPÉÌ ¨sÉÃn ¤ÃrzÀÝ£ÀÄ.
FvÀ£ÀÄ PÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ£À ºÀwÛgÀ PÀÄgÁ£À ¥Àæw EvÀÄÛ. ªÀÄºÁ£ÀªÀ«Ä ºÀ§âªÀ£ÀÄß ªÉÊ¨sÀªÀªÁV DZÀj¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. CAwªÀÄ ¢£À 25
PÉÆÃtUÀ¼ÀÄ, 4500 PÀÄjUÀ¼À£ÀÄß §° PÉÆqÀ¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ.
6) CxÀ£À¹AiÀÄ£ï ¤PÉn£ï (1570) – FvÀ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀPÉÌ ¨sÉÃn ¤ÃrzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÁ¹UÀ. FvÀ£À §gÀªÀtÂUÉAiÀÄÄ ¸ÀºÀ ªÉÊ¨sÀªÀzÀ
ºÀA¥É ºÁ¼ÀÄ ºÀA¦AiÀiÁVzÀÝ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛzÉ.
zsÁ«ÄðPÀ ¥ÀAxÀUÀ¼ÀÄ
±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄðgÀÄ –
61
¨sÁgÀwÃAiÀÄ zsÁ«ÄðPÀ EwºÁ¸À ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgÀA¥ÀgÉAiÀÄ°è ±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄðjUÉ C¢éwÃAiÀÄ ¸ÁÜ£À«zÉ. vÀªÀÄä CzÉéöÊvÀ ¹zÁÞAvÀzÀ
ªÀÄÆ®PÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ zsÀªÀÄð ¥ÀgÀA¥ÀgÉAiÀÄ£ÀÄß G£ÀßvÀ ¸ÁÜ£ÀPÉÌ PÉÆAqÉÆAiÀÄÝgÀÄ. Qæ.±À. 788 gÀ°è PÉÃgÀ¼ÀzÀ PÁ®r JA§°è
d¤¹zÀgÀÄ. UÀÄgÀÄ UÉÆÃ«AzÀ ¨sÀUÀªÀvÁàzÀPÀgÀÄ EªÀgÀ UÀÄgÀÄUÀ¼ÀÄ.
CzÉéöÊvÀ ¹zÁÞAvÀ / PÁ¯ÁzÉéöÊvÀ

CzÉéöÊvÀ JAzÀgÉ fÃªÁvÀä ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgÀªÀiÁvÀä JgÀqÀÄ MAzÉÃ JA§xÀð §gÀÄvÀÛzÉ. ªÉÆÃPÀë ¥ÀqÉzÁUÀ fÃªÁvÀä
¥ÀgÀªÀiÁvÀä£ÉÆA¢UÉ MAzÁUÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÉÃ CzÉéöÊvÀ zÀ±Àð£À.
 §æºÀä£ÉÃ ¸ÀvÀå G½zÀ dUÀvÉÛ¯Áè ªÀiÁAiÀÄ JAzÀÄ ¥Àw
æ ¥Á¢¹zÀgÀÄ. F «±ÀéPÉÌ §æºÀä£À£ÀÄß ©lÖgÉ ¥ÀævÉåÃPÀ C¹ÛvÀé«®è.
 DvÀä §æºÀä£À°è ¸ÉÃgÀÄªÀÅzÉÃ ªÉÆÃPÀë. DvÀäPÉÌ ªÀÄÄQÛ ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä CjªÀÅ ªÀÄvÀÄÛ eÁÕ£À CUÀvÀå. DzÀÝjAzÀ ªÉÆÃPÀë ¸ÁzsÀ£ÉUÉ
eÁÕ£ÀªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¹zÀgÀÄ. ¨sÀQÛ ªÀÄvÀÄÛ eÁÕ£ÀUÀ¼ÉgÀqÀÄ EzÀgÀ ¥ÀæzsÁ£À ®PÀët “eÁÕ£À” ¨ÉÃPÉAzÀgÉ ¨sQÀ ÛAiÀÄÆ ¨ÉÃPÀÄ
JAzÀÄ ¥Àæw¥Á¢¹zÀgÀÄ.
 “CºÀA §æºÁä¹ä” CAzÀgÉ £Á£ÉÃ §æºÀä. EzÀÄ EªÀgÀ G¥À¤µÀwÛ£À ¸ÁgÀªÁVzÉ.
vÀªÀÄä vÀvÀé ¹zÁÞAvÀzÀ ¥ÀæZÁgÀPÁÌV F PÉ¼ÀV£À ¦ÃoÀªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÁÝgÉ.

¥ÀÄj (Mj¸Áì) - ¥ÀÆªÀð
zÁégÀPÉ (UÀÄdgÁvï) - ¥À²ÑªÀÄ
§zÀj (G.¥ÀæzÉÃ±À) - GvÀÛgÀ
±ÀÈAUÉÃj (PÀ£ÁðlPÀ) - zÀQët
F ªÉÄÃ°£À¯Áè ¦ÃoÀUÀ¼À£ÀÄß °ªÀiÁßAiÀÄ / ªÉÃzÁzsÀåAiÀÄ£À ¦ÃoÀUÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ. F ªÉÄÃ°£À ¦ÃoÀUÀ½UÉ¯Áè ±ÀAPÀgÀgÉÃ

ªÉÆzÀ°UÀgÀÄ. ºÁUÁV F ±ÀAPÀgÀgÀ£ÀÄß D¢ ±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄð JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄªÀgÀÄ.
 ±ÀAPÀgÀgÀÄ ªÀiÁAiÉÄAiÀÄ PÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¨ËzÀÞ ªÀiÁzsÀå«ÄPÀ zÀ±Àð£À¢AzÀ ¥ÉæÃjvÀªÁzÀÄzÀÄ JAzÀÄ CªÀgÀ «gÉÆÃ¢üUÀ¼ÀÄ
±ÀAPÀgÁZÁAiÀÄðgÀ£ÀÄß “¥ÀæZÀÑ£Àß §ÄzÀÞ” JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
gÁªÀiÁ£ÀÄeÁZÁAiÀÄð:-
EªÀgÀÄ ¥ÀjZÀ¬Ä¹zÀ ªÉÊ¢PÀ ¹zÁÞAvÀªÉÃ «²µÁÖzÉéöÊvÀ ¹zÁÞAvÀ CxÀªÁ ²æÃ ªÉÊµÀÚªÀ ¹zÁÞAvÀ.
EªÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ:-

1) ±ÀAPÀgÀgÀ CzÉéöÊvÀ ¹zÁÞAvÀªÀ£ÀÄß ¤gÁPÀj¹zÀgÀÄ.
2) §æºÀä ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ PÀvÀÈ ¸ÀªÀðfÃ«UÀ¼À DgÁzsÀPÀ, ¤AiÀÄAvÀæPÀ CªÀ£ÉÃ §æºÀä CªÀ£ÀÄ ¸ÀªÁðAvÀAiÀiÁð«Ä CªÀ£À ¸ÀégÀÆ¥ÀzÀ ¥Àæw
ªÀ¸ÀÄÛ«£À PÀtPÀtzÀ°èAiÀÄÆ EgÀÄªÀ£ÀÄ.
3) ¨sÀQÛ¬ÄAzÀ ªÀiÁvÀæ KPÁUÀævÉ, DvÀä±ÀÄ¢ÞAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. DUÀ §æºÀä / F±ÀégÀ ªÉÆÃPÀëªÀ£ÀÄß PÀgÀÄtÂ¸ÀÄªÀgÀÄ.
4) ¨sÀQÛ ªÀiÁUÀð C£ÀÄ¸Àj¸À®Ä AiÀiÁªÀ PÀÄ®UÉÆÃvÀæªÀÅ CqÀØ §gÀÄªÀÅ¢®è. EzÀPÉÌ ¨ÉÃPÁVgÀÄªÀÅzÀÄ “DvÀä ±ÀÄ¢Þ” ªÀÄvÀÄÛ KPÁUÀævÉ.
zÉÃªÀgÀ°è ¨sÀQÛ, zÉÃªÀgÀ zÀÈ¶ÖAiÀÄ°è “¸ÀªÀðgÀÄ ¸ÀªÀiÁ£ÀgÀÄ”.
 EªÀgÀÄ ªÉÃzÁAvÀ ¸ÁgÀ, ªÉÃzÁAvÀ ¢Ã¥À, ªÉÃzÁAvÀ ¸ÀÆvÀæ, ªÉÃzÁAvÀ ¸ÀAUÀæºÀ, ²æÃ ¨sÁµÀå ªÀÄÄAvÁzÀ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß
gÀa¹zÁÝgÉ.
ªÀÄzsÁéZÁAiÀÄðgÀÄ:-
ªÀÄzsÁéZÁAiÀÄðgÀÄ PÀ£ÁðlPÀzÀ GqÀÄ¦ f¯ÉèAiÀÄ “¥ÁdPÀ” UÁæªÀÄzÀªÀgÀÄ.
EªÀgÀÄ zÁégÀPÉAiÀÄ°è zÉÆgÉvÀ PÀÈµÀÚ£À «UÀæºÀªÀ£ÀÄß vÀAzÀÄ GqÀÄ¦AiÀÄ°è ¥ÀæwµÁ×¥À£É ªÀiÁrzÀgÀÄ. ªÀÄvÀÄÛ PÀÈµÀÚ£À
ªÀÄ»¶gÀ(¥ÀwßAiÀÄgÀÄ) ¸ÀAPÉÃvÀªÁV CµÀÖªÀÄoÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ.
62
1) ¸ÉÆzÉ ªÀÄoÀ 2) ¥ÉÃeÁªÀgÀ ªÀÄoÀ 3) ²gÀÆgÀÄ ªÀÄoÀ 4) PÁtÂAiÀÄÆgÀÄ ªÀÄoÀ 5) ¥À°ªÀiÁgÀÄ ªÀÄoÀ
6) CzÀªÀiÁgÀÄ ªÀÄoÀ 7) PÀÈµÁÚ¥ÀÄgÀ ªÀÄoÀ 8) ¥ÀÄwÛUÉ ªÀÄoÀ
ªÀÄzsÁéZÁAiÀÄðgÀ ¨ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ
 EªÀgÀÄ ¥Àæw¥Á¢¹zÀ ¹zÁÞAvÀªÀ£ÀÄß “zÉéöÊvÀ ¹zÁÞAvÀ” JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ. zÉéöÊvÀ JAzÀgÉ “fÃªÁvÀä ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgÀªÀiÁvÀä
JA§ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉAiÀiÁzÀ JgÀqÀÄ DvÀäUÀ¼ÀÄ”. F zÉéöÊvÀ ¹zÁÞAvÀPÉÌ ªÀÄÆ® UËvÀªÀÄ£À £ÁåAiÀÄ, PÀ¦®£À ¸ÁARå.
¥ÀvÀAd°AiÀÄ AiÉÆÃUÀ zÀ±Àð£À, PÀuÁzÀ£À ªÉÊ±ÉÃ¶PÀ ¹zÁÞAvÀUÀ¼ÀÄ.
 zÉéöÊvÀ ¹zÁÞAvÀªÀÅ ºÀjAiÉÄÃ ¥ÀgÀ§æºÀä. FvÀ£ÀÄ ¸ÀªÉÇÃðvÀÛªÀÄ. dUÀvÀÄÛ ªÀiÁAiÉÄAiÀÄ®è, fÃªÁvÀä ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgÀªÀiÁvÀägÀ £ÀqÀÄªÉ
¨sÉÃzÀ«zÉ. fÃªÀUÀÄtªÉ®è ¥ÀgÀªÀiÁvÀä£À C£ÀÄZÀgÀgÀÄ. fÃªÁvÀä ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgÀªÀiÁvÀägÀ°è GZÀÒ-¤ÃZÀ JA§ ¨sÉÃzÀ«zÉ.
 ªÀÄzsÁéZÁAiÀÄðgÀÄ ±ÀAPÀgÁZÁgÀågÀ CzÉéöÊvÀ ¹zÁÞAvÀªÀ£ÀÄß RAr¹zÁÝgÉ. CªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ fÃªÁvÀä ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgÀªÀiÁvÀä
JgÀqÀÆ MAzÉÃ C®è. CªÉgÀqÀÄ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ fÃªÁvÀägÉ®è ¥ÀgÀªÀiÁvÀä£À UÉÆA¨ÉUÀ¼ÀÄ.
zÉéöÊvÀ ¹zÁÞAvÀzÀ ¥ÀæPÁgÀ dUÀwÛ£À°è ¨sÉÃzÀ ¥ÀæPÁgÀUÀ¼ÀÄ ÇÀARåªÁVªÉ. CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß LzÀÄ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À£ÁßV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ.
1) fÃªÉÃ±ÀégÀ ¨sÉÃzÀ
2) dqÀ ¨sÉÃzÀ
3) ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ dqÀ ¨sÉÃzÀ
4) dqÀ fÃªÀ ¨sÉÃzÀ
5) ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ dqÀ fÃªÀ ¨sÉÃzÀ
F LzÀ£ÀÄß “¨sÉÃzÀ ¥ÀAZÀPÀ”UÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ.
 F ªÀiÁzsÀé zÉéöÊvÀ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄªÀÅ ªÀÄÄAzÉ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ PÁ®zÀ°è zÁ¸ÀPÀÆl ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¸ÀPÀÆlzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ
PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ.
§¸ÀªÉÃ±ÀégÀ «ÃgÀ±ÉÊªÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀZÀ£À ZÀ¼ÀÄªÀ½

 ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ±ÉÊªÀ zsÀªÀÄðzÀ°è C£ÉÃPÀ ±ÁSÉUÀ½ªÉ. CzÀgÀ°è «ÃgÀ±ÉÊªÀ / °AUÁAiÀÄvÀ ¥ÀAxÀªÀÅ ±ÉÊªÀ zsÀªÀÄðzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ
¥ÀAxÀªÁVzÉ.
 Qæ.±À. 12 £ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ zsÁ«ÄðPÀ PÁæAwAiÀÄ ¥ÀæªÀvÀðPÀgÀ°è §¸ÀªÉÃ±ÀégÀgÀÄ CUÀæUÀtågÁVzÁÝgÉ.
 EªÀgÀÄ C£ÀÄ¨sÀªÀ ªÀÄAl¥ÀªÀ£ÀÄß PÀ¯ÁåtzÀ°è ¸ÁÜ¦¹zÀ ªÉÄÃ¯É «ÃgÀ±ÉÊªÀ zsÀªÀÄðPÉÌ MAzÀÄ gÀÆ¥À §A¢vÀÄ.
 ¨sÁgÀvÀzÀ°ègÀÄªÀ J¯Áè ²ªÀ±ÀgÀtgÀ£ÀÄß MAzÉÃ ªÉÃ¢PÉAiÀÄ°è vÀgÀ¨ÉÃPÀÄ J£ÀÄßªÀ GvÀÌl C©ü¯ÁµÉAiÀÄ£ÀÄß §¸ÀªÀtÚ£ÀªÀgÀÄ
ºÉÆA¢zÀÝgÀÄ. EzÀgÀ ¥Àæw¥sÀ®ªÉÃ «ÃgÀ±ÉÊªÀ zsÀªÀÄð.
 EªÀgÀÄ “±ÀQÛ «²µÁÖzÉéöÊvÀ ¹zÁÞAvÀ”zÀ ¥Àæw¥ÁzÀPÀgÁVzÁÝgÉ.
 ¥ÀgÀªÀiÁvÀä£ÀÄ ¥ÀÄgÀÄµÀ ¸ÀAPÉÃvÀªÁzÀgÉ, ±ÀQÛAiÀÄÄ ¥ÀæPÀÈwAiÀÄ ¸ÀAPÉÃvÀ. CAzÀgÉ ¥ÀÄgÀÄµÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæPÀÈwAiÀÄÄ ¸ÀÈ¶ÖAiÀÄ ªÀÄÆ®
¸ÀAPÉÃvÀUÀ¼ÁVªÉ. F ¹zÁÞAvÀªÉÃ “±ÀQÛ «²µÁÖzÉéöÊvÀ ¹zÁÞAvÀ”.
 F ¹zÁÞAvÀzÀ ¸ÁgÀªÀ£ÀÄß UÀªÀÄ¤¹zÀgÉ zsÁ«ÄðPÀ «µÀAiÀÄUÀ½VAvÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ «µÀAiÀÄUÀ½UÉ zsÁ«ÄðPÀ qsÁA©PÀvÉAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÆgÀºÁPÀÄªÀÅzÀPÉÌ AiÀÄwß¹zÁÝgÉ. vÀªÀÄä ªÀZÀ£ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ºÉÆgÀºÁQzÁÝgÉ. ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 1400 ªÀZÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß §gÉ¢gÀÄªÀ
EªÀgÀÄ “PÀÆqÀ® ¸ÀAUÀªÀÄ zÉÃªÀ” JA§ CAQvÀ £ÁªÀÄzÀ ªÀÄÆ®PÀ vÀªÀÄä ªÀZÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÃ½zÁÝgÉ.
ªÀZÀ£À ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ ªÀÄºÀvÀé:-

1) ¸ÁªÀiÁfPÀ PÁæAwUÉ zÁj
2) ªÉÊ¢PÀ ªÀåªÀ¸ÉÜUÉ «gÉÆÃzsÀ
3) PÁAiÀÄPÀvÀéPÉÌ MvÀÄÛ
4) d«ÄÃ£ÁÝj ªÀåªÀ¸ÉÜUÉ ¥ÉlÄÖ
5) zsÁ«ÄðPÀ LPÀåvÉUÉ zÁj.
63
§¸ÀªÉÃ±ÀégÀgÀÄ vÀªÀÄä ¹zÁÞAvÀzÀ°è ¸ÁzsÀ£É ªÀiÁUÀðPÉÌ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁÜ£À ¤ÃrzÁÝgÉ. ¥ÀæwAiÉÆ§â ¨sÀPÀÛ£ÀÄ “CµÁÖªÀgÀt” CxÀªÁ
8 ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥Á°¸À¨ÉÃPÉAzÀÄ w½¸ÀÄvÁÛgÉ.
1) UÀÄgÀÄ – UÀÄgÀÄ«UÉ «zsÉÃAiÀÄ£ÁVgÀÄªÀÅzÀÄ.
2) °AUÀ - ¤gÁPÁgÀ ²ªÀ£À ¥ÀæwÃPÀªÁzÀ °AUÀ ¥ÀÆf¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
3) dAUÀªÀÄ - ²ªÀ£À CªÀvÁgÀªÉAzÀÄ dAUÀªÀÄ£À UËgÀ«¸ÀÄªÀÅzÀÄ
4) ¥ÁzÉÆÃzÀPÀ – UÀÄgÀÄ CxÀªÁ dAUÀªÀÄ£À ZÀgÀuÉÆÃzÀPÀªÀ£ÀÄß PÀÄrAiÀÄÄªÀÅzÀÄ
5) ¥Àæ¸ÁzÀ - °AUÀ ªÀÄvÀÄÛ dAUÀªÀÄ¤UÉ £ÉÊªÉÃzÀåªÀ£À£ÀÄ ¸ÀªÀÄ¦ð¹zÀ £ÀAvÀgÀ G½zÀÄzÀ£ÀÄß ¸ÉÃ«¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
6) «¨sÀÆw - ºÀ¸ÀÄ«£À ¸ÀUÀtÂAiÀÄ ¨ÉgÀtÂ¬ÄAzÀ ªÀiÁrzÀ «¨sÀÆwAiÀÄ£ÀÄß zsÀj¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
7) gÀÄzÁæQë – gÀÄzÁæQë zsÀj¸À¨ÉÃPÀÄ.
8) ªÀÄAvÀæ - ¨sÀPÀÛ£ÀÄ “£ÀªÀÄ: ²ªÁAiÀÄ” J£ÀÄßªÀ ¥ÀAZÁPÀëj ªÀÄAvÀæ d¦¸À¨ÉÃPÀÄ.
F ªÉÄÃ°£À CµÁÖªÀgÀtUÀ¼ÀÄ ¨sÀPÀÛ£À£ÀÄß ¯ÉÆÃPÀzÀ PÀ®ä±À¢AzÀ zÀÆgÀ«lÄÖ ²ªÀ£À ¸À¤ß¢üAiÀÄvÀÛ ¸ÁUÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀÄvÀÛzÉ
JAzÀÄ §¸ÀªÉÃ±ÀégÀgÀÄ ºÉÃ½zÁÝgÉ / DzÀÝjAzÀ¯ÉÃ §¸ÀªÀtÚ£ÀªÀgÀ£ÀÄß ‘CµÁÖªÀgÀtUÀ¼À C¢üzÉÃªÀvÉ’ JAzÀÄ ¨sÁ«¸ÀÄvÁÛgÉ.
«ÃgÀ±ÉÊªÀ zsÀªÀÄðªÀÅ °AUÁZÁgÀ, ¸ÀzÁZÁgÀ, ²ªÁZÁgÀ, UÀÄuÁZÁgÀ, ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀÈvÁåZÁgÀUÀ¼ÉA§ “¥ÀAZÁZÁAiÀÄð”UÀ¼À §UÉÎ
w½¸ÀÄvÀÛzÉ.
CzÉÃ jÃw “µÀlì÷Ü¼À”UÀ¼À §UÉÎ ºÉÃ½zÉ. ¥ÀæwAiÉÆ§â ¨sÀPÀÛ£ÀÄ ¨sÀUÀªÀAvÀ£À ¸ÁPÁëvÁÌgÀ ºÉÆAzÀ®Ä 6 WÀlÖUÀ¼À£ÀÄß zÁl¨ÉÃPÀÄ.
CªÀÅUÀ¼ÀÄ 1) ¨sÀPÀÛ ¸ÀÜ® 2) ªÀÄºÉÃ±ÀªÀgÀ ¸ÀÜ® 3) ¥À¸
æ ÁzÀ ¸ÀÜ® 4) ¥Áæt °AUÀ ¸ÀÜ® 5) ±ÀgÀt ¸ÀÜ® 6) LPÀå ¸ÀÜ®
ºÀjzÁ¸À ZÀ¼ÀÄªÀ½
PÀ£ÁðlPÀzÀ°è £ÀqÉ¢gÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR zsÁ«ÄðPÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½UÀ¼À°è PÀÆqÁ MAzÀÄ. EzÀÄ ªÉÊµÀÚªÀ zsÀªÀÄðzÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀiÁVzÉ.
“²æÃ ºÀjAiÉÄÃ ¸ÀªÉÇÃðvÀÛªÀÄ” CªÀ£ÉÃ ¥ÀgÀªÀÄzÉÊªÀ CªÀ£À £ÁªÀÄ¸ÀägÀuÉ¬ÄAzÀ¯ÉÃ vÀªÀÄä ªÀÄÄQÛ ¸ÁzsÀåªÉAzÀÄ ¥Àæw¥Á¢¹zÀªÀgÀ£ÀÄß
ºÀjzÁ¸ÀgÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ.
 ºÀjzÁ¸ÀgÀÄ vÀªÀÄä QÃvÀð£ÉUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀªÀiÁd ªÀÄvÀÄÛ zsÀªÀÄðzÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÉ ªÀÄÄAzÁzÀgÀÄ.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸ÀgÀÄ F ZÀ¼ÀÄªÀ½UÉ ¨ÉA§® ¤ÃrzÀgÀÄ.
 EzÀÄ Qæ.±À. 15 jAzÀ 16£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀªÀgÉUÉ dgÀÄVvÀÄÛ.
 PÀ£ÀßqÀ ¨sÁµÉAiÀÄ¯ÉèÃ ¸ÀgÀ¼ÀªÁV QÃvÀð£ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÁr d£ÀjUÉ ªÀÄ£ÀzÀlÄÖ ªÀiÁrzÀgÀÄ.
 F ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ°è 2 ¥ÀAzsÀUÀ½ªÉ. 1) ªÁå¸À PÀÆl 2) zÁ¸À PÀÆl
1) ªÁå¸À PÀÆl – “£ÀgÀºÀj wÃxÀðgÀÄ” F ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ£ÀÄß ¥ÀæªÀzsÀðªÀiÁ£ÀPÉÌ vÀAzÀgÀÄ. F PÀÆlzÀ ¥ÀæªÀÄÄRgÉAzÀgÉ

 £ÀgÀºÀj wÃxÀðgÀÄ, ²æÃ ¥ÁzÀgÁAiÀÄgÀÄ, ªÁå¸ÀgÁAiÀÄgÀÄ EvÁå¢.
 £ÀgÀºÀj wÃxÀðgÀÄ QÃvÀð£ÉUÀ¼À£ÀÄß PÀ£ÀßqÀzÀ°è ªÀiÁvÀæ gÀa¹zÀgÀÄ.
¥ÀæªÀÄÄR ºÀjzÁ¸ÀgÀÄ
 £ÀgÀºÀj wÃxÀðgÀÄ – EªÀgÀÄ PÀ£ÀßqÀzÀ°è QÃvÀð£ÉUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹zÀgÀÄ. EªÀgÀ QÃvÀð£ÉUÀ¼ÀÄ ²æÃ gÀWÀÄ¥Àw JA§ CAQvÀ
£ÁªÀÄ¢AzÀ PÉÆ£ÉUÉÆ¼ÀÄîvÀÛzÉ.
 ²æÃ ¥ÁzÀgÁAiÀÄgÀÄ – vÀªÀÄä QÃvÀð£ÉUÀ¼À£ÀÄß “gÀAUÀ«oÀ®” JA§ CAQvÀ£ÁªÀÄ¢AzÀ gÀa¹zÀÝgÀÄ. EªÀgÀ£ÀÄß “ºÀjzÁ¸À
ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ ¦vÁªÀÄºÀ” JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ.
 ªÁå¸ÀgÁAiÀÄgÀÄ – PÀÈµÀÚzÉÃªÀgÁAiÀÄ£À UÀÄgÀÄUÀ¼ÁVzÀÝgÀÄ. EªÀgÀ ²µÀågÉÃ PÀ£ÀPÀzÁ¸ÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÄgÀAzÀgÀzÁ¸ÀgÀÄ.
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀPÉÌ DzsÁåwäPÀ ªÀiÁUÀðzÀ±ÀðPÀgÁVzÀÝgÀÄ.
zÁ¸À PÀÆl
64
zÁ¸À PÀÆlzÀªÀgÀÄ d£À ¸ÁªÀiÁ£ÀågÀ eÉÆvÉ ¨ÉgÉvÀÄ ªÉÊµÀª
Ú À zsÀªÀÄð ¥ÀæZÁgÀ ªÀiÁrzÀgÀÄ.
¥ÀÄgÀAzÀgÀ zÁ¸ÀgÀÄ:
 EªÀgÀÄ ¥Àæ¹zÀÞ ºÀj¨sÀPÀÛgÀÄ. EªÀgÀ ªÉÆzÀ® ºÉ¸ÀgÀÄ “²æÃ¤ªÁ¸À £ÁAiÀÄPÀ”. ²æÃ ªÁå¸ÀgÁAiÀÄgÀ ªÀÄAvÉÆæÃ¥ÀzÉÃ±À ¥ÀqÉzÀÄ,
UÀÄgÀÄ¢ÃPÉëAiÀÄ£ÀÄ ¸À«ÃPÀj¹ ²æÃ ºÀjAiÀÄ zÁ¸ÀgÁzÀgÀÄ.
 EªÀgÀ ¥ÀæSÁåvÀ QÃvÀð£ÉUÀ¼ÀÄ:- 1) “F¸À¨ÉÃPÀÄ EzÀÄÝ d¬Ä¸À¨ÉÃPÀÄ” 2) “ºÉÃ¹UÉ ¸ÀA¸ÁgÀzÀ°è D¸É ®ªÀ¯ÉÃ±À«®èzÀ ºÁUÉ”,
EvÁå¢ QÃvÀð£ÉUÀ¼À£ÀÄß vÀA§Æj »rzÀÄ ºÁqÀÄvÁÛ d£À¸ÁªÀiÁ£ÀåjUÉ fÃªÀ£ÀzÀ ªÁ¸ÀÛ«PÀvÉ. ¹ÜwPÀvÉAiÀÄ ªÀÄºÀvÀéªÀ£ÀÄß
¨ÉÆÃ¢ü¹zÀgÀÄ. vÀªÀÄä QÃvÀð£ÉUÀ¼À£ÀÄß “¥ÀÄgÀAzÀgÀ «oÀ®” JA§ CAQvÀ £ÁªÀÄ¢AzÀ gÀa¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
 ¨sÀQÛ, vÁåUÀ, vÀ£ÀäAiÀÄvÉAiÀÄ eÉÆvÉUÉ ¸ÀªÀiÁdzÀ qsÁA©PÀvÉ, ¨sÉÆÃUÀ fÃªÀ£À, eÁw ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß PÀlÄªÁV RAr¹zÀgÀÄ.
EªÀgÀ£ÀÄß “PÀ£ÁðlPÀ ¸ÀAVÃvÀ ¦vÁªÀÄºÀ” JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄªÀgÀÄ.
PÀ£ÀPÀzÁ¸À:-
 ¥ÀÄgÀAzÀgÀzÁ¸ÀgÀ ¸ÀªÀÄPÁ°Ã£ÀgÀÄ. EªÀgÀ ¥ÀÆªÀðzÀ ºÉ¸ÀgÀÄ wªÀÄä¥Àà £ÁAiÀÄPÀ, ¨ÁqÀ UÁæªÀÄzÀ°è d¤¹zÀgÀÄ. EªÀgÀÄ
ªÉÆzÀ®Ä ¸ÀÜ½ÃAiÀÄ ¥Á¼ÉÃUÁgÀgÁVzÀÝgÀÄ. PÁV£É¯ÉAiÀÄ°è ¨sÀªÀåªÁzÀ D¢PÉÃ±ÀªÀ ¸Áé«ÄAiÀÄ ªÀÄA¢gÀªÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀgÀÄ.
¥ÀæªÀÄÄR QÃvÀð£ÉUÀ¼ÀÄ
1) PÀÄ® PÀÄ®ªÉAzÀÄ ºÉÆqÉzÁqÀ¢j, ¤ªÀÄä PÀÄ®zÀ £É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß §°ègÁ,
2) DvÀä AiÀiÁªÀ PÀÄ®, fÃªÀ AiÀiÁªÀ PÀÄ®.
EªÀgÀ QÃvÀð£ÉUÀ¼ÀÄ D¢PÉÃ±ÀªÀ JA§ CAQvÀ £ÁªÀÄ¢AzÀ PÉÆ£ÉUÉÆ¼ÀÄîwÛvÀÄÛ.

EªÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR PÀÈwUÀ¼ÀÄ ªÉÆÃºÀ£À vÀgÀAVtÂ, £À¼ÀZj
À vÉ, ºÀj¨sÀPÀÛ ¸ÁgÀ, gÁªÀÄzsÁ£Àå ZÀjvÉ.
ºÀjzÁ¸À ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ ¥Àæ¨sÁªÀ, ªÀÄºÀvÀé, PÉÆqÀÄUÉUÀ¼ÀÄ.

1) ¸ÁªÀiÁfPÀ ¯ÉÆÃ¥À-zÉÆÃµÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Àj¥Àr¸À®Ä AiÀÄwß¹vÀÄ. GzÁ: “PÀÄ® PÀÄ®ªÉAzÀÄ ºÉÆqÉzÁqÀ¢j. ¤ªÀÄä PÀÄ®zÀ £É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß
§°ègÁ” JA§ QÃvÀð£ÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ªÉÄÃ®Ä-QÃ¼ÀÄUÀ¼ÉA§ ¸ÀAPÀÄavÀ ªÀÄ£ÉÆÃ¨sÁªÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉzÀÄ ºÁPÀ®Ä AiÀÄwß¹zÀgÀÄ.
2) zsÁ«ÄðPÀ ªÀÄvÀÄÛ DzsÁåwäPÀ gÀPÀëuÉUÉ DzÀåvÉ

¨sÀQÛ ªÀiÁUÀð, eÁÕ£À ªÀiÁUÀð, PÀªÀÄð ªÀiÁUÀð ªÀÄºÀvÀéªÀ£ÀÄß ¨ÉÆÃ¢ü¹zÀgÀÄ.
zsÀªÀÄðzÀ°è GAmÁzÀ £ÉÊwPÀ CzsÀ:¥ÀvÀ£ÀªÀ£ÀÄß wÃªÀæªÁV vÀªÀÄä QÃvÀð£ÉAiÀÄ°è RAr¹. ¸ÀjzÁjAiÀÄ£ÀÄß vÉÆÃjzÀgÀÄ.
3) PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀåzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ ¥ÀÆgÀPÀ ªÁvÁªÀgÀt ¤«Äð¹vÀÄ.

EªÀgÀÄ gÀa¹zÀ QÃvÀð£ÉUÀ¼ÀÄ, GUÁ ¨sÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ, ¸ÀÄ¼Á¢UÀ¼ÀÄ, zsÀªÀÄð UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀåzÀ zÉÆqÀØ ¤¢üAiÀÄAwzÉ.
4) PÀ£ÁðlPÀ ±Á¹ÛçÃAiÀÄ ¸ÀAVÃvÀPÉÌ PÉÆqÀÄUÉ
ºÀjzÁ¸ÀgÀÄ QÃvÀð£ÉUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹ ¸ÀAVÃvÀPÉÌ C¼ÀªÀr¹zÀgÀÄ. EzÀjAzÀ ¨sÀQÛ, ¸Á»vÀå, ¸ÀAVÃvÀUÀ¼À wæªÀ½ ¸ÀAUÀªÀÄªÁV,
“¨sÀd£É ¥ÀzÀÞw” ºÀÄnÖPÉÆArvÀÄ.
PÁ¼ÀªÀÄÄR, ±ÀPÀÛ ªÀÄvÀÄÛ ¥Á±ÀÄ¥ÀxÀ ¥ÀAxÀUÀ¼ÀÄ

EªÀÅUÀ¼ÀÄ ¥ÁæaÃ£À PÁ®¢AzÀ®Æ C¹ÛvÀézÀ°èzÀÝ ±ÉÊªÀ ¥ÀAxÀUÀ¼ÀÄ.
PÁ¼ÀªÀÄÄR: ¸ÀzÁ vÀªÀÄä ªÀÄÄRUÀ½UÉ PÀ¥ÀÄàªÀÄ¹, CxÀªÁ PÀ¥ÁàzÀ aÃvÁ¨sÀ¸ÀäªÀ£ÀÄß §½zÀÄ PÉÆ¼ÀÄîwÛzÀÝgÀÄ. EªÀgÀ£ÀÄß PÁ¼ÀªÀÄÄRgÉAzÀÄ
PÀgÉAiÀÄ¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ. EªÀgÀÄ LzÀÄ vÀvÀéUÀ¼À°è £ÀA©PÉ¬ÄnÖzÁÝgÉ.
1) PÁAiÀÄð 2) PÀgÀt 3) AiÉÆÃUÀ 4) zsÁ«ÄðPÀ DZÀgÀuÉ 5) ªÉÆÃPÀë
PÀ£ÁðlPÀzÀ°è zsÁgÀªÁqÀ, ²ªÀªÉÆUÀÎ, §£ÀªÁ¹, LºÉÆ¼É, ¥ÀæªÀÄÄR PÁ¼ÀªÀÄÄR ¥ÀAxÀzÀ vÁtUÀ¼ÁVzÀÝªÀÅ.
¥Á±ÀÄ¥ÀxÀ ¥ÀAxÀ:-
65
 ±ÉÊªÀ zsÀªÀÄðzÀ zsÁ«ÄðPÀ ¥ÀAxÀUÀ¼À¯ÉÆèAzÀÄ. F ¥ÀAxÀªÀ£ÀÄß Qæ.±À. 1£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è “¯ÁPÀÄ°±À” EzÀPÉÌ ªÀåªÀ¹ÜvÀ
gÀÆ¥À PÉÆlÖ£ÀÄ.
 EªÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR DZÀgÀuÉAiÉÄAzÀgÉ ¥Àæw ¢£À 3 ¨Áj ¸À£Áå¹UÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä zÉÃºÀPÉÌ §Æ¢AiÀÄ£ÀÄß §½zÀÄPÉÆAqÀÄ zsÁå£À
ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ. “NA” ªÀÄAvÀæ ¥ÀoÀuÉ, ¥ÀAZÁPÀëj ªÀÄAvÀæ ¥ÀoÀuÉ EvÁå¢.
 F ¥ÀAxÀ¢AzÀ PÁ¼ÀªÀÄÄR ªÀÄvÀÄÛ PÀ¥Á°PÀ ªÀÄvÀUÀ¼ÀÄ GUÀªÀÄªÁzÀªÀÅ.
±ÀPÀÛ¥ÀAxÀ
 »AzÀÆ zsÀªÀÄðzÀ E£ÉÆßAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀAxÀ.
 “±ÀQÛ ¥ÀAxÀ EzÀ£ÀÄß “±ÀQÛ ªÁzÀ” JAzÀÄ ¸ÀºÀ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
 F ¥ÀAxÀzÀ°è zÉÃ«AiÀÄ£ÀÄß ¥ÀgÀªÉÆÃZÀÒ zÉÃªÀvÉ JAzÀÄ £ÀA© DgÁ¢ü¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
 ±ÀPÀÛªÁzÀzÀ §UÉÎ £ÀªÀÄUÉ ¥ÀæxÀªÀÄ G¯ÉèÃR.
 ¹AzsÀÆ §AiÀÄ°£À £ÁUÀjÃPÀvÉAiÀÄ°èAiÉÄÃ ¹UÀÄvÀÛzÉ. F d£ÀgÀÄ ªÀiÁvÀÈzÉÃªÀvÁ DgÁzsÀPÀgÁVzÀÝgÀÄ.
 ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¥ÁgÀA¥ÀjPÀ PÀÈwUÀ¼ÁzÀ ªÉÃzÀUÀ¼ÀÄ, ¥ÀÄgÁtUÀ¼ÀÄ, G¥À¤µÀvÀÄÛUÀ¼ÀÄ, ±ÀPÀÛªÁzÀzÀ §UÉÎ w½¸ÀÄvÀÛzÉ.
 ±ÀPÀÛªÁzÀzÀ°è 2 ¥ÀAxÀUÀ¼ÀÄ GUÀªÀÄªÁzÀªÀÅ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ “²æÃ PÀÄ®” ªÀÄvÀÄÛ “PÀ°PÀÄ®”
1) ²æÃ PÀÄ® ¥ÀAxÀ:- ªÀÄÄRåªÁV zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀæZÀ°vÀzÀ°èzÉ. ªÀÄÆ®vÀ: F ¥ÀAxÀ ¥ÁægÀA¨sÀªÁVzÀÄÝ PÁ²äÃgÀzÀ°è. DzÀgÉ
zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ°è ºÉZÀÄÑ ¥ÀæZÀ°vÀzÀ°èzÉ. F ¥ÀAxÀzÀ°è zÉÃ«AiÀÄ£ÀÄß ªÀÄºÁzÉÃ«, D¢±ÀQÛ, ®°vÁwæ¥ÀÄgÀ ¸ÀÄAzÀjAiÉÄAzÀÄ
DgÁ¢ü¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
2) PÀ°PÀÄ® ¥ÀAxÀ:- F ¥ÀAxÀ ¨sÁgÀvÀzÀ GvÀÛgÀ, F±Á£Àå, £ÉÃ¥Á¼À ªÀÄvÀÄÛ zÀQëtzÀ PÉÃgÀ¼ÀzÀ°è ¥ÀæZÀ°vÀzÀ°èzÉ.
F ¥ÀAxÀzÀ°è zÉÃ«AiÀÄ£ÀÄß ’«zÁåzÉÃªÀvÉ’ ªÀÄvÀÄÛ ‘ªÉÆÃPÀë zÉÃªÀvÉ’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ. zÉÃ« DgÁzsÀ£É ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ C£ÉÃPÀ
ºÀ§âUÀ¼À£ÀÄß DZÀj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. GzÁ: zÀ¸ÀgÁ, «dAiÀÄzÀ±À«Ä, ®QëöäÃ¥ÀÆeÉ, EvÁå¢.
1. ªÀÄºÀªÀÄzï UÀªÁ£À-(1447-1481) – ªÀÄÆ®vÀ: M§â ªÁå¥Áj. FvÀ ©ÃzÀgïUÉ ¥À¶ðAiÀÄzÀ “UÀªÁ£À” JA§ ºÀ½î¬ÄAzÀ
§AzÀÄ §ºÀªÀÄ¤ ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ ¸ÉÃªÉUÉ ¸ÉÃjPÉÆAqÀ£ÀÄ. 2£ÉÃ C¯ÁèªÀÅ¢ÝÃ£ï ªÀÄºÀªÀÄzï UÀªÁ£À£À£ÀÄß ªÀÄAwæAiÀiÁV £ÉÃ«Ä¹zÀ£ÀÄ.
£ÀAvÀgÀ gÁd£ÁzÀ ºÀÄªÀiÁAiÀÄÆ£ï (Qæ.±À. 1458-1461) gÀ PÁ®zÀ°èAiÉÄÃ ¸ÀºÀ ªÀÄAwæAiÀiÁV ªÀÄÄAzÀÄªÀgÉzÀ£ÀÄ.
ºÀÄªÀiÁAiÀÄÆ£À FvÀ¤UÉ “ªÀiÁ°Pï-G¯ï-vÀÄeÁÓgï” JA§ ©gÀÄzÀ£ÀÄß ¸ÀºÀ ¤ÃrzÀgÀÄ. FvÀ£À £ÀAvÀgÀ C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ
2£ÉÃ ªÀÄºÀªÀÄzï µÁ (Qæ.±À. 1463-1482) ªÀÄºÀªÀÄzï UÀªÁ£À£À£ÀÄß §ºÀªÀÄ¤ gÁdåzÀ ¥ÀæzÁs £ÀªÀÄAwæAiÀiÁV £ÉÃªÀÄPÀ ªÀiÁrzÀ£ÀÄ.
ªÀÄºÀªÀÄzï UÀªÁ£À¤UÉ “SÁédÄ-E-dºÁ£ï” JA§ ©gÀÄzÀÄ ¸ÀºÀ ¤ÃrzÀ£ÀÄ.
ªÀÄºÀªÀÄzï UÀªÁ£À£À ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ:

1) §ºÀªÀÄ¤ gÁdåzÀ DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÄ£Àgï ¸ÀAWÀn¹zÀ£ÀÄ.
2) §ºÀªÀÄ¤ gÁdåªÀ£ÀÄß 8 ¥ÁæAvÀåUÀ¼ÁV «AUÀr¹zÀ£ÀÄ (¥ÁæAvÀåUÀ¼À£ÀÄß) “vÀ¥ïð”UÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ. ¥Àæw vÀ¥ÀðUÀÆ
“vÀgÀ¥ï zÁgÀ” JA§ ¥ÁæAvÁå¢üPÁjAiÀÄ£ÀÄß £ÉÃ«Ä¹zÀ£ÀÄ.
3) ¥Àæw f¯ÉèUÀÆ Dj¥sï (f¯Áè ªÀÄÄRå¸ÀÜ). £ÀUÀgÀ DqÀ½vÀPÉÌ PÉÆvÁé¯ï, UÁæªÀÄUÀ¼À DqÀ½vÀPÉÌ ªÀÄÄRzÀÝªÀiï JA§ C¢üPÁjUÀ¼À£ÀÄß
£ÉÃ«Ä¹zÀ£ÀÄ.
66
4) FvÀ£ÀÄ PÀÈ¶UÉ ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨sÀåªÀ£ÀÄß ºÁUÀÆ C¢üPÀ vÉjUÉ ¨sÁgÀªÀ£ÀÄß E½¹zÀ£ÀÄ.
 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ eÉÆvÉV£À AiÀÄÄzÀÞzÀ°è §AzÀÆPÀÄ ¥ËqÀgï §¼À¹zÀÝ£ÀÄ. EzÀ£ÀÄß vÀgÀ¨ÉÃw ¤ÃqÀ®Ä ¥À¶ðAiÀiÁ¢AzÀ
vÀAvÀæeÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß PÀg¹
É zÀÝ£ÀÄ.
 FvÀ£À E£ÉÆßAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¤ÃwAiÉÄAzÀgÉ “CºÀðjUÉ ªÀiÁvÀæ ¸ÀgÀPÁj GzÉÆåÃUÀ ¸ÉÃªÉ”AiÀÄ£ÀÄß ¤UÀ¢¥Àr¹zÀ£ÀÄ.
 ²PÀët ¸ÀÄzsÁgÀPÀ£ÁV Qæ.±À. 1416 gÀ°è ©ÃzÀgï£À°è ªÀÄzÀgÀ¸ÁªÀ£ÀÄß DgÀA©ü¸ÀÄªÀÅzÀgÉÆA¢UÉ ²PÀëtPÉÌ ºÉaÑ£À ªÀÄºÀvÀé
¤ÃrzÀ£ÀÄ. EzÀÄ ªÀÄÄAzÉ ²PÀët PÉÃAzÀæªÁV gÀÆ¥ÀUÉÆArvÀÄ.
 CvÀåAvÀ ¸ÀªÀÄxÀð ªÀÄAwæ, ªÀÄºÀªÀÄzï UÀªÁªÀÄ vÀ£Àß «gÀÄzÀÞzÀ M¼À¸ÀAZÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¸À¯ÁUÀzÉ, Qæ.±À. 1482 gÀ°è
PÉÆAqÀ¥À°èAiÀÄ°è UÀ°èUÉÃjzÀ£ÀÄ.
§ºÀÄªÀÄ¤ ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼ÀÄ:

1) ¸Á»vÀåPÉÌ §ºÀªÀÄ¤ ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼ÀÄ -
 ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀÄ C£ÉÃPÀ «zÁéA¸ÀjUÉ D±ÀæAiÀÄ ¤ÃrzÀgÀÄ. DzÀÝjAzÀ C£ÉÃPÀ ¸Á»vÀå PÀÈwUÀ¼ÀÄ d£Àä vÁ½zÀªÀÅ. §ºÀªÀÄ¤
¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ PÁ®zÀ°è ¥À¶ðAiÀÄ£ï, ªÀÄgÁp, PÀ£ÀßqÀ, CgÉÃ©PÀ, UÀÄdgÁw ¨sÁµÉUÀ¼ÀÄ «Ä±ÀætUÉÆAqÀÄ ºÉÆ¸À «Ä±Àæ¨sÁµÉ
“zÀRÍ¤ ¨sÁµÉ” GUÀªÀÄªÁ¬ÄvÀÄ.
 ºÀ¸À£ï-EªÀiÁ«ÄAiÀÄÄ “¥ÀÄvÀÆºÀvï-E-¸À¯Áw£ï” JA§ PÀÈw gÀa¹zÁÝ£É. EzÀÄ §ºÀªÀÄ¤ gÁdåzÀ §UÉÎ ªÀiÁ»w
¤ÃrgÀÄvÀÛzÉ. ¥Àj¸ÁÛ£À “vÁjSï-E-¥Éj¸ÁÛ”, vÀ§vÀ§£À “§ÄgÁ£ï-E-ªÀiÁ¹j” JA§ PÀÈwAiÀÄ ºÁUÉ ªÀÄºÀªÀÄzï
UÀªÁ£À£À “ªÀiÁ¤ÓgÀÄ¯ï-E£Áà” ªÀÄvÀÄÛ “jAiÀiÁeï-G¯ï-E£Á”à PÀÈwUÀ¼ÀÄ gÀavÀªÁzÀªÀÅ.
ªÁ¸ÀÄÛ²®àPÉÌ §ºÀªÀÄ¤ ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼ÀÄ

§ºÀÄªÀÄ¤ ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀÄ EAqÉÆÃ-¸Á¸Àð¤PÀ ±ÉÊ° CxÀªÁ zÀR£ï ±ÉÊ°AiÀÄ°è UÀÄ®âUÁð, ©ÃzÀgï ªÀÄwÛvÀgÀ PÀqÉUÀ¼À°è ªÁ¸ÀÄÛ²°à
¤«Äð¹zÁÝgÉ.
UÀÄ®âUÁðzÀ ¸ÁägÀPÀUÀ¼ÀÄ – EªÀgÀ gÁdzsÁ¤AiÀiÁVzÀÝ UÀÄ®âUÀðzÀ°è ªÀÄ¹Ã¢, CgÀªÀÄ£É, PÉÆÃmÉUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¹zÀgÀÄ. ¥ÀæªÀÄÄRªÁV
1) UÀÄ®âUÀð PÉÆÃmÉ
2) PÁªÀ®Ä UÉÆÃ¥ÀÄgÀ / §ÄgÀÄdÄ
3) eÁ«Ä / ªÀÄ¹Ã¢ - 1£ÉÃ ªÀÄºÀªÀÄzï µÁ£ÀÄ ¤«Äð¹zÀ£ÀÄ. ErÃ zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ¯ÉèÃ CvÀåAvÀ zÉÆqÀØ ªÀÄ¹Ã¢AiÀiÁVzÉ.
4) µÁ §eÁgÀ ªÀÄ¹Ã¢ - 1£ÉÃ ªÀÄºÀªÀÄzï µÁ£ÀÄ ¤«Äð¹zÀ£ÀÄ.
5) ¦ügÉÆÃd µÁ UÉÆÃj – UÀÄ®âUÀðzÀ PÉÆÃmÉAiÀÄ DªÀgÀtzÀ°èzÉ.
6) SÁéeÁ §AzÉÃ £ÀªÁd zÀUÁð - ¥Àæ¹zÀÞ ¸ÀÆ¦ü ¸ÀAvÀ SÁéeÁ §AzÉÃ £ÀªÁdgÀ ºÉ¸Àj£À°è ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ. zÀUÁðzÀ
M¼ÀUÉÆÃqÉAiÀÄ£ÀÄß ¥À¶ðAiÀÄ£ï ±ÉÊ°AiÀÄ avÀæUÀ½AzÀ C®APÀj¸À¯ÁVzÉ.
©ÃzÀgÀ£À PÀlÖqÀUÀ¼ÀÄ
1) ©ÃzÀgÀ PÉÆÃmÉ – UÀÄ®âUÀðzÀ PÉÆÃmÉVAvÀ zÉÆqÀØzÀÄ.
2) ¸ÉÆÃ¯ÁPÀA§ ªÀÄ¹Ã¢ - ¥ÀæªÉÃ±ÀzÁégÀzÀ°è 16 ¨Áj UÁvÀæzÀ PÀA§UÀ½ªÉ. EzÀPÉÌ CzsÀð UÉÆÃ¼ÁPÀÈwAiÀÄ UÀÄªÀÄäl«zÀÄÝ, gÉÆÃªÀÄ£À
PÀlÖqÀªÀ£ÀÄß ºÉÆÃ®ÄvÀÛzÉ.
3) ªÀÄzÀgÀ¸Á PÁ¯ÉÃdÄ – 1472 gÀ°è ªÀÄºÀªÀÄzï UÀªÁ£À ¤«Äð¹zÀ. 3 CAvÀ¹Û¤AzÀ PÀÆrzÀÄÝ 2 «Ä£ÁgïUÀ½ªÉ. EzÀÄ
¥À¶ðAiÀÄ£ï ±ÉÊ°AiÀÄ°èzÉ.
PÀ¯É
©zÀj PÀ¯É- EzÉÆAzÀÄ «Ä±Àæ¯ÉÆÃºÀzÀ PÀ¯É EzÀ£ÀÄß ªÀÄºÀªÀÄzï UÀªÁ£À PÁ®zÀ°è ©ÃzÀgï£À°è ¥ÀjZÀ¬Ä¸À¯Á¬ÄvÀÄ. vÁªÀÄæ, »vÁÛ¼É
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀvÀÄUÀ¼À «Ä±Àæ¯ÉÆÃºÀ.
EzÀgÀ°è C®APÁjPÀ ºÀÆfUÀ¼ÀÄ, ºÀjªÁt, ¨sÀgÀtÂ, ¢Ã¥À ¸ÀÛA¨sÀ, ZÀªÀÄZÀ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À ªÉÄÃ¯É PÀÄgÁ¤£À ªÁPÀåUÀ¼ÀÄ,
ºÀÆ§½îUÀ¼ÀÄ, zsÁ«ÄðPÀ zÀÈµÁÖAvÀUÀ¼À£ÀÄß PÉwÛzÁÝgÉ.
67
©eÁ¥ÀÄgÀzÀ D¢¯ï µÁ»UÀ¼À PÉÆqÀÄUÉ
 §ºÀªÀÄ¤ ¸ÁªÀiÁædåªÀÅ LzÀÄ ±Á» ¸ÀAvÀwUÀ¼ÁV MqÉzÀÄ ºÉÆÃ¬ÄvÀÄ. CªÀÅUÀ¼À°è ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ D¢¯ï µÁ»UÀ¼ÀÄ
¥ÀæªÀÄÄRgÀÄ.
 Qæ.±À. 1490 gÀ°è AiÀÄÆ¸ÀÄ¥sï D¢¯ï SÁ£À¤AzÀ ¸ÁÜ¦vÀªÁ¬ÄvÀÄ. 1£ÉÃ D° D¢¯ï µÁ», 2£ÉÃ E¨Áæ»A D¢¯ï
µÁ, ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄºÀªÀÄzï D¢¯ï µÁ F ¸ÀAvÀwAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀÄ.
 EªÀgÀ PÁ®zÀ PÀ¯É, ¸Á»vÀå ªÀÄvÀÄÛ ªÁ¸ÀÄÛ²®à
 ©d¥ÀÄgÀªÀ£ÀÄß “zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ §£ÁgÀ¸ï” ªÀÄvÀÄÛ 2£ÉÃ ¨ÁUÁÝzÀ JAzÀÄ ¸ÀºÀ PÀgÉAiÀÄ¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ. AiÀiÁPÉAzÀgÉ
¨ÁUÁÝzï¤AzÀ C£ÉÃPÀ ªÀÄÄ¹èA «zÁéA¸ÀgÀÄ ©eÁ¥ÀÄgÀPÉÌ §AzÀÄ £É¯É¹zÀÝgÀÄ.
 D¢¯ï-µÁ»-¸ÀÄ¯ÁÛ£À 2£ÉÃ E¨Áæ»A D¢¯ï-µÁ£ÀÄ ¸ÀévÀ: «zÁéA¸À£ÁVzÀÄÝ zÀRÍ¤ ¨sÁµÉAiÀÄ°è “QvÁ¨ï-E-£ÀªÀgÀ¸À”
JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAVÃvÀzÀ ªÉÄÃ¯É gÀa¹zÀ£ÀÄ.
 ¥Éj¸ÁÛ£ÀÄ ¥À¶ðAiÀÄ£À ¨sÁµÉAiÀÄ°è “vÁjÃSï-E-¥Éj¸ÁÛ” JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß & “zÀ¸ÀÆÛgÀ-E-CwÛ¨Áâ” JA§ ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ
PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÁÝ£É.
 C§ÄÝ¯ï JA§ PÀ« ¥À¶ðAiÀÄ£ï ¨sÁµÉAiÀÄ°è “E¨Áæ»A £ÁªÀiÁ” JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÁÝ£É. EzÀÄ 2£ÉÃ E¨Áæ»A
D¢¯ï µÁ£À fÃªÀ£À ZÀjvÉæAiÀiÁVzÉ. CzÉÃ jÃw MAzÀ£ÉÃ C° D¢¯ï µÁ£À D¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÀÝ ºÀ¸À£ï ±ËQAiÀÄÄ “¥ÀÄvÀÄºï
£ÁªÀiÁ” PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß, dÄªÉÃjAiÀÄÄ “§¸Á°-G¸ï-¸À¯Áw£ï” JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß ¥À¶ðAiÀÄ£ï£À°è gÀa¹zÁÝgÉ.
PÀ¯É-ªÁ¸ÀÄÛ²®àUÀ¼ÀÄ
EªÀgÀ ±ÉÊ°AiÀÄ£ÀÄß EAqÉÆÃ-¸ÁgÀ¸À¤Pï ±ÉÊ°AiÉÄAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ§ºÀÄzÀÄ. EªÀgÀ PÁ®zÀ°è ªÀÄÆwð²®àPÉÌ AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¥ÉÆæÃvÁìºÀ
PÀAqÀÄ §gÀÄªÀÅ¢®è. DzÀgÉ ªÁ¸ÀÄÛ²®àPÉÌ §ºÀ¼À ªÀÄºÀvÀé zÉÆgÉ¬ÄvÀÄ. EªÀgÀ ªÁ¸ÀÄÛ²®à ±ÉÊ°AiÀÄ£ÀÄß “zÀRÍ¤ß£À gÁtÂ” JAzÀÄ
PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ.
¥ÀæªÀÄÄR CgÀªÀÄ£ÉUÀ¼ÀÄ:
1) UÀUÀ£À ªÀÄºÀ¯ï – 1£ÉÃ C° D¢¯ï µÁ£ÀÄ ¤«Äð¹zÀ
2) ¸ÀAVÃvÀ ªÀÄºÀ¯ï -2£ÉÃ D¢¯ï µÁ£ÀÄ ¤«Äð¹zÀ
3) D£ÀAzÀ ªÀÄºÀ¯ï – 2£ÉÃ D¢¯ï µÁ£ÀÄ ¤«Äð¹zÀ
4) D¸ÁgÀ ªÀÄºÀ¯ï - ¸ÀÄ¯ÁÛ£À£À £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ.
5) ªÀÄºÀvÁgï ªÀÄºÀ¯ï – AiÀÄAvÀæ ²®àUÀ½UÉ MAzÀÄ MUÀlÄ (A Puzzle to Engineer) JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ.
ªÀÄ¹Ã¢UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁ¢ü ¨sÀªÀ£ÀUÀ¼ÀÄ

 dÄªÀiÁä ªÀÄ¹Ã¢:- EzÀÄ CvÀåAvÀ «¸ÁÛgÀªÁzÀ ªÀÄ¹Ã¢. 1£ÉÃ C° D¢¯ï µÁ£ÀÄ ¤«Äð¹zÀ 1578 gÀ°è.
 E¨Áæ»A gÉÆÃeÁ:- 1626 gÀ°è EzÀPÉÌ “PÀÄgÁ£À ªÀÄºÀ¯ï” JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ. EzÀgÀ°è ¸ÀÄ¯ÁÛ£À 2£ÉÃ C° D¢¯ï
µÁ£À ºÉAqÀw, ªÀÄPÀÌ¼À UÉÆÃjUÀ½ªÉ. EzÀ£ÀÄß “zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ vÁdªÀÄºÀ¯ï” JAzÀÄ PÀgÉ¢zÁÝgÉ.
 UÉÆÃ¼ÀUÀÄªÀÄäl:- 1629-1656 EzÀÄ ªÀÄºÀªÀÄzï D¢¯ï µÁ£À ¸ÀéAvÀ UÉÆÃj. ªÀÄ°èPï ¸ÀAzÀ¯ï EzÀgÀ ²°à. EzÀ£ÀÄß
“¦¸ÀÄªÀiÁw£À ªÀÄA¢gÀ” JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ.
 ¨ÁgÁ PÀªÀiÁ£ÀÄ:- EzÀ£ÀÄß 2£ÉÃ D¢¯ï µÁ£ÀÄ ¤ªÀiÁðt ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. DzÀgÉ CªÀ£À ªÀÄgÀt¢AzÀ C¥ÀÆtðUÉÆArzÉ.
PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ¸ÀÆ¦ü ¸ÀAvÀgÀÄ

¸ÀÆ¦üUÀ¼ÀÄ E¸ÁèA zsÀªÀÄðzÀ zsÁ«ÄðPÀ ¸ÀAvÀgÀÄ. F ¥ÀAxÀ ªÉÆzÀ®Ä CgÉÃ©AiÀiÁzÀ°è GUÀªÀÄªÁV £ÀAvÀgÀ ¨sÁgÀvÀPÉÌ
§A¢vÀÄ. EzÀÄ E¸ÁèA zsÀªÀÄðzÀ “¥ÀÄ£ÀgÀÄfÓÃªÀ£À ZÀ¼ÀÄªÀ½”AiÀiÁVzÉ.
68
ªÀÄzsÀåAiÀÄÄVÃ£À PÁ®zÀ°è PÀ£ÁðlPÀPÉÌ §AvÀÄ. §ºÀªÀÄ¤ ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀÄ, ©eÁ¥ÀÄgÀ ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀÄ F ¸ÀÆ¦ü ¥ÀAxÀPÉÌ D±ÀæAiÀÄ
¤ÃrzÀgÀÄ. EªÀgÀ PÁ®zÀ°è ©ÃzÀgï, UÀÄ®âUÁð, ¨É¼ÀUÁA. ©eÁ¥ÀÄgÀ, zsÁgÀªÁqÀ, ¨Á¨Á §ÄqÀ£ï Vj ¥ÀæªÀÄÄR PÉÃAzÀæUÀ¼ÁVzÀÝªÀÅ.
¸ÀÆ¦ü ¥ÀAxÀzÀ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ

1) EªÀgÀÄ KPÀzÉÃªÉÇÃ¥Á¸À£ÉAiÀÄ°è £ÀA©PÉ¬ÄnÖzÀÝgÀÄ.
2) E¸ÁèA zsÀªÀÄðzÀ°è ¨sÀQÛ ªÀiÁUÀð ¨ÉÆÃ¢ü¹zÀgÀÄ.
3) ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ «±Àé¨sÁævÀÈvÀézÀ°è £ÀA©PÉ¬ÄnÖzÀÝgÀÄ.
4) zÉÃªÀgÀÄ M§â£ÉÃ CªÀ£ÀÄ ¸ÀªÀð±ÀPÀÛ JAzÀÄ £ÀA©zÀÝgÀÄ.
5) J¯Áè ªÀiÁ£ÀªÀgÀÄ ¸ÀªÀiÁ£ÀgÉAzÀÄ eÁw ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß wgÀ¸ÀÌj¹zÀgÀÄ.
»ÃUÉ ºÀ®ªÁgÀÄ vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArvÀÄÛ ¸ÀÆ¦ü ¥ÀAxÀªÀÅ.
¸ÀÆ¦ü ¥ÀAxÀzÀ ¥ÀAUÀqÀUÀ¼ÀÄ

1) a¹Û ¥ÀAUÀqÀ
2) SÁ¢æAiÀiÁ ¥ÀAUÀqÀ
3) £ÀPÀë §A¢AiÀiÁ ¥ÀAUÀqÀ
4) ¸ÀvÁÛjAiÀiÁ ¥ÀAUÀqÀ
PÀ£ÁðlPÀPÉÌ ¸ÀÆ¦ü ¥ÀAxÀzÀ DUÀªÀÄ£À

¸ÀÆ¦ü ¥ÀAxÀªÀÅ PÀ£ÁðlPÀPÉÌ §ºÀªÀÄ¤ ªÀÄvÀÄÛ ©eÁ¥ÀÄgÀ D¢¯ï µÁ» ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ PÁ®zÀ°è DUÀ«Ä¹vÀÄ.
PÀ£ÁðlPÀPÉÌ ªÉÆzÀ®Ä §AzÀ ¸ÀÆ¦ü ¸ÀAvÀgÉAzÀgÉ “ºÀdgÀvï ¸ÉÊAiÀÄåzï µÁ »¸ÁªÀÄÄ¢Ý£À vÉÃUï §gÁ£Á” EªÀgÀ ¸ÀªÀiÁ¢ü
UÀÄ®âUÁðzÀ°èzÉ.
JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ¸ÀÆ¦ü ¸ÀAvÀgÉAzÀgÉ “£ÀÆgÀÄ¯Áè SÁ¢æ” EªÀgÀÄ ªÀÄºÀªÀÄzï UË¸ï£À PÁ®zÀ°è ¨sÉÃn ¤ÃrzÀÝgÀÄ.
PÀ£ÁðlPÀzÀ°è £É¯É¹zÀÝ §ºÀ¼À ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀÆ¦ü ¸ÀAvÀgÉAzÀgÉ.

1) SÁéeÁ §AzÉÃ £ÀªÁeÁ (UÀÄ®âUÁð)
2) ºÀdgÀvï ¸ÉÊAiÀÄåzï PÁévÀ-G¯ï-µÁ (¨É¼ÀUÁA)
3) ªÀÄÄvÀðeï-SÁ£ÀA(©eÁ¥ÀÄgÀ)
4) ºÀdgÀvï-§ÄgÀ£ï-Gzï-¢Ã£ï-µÁ (¨Á¨Á §ÄqÀ£ï Vj)
5) ºÀdgÀvï ªÁ° G¯Áè SÁ¢ (zsÁgÀªÁqÀ)
PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ¸ÀÆ¦ü ¸ÀAvÀgÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼ÀÄ C¥ÁgÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°èzÉ. ¥ÀæªÀÄÄRªÁV.

1) ¸ÀªÀiÁdzÀ°è ¸ÁªÀÄgÀ¸Àå ¨ÉÆÃ¢ü¹vÀÄ. ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄ¹èAgÀ°è C£ÀßªÀÄvÀ ¸À»µÀÄÚvÁ ¨sÁªÀ£É ¨É¼É¹vÀÄ.
2) »AzÀÆ-ªÀÄÄ¹èA LPÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¨ÉÆÃ¢ü¹vÀÄ.
3) ¸ÀÆ¦ü ¥ÀAvÀªÀÅ eÁwÃAiÀÄvÉ, ªÀÄÄ¹èAgÀ°èzÀÝ ¶AiÀiÁ-¸ÀÄ¤ß ¸ÀAWÀµÀðªÀ£ÀÄß PÀrªÉÄUÉÆ½¹vÀÄ.
4) ¸ÀÆ¦ü ¥ÀAxÀªÀÅ §ºÀªÀÄ¤, ªÀÄvÀÄÛ ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ D¢¯ï µÁ»UÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©Ãj gÁdgÀÄ vÀªÀÄä ªÀÄvÁAzsÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ©lÄÖ
C£ÀåªÀÄvÀ ¸À»µÀÄÚvÉAiÀÄ£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¸ÀÄªÀAvÉ ªÀiÁrvÀÄ.
5) C£ÉÃPÀ d£À¥ÀzÀ ¸Á»vÀå gÀZÀ£ÉUÉ PÁgÀtgÁzÀgÉ £ÀªÀÄä ¸ÀÆ¦ü ¸ÀAvÀgÀÄ CzÀ£ÀÄß “ZÀQÌ£ÁªÀÄ” ªÀÄvÀÄÛ “ZÀgÀPÀ £ÁªÀÄ” JAzÀÄ
PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ.
aPÀÌ zÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgÀªÀgÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼ÀÄ

ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ MqÉAiÀÄgÀ EwºÁ¸ÀzÀ°è ¥Àæ¹zÀÞ gÁdgÀÄ. EªÀgÀÄ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ ««zsÀ PÉëÃvÀU
æ À½UÉ vÀªÀÄäzÉÃ DzÀ
PÉÆqÀÄUÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁ¬ÄvÀÄ.
¥ÀæªÀÄÄR PÉÆqÀÄUÉUÀ¼À£ÀÄß 1) DqÀ½vÁvÀäPÀ PÉÆqÀÄUÉ
2) ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ PÉÆqÀÄUÉ JAzÀÄ «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ.
69
1) DqÀ½vÁvÀäPÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼ÀÄ:
 DqÀ½vÀzÀ°è zÀPÀëvÉ vÀgÀ®Ä 18 E¯ÁSÉUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ ‘CoÁgÀ PÀbÉÃj”AiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ.
 ¸ÉÊ¤PÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÁV “¸ÉÊ¤PÀ E¯ÁSÉ” ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÊ£ÀåzÀ ¤ªÀðºÀuÉUÉ “zÀ¼ÀªÁ¬Ä” ºÀÄzÉÝAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀgÀÄ.
 PÀlÄÖ¤nÖ£À vÉjUÉ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀÄ DqÀ½vÀzÀ°è «ÄvÀªÀåAiÀÄ ¸Á¢ü¹zÀgÀÄ. zÀÄAzÀÄ ªÉZÀÑªÀ£ÀÄß vÀqÉzÀÄ
“£ÀªÀPÉÆÃn £ÁgÁAiÀÄt” JA§ ©gÀÄzÀ£ÄÀ ß ¥ÀqÉzÀgÀÄ.
 ¸ÀgÀPÁgÀzÀ PÁUÀzÀ ¥ÀvÀæUÀ¼À «vÀgÀuÉUÉ “CAZÉ ¥ÀzÀÞw”AiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀgÀÄ.
 PÁªÉÃj £À¢UÉ ¤ÃgÁªÀjUÁV “aPÀÌzÉÃªÀgÁd £Á¯É” ªÀÄvÀÄÛ “zÉÆqÀØ zÉÃªÀgÁd £Á¯É”UÀ¼ÉA§ JgÀqÀÄ PÁ®ÄªÉUÀ¼À£ÀÄß
vÉÆÃr¹zÀgÀÄ.
II. ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼ÀÄ

zsÀªÀÄð:-
 aPÀÌ zÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ ªÀÄÆ®vÀ: ªÉÊµÀÚªÀ zsÀªÀÄðzÀ C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄAiÀiÁVzÀÄÝ ªÉÄÃ®ÄPÉÆÃnAiÀÄ°è “ªÉÊgÀªÀÄÄr GvÀìªÀ”
ªÀ£ÀÄß d£À¦æAiÀÄUÉÆ½¹zÀgÀÄ. ZÉ®ÄªÀ £ÁgÁAiÀÄt£À£ÀÄß PÀÄjvÀÄ “aPÀÌzÉÃªÀgÁd ©ü£Àß¥À” JA§ PÀÈw gÀa¹zÀgÀÄ.
 EªÀgÀ ¥ÉÆæÃvÁìºÀ¢AzÀ ±ÀæªÀt ¨É¼ÀUÉÆ¼ÀzÀ°è ¨ÁºÀÄ§°UÉ “ªÀÄºÁªÀÄ¸ÀÛPÁ©üµÉÃPÀ” ¥ÁægÀA©ü¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
¸Á»vÀå PÉëÃvÀæPÉÌ EªÀgÀ PÉÆqÀÄUÉ

 ¸Á»vÀåPÉÌ EªÀgÀ PÉÆqÀÄUÉ C¥ÁgÀ CzÀgÀ°èAiÀÄÆ PÀ£ÀßqÀ ¨sÁµÉAiÀÄ°è ªÀÄºÀvÀÛgÀ PÀÈwUÀ¼ÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀiÁzÀªÀÅ. aPÀÌ zÉÃªÀgÁd
MqÉAiÀÄgïgÀªÀgÀÄ ¸ÀévÀ: «zÁéA¸ÀgÁVzÀÄÝ “aPÀÌ zÉÃªÀgÁAiÀÄ ©ü£Àß¥À” ªÀÄvÀÄÛ VÃvÀ UÉÆÃ¥Á® PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀgÀÄ.
 EªÀgÀ D¸ÁÜ£À PÀ« wgÀÄªÀÄ¯ÁZÁAiÀÄð£ÀÄ “aPÀÌ zÉÃªÀgÁAiÀÄ ªÀA±ÁªÀ½” ªÀÄvÀÄÛ “aPÀÌzÉÃªÀgÁAiÀÄ «dAiÀÄ” PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß
gÀa¹zÀ£ÀÄ.
 “¹AUÁgÁgÀå£ÀÄ” PÀ£ÀßqÀzÀ ªÉÆzÀ® £ÁlPÀ PÀÈw “«ÄvÀæ«AzÁ UÉÆÃ«AzÁ”ªÀ£ÀÄß PÀªÀ¬Äwæ ¸ÀAa ºÉÆ£ÀßªÀÄägÀÄ “ºÀ¢§zÉAiÀÄ
zsÀªÀÄð” JA§ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÁÝgÉ.
 ®QëöäÃ±À PÀ«AiÀÄ “eÉÊ«Ä¤ ¨sÁgÀvÀ”ªÀÅ EzÉÃ PÁ®zÀ°è gÀavÀªÁVvÀÄÛ.
PÉ¼À¢ ªÀÄvÀÄÛ avÀæzÀÄUÀðzÀ £ÁAiÀÄPÀgÀÄ

 «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CªÀ£ÀwAiÀÄ £ÀAvÀgÀ ¸ÀévÀAvÀægÁzÀ ¥Á¼ÉÃUÁgÀgÀ°è PÉ¼À¢AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ avÀæzÀÄUÀðzÀ £ÁAiÀÄPÀgÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRgÀÄ.
 PÉ¼À¢AiÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÀÄ- EªÀgÀÄ ²ªÀªÉÆUÀÎ, GvÀÛgÀ PÀ£ÀßqÀ, zÀQët PÀ£ÀßqÀ, aPÀÌªÀÄUÀ¼ÀÆgÀÄ ¨sÁUÀzÀ°è D½éPÉ ªÀiÁrzÀgÀÄ.
 ZËqÀ¥Àà ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀzÀæ¥Àà F ªÀA±ÀzÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ.
 ¸ÀzÁ²ªÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸À gÁªÀÄgÁAiÀÄ£À “CªÀÄgÀ £ÁAiÀÄPÀ”£ÁVzÀÝ£ÀÄ. FvÀ¤UÉ “PÉÆÃnPÉÆÃ¯ÁºÀ®”
JA§ ©gÀÄ¢vÀÄÛ.
²ªÀ¥Àà £ÁAiÀÄPÀ (1646-1660) – PÉ¼À¢AiÀÄ ¥Àæ¹zÀÞ gÁd. FvÀ¤UÉ vÀ£Àß ¸ÀÄvÀÛ°£À ¥Á¼ÉÃUÁgÀgÀ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¹zÀ£ÀÄ. ªÉÄÊ¸ÀÆj£À
zÉÆqÀØ zÉÃªÀgÁd MqÉAiÀÄgÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¹zÀ£ÀÄ.
 FvÀ£À zÀAqÀAiÀiÁvÉæUÀ½VAvÀ DqÀ¼Àw ZÀvÀÄgÀvÉUÉ ºÉ¸ÀgÀÄªÁ¹AiÀiÁVzÀÝ.
 ²ªÀ¥Àà£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ eÁjUÉ vÀAzÀ ¨sÀÆ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß “²ªÀ¥Àà£ÁAiÀÄPÀ£À ²¸ÀÄ”Û JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ. ²ªÀ¥Àà £ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ
¨sÀÆ PÀAzÁAiÀÄªÀ£ÀÄß ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉ, ¤ÃgÁªÀj, ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ¸Ë®¨sÀåzÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É «AUÀr¹zÀ£ÀÄ.
1) GvÀÛªÀÄ ¨sÀÆ«Ä - ¸ÀzÁ ¤ÃgÁªÀjAiÀÄ ¨sÀÆ«Ä. JPÀgÉUÉ PÀAzÁAiÀÄ 2 jAzÀ 28 D£ÉPÁ¸ÀÄ ¤UÀ¢.
2) ªÀÄzsÀåªÀÄ ¨sÀÆ«Ä – ªÀÄ¼ÉAiÀiÁ²æ ¨sÀÆ«Ä. F ¨sÀÆ«ÄUÉ ¨sÀÆ PÀAzÁAiÀÄ JPÀgÉUÉ 2 jAzÀ 10 D£ÉPÁ¸ÀÄ ¤UÀ¢.
3) PÀ¤µÀ× ¨sÀÆ«Ä – PÀrªÉÄ ªÀÄ¼É. PÀrªÉÄ ¥sÀ®ªÀvÀÛvÉ. F ¨sÀÆ«ÄUÉ PÀAzÁAiÀÄ JPÀgÉUÉ ½ jAzÀ 8 D£ÉPÁ¸ÀÄ.
70
4) CzsÀªÀÄ ¨sÀÆ«Ä – PÀrªÉÄ ¥sÀ®ªÀvÁÛzÀ ¨sÀÆ«Ä. F ¨sÀÆ«ÄUÉ PÀAzÁAiÀÄ ªÀµÀðPÉÌ 2 D£ÉPÁ¸ÀÄ.
5) CzsÀªiÀ ÁzsÀªÀÄ ¨sÀÆ«Ä - §AdgÀÄ ¨sÀÆ«Ä ªÀµÀðPÉÌ MAzÀÄ D£ÉPÁ¸ÀÄ.
PÉ¼À¢AiÀÄ ZÉ£ÀßªÀiÁäf (1671-1694)

 PÉ¼À¢AiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRgÁV, ¨sÁgÀvÀzÀ EwºÁ¸ÀzÀ¯ÉèÃ zsÉÊgÀå±Á° gÁtÂ J£Àß§ºÀÄzÀÄ. EªÀ¼ÀÄ PÉ¼À¢AiÀÄ£ÀÄß DAvÀjPÀ ªÀÄvÀÄÛ
«zÉÃ² zÁ½¬ÄAzÀ gÀQë¹zÀ¼ÀÄ. ªÀÄgÁoÀ gÁdPÀÄªÀiÁgÀ gÁeÁgÁªÀÄ¤UÉ D±ÀæAiÀÄ ¤ÃrzÀ¼ÀÄ. EzÀjAzÀ OgÀAUÀeÉÃ§£ÀÄ
zÁ½ ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. ZÉ£ÀßªÀiÁäfAiÀÄÄ OgÀAUÀeÉÃ§£À zÁ½¬ÄAzÀ PÉ¼À¢AiÀÄ£ÀÄß gÀQë¹, OgÀAUÀeÉÃ§£À ªÀÄUÀ£À£ÄÀ ß ¸ÉgÉ
»rzÀ¼ÀÄ.
 PÉ¼À¢AiÀÄ CgÀ¸ÀgÀ PÁ®zÀ°è «ÃgÀ±ÉÊªÀ zsÀªÀÄð ¥ÀÄ£ÀgÀÄvÁÜ£ÀªÁ¬ÄvÀÄ. ±ÀÈAUÉÃjAiÀÄ ±ÁgÀzÁ ¦ÃoÀ d£À¦æAiÀÄªÁ¬ÄvÀÄ.
“PÉ¼À¢AiÀÄ £ÀÈ¥À«dAiÀÄ”, “PÉ¼À¢ gÁeÁ¨sÀÄåzÀAiÀÄA” PÀÈwUÀ¼ÀÄ gÀavÀªÁzÀªÀÅ.
 PÉ¼À¢AiÀÄ gÁªÉÄÃ±ÀégÀ, «ÃgÀ¨sÀzÀæ zÉÃªÁ®AiÀÄ, EPÉÌÃjAiÀÄ CWÉÆÃgÉÃ±ÀégÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ, ©zÀ£ÀÆj£À PÉÆÃmÉ, PÉ¼À¢ ªÀÄvÀÄÛ
EPÉÌÃjAiÀÄ ¨sÀªÀå CgÀªÀÄ£ÉUÀ¼ÀÄ EªÀgÀ PÁ®zÀ gÀZÀ£U É À¼ÀÄ.
avÀæzÀÄUÀðzÀ £ÁAiÀÄPÀgÀÄ
 Qæ.±À, 16£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è PÀ£ÁðlPÀzÀ avÀæzÀÄUÀð f¯ÉèAiÀÄ ¸ÀÄvÀÛªÀÄÄvÀÛ D½éPÉ £ÀqÉ¹zÀ ¥Á¼ÉÃUÁgÀgÀÄ. «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ
¥ÀvÀ£Á£ÀAvÀgÀ ¸ÀévÀAvÀæªÁzÀ ¸ÁªÀÄAvÀgÀÄ.
 “ªÀÄwÛ wªÀÄätÚ£ÁAiÀÄPÀ” EzÀgÀ ªÀÄÆ® ¥ÀÄgÀÄµÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁÜ¥ÀPÀ. F ¸ÀAvÀwAiÀÄ 5£ÉÃ ªÀÄzÀPÀj £ÁAiÀÄPÀ (1775-1779)
CvÀåAvÀ ¥Àæ¹zÀÞ£ÀÄ.
 5£ÉÃ ªÀÄzÀPÀj £ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ CvÀåAvÀ ¥Àæ¹zÀÞ £ÁAiÀÄPÀ. FvÀ£ÀÄ vÀ£Àß ¸ÉÊ¤PÀ ¸ÁzsÀ£ÉUÀ½AzÀ zÀÄUÀðzÀ ªÉÄÃ¯É ªÉÄÊ¸ÀÆj£À
ºÉÊzÀgÁ° ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝ zÁ½AiÀÄ£ÀÄß »ªÉÄänÖ¸ÀÄwÛzÀÝ£ÀÄ. EzÀ£ÀÄß ±Á±ÀévÀªÁV vÀqÉAiÀÄ¨ÉÃPÉAzÀÄ avÀæzÀÄUÀðPÉÌ K¼ÀÄ ¸ÀÄwÛ£À
PÉÆÃmÉAiÀÄ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ£ÀÄ.
QvÀÆÛj£À gÁtÂ ZÉ£ÀßªÀÄä ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAUÉÆ½î gÁAiÀÄtÚ

 QvÀÆÛj£À gÁtÂ ZÉ£ÀßªÀÄä – C¥ÀæwªÀÄ zÉÃ±À¨sÀPÀÛ¼ÀÄ. ±ËgÀå, ¸ÁºÀ¸ÀzÀ ¥ÀæwgÀÆ¥À.
 Qæ.±À. 1824 gÀ°è PÀA¥À¤AiÀÄ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ QvÀÆÛgÀ£ÀÄß “zÀvÀÄÛ ªÀÄPÀÌ½UÉ ºÀQÌ®è” JA§ ¤ÃwAiÀÄAvÉ ªÀ±À¥Àr¹PÉÆ¼Àî®Ä
ªÀÄÄAzÁzÁUÀ vÀ£Àß gÁdå gÀPÀëuÉAiÀÄ ¤nÖ£À°è PÁAiÀÄð¥ÀæªÀÈvÀÛ¼ÁzÀ ZÉ£ÀßªÀÄä ªÉÆzÀ®Ä ©ænÃµÀgÉÆA¢UÉ ªÀiÁvÀÄPÀvÉ £ÀqÉ¸À®Ä
ºÁUÀÆ ±ÁAw¬ÄAzÀ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß ¤¨sÁ¬Ä¸À®Ä £ÉÆÃrzÀ¼ÀÄ.
 DzÀgÉ ©ænÃµÀgÀÄ AiÀÄÄzÀÞzÁ»UÀ¼ÁVzÀÝgÀÄ. zsÁgÀªÁqÀzÀ PÀ¯ÉPÀÖgï xÁåPÀgÉAiÀÄÄ QvÀÆÛj£À ªÉÄÃ¯É AiÀÄÄzÀÞ WÉÆÃ¶¹zÀ£ÀÄ.
DUÀ ZÉ£ÀßªÀÄä vÁ£ÉÃ AiÀÄÄzÀÞ¨sÀÆ«ÄUÉ §AzÀÄ ¤AvÀÄ ºÉÆÃgÁrzÀ¼ÀÄ.
 AiÀÄÄzÀÞzÀ°è xÁåPÀgÉ ¸ÀvÀÛ £ÀAvÀgÀ QvÀÆÛjUÉ dAiÀÄªÁ¬ÄvÀÄ. ªÀÄvÀÄÛ C£ÉÃPÀ ©ænÃµÀgÀ£ÀÄß ¸ÉgÉ »rAiÀÄ¯Á¬ÄvÀÄ. DzÀgÉ
¸ÉÆÃvÀ ©ænÃµÀgÀÄ ªÀÄvÉÆÛªÉÄä QvÀÆÛj£À M¼ÀUÉ EzÀÝ zÉÃ±ÀzÉÆæÃ»UÀ¼À ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ AiÀÄÄzÀÞPÉÌ §AzÀgÀÄ. F ¨Áj «±Áé¸À
WÁvÀPÀgÀ «±Áé¸À zÉÆæÃºÀ¢AzÀ ZÉ£ÀßªÀÄä ¸ÉgÉAiÀiÁzÀ¼ÀÄ. ºÁUÀÆ QvÀÆÛgÀÄ AiÀÄÄzÀÞzÀ°è ¸ÉÆÃvÀÄ ºÉÆÃ¬ÄvÀÄ.
 ZÉ£ÀßªÀÄä ¸ÉgÉAiÀÄ°èAiÉÄÃ PÉÆgÀV PÉÆgÀV 1829 gÀ°è eÉÊ°£À°èAiÉÄÃ ¤zsÀ£À¼ÁzÀ¼ÀÄ.
¸ÀAUÉÆ½îgÁAiÀÄtÚ
 gÁtÂ ZÉ£ÀßªÀÄä¼À ¤µÁ×ªÀAvÀ ¸ÉÃªÀPÀ, C¥ÀæwªÀÄ zÉÃ±À¨sÀPÀÛ, ¸ÀAUÉÆ½îgÁAiÀÄtÚ£ÀÄ QvÀÆÛj£À°èzÀÝ ©ænÃµÀgÀ£ÀÄß Nr¸À¨ÉÃPÉAzÀÄ
ªÀÄvÉÆÛªÉÄä UÉj¯Áè AiÀÄÄzÀÞ ¸ÁjzÀ£ÀÄ. DvÀä«±Áé¸À¢AzÀ ºÉÆÃgÁqÀÄwÛzÀÝ gÁAiÀÄtÚ£À£ÀÄß ªÀÄvÉÆÛªÉÄä zÉÆæÃ»UÀ¼À
¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ ©ænÃµÀgÀÄ ¸ÉgÉ»rzÀÄ 1830 gÀ°è £ÀAzÀUÀqÀzÀ°è UÀ°èUÉÃj¹zÀgÀÄ.
AiÀÄ®ºÀAPÀzÀ £ÁqÀ¥Àæ¨sÀÄ
 £ÁqÀ¥Àæ¨sÀÄ PÉA¥ÉÃUËqÀgÀÄ ( 1513-1569) «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CªÀ£ÀwAiÀÄ £ÀAvÀgÀ ¸ÀévÀAvÀægÁzÀ ¥Á¼ÉÃUÁgÀgÀÄ. EªÀgÀÄ
¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À ¸ÁÜ¥ÀPÀ “£ÁqÀ¥Àæ¨sÀÄ” JAzÉÃ SÁåvÀgÁzÀgÀÄ.
71
 EªÀgÀÄ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÉÆA¢UÉ GvÀÛªÀÄ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝgÀÄ. ªÀÄºÁ£ÀªÀ«Ä GvÀìªÀzÀ°è ªÀÄ®èAiÀÄÄzÀÞzÀ ¥ÀæzÀ±Àð£À
ªÀiÁr dAiÀÄUÀ½¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
 EªÀgÀÄ Qæ.±À. 1537 gÀ°è ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ £ÀUÀgÀ ¤«Äð¹zÀgÀÄ.
1) ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À £Á®ÄÌ ¢PÀÄÌUÀ½UÀÆ £Á®ÄÌ UÉÆÃ¥ÀÄgÀ ¤«Äð¹zÀgÀÄ.
1. ºÀ®¸ÀÆgÀÄ PÉgÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É
2. PÉA¥Á§Ä¢ PÉgÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É
3. AiÀÄ®ºÀAPÀzÀ ¨ÁV®Ä
4. zÀQëtzÀ ¨ÁV®Ä
2) ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À UÀ« UÀAUÁzsÀgÉÃ±ÀégÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ, ºÀ®¸ÀÆj£À ¸ÉÆÃªÉÄÃ±ÀégÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ, PÉÆÃgÀªÀÄAUÀ®zÀ ®QëöäÃ
zÉÃªÁ®AiÀÄ, EªÀgÀ PÁ®zÀ°è ¤ªÀiÁðtªÁVzÉ.
3) vÀ£Àß PÀÄ®zÉÃªÀvÉ PÉA¥ÀªÀÄä£À ºÉ¸Àj£À°è PÉA¥Á§Ä¢ PÉgÉ ºÁUÀÆ zsÀªÀiÁðA§Ä¢ PÉgÉ, ºÀ®¸ÀÆgÀÄ PÉgÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀiÁðt
ªÀiÁrzÀgÀÄ.
ºÉÊzÀgÁ° ªÀÄvÀÄÛ n¥ÀÄà ¸ÀÄ¯ÁÛ£ï (1761-1799)

ºÉÊzÀgÁ° (Qæ.±À. 1761-1782)
 Qæ.±À. 1721 gÀ°è PÉÆÃ¯ÁgÀzÀ §Æ¢ PÉÆÃmÉAiÀÄ°è d¤¹zÀgÀÄ. ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåzÀ°è ¸ÁªÀiÁ£Àå ¸ÉÊ¤PÀ£ÁV ¸ÉÃªÉ ¸À°è¹zÀÝ
FvÀ£ÀÄ ºÀAvÀºÀAvÀªÁV vÀ£Àß ¸Àé-¸ÁªÀÄxÀåð ºÁUÀÆ CzÀÈµÀÖ §®¢AzÀ ªÉÄÃ¯ÉÃj ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåzÀ ¸ÀªÁð¢üPÁjAiÀiÁV
¨É¼ÉzÀ£ÀÄ.
 ºÉÊzÀgÁ°AiÀÄÄ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåzÀ ¥ÀgÀªÁV 2£ÉÃ PÀ£ÁðnPï AiÀÄÄzÀÞzÀ°è ¨sÁUÀªÀ»¹, ºÉÊzÀgÁ¨Ázï£À ¤eÁªÀÄ£À
ReÁ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ®Æn ªÀiÁrPÉÆAqÀÄ ªÉÄÊ¸ÀÆjUÉ §AzÀ£ÀÄ.
 F ®Æn¬ÄAzÀ ºÉÊzÀgÁ° ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåzÀ°è §ºÀ¼À ¥Àæ¹zÀÞ£ÁzÀ£ÀÄ.
 2£ÉÃ PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ “¥ÀvÉÃ ºÉÊzÀgÁ°” / “¥ÀvÉÃ ºÉÊzÀgÀ SÁ£ï” JA§ ©gÀÄzÀÄ ¤ÃrzÀgÀÄ. ªÀÄÄAzÉ ¸ÀªÁð¢üPÁj
£ÀAdgÁdAiÀÄå ªÀÄvÀÄÛ zÀ¼ÀªÁ¬Ä zÉÃªÀgÁdAiÀÄågÀ£ÀÄß C¢üPÁgÀ¢AzÀ PÉ¼ÀV½¹ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåzÀ ¸ÀªÁð¢üPÁjAiÀiÁzÀ£ÀÄ,
 ºÉÊzÀgÁ° ªÀÄvÀÄÛ CªÀ£À ªÀÄUÀ n¥ÀÄà ©ænµÀgÉÆA¢UÉ 4 AiÀÄÄzÀÞUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁrzÀgÀÄ. CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß DAUÉÆèÃ-ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ
AiÀÄÄzÀÞUÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄªÀgÀÄ.
DAUÉÆèÃ-ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞPÉÌ PÁgÀt

 ºÉÊzÀgÁ°AiÀÄ gÁdå «¸ÀÛgÀuÁ ¤Ãw DAUÉÆèÃ-ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞPÉÌ PÁgÀtªÁVzÉ.
 ºÉÊzÀgÁ° ªÀÄvÀÄÛ n¥ÀÄà ¥sÉæAZÀgÉÆA¢UÉ GvÀÛªÀÄ ¸ÉßÃºÀ ¸ÀA§AzsÀ ºÉÆA¢zÀÝgÀÄ. EzÀÄ ©ænÃµÀjUÉ JZÀÑjPÉ
UÀAmÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ.
 ºÉÊzÀgÁ° ªÀÄvÀÄÛ n¥ÀÄà ªÀÄ®¨ÁgÀ wÃgÀªÀ£ÀÄß vÀ£Àß ¤AiÀÄAvÀætzÀ°èlÄÖPÉÆArzÀÄÝ ©ænÃµÀgÀ ªÁå¥ÁgÀ ªÀ»ªÁnUÉ
vÉÆAzÀgÉAiÀiÁUÀÄwÛvÀÄÛ.
 1778 gÀ°è CªÉÄÃjPÁ ¸ÁévÀAvÀæöå ¸ÀAUÁæªÀÄzÀ°è ¨sÁUÀªÀ»¸À®Ä ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß PÀ¼ÀÄ»¹zÀÄÝ ©ænÃµÀgÀ PÉÆÃ¥À
ºÉZÁÑUÀÄªÀAvÉ ªÀiÁrvÀÄ.
 gÁtÂ ®PÀëöäªÀÄäªÀÄätÂÚ ©ænÃµÀgÀ°è ¸ÀºÁAiÀÄ PÉÃ½zÀÄÝ, PÉ®ªÀÅ ¥ÀæªÀÄÄR PÁgÀtUÀ¼ÀÄ.
ªÉÆzÀ®£ÉÃ DAUÉÆèÃ-ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ(1767-1769)

 ©ænÃµÀgÀÄ ºÉÊzÀgÁ°¬ÄAzÀ ¸ÉÆÃvÀÄ “ªÀÄzÁæ¸ï M¥ÀàAzÀ”PÉÌ ¸À» ºÁQzÀgÀÄ. E£ÉÆßAzÀÄ “gÀPÀëuÁvÀäPÀ M¥ÀàAzÀ”ªÁVvÀÄÛ.
JgÀqÀ£ÉÃ DAUÉÆèÃ-ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ(1780-1784)
72
 F AiÀÄÄzÀÞzÀ ªÀÄzsÀå¨sÁUÀzÀ°è ºÉÊzÀgÁ° 1782 gÀ°è ¤zsÀ£À£ÁzÀ£ÀÄ. DzÀgÉ ªÀÄUÀ n¥ÀÄà AiÀÄÄzÀÞªÀ£ÀÄß ªÀÄÄAzÀÄªÀgÉ¹zÀ£ÀÄ.
Qæ.±À, 1783 gÀ°è n¥ÀÄà ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ PÀzÀ£ÀzÀ°è ©æUÉÃrAiÀÄgï ªÀiÁåzsÀÆå¸À£À£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹ ‘ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ M¥ÀàAzÀPÉÌ” ¸À»
ºÁQzÀgÀÄ.
(2) n¥ÀÄà ¸ÀÄ¯ÁÛ£À(Qæ.±À. 1782-1799)

 ºÉÊzÀgÁ°AiÀÄ ªÀÄgÀuÁ£ÀAvÀgÀ n¥ÀÄà C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ£ÀÄ. ªÉÄÊ¸ÀÆj£À DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß vÁ£ÉÃ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ ‘¸ÀÄ¯ÁÛ£À’
JAzÀÄ WÉÆÃ¶¹PÉÆAqÀ£ÀÄ. “ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ºÀÄ°” JA§ ©gÀÄzÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄ D½éPÉ ªÀiÁrzÀ£ÀÄ.
 n¥ÀÄà C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀ ªÉÄÃ¯É DqÀ½vÀzÀ°è C£ÉÃPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉ vÀAzÀ£ÀÄ. PÉ®ªÀÅ E¯ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀ£ÀÄ.
• «ÄÃgï-C¹Ã¥sï-PÀbÉÃj (PÀAzÁAiÀÄ & ºÀtPÁ¸ÀÄ E¯ÁSÉ)
• «ÄÃgï-ªÉÄÊgÀ£ï-PÀbÉÃj (ReÁ£É E¯ÁSÉ)
• «ÄÃgï-AiÀiÁªÀiï-PÀbÉÃj (§AzÀgÀÄ E¯ÁSÉ) EvÁå¢.
 DqÀ½vÀ zÀÈ¶Ö¬ÄAzÀ gÁdåªÀ£ÀÄß ¥ÁæAvÀåUÀ½UÉ «¨sÁV¹zÀÝ£ÀÄ. CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ÇÀ¥sï lQðUÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ.
 ¥Àæw ¥ÁæAvÀåPÉÌ ‘D¸À¥sï’ JA§ £ÁUÀjPÀ DqÀ½vÀzÀ C¢üPÁj ºÁUÀÆ ‘¥sËdÄzÁgÀ’ JA§ «Ä°lj C¢üPÁj £ÉÃªÀÄPÀ
ªÀiÁqÀÄzÀ£ÀÄ.
 n¥ÀÄà gÉÊvÀªÁj ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀÄ ¨sÀÆ PÀAzÁAiÀÄªÀ£ÀÄß 1/3 gÀµÀÄÖ ¤UÀ¢ ªÀiÁrzÀ£ÀÄ.
 n¥ÀÄà ©ænÃµÀgÀ «gÀÄzÀÞ ªÉÆzÀ®Ä Që¥ÀtÂAiÀÄ£ÀÄß §¼À¹zÀ£ÀÄ. ºÁUÀÆ ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß AiÀÄÄgÉÆÃ¦AiÀÄ£ï ªÀiÁzÀjAiÀÄ°è
¸ÀdÄÓUÉÆ½¹zÀ£ÀÄ. £ËPÁ ¤ªÀiÁðt PÉÃAzÀæªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀ£ÀÄ.
n¥ÀÄà«£À «zÉÃ±ÁAUÀ ¤Ãw

 n¥ÀÄà vÀ£Àß ¸ÀªÀÄPÁ°Ã£À «zÉÃ±À zÉÆgÉUÀ¼ÉÆA¢UÉ GvÀÛªÀÄ ¸ÀA§AzsÀ ºÉÆA¢zÀÝ£ÀÄ.
 ¥sÁæ£ïì, lQð, C¥ÀWÁ¤¸ÁÛ£À, EgÁ£ï, ªÀiÁjµÀ¸ï, µÉÃgÀÄ zÉÃ±ÀUÀ½UÉ gÁAiÀÄ¨sÁjUÀ¼À£ÀÄß PÀ¼ÀÄ»¹zÀgÀÄ.
 ‘±ÀvÀÄæ«£À ±ÀvÀÄæ «ÄvÀæ’ JA§AvÉ vÀ£Àß gÁd vÁAwæPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß n¥ÀÄà ©ænÃµÀgÀ «gÀÄzÀÞªÁV ¹zÀÞUÉÆ½¹zÀÝ£ÀÄ.
ªÀÄÆgÀ£ÉÃ DAUÉÆèÃ-ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ(1790-92)

 n¥ÀÄà wgÀÄªÁAPÀÆj£À ªÉÄÃ¯É zÁ½ ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. wgÀÄªÁAPÀÆj£À gÁd ‘PÁwðPÀ wgÀÄ£Á¼ï gÁªÀÄªÀªÀÄð’ ©ænÃµÀgÀ
«ÄvÀæ£ÁVzÀÝ. DUÀ ©ænÃµÀgÀÄ n¥ÀÄà«£À ªÉÄÃ¯É AiÀÄÄzÀÞ ¸ÁjzÀgÀÄ.
 ªÀÄgÁoÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤eÁªÀÄgÀÄ ©ænÃµÀgÀ eÉÆvÉ PÉÊ eÉÆÃr¹zÀgÀÄ. n¥ÀÄà F AiÀÄÄzÀÞzÀ°è ¸ÉÆÃvÀÄ CªÀªÀiÁ£ÀPÀgÀ
“²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖt M¥ÀàAzÀ”PÉÌ ¸À» ºÁPÀ¨ÉÃPÁ¬ÄvÀÄ.
 EzÀjAzÀ vÀ£Àß CzsÀðgÁdåªÀ£ÀÄß ©ænÃµÀjUÉ ©lÄÖ PÉÆlÄÖ 3.65 PÉÆÃn ºÀtªÀ£ÀÄß AiÀÄÄzÀÞ ¥ÀjºÁgÀªÁV
PÉÆqÀ¨ÉÃPÁ¬ÄvÀÄ. C°èAiÀÄªÀgÉUÉ vÀ¤ß§âgÀÄ ªÀÄPÀÌ¼À£ÀÄß EAVèÃµÀjUÉ MvÉÛ EqÀ¨ÉÃPÁ¬ÄvÀÄ.
 n¥ÀÄà«£À CzsÀðgÁdåªÀ£ÀÄß 3 ¨sÁUÀ ªÀiÁr ©ænÃµÀgÀÄ, ªÀÄgÁoÀgÀÄ, ¤eÁªÀÄgÀÄ ºÀAaPÉÆAqÀgÀÄ.
£Á®Ì£ÉÃ DAUÉÆèÃ-ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞ(1799)

 CªÀªÀiÁ£ÀPÀgÀ M¥ÀàAzÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÆÃ°¤AzÁUÀÄªÀ CªÀªÀiÁ£ÀªÀ£ÄÀ ß n¥ÀÄà ªÀÄgÉAiÀÄ°®è. CzÀjAzÀ PÀ¼z
É ÀÄ ºÉÆÃVzÀÝ
WÀ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄgÀ½ ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀ ¥ÀæAiÀÄvÀß ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝ£ÀÄ.
 ©ænÃµÀgÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¸À®Ä n¥ÀÄà ªÀiÁqÀÄwÛgÀÄªÀ M¼À ¥ÀæAiÀÄvÀßªÀ£ÀÄß ©ænÃµÀgÀÄ UÀªÀÄ¤¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ ºÁUÀÆ ¯Áqïð ªÉ¯Éè¹èAiÀÄ
“¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞw”AiÀÄ£ÀÄß M¦àPÉÆ¼ÀÄîªÀAvÉ ©ænÃµÀgÀÄ MvÀÛqÀ ºÉÃjzÀgÀÄ. EzÀ£ÀÄß n¥ÀÄà wgÀ¸ÀÌj¹zÀ£ÀÄ.
 F J®è PÁgÀtUÀ½AzÀ ©ænÃµÀgÀÄ n¥ÀÄà«£À ªÉÄÃ¯É AiÀÄÄzÀÞ ¸ÁjzÀgÀÄ. CAwªÀÄªÁV Qæ.±À. 1799 ªÉÄÃ 4 gÀAzÀÄ
²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖtzÀ°è ªÀÄrzÀ£ÀÄ.
 n¥ÀÄà«£À ¸Á«£À £ÀAvÀgÀ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ CgÀ¸ÀgÀÄ ©ænÃµÀgÀ “¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞw”AiÀÄ£ÀÄß ¹éÃPÀj¹zÀgÀÄ.
 n¥ÀÄà ªÀÄgÀuÁ£ÀAvÀgÀ ©ænÃµÀjUÉ AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¥Àæ§® ±ÀvÀÄæUÀ¼ÀÄ E®èªÁzÀgÀÄ.
73
WÀlPÀ – 5
DzsÀÄ¤PÀ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ
1) PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgï-III - CªÀgÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼ÀÄ

Qæ.±À. 1811 jAzÀ 1831 gÀªÀgÉUÉ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À MqÉAiÀÄgÁV D½éPÉ ªÀiÁrzÀªÀgÀÄ PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ. 9£ÉÃ ZÁªÀÄgÁd
MqÉAiÀÄgï gÀªÀgÀÄ ¸ÀvÀÛ £ÀAvÀgÀ gÁtÂ ®PÀëöäªÀÄä CªÀÄätÂÚgÀªÀgÀÄ vÀ£Àß ªÀÄUÀ£ÁzÀ ªÀÄÆgÀ£ÉÃ PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgïgÀªÀjUÉ ¹AºÁ¸À£À
¤ÃqÀzÉÃ n¥ÀÄàªÀÅ vÀ£Àß£ÀÄß vÁ£ÉÃ ¸ÀÄ¯ÁÛ£À£ÉAzÀÄ WÉÆÃ¶¹PÉÆAqÀ£ÀÄ.
EzÀjAzÀ ªÀÄºÁgÁtÂAiÀÄªÀgÀÄ ©ænÃµÀgÀ ¸ÀºÁAiÀÄ PÉÆÃjzÀzÀgÀÄ. PÉÆ£ÉUÉ 4£ÉÃ DAUÉÆèÃ-ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞzÀ £ÀAvÀgÀ
©ænÃµÀgÀÄ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåzÀ §ºÀÄvÉÃPÀ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀÄ G½zÀ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ªÀÄÆgÀ£ÉÃ PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄjUÉ ¤ÃrzÀgÀÄ.
EªÀgÀÄ C¥Áæ¥ÀÛgÁVzÀÝjAzÀ ªÀÄºÁgÁtÂ ®PÀëöäªÀÄäªÀÄätÂAiÀÄªÀgÀÄ gÁd¥Àæw¤¢üAiÀiÁzÀgÀÄ.
DqÀ½vÀ:- DqÀ½vÀ C£ÀÄPÀÆ®PÁÌV gÁdåªÀ£ÀÄß 6 ¥ËdÄzsÁjUÀ¼À£ÁßV ªÀÄvÀÄÛ 125 vÁ®ÆèPÀÄUÀ¼À£ÁßV «AUÀr¹zÀgÀÄ. EªÉ®èªÀÅUÀ¼À
ªÉÄÃ®Ä¸ÀÄÛªÁjUÁV ¥ËdÄzsÁgÀgÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ CªÀÄ®ÄzÁgÀgÀ£ÀÄß £ÉÃªÀÄPÀ ªÀiÁrzÀgÀÄ. ¸ÀPÁðgÀzÀ°è 18 E¯ÁSÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁrzÀgÀÄ.
EzÀjAzÀ DqÀ½vÀ ¸ÀÄUÀªÀÄªÁV £ÀqÉ¬ÄvÀÄ.
²PÀët, ¸Á»vÀåPÉÌ PÉÆqÀÄUÉ.

 ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ²PÀëtPÉÌ ªÀiÁ£ÀåvÉ ¤ÃrzÀgÀÄ. zsÀªÀÄð±Á¸ÀÛç ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄºÁPÁªÀåUÀ¼À£ÀÄß DzsÀj¹ ²PÀët ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ.
 GavÀ ±Á¯ÉUÀ¼À£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀgÀÄ.
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À°è “NjAiÉÄAl¯ï ¯ÉÊ§æjAiÀÄ£ÀÄß” ¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ.
¸Á»vÀå: ¸ÀévÀ: PÀ£ÀßqÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÀÌøvÀ ¨sÁµÉAiÀÄ°è ¥ÁArvÀå ¥ÀqÉ¢zÀÝ EªÀgÀÄ C£ÉÃPÀ ¸Á»wPÀ PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÁÝgÉ. CzÀgÀ°è
¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀªÀÅ ²æÃ vÀvÀé ¤¢ü, ²æÃ PÀÈµÀÚ PÀxÁ¸ÁgÀ, ¸ËUÀA¢üPÁ ¥ÀjtAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀªÀÅ.
EªÀgÀÄ C£ÉÃPÀ «zÁéA¸ÀjUÉ D±ÀæAiÀÄ ¤ÃrzÀÝgÀÄ. CªÀgÀ®è° ¥ÀæªÀÄÄRgÁV, PÉA¥ÀÄ £ÁgÁAiÀÄt EªÀgÀÄ ‘ªÀÄÄzÁæ ªÀÄAdÄµÀ’,
ºÁUÀÆ °AUÀgÁd£ÀªÀgÀ ‘£ÀgÀ¥ÀwAiÀÄ ZÀjvÉ’, §¸À¥Àà ±Á¹ÛçUÀ¼ÀÄ (C©ü£ÀªÀ PÁ½zÁ¸À)gÀªÀgÀ PÁ½zÁ¸À£À £ÁlPÀUÀ¼À£ÀÄß PÀ£ÀßqÀPÉÌ
¨sÁµÁAvÀj¹zÀgÀÄ.
¸ÀAVÃvÀPÉÌ EªÀgÀ PÉÆqÀÄUÉ

EªÀgÀ D¸ÁÜ£ÀzÀ°è §ºÀ¼ÀµÀÄÖ ¸ÀAVÃvÀ «zÁéA¸ÀgÀÄ D±ÀAæ iÀÄ ¥ÀqÉ¢zÀÝgÀÄ. ªÀÄÄRåªÁV «ÃuÉ ±ÉÃµÀtÚ, PÀÄtUÀ¯ï gÁªÀiÁ±Á¹Ûç,
aPÀÌgÁªÀÄ¥Àà ªÀÄÄAvÁzÀªÀgÀÄ EªÀgÉ®è “ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀAVÃvÀ”ªÀ£ÀÄß d£À¦æAiÀÄUÉÆ½¹zÀgÀÄ.
avÀæPÀ¯É
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ ¥ÀvÀ£Á£ÀAvÀgÀ C£ÉÃPÀ avÀæPÀ¯ÁPÁgÀgÀÄ, ªÁ¸ÀÄÛ²°àUÀ¼ÀÄ D±ÀæAiÀÄ ¥ÀqÉzÀÄPÉÆArzÉÝÃ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ°è,
CzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀÄªÁV ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ avÀæPÀ¯É ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ªÉÄÊ°UÀ®Äè ¥ÀqÉ¬ÄvÀÄ.
 1861 gÀ°è EªÀgÀÄ ¤«Äð¹zÀ dUÀ£ÉÆäÃºÀ£À CgÀªÀÄ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤«Äð¹, C°è PÀ¯ÁPÀÈwUÀ¼À ¤ªÀiÁðt ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÉUÉ
¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ MAzÀÄ CªÀPÁ±À PÀ°à¹zÀgÀÄ.
 ¸ÀAvÀ£ÁA§ÄdªÀÅ (Lotus Progency) ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ CgÀ¸ÀgÀ ªÀA±ÀªÀÈPÀëªÀ£ÀÄß ¤gÀÆ¦¸ÀÄªÀ PÀÈw.
 dA§Æ ¸ÀªÁjAiÀÄ zÀÈ±ÀåUÀ¼ÀÄ, ¨ÉÃmÉAiÀÄ zÀÈ±ÀåUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁVzÉ.
£Álå / £ÁlPÀ / £ÀÈvÀåPÉÌ EªÀgÀ PÉÆqÀÄUÉ
74
¨sÀgÀvÀ£ÁlåPÉÌ «±ÉÃµÀªÁzÀ ¥ÉÆæÃvÁìºÀ zÉÆgÉ¬ÄvÀÄ. vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀ vÀgÀ¨ÉÃw ±Á¯ÉUÀ¼À£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀgÀÄ. dnÖ
vÁAiÀÄªÀÄä, ¥ÀÄlÖ zÉÃªÀªÀÄä ªÀÄvÀÄÛ ZÀAzÀæªÀzÀ£ÀªÀÄä JA§ÄªÀªÀgÀÄ F CªÀ¢üAiÀÄ ¸ÀÄ¥Àæ¹zÀÞ £ÀÈvÀåUÁwðAiÀÄgÀÄ.
zsÀªÀÄð:- ªÀÄÄªÀÄär PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ C¥ÁgÀ zÉÊªÀ ¨sÀPÀÛgÁVzÀÄÝ ªÀÄoÀ, ªÀÄA¢gÀUÀ½UÉ C¥ÁgÀ zÁ£À zsÀªÀÄðªÀ£ÀÄß ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
ªÉÄÃ®ÄPÉÆÃmÉ, ²æÃgÀAUÀ¥ÀlÖt, ZÁªÀÄÄAr ¨ÉlÖ, £ÀAd£ÀUÀÆqÀÄ, ªÀÄÄAvÁzÀ zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ½UÉ C¥ÁgÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ £ÉgÀªÀÅ ¤ÃrzÀgÀÄ.
PÀ¯É ªÀÄvÀÄÛ ªÁ¸ÀÄÛ²®àPÉÌ vÀªÀÄäzÉÃ DzÀ PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃrzÀªÀgÀÄ – ªÀÄÄªÀÄär PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ.
 1825 PÀÈµÀÚ ¸Áé«Ä zÉÃªÁ®AiÀÄªÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀgÀÄ. E°è CA¨ÉUÁ°qÀÄwÛgÀÄªÀ PÀÈµÀÚ£À ªÀÄÆwðAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀæwµÁ×¦¹zÀgÀÄ.
 ZÁªÀÄÄAr¨ÉlÖ ªÀÄvÀÄÛ £ÀAd£ÀUÀÆr£À°è ªÀÄºÁUÉÆÃ¥ÀÄgÀªÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀgÀÄ.
 1826 gÀ°è ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀzÀ “ZÁªÀÄgÁeÉÃ±ÀégÀ zÉÃªÁ®AiÀÄ”ªÀ£ÀÄß ¤ªÀiÁðt ªÀiÁrzÀgÀÄ.
MmÁÖgÉAiÀiÁV ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ G£ÀßwUÉ vÀªÀÄäzÉÃ DzÀ PÉÆqÀÄUÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃrzÀgÀÄ.

 Qæ.±À. 1831 gÀ°è £ÀqÉzÀ ©zÀ£ÀÆj£À zÀAUÉAiÀÄ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸À®Ä «¥sÀ®gÁzÀÝjAzÀ ©ænÃµÀ ¸ÀPÁðgÀ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀ£ÀÄß
ªÀ±À¥Àr¹PÉÆArvÀÄ.
PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ©ænÃµÀgÀ «gÀÄzÀÞ ¸À±À¸ÀÛç zÀAUÉ

©ænÃµÀgÀ «gÀÄzÀÞ ºÉÆÃgÁlzÀ gÀtPÀºÀ¼ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÉÆ¼ÀV¹zÀ gÁdå PÀ£ÁðlPÀ. ¥ÀgÀQÃAiÀÄgÀ DqÀ½vÀzÀ «gÀÄzÀÞ ¸À±À¸ÀÛçªÁV
C£ÉÃPÀ ºÉÆÃgÁlUÀ¼ÀÄ £ÀqÉ¢ªÉ. CªÀÅUÀ¼À°è PÀ£ÁðlPÀzÀ ºÀ®ªÀÅ ºÉÆÃgÁlUÀ¼ÀÄ ¥Àæ¹¢Þ ¥ÀqÉ¢zÉ.
1) zsÉÆArAiÀÄ ªÁWÀ£À zÀAUÉ (1800)

FvÀ£À §AqÁAiÀÄªÀ£ÀÄß zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÆzÀ® ©ænÃµÀ «gÉÆÃ¢ü “§AqÁAiÀÄ”ªÉAzÀÄ §tÂÚ¸À¯ÁVzÉ. FvÀ£ÀÄ n¥ÀÄà«£À
ªÀÄvÁAvÀgÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß «gÉÆÃ¢ü¹ §A¢üvÀ£ÁzÀ£ÀÄ. DªÉÄÃ¯É n¥ÀÄà«£À ªÀÄgÀuÁ£ÀAvÀgÀ ©zÀ£ÀÆjUÉ vÉgÀ½ C°è ©ænÃµÀgÀ «gÀÄzÀÞ
zÀAUÉAiÉÄzÀÝ£ÀÄ. FvÀ£ÀÄ vÀ£Àß£ÀÄß “The lord of two worlds” / “G¨sÀAiÀÄ ¯ÉÆÃPÁ¢üÃ±ÀégÀ” JA§ ©gÀÄzÀ£ÀÄß zsÀj¹zÀÝ£ÀÄ.
2) LUÀÆgÀÄ ªÉAPÀl¥Àà £ÁAiÀÄPÀ£À zÀAUÉ (1800-03)

©ænÃµÀgÀ «gÀÄzÀÞ “ªÀÄÄgÀhÄgÁ¨Ázï”£À LUÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ ªÉAPÀl¥Àà £ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ zÀAUÉAiÉÄzÀÝ£ÀÄ/ DzÀgÉ ‘CxÀðgï ªÉ¯Éè¹è’
vÁ£ÉÃ ¸ÉÊ£Àå ¸ÀªÉÄÃvÀ£ÁV vÉgÀ½ F zÀAUÉAiÀÄ£ÀÄß CqÀV¹zÀ£ÀÄ.
3) «ÃgÀ¥Àà£À zÀAUÉ / PÉÆ¥Àà¼À zÀAUÉ (1819)

4£ÉÃ DAUÉÆèÃ-ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ AiÀÄÄzÀÞzÀ £ÀAvÀgÀ ©ænÃµÀgÀÄ PÉÆ¥Àà¼ÀªÀ£ÀÄß ºÉÊzÀgÁ¨Ázï£À ¤eÁªÀÄ¤UÉ ©lÄÖPÉÆlÖgÀÄ. EzÀ£ÀÄß
«ÃgÀ¥Àà£ÀÄ «gÉÆÃ¢ü¹zÀ£ÀÄ. AiÀiÁPÉAzÀgÉ «ÃgÀ¥Àà¤UÉ ¤eÁªÀÄ£À PÉ¼ÀUÉ PÉ®¸À ªÀiÁqÀ®Ä EµÀÖ«gÀÄªÀÅ¢®è. DzÀÝjAzÀ ©ænÃµÀgÀ
«gÀÄzÀÞªÀÇ zÀAUÉAiÉÄzÀÝ£ÀÄ. CAwªÀÄªÁV ªÉÄ|| ¥ÀÄlègï F zÀAUÉAiÀÄ£ÀÄß CqÀV¹zÀ£ÀÄ.
4) zÉÃ±ÀªÀÄÄSï zÀAUÉ G¢ÎgÀ zÀAUÉ (1820-21)

Qæ.±À. 1820 gÀ°è ©ÃzÀgï f¯ÉèAiÀÄ G¢Îgï£À°è ©ænÃµÀgÀ «gÀÄzÀÞ DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. ©ænÃµÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤eÁªÀÄ£À «gÀÄzÀÞ
zÀAUÉ DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. ²ªÀ°AUÀAiÀÄå zÉÃ±ÀªÀÄÄR, wgÀÄªÀÄ®gÁzÀ & ªÉÄÃWÀ±ÁåA zÉÃ±ÀªÀÄÄR ªÀÄÄRAqÀgÁVzÀÝgÀÄ.
5) ¹AzÀVAiÀÄ zÀAUÉ (1824)

©ænÃµÀgÀ CwAiÀiÁzÀ PÀAzÁAiÀÄ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß «gÉÆÃ¢ü¹ ©eÁ¥ÀÄgÀ f¯ÉèAiÀÄ ¢ªÁPÀgÀ ¢ÃQëvï, gÉÃªï fÃ gÁ¸ÉÛ, ¨Á¯Áf
zÉÃ±À¥ÁAqÉ JA§ÄªÀªÀgÀÄ 1824 gÀ°è zÀAUÉAiÉÄzÀÝgÀÄ. DzÀgÉ zsÁgÀªÁqÀzÀ PÀ¯ÉPÀÖgï ‘¹äÃªÀ£À ¸À£ï’ F §AqÁAiÀÄªÀ£ÀÄß CqÀV¹zÀ£ÀÄ.
6) QvÀÆÛj£À §AqÁAiÀÄ (1824)
“zÀvÀÄÛ ªÀÄPÀÌ½UÉ ºÀQÌ®è” JA§ ¤Ãw¬ÄAzÀ QvÀÆÛgÀ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆ¼Àî®Ä ªÀÄÄAzÁzÀ ©ænÃµÀgÀ «gÀÄzÀÞ QvÀÆÛj£À
gÁtÂ ZÉ£ÀßªÀÄä ¸À±À¸ÀÛç ºÉÆÃgÁl DgÀA¨sÀ ªÀiÁrzÀ¼ÀÄ. zsÁgÀªÁqÀzÀ PÀ¯ÉPÀÖgï xÁåPÀgÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆ®è¯Á¬ÄvÀÄ. EzÀjAzÀ DgÀA©üPÀ
ªÀÄÄ£ÀßqÉAiÀÄ£ÀÄß QvÀÆÛgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£À ¥ÀqÉzÀgÀÆ PÀÆqÁ, zÉÃ±ÀzÉÆæÃ»UÀ¼À M¼À¸ÀAa£À°è ¹®ÄQ ¸ÉÆÃ®¨ÉÃPÁ¬ÄvÀÄ. gÁtÂ ZÉ£ÀßªÀÄä£À£ÀÄß
¸ÉgÉ »rzÀÄ ¨ÉÊ®ºÉÆAUÀ®zÀ ¸ÉgÉªÀÄ£ÉAiÀÄ°èlÖgÀÄ. DzÀgÉ ¸ÉgÉªÄÀ £ÉAiÀÄ°èAiÉÄÃ 1829 ¥s§É ÄæªjÀ 2 gÀAzÀÄ ZÉ£ÀßªÀÄä ¤zsÀ£À¼ÁzÀ¼ÀÄ.
75
CAwªÀÄªÁV ZÉ£ÀßªÀÄä¼À §®UÉÊ ¨sÀAl, C¥ÀæwªÀÄ zÉÃ±À¥ÉæÃ«Ä. ¸ÀAUÉÆ½î gÁAiÀÄtÚ£À£ÀÄß 1831 gÀ°è UÀ°èUÉÃj¹ zÀAUÉAiÀÄ£ÀÄß
¤AiÀÄAvÀætPÉÌ vÀgÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
7) ©zÀ£ÀÆgÀÄ zÀAUÉ / £ÀUÀgÀ zÀAUÉ (1830-31)

²ªÀªÉÆUÀÎ f¯ÉèAiÀÄ £ÀUÀgÀ / ©zÀ£ÀÆj£À°è £ÀqÉzÀ zÀAUÉAiÀiÁVzÉ. EzÀÄ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ MqÉAiÀÄgÀ «gÀÄzÀÞ £ÀqÉzÀ zÀAUÉ. EzÀPÉÌ
PÁgÀt ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ MqÉAiÀÄgÀ ‘CwAiÀiÁzÀ PÀAzÁAiÀÄ ¤Ãw’. EzÀgÀ «gÀÄzÀÞ ‘¸ÁzÀgÀªÀÄ®è£ÉA¨ÁvÀ’ zÀAUÉAiÉÄzÀÄÝ vÀ£Àß£ÀÄß ©zÀ£ÀÆj£À
gÁd£ÉAzÀÄ WÉÆÃ¶¹PÉÆAqÀ£ÀÄ. EªÀ¤UÉ vÀjPÉgÉAiÀÄ ¥Á¼ÉÃUÁgÀ ¸ÀeÁð ºÀ£ÀÄªÀÄ£ÁAiÀÄPÀ ºÁUÀÆ ¸ÀÜ½ÃAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀ£ÁzÀ §Æ¢
§¸À¥Àà£ÁAiÀÄ£ÀÄ ¨ÉA§® ¤ÃrzÀ£ÀÄ. CAwªÀÄªÁV PÀ|| gÉÆÃZÀ ¥ÉÆÃlð F zÀAUÉAiÀÄ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¹zÀ£ÀÄ. ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£À
©ænÃµÀgÀ ªÀ±ÀªÁ¬ÄvÀÄ.
8) PÉÆqÀV£À §AqÁAiÀÄ (1834-35) –

PÉÆqÀV£À ºÁ¯ÉÃj gÁd£ÁzÀ aPÀÌ«ÃgÀ gÁeÉÃAzÀæ£À£ÀÄß 1834 gÀ°è ¥ÀzÀZÀÄåvÀUÉÆ½¹ §£ÁgÀ¹UÉ UÀr¥ÁgÀÄ ªÀiÁrzÀgÀÄ.
ºÁUÀÆ PÉÆqÀUÀÄ ©ænÃµÀgÀ ªÀ±ÀªÁ¬ÄvÀÄ. PÉÆqÀUÀÄ ©ænÃµÀgÀ ªÀ±ÀªÁzÀ £ÀAvÀgÀ PÉÆqÀV£À°è ¸ÁévÀAvÀæöåPÁÌV zÀAUÉ J¢ÝvÀÄ. PÉ®ªÀÅ
¸ÁévÀAvÀæöå¦æAiÀÄgÀÄ ºÁUÀÆ aPÀÌ«ÃgÀ gÁeÉÃAzÀæ£À C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ¼ÀÄ PÉÆqÀUÀ£ÀÄß ©ænÃµÀgÀ PÉÊ¬ÄAzÀ ªÀÄÄPÀÛUÉÆ½¸À®Ä ¥ÀtvÉÆlÖgÀÄ.
CªÀgÀ°è ªÀÄÄRåªÁV C¥ÀgÀA¥ÀgÀ ¸Áé«ÄÃf, PÀ¯Áåt ¸Áé«Ä, ¥ÀÄlÖ§¸À¥Àà, UÀÄqÉØÃªÀÄ£É CAiÀÄå¥Àà ¥ÀæªÀÄÄRgÀÄ.
©ænÃµÀgÀÄ CAwªÀÄªÁV ¥ÀÄlÖ§¸À¥Àà£À£ÀÄß UÀ°èUÉÃj¹ zÀAUÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆ£ÉUÁtÂ¹zÀgÀÄ.
9) PÀ£ÁðlPÀzÀ°è 1857 gÀ PÁæAw

GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è Qæ.±À. 1857 gÀ°è ©ænÃµÀgÀ «gÀÄzÀÞ £ÀqÉzÀ ¸ÁévÀAvÀæöå¸ÀªÀÄgÀ PÀ£ÁðlPÀPÀÆÌ ºÀ©âvÀÄ. GvÀÛgÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ
ºÀ®ªÀÅ PÀqÉ zÀAUÉ DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ.
CªÀÅUÀ¼À°è ¥ÀæªÀÄÄRªÁV:-
1) ºÀ®UÀ°AiÀÄ ¨ÉÃqÀgÀ zÀAUÉ
2) ¸ÀÄgÀ¥ÀÄgÀzÀ ªÉAPÀl¥Àà £ÁAiÀÄPÀ£À zÀAUÉ
3) £ÀgÀUÀÄAzÀzÀ ¨Á¨Á ¸ÁºÉÃ§£À zÀAUÉ
4) ªÀÄAqÀgÀVAiÀÄ ©üÃªÀÄgÁªÀ£À zÀAUÉ
»ÃUÉ PÀ£ÁðlPÀªÀÅ ¸ÁévÀAvÀæöå ºÉÆÃgÁlzÀ J¯Áè ªÀÄd®ÄUÀ¼À°èAiÀÄÆ vÀ£Àß bÁ¥À£ÀÄß ªÀÄÆr¹zÉ.
PÀ«ÄÃµÀ£ÀgÀÄUÀ¼À D½éPÉ (1831-1881)
1831 jAzÀ 1881 gÀªÀgÉUÉ ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 50 ªÀµÀðUÀ¼À PÁ® ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ ©ænÃµÀgÀ £ÉÃgÀ D½éPÉUÉ M¼À¥ÀnÖvÀÄ. F
PÁ®zÀ°è ©ænÃµÀ PÀ«ÄÃµÀ£ÀgÀÄUÀ¼ÀÄ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß DqÀ½vÀ ªÀiÁrzÀgÀÄ.
 1831 gÀ°è ªÉÄÊ¸ÀÆgÀ£ÀÄß D½éPÉ ªÀiÁqÀ®Ä “PÀ£Àð¯ï ©æAUïì” C£ÀÄß £ÉÃªÀÄPÀ ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. EªÀ£ÀÄ ªÉÆzÀ® PÀ«ÄÃµÀ£Àgï.
 “PÀ£Àð¯ï ªÀiÁåj¸À£ï”gÀÄ 2£ÉÃ PÀ«ÄÃµÀ£ÀgÀ DV £ÉÃªÀÄPÀUÉÆAqÀgÀÄ.
 1834 gÀ°è ªÀiÁPïð PÀ§â£ïgÀªÀgÀ£ÀÄß ªÉÄÊ¸ÀÆj£À PÀ«ÄÃµÀ£Àgï DV £ÉÃªÀÄPÀ ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
76
ªÀiÁPïð PÀ§â£ï(1834-1861)
 EªÀgÀÄ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåzÀ PÀ«ÄÃµÀ£ÀgÀ DV £ÉÃªÀÄPÀªÁzÀ ªÉÄÃ¯É DqÀ½vÀ zÀÈ¶Ö¬ÄAzÀ gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÀÄß ªÉÄÊ¸ÀÆj¤AzÀ
¨ÉAUÀ¼ÀÆjUÉ ªÀUÁð¬Ä¹zÀ£ÀÄ.
 “CoÁgÁ PÀbÉÃj”AiÀÄ£ÀÄß gÀzÀÄÝ¥Àr¹ CªÀÅUÀ¼À §zÀ®Ä 9 E¯ÁSÉUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀ£ÀÄ. CªÀÅUÀ¼ÀÄ 1) PÀAzÁAiÀÄ 2)
CAZÉ 3) ¥ÉÆÃ°Ã¸ï 4) ¯ÉÆÃPÉÆÃ¥ÀAiÉÆÃV (ªÀiÁgÁªÀÄvï) 5) ¸ÉÊ¤PÀ E¯ÁSÉ 6) ¥À±ÀÄ ¸ÀAUÉÆÃ¥À£É (CªÀÄÈvÀ
ªÀÄºÀ¯ï) 7) £ÁåAiÀiÁAUÀ 8) ¸ÁªÀðd¤PÀ ²PÀët
 ¥ÉÆ°Ã¸ï ªÀåªÀ¸ÉÜUÉÆÃ¸ÀÌgÀªÉÃ ¥ÀævÉåÃPÀ E¯ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß vÉgÉzÀ£ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÆÃ°¸ï ºÀÄPÀÄªÀiÁ£À(¤Ãw ¸ÀA»vÉ)AiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ
vÀAzÀ£ÀÄ.
 PÀÈ¶AiÀÄ C©üªÀÈ¢ÞUÁV ¤ÃgÁªÀj AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÀ£ÀÄ. CªÀÅUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁV ªÀiÁjPÀtÂªÉ, £ÀÄUÀÄ,
ºÉÃªÀiÁªÀw, PÁªÉÃj AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ EvÁå¢.
 Qæ.±À. 1839 gÀ°è ‘PÀÈ¶-vÉÆÃlUÁjPÉ AiÉÆÃd£É’ eÁjUÉ vÀAzÀ£ÀÄ.
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåzÀ zÉÃ²ÃAiÀÄ vÀ½ CªÀÄÈvÀ ªÀÄºÀ¯ï gÀPÀëuÉUÉ PÀæªÀÄ PÉÊUÉÆAqÀ£ÀÄ.
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåzÀ°è PÀÄ«Äæ ¨ÉÃ¸ÁAiÀÄ / ¸ÀÜ¼ÁAvÀgÀ ¨ÉÃ¸ÁAiÀÄªÀ£ÀÄß ¤µÉÃ¢ü¹zÀ£ÀÄ.
 1859 gÀ°è ¨ÉAUÀ¼ÀÆj¤AzÀ vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À eÉÆÃ¯ÁgÀ ¥ÉÃmÉªÀgÉUÉ gÉÃ¯Éé ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ.
 ©ænÃµï ªÀiÁzÀjAiÀÄ £Átå¥ÀzÀÞw eÁjUÉÆ½¹zÀ£ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÉjUÉAiÀÄ£ÀÄß £ÀUÀzÀÄ gÀÆ¥ÀzÀ°è ¥ÁªÀw¸ÀÄªÀÅzÀPÉÌ DzÉÃ²¹zÀ£ÀÄ.
 zsÁ£ÀågÀÆ¥ÀzÀ PÀAzÁAiÀÄ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉzÀÄ ºÁQzÀ£ÀÄ.
®Æ¬Ä¸ï ¨ËjAUÀ(¨ËjAUï) (Qæ.±À. 1862-1870)

ªÀiÁPïð PÀ©â£À £ÀAvÀgÀ ®Æ¬Ä¸ï ¨ËjAUïgÀ£ÀÄß ªÉÄÊ¸ÀÆj£À PÀ«ÄÃµÀ£ÀgÀ DV £ÉÃªÀÄPÀ ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
FvÀ£ÀÄ vÀAzÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ:

1) 1862 gÀ°è EArAiÀÄ£ï ¦Ã£À¯ï PÉÆÃqÀ£ÀÄß ªÉÄÊ¸ÀÆj£À°è eÁjUÉ vÀAzÀ£ÀÄ.
2) 1862 gÀ°è ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°è ¸ÉAlæ¯ï PÁ¯ÉÃdÄ ¸ÁÜ¦¹zÀ£ÀÄ.
3) 1869 gÀ°è “CoÁgÁ PÀbÉÃj”AiÀÄ£ÀÄß (¥Àæ¸ÀÄÛvÀ ºÉÊPÉÆÃmïð) ¤«Äð¹zÀ£ÀÄ.
 ºÉÊPÉÆÃmïð ¥ÀPÀÌzÀ°è MAzÀÄ GzÁå£ÀªÀ£ÀªÀ£ÀÄß ¤ªÀiÁðt ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. EzÀ£ÀÄß ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ PÀ©â£À ¥ÁPïð JAzÀÄ
PÀgÉAiÀÄÄªÀgÀÄ.
 1863 gÀ°è ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ¸À«ÄÃPÉëUÉÆÃ¸ÀÌgÀ “E£ÁA PÀ«ÄÃµÀ£À£ÀÄß” ¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ.
 1863 gÀ°è ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À “¸ÉAlæ¯ï eÉÊ®£ÀÄß” ¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ.
 ¥ÉÆÃ°¸ï E¯ÁSÉAiÀÄ°è IGP / DIG / SP ºÀÄzÉÝUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¹zÀ£ÀÄ.
MmÁÖgÉ ªÀiÁPïð PÀ©â£À £ÀAvÀgÀ ¨ËjAUÀ£ÀÄ ¸ÀºÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¥ÀæUÀwUÁV ±Àæ«Ä¹zÀgÀÄ.
¨ËjAUï £ÀAvÀgÀ ¸Àgï. jZÀqïð, R.A. zÁ¯ïAiÉÄ¯ï, C.B. ¸ËAqÀgïì ªÀÄvÀÄÛ UÁqÀð£ï ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåzÀ
PÀ«ÄÃµÀ£ÀgÀÄUÀ¼ÁV D½éPÉ ªÀiÁrzÀgÀÄ. UÁqÀð£ï ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ PÀ«ÄÃµÀ£ÀgÁV PÉÆ£ÉAiÀÄªÀ£ÁzÀ D£ÀAvÀgÀ ªÀÄgÀ½ gÁdåªÀ£ÀÄß ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ
MqÉAiÀÄgïgÀªÀjUÉ M¦à¹zÀgÀÄ.
IV. ºÉÊzÀgÁ¨Ázï – PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ¤eÁªÀÄgÀ D½éPÉ

zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ°è «±Á®-¸ÀA¸ÁÜ£ÀªÁVzÀÝ ºÉÊzÀgÁ¨Ázï §ºÀÄ¸ÀASÁåvÀ »AzÀÆ ¥ÀæeÉUÀ½AzÀ PÀÆrvÀÄÛ. DzÀgÉ ¤eÁªÀÄ
ªÀÄÄ¹èA£ÁVzÀÝ£ÀÄ. EªÀ£ÀÄ ©ænÃµÀgÀ ¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¸ÉÊ£Àå ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß M¥ÀàAzÀ ªÀiÁrPÉÆAqÀÄ ¤gÀAPÀÄ±À D½éPÉ £ÀqÉ¸ÀÄwÛzÀÝ£ÀÄ. EzÀÄ
§ºÀÄ¸ÀASÁåvÀ »AzÀÄUÀ¼À ÇÀºÀ£ÉUÉ PÁgÀtªÁVvÀÄÛ.
 »AzÀÄUÀ½UÉ ¥ÀævÉåÃPÀ PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ½zÀÝgÉ, ªÀÄÄ¹èAjUÉ ¥ÀævÉåÃPÀ PÁ£ÀÆ£ÀÄ eÁjAiÀÄ°èvÀÄÛ.
 »AzÀÆUÀ¼À zsÁ«ÄðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¸ÀÌøw ¸ÁévÀAvÀöæ åzÀ ªÉÄÃ¯É C£ÉÃPÀ ¤§ðAzsÀUÀ½zÀÝªÀÅ.
77
 ¸ÀPÁðj ºÀÄzÉÝUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄ¹èAgÀ ¥Á¯ÁVzÀÝªÀÅ.
 GzÀÄð ¨sÁµÉAiÀÄ£ÀÄß J¯Áè ºÀAvÀUÀ¼À®Æè PÀqÁØAiÀÄªÁ¬ÄvÀÄ. EzÀjAzÀ PÀ£ÀßrUÀjUÉ »£ÀßqÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ.
 §ºÀÄ¸ÀASÁåvÀ »AzÀÄUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¤eÁªÀÄgÀ C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ / ¸ÉÊ¤PÀgÁzÀ gÀeÁPÁgÀgÀÄ zËdð£Àå CwAiÀiÁVvÀÄÛ.
»ÃUÉ ¤eÁªÀÄ£À ¤®ðPÀëöå ºÁUÀÆ zËdð£ÀåUÀ½AzÀ ºÉÊzÀgÁ¨Á¢£À d£À ¨ÉÃ¸ÀvÀÄÛ ºÉÆÃgÁlPÉÌ zsÀÄªÀÄÄQzÀgÀÄ.
V. ¢ªÁ£ÀgÀ D½éPÉAiÀÄ°è ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¥ÀæUÀw

(1) ¢ªÁ£ï gÀAUÁZÁ®Äð (Qæ.±À. 1881-1883)
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ªÉÆzÀ® ¢ªÁ£ÀgÁVzÀÝ gÀAUÁZÁ®ÄðgÀªÀgÀÄ C£ÉÃPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀ£ÀÄ.
 1881 gÀ°è EªÀgÀÄ ¥ÁægÀA©ü¹zÀ ‘¥ÀæeÁ ¥Àæw¤¢ü’ ¸À¨sÉ, ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåzÀ°è ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀézÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ ªÉÄÊ°UÀ¯ÁèVzÉ.
 1882 gÀ°è ¨ÉAUÀ¼ÀÆj¤AzÀ ªÉÄÊ¸ÀÆjUÉ gÉÃ¯Éé DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. ºÁUÉ w¥ÀlÆj£ÀªÀgÉUÉ gÉÃ¯Éé ºÀ½AiÀÄ£ÀÄß ¤ªÀiÁðt
ªÀiÁrzÀgÀÄ.
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåzÀ°è UÀAzsÀzÀ ªÀÄgÀ, ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ªÀiÁgÁlPÉÌ ¥ÉÆæÃvÁìºÀ ¤ÃrzÀgÀÄ.
 1881 gÀ°è mÉÃ®gï PÀA¥À¤AiÉÆA¢UÉ M¥ÀàAzÀ ªÀiÁrPÉÆAqÀÄ K.G.F. £À°è a£ÀßzÀ UÀtÂ DgÀA©ü¸À®Ä PÁgÀtgÁzÀgÀÄ.
(2) ¢ªÁ£À ±ÉÃµÁ¢æ CAiÀÄågÀ (Qæ.±À. 1883-1901)

 10£ÉÃ ZÁªÀÄgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ EªÀgÀ£ÀÄß ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¢ªÁ£ÀgÀ£ÁßV DAiÉÄÌ ªÀiÁrzÀgÀÄ. EªÀgÀ PÁ®zÀ°è ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdå
UÀt¤ÃAiÀÄªÁV K½UÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ.
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¥ÀæeÁ¥Àæw¤¢ü ¸À¨sÉUÉ ºÉaÑ£À C¢üPÁgÀ ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. ºÁUÀÆ ¥ÀæeÁ ¥Àæw¤¢üAiÀÄ ¸À¨sÉAiÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ ºÉ¸ÀgÀ£ÀÄß
UÉeÉmï£À°è ¥ÀPæ Àn¸ÀÄªÀ ¥Àj¥ÁoÀ DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ.
 ¥ÀæeÁ¥Àæw¤¢ü ¸À¨sÉUÉ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß ZÀÄ£ÁªÀuÉAiÀÄ ªÀÄÄSÁAvÀgÀ DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄ DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. EªÀgÀ£ÀÄß 3
ªÀµÀðzÀ CªÀ¢üUÉ DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
 1886 gÀ°è K.G.F £À°è a£ÀßzÀ UÀtÂ PÁgÁågÀA¨sÀ ªÀiÁrvÀÄ.
 1894 gÀ°è ¨sÀÆ UÀ¨sÀð ¸ÀªÉÃðPÀëuÁ E¯ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß DgÀA©ü¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
 Qæ.±À. 1894 gÀ°è PÀÈ¶ ¨ÁåAPïUÀ¼À£ÀÄß vÉgÉzÀÄ gÉÊvÀjUÉ ¸Á® ¤ÃqÀ®Ä PÀª
æ ÀÄPÉÊUÉÆAqÀgÀÄ.
 CAZÉ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ°è ¸ÀÄzsÁgÀuÉ vÀAzÀgÀÄ.
 1889 gÀ°è “ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¹«¯ï ¸À«Ãð¸ï” ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀgÀÄ.
 1890 gÀ°è ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåzÀ ¥ÀÄgÁvÀvÀé E¯ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß B.L. gÉÊ¸ïgÀªÀgÀ £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è DgÀA©ü¹zÀgÀÄ.
 1902 gÀ°è ²ªÀ£À ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ ºÀwÛgÀ «zÀÄåZÀÒQÛ AiÉÆÃd£É ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ.
 Qæ.±À. 1886 gÀ°è “ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ²PÀët ¤Ãw” eÁjUÉ vÀAzÀgÀÄ.
 ªÀÄºÁgÁtÂ ¥ËæqsÀ±Á¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ. ªÀÄÄAzÉ 1901 gÀ°è “ªÀÄºÁgÁtÂ PÁ¯ÉÃeï” DV G£ÀßwÃPÀj¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåzÁzÀåAvÀ ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 70 PÀ£ÀßqÀ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ±Á¯ÉAiÀÄ£ÀÄß vÉgÉAiÀÄ¯Á¬ÄvÀÄ.
¨ÉAUÀ¼ÀÆjUÉ EªÀgÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼ÀÄ

 Qæ.±À. 1889 gÀ°è ¯Á¯ï¨ÁUï£À°è UÁf£À ªÀÄ£É ¤ªÀiÁðt.
 Qæ.±À. 1900 gÀ°è «PÉÆÖÃjAiÀiÁ D¸ÀàvÉæ ¤ªÀiÁðt.
 Qæ.±À. 1905 gÀ°è ¨ÉAUÀ¼ÀÆjUÉ «zÀÄåZÀÒQÛ MzÀV¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
 ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ KµÁåzÀ¯ÉèÃ «zÀÄåvï ¸ÀA¥ÀPÀð ¥ÀqÉzÀ ªÉÆzÀ® £ÀUÀgÀ ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ JA§ SÁåw ¥ÀqÉ¬ÄvÀÄ.
 ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°è L.I.C. ¸ÁÜ¥À£É.
 EªÀgÀ£ÀÄß ‘DzsÀÄ¤PÀ ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À ¤ªÀiÁðvÀÈ’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ.
 ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°è EªÀgÀ ºÉ¸Àj£À°è ‘±ÉÃµÁ¢æ ¥ÀÄgÀA’ JA§ £ÀUÀgÀ EzÉ.
78
(3) ¢ªÁ£ï ¦.J£ï. PÀÈµÀÚªÀÄÆwð (1901-1906)
 ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°è PÀgÀPÀÄ±À®UÁgÀjUÉ ªÀÄvÀÄÛ £ÉÃAiÉÄÎPÁgÀjUÉ vÀgÀ¨ÉÃw ¤ÃqÀÄªÀÅzÀPÁÌV vÀgÀ¨ÉÃw PÉÃAzÀæªÀ£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀgÀÄ.
 “mÁmÁ E£ï¹ÖlÆåmï D¥sï ¸ÉÊAn¦üPï j¸ÀZïð” C£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ.
 ZÉ£Àß¥ÀlÖtzÀ°è UÉÆA¨É vÀAiÀiÁjPÉUÉ GvÉÛÃd£À ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
(4) ¢ªÁ£ï «. ¦. ªÀiÁzsÀªÀgÁªï (1906-1909)

 1907 gÀ°è ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¯Éf¸ÉèÃnªï PË¤ì¯ï ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ.
 ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°è “EArAiÀÄ£ï E£ï¹ÖlÆåmï D¥sï ¸ÉÊ£ïì” DgÀA©ü¹zÀgÀÄ.
 ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ²PÀëtªÀ£ÀÄß PÀqÁØAiÀÄUÉÆ½¹zÀgÀÄ.
 J¯Áè ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀªÀjUÉ ¸ÁªÀðd¤PÀ ºÁ¸ÉÖ¯ï ¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ.
 Qæ.±À. 1908 gÀ°è ªÉÄÊ¸ÀÆjUÉ «zÀÄåvï ¸ÀgÀ§gÁdÄ ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
(5) ¢ªÁ£ï ¦. D£ÀAzÀgÁªï (1909-1912)

 1910 gÀ°è ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåzÀ°è “ªÉÆzÀ® DyðPÀ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À” £ÀqÉ¹zÀgÀÄ.
 1911 gÀ°è PÀ£ÀßA¨Ár CuÉPÀlÄÖ ¤ªÀiÁðt DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ.
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ - ºÁ¸À£À gÉÊ¯ÉéÃ ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ.
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À°è PÀëAiÀÄ gÉÆÃUÀzÀ D¸ÀàvÉæ (P.K. ¸Áå¤mÉÆÃjAiÀÄA) ¸ÁÜ¦¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
 Qæ.±À. 1912 gÀ°è ªÉÄÊ¸ÀÆj£À CgÀªÀÄ£É EªÀgÀ PÁ®zÀ°è ¥ÀÆtðUÉÆArvÀÄ. EzÀÄ “EAqÉÆÃ-¸Á¸Àð¤Pï” ±ÉÊ°AiÀÄ°èzÉ.
EzÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR ²°à “Ejé£ï”.
 Qæ.±À. 1895 gÀ°è ¨ÉAQ¬ÄAzÀ »AzÉ EzÀÝ ªÀÄgÀzÀ CgÀªÀÄ£É £Á±ÀªÁ¬ÄvÀÄ.
(6) ¸Àgï.JA. «±ÉéÃ±ÀégÀAiÀÄå (1912-1919)

 1918 gÀ°è “¸ÀÜ½ÃAiÀÄ ªÀÄAqÀ½ ªÀÄvÀÄÛ UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁAiÀÄvï PÁAiÉÄÝ” eÁjUÉ vÀgÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
 1918 gÀ°è ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ºÀwÛgÀ “¨sÀvÀÛ ªÀÄvÀÄÛ PÀ§Äâ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£Á PÉÃAzÀæ” ¸ÁÜ¦¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
 1913 gÀ°è ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°è PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀå ¥ÀjµÀvÀÄÛ ¸ÁÜ¦¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
 1916 gÀ°è ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ «±Àé«zÁå¤®AiÀÄ ¸ÁÜ¥À£É
 1916 gÀ°è ¨sÀzÁæªÀwAiÀÄ°è “PÀ©ât ªÀÄvÀÄÛ GPÀÄÌ PÁSÁð£É ¸ÁÜ¥À£É”
 1917 gÀ°è ZÉ£Àß¥ÀlÖtzÀ°è “gÉÃµÉä ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£Á PÉÃAzÀæ” ¸ÁÜ¥À£É.
 1917 gÀ°è ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°è “PÀÈ¶ «eÁÕ£À PÉÃAzÀæ” (GKVK) ¸ÁÜ¥À£É.
 1917 gÀ°è ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÉÆÃ¥ÀÄ PÁSÁð£É, dAiÀÄ ZÁªÀÄgÁeÉÃAzÀæ ¥Á°mÉQßPï ¸ÁÜ¥À£É, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ ªÀÄÄzÀæuÁ®AiÀÄ
¸ÁÜ¥À£É.
 1918 gÀ°è £Á®ér PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgïgÀªÀgÀÄ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåzÀ°è »AzÀÄ½zÀ ªÀUÀðzÀ ¹ÜwUÀwAiÀÄ£ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À
ªÀiÁqÀ®Ä “¥ÀæxÀªÀÄ »AzÀÄ½zÀ ªÀUÀðUÀ¼À DAiÉÆÃUÀ” / “«Ä®ègï DAiÉÆÃUÀ” gÀa¹zÀgÀÄ. EzÀgÀ gÀZÀ£É «±ÉéÃ±ÀégÀAiÀÄå£ÀªÀgÀ
PÁ®zÀ°è D¬ÄvÀÄ.
 EªÀgÀ£ÀÄß “DzsÀÄ¤PÀ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¤ªÀiÁðvÀÈ” JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ.
(7) ¢ªÁ£ï PÁAvÀgÁeï CgÀ¸À (1919-1922)

 EªÀgÀ PÁ®zÀ°è «Ä®ègÀ ªÀgÀ¢AiÀÄ£ÀÄß CAVÃPÀgÀ¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
 «Ä®ègÀ ªÀgÀ¢AiÀÄAvÉ 1921 gÀ°è ¥Àj²µÀÖ eÁw, ¥Àj²µÀÖ ¥ÀAUÀqÀzÀ, »AzÀÄ½zÀ ªÀUÀðzÀªÀjUÉ «ÄÃ¸À¯Áw ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
 ¥Àj²µÀÖ ¥ÀAUÀqÀ / eÁw / »AzÀÄ½zÀ ªÀUÀðzÀªÀjUÉ ±Á¯ÉAiÀÄ£ÀÄß vÉgÉAiÀÄ¯Á¬ÄvÀÄ.
 EªÀgÀ PÁ®ªÀ£ÀÄß ¥Àj²µÀÖ eÁw / ¥Àj²µÀÖ ¥ÀAUÀqÀ/ »AzÀÄ½zÀ ªÀUÀðzÀªÀgÀ “¸ÀÄªÀtð AiÀÄÄUÀ” JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ.
79
 1919 gÀ°è ªÉÆzÀ® ¨Áj ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåzÀ°è “DzÁAiÀÄ vÉjUÉ” eÁjUÉ vÀAzÀgÀÄ.
(8) ¢ªÁ£ï gÁd PÀÄªÀiÁgï ¨Áå£Àfð(1922-1926)

 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À°è “¸ÀÜ½ÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀUÀ¼À ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À” £ÀqÉ¬ÄvÀÄ.
 vÁ®ÆèPÀÄ ªÀÄAqÀ½UÀ¼À£ÀÄß gÀzÀÄÝUÉÆ½¹ UÁæªÀÄ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ½UÉ ºÉaÑ£À C¢üPÁgÀ ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
 C¥ÉPïì ¨ÁåAPï ¸ÁÜ¥À£É, ªÁtÂdå ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÁ E¯ÁSÉUÀ¼À ¸ÁÜ¥À£É EªÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁzsÀ£É.
 1923 gÀ°è ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåzÀ°è ¸ÀA«zsÁ¤PÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉ vÀgÀ®Ä “¹Ã¯ï ¸À«Äw”AiÀÄ£ÀÄß gÀa¹zÀgÀÄ.
 1924 gÀ°è PÁªÉÃj £À¢ ¤ÃgÀÄ ºÀAaPÉ ¸ÀA§AzsÀ “PÁªÉÃj M¥ÀàAzÀ” ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzÁæ¸ï ¸ÀPÁðgÀzÀ £ÀqÀÄªÉ
D¬ÄvÀÄ.
(9) ¢ªÁ£ï «ÄeÁð E¸Áä¬Ä¯ï (1926-1941)

 ªÀÄAqÀå, ºÉÆ¸À¥ÉÃmÉ, ²ªÀªÉÆUÀÎzÀ°è ¸ÀPÀÌgÉ PÁSÁð£É ¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ.
 ¨É¼ÀUÉÆ¼ÀzÀ°è gÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀ ªÀÄvÀÄÛ gÀ¸ÀUÉÆ§âgÀ PÁSÁð£É ¸ÁÜ¥À£É.
 CªÀÄä¸ÀAzÀæzÀ°è ¹ªÉÄAmï PÁSÁð£É
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¥ÉÃ¥Àgï «Ä¯ï, ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À «Ä£ÀªÀð «Ä¯ï, ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°è EArAiÀÄ£ï mÉ°¥sÉÆÃ£ï EAqÀ¹ÖçÃ¸ï, ªÀÄvÀÄÛ
¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°è HAL (»AzÀÆ¸ÁÛ£À KgÉÆÃ£ÁnPÀ¯ï °«ÄmÉqï) ¸ÁÜ¥À£É.
 ªÉÄÊ¸ÀÆj£À°è §ÈAzÁªÀ£À UÁqÀð£ï ¸ÁÜ¥À£É.
 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ d£ÀgÀ DgÉÆÃUÀåPÁÌV C£ÉÃPÀ D¸ÀàvÉæAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¥À£É ªÀiÁrzÀgÀÄ. ¥ÀæªÀÄÄRªÁV ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À ¤ªÀiÁ£ïì D¸ÀàvÉæ,
ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ªÁtÂ«¯Á¸À ªÉÄl¤ðn D¸ÀàvÉæ, PÉÆÃ¯ÁgÀzÀ°è £ÀgÀ¹AºÀgÁd D¸ÀàvÉæ & ªÉÄUÁÎ£À D¸ÀàvÉæ, ºÁUÀÆ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À°è
ªÉÄrPÀ¯ï PÁ¯ÉÃdÄ ¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ.
 ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°è mË£ïºÁ¯ï ¤«Äð¹zÀgÀÄ.
 1939 gÀ°è eÉÆÃUÀ ºÀwÛgÀ d® «zÀÄåZÀÒQÛ PÉÃAzÀæ ¸ÁÜ¥À£ÉUÉ CrUÀ®Äè ºÁQzÀgÀÄ.
 ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°è eÁ«ÄÃ ªÀÄ¹Ã¢ ¤«Äð¹zÀgÀÄ.
 EªÀgÀ PÁ®zÀ°è £ÀqÉzÀ 2 WÀl£ÉUÀ¼ÀÄ EªÀgÀ DqÀ½vÀPÉÌ PÀ¥ÀÄàZÀÄPÉÌAiÀiÁVzÉ.
1) ¸ÀÄ¯ÁÛ£À ¥ÉÃmÉ UÀt¥Àw UÀ®¨sÉ(1928)
2) «zsÀÄgÁ±ÀéxÀ WÀl£É (1938 April 25)
«ÄeÁð E¸Áä¬Ä¯ïgÀªÀgÀÄ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåzÀ ¥ÀgÀªÁV EAUÉèÃAr£À°è £ÀqÉzÀ 3 zÀÄAqÀÄªÉÄÃf£À ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀUÀ¼À®Æè

¨sÁUÀªÀ»¹zÀÝgÀÄ.
(10) ¢ªÁ£ï £Áå¥Àw ªÀiÁzsÀªÀgÁªï (1941-46)

 ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°è “¸ÉAZÀÄj PÀè¨ï” ¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ.
(11) ¢ªÁ£ï DPÁðmï gÁªÀÄ¸Áé«Ä ªÀÄÄzÀ°AiÀiÁgï (1946-47)

 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ ¢ªÁ£ÀgÀÄ 1949 gÀ°è ¢ªÁ£À ºÀÄzÉÝ gÀzÁÝUÀÄªÀªÀgÉUÀÆ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¢ªÁ£ÀgÁVzÀÝgÀÄ.
DUÀ¸ïÖ 15 1947 gÀAzÀÄ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀévÀAvÀæªÁzÁUÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À°è dªÁ¨ÁÝj ¸ÀPÁðgÀ gÀZÀ£ÉUÁV DAzÉÆÃ®£À
DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ.
 K.C. gÉrØAiÀÄªÀgÀ £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è ‘ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ZÀ¯ÉÆÃ ZÀ¼ÀÄªÀ½” DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. CAwªÀÄªÁV 24 October 1947
gÀAzÀÄ dAiÀÄ ZÁªÀÄgÁeÉÃAzÀæ MqÉAiÀÄgÀÄ K.C. gÉrØ £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è dªÁ¨ÁÝj ¸ÀPÁðgÀ gÀa¹zÀgÀÄ.
80
WÀlPÀ-6
PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ¸ÁévÀAvÀæöå ZÀ¼ÀÄªÀ½ ªÀÄvÀÄÛ KQÃPÀgÀt (1885-1956)
PÀ£ÁðlPÀ KQÃPÀgÀtzÀ C£ÀÄ¨sÀªÀUÀ¼ÀÄ
»£Àß¯É:
«dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ, ¸ÁªÀiÁædåzÀ ¥ÀvÀ£Á£ÀAvÀgÀ PÀ£ÁðlPÀ MqÉzÀ ªÀÄrPÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ! CzÀgÀ ZÀÆgÀÄUÀ¼ÀÄ zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ°è
C°è-E°è ZÉ¯Áè¦°èAiÀiÁzÀªÀÅ. PÀ£ÀßrUÀgÀ §zÀÄPÀÄ CvÀAvÀª æ Á¬ÄvÀÄ. ©ænµÀgÀ MqÉzÀÄ D¼ÀÄªÀ ¤ÃwAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄªÁV PÀ£ÀßrUÀgÀÄ
MmÁÖV MAzÉqÉ ¸ÉÃjzÀgÉ vÀªÀÄä «gÀÄzÀÞ zÀAUÉ JzÁÝgÉA§ ©üÃw¬ÄAzÀ PÀ£ÁðlPÀªÀ£ÀÄß FUÀ PÀgÉAiÀÄ¯ÁUÀÄwÛgÀÄªÀ DAzsÀæ,
vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ, PÉÃgÀ¼À, ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄºÁgÁµÀÖç gÁdåUÀ½UÉ ºÁzÀÄ ºÀAaPÉÆlÖgÀÄ. CzÀgÀ ªÉÆzÀ® aAvÀPÀgÀÄ zsÁgÀªÁqÀzÀ qÉ¥ÀÄån
ZÉ£Àß§¸À¥Àà£ÀªÀgÀÄ. CªÀgÉÃ PÀ£ÁðlPÀ KQÃPÀgÀtzÀ ªÉÆzÀ® PÀÆUÀÄ ºÁrzÀ ªÀÄgÀUÉÆÃ½! 1856gÀ°è ²æÃAiÀÄÄvÀgÀÄ zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ°è
ºÁQzÀ PÀÆUÀÄ GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ PÉ®ªÀÅ ¨sÁUÀUÀ¼À°è ¤zÉÝ PÉqÀ¹vÀÄ. D ¤zÉÝ ªÀÄA¥Àj£À¯ÉèÃ ¨sÁµÁªÁgÀÄ ¥ÁæAvÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄ PÀ£À¸ÀÄ
PÀAqÀ gÁdåUÀ¼ÉAzÀgÉ §AUÁ¼À ÇÁìA (1874) Mj¸Áì (1876). D ¸Àj¸ÀÄªÀiÁj£À°è MjAiÀiÁ (GvÀÌ®) ¨sÁµÉAiÀÄ°è MAzÀÄ ºÉÆwÛUÉ
ºÉÆgÀ§AvÀÄ. §ºÀÄ±ÀB CzÉÃ ªÉÆzÀ® ¨sÁµÁªÁgÀÄ ¥ÁæAvÀ__ £ÁA¢ ºÁrvÉ£Àß§ºÀÄzÀÄ. ¨sÀgÀzÀ RAqÀzÀ°è CA¢£À ªÉÊ¸ÀgÁAiÀiï
DVzÀÝ ¯Áqïð PÀdð£ï §æºÀäzÉÃ±À CxÀªÁ §AUÁ¼ÀªÀ£ÀÄß «¨sÀf¸ÀÄªÀ DeÉÕ JA§ ¨sÁªÀ GzÀã«¹vÀÄ. ¥ÀjuÁªÀÄªÁV ¨sÁgÀvÀ
¸ÁévÀAvÀæöå ºÉÆÃgÁqÀ DgÀA¨sÀUÉÆArvÀÄ. ¨sÁµÁªÁgÀÄ ¥ÁæAvÀå gÀZÀ£ÉAiÀÄ ZÀ¼ÀÄªÀ½ ºÁUÀÆ ¨sÁgÀvÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ZÀ¼ÀÄªÀ½UÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ
vÉPÉÌ ©zÀÝªÀÅ. D ªÉÃ¼ÉAiÀÄ°è PÀ£ÁðlPÀ KQÃPÀgÀt ºÉÆÃgÁlzÀ ªÀÄÄAZÀÆtÂAiÀÄ°è ¸ÀAvÀ ¸ÉÃ£Á¤ JAzÀgÉ PÀ£ÀßqÀ PÀmÁÖ©üªÀiÁ¤
©ænµï ¸ÀPÁðgÀzÀ vÀPÀët E¯ÁSÉAiÀÄ°è qÉ¥ÀÄån E£ïì¥ÉPÀÖgÁVzÀÝ ²æÃ ZÉ£Àß §¸À¥Àà£ÀªÀgÀÄ. ²æÃAiÀÄÄvÀgÀÄ 1857gÀ°è zsÁgÀªÁqÀ, ©eÁ¥ÀÄgÀ,
GvÀÛgÀPÀ£ÀßqÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨É¼ÀUÁ« f¯ÉèUÀ¼À°è ZÀ¼ÀÄªÀ½ DgÀA©ü¹zÀgÀÄ. zsÁgÀªÁqÀªÉÃ EA¢£À ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ PÉÃAzÀæ PÁgÁåUÁgÀªÁ¬ÄvÀÄ.
qÉ¥ÀÄånAiÀÄªÀgÀ KQÃPÀgÀt ZÀ¼ÀÄªÀ½ AiÀÄ±À¹éAiÀiÁV ¸ÁVvÀÄ. 1890 gÀ°è zsÁgÀªÁqÀzÀ°è PÀ£ÁðlPÀ «zÁåªÀzsÀðPÀ ¸ÀAWÀ ¸ÁÜ¥À£ÉUÉÆAqÀ
ªÉÄÃ¯É ¸ÀAWÀl£É §®UÉÆªÀÄrvÀÄ. 1903gÀ°è ¨É£ÉUÀ¯ï gÁªÀÄgÁAiÀÄgÀÄ PÀ£ÁðlPÀ KQÃPÀgÀt PÀÄjvÀÄ zsÁgÀªÁqÀzÀ°è ¨sÁµÀt
ªÀiÁrzÀgÀÄ. D®ÆgÀÄ ªÉAPÀlgÁAiÀÄgÀÄ 1903 gÀ°è ‘ªÁUÀÆãµÀt’ ¥ÀwæPÉAiÀÄ°è KQÃPÀgÀtzÀ C¤ªÁgÀåvÉ PÀÄjvÀÄ MAzÀÄ ¯ÉÃR£À
§gÉzÀgÀÄ. 1915gÀ°è ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°è PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀå ¥ÀjµÀvÀÄÛ C¹ÛvÀéPÉÌ §AzÀ ªÉÄÃ¯É ZÀ¼ÀÄªÀ½UÉ §®§AvÀÄ. 1917 gÀ°è PÀqÀ¥À
gÁWÀªÉÃAzÀægÁªï, ªÀÄÄzÀ«ÃqÀÄ PÀÈµÀÚgÁªï, ¨É£ÀUÀ¯ï gÁªÀÄgÁªï, UÀ«UÀAiÀÄå ºÉÆ£Áß¥ÀÄgÀ ªÀÄoÀ, ¨É£ÀUÀ¯ï ²ªÀgÁªï, ¹zÀÞ¥Àà
PÀA§½, «ÄeÁð E¸Áä¬Ä¯ï, §.²ªÀªÀÄÆwð ±Á¹ÛçÃ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ PÀ£ÀßqÀ ¸ÀzÀãPÀÛgÀ ¸ÁºÀ¸À ¸ÁzsÀ£É¬ÄAzÀ ‘PÀ£ÁðlPÀzÀ ¸À¨sÉ’
¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. 1917 ¨sÁgÀvÀ gÁµÀÖçzÀ°è PÁAUÉæ¸ï C¢üªÉÃ±À£À J¯ÉèÃ £ÀqÉAiÀÄ°, C°è PÀ£ÁðlPÀzÀ KQÃPÀgÀt PÀºÀ¼É ªÉÆ¼ÀUÀÄvÀÛ¯ÉÃ
EvÀÄÛ. 1920gÀ°è ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¢ªÁ£ï ªÀiÁzsÀªÀgÁAiÀÄgÀ CzsÀåPÀëvÉAiÀÄ°è zsÁgÀªÁqÀzÀ°è £ÀqÉzÀ PÀ£ÁðlPÀ gÁdQÃAiÀÄ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀªÀÅ
PÀ£ÁðlPÀ ¥ÁæAvÀågÀZÀ£ÉAiÀÄ ¤tðAiÀÄ PÉÊUÉÆAqÀÄ. £ÁUÀ¥ÀÄgÀzÀ°è £ÀqÉzÀ PÁAUÉæ¸ï C¢üªÉÃ±À£ÀzÀ°è F ¤tðAiÀÄ CAVÃPÀÈvÀªÁ¬ÄvÀÄ.
1923gÀ°è ¹zÀÞ¥Àà PÀA§½AiÀÄªÀgÀÄ ªÀÄÄA§¬Ä ±Á¸À£À ¸À¨sÉAiÀÄ°è PÀ£ÁðlPÀ KQÃPÀgÀtPÉÌ ¸ÀªÀÄxÀð£É ¤ÃrzÀgÀÄ. 1924gÀ°è
UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀ CzsÀåPÀëvÉAiÀÄ°è ¨É¼ÀUÁ«AiÀÄ°è £ÀqÉzÀ PÁAUÉæ¸ï C¢üªÉÃ±À£ÀzÀ°è £ÁUÀ¥ÀÄgÀ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀzÀ ¤tðAiÀÄªÀ£ÀÄß
¹éÃPÀj¸À¯Á¬ÄvÀÄ. C£ÀAvÀgÀ ®R£ËzÀ°è £ÀqÉzÀ ¸ÀPÀ® ¥ÀPÀëUÀ¼À ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀªÀÅ PÀ£ÁðlPÀzÀ KQÃPÀgÀtzÀ ¥Àæ¸ÁÛ¥ÀªÀ£ÀÄß ªÀÄAr¹, ¸À¨sÉAiÀÄ
M¦àUÉ ¥ÀqÉ¬ÄvÀÄ. 1928-29gÀ°è ¸ÉÊªÀÄ£ï PÀ«ÄÃµÀ£ï£À ªÀÄÄAzÉAiÀÄÆ F __ §AzÀÄ CAVÃPÀÈvÀªÁzÀzÀÝ®èzÉ, ¨sÁµÁªÁgÀÄ DzsÁgÀzÀ
ªÉÄÃ¯É ¥ÁæAvÀåUÀ¼À «AUÀqÀuÉ DUÀ¨ÉÃPÉA§ CzÀgÀ ¸À®ºÉ ¸ÀªÀÄäw ¥ÀqÉ¬ÄvÀÄ.
©.JA.²æÃ, ¨ÉÃAzÀæ, UÉÆÃ«AzÀ ¥ÉÊ, PÀÄªÉA¥ÀÄ, ªÉÆzÀ¯ÁzÀ PÀ£ÀßqÀzÀ »jAiÀÄ PÀ«UÀ¼ÀÄ ‘¸ÀévÀAvÀæ PÀ£ÁðlPÀ’, ‘¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ
PÀ£ÁðlPÀ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ PÀ£ÀßqÀ ¢£À ¥ÀwæPÉUÀ¼À°è KQÃPÀgÀtzÀ ªÀÄºÀvÀé PÀÄjvÀÄ ¥ÉæÃgÀPÀ ___ PÀªÀ£À, ¯ÉÃR£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¨ÉgÉAiÀÄvÉÆqÀVzÀgÀÄ.
1949 r¸ÉA§gï 8 gÀAzÀÄ zÁªÀtUÉgÉAiÀÄ°è PÀ£ÁðlPÀ ¥ÁæAvÀå PÁAUÉæ¸ï ¸À«Äw ªÀÄvÀÄÛ PÀ£ÁðlPÀ KQÃPÀgÀt ¸À¨sÉ EªÀÅUÀ¼À
¸ÀAAiÀÄÄPÁÛ±ÀæAiÀÄzÀ°è £ÀqÉzÀ CT® PÀ£ÁðlPÀ ªÀÄºÁ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀªÀÅ PÀ£ÀßqÀ ¨ÁµÉ, PÀ£ÀßqÀ ¸ÀA¸ÀÌøw, PÀ£ÀßqÀ £Ár£À ¨sËUÉÆÃ½PÀ ªÀ®AiÀÄ
EªÀÅUÀ¼À£ÁßzsÀj¹ ¥ÁæAvÀå gÀZÀ£ÉAiÀiÁUÀ¨ÉÃPÉA§ ¤tðAiÀÄªÀ£ÀÄß ¸ÀªÁð£ÀÄªÀÄvÀ¢AzÀ ¹éÃPÀj¹vÀÄ.
DzÀgÉ MqÉAiÀÄgÀ ªÀÄ£ÉvÀ£ÀzÀ D½éPÉUÉ M¼À¥ÀnÖzÀÝ ºÀ¼ÉAiÀÄ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ©ænµï ¥ÁæAvÀåUÀ½UÉ ¸ÉÃjzÀÝ ªÉÄÊ¸ÀÆgÉÃ PÀ£ÀßqÀ
¨sÁUÀUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ºÉÆAzÁtÂPÉ PÀµÀÖ¸ÁzsÀåªÁzÀÄzÉAzÀÄ D¯ÉÆÃa¹ JgÀqÀÄ PÀ£ÁðlPÀUÀ¼À ¸À®ºÉ vÀ¯ÉzÀÆjvÀÄ. DzÀgÉ 1948 dÆ£ï,
1948 17 gÀAzÀÄ C¹ÛvÀéPÉÌ §AzÀ xÁgï PÀ«ÄÃµÀ£ï ‘MPÀÆÌl M¼ÉAiÀÄzÉAzÀÄ’ C©ü¥ÁæAiÀÄ¥ÀnÖvÀÄ. DzÀgÉ D ¸À®ºÉ ¤tðAiÀÄPÉÌ
¤®ÄPÀ°®è. ªÉÄÊ¸ÀÆgÀ£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀ PÀ£ÁðlPÀ gÁdå ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁUÀ¨ÉÃPÀÄ, ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ CgÀ¸ÀgÉÃ gÁdå¥Á®gÁUÀ¨ÉÃPÀÄ JAzÀÄ
¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀ°è £ÀqÉzÀ PÁAUÉæ¸ï C¢üªÉÃ±À£À ªÀÄvÀÄÛ PÀ£ÁðlPÀ KQÃPÀgÀt ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀUÀ¼ÀÄ ¤tð¬Ä¹zÀªÀÅ. 1951 gÀ°è ¨ÉAUÀ¼ÀÆjUÉ
DUÀ«Ä¹zÀÝ gÁµÀÖç¥Àw qÁ|| gÁeÉÃAzÀæ ¥Àæ¸ÁzÀgÀ ªÀÄÄAzÉ ©. ²ªÀªÀÄÆwð ±Á¹ÛçÃAiÀÄªÀgÀ £ÉÃvÀÈvÀézÀ ¤AiÉÆÃUÀªÉÇAzÀÄ ªÉÄÃ°£À
¤tðAiÀÄªÀ£ÀÄß ¸ÀªÀÄ¦ð¹zÀÄÝ GAlÄ.
DzÀgÉ AiÀiÁªÀÅzÀÆ ¥sÀ®PÁjAiÀiÁUÀ°®è.
81
£ÀqÀÄ£É¯É :
1953 r¸ÉA§gï 29gÀAzÀÄ ¥sÀd¯ï D° ¸À«Äw C¹ÛvÀéPÉÌ §AvÀÄ. ¥sÀd¯ï C° CzsÀåPÀëgÀÄ JZï.J£ï. PÀÄAdÄæ, PÉ.JA.¥sÀtÂPÀÌgï
CzÀgÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ. F ¸À«ÄwAiÀÄÄ ¨sÁgÀvÀzÁzÀåAvÀ PÁrÎZÀÄÑ d£Á©ü¥ÁæAiÀÄ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ, ErÃ ¨sÁgÀvÀ gÁµÀÖçªÀ£ÀÄß ¨sÁµÁªÁgÀÄ
DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É 15 gÁdåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ 7 PÉÃAzÁæqÀ½vÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À£ÀÄß gÀa¸À®Ä ²¥sÁgÀ¸ÀÄì ªÀiÁrvÀÄ. ºÁUÉ gÀÆ¥ÀÄUÉÆAqÀ 15
¨sÁµÁzsÁjvÀ gÁdåUÀ¼À°è PÀ£ÁðlPÀªÀÇ MAzÀÄ
¥sÀd¯ï C° ¸À«ÄwAiÀÄ ²¥sÁgÀ¹ì£ÀAvÉ CA¢£À ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåzÀ°è ¸ÉÃjzÀ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ F jÃw EªÉ.
1. ºÀ¼ÉÃ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À MA§vÀÄÛ f¯ÉèUÀ¼ÀÄ – 9

2. ªÀÄÄA§¬Ä gÁdåzÀ (ZÁAzÀUÀqï vÁ®ÆèPÀÄ ©lÄÖ) ¨É¼ÀUÁ« f¯Éè, zsÁgÀªÁqÀ, ©eÁ¥ÀÄgÀ ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛgÀ PÀ£ÀßqÀ f¯ÉèUÀ¼ÀÄ.
3. ºÉÊzÀgÁ¨Ázï gÁdåzÀ UÀÄ®âUÀð f¯Éè (PÉÆÃqÀAUÀ¯ï, vÁAqÀÆgÀÄ vÁ®ÆèPÀÄUÀ¼À£ÀÄß ©lÄÖ) gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ f¯Éè (D®A¥ÀÄgÀ,
UÀzÁé¯ï vÁ®ÆèPÀÄUÀ¼À£ÀÄß ©lÄÖ) ªÀÄvÀÄÛ ©ÃzÀgï f¯ÉèAiÀÄ ©zÀgÉ, ¨Á°Ì, ¸ÀAvÀ¥ÀÄgÀ, ºÀÄªÀiÁß¨Ázï vÁ®ÆèPÀÄUÀ¼ÀÄ.
4. ªÀÄzÀgÁ¸ÀÄ (FV£À ZÉ£ÉßöÊ) gÁdåzÀ zÀQët PÀ£ÀßqÀ f¯Éè (PÁ¸ÀgÀUÀÆqÀÄ vÁ®ÆèPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C«ÄÃ£ï ¢Ã« ¢éÃ¥ÀUÀ¼À£ÀÄß ©lÄÖ)
PÉÆAiÀÄªÀvÀÆÛgÀÄ f¯ÉèAiÀÄ PÉÆ¼ÉîÃUÁ® vÁ®ÆèPÀÄ
5. PÉÆqÀUÀÄ - ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ ¥sÀd¯ï ¸À«ÄwAiÀÄ ¸À®ºÉ ²¥sÁgÀ¸ÀÄìUÀ¼À£ÀÄß ZÁZÀÄ vÀ¥ÀàzÉ, ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼À ªÀUÁðªÀuÉUÉ PÉÊºÁPÀzÉ,
gÁdåzÀ ºÉ¸Àj£À §UÉUÉ «ªÁzÀPÉÌ JqÉUÉÆqÀzÉ, ¸À«ÄwAiÀÄ ¸À®ºÉAiÀÄAvÉ («±Á®) ‘ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdå’ ªÉAzÉÃ PÀgÉzÀÄ,
ªÀÄ¸ÀÆzÉAiÀÄ£ÀÄß CAVÃPÀj¹vÀÄ. CzÉÃ DUÀ¸ïÖ 21gÀAzÀÄ gÁµÀÖç¥ÀwAiÀÄªÀgÀ ¸À» ¥ÀqÉzÀÄ, CA¢¤AzÀ¯ÉÃ CzÀÄ PÁ¬ÄzÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ.
1956 £ÀªÉA§gï 1 gÀAzÀÄ ºÉÆ¸ÀgÁdå GzÀAiÀÄªÁ¬ÄvÀÄ.
CA¢¤AzÀ EA¢£ÀªÀgÉUÀÆ, E£ÀÄß ªÀÄÄAzÉAiÀÄÆ £ÀªÉA§gï wAUÀ¼ÀÄ ‘PÀ£ÀßqÀ gÁeÉÆåÃvÀìªÀ’ ªÀiÁ¸ÀªÉA§ SÁåw ¥ÀqÉzÀÄ, PÀ£ÀßqÀ
£Ár£À PÀ£ÀßqÀ CzÀÆÝj¬ÄAzÀ ªÉÄgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. DzÀgÉ CµÉÖÃ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è PÁ¸ÀgÀUÉÆÃqÀÄ, ¤Ã®Vj, ºÉÆ¸ÀÆgÀÄ, vÁ¼ÀªÁr,
ªÀÄqÀPÀ²gÀ, D®ÆgÀÄ, DzÀªÁ¤, gÁAiÀÄzÀÄUÀð, zÉÃUÀ®ÆgÀÄ, ¸ÉÆ¯Áè¥ÀÄgÀ, dvï, CPÀÌ®PÉÆÃn, UÀr »AUÀèd ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄ®vÁ¬Ä
ªÀÄPÀÌ¼ÁV ¥Àæw¢£ÀªÀÇ PÀtÂÚÃgÀÄ PÀqÉAiÀÄvÁÛgÉ.
EzÀgÀ »AzÉ PÀ£ÀßqÀUÀgÀ°è CvÀÈ¦Û EzÉ. ¸ÀAPÀl EzÉ. PÀ£ÀßrUÀgÀÄ ¥ÀqÉzÀÄPÉÆAqÀzÀÝQÌAvÀ PÀ¼ÉzÀÄPÉÆAqÀzÉÝÃ ºÉZÀÄÑ. PÉlÖ
gÁdQÃAiÀÄ¢AzÁV ¸ÉgÉ gÀPÀÛªÀ£ÀÄß ºÀAaPÉÆAqÀÄ ºÀÄnÖzÀ ¸ÉÆÃzÀgÀgÀÄ ¥ÀgÀQÃAiÀÄgÁV C£ÁxÀgÁV §zÀÄPÀÄ £ÀÆPÀ¨ÉÃPÁVzÉ. ¥ÀtÂPÀÌgï
¥Àæ¨sÁªÀ¢AzÀ PÁ¸ÀgÀUÉÆÃqÀÄ PÀ£ÁðlPÀPÉÌ ¸ÉÃgÀ°®è. gÁµÀÖçPÀ« UÉÆÃ«AzÀ ¥ÉÊ AiÀÄªÀgÀ vÀ¥ÉÆÃ¨sÀÆ«Ä ªÀÄAeÉÃ±ÀégÀªÀÇ, ªÀÄ¯ÉAiÀiÁ½UÀ¼À
ªÀ±ÀªÁ¬ÄvÀÄ. ‘±ÀÆ£À__¸ÀA¥ÁzÀ£À’PÁgÀ ¹zÀÞ°AUÀ ²ªÀAiÉÆÃVAiÀÄ UÀÄªÀÄä¼Á¥ÀÄgÀªÀ£ÀÄß vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁqÀÄ UÀÄ¼ÀÄA ªÀiÁrvÀÄ. ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ
§¢AiÀÄ ºÉÆ¸ÀÆgÀÄ PÀ£ÀßqÀ £Ár£À UÀrAiÉÆqÉEAiÀÄ ‘vÀ£ÀÄ«WÀæA’ D¬ÄvÀÄ. CvÀÛ PÀ£ÁðlPÀPÀÆÌ ¸ÉÃjzÀ ¥ÁªÀUÀqÀ, ªÀÄqÀPÀ²gÀ,
EA¢UÀÆ PÀ£ÀßrUÀgÉÃ vÀÄA© vÀÄ¼ÀÄPÀÄwÛzÉ. D®ÆgÀÄ, DzÀªÁ¤, gÁAiÀÄzÀÄUÀð, »AzÀÆ¥ÀÄgÀ, ¥É£ÀÄUÉÆAqÀ, C£ÀAvÀ¥ÀÄgÀUÀ¼À£ÀÄß DAzsÀæ
PÀ§½¹vÀÄ. 13£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ ±ÉæÃµÀ× ªÀZÀ£ÀPÁgÀ ¹zÀÞgÁªÀÄ£À AiÉÆÃUÀ¨sÀÆ«Ä ¸ÉÆ£Àß°UÉ (EA¢£À ¸ÉÆ¯Áè¥ÀÄgÀ) dvï, CPÀÌ®PÉÆÃn,
zÉÃUÀ®ÆgÀÄ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄºÁgÁµÀÖç ¸ÁéºÁ ªÀiÁrvÀÄ. MnÖ£À°è PÀ£ÀßrUÀgÀ §ºÀÄ¢£ÀUÀ¼À PÀ£À¹£À PÀ£ÁðlPÀ RAqÀ vÀÄAqÀV,
ºÉ¸ÀjUÉ ªÀiÁvÀæ CRAqÀ PÀ£ÁðlPÀªÉAzÀÄ PÀgÉ¹PÉÆArvÀÄ.
§¼ÁîjAiÀÄ ºÀUÀgÀt §gÉAiÀÄ ºÉÆÃzÀgÉ ¥É¤ß£À ªÀÄ¹ ªÀiÁVzÀgÀÆ CzÀgÀ ºÉÆÃgÁlzÀ PÀxÉ ªÀÄÄVAiÀÄÄªÀÅ¢®è. §¼Áîj
f¯ÉèAiÀÄ°è ¤«Äð¸À¯ÁUÀÄwÛzÀÝ vÀÄAUÀ¨sÀzÁæ CuÉPÀnÖ¤AzÀ DAzsÀæPÉÌ ºÉZÀÄÑ ¥ÀæAiÉÆÃd£À DVªÀÅzÀjAzÀ ºÉÆ¸À ¥ÉÃmÉªÀgÉV£À ¨sÀÆ¨sÁUÀªÉ¯Áè
DAzsÀæPÉÌ ¸ÉÃgÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ ¥sÀd¯ï D° ¸À«ÄwAiÀÄ ªÉÆzÀ® ²¥sÁgÀ¸Àì£ÀÄß ¥Àæw¨sÀn¹ §¼ÁîjAiÀÄ PÉÆÃ.ZÉ£Àß§¸À¥Àà, UÀÄwÛAiÀÄ°èzÀÝ f¯Áè
ªÀÄÄ¤ìÃ¥sï n.ºÉZï.JA, ¸ÀzÁ²ªÀAiÀÄå, ¹.PÉ.£ÁUÀgÁdgÁªï, PÉ.Dgï. PÁgÀAvÀ, f£ÀgÁd ºÉUÉØ, ªÀÄAUÀ¼À«ÃqÀÄ ²æÃ¤ªÁ¸ÀgÁªï, C£ÀPÀÈ,
ªÀiÁ¹Û, eÉ.²ªÀ°AUÀ¥Àà, CAzÁ£À¥Àà zÉÆqÀØªÉÄÃn, zÀvÁÛvÉæÃAiÀÄ UËqÀ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ ªÀÄÄRAqÀgÀÄ ºÉÆÃgÁlzÀ PÀtQÌ½zÀgÀÄ.
J¸ï.¤d°AUÀ¥Àà£ÀªÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀÄªÉA¥ÀÄgÀªÀgÀ ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£ÀzÀ°è ZÀ¼ÀªÀ½ DgÀA©ü¹zÀgÀÄ. n.ºÉZï.JA. ¸ÀzÁ²ªÀAiÀÄå£ÀªÀgÀÄ §¼Áîj
f¯ÉèAiÀÄ MA§vÀÄÛ vÁ®ÆèPÀÄUÀ¼ÀÄ, C£ÀAvÀgÀ¥ÀÄgÀ f¯ÉèAiÀÄ (LzÀÄ vÁ®ÆèPÀÄUÀ¼À) PÀ£ÁðlPÀ f¯ÉèAiÀÄ JgÀqÀÄ vÁ®ÆèPÀÄUÀ¼ÀÄ ±ÀÄzÀÞ
PÀ£ÀßqÀzÀ £É¯ÉUÀ¼ÀÄ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß AiÀiÁªÀÅzÉÃ PÁgÀtPÀÆÌ ©lÄÖ PÉÆqÀ¨ÁgÀzÉAzÀÄ PÉÆÃmÉ AiÀÄªÀjUÉ ¥ÀvÀæ ªÀÄÄSÉÃ£À w½¹, ºÉÆÃgÁlPÉÌ
vÀªÀÄä ¥ÀÆtð ¨ÉA§® ¸ÀÆa¹zÀgÀÄ ªÀÄvÉÛ ‘PÁAUÉæ¸ï ªÀÄÄSÁAvÀgÀ M®ªÀÅ vÉ®ÄUÀgÀ PÀqÉ¸ÉÃ£É ºÉZÁÑVzÉ. PÀ£ÀßqÀ PÁAUÉæ¸ï ªÀÄÄRAqÀgÀÄ
PÀ£ÀßqÀzÀ §UÉÎ vÀÄA¨Á GzÁ¹Ã£À ªÀÄ£ÉÆÃ¨sÁªÀ vÀ¼ÉzÀªÀjzÁÝgÉ. §¼Áîj f¯ÉèAiÀÄ£ÀÄß ºÉÃUÁzÀgÀÆ ªÀiÁr EmÁÖUÀ ªÀiÁqÀ°PÉÌÃ
¨ÉÃPÉAzÀÄ ¥ÀæAiÀÄvÀßªÀÅ §ºÀ¼À eÉÆÃj¤AzÀ £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. F «µÀªÀÄ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ°è §¼Áîj f¯ÉèAiÀÄ d£À JZÉÑvÀÄÛPÉÆ¼ÀîzÉ ºÉÆÃzÀgÉ
ErÃ f¯ÉèAiÀÄ PÀ£ÀßqÀPÉÌ JgÀªÁUÀÄªÀÅzÀÄ ¤±ÀÑAiÀÄ – (PÉÆÃ.ZÉ AiÀiÁgÀÄ? K£ÀÄ? JAzÀÄ’ ¥ÀÄl (193-163) JAzÀÄ 11-11-1947
gÀ¯ÉèÃ PÉÆÃ.ZÉ.AiÀÄªÀjUÉ §gÉzÀ ¥ÀvÀæzÀ°è w½¹ JZÀÑj¹zÀgÀÄ.
F J®è ªÀÄºÀ¤ÃAiÀÄgÀ J®è ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼ÀÆ ªÀåxÀðªÁzÀªÀÅ. PÁ¸ÀgÀUÉÆÃr£À PÀ£ÀßrUÀgÀ PÀtÂÚÃgÀÄ §vÀÛ°®è; ªÀÄºÁgÁµÀÖçzÀ PÀ£ÀßrUÀgÀ
¸ÀAPÀl ªÀÄÄPÁÛAiÀÄ PÁt°®è, vÀ«Ä¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉÃgÀ¼ÀUÀ¼À°è£À PÀ£ÀßrUÀgÀ DUÀÄwÛgÀÄªÀ ¢£À¤vÀåzÀ »A¸É ¤®è°®è. F ¸ÉÆÃzÀgÀgÀ UÉÆÃ½£À
82
PÀtÂÚÃj£À°è PÀ£ÁðlPÀzÀªÀgÉÃ DzÀ PÀ£ÀßrUÀgÀÄ PÉÊ vÉÆ¼ÉAiÀÄÄwÛgÀÄªÀÅzÀÄ vÀ¦à®è! EAzÀÄ PÉÃgÀ¼ÀPÉÌ ¸ÉÃj ºÉÆÃVgÀÄªÀ PÁ¸ÀgÀUÉÆÃqÀÄ,
ªÀÄAeÉÃ±ÀégÀ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ PÀ¤µÀ×¥ÀPÀë ¥ÀAiÀÄ¹é¤Ã £À¢AiÀÄ UÀrAiÀiÁV EvÀÛ PÀqÉAiÀÄ ¨sÁUÀ PÀ£ÁðlPÀPÉÌ ¸ÉÃjzÀÝgÉ JµÉÆÖÃ
¸ÀªÀiÁzsÁ£ÀªÁUÀÄwÛvÀÄÛ. CzÀÆ ¥sÀ®PÁjAiÀiÁUÀzÉ ¤gÁ±ÉAiÀÄ £ÉgÀ¼À°è PÀ£ÀªÀj¸ÀÄªÀAvÁ¬ÄvÀÄ.
»£Àß¯É:
PÀ£ÀßrUÀgÀ F J°è £ÉÆÃªÀÅUÀ½UÀÆ C®à ¥ÀjºÁgÀzÀ MAzÀÄ D±ÁQgÀt 1976gÀ°è ªÀÄºÁd£ï DAiÉÆÃUÀzÀ gÀÆ¥ÀzÀ°è
ªÀÄÆrvÀÄ. ªÀÄºÁgÁµÀÖç-ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ UÀr«ªÁzÀzÀ£ÀÄß ¥ÀÄ£À«ÄðªÀÄ²ð¹ EvÀåxÀð¥Àr¸À®Ä £ÉÃªÀÄPÀªÁVzÀÝ D DAiÉÆÃUÀªÀÅ
CPÀÌ®PÉÆÃmÉ, dvï ªÀÄvÀÄÛ PÁ¸ÀgÀUÉÆÃqÀÄUÀ¼À ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåPÀÆÌ, ¤¥ÁàtÂ, SÁ£Á¥ÀÄgÀ, ºÀ½AiÀiÁ¼À ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅ ªÀÄºÁgÁµÀÖçPÀÆÌ
¸ÉÃgÀ¨ÉÃPÉAzÀÆ ¨É¼ÀUÁ« ªÉÄÊ¸ÀÆj£À¯ÉèÃ G½AiÀÄ¨ÉÃPÉAzÀÆ wÃ¥ÀÄð ¤ÃrvÀÄ. DzÀgÉ D wÃ¥ÀÄð E£ÀÄß PÁAiÀÄðUÀvÀ DV®è.
DV¢gÀÄªÀÅzÀÄ vÀÄA§Ä «¥ÀAiÀiÁð¸À
ªÀÄ£À¹ì£À UÁAiÀÄ ªÉÆ¬Ä¸À®Ä PÁ® MAzÀÄ M¼ÉîAiÀÄ ªÀÄÄ¯ÁªÀÄÄ J£ÀÄßvÁÛ£É µÉÃPïì¦üAiÀÄgï. CzÀÄ ¸ÀvÀå PÁ®UÀwAiÀÄ°è
J®èzÀÆ PÉÆaÑºÉÆÃzÀAvÉ, £ÉÆÃ«£À¯ÉèÃ £À°ªÀÅ PÁtÄvÁÛ UÀr£ÁqÀ PÀ£ÀßrUÀgÀÆ UÀvÀPÁ®zÀ PÀ£ÀßrUÀgÉ¤¹PÉÆAqÀÄ ¨Á¼ÀÄªÀÅzÀÄ ¤dPÀÆÌ
MAzÀÄ zÉÆqÀØ zÀÄgÀAvÀ
(qÁ||¸Á.².ªÀÄgÀÄ¼ÀAiÀÄå)
DPÀgÀ UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ
1. PÀ£ÁðlPÀ : PÀ£ÀßqÀ «µÀAiÀÄ ªÀ¸ÀÄÛPÉÆÃ±À PÀ£ÀßqÀ CzsÀåAiÀÄ£À ¸ÀA¸ÉÜ – ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ «±Àé«zÁå®AiÀÄ : 1979
2. PÉÆÃmÉ – AiÀiÁgÀÄ? K£ÀÄ? JAvÀÄ? (¸ÀA¨sÁªÀ£Á UÀæAxÀ) 1988
3. PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀå ¥ÀjµÀwÛ£À CzsÀåPÀë£À ¥ÀæªÁ¸Á£ÀÄ¨sÀªÀUÀ¼ÀÄ (¯ÉÃR£À) – qÁ||¸Á.².ªÀÄgÀÄ¼ÀAiÀÄå, 1999
4. CªÀ¯ÉÆÃPÀ£À : PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀgÀA¥ÀgÉAiÀÄ ¸À«ÄÃPÉë. (¸ÀA) ºÉZÉÑ¸ÉÌ, ªÉÆzÀ® «±Àé PÀ£ÀßqÀ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀzÀ ¸ÀÜw ¸ÀA¥ÀÄl 1985.
PÀ£ÁðlPÀ KQÃPÀgÀt
»£Àß¯É:
 ¥ÉÆnÖ ²æÃgÁªÀÄÄ®Ä
 DAzsÀæ ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ gÀZÀ£É
83
 ¨sÁµÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É KQÃPÀgÀt
LPÀåvÉUÉ PÁgÀtªÁzÀ ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀUÀ¼ÀÄ
 ªÀÈvÀÛ ¥ÀwæPÉUÀ¼ÀÄ
 ¸Á»vÀå
 ¸ÀAWÀ-¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ
 £ÁAiÀÄPÀgÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼ÀÄ
• D®ÆgÀÄ ªÉAPÀlgÁAiÀÄgÀÄ
• qÉ¥ÀÆån ZÉ£Àß§¸À¥Àà
• ¹zÀÝ¥Àà PÀA©î
• PÉAUÀ¯ï ºÀ£ÀÄªÀÄAvÀAiÀÄå
• J¸ï.¤d°AUÀ¥Àà
KQÃPÀgÀtzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ºÀAvÀUÀ¼ÀÄ
 xÁgï ¸À«Äw
 eÉ.«.¦. ¸À«Äw
 ¥sÀd¯ï D° ¸À«Äw
 1 £ÀªÉA§gï 1956 ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdå
 1 £ÀªÉA§gï 1973 PÀ£ÁðlPÀ JAzÀÄ ªÀÄgÀÄ £ÁªÀÄPÀgÀt
1. qÉ¥ÀÆån ZÉ£Àß§¸À¥Àà£ÀªÀgÀ ¥Àj±ÀæªÀÄ:

PÀ£ÀßqÀzÀ C¹ÛvÀéPÁÌV ºÀUÀ°gÀÄ¼ÀÄ C«±ÁæAvÀ ±À«
æ Ä¹zÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄºÀ¤ÃAiÀÄgÀ°è qÉ¥ÀÆån ZÀ£Àß§¸À¥Àà£ÀªÀgÀÄ M§âgÀÄ.
zsÁgÀªÁqÀzÀ°è d¤¹ §ºÀÄPÁ® zÀPÀë qÉ¥ÀÆån ²PÀëuÁ¢üPÁjAiÀiÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¹ ¨ÁA¨É PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ªÀÄgÁp
²PÀët ªÀiÁzsÀåªÀÄzÀ §UÉÎ QrPÁgÀzÀ ZÉ£Àß§¸À¥Àà£ÀªÀgÀÄ C£ÉÃPÀ PÀ£ÀßqÀ ±Á¯ÉUÀ¼À£ÀÄß C°è vÉgÉzÀgÀÄ.
“£ÀªÀÄä ¨sÁµÉ¬ÄAzÀ¯ÉÃ £ÀªÀÄä ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ¸ÁzsÀå” JA§ÄzÀ£ÀÄß UÀæ»¹zÀ CªÀgÀÄ CzÀgÀ HavÀvÉUÉ ¸ÀPÁðgÀzÉÆqÀ£É ªÀåªÀºÀj¹
ºÀ®ªÁgÀÄ PÁAiÀÄPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÀ«ÄäPÉÆ¼Àî¯ÁgÀA©ü¹zÀgÀÄ. ²PÀët ªÀiÁvÀÈ¨sÁµÉAiÀÄ°èAiÉÄÃ £ÀqÉAiÀÄ¨ÉÃPÉAzÀÄ ¤zsÀðj¹ vÁªÉÃ MAzÀÄ
PÀ£ÀßqÀ ±Á¯ÉAiÀÄ£ÀÄß vÉgÉzÀgÀÄ. PÀ£ÀßqÀzÀ°è CzsÀå¥ÀPÀgÀ vÀgÀ¨ÉÃw, PÀ£ÀßqÀ ±Á¯ÉUÀ¼À ¸ÁÜ¥À£É. QmÉ¯ïgÀªÀgÀ PÀ£ÀßqÀ ¤WÀAlÄ vÀAiÀiÁj
ªÉÆzÀ¯ÁzÀ PÁAiÀÄðUÀ½UÉ PÁgÀtÂÃ¨sÀÆvÀgÁzÀgÀÄ. EªÉ®èzÀgÀ eÉÆvÉUÉ E¯ÁSÉAiÀÄ DqÀ½vÀ ¥ÀvÀæ ªÀåªÀºÁgÀzÀ°è PÀ£ÀßqÀ §¼À¸ÀÄªÀAvÉ
¸ÀÆPÀÛ PÀæªÀÄ PÉÊUÉÆAqÀgÀÄ. F »AzÉ ¸ÁÜ¦vÀªÁVzÀÝ “£ÁªÀÄð¯ï ¸ÀÆÌ¯ï” C£ÀÄß “PÀ£ÀßqÀ ²PÀëPÀgÀ vÀgÀ¨ÉÃw PÁ¯ÉÃdÄ” DV
¥ÀjªÀwð¹zÀgÀÄ.
»ÃUÉ PÀ£ÀßqÀzÀ K½UÉUÉ ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 5 ªÀµÀðUÀ¼À PÁ® qÉ¥ÀÆån «zÁå¢üPÁjAiÀiÁV C«gÀvÀ ±Àæ«Ä¹zÀ ¥sÀ®ªÁV ºÁUÀÆ
CªÀgÀÄ ¨É¼ÀV¹zÀ PÀ£ÀßqÀzÀ D ¢ªÀå eÉÆåÃwAiÀÄ ¥sÀ®ªÁVAiÉÄÃ D ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼ÀÄ PÀ£ÁðlPÀzÀ°è G¼ÀAiÀÄÄªÀAvÁV ªÀÄºÁgÁ¶ÖçÃAiÀÄgÀ
C¢üÃ£ÀzÀ°è G½¨ÉÃPÁVzÀÝ zÁgÀÄt ¥Àj¹Üw vÀ¦àvÀÄ.
2. PÀ£ÁðlPÀ «zÁåªÀzsÀðPÀ ¸ÀAWÀ
84
1890gÀ°è PÀ£ÁðlPÀ «zÁåªÀzsÀðPÀ ¸ÀAWÀ, zsÁgÀªÁqÀzÀ°è ¥ÁægÀA¨sÀªÁzÀÄzÀÄ MAzÀÄ ªÀÄºÀvÀé¥ÀÆtð ªÉÄÊ°UÀ¯Éè£Àß§ºÀÄzÀÄ.
PÀ£ÀßqÀ ¨sÁµÉ ªÀÄvÀÄÛ PÀ¯ÉAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ºÁUÀÆ PÀ£ÁðlPÀ KQÃPÀgÀt ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ°è F ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ºÉÆÃgÁlzÀ ¥ÁvÀæ
¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀÄzÀÄ.
PÀ£ÁðlPÀzÀ ¸ÀªÀÄUÀævÉAiÀÄ£ÀÄß PÁ¥Ár CzÀgÀ CRAqÀvÉUÉ ‘gÁ.ºÀ.zÉÃ±À¥ÁAqÉ’AiÀÄªÀgÀÄ F ¸ÀAWÀªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀgÉ. EzÀgÀ
QæAiÀiÁ²Ã® ¸ÀzÀ¸ÀågÁzÀ ‘¨É£ÀUÀ¯ï gÁªÀÄgÁAiÀÄgÀÄ’. ‘PÉ.±ÁåªÀÄgÁAiÀÄgÀÄ’, ºÁUÀÆ ‘D®ÆgÀÄ ªÉAPÀlgÁAiÀÄgÀÄ’ PÀ£ÁðlPÀzÀ KQÃPÀgÀt
PÀºÀ¼ÉAiÀÄ£ÀÄß H¢zÀgÀÄ.
PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀå ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ gÀPÀëuÉ. PÀ£ÀßqÀzÀ°è UÀA
æ xÀ gÀZÀ£ÉUÉ ¥ÉÆæÃvÁìºÀ, ¥ÀÄ¸ÀÛPÀUÀ¼À C£ÀÄªÁzÀ (ºÁUÀÆ) PÀ£ÀßrUÀgÀ LPÀåvÉ
– EªÀÅ EzÀgÀ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼ÁVzÀÝªÀÅ.
“ªÁUÀÆãµÀt” ªÀÄvÀÄÛ “¸ÀÄªÁ¹¤” JA§ ¥ÀwæPÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆgÀr¹; PÀ£ÀßqÀ £ÁqÀÄ, £ÀÄr PÀÄjvÀÄ ¯ÉÃR£À ºÁUÀÆ
¸ÀA¥ÁzÀQÃAiÀÄªÀ£ÀÄß §gÉAiÀÄ¯Á¬ÄvÀÄ.
EzÀÄ PÀ£ÀßrUÀgÀ°è ¨sÁµÁ©üªÀiÁ£À ªÀÄÆr¸À®Ä ±Àæ«Ä¹vÀÄ, (ºÁUÀÆ) PÀ£ÀßqÀ ªÀiÁvÀ£ÁqÀÄªÀ ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼À MAzÀÄ ¥ÁæAvÀå
gÀZÀ£ÉUÉ DUÀæ»¹vÀÄ. F ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ªÀÄÄAzÉ zsÁgÀªÁqÀzÀ KQÃPÀgÀtzÀ J¯Áè ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À PÉÃAzÀæªÁ¬ÄvÀÄ.
3. ¸ÀAWÀ-¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ¥ÁvÀæ:
PÀ£ÀßrUÀgÀ°è PÀ£ÀßqÁ©üªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß ªÀÄÆr¹ CªÀgÀ£ÀÄß KQÃPÀgÀtPÉÌ CtÂUÉÆ½¸À®Ä ºÀ®ªÀÅ ¸ÀAWÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ºÀÄnÖPÉÆAqÀªÀÅ.
CªÀÅ PÀ£ÀßqÀ ¨sÁµÉ ºÁUÀÆ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ£ÀÄß G½¸À®Ä ±Àæ«Ä¹zÀªÀÅ. PÀ£ÀßqÀ ªÀiÁvÀ£ÁqÀÄªÀ ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼À LPÉåvÉUÉ ±Àæ«Ä¹vÀÄ. PÀ£ÀßqÀUÀjUÉ
¥ÀævÉåÃPÀ gÁdå gÀa¹ªÀÅzÀÄ EªÀÅUÀ¼À UÀÄjAiÀiÁVvÀÄÛ.
PÀ£ÁðlPÀ «zÁåªÀzsÀðPÀ ¸ÀAWÀ
• ¸ÁÜ¥À£É – 1890
• ¸ÀÜ¼À – zsÁgÀªÁqÀ
• ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ – gÁ.ºÀ.zÉÃ±À¥ÁAqÉ
PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀå ¥ÀjµÀvÀÄÛ
• ¸ÁÜ¥À£É – 1915
• ¸ÀÜ¼À - ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ
• ¥ÉÆÃµÀPÀgÀÄ – ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ªÀÄºÁgÁdgÀÄ «±ÉéÃ±ÀégÀAiÀÄå£ÀªÀgÀÄ
PÀ£ÁðlPÀ ¸À¨sÁ
• ¸ÁÜ¥À£É – 1916
• ¸ÀÜ¼À – zsÁgÀªÁqÀ
• ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ – D®ÆgÀÄ ªÉAPÀlgÁªï, PÀqÀ¥À gÁWÀªÉÃAzÀæ gÁªï, ªÀÄÄzÀ«ÃqÀÄ PÀÈµÁÚgÁAiÀÄgÀÄ
PÀ£ÁðlPÀ KQÃPÀgÀt ¸À¨sÁ
• ¸ÁÜ¥À£É – 1924
• ¸ÀÜ¼À - ¨É¼ÀUÁ«
• ¥ÀæxÀªÀÄ CzsÀåPÀëgÀÄ - ¸Àgï ¹zÀÝ¥Àà PÀA§½
 PÉ.±ÉÃµÁ¢æ LAiÀÄågï gÀªÀgÀ PÀ£ÁðlPÀ ¨sÁµÉÆÃfÓÃ«¤ ¸À¨sÁ’, ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À ‘PÀ£ÀßqÀ ¸ÀAWÀ’, “PÀ£ÁðlPÀ KQÃPÀgÀt ªÀÄºÁ
¸À«Äw”
EvÁå¢.
4. ¸Á»vÀåzÀ ¥ÁvÀæ
85
««zsÀ ¨sÁµÉUÀ¼À gÁeÁåqÀ½vÀUÀ¼À°è ºÀAaºÉÆÃVzÀÝ PÀ£ÀßqÀ £É®ªÀ£Éß®è MUÀÆÎr¸ÀÄªÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßPÉÌ ¥ÉæÃgÀPÀªÁzÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ
ºÀ®ªÀÅ. CªÀÅUÀ¼À°è ªÀÄÄRåªÁzÀªÀÅUÀ¼ÀÄ «zÁéA¸ÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀ«UÀ¼ÀÄ gÀa¹ ¥ÀæZÀÄgÀ¥Àr¹zÀ UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ VÃvÉUÀ¼ÀÄ.
PÀ£ÀßrUÀgÀ°è ¨sÁªÀ£ÁvÀäPÀ LPÀåvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁµÁ©üªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß ªÀÄÆr¹ CªÀgÀ£ÀÄß KQÃPÀgÀtPÉÌ CtÂUÉÆ½¹zÀ PÉ®ªÉÇAzÀÄ
PÀÈwUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ zÉÃ±À¨sÀQÛ VÃvÉUÀ¼ÉAzÀgÉ:
PÀÈwUÀ¼ÀÄ:
• D®ÆgÀÄ ªÉAPÀlgÁAiÀÄgÀ – “PÀ£ÁðlPÀ UÀvÀ ªÉÊ¨sÀªÀ

• ©.J¯ï.gÉÊ¸ïgÀªÀgÀ – JrUÁæ¦üPï PÀ£ÀÄlPÀ
• gÁ§mïð ¹ªÉ¯ïgÀªÀgÀÄ – ªÀÄgÉvÀ ¸ÁªÀiÁædå
• qÁ.¦üèÃmïgÀªÀgÀ – PÉ£ÀgÁ gÁd¸ÀAvÀwUÀ¼ÀÄ
• ªÀiÁPï, «¯ïÌ÷ìgÀªÀgÀ – PÀ£ÁðPÀlzÀ EwºÁ¸À
• ªÉÄPÉAfAiÀÄ - ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ ZÀjvÉæ
VÃvÉUÀ¼ÀÄ:-
 ºÀÄ¬Ä®UÉÆÃ¼À £ÁgÁAiÀÄtgÀ – ‘GzÀAiÀÄªÁUÀ° £ÀªÀÄä ZÉ®ÄªÀ PÀ£ÀßqÀ £ÁqÀÄ’

 ©.JA.²æÃ gÀªÀgÀ – ‘ºÁj¸ÀÄ, ºÁj¸ÀÄ PÀ£ÀßqÀzÀ ¨ÁªÀÅl’
 ªÀÄAUÉÃ±À ¥ÉÊ gÀªÀgÀ – ‘vÁ¬Ä ¨ÁgÀ ªÉÆUÀªÀ vÉÆÃgÉ PÀ£ÀßrUÀgÀ ªÀiÁvÉAiÉÄÃ’
 PÀÄªÉA¥ÀÄ gÀªÀgÀ – ‘¨sÀAiÀÄ ¨sÁgÀvÀ d£À¤AiÀÄ vÀ£ÀÄeÁvÉ dAiÀÄºÉÃ PÀ£ÁðlPÀ ªÀiÁvÉ’ ªÀÄvÀÄÛ ‘¤Ã ªÀÄÄlÄÖªÀ £É® CzÉ PÀ£ÁðlPÀ’
EvÁå¢UÀ¼ÀÄ PÀ£ÀßrUÀgÀ°è ¨sÁµÁ©üªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß GQÌ¹zÀªÀÅ. F PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀå ZÀjvÉæUÀ¼ÀÄ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ¥ÀÄ£Àgï ¤ªÀiÁðtPÉÌ
¸ÀÆáwðAiÀiÁzÀªÀÅ. PÀ£ÀßrUÀgÀ°è ¤dªÁVAiÀÄÆ ‘¨sÁªÀ£ÁvÀäPÀ LPÀåvÉ GAmÁVzÀÄÝ PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀå¢AzÀ¯ÉÃ.
5. ¥ÀwæPÉUÀ¼À ¥ÁvÀæ:
AiÀiÁªÀÅzÉÃ ZÀ¼ÀÄªÀ½ CxÀªÁ DAzÉÆÃ®£À d£ÀvÉ ªÀ»¸ÀÄªÀ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß CªÀ®A©¹gÀÄvÀÛzÉ. JµÀÖgÀªÀÄnÖUÉ CªÀgÀÄ
¥Á¯ÉÆÎ¼ÀÄîªÀgÉÆÃ CµÀÄÖ ºÉÃUÉ AiÀÄ±À¸ÀÄì ®¨sÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀPÉÌ ¨ÉÃPÁVgÀÄªÀÅzÀÄ d£ÀgÀ°è GAmÁUÀ§ºÀÄzÁzÀ eÁUÀÈw, F eÁUÀÈw
CxÀªÁ ¥ÀæeÉÕ ªÀÄÆr¸ÀÄªÀ°è ¥ÀwæPÉUÀ¼À ¥ÁvÀæ ªÀÄºÀvÀégÀªÁzÀÄzÁVzÉ.
««zsÀ DqÀ½vÀ WÀlPÀUÀ¼À°è ºÀAaºÉÆÃVzÀÝ PÀ£ÀßrUÀgÀÄ C£Àå¨sÁ¶ÃAiÀÄgÀ ¥Àæ¨sÁªÀzÀ°è G½zÀÄ ªÀÄÆ®¨sÁµÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄgÉvÀÄ
CzÀÄ PÀtägÉAiÀiÁUÀÄªÀÅzÀgÀ°è¢ÝvÀÄ. CAvÀºÀ ¸ÀjªÉÃ¼ÉAiÀÄ°è d£ÀävÁ½zÀ ¥ÀwæPÉUÀ¼ÀÄ d£ÀgÀ°è eÁUÀÈw GAlÄ ªÀiÁr CªÀgÀÄ
C£Àå¨sÁ¶ÃAiÀÄ DqÀ½vÀzÀ ºÀvÉÆÃn¬ÄAzÀ ©qÀÄUÀqÉ ºÉÆAzÀ®Ä ¥ÉæÃgÉÃ¦¹zÀªÀÅ. PÀ£ÀßqÀUÀgÀ°è ¨sÁµÁ©üªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß GQÌ¹ CªÀgÀ£ÀÄß
KQÃPÀgÀtzÀ°è ¸ÀAWÀn¹zÀ QÃwð ºÀ®ªÀÅ ªÀÈvÀÛ ¥ÀwæPÉUÀ½UÉ ¸À®ÄèvÀÛzÉ. CªÀÅUÀ¼À°è ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ
• ºÀÄ§â½î-zsÁgÀªÁqÀ ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼À°è – PÀªÀÄð«ÃgÀ, vÀgÀÄt PÀ£ÁðlPÀ, ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ PÀ£ÁðlPÀ, ªÁUÀÆãµÀt

• ºÉÊzÀgÁ¨Ázï PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼À°è - ¸ÁzsÀ£Á, PÀ£ÁðlPÀ ªÉÊ¨sÀªÀ, PÀ£ÁðlPÀ PÉÃ¸Àj
• GqÀÄ¦ - zÀQët ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛgÀ PÀ£ÀßqÀ ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼À°è - ¸ÀvÁåUÀæ», £ÀªÀAiÀÄÄUÀ, PÁ£ÁqÀ ªÀÈvÀÛ
• ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ ºÁUÀÆ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼À°è - ¥Àe
æ ÁªÀÄvÀ, «ÃgÀ PÉÃ¸Àj, £ÀªÀ¨sÁgÀvÀ, ¥Àæ§ÄzÀÞ PÀ£ÁðlPÀ
• ªÀÄrPÉÃjAiÀÄ°è – PÉÆqÀUÀÄ
»ÃUÉ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ ªÀÈvÀÛ ¥ÀwæPÉUÀ¼ÀÄ d£ÀgÀ ¨sÁµÁ©üªÀiÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß PÉgÀ½¹ KQÃPÀgÀtzÀ §UÉÎ ºÀÄgÀÄzÀÄA©¸ÀÄªÀ°è ¥ÀæªÀÄÄR
¥ÁvÀæ ªÀ»¹zÀªÀÅ.
6. D®ÆgÀÄ ªÉAPÀlgÁAiÀÄgÀ ¥ÁvÀæ

‘PÀ£ÁðlPÀzÀ C¹ÛvÀéPÁÌV ºÀUÀ°gÀÄ¼ÀÄ C«±ÁæAvÀ ±Àæ«Ä¹zÀ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄºÀ¤ÃAiÀÄgÀ°è D®ÆgÀÄ ªÉAPÀlgÁAiÀÄgÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRgÀÄ.
86
¸ÀªÀÄUÀæ PÀ£ÁðlPÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀ£ÁðlPÀvÀéUÀ¼ÀÄ CªÀgÀ PÀ£À¸ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ G¹gÀÄ DVzÀÝªÀÅ. PÀ£ÀßqÀ ¥ÀgÀA¥ÀgÉAiÀÄ GzÁÞgÀPÉÌ ErÃ
fÃªÀªÀiÁ£À zÀÄrzÀ ªÀÄºÀ¤ÃAiÀÄ D®ÆgÀgÀÄ.
PÀ£ÀßrUÀgÀ°è KQÃPÀgÀt ¨sÁªÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÆr¸À®Ä CªÀgÀÄ zsÁgÀªÁqÀzÀ°è ‘PÀ£ÁðlPÀ EwºÁ¸À ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£Á
ªÀÄAqÀ½’AiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ. ‘PÀ£ÀßqÀ §gÀºÀUÁgÀgÀ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀUÀ¼À£ÀÄß £ÀqÉ¹zÀgÀÄ. CªÀgÀÄ vÀªÀÄä “ªÁUÀÆãµÀt” ¥ÀwæPÉAiÀÄ°è KQÃPÀgÀt
vÀvÀéªÀ£ÀÄß ¥ÀæZÁgÀ ªÀiÁrzÀgÀÄ. CªÀgÀÄ §gÉzÀ ‘PÀ£ÁðlPÀ UÀvÀªÉÊ¨sÀªÀ’ UÀæAxÀªÀÅ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¨sÀªÀå ¥ÀgÀA¥ÀgÉAiÀÄ£ÀÄß PÀ£ÀßrUÀgÀ PÀtÚ
ªÀÄÄAzÉ vÀA¢vÀÄ. F PÀÈwAiÀÄÄ UÀvÀPÁ®zÀ PÀ£ÀßrUÀgÀ ¨sÀªÀå ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ¥ÀgÀA¥ÀgÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¹PÉÆlÄÖ PÀ£ÀßqÀUÀgÀ°è DvÀä±ÀQÛ ªÀÄvÀÄÛ
¸Áé©üªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß §rzÉ¦à¹vÀÄ. EªÀgÀ EvÀgÉ PÀÈwUÀ¼ÉAzÀgÉ
- PÀ£ÁðlPÀvÀézÀ «PÁ¸À, PÀ£ÁðlPÀ vÀvÀézÀ ¸ÀÆvÀæUÀ¼ÀÄ, PÀ£ÁðlPÀ «ÃgÀgÀvÀßUÀ¼ÀÄ
D®ÆgÀÄ ªÉAPÀlgÁAiÀÄgÀ ¥ÀæPÁgÀ “PÀ£ÁðlPÀvÀé JAzÀgÉ PÀ£ÀßqÀ C©üªÀiÁ£À vÁ¼ÀÄªÀÅzÀÄ PÀ£ÁðlPÀvÀé MAzÀÄ QgÀtUÁdÄ EzÀÝAvÉ.
CzÀgÀ°è ¨sÁgÀvÀªÉÃPÉ ErÃ dUÀvÉÃ UÉÆÃZÀj¸ÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ «±ÀézÀ QgÀtUÀ¼ÀÄ CzÀgÀ°è DAvÀgÀåªÁVªÉ.”
MnÖ£À°è D®ÆgÀÄ ªÉAPÀlgÁAiÀÄgÀ ¥Àj±ÀæªÀÄ. ¤¸ÁéxÀð ¸ÉÃªÉ. PÀ£ÀßqÁ©üªÀiÁ£À J®èzÀPÀÆÌ «ÄV¯ÁV CªÀgÀ vÁåUÀ¢AzÁV
PÀ£ÀßrUÀgÀÄ vÀ¯É JwÛ ¤®ÄèªÀAvÁ¬ÄvÀÄ. C®èzÉ £ÁqÀÄ vÀ£ÀßzÉÃ DzÀ C¹ÛvÀéªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄ ¸Áé©üªÀiÁ£À ¨É¼É¹PÉÆ¼ÀÄîªÀAvÁ¬ÄvÀÄ. PÀ£ÀßqÀ
¨sÁµÉ, PÀ¯É, ¸Á»vÀå ²æÃªÀÄAvÀUÉÆ¼ÀÄîªÀ CªÀPÁ±À PÀ°àvÀªÁ¬ÄvÀÄ. EzÉ¯Áè D®ÆgÀÄ ªÉAPÀlgÁAiÀÄgÀ C«±ÁæAvÀ ±ÀæªÀÄzÀ ¥sÀ®. EªÀgÀ
C¥ÁgÀ ¸ÉÃªÉAiÀÄ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹zÀ PÀ£ÀßqÀ d£ÀvÉ ‘PÀ£ÀßqÀ PÀÄ® ¥ÀÄgÉÆÃ»vÀ’ JA§ ©gÀÄzÀ£ÀÄß ¤Ãr UËgÀ«¹zÁÝgÉ.
7. ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ¥ÁvÀæ
©ænÃµï »vÁ¸ÀQÛUÀ£ÀÄUÀÄtªÁV ºÀjzÀÄ ºÀAa ºÉÆÃVzÀÝ PÀ£ÀßqÀ d£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß MUÀÆÎr¸À¨ÉÃPÉAzÀÄ D®ÆgÀÄ
ªÉAPÀlgÁAiÀÄgÀÄ, ºÀÄ¬Ä®UÉÆÃ¼À £ÁgÁAiÀÄtgÁAiÀÄgÀÄ. ©.JA.²æÃPÀAoÀAiÀÄå ªÀÄÄAvÁzÀªÀgÀÄ ªÀÄÄ£Éßr¹zÀ F KQÃPÀgÀtzÀ
ºÉÆÃgÁlzÀ°è ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ ¥Á¯ÉÆÎ¼ÀÄî«PÉ UÀªÀÄ£ÁºÀðªÁVvÀÄÛ.
zsÀªÀÄð, °AUÀ ªÀÄvÀÄÛ eÁwAiÀÄ J¯ÉèAiÀÄ£ÀÄß «ÄÃj PÀ£ÁðlPÀ KQÃPÀgÀt ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ°è ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ ªÀÄAZÀÆtÂAiÀÄ°èzÀÝgÀÄ.
KQÃPÀgÀt aAvÀ£ÉAiÀÄÄ PÀ£ÀßqÀ ¨sÁµÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ C½ªÀÅ – G½«£À ¸ÀAUÀwAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄ»¼ÉAiÉÆA¢UÉ
¸À«ÄÃPÀj¹zÀÝjAzÀ ºÁUÀÆ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ gÀPÀëPÀgÁV, ªÁºÀPÀgÁV ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹zÀÝjAzÀ CA¢£À ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ CzÀ£ÀÄß
GvÁìºÀ¢AzÀ ºÉUÀ°UÉÃj¹PÉÆArzÀÝgÀÄ.
KQÃPÀgÀtzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀå ²æÃªÀÄAwPÉAiÀÄ ªÀÄÆ®zsÀ£ÀUÀ¼À°è MAzÁVzÀÝjAzÀ ¸ÀºÀdªÁVAiÉÄÃ CA¢£À
§ºÀÄ¥Á®Ä ¯ÉÃRQAiÀÄgÀÄ KQÃPÀgÀtPÉÌ ºÉUÀ®Ä PÉÆlÖgÀÄ. ªÀÄ»¼Á UÉÆÃ¶×UÀ¼À ºÁUÀÆ ªÀÄ»¼Á ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼À ªÉÃ¢PÉUÀ¼À£ÀÄß
KQÃPÀgÀtzÀ ªÉÃzÀPÉUÀ¼ÁV §¼À¹PÉÆAqÀgÀÄ.
CPÀÌ£À §¼ÀUÀ, ±ÁgÀzÁ PÀ£ÁðlPÀ PÀ£Áå±Á¯É ªÀÄÄAvÁzÀ ªÀÄ»¼Á ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼ÀÄ vÀ£Àß GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À°è PÀ£ÀßqÀzÀ ¥Àæ±ÉßAiÀÄ£ÀÄß
ªÉÆzÀ°£ÀzÁV UÀÄgÀÄw¹PÉÆArvÀÄ.
PÀ£ÁðlPÀ KQÃPÀgÀt ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ ªÀÄ»¼Á ªÀÄAZÀÆtÂAiÀÄ £ÁAiÀÄQAiÀÄgÉAzÀgÉ:
• GvÀÛgÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è

 dAiÀÄzÉÃ«vÁ¬Ä °UÁqÉ
 £ÁUÀªÀÄä ¥ÁnÃ®
 UÀ¢UÉªÁå PÀÄgÀºÀnÖ
 ±ÁAvÁ¨Á¬Ä ¤Ã®UÁgÀ
• ºÉÊzÀgÁ¨Ázï – PÀ£ÁðlPÀzÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è
 C®èA ¸ÀªÀðªÀÄAUÀ¼ÀªÀÄä
 vÉÆUÀj ¸ÀªÀðªÀÄAUÀ¼ÁA§
 «ªÀÄ¯Á¨Á¬Ä ªÉÄÃ¯ÉÆÌÃmÉ
• ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°è
 AiÀÄ±ÉÆÃzsÀgÀªÀÄä zÁ¸À¥Àà
87
• ªÀÄzsÀå PÀ£ÁðlPÀzÀ ¨sÁUÀzÀ°è
 §¼Áîj ¹zÀÞªÀÄä
 ¥ÉæÃªÀiÁ ¨sÀmï
• PÁ¸ÀgÀUÉÆÃr£À°è
 qÁ|| ®°vÁ ¨sÀmï
PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀåzÀ ªÉÄÃ¯É KQÃPÀgÀt ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ ¥Àæ¨sÁªÀ
 ªÀ¸ÁºÀvÀÄ±Á» PÁ®WÀlÖ£À EArAiÀiÁzÀ zÁ¸Àå, ©ænÃµÀgÀ MvÀÛqÀUÀ½UÉ ¸ÀÜ½ÃAiÀÄªÁzÀ «±ÉÃµÀvÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ
«ZÁgÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¥ÀæwgÉÆÃzsÀªÀ£ÀÄß MqÀÄØªÀÅzÀÄ.
 PÀ£ÀßrUÀgÀÄ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ¨sÁ¶PÀgÀ £ÀqÀÄªÉ C£ÀÄ¨sÀ«¸ÀÄwÛgÀÄªÀ ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼À zÀ±Àð£À
 PÀ£ÀßqÀ ¨sÁµÉAiÀÄ ªÉÊ¨sÀ«ÃPÀgÀt - »A¢£À PÀ« - PÁªÀå ¥ÀgÀA¥ÀgÉAiÀÄ PÀÄjvÀÄ £É£À¥ÀÄ ªÀÄÆqÀÄªÀÅzÀÄ
 UÀvÀªÉÊ¨sÀªÀªÀ£ÀÄß £É£À¥ÀÄ ªÀiÁrPÉÆqÀ®Ä ZÁjwæPÀ, zsÁ«ÄðPÀ, DzsÁåwäPÀ «ZÁgÀUÀ¼À£ÀÄß PÁªÀåzÀ°è C©üªÀåPÀÛ ¥Àr¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
gÁdªÀÄ£ÉvÀ£ÀUÀ¼À ªÉÊ¨sÀªÀzÀ ¢£ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÁUÀÆ ¸ÀªÀÄPÁ°Ã£À «¨sÀfvÀ. zÁ¸ÀåzÀ ¹ÜwUÀ¼À£ÀÄß vÀÄ®£É ªÀiÁqÀÄªÀ ¥ÀæeÉÕ ¨É¼À¹
JZÀÑj¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
 zÀArAiÀÄÄ «zÁågÀtågÀ ¨sÀÄªÀ£ÉÃ±Àéj zÉÃ«AiÀÄ D±ÀAiÀÄUÀ¼À PÀ£ÀßrUÀgÀ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ¸ÁªÀiÁædåzÀ PÉÃAzÀæ ºÁUÀÆ PÀ£ÁðlPÀ
¹AºÁ¸À£ÀzÀ ¥ÀæwµÁ×¥À£ÉAiÀÄ PÉÃAzÀæªÀÇ ºËzÀÄ zÀArAiÀÄ zÀ±ÀßzÀ ªÀÄÆ®PÀ PÀ£ÀßrUÀgÀ£ÀÄß MAzÀÄUÀÆr¸À®Ä CAzÀgÉ
KQÃPÀgÀtªÁUÀ®Ä ¥ÉæÃgÀuÉ ¤ÃqÀÄªÀ «ZÁgÀUÀ¼À£ÀÄß «±ÉÃµÀªÁV C©üªÀåQÛUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
 »A¢£À PÀ«UÀ½AzÀ zÀ²ðvÀªÁzÀ PÀ£ÀßqÀ £ÁqÀÄ-£ÀÄr §UÉV£À «ZÁgÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÄ£Àgï¸ÀÈ¶× ªÀiÁqÀÄªÀ, E°è£À ªÀZÀ£ÀPÁgÀgÀ.
zÁ¸ÀgÀ, zÁ±Àð¤PÀgÀ PÀ£ÀßqÀ aAvÀ£ÉUÀ¼À ªÀÄºÀvÀé, £Ár£À «dAiÀÄ¥ÀÄgÀ, ¨ÉÃ®ÆgÀÄ, ºÀAr-ªÉÆzÀ¯ÁzÀ ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼À°è£À
ªÁ¸ÀÄÛ²®àzÀ ºÉªÉÄä. ¥ÁæPÀÈwPÀ ¸ÀA¥ÀwÛ£À ªÀÄºÀvÀé ªÉÆzÀ¯ÁzÀ «ZÁgÀUÀ¼À£ÀÄß C©üªÀåQÛUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
 ¸ÁéxÀð-¸ÀAPÀÄavÀ zÀÈ¶ÖPÉÆÃ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ©lÄÖ, ¨sÁgÀvÀ – PÀ£ÁðlPÀUÀ½UÁV ¸ÉÃªÉ ªÀiÁqÀÄªÀ. EvÀgÉ ¨sÁ¶PÀgÀ£ÀÄß - ¨sÁµÉUÀ¼À£ÀÄß
¸ÉÆÃzÀgÀvÀ£À¢AzÀ £ÉÆÃqÀÄªÀ, ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄ ¸ÀªÀÄgÀ¸ÀPÁÌV zÉÃªÀ-zÉÃªÀvÉUÀ¼À°è ¥ÁæxÀð£É ªÀiÁrPÉÆ¼ÀÄîªÀ PÀ«vÉUÀ¼ÀÄ.
 PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀåzÀ §UÉÎ C©üªÀiÁ£À ¥ÀlÄÖUÉÆ¼ÀÄîªÀAvÉ. PÀ£ÀßqÀzÀ°è §gÉAiÀÄÄªÀ GvÁìºÀUÀ¼À£ÀÄß vÀÄA§ÄªÀ. £ÀÄr ¸ÉÃªÉUÁV PÀ£ÀßqÀ
ªÀiÁ¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÀgÀ¸ÀÄªÀAvÉ PÉÃ½PÉÆ¼Àî®Ä PÀ«vÉUÀ¼À£ÀÄß gÀa¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
 ¥ÁæAwÃAiÀÄªÁzÀ («¨sÀfvÀ PÀ£ÀßqÀ ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ) ¸ÀÜ¼À ªÀÄºÀvÀéªÀ£ÀÄß ºÉÃ½ PÀ£ÁlPÀ, ¨sÁgÀvÀ «±ÀézÀ±Àð£À-ªÀÄÆr¸ÀÄªÀ «±ÀéªÁå¦Û
zÀÈ¶ÖPÉÆÃ£ÀzÀ «ZÁgÀUÀ¼ÀÄ. CAvÀgï ¥ÁæAwÃAiÀÄ ºÁUÀÆ «±Àé¸ÀA¸ÁgÀzÀ ¥ÀæeÉÕ EgÀÄªÀ PÀ«vÉUÀ¼À gÀZÀ£É.
 KQÃPÀgÀtªÁUÀÄwÛgÀÄªÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðªÀ£ÀÄß ¸ÁéUÀw¸À®Ä, »A¢£À ±ÉÆÃ¶vÀ ¢£ÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄgÉAiÀÄ®Ä. UÀr ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ½UÉ
¸ÁªÀÄgÀ¸Éå¢AzÀ ¸ÀàA¢¸À®Ä. KQÃPÀgÀtzÀ PÀ£À¸ÀÄUÀ¼À£ÀÄß £À£À¸ÁV¸À®Ä «©ü£Àß ¥ÀjUÀ¼ÀÄ¼Àî PÀ«vÉUÀ¼À gÀZÀ£É.
 ‘PÀ£ÁðlPÀ’ JA§ ºÉ¸ÀjUÉ §zÀ¯ÁV ‘ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀjnÖzÀÝPÉÌ ÇÀªÀÄzsÁ£À, ªÀÄÄAzÉ M¼ÉîAiÀÄ ¢£ÀUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ
§Ä¢ÞªÀÄvÉÛ ¥Áæ¥ÀÛªÁV¸À®Ä ¨ÉÃrPÉÆ¼ÀÄîªÀ «ZÁgÀUÀ¼ÀÄ¼Àî PÀ«vÉUÀ¼À gÀZÀ£É.
• ¨sÁgÀvÀzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ°è PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥ÁvÀæ / PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ¸ÁévÀAvÀæöå ZÀ¼ÀÄªÀ½:
• ºÉÊzÀgï C°, n¥ÀÄà ¸ÀÄ¯ÁÛ£ï
• zsÉÆÃArAiÀÄ ªÁWÀ£À zÀAUÉ
• QvÀÆÛgÀÄ gÁtÂ ZÉ£ÀßªÀÄä¼À zÀAUÉ
• ¸ÀAUÉÆ½î gÁAiÀÄtÚ£À zÀAUÉ
• ºÀ®UÀ° ¨ÉÃqÀgÀ zÀAUÉ
• ¨sÁgÀwÃAiÀÄ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæ¸ï£À ¸ÁÜ¥À£É
• ¨Á® UÀAUÁzsÀgÀ w®PÀgÀ ¥Àæ¨sÁªÀ
• PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀæzÉÃ±À PÁAUÉæ¸ï ¸À«ÄwAiÀÄ ¸ÁÜ¥À£É
 UÀAUÁzsÀgÀgÁªï zÉÃ±À¥ÁAqÉ
 D®ÆgÀÄ ªÉAPÀlgÁªï
88
 ²æÃ¤ªÁ¸ï PËd®V
• UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀ ¥Àæ¨sÁªÀ
• ¥ÀæxÀªÀÄ ÇÀºÀPÁgÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½
 J£ï.J¸ï.ºÀrðPÀgï
 ºÀrðPÀgï ªÀÄAd¥Àà
 ºÀ£ÀÄªÀÄAvÀgÁªï PËd®V
 PÁ£Áðqï ¸ÀzÁ²ªÀgÁªï
 PÁPÁ PÁ¯ÉÃPÀgï
• 1924 gÀ°è £ÀqÉzÀ ¨É¼ÀUÁ« PÁAUÉæ¸ï C¢üªÉÃ±À£À
• PÁAiÉÄÝ ¨sÀAUÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½
 G¦à£À ¸ÀvÁåUÀæºÀ – ªÉÄÊ¯ÁgÀ ªÀÄºÀzÉÃªÀ¥Àà
 CAPÉÆÃ¯Á G¦à£À ¸ÀvÁåUÀæºÀ
• UÀAUÁzsÀgÀgÁªï zÉÃ±À¥ÁAqÉ
• ºÀ£ÀÄªÀÄAvÀgÁªï PËd®V
• PÁ£Áðqï ¸ÀzÁ²ªÀgÁªï
• ²ªÀ¥ÀÄgÀ zsÀéd ¸ÀvÁåUÀæºÀ – 1938
• «zÀÄgÁ±ÀéxÀÜ WÀl£É – 1938
- PÀ£ÁðlPÀzÀ d°AiÀÄ£ïªÁ¯Á¨ÁUï
• ¨sÁgÀvÀ ©lÄÖ vÉÆ®V ZÀ¼ÀÄªÀ½
- F¸ÀÆgÀÄ zÀÄgÀAvÀ
• ‘ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ZÀ¯ÉÆÃ’ ZÀ¼ÀÄªÀ½
PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ¸ÁévÀAvÀæöå ZÀ¼ÀÄªÀ½
• ªÀ¸ÁºÀvÀÄ±Á» ªÀÄvÀÄÛ gÁ¶ÖçÃAiÀÄvÉ MAzÉÃ £ÁtåzÀ JgÀqÀÄ ªÀÄÄRUÀ½zÀÝAvÉ. J°è ªÀ¸ÁºÀÄvÀÄ±Á» D½éPÉ EgÀÄvÀÛzÉAiÉÆÃ C°è
gÁ¶ÖçÃAiÀÄvÉAiÀÄ GzÀAiÀÄªÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ ¨sÁgÀvÀªÀÇ ¸ÉÃjzÀAvÉ J¯Áè gÁµÀÖçUÀ½UÀÆ C¹éAiÀÄªÁUÀÄvÀÛzÉ.
ªÁå¥ÁgÀPÁÌV ¨sÁgÀvÀPÉÌ §A¢zÀÝ ©ænµÀgÀÄ E°èAiÀÄÆ C£ÉÊPÀå gÁdQÃAiÀÄ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ ¯Á¨sÀ ¥ÀqÉzÀÄ vÀªÀÄä ªÀ¸ÁºÀvÀÄ±Á»
¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ£ÀÄß UÀÄ¯ÁªÀÄVjUÉÆ¼À¥Àr¸ÀÄªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ EªÀgÀ ºÀPÀÄÌ¨ÁzÀåvÉUÀ¼À£ÀÄß
PÀ¹zÀÄPÉÆAqÀÄ »A¹¸ÀvÉÆqÀVzÀgÀÄ. EzÀjAzÀ £À®ÄV ºÉÆÃVzÀÝ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ°è ¤zsÁ£ÀªÁV gÁµÁÖç©üªÀiÁ£À aUÀÄgÉÆqÉ¬ÄvÀÄ.
©ænµï ¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÀÄß QvÉÛ¸ÉAiÀÄÄªÀÅzÀPÁÌV zÉÃ±ÀzÁåAvÀ ¸ÀévÀAvÀæöå ¸ÀAUÁæªÀÄ DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. F ¢¸ÉAiÀÄ°è ¨sÁgÀvÀzÀ MAzÀÄ
¨sÁUÀªÁVzÀÝ PÀ£ÁðlPÀzÀ®Æè ©ænµï «gÉÆÃ¢ü §AqÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ, ¸ÀAUÁæªÀÄUÀ¼ÀÄ, D___ DgÀA¨sÀªÁzÀªÀÅ. ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁévÀAvÀæöå
¸ÀAUÁæªÀÄzÀ EwºÁ¸ÀzÀ°è PÀ£ÁðlPÀzÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ZÀ¼ÀÄªÀ½ MAzÀÄ Gdé® CzsÁåAiÀÄªÁVzÉ.
©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ £ÀqÉzÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¸ÀévÀAvÀæöå ºÉÆÃgÁlªÀ£ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀ zÀÈ¶Ö¬ÄAzÀ JgÀqÀÄ ¨sÁUÀªÁV «AUÀr¸ÀÄvÉÛÃªÉ.
1. ¸À±À¸ÀÛç §AqÁAiÀÄ (1885jAzÀ ©ænµÀgÀ D½éPÉAiÀÄ DgÀA¨sÀ¢AzÀ
2. C»A¸ÁvÀäPÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ZÀ¼ÀÄªÀ½ (1885-1947)
1. 1885 gÀªÀgÉUÉ £ÀqÉzÀ ¸À±À¸ÀÛç §AqÁAiÀÄ
©ænµÀgÀ D½éPÉAiÀÄ DgÀA¨sÀ¢AzÀ 1885 gÀªÀgÉUÉ PÀ£ÁðlPÀzÀ gÁdªÀÄºÁgÁdgÀÄ, ¥Á¼ÉAiÀÄUÁgÀgÀÄ, C¼ÀgÀ¸ÀgÀÄ ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ
£ÀqÉ¹zÀ ±À¸ÀÛç¸ÀfÓvÀ ºÉÆÃgÁlPÉÌ ¸À±À¸ÀÛç §AqÁAiÀÄ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ°èAiÉÄÃ ¥ÀæxÀªÀÄ¨ÁjUÉ ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ ¸ÁévÀAvÀöæ å
ºÉÆÃgÁl £ÀqÉ¹zÀ QÃwð ¸ÁévÀAvÀæöå ¥ÉæÃ«ÄUÀ¼ÀÆ, ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¸ÀªÁð¢üPÁjUÀ¼ÀÆ DVzÀÝ ºÉÊzÀgÁ° ªÀÄvÀÄÛ CªÀ£À ªÀÄUÀ
n¥ÀÄà¸ÀÄ¯ÁÛ£ïUÉ ¸À®ÄèvÀÛzÉ.
89
EªÀj§âgÀÆ 1761 jAzÀ 1799 gÀªÀgÉUÉ ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ ºÉÆÃgÁrzÀgÀÄ. 1799 gÀ°è n¥ÀÄà«£À ªÀÄgÀuÁ£ÀAvÀgÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ
¸ÁévÀAvÀæöå ºÉÆÃgÁlPÉÌ ºÉÆ¸À DjªÀÅ ®©ü¹vÀÄ. EªÀ£À ªÀiÁUÀðzÀ°èAiÉÄÃ ªÀÄÄAzÉ ºÀ®ªÁgÀÄ d£À zÉÃ±À ¥ÉæÃ«ÄUÀ¼ÀÄ, UÀAqÀÄUÀ°UÀ¼ÀÄ,
«ÃgÀ ¥ÀÄgÀµÀgÀÄ, «ÃgÀ ªÀ¤vÉAiÀÄgÀÄ. ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ ºÉÆÃgÁl £ÀqÉ¹zÀgÀÄ F ¢¸ÉAiÀÄ°è 1799 jAzÀ 1857gÀªÀgÉUÉ PÀ£ÁðlPÀzÀ
ºÀ®ªÀÅ ¨sÁUÀUÀ¼À°è ¸À±À¸ÀÛç §AqÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ dgÀÄVzÀªÀÅ. EªÉ¯Áè ¢üÃgÀ PÀ£ÀßrUÀgÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ¥ÉæÃªÀÄzÀ ¸ÀAPÉÃvÀUÀ¼ÁV PÀAUÉÆ½¸ÀÄwÛªÉ.
CªÀÅUÀ¼À°è ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ.
• ©zÀ£ÀÆj£À zsÉÆÃArAiÀÄ ªÁWÀ£À zÀAUÉ (1800) – EªÀ£ÀÄ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ºÉÆÃgÁlUÁgÀ. n¥ÀÄà«£À ªÀÄgÀt £ÀAvÀgÀ
PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ ¸À±À¸ÀÛç §AqÁAiÀÄ ºÉÆqÀzÀªÀgÀ°è zsÉÆÃArAiÀiÁ ªÁWÀ ªÉÆzÀ°UÀ£ÁVzÀÝ£ÀÄ. EªÀ£ÀÄ ZÉ£ÀßVjAiÀÄ
ªÀÄgÁoÀ PÀÄlÄA§zÀ°è d¤¹zÀÝ£ÀÄ.
ÇÁzsÁgÀtªÁzÀ zsÉÊAiÀÄð, ±ËAiÀÄðUÀ½UÉ ºÉ¸ÀgÁVzÀÝ PÉÆ¯Áè¥ÀÄgÀzÀ bÀvÀæ¥ÀwAiÀÄ ¸ÉÊ£ÀåzÀ°è ¸ÉÃªÉ¸À°è¹zÀÝ£ÀÄ. 1780 gÀ°è
EªÀ£À F ¸ÁºÀ¸ÀPÉÌ ¨ÉgÀUÁzÀ n¥ÀÄà ªÀÄvÁAvÀgÀ «ZÁgÀzÀ°è E§âjUÀÆ «ªÁzÀ £ÀqÉzÀÄ CªÀ£À£ÀÄß n¥ÀÄà ¸ÉgÉªÀÄ£ÉUÉ vÀ½îzÀ£ÀÄ. 1799
gÀ°è n¥ÀÄà«£À ªÀÄgÀuÁAvÀgÀ ©qÀÄUÀqÉºÉÆA¢ zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ ºÀ®ªÀÅ ¥Á¼ÉAiÀÄUÁgÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÁdgÀ ¸ÀA¥ÀPÀðzÉÆA¢UÉ CvÀå®à
PÁ®zÀ°è ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 90,000 C±ÀézÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ 56,000 PÁ®Ý¼ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀAUÀæ»¹ ©ænµÀjUÉ ¥Àæ§® ¥Àæw¸Àà¢üðAiÀiÁV ªÀiÁ¥ÀðlÖ£ÀÄ.
EªÀ£ÀÄ ¸ÉÆÃzÉ, §£ÀªÁ£À, gÁtÂ ¨É£ÀÆßgÀÄ, ¸ÀªtÆgÀÄ, ºÀgÀ¥À£ÀºÀ½î ºÁ£ÀUÀ¯ï, qÀA§¼À ªÉÆzÀ¯ÁzÀ ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß
ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ EªÀ£À£ÀÄß G¨sÀAiÀÄ ¯ÉÆÃPÁ¢üÃ±ÀégÀ JA§ ©gÀÄzÀÄ zsÀj¹zÀ£ÀÄ. EªÀ£À ¥Áæ§®åªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ ©ænµÀgÀÄ
DvÀAPÀUÉÆAqÀÄ, EªÀ£À£ÀÄß ¤UÀæ»¸À®Ä ¥Àæ¹zÀÞ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ CxÉðgï ªÉ¯Éè¹èqÀAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ®Æè «ÄAa£ÀzÁ½ £ÀqÉ¹ ªÁWÀ£À£ÀÄß
MAzÀÄ ¸ÀÜ¼À¢AzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¸ÀÜ¼ÀPÉÌ ¨É£ÀßnÖ PÀqÉUÉ 1800 ¸É¥ÀÖA§gï gÀAzÀÄ PÉÆÃt______________
• zÀQët PÀ£ÀßqÀzÀ zÀAUÉ (1799-1802)
n¥ÀÄà«£À ªÀÄgÀuÁ£ÀAvÀgÀ ©ænµÀgÀÄ zÀQët PÀ£ÀßqÀzÀ ºÀ®ªÀÅ ¥Á¼ÉAiÀÄUÁgÀjUÉ ¤ªÀÈwÛ ªÉÃvÀ£À ¤Ãr vÀl¸ÀÜUÉÆ½¹zÀgÀÄ. EzÀjAzÀ
C°èAiÀÄ §Al£ÁAiÀÄPÀgÀÄ 1799 gÀ°è «lèzÀ «oÀ® ºÉUÀÎqÉ JA¨Á____ ±À¹ÛçzÁA ¸ÉÊ¤PÀgÉÆA¢UÉ PÀÄA¨Éî¬ÄAzÀ EAVèÃµÀgÀ£ÀÄß
©r¹zÀgÀÄ. EªÀ£À eÉÆÃ¯É E£ÀÆß C£ÉÃPÀ ¸ÀÜ½ÃAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÀÄ ¸ÉÃjPÉÆAqÀÄ ¥Àæ§®ªÁV ºÉÆÃgÁqÀÄvÁÛ MAzÉÆAzÉÃ ¥ÀæzÉÃ±ÀªÀ£ÀÄß
ªÉÄÃ¯É zÁ½ ªÀiÁrzÀgÀÄ PÉÆ£ÉUÉ ©ænµÀgÀÄ ¸ÀÜ½ÃAiÀÄ d£ÀjUÉ ®AZÀPÉÆlÄÖ F £ÁAiÀÄPÀgÀ£ÀÄß §A¢ü¹ UÀ°èUÉÃj¹zÀgÀÄ.
• LUÀÆgÀÄ zÀAUÀ (ªÉAPÀmÁ¢æ £ÁAiÀÄgï - ¸Àgï.CxÀðgï ªÉ¯Éè¹è) - ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ ¹r¢zÀÝ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀªÉAzÀgÉ
ªÀÄÄAdgÁ¨Ázï vÁ®ÆQ£À (¸ÀPÀ¯ÃÉ ±À¥ÀÄgÀ) LUÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£À, LUÀÆj£À ªÉAPÀmÁ¢æ¤AiÀÄ JA¨ÁªÀ£ÀÄ ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ
zÀAUÉAiÉÄzÀÝ£ÀÄ. PÉÆ£ÉUÉ ¸Àgï CxÀðgï ªÉ¯Éè¹è ¸ÉÊ£Àå¸ÀªÉÄÃvÀ£ÁV vÉgÀ½ F zÀAUÉAiÀÄ£ÀÄß CqÀV¹zÀ£ÀÄ.
• PÉÆ¥Àà¼ÀzÀzÀAUÉ («ÃgÀ¥Àà £ÁAiÀÄPÀ£À §AqÁAiÀÄ – 1819) – 1819gÀ°è PÉÆ¥Àà¼ÀzÀ «ÃgÀ¥Àà£ÉA§ d«ÄÃ£ÁÝgÀ£ÀÄ ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ
zÀAUÉAiÉÄzÀÄÝ PÉÆ¥Àà¼À PÉÆÃmÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀ£ÀÄ. DzÀgÉ ªÉÄÃdgï ¦æ¸Àègï JA§ÄªÀ£ÀÄ £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ°è §AzÀ ©ænµï,
¸ÉÊ£Àå F zÀAUÉAiÀÄ£ÀÄß CqÀV¹ PÉÆ¥Àà¼ÀªÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆArvÀÄ.
• ©ÃzÀgï zÀAUÉ (1820-21) zÉÃ±ÀªÀÄÄRgÀ zÀAUÉUÀ¼ÀÄ – 1820gÀ°è ©ÃzÀgï f¯ÉèAiÀÄ G¢ÎÃgï CxÀªÁ GzÀAiÀÄVj JA§°è
ºÉÊzÀgÁ¨Ázï ¤eÁªÀÄ£À «gÀÄzÀÞ ¸ÀÄ½AiÀÄ½îAiÀÄ ²ªÀ°AUÀAiÀÄå zÉÃ±ÀªÀÄÄSï, wgÀÄªÀÄ® gÁªï zÉÃ±ÀªÀÄÄSï ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄÃWÀ±ÁåA
zÉÃ±ÀªÀÄÄSï zÀAUÉAiÉÄzÀÝgÀÄ EªÀÅUÀ½UÉ zÉÃ±ÀªÀÄÄRgÀ zÀAUÉUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. EzÀjAzÀ ¤eÁªÀÄ£À ©ænµï ¸ÉÊ£Àå¢üPÁj
¸ÀzÀgï¯ÁåAr£À ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ 1821gÀ°è §AqÁAiÀÄªÀ£ÀÄß CqÀV¹zÀ£ÀÄ.
• ¹AzÀVAiÀÄ zÀAUÉ (1824) - ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ ©eÁ¥ÀÄgÀ f¯ÉèAiÀÄ ¹AzÀVAiÀÄ°è ºÁªÁPÀ¯ï ¢ÃQëvï, gÁªÉÆfgÁªï
¨Á¯ÁfzÉÃ±À ¥ÁAqÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉnÖAiÀÄ¥Àà vÀÄPÀÌ° JA§ÄªÀgÀÄ ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ 1824gÀ°è zÀAUÉAiÉÄzÀÝgÀÄ DUÀ zsÁgÀªÁqÀzÀ PÀ¯ÉPÀÖgï
‘¹ÖÃªÀ£ï¸À£ï’ F §AqÁAiÀÄªÀ£ÀÄß CqÀV¹zÀ£ÀÄ.
• QvÀÆÛj£À §AqÁAiÀÄ (1824) – gÁtÂ ZÉ£ÀßªÀÄä - ©ænµï «gÀÄzÀÞ £ÀqÉzÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ºÉÆÃgÁlzÀ°è QvÀÆÛj£À
§AqÁAiÀÄ agÀ¸ÀägÀtÂÃAiÀÄ WÀl£É EzÀgÀ £ÁAiÀÄQ PÀ£ÀßrUÀgÀ PÀtätÂ «ÃgÀ ªÀÄ»¼É ‘QvÀÆÛgÀÄ gÁtÂ ZÉ£ÀßªÀÄä’ gÀhiÁ¤ì gÁtÂ
®QëöäÃ¨Á¬ÄVAvÀ 3 ªÀµÀð ªÉÆzÀ¯ÉÃ ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ RqÀÎ »rzÀÄ ¸ÁévÀAvÀæöå ºÉÆÃgÁl £ÀqÉ¹zÀ QÃwð gÁtÂ ZÉ£ÀßªÀÄäUÉ
¸À®ÄèvÀÛzÉ.
QvÀÆÛgÀÄ ¨É¼ÀUÁ« f¯ÉèAiÀÄ aPÀÌ ¸ÀA¸ÁÜ£À

↓
ªÀÄ®è¸Àdð zÉÃ¸Á¬Ä
90
↓
gÀÄzÀæªÀÄä ªÀÄvÀÄÛ ZÉ£ÀßªÀÄä
↓
ªÀÄgÁoÀgÀ ¸ÉgÉªÀÄ£É¬ÄAzÀ ©qÀÄUÀqÉ ºÉÆA¢ ªÀÄgÀ¼ÀÄªÁUÀ CPÁ°PÀ ªÀÄgÀt
↓
²ªÀ°AUÀgÀÄzÀæ ¸Àdð£ÀÄ£ÁAiÀÄPÀ ©ænµÀgÀ PÀÈ¥ÉUÉ ¥ÁvÀæ£ÁV ªÀA±À¥ÁgÀA¥ÀgÀå D½éPÉUÉ C£ÀÄªÀÄw
↓
CPÁ°PÀ ªÀÄgÀt – UÀAqÀÄªÀÄPÀÌ½gÀ°
↓
ZÉ£ÀßªÀÄä gÁd¥Àæw¤¢ü – zÀvÀÄÛ ¨Á®PÀ ²æÃgÀ°AUÀ¥ÀàzÉÃ¸Á¬Ä
↓
zsÁgÀªÁqÀ PÀ¯ÉPÀÖgï zÀvÀÄÛ ªÀÄPÀÌ½UÉ ºÀQÌ®è J£ÀÄßªÀ ¤ÃwAiÀÄ ¤gÁPÀgÀuÉ
↓
xÁåPÀgÉ + ZÉ£ÀßªÀÄä £ÀqÀÄªÉ ºÉÆÃgÁl, xÁåPÀgÉ ªÀÄgÀt, ZÉ£ÀßªÀÄä¤UÉ UÉ®ÄªÀÅ
©ænµÀjUÉ CªÀªÀiÁ£À, ªÀÄ®è¥Àà±ÉnÖ, ªÉAPÀlgÁªïgÀ ¸ÀºÁAiÀÄ PÀ£Àð¯ï LPÀ£ï¸À£ï £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ°è QvÀÆÛjUÉ ªÀÄÄwÛUÉ gÁtÂ ZÉ£ÀßªÀÄä
§AzsÀ£À ¨ÉÊ®ºÉÆAUÀ®zÀ°è ¸ÉgÉªÀÄ£ÉAiÀÄ°è §AzsÀ£À. 1929gÀ°è _______
¸ÀAUÉÆ½î gÁAiÀÄtÚ (1796-1831)
EªÀ£ÀÄ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥Àæ¹zÀÞ ºÉÆÃgÁlUÁgÀ, ZÉ£ÀßªÀÄä£À C£ÀÄAiÀiÁ¬Ä ªÀÄvÀÄÛ §®UÉÊ §Al 1829gÀ°è ZÉ£ÀßªÀÄä£À PÉÆÃmÉ AiÀÄÄzÀÞzÀ°è
¸ÉgÉ¹QÌzÀÝ£ÀÄ.
ZÉ£ÀßªÀÄä£À ªÀÄgÀt £ÀAvÀgÀ ¸ÉgÉªÀÄ£É¬ÄAzÀ vÀ¦à¹PÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀÄ, GvÀÛgÁ¢üPÁjAiÀiÁVzÀÝ ²ªÀ°AUÀ¥Àà ¸ÀªÀÄ¤UÉ ¨ÉA§® + £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ°è
UÀÄAgÁgÀ ¨Á¼À¥Àà, ©vÀÄÛUÀ¯Éè ZÉ£Àß§¸ÀªÀtÚ ¸ÀÄgÀ¥ÀÄgÀzÀ £ÁAiÀÄPÀgÀ ¨ÉA§®, ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 2000 ¸ÉÊ¤PÀ ¥ÀqÉ gÀZ£ À É.
©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ UÉj®è ªÀiÁzÀjAiÀÄ AiÀÄÄzÀÞ, ©ænµÀjUÉ zÀÄ¸Àé¥Àß
CªÀÄ¯ÁÝgï PÀÈµÀÚgÁªï + ¸ÀAUÉÆ½îAiÀÄ d«ÄÃ£ÁÝgï ¨Á¼À¥Àà gÀAUÀ¥Àà UËqÀ£ÀzÉÆA¢UÉ
gÁAiÀÄtÚ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀºÀZÀgÀgÀ §AzsÀ£À £ÀAzÀUÀqÀzÀ°è £ÉÃtÄ ºÁPÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
• £ÀUÀgÀ zÀAUÉ (1830-31) - ©zÀ£ÀÆj£À zÀAUÉ
1830 gÀ°è ¸ÀzÀgÀªÀÄ®è CxÀªÁ §Æ¢§¸À¥Àà£À £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è ªÉÄÊ¸ÀÆj£À PÀAzÁAiÀÄ C¢üPÁjUÀ¼À zÀÄgÁqÀ½vÀzÀ «gÀÄzÀÞ
CvÀÈ¥ÀÛUÉÆArzÀÝ gÉÊvÀgÀ£ÀÄß M°¹PÉÆªÀÄqÀÄ zÀAUÉAiÉÄzÀÝ£ÀÄ. vÀAPÉgÉAiÀÄ ºÀ£ÀÄªÀÄ¥Àà £ÁAiÀÄPÀ + gÀAUÀ¥Àà £ÁAiÀÄPÀgÀ ¨ÉA§® -
avÀæzÀÄUÀð, ºÉÆ¸ÀPÉgÉ, ºÉÆ¼À¯ÉÌgÉ gÉÊvÀgÀÄ, CªÀiÁèzÁgÀgÀ£ÀÄß §A¢ü¹ ®AZÀzÀ ºÀt ªÀ¸ÀÆ° ªÀiÁrzÀgÀÄ. F zÀAUÉ J¯Áè ¨sÁUÀUÀ½UÀÆ
ªÁå¦¹vÀÄ.
ªÀÄÄªÀÄär PÀÈµÀÚgÁd MqÉAiÀÄgÀÄ, PÀ£Àð¯ï gÁZï ¥ÉÆÃlð£À £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ°è ©ænµï ¸ÉÊ£Àå ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ zÀAUÉAiÀÄ£ÀÄß ºÀwÛQÌvÀÄÛ
§Æ¢ §¸Àì¥Àà ¸ÉÃjzÀAvÉ 99 d£À gÉÊvÀgÀ£ÀÄß §A¢ü¹ UÀ°èUÉÃj¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
• PÉÆqÀV£À §AqÁAiÀÄ (1835-37)

1934gÀ°è ©ænµÀgÀÄ PÉÆqÀV£À ºÁ¯ÉÃj ªÀA±ÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ gÁd aPÀÌ«ÃgÀ gÁeÉÃAzÀæ£À£ÀÄß ¥ÀzÀZÀÄåwUÉÆ½¹ PÉÆqÀUÀÄ
¸ÀA¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀÄ ©ænµï ¸ÁªÀiÁædåzÀ°è «°Ã£ÀUÉÆ½¹zÀgÀÄ. EzÀjAzÀ PÉÆqÀV£À zÉÃ±À ¥Àæ«ÄÃUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀévÀAvÀæöå¦æAiÀÄgÀÄ ¸Áé«Ä C¥ÀgÀA¥ÀgÀ, PÀ¯Áåt¸ÉéÃ®Ä, ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÄlÖ §¸À¥Àà £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è gÁdªÀÄ£ÉvÀ£ÀªÀ£ÀÄß DzsÁgÀPÉÌ vÀgÀÄªÀ
GzÉÝÃ±À¢AzÀ ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ zÀAUÉAiÉÄzÀÝgÀÄ.
• ¨ÁzÁ«ÄAiÀÄ §AqÁAiÀÄ (1841)
1841 gÀ°è ¨ÁzÁ«ÄAiÀÄ°è £ÀgÀ¹AUÀgÁªï ¥ÉÃlÌgï JA§ÄªÀªÀ£ÀÄß ©ænµÀgÀ zÁ¸ÀåªÀ£ÀÄß QvÉÆÛUÉAiÀÄ®Ä zÀAUÉAiÉÄzÀÝ£ÀÄ. DzÀgÉ
©ænµÀgÀÄ CªÀ£À£ÀÄß fÃªÁªÀ¢üÃ ²PÉë «¢ü¹zÀgÀÄ.
• ¤¥ÁàtÂ zÀAUÉ (1841)
¤¥ÁàtÂAiÀÄ°è gÀWÀÄ£ÁxÀgÁªï zÉÃ¸Á¬Ä JA§ÄªÀªÀ£ÀÄ 1841gÀ°è ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ zÀAvÉAiÉÄzÀÄÝ ©ænµÀjUÉ PÀ¥ÀàPÉÆqÀ®Ä
¤gÁPÀj¹zÀ£ÀÄ. EªÀ£ÀÄ ¸ÀvÁgÀzÀ ªÀÄgÁoÀgÀ ¸ÁªÀiÁAvÀ£ÁVzÀÝ£ÄÀ . DzÀÄ ©ænµÀgÀÄ EªÀ£À zÀAUÉAiÀÄ£ÀÄß CqÀV¹zÀgÀÄ.
PÀ£ÁðlPÀzÀ°è 1857gÀ ¹¥Á¬Ä zÀAUÉAiÀÄ ¥Àæ¨sÁªÀ/PÀ£ÁðlPÀzÀ°è £ÀqÉzÀ zÀAUÉUÀ¼ÀÄ:
91
©ænµÀgÀ ªÀ¸ÁºÀvÀÄ±Á» D½éPÉAiÀÄ «gÀÄzÀÞ ¨sÁgÀvÀzÀ°è dgÀÄVzÀ ªÉÆlÖªÉÆzÀ® CvÀåAvÀ §ÈºÀvï §AqÁAiÀÄªÉAzÀgÉ 1857gÀ ¹¥Á¬Ä
zÀAUÉ CxÀªÁ ¨sÀgÀvÀzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁévÀAvÀæöå ¸ÀAUÁæªÀÄ F zÀAUÉAiÀÄ ¥Àæ¨sÁªÀ¢AzÀ GvÀÛgÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ ºÀ®ªÁgÀÄ
§AqÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀA¨sÀ«¹ PÀ£ÀßrUÀgÀ®Æè gÁµÀÖç¥ÉæÃªÀÄ aUÀgÉÆqÉ¬ÄvÀÄ “¸ÁªÀÅ E®èªÉ ¸ÁévÀAvÀæöå JA§ WÉÆÃµÀuÉ PÀ£ÁðlPÀzÀ ªÀÄÆ¯É
ªÀÄÆ¯ÉAiÀÄ®Æè ¥ÀæwzsÀé¤¹vÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR §AqÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ F PÉ¼ÀV£ÀAwªÉ.
ºÀ®UÀ°AiÀÄ ¨ÉÃqÀgÀ zÀAUÉ (1857)
1857gÀ ºÀ®UÀ°AiÀÄ ¨ÉÃqÀgÀ zÀAUÉ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀévÀAvÀæ ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ EwºÁ¸ÀzÀ°è MAzÀÄ agÀ¸ÀägÀtÂÃAiÀÄ WÀl£É. ºÀ®UÀ° ©eÁ¥ÀÄgÀ
f¯ÉèAiÀÄ ªÀÄÄzsÉÆÃ¼À vÁ®ÆèQ£À MAzÀÄ ¨ÉÃqÀ d£ÁAUÀ¢AzÀ vÀÄA©zÀÝ ¥ÀÄlÖUÁæªÀÄ. ¨sÉÃmÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÊ£ÀåªÉÃ CªÀjUÉ ________ __
ºÉvÀÛ vÁ¬ÄAiÀÄAvÉ UËgÀ«¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. ºÀ§â ºÀj¢£ÀUÀ¼À°è CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¥À«vÀæ ¨sÁªÀ£É¬ÄAzÀ ¥ÀÆf¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. fÃªÀQÌAvÀ ºÉZÁÑV
¦æÃw¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
1857gÀ ¸É¥ÉÖA§gï 11 gÀAzÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ£ÀÄß ¤±Àå¹ÛçÃPÀgÀtUÉÆ½¸ÀÄªÀ GzÉÝÃ±À¢AzÀ ©ænµï ¸ÀPÁðgÀ ¤±Àå¹ÛçÃPÀgÀt
PÁ¬ÄzÉAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀgÀÄ. MAzÀÄ ªÉÃ¼É ¥ÀqÉAiÀÄ¯ÉÃ ¨ÉÃPÁzÀgÉ £ÉÆAzÁªÀtÂ ªÀÄÆr¹PÉÆAqÀÄ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¥ÀgÀªÁ£ÀV
¥ÀqÉAiÀÄ¨ÉÃPÀÄ. ªÀÄÄzsÉÆÃ¼À ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ°è ¤±Àå¹ÛçÃPÀgÀt PÁ¬ÄzÉAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀgÀÄªÀ ºÉÆuÉ ºÉÆwÛzÀ PÀÈµÀÚgÁAiÀÄ£À J¯Áè
¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ½UÀÆ ªÀÄtÂAiÀÄzÉ ¸ÀévÀAvÀæöå ¥ÉÃæ «ÄUÀ¼ÀÆ, ¸Áé©üªÀiÁ¤UÀ¼ÀÆ DVzÀÝ ¨ÉÃqÀgÀÄ ¤gÁPÀj¹zÀgÀÄ. EzÀjAzÀ PÉÆÃ¥ÀUÉÆAqÀ
¸ÀPÁðgÀ J¯Áè ¢PÀÄÌUÀ½AzÀ®Æ ºÀ®UÀ°UÉ ªÀÄÄwÛUÉ ºÁQzÀªÀÅ. ªÀÄ£ÀUÀ¼À£ÉßÃ AiÀÄÄzÀÞgÀAUÀ ªÀiÁrPÉÆAqÀÄ PÁ__ ¨ÉÃqÀgÀÄ ¹ÛçÃAiÀÄgÀ£ÀÄß
ªÀiÁ£À¨sÀAUÀ ªÀiÁqÀÄªÀAvÀºÀ »Ã£À PÀÈvÀåªÀ£Éß¹zÀgÀÆ zsÉÊAiÀÄðUÀÄAzÀzÉ ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ ºÉÆÃgÁrzÀgÀÆ. PÉÆ£ÀUÉ ºÀvÁ±ÀgÁV vÀªÀÄä
ªÀÄ£ÀUÀ½UÉ vÁªÉÃ ¨ÉAQ ºÀaÑPÉÆAqÀÄ ¸ÀÄlÄÖ §Æ¢AiÀiÁzÀgÀÄ. ºÀ®UÀ°AiÀÄ ¨ÉÃqÀgÀ vÁåUÀzÀ §°zÁ£À ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀévÀAvÀæöå ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ
EwºÁ¸ÀzÀ°è MAzÀÄ ºÉUÀÄÎgÀÄvÀÄ.
¸ÀÄgÀ¥ÀÄgÀzÀ ªÉAPÀl¥Àà £ÁAiÀÄPÀ (1857)
1857gÀ°è ¸ÀA¨sÀ«¹zÀ §AqÁAiÀÄUÀ¼À°è ¸ÀÄgÀ¥ÀÄgÀzÀ ªÉAPÀl¥Àà £ÁAiÀÄPÀ£À zÀAUÉAiÀÄÆ MAzÀÄ. EzÀÄ UÀÄ®âUÀð f¯ÉèAiÀÄ ©ænµÀgÀ
C¢üÃ£ÀPÉÌ M¼À¥ÀlÖ aPÀÌ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀªÁVvÀÄÛ. 1853gÀ°è ªÉAPÀl¥Àà£ÁAiÀÄPÀ ªÁå¦Û ªÀAiÀÄ¹ìUÉ §AzÀ C¢üPÁgÀ ªÉj¹PÉÆAqÀ£ÀÄ. 1857gÀ
¹¥Á¬ÄzÀAUÉ DgÀA¨sÀªÁzÁUÀ ¸ÀÄgÀ¥ÀÄgÀzÀ°è ©ænµï gÉ¹qÉAmï£À£ÀÄß Ej¹PÉÆ¼ÀÄîªÀAvÉ ¸ÀÆa¹zÀgÉ ¸ÀévÀAvÀæöå ¥ÉæÃ«ÄAiÀiÁVzÀÝ EªÀ£ÀÄ
wgÀ¸ÀÌj¹zÀ£ÀÄ. ©ænµÀgÀ C¢üÃ£ÀªÁzÀ ¨sÁgÀvÀªÀ£ÀÄß «ªÉÆÃZÀ£ÉUÉÆ½¸ÀÄªÀ ºÉÆÃgÁlPÉÌ ªÉAPÀl¥Àà PÉÊeÉÆÃr¹ vÀ£Àß gÁAiÀÄ¨sÁjAiÀÄ£ÀÄß
PÁ£ÀÄàgÀzÀ £Á£Á¸ÁºÉÃ§£À ÇÁÜ£ÀPÉÌ zÀAUÉ £ÀqÉ¸À®Ä ¤zÉÃð±À£À vÉÆÃjzÀ£ÀÄ. ªÀiÁ¼ÀSÉÃqÀzÀ d«ÄÃ£ÁÝgï, ©eÁ¥ÀÄgÀ f¯ÉèAiÀÄ
dA§VAiÀÄ zÉÃ±ÀªÀÄÄSï ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀgÀÄ CªÀ¤UÉ zsÀ£À¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁrzÀgÀÄ. EzÀjAzÀ ¸ÀÆàwðUÉÆAqÀ ªÉAPÀl¥Àà £ÁAiÀÄPÀ 1857gÀ°è
©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ §AqÁAiÀÄzÀ ¨ÁªÀÅl ºÁj¹zÀ£ÀÄ. DUÀ ©ænµï ¸ÀPÁðgÀ §AqÁAiÀÄªÀ£ÀÄß ºÀwÛPÀÌ®Ä 1858gÀ°è gË¥ïÖöß «Aqï
ºÁåªÀÄ£ï£À £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ°è MAzÀÄ ¸ÉÊ£ÀåªÀ£ÀÄß gÀªÁ¤¹vÀÄ. ªÁUÀlUÉÃjAiÀÄ ©üÃªÀÄgÁAiÀÄ£À zÉÃ±ÀzÉÆæÃºÀ¢AzÁV ¥ÀgÁ¨sÀªÀUÉÆAqÀ
£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ ºÀåzÀgÁ¨Á¢UÉ ¥sÀ¯ÁAiÀÄ£À ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. PÉÆ£ÉUÀÆ ºÉÊzÀgÁ¨Á¢£À ¤eÁªÀÄ CªÀ£À£ÀÄß §A¢¹ ©ænµÀjUÉ M¦à¹zÀ£ÀÄ,
£ÀAvÀgÀ CªÀ£À£ÀÄß ªÀÄgÀtzÀAqÀ£ÉUÉ UÀÄj¥Àr¸À¯Á¬ÄvÀÄ. DzÀgÉ ¸Áé©üªÀiÁ¤AiÀiÁVzÀÝ 23 ªÀµÀðzÀ AiÀÄÄªÀgÁdPÀÄªÀiÁgÀ “¥ÀgÀQÃAiÀÄgÀ
PÉÊAiÀÄ°è ¸Á¬ÄAiÀÄÄªÀÅzÀQÌAvÀ ¸ÀéºÀvÉåAiÉÄÃ ªÉÄÃ¯ÉAzÀÄ” ¨sÁ«¹ vÉ¯ÉUÉ UÀÄªÀÄqÀÄ ºÉÆqÉzÀÄPÉÆAqÀÄ DvÀäºÀvÀå ªÀiÁrPÉÆArvÀÄ.
£ÀgÀUÀÄAzÀzÀ zÉÃ¸Á¬Ä ¨Á¨Á ¸ÁºÉÃ¨ï (1857)
1857gÀ°è ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ £ÀqÉzÀ zÀAUÉUÀ¼À°è PÀ£ÁðlPÀzÀ £ÀgÀUÀÄAzÀzÀ zÀAUÉAiÀÄÆ MAzÀÄ F zÀAUÉAiÀÄ ªÀÄÄRAqÀ ¨Á¨Á
¸ÁºÉÃ¨ï JAzÀÄ d£À¦æAiÀÄUÀ½¹zÀÝ zÉÃ¸Á¬Ä ¨Á¸ÀÌgïgÁªï EªÀ¤UÉ ªÀÄPÀÌ½®èzÀ PÁgÀt zÀvÀÄÛ ªÀÄUÀÄªÀ£ÀÄß ¹éÃPÀj¹ ©ænµÀgÀ
C£ÀÄªÀÄw PÉÃ½zÀ£ÀÄ DzÀgÉ zsÁgÀªÁqÀzÀ PÀ¯ÉPÀÖgï ©ænµï UÀªÀ£Àðgï d£ÀgÀ¯ï qÁ®ºË¹AiÀÄ zÀvÀÄÛ ªÀÄPÀÌ½UÉ ºÀQÌ®è J£ÀÄßªÀ PÁAiÉÄÝ
CrAiÀÄ°è ¤gÁPÀj¸À¯Á¬ÄvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ 1857 eÁjUÉ vÀAzÀÄ ¤±Àå¹ÛçÃPÀgÀt PÁ¬ÄzÉ. CªÀ£À PÉÆæÃzsÀPÉÌ PÁgÀt ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ
§AqÁAiÀÄzÀ PÀºÀ¼É ªÉÆ¼ÀV¹zÀ£ÀÄ. F §AqÁAiÀÄªÀ£ÀÄß ºÀwÛPÀÌ®Äè §A¢zÀÝ PÀ£Àð¯ï ªÀiÁ£Àì£ï£ÀÄß PÉÆAzÀÄ ºÁQzÀ£ÀÄ. EzÀjAzÀ
PÉÆæÃzsÀUÉÆAqÀ ©ænµÀgÀÄ zÉÃ±ÀzÉÆæÃ»AiÉÆ§â£À £ÉgÀ«¤AzÀ ¨Á¨Á¸ÁºÉÃ¨ï £À£ÀÄß §A¢ü¹ «ZÁgÀuÉ £ÀqÉ¹ 1858gÀ dÆ£ï 12
gÀAzÀÄ UÀ°èUÉÃj¹¢£ÀÄ.
ªÀÄÄAqÀgÀV ©üÃªÀÄgÁªï (1857)
1857gÀ°è ©ænµï «gÀÄzÀÞ £ÀqÉzÀ zÀAUÉUÀ¼À°è ªÀÄÄAqÀgÀVAiÀÄ zÀAUÉ CvÀåAvÀ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀÄzÀÄ. F zÀAUÉAiÀÄ £ÉÃvÁgÀ ©üÃªÀÄgÁªï
FvÀ AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ gÁd£ÁVgÀ°®è, M§â ¸ÁªÀiÁ£Àå C¢üPÁjAiÀiÁVzÀÝgÀÆ ¸ÀévÀAvÀæöå, zÉÃ±À ¥Éæ«ÄAiÀiÁVzÀÝ£ÀÄ EªÀ£ÀÄ ©ænµÀgÀ
zÀ§â½PÉ ªÀÄvÀÄÛ ±ÉÆÃµÀuÉ¬ÄAzÀ CvÀÈ¦ÛUÉÆAqÀÄ vÀºÀ¸ÉÃ¯ÁÝgï ºÀÄzÉÝUÉ gÁfÃ£ÁªÉÄ ¤Ãr ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ ºÉÆÃgÁlPÉÌ zÀÄªÀÄÄQzÀ£ÀÄ.
EzÀjAzÀ DvÀAPÀUÉÆAqÀ ©ænµÀgÀG 1858gÀ ªÉÄÃ 31 gÀAzÀÄ PÉÆ¥Àà¼ÀzÀ ªÀÄÆ¯É zÁ½ ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. wÃªÀæ ºÉÆÃgÁqÀ £ÉqÉ¹zÀgÀÆ
¸À¥sÀ®ªÁUÀzÉ EzÁÝUÀ vÀ£Àß vÀ¯ÉUÉ UÀÄArlÄÖPÉÆAqÀÄ «ÃgÀªÀÄgÀtªÀ£Àß¦àzÀ£ÀÄ. CªÀ£À ºÉ¸ÀgÀÄ ¸ÀévÀAvÀæöå ºÉÆÃgÁlzÀ°è EA¢UÀÆ
CdgÁªÀÄgÀªÁVzÉ.
92
¸ÀÆ¥ÁzÀ zÀAUÉ (1857)
GvÀÛgÀ PÀ£ÀßqÀ f¯ÉèAiÀÄ ¸ÀÆ¥Á vÁ®ÆèQ£À §ÄqÀPÀlÄÖ d£ÀgÀÄ 1857gÀ°è £Á£Á, ¨Á¨Á; ºÀ£ÀÄªÀÄAvÀ ªÀÄvÀÄÛ ±ÁAvÀ ¥sÀrßÃ¸ï £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è
§AqÁAiÀÄ ºÀÆrgÀÄ. 1859gÀªÀgÉUÀÆ §AqÀAiÀÄ ªÀÄÄAzÀÄªÀgÉ¬ÄvÀÄ. CAwªÀÄªÁV ©ænµÀgÀÄ F zÀAUÉAiÀÄ£ÀÄß CqÀV¹zÀgÀÄ.
»ÃUÉ PÀ£ÁðlPÀzÀ°è 1858gÀªÀgÉUÀÆ ©ænµÀgÀ ªÀ¸ÁºÀvÀÄ±Á» D½éPÉAiÀÄ «gÀÄzÀÞ ºÀ®ªÁgÀÄ ¸À±À¸ÀÛç §AqÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀA¨sÀ«¹zÀªÀÅ F
zÀAUÉPÉÆgÀgÀÄ vÀªÀÄä ¸ÀªÀ»vÁ¸ÀQÛAiÀÄ eÉÆvÉUÉ zÉÃ±À¥ÉæÃªÀÄ¢AzÀ®Æ ¸ÀÆàwðUÉÆAqÀjzÀÝgÀÄ. DzÀgÉ DUÁzsÀªÁzÀ ¸ÉÊ£Àå§® ºÁUÀÆ
CvÁåzsÀÄ¤PÀ ±À¸ÁÛç¸ÀÛçUÀ¼À §®zÀ ªÀÄÆ®PÀ §AqÁAiÀÄªÀ£ÀÄß ±ÀªÀÄ£À ªÀiÁrzÀgÀÄ. EzÀgÀ «¥sÀ®vÉ¬ÄAzÀ eÁUÀÈwUÉÆAqÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ
«zÁåªÀAvÀgÀÄ, §Ä¢ÞfÃ«UÀ¼ÀÄ »A¸ÉAiÀÄ£ÀÄß vÀåf¹ C»A¸ÁvÀäPÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀgÀÄ. F ¢¸ÉAiÀÄ°è 1885gÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ
gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæÃ¸ï ¥ÀPÀë ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. ¥ÀjuÁªÀÄªÁV
PÀ£ÁðlPÀzÀ ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ C»A¸ÁvÀäPÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ZÀ¼ÀÄªÀ½ DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ PÀ£ÁðlPÀzÀ°è C»A¸ÁvÀäPÀ ¸ÁévÀAvÀæöå
ZÀ¼ÀÄªÀ½/PÀ£ÁðlPÀzÀ°è gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ZÀ¼ÀÄªÀ½:-
©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ £ÀqÉzÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ¸ÀévÀAvÀæöå ZÀ¼ÀÄªÀ½ EwºÁ¸ÀzÀ°è MAzÀÄ ªÉÄÊ°UÀ®Äè. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ©ænµÀgÀ D½éPÉAiÀÄ
DgÀA¨sÀ¢AzÀ 1857gÀªÀgÉUÉ £ÀqÉ¹zÀ ¸À±ÀÛç§AqÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ «¥sÀ®ªÁzÀªÀÅ. EzÀjAzÀ JZÀÑgÀ ¥ÁoÀ PÀ°vÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ vÁAiÀiÁßr£À
§AzÀ ªÀÄÄQÛUÁV ___ ¸ÁévÀAvÀæöå ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ£ÀÄß DgÀA©¹zÀgÀÄ. F ¢¸ÉAiÀÄ°è gÁ¶ÖçÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß ªÉÄÊUÀÆr¹PÉÆArzÀÝjAzÀ
PÀ£ÀßrUÀgÀÄ ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ C»A¸ÁvÀäPÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ°è ¸ÀQæAiÀÄªÁV ¨sÁUÀªÀ»¹zÀgÀÄ. 1885gÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ
PÁAUÉæ¸Àì ¸ÁÜ¥À£ÉAiÉÆA¢UÉ DgÀA¨sÀªÁzÀ F ZÀ¼ÀÄªÀ½ 1847gÀ ªÀgÉUÀÆ ªÀÄÄAzÀÄªÀgÉ¬ÄvÀÄ.
PÀ£ÁðlPÀzÀ°è gÁ¶ÖçÃAiÀÄvÉAiÀÄ GzÀAiÀÄ
Qæ.±À.19£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ ¨sÁUÀzÀ°è ¥Á±ÁÑvÀå ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ ¥Àæ¨sÁªÀ ªÀÄvÀÄÛ EAVèÃµï ²PÀëtzÀ ¥Àæ¨sÁªÀªÀ¢AzÁV
F ªÉÄÃ°£À PÁgÀtUÀ½AzÀ ___ gÁ¶ÖçÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß ªÉÄÊUÀÆr¹PÉÆAqÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ¸ÀAUÁæªÀÄPÉÌ zsÀÄªÀÄÄQzÀgÀÄ. PÀ£ÀßrUÀgÀ
ºÀÈzÀAiÀiÁAvÀgÁ¼À¢AzÀ ºÉÆgÀºÁPÀ¯Á¬ÄvÀÄ. zÉÃ±Á©üªÀiÁ£ÀzÀ ¥ÀæwÃPÀªÉÃ “PÀ£ÁðlPÀzÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ZÀ¼ÀÄªÀ½” ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ°è MqÀ__
gÁ¶ÖçÃAiÀÄvÉAiÀÄ ¥sÀ®ªÁV 1885gÀ°è ‘EArAiÀÄ£ï £ÁåµÀ£À¯ï PÁAUÉæ¸ï ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. FUÀ ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÁévÀAvÀæöå
ZÀ¼ÀÄªÀ½ DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. 1885 – 1947gÀªÀgÉUÉ «¸ÀÛj¹zÉÝ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¸ÀévÀAvÀæöå ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ£ÀÄß JgÀqÀÄ ¨sÁUÀªÁV
«AUÀr¹§ºÀÄzÀÄ.
2. UÁA¢üAiÀÄÄUÀzÀ ¥ÀÆªÀðzÀ ¸ÁvÀAvÀæöå ZÀ¼ÀÄªÀ½
1885gÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæ¸ï£À ¸ÁÜ¥À£ÉAiÉÆA¢UÉ ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ »A¸ÁvÀäPÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ZÀ¼ÀÄªÀ½ DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ.
EzÀgÀ ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ ¤ªÀÈvÀÛ ___ C¢üPÁjAiÀiÁVzÀÝ J.M.ºÀÆåA. 1885gÀ r¸ÉA§gï 28 gÀAzÀÄ ¨ÉÆA¨Á¬Ä £ÀUÀgÀzÀ°è
¥ÀæxÀªÀÄ C¢üªÉÃ±À£À qÀ§Æè.¹.¨Áå£ÀfðAiÀÄªÀgÀ £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è £ÀqÉ¬ÄvÀÄ. F C¢üªÉÃ±À£ÀzÀ°è §¼ÁîjAiÀÄ PÉÆÃ¯ÁZÀ®A ªÉAPÀlgÁªï
ªÀÄvÀÄÛ ¨É¼ÀUÁ«AiÀÄ ¨sÁªÉÇÃ ¸ÀºÉÃ§ ¨sÁmÉ JA§ÄªÀªÀgÀÄ ¨sÁUÀªÀ»¹zÀÝgÀÄ.
ªÀAUÀ¨sÀAUÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ ¥Àæ¨sÁªÀ (1903)
¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼À ¨sÁgÀvÀzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄvÉAiÀÄ PÉÃAzÀæUÀ¼À°è §AzÁVzÀÄÝ EzÀ£ÀÄß ªÀÄ£ÀUÉÆAqÀ ¯Áqïð PÀdð£ï 1905gÀ°è DqÀ½vÀzÀ
£É¥ÀªÉÇrØ §AUÁ¼À ¥ÁæAvÀåªÀ£ÀÄß ¥ÀÆªÀð §AUÁ¼À ªÀÄvÀÄÛ ¥À²ÑªÀÄ §AUÁ¼À JAzÀÄ «¨sÀf¹zÀ£ÀÄ. EzÀÄ MqÉzÀÄ D¼ÀÄªÀ vÀAvÀæªÁVvÀÄÛ
EzÀÄ §AUÁ¼ÀªÀ£ÀÄß «¨sÀf¹ JAzÀÄ ¥Àæ¹¢Þ ¥ÀqÉ¢zÉ. F «¨sÀd£ÉAiÀÄ£ÀÄß «gÉÆÃ¢ü¹ ¸ÀÄgÉÃAzÀæ£Áxï ¨Áå£ÀfðAiÀÄªÀgÀ £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ°è
GUÀæªÁzÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀgÀÄ. EzÀgÀ «gÀÄzÀÞ ¸ÀézÉÃ² ªÀÄvÀÄÛ §»µÁÌgÀ JA§ ÇÀÛçªÀ£ÀÄß ¥ÀæAiÉÆÃV¹zÀgÀÄ. EzÀÄ PÉÃªÀ®
§AUÁ¼À ªÀiÁvÀæªÀ®èzÉÃ ErÃ zÉÃ±ÀzÁzÀåAvÀ ºÀ©âPÉÆArvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¥ÀPÀªÁzÀ ¨ÉA§® zÉÆgÉ¬ÄvÀÄ. F WÀl£É zÉÃ±ÀzÀ°è
ªÀÄÄAzÁUÀ®Ä gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ZÀ¼ÀÄªÀ½UÉ ªÀÄAUÀ¼À ºÁr. wÃªÀæUÁ«Ä gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ZÀ¼ÀÄªÀ½UÉ ªÀÄÄ£ÀÄßr §gÉ¬ÄvÀÄ. 1906 gÀ°è PÀ®ÌvÀÛ
C¢üªÉÃ±À£ÀzÀ°è gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæ¸ï ¸ÀégÁdåªÀ£ÀgÀ£ÀÄ ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀÅzÉÃ vÀ£Àß UÀÄj JAzÀÄ WÉÆÃ¶¹vÀÄ. F ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ£ÀÄß ¨ÉA§°¹
1905 gÀ°è zsÁgÀªÁqÀzÀ°è ¥Àæw¨sÀl£Á ¸À¨sÉ £ÀqÉ¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
w®PÀgÀÄ GvÀÛgÀ PÀ£ÁðlPÀ ¨sÁUÀzÀ°è ¸ÀAZÀj¹ ¸ÀézÉÃ²Ã, ¸ÀégÁdå, ªÀÄvÀÄÛ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ²PÀëtzÀ ªÀÄºÀvÀéªÀ£ÀÄß d£ÀjUÉ
w½AiÀÄ¥Àr¸ÀÄªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¥ÀæeÉÕAiÀÄ£ÀÄß §rzÉ©â¹zÀgÀÄ 1905gÀ°è §¼ÁîjUÀÆ ªÀÄvÀÄÛ 1906gÀ°è ¨É¼ÀUÁ«UÉ ¨sÉÃn ¤Ãr
d£ÀgÀÄ ¸ÀévÀAvÀæöå ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ°è ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄªÀAvÉ ¥ÉæÃgÉÃ¦¹zÀgÀÄ. EzÀ®èzÉ w®PÀgÀÄ «zÉÃ² ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß §»µÀÌj¸ÀÄªÀAvÉ ¸ÀézÉÃ²Ã
ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸ÀÄªÀAvÉ ºÁUÀÆ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ±Á¯Á-PÁ¯ÉÃdÄUÀ½UÉ vÀªÀÄä ªÀÄPÀÌ¼À£ÀÄß ¸ÉÃj¸ÀÄªÀAvÉ PÀgÉ ¤ÃrzÀgÀ ¥sÀ®ªÁV
£ÀªÀ®UÉÆAzÀ, CUÀn, «Ä±ÀæPÉÆÃmÉ, ªÀÄÄAvÁzÀ ¸ÀtÚ HgÀUÀ¼À°è zÉÃ²ÃAiÀÄ ±Á¯ÉUÀ¼ÀÄ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁzÀªÀÅ. w®PÀgÀ ¥Àæ¨sÁªÀ¢AzÀ
¨É¼ÀUÁ«AiÀÄ UÀAUÁzsÀgÀgÁªï zÉÃ±À¥ÁAqÉ, D®ÆgÀÄ ªÉAPÀlgÁªï, ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ ²æÃ¤ªÁ¸À PËd®V, PÀqÀ¥À gÁªÀÄZÀAzÀægÁªï,
ªÀÄÄAvÁzÀªÀj ¸ÀézÉÃ²Ã ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ°è ¨sÁUÀªÀ»¹ GvÀÛgÀ PÀ£ÁðlPÀzÁzÀåAvÀ ¸ÀZÀAj¸ÀÄvÀÛ ¸ÀévÀAvÀæöå ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ£ÀÄß §®¥Àr¹gÀÄ.
93
ºÀ®ªÀqÉ «zÉÃ² ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ wgÀ¸ÀÌj¹ ¸ÀézÉÃ² PÁSÁð£ÉUÀ¼ÀÄ ¸ÁÜ¦vÀªÁzÀªÀÅ. zsÁgÀªÁqÀ, ¨É¼ÀUÁ«, ©eÁ¥ÀÄgÀ f¯ÉèUÀ¼À°è
«zÉÃ² ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À §»µÁÌgÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½ DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. EzÉÃ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è PÀ£ÁðlPÀzÁzÀåAvÀ ¥ÀæPÀlªÁzÀ PÀ£ÀßqÀ ªÀÈvÀÛ ¥ÀwæPÉUÀ¼ÀÄ
¸ÀévÀAvÀæöå ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ£ÀÄß E£ÀßµÀÄÖ wÃªÀæUÉÆ½¹zÀªÀÅ zÁªÀtUÉgÉAiÀÄ zsÀ£ÀÄzsÁðj, §¼ÁîjAiÀÄ «dAiÀÄzsÀéd, zsÁgÀªÁqÀzÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ
ªÀÈvÀÛ, ©eÁ¥ÀÄgÀzÀ PÀ£ÁðlPÀ ªÀÈvÀÛ, ªÀÄAUÀ¼ÀÆj£À ¸ÀézÉÃ±Á©üªÀiÁ¤ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅ. w®PÀgÀ£ÀÄß ¨ÉA§°¹ ¨É¼ÀUÁ«AiÀÄ°è
UÉÆÃ«AzÀgÁªï AiÀiÁ¼ÀV ªÀÄvÀÄÛ ºÀ£ÀÄªÀÄAvÀgÁªï zÉÃ±À¥ÁAqÉAiÀÄªÀgÀÄ ªÀiÁåa¤ PÀè¨ï JA§ wÃªÀæUÁ«Ä ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß
ºÀÄlÄÖºÁQzÀgÀÄ. w®PÀgÀÄ ‘¸ÀégÁdå £À£Àß D d£Àä ¹zÀÝ ºÀPÀÌ£ÀÄß ¥ÀqÉzÉ ¥ÀqÉAiÀÄÄvÉÛÃ£É JAzÀÄ ºÉÃ½zÀÄÝ d£ÀvÉAiÀÄ°è «zÀÄåvï ¸ÀAZÁgÀ
ªÀiÁrzÀAvÁ¬ÄvÀÄ. EªÀgÀ ªÉÄÃ¯É gÁd zÉÆÃæ ºÀ C¥ÁzÀ£É ºÉÆgÀ¹ __ §ªÀiÁðzÀ ªÀiÁAqÀ¯ÉÃ eÉÊ°UÉ ¸ÁV¹vÀÄ. EzÀ£ÀÄß «gÉÆÃ¢ü¹
PÀ£ÁðlPÀzÀ°è GUÀæªÁzÀ ¥Àæw¨sÀn¹ £ÀqÉ¹ ©qÀÄUÀqÉAiÀiÁzÀ §AzÀ £ÀAvÀgÀ 1916gÀ°è ºÉÆA-gÀÆ¯ï-°ÃUï£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ. EzÀgÀ
±ÁSÉUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÀUÁ«, zsÁgÀªÁqÀ, ºÀÄ§â½î, ¹zÁÝ¥ÀÄgÀ, §¼Áîj, ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀ PÀqÉ ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. ºÉÊzÀgÁ¨Ázï
PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥ÁæAvÀåUÀ¼ÁzÀ ZÀAZÉÆÃ½, UÀÄ®âUÀð, gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ, PÀ___ ªÀÄÄAvÁzÀ PÀqÉ ‘DAiÀÄð ¸ÀªÀiÁd ¥Àæ¨sÁªÀ¢AzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ
ZÀ¼ÀÄªÀ½ ºÉaÑvÀÄ. CzÉÃ jÃwAiÀÄ°è ²æÃªÀÄw C¤ ¨É¸ÉAlgÀÄ w®PÀgÉÆA¢UÉ ¸ÀºÀ¨sÁVAiÀiÁV ºÉÆÃgÁl ªÀiÁ¦zÀÝ®èzÉÃ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ
gÁdåzÀ°è gÁ¶ÖçÃAiÀÄ eÁUÀÈw ªÀÄÆr¹zÀgÀÄ. 1917gÀ°è ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°è £ÁåµÀ£À¯ï ºÉÊ¸ÀÆÌ¯ï ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. MnÖ£À°è w®PÀgÀ
¥Àæ¨sÁªÀ¢AzÁV PÀ£ÁðlPÀzÀ°è gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ZÀ¼ÀÄªÀ½ ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ.
¸ÀÆgÀwÛ£À MqÀÄPÀÄ (1907)
1907 UÀÄdgÁw£À ¸ÀÆgÀwÛ£À°è £ÀqÉzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæÃ¸ï C¢üªÉÃ±À£ÀzÀ°è ªÀÄAzÀUÁ«ÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ wÃªÀæUÁ«ÄUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ
gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæÃ¸ï E¨ÁâUÀªÁ¬ÄvÀÄ. F WÀl£ÉUÉ ¸ÀÆgÀwÛ£À MqÀPÀÄ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ. F ¸ÀÆgÀvï C¢üªÉÃ±À£ÀzÀ°è PÀ£ÁðlPÀzÀ
PÁAUÉæÃ¸ï ªÀÄÄRAqÀgÁzÀ D®ÆgÀÄ ªÉAPÀlgÁªï, ²æÃ¤ªÁ¸ÀgÁªï, PËd®V, UÀAUÁzsÀgÀgÁªï zÉÃ±À¥ÁAqÉ, UÉÆÃ«AzÀ gÁªï
AiÀiÁ¼ÀV, ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀgÀÆ ¨sÁUÀªÀ»¹zÀÝgÀÄ. EªÀgÉ¯Áè wÃªÀæUÁ«Ä ¥ÀAUÀqÀzÀ £ÁAiÀÄPÀgÁzÀ §.ºÉ.w®PÀjUÉ ¨ÉA§® ¤ÃrzÀgÀÄ.
¨É¼ÀUÁ«AiÀÄ°è UÉÆÃ«AzÀgÁªï AiÀiÁ¼ÀV ªÀÄvÀÄÛ ºÀ£ÀÄªÀÄAvÀgÁªï zÉÃ±À¥ÁAqÉAiÀÄªÀgÀÄ “ªÀiÁåf¤PÀè¨ï” JA§ wÃªÀæUÁ«Ä
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ.
F C¢üªÉÃ±À£À¢ªÀÄzÀ »AwgÀÄVzÀ vÀPÀëtªÉÃ w®PÀgÀÄ ¨ÉÆA¨Á¬Ä ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ C¢üªÉÃ±À£À £ÀqÉ¹, wÃªÀæUÁ«ÄUÀ¼À UÀÄj ªÀÄvÀÄÛ
GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹zÀgÀÄ. 1908gÀ°è w®PÀgÀÄ ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ zÉÃ±ÀzÁzÀåAvÀ ¸ÀézÉÃ² ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀgÀÄ. “¸ÀégÁdå
£À£Àß D d£Àä ¹zÀÞ ºÀPÀÄÌ CzÀ£ÀÄß ¥ÀqÀzÉÃ wÃgÀÄvÉÛÃ£É” JAzÀÄ UÀÄqÀÄVzÀ ±À§Þ EªÉÃ zÉÃ±ÀzÀ°è ªÉÆ¼ÀVvÀÄ 1908gÀ°è ©ænµÀgÀÄ gÁd
zÉÆæÃºÀzÀ DgÉÆÃ¥ÀzÀ ªÉÄÃ¯É §A¢ü¹ “ªÀiÁAqÀ¯É eÉÊ°UÉ ¸ÁV¹zÀgÀÄ EzÀgÀ «gÀÄzÀÞ ªÀÄºÁgÁµÀÖç ªÀÄvÀÄÛ PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ¥Àæw¨sÀl£ÉUÀ¼ÀÄ
dgÀÄVzÀªÀÅ. EzÉÃ PÁ®zÀ°è PÁ£Áðqï ¸ÀzÁ²ªÀgÁAiÀÄgÀÄ zÀQët PÀ£ÀßqÀzÀ°è ºÁUÀÆ PÉÆ¯ÁZÀ®A ªÉAPÀlgÁªï §¼ÁîjAiÀÄ°è
gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ£ÀgÀ£ÀÄ ¸ÀQæAiÀÄUÉÆ½¹zÀgÀÄ.
ºÉÆÃAgÀÆ¯ï ZÀ¼ÀÄªÀ½ (1916)
w®PÀgÀÄ ¸ÉgÀªÁ¸ÀªÀ£ÀÄß ªÀÄÄV¹PÉÆAqÀÄ§AzÀ ªÉÄÃ¯É ²æÃªÀÄw D¤¨É¸ÉAmï eÉÆvÉ ¸ÉÃjPÉÆAqÀÄ 1916gÀ°è “¦àAiÉÄA DqÀ½vÀ”ªÀ£ÀÄß
¥ÀqÉAiÀÄÄªÀÅzÀPÁÌV ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ ‘ºÉÆÃA gÀÆ¯ï ZÀ¼ÀÄªÀ½’AiÀÄ£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀgÀÄ. CzÀPÁÌV w®PÀgÀÄ 1916gÀ°è ¥ÀÆ£ÁzÀ°è ‘ºÉÆÃA
gÀÆ¯ï °ÃUï’ JA§ ¸ÀAWÀªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ. D£ÀAvÀgÀ CªÀgÀÄ GvÀÛgÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¨É¼ÀUÁ«, zsÁgÀªÁqÀ, ¸ÀAPÉÃ±ÀégÀ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ
PÀqÉUÀ¼À°è ªÁå¥ÀPÀªÁV ¸ÀAZÀj¹. ºÉÆÃA gÀÆ¯ï °ÃUï£À ±ÁSÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁÜ¦¸À¯Á¬ÄvÀÄ. EzÀgÀ PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß UÀAUÁzsÀgÀ
gÁªï zÉÃ±À¥ÁAqÉAiÀÄªÀgÀÄ; D®ÆgÀÄ ªÉAPÀlgÁAiÀÄgÀÄ CzÀgÀ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß «¸ÀÛj¹zÀgÀÄ.
PÀ£ÁðlPÀzÀ°è d£ÀeÁUÀÈw ªÀÄÆr¸ÀÄªÀ GzÉÝÃ±À¢AzÀ D®ÆgÀÄ ªÉAPÀlgÁAiÀÄgÀÄ, PÀqÀ¥ÀgÁªÀÄZÀAzÀægÁªï ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀgÀÄ 1916gÀ°è
zsÁgÀªÁqÀzÀ°è PÀ£ÁðlPÀ ¸À¨sÁ JA§ ¸ÀAWÀªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ. PÀ£ÁðlPÀPÉÌ ¥ÀævÉåÃPÀ PÁAUÉ¸
æ ï ±ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß gÀa¸ÀÄªÀ ªÀÄ£À«UÉ
1920 gÀ°è FqÉÃjvÀÄ. UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀÄ PÁ£Áðqï ¸ÀzÁ²ªÀgÁAiÀÄgÀ DºÁé£ÀzÀ ªÉÄÃgÉUÉ 1920 gÀ°è ªÀÄAUÀ¼ÀÆjUÉ ¨sÉÃn ¤ÃrzÀÝgÀÄ.
PÀ£ÁðlPÀzÀ°è PÀ£ÀßqÀ ªÀÈvÀÛ¥ÀwæPÉUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÁvÀAvÀæöå WÉÆÃµÀªÀ£ÀÄß J¯Áè PÀqÉAiÀÄÆ ªÉÆ¼ÀV¹zÀªÀÅ. §¼ÁîjAiÀÄ «dAiÀÄzsÀéd,
zÁªÀtUÉgÉAiÀÄ zsÀ£ÀÄzsÁðj, ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀæPÁ²vÀ, _______ PÀ£ÁðlPÀzÀ ªÀÈvÀÛ, ºÀÄ§â½îAiÀÄ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ
PÀ£ÁðlPÀ, ªÀÄAUÀ¼ÀÆj£À ¸ÀézÉÃ±Á©üªÀiÁ¤ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ ¥ÀwæPÉUÀ¼ÀÄ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¨sÁªÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÉgÀ½¹zÀªÀÅ. ²æÃªÀÄw C¤¨É¸ÉAlgÀ
£ÉÃvÀÈvÀézÀ°è ºÀ¼ÉÃ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ°è gÁ¶ÖçÃAiÀÄ eÁUÀÈw ªÀÄÆr¸À¯Á¬ÄvÀÄ. CzÉÃ jÃwAiÀÄ°è ºÉÊzÀgÁ¨Ázï PÀ£ÁðlPÀzÀ°è
DAiÀÄð ¸ÀªÀiÁdzÀ ¥Àæ¨sÁªÀ¢AzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ZÀ¼ÀÄªÀ½UÉ ¸ÀÆáwð zÉÆgÉ¬ÄvÀÄ.
1919gÀ°è ©ænµï ¸ÀPÁðgÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ £ÁUÀjÃPÀ ºÀPÀÄÌUÀ¼À£ÀÄß zÀªÀÄ£ÀªÀiÁqÀÄªÀ GzÉÝÃ±À¢AzÀ gË®vï PÁAiÉÄÝAiÀÄ£ÀÄß
eÁjUÉ vÀA¢vÀÄ. EzÀ£ÀÄß «gÉÆÃ¢ü¸ÀÄªÀÅzÀPÁÌV ªÀÄºÁvÀä UÁA¢üÃ ¨sÁgÀvÀzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ZÀ¼ÀÄªÀ½UÉ ¥ÁzÁ¥ÀðuÉ ªÀiÁrzÀgÀÄ. CzÀPÁÌV
1919gÀ ¥sÉ§æªÀjAiÀÄ°è ‘¸ÀvÁåUÀæºÀ ¸À¨sÁ’ JA§ ¸ÀAWÀªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¥À¹zÀgÀÄ. PÁAiÉÄÝAiÀÄ «gÀÄzÀÞ zÉÃ±ÁzÀåAvÀ ªÀÄÄµÀÌgÀ ºÀgÀvÁ¼À £ÀqÉ¬ÄvÀÄ.
94
EzÀgÀ ¥Àæ¨sÁªÀ PÀ£ÁðlPÀPÉÌ ªÁå¦¹vÀÄ PÁAiÉÄÝAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄªÁV 1919gÀ K¦æ¯ï 13 gÀAzÀÄ ¥ÀAeÁ©£À°è £ÀqÉzÀ ‘d°AiÀÄ£ï
ªÁ¯Á¨ÁUï ºÀvÁåPÁAqÀ’ zÀAvÀºÀ zÀÄgÀAvÀ WÀl£É ¸ÀA¨sÀ«¹vÀÄ.
UÁA¢üÃ AiÀÄÄUÀzÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½ (1920-47)
1920-47 gÀªÀgÉV£À PÁ®ªÀ£ÀÄß ¨sÁgÀvÀzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ°è UÁA¢üÃAiÀÄÄUÀ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. KPÉAzÀgÉ EzÀÄªÀgÉUÀÆ
PÉÃªÀ® «zÁåªÀAvÀjUÉ, §Ä¢ÞfÃ«UÀ½UÉ, ¸ÀÄ²QëvÀjUÉ ºÁUÀÆ ªÉÄÃ®éUÀðzÀ d£ÀjUÉ ªÀiÁvÀæ ¹Ã«ÄvÀªÁVzÀÝ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ£ÀÄß
d£À ¸ÁªÀiÁ£ÀågÀ ªÀÄ£É ¨ÁV°UÉ PÉÆAqÉÆAiÀÄÄÝ CzÀ£ÀÄß d£ÀvÁ DAzÉÆÃ®£ÀªÀ£ÁßV ¥ÀjªÀwð¹zÀ QÃwð ªÀÄºÁvÀä UÁA¢üÃUÉ
¸À®ÄvÀÛzÉ.
1914jAzÀ 1919 gÀªÀgÉUÀÆ vÀl¸ÀÜgÁV G½zÀzÉÝ UÁA¢ü 1919gÀ°è ©ænµï ¸ÀPÁðgÀ eÁjUÉ vÀAzÀ ¸ÀÄ¥Àæ¹zÀÝªÁzÀ gË®vï
PÁAiÉÄÝAiÀÄ£ÀÄß «gÉÆÃ¢ü¸ÀÄªÀÅzÀPÁÌV ¨sÁgÀvÀzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ZÀ¼ÀÄªÀ½UÉ ¥ÁzÁ¥ÀðuÉ ªÀiÁrzÀgÀÄ. 1920 gÀ°è w®PÀgÀ ªÀÄgÀtzÀ £ÀAvÀgÀ
¨sÁgÀvÀzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæ¸ï £ÁAiÀÄPÀvÀéªÀ£ÀÄß ªÀgÉ¹PÉÆAqÀÄ UÁA¢üÃf ©ænµÀgÀ «gÀÄzÀÞ “¸ÀvÁåUÀæºÀ” J£ÀÄßªÀ C»A¸ÁvÀäPÀªÁzÀ
¸ÁévÀAvÀæöå ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀgÀÄ.
ÇÀºÀPÁgÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½ (1920-22)
UÁA¢üÃfAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ°è £ÀqÉzÀ ªÉÆlÖªÉÆzÀ® ¸ÀvÁåUÀº
æ À ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÉÄAzÀgÉ ÇÀºÀPÁgÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½ EzÀÄ 1920-22 gÀ°è £ÀqÉ¬ÄvÀÄ.
EzÀgÀ GzÉÝÃ±À ¸ÀPÁðgÀzÀ PÁAiÉÄÝ PÀlÖ¼ÉUÀ½UÉ ÇÀºÀPÁgÀ vÉÆÃj¸ÀÄªÀÅzÁVvÀÄÛ. F ZÀ¼ÀÄªÀ½¬ÄAzÁV PÀ£ÁðlPÀzÀ°è gÁ¶ÖçÃAiÀÄ
¨sÁªÀ£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÁºÀ GQÌ ºÀj¬ÄvÀÄ.
1920gÀ°è UÁA¢üÃf ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ªÀÄÄ¹èAgÀÄ C° ¸ÀºÉÆÃzÀgÀgÀ £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ°è DgÀA©ü¹zÀÝ T¯Á¥sÀvï ZÀ¼ÀÄªÀ½UÉ vÀªÀÄä ¨ÉA§®
¤ÃqÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ vÀªÀÄä ÇÀºÀPÁgÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½UÉ ªÀÄÄ¹èAgÀ ¨ÉA§®ªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉÆAqÀgÀÄ F ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ CAUÀªÁV zÉÃ±ÀzÁzÀåAvÀ.
PÀgÁ¤gÁPÀgÀuÉ ZÀ¼ÀÄªÀ½, «zÉÃ² ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ §»µÁÌgÀ, ¸ÀézÉÃ²Ã ZÀ¼ÀÄªÀ½, SÁ¢ ¥ÀæZÁgÀ, EvÁå¢UÀ¼ÀÄ ªÁå¥ÀPÀªÁV dgÀÄVzÀªÀÅ
UÁA¢üÃ mÉÆÃ¦ zsÀj¸ÀÄªÀÅzÀÄ, SÁ¢ §mÉÖ zsÀj¸ÀÄªÀÅzÀÄ d£À¦æAiÀÄªÁ¬ÄvÀÄ.
1921gÀ°è UÁA¢üÃf C° ¸ÀºÉÆÃzÀgÀgÀ eÉÆvÉUÉ PÀ£ÁðlPÀzÀ®° ¥ÀæªÁ¸À ªÀiÁr ÇÀASÁåvÀ PÀ£ÀßrUÀgÀÄ ZÀ¼ÀÄªÀ½UÉ
zÀÄªÀÄÄPÀÄªÀAvÉ ¥ÉæÃgÉÃ¦¹zÀgÀÄ. ¸ÀPÁðj ±Á¯Á – PÁ¯ÉÃdÄ, PÉÆÃmïð PÀbÉÃjUÀ¼À£ÀÄß §»µÀÌj¸À¯Á¬ÄvÀÄ. F ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ°è
PÁ£Áðqï ¸ÀzÁ²ªÀgÁªï, ²æÃ¤ªÁ¸ïgÁªï PËd®V, UÀAUÁzsÀgÀ gÁªï zÉÃ±À¥ÁAqÉ D®ÆgÀÄ ªÉAPÀlgÁªï, qÁ||
J£ï.J¸ï.ºÀrÃðPÀgï ªÀÄAd¥Àà Dgï.Dgï.¢ªÁPÀgï, PÁPÁPÀæ ªÀÄgÀvÀgï ªÉÆzÀ¯ÁzÀ ªÀÄÄRAqÀgÀÄ ¸ÀQæAiÀÄªÁV ¨sÁUÀªÀ»¹zÀÝgÀÄ.
¨É¼ÀUÁ«, zsÁgÀªÁqÀ, ºÀÄ§â½î, ¨Á_______________________________________________________
PÀ£ÁðlPÀzÀ°è gÁ¶ÖæÃAiÀÄvÉ GzÀAiÀÄªÁ¬ÄvÀÄ PÀ£ÀßrUÀgÀÄ gÁ¶ÖçÃAiÀÄvÉ eÉÆvÉUÉ PÀ£ÁðlPÀvÀé CxÀªÁ ¥ÁæAwÃAiÀÄ ¨sÁªÀ£ÉAiÀÄÄ
ºÀÄ®Ä¸ÁV ¨É¼É¬ÄvÀÄ EzÀgÀ ¥Àæw¥sÀ®ªÉÃ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ZÀ¼ÀÄªÀ½.
1. ¥Á²ÑªÀiÁvÀå ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ ¥Àæ¨sÁªÀ : LgÉÆÃ¥ÀågÀ DUÀªÀÄ£ÀzÉÆA¢UÉ PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ¥Á²ÑªÀiÁvÀå ¸ÀA¸ÀÌøw ¥Àæ¸ÁgÀªÁ¬ÄvÀÄ. CªÀgÀ
DZÁgÀ, «ZÁgÀ, gÀÆrü, ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄ, ²PÀët ¥Àæ¸ÁgÀ, zsÀªÀÄð¥Àæ¸ÁgÀ, ¸ÉÃªÁªÀÄ£ÉÆÃ¨sÁªÀ£É EvÁå¢UÀ½AzÀ PÀ£ÀßrUÀgÀÄ ¥Àæ¨sÁ«vÀgÁV
gÁ¶ÖçÃAiÀÄ eÁUÀÈwAiÀÄ£ÀÄß ªÉÄÊUÀÆr¹PÉÆAqÀgÀÄ. §Ä¢ÞfÃ«UÀ¼ÀÄ, ¸ÀÄ²QëvÀgÀÄ, «zÁåªÀAvÀgÀÄ ¥Á²ÑªÀiÁvÀå ¸ÀA¸ÀÌøwUÉ ªÀiÁgÀÄºÉÆÃzÀgÀÄ.
2. EAVèÃµï ²PÀëtzÀ ¥Àæ¨sÁªÀ : ©ænµÀgÀ ªÀ¸ÁºÀvÀÄ±Á» D½éPÉAiÀÄ ¸ÁÜ¥À£É¬ÄAzÁV ¨sÁgÀvÀzÀ°è EAVèÃµï ²PÀët ¥ÀzÀÞw eÁjUÉ
§A¢vÀÄ. EAVèÃµï ¨sÁµÉ ¥Àæ¸ÁgÀªÁ¬ÄvÀÄ. PÉæöÊ¸ÀÛ¥Á¢æUÀ¼ÀÄ, «ÄµÀ£Àj ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ EAVèÃµï «zÁå¨sÁå¸ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀæZÁgÀ ªÀiÁrZÀgÀÄ.
EAVèÃµï ²PÀëtzÀ ªÀÄÆ®PÀ ¥Á±ÁÑvÀågÀ gÁdQÃAiÀÄ aAvÀ£ÉUÀ¼ÀÄ, zÉÃ±À¥ÉæÃªÀÄ, ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀé, gÁ¶ÖçÃAiÀÄvÉ, ¸ÁévÀAvÀæöå, ¨sÁævÀÈvÀé
ªÉÆzÀ¯ÁzÀ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀvÀPÉÌ ºÀjzÀÄ §AzÀÄ «zÁåªÀAvÀgÀ£ÀÄß DQ¶ð¹zÀªÀÅ.
CªÉÄÃjPÁzÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ¸ÀAUÁæªÀÄ, ¥sÁæ¤ì£À ªÀÄºÁPÁæAw, VæÃPÀgÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ºÉÆÃgÁl, El° ªÀÄvÀÄÛ dªÀÄð¤AiÀÄ KQÃPÀgÀtzÀ
WÀl£ÉUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ ªÉÄÃ¯É DUÁzÀªÁzÀ ¥À¨ æ sÁªÀ ©ÃjzÀªÀÅ
3. PÉæöÊ¸ÀÛ ¥Á¢æUÀ¼À ¥Àæ¨sÁªÀ : PÉæöÊ¸ÀÛ ¥Á¢æUÀ¼À zsÀªÀÄð ¥ÀZ
æ ÁgÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ°è gÁ¶ÖçÃAiÀÄvÉAiÀÄ GzÀAiÀÄPÉÌ PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ. ¥Á¢æUÀ¼ÁzÀ
¥sÀrð£ÁAqï, QlÖ¯ï, ªÉÆVèAUï ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀgÀÄ PÉÆqÀUÀÄ, ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ, zsÁgÀªÁqÀ, ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ PÀqÉ ¸ÀAZÀj¹
¥ÀæZÁgÀ ªÀiÁrzÀgÀÄ. ¥sÉæAZï ¥Á¢æ C©â zÀÄ¨Á¬Ä JA§ÄªÀ£ÀÄ “»AzÀÆ PÀ¸ÀÖªÀiïì CAqï ªÀiÁå£Àgïì” JA§ UÀæAxÀªÀ£ÀÄß §gÉzÀÄ
»AzÀÆ ¸ÀªÀiÁdzÀ eÁw¥ÀzÀÞw ªÉÃµÀ ¨sÁµÀtUÀ¼À£ÀÄß nÃQ¸ÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¥ÀjªÀvÀð£ÉUÉ £ÁA¢ ºÁrzÀgÀÄ.
95
4. ©ænμÀgÀ DqÀ½vÀzÀ ¥Àæ¨sÁªÀ : ©ænμÀgÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è eÁjUÉ vÀA¢zÀÝ KPÀgÀÆ¥ÀzÀ DqÀ½vÀ ¥ÀzÀÝw ¸ÁjUÉ, ¸ÀA¥ÀPÀð, £ÁåAiÀiÁAUÀ
¸ÀÄzsÁgÀuÉ, ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ¼À ¥Àæ¨sÁªÀ¢AzÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ°è gÁ¶ÖçÃAiÀÄvÉ GzÀAiÀÄªÁ¬ÄvÀÄ.
5. LwºÁ¹PÀ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É : eÉ.J¥sï.¦üèÃmï, ©.J¯ï.gÉÊ¸ï, gÁ§mïð ¹«¯ï £ÀªÀgÀAvÀ ¥Á²ÑªÀiÁvÀå «zÁéA¸ÀgÀ, «ÄyPï
¸ÉÆ¸ÉÊnAiÀÄAxÀ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ PÀ£ÁðlPÀzÀ EwºÁ¸ÀzÀ UÀvÀªÉÊ¨sÀªÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¨É¼ÀPÀÄ ZÉ°èzÀgÀÄ. PÀ£ÀßrUÀgÀ°è
zÉÃ±Á©üªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß ¨É¼É¸ÀÄªÀ GzÉÝÃ±À¢AzÀ D®ÆgÀÄ ªÉAPÀlgÁAiÀÄgÀÄ “PÀ£ÁðlPÀ EwºÁ¸À ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£Á ªÀÄAqÀ½”AiÀÄ£ÀÄß
¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ CªÀgÀÄ “PÀ£ÁðlPÀ UÀvÀ ªÉÊ¨sÀªÀ” JA§ UÀæAxÀªÀ£ÀÄß §gÉzÀÄ PÀ£ÀßqÀ £ÁqÀÄ, £ÀÄr, ¥ÀgÀA¥ÀgÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀæZÁgÀ ªÀiÁr
PÀ£ÀßrUÀgÀ°è zÉÃ±Á©üªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß §rzÀ©â¹zÀgÀÄ.
6. ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ zsÁ«ÄðPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÁ ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ ¥Àæ¨sÁªÀ : §æºÀä ¸ÀªÀiÁd, DAiÀÄð ¸ÀªÀiÁd, yAiÉÆÃ¸Á¦üPÀ¯ï ¸ÉÆ¸ÉÊn,
gÁªÀÄPÀÈμÀÚ «ÄμÀ£ï EvÁå¢ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ¸ÀÄzsÁgÀuÁ ZÀ¼ÀÄªÀ½, §Ä¢ÞfÃ«UÀ¼À ªÉÄÃ¯É C¥ÁgÀ ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃjvÀÄ. ¸Áé«Ä «ªÉÃPÁ£ÀAzÀgÀÄ
1893gÀ°è PÀ£ÁðlPÀzÀ ««zsÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è ¸ÀAZÀj¹ gÁ¶ÖçÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀæZÉÆÃ¢¹zÀgÀÄ
7. ªÀÈwÛ ¥ÀwæPÉUÀ¼À ¥Àæ¨sÁªÀ
8. w®PÀgÀ ¥Àæ¨sÁªÀ : w®PÀgÀÄ ªÀÄÄA¨ÉÊ PÀ£ÁðlPÀzÀ°è zsÁgÀªÁqÀ, ¨É¼ÀUÁ«, ©eÁ¥ÀÅgÀ, PÁgÀªÁgÀ ªÀÄÄAvÁzÀ PÀqÉUÀ¼À°è ¸ÀAZÀj¹
PÀ£ÀßrUÀgÀ°è gÁµÁÖç©üªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß §rzÉ©â¹zÀgÀÄ PÉÃ¸Àj, ªÀÄgÁoÁzÀAvÀ ¥ÀwæPÉUÀ¼ÀÄ UÀuÉÃ±À ºÀ§â, ²ªÁf dAiÀÄAwAiÀÄAxÀ £ÁqÀ
ºÀ§âUÀ¼À£ÁßV DZÀgÀuÉUÉ vÀgÀÄªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ d£ÀgÀ°è gÁ¶ÖçÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß PÉgÀ½¹zÀgÀÄ.
1922 gÀ°è qÁ||__________ zsÁgÀªÁqÀzÀ°è “»AzÀÄ¸ÁÛ£ï ¸ÉÃªÁzÀ¼À” JA§ ¸ÀAWÀªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ 1931 gÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ
gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæ¸ï £À°è «°Ã£ÀUÉÆ½¸À¯Á¬ÄvÀÄ. EzÀgÀ eÉÆvÉUÉ “PÁAUÉæ¸ï ¸ÉÃªÁzÀ¼À” JA§ ºÉ¸ÀgÀÄ §A¢vÀÄ. UÁA¢üÃfAiÀÄ
¥Àæ¨sÁªÀ¢AzÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½UÉ zsÀÄªÀÄÄQzÀ ºÀrðPÀgï ªÀÄAd¥Àà PÀ£ÁðlPÀzÀ UÁA¢ü JAzÀÄ ¥À¹ æ ¢ÞAiÀiÁzÀgÀÄ UÀAUÁzsÀgÀ gÁªï
zÉÃ±À¥ÁAqÉAiÀÄªÀgÀÄ ZÀgÀPÀ ¸ÀAWÀªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ.
F ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è PÀ£ÁðlPÀzÀ°èzÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 50 gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ±Á¯ÉUÀ¼ÀÄ ¸ÁÜ¦vÀªÁzÀªÀÅ DzÀgÉ 1922 gÀ°è £ÀqÉzÀ
»A¸ÁvÀäPÀªÁzÀ ZËgÀ-ZËj WÀl£É¬ÄAzÀ £ÉÆAzÀ UÁA¢üÃf vÀªÀÄä ÇÀºPÀ ÁgÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ£ÀÄß gÀzÀÄÝ¥Àr¹zÀgÀÄ.
¨É¼ÀUÁ« PÁAUÉæ¸ï C¢üªÉÃ±À£À (1924)
1924gÀ ¨É¼ÀUÁ« PÁAUÉæ¸ï C¢üªÉÃ±À£À ªÀÄºÁvÀä UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀ CzsÀåPÀëvÉAiÀÄ°è dgÀÄVzÀ PÀ£ÁðlPÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ºÉÆÃgÁlzÀ°è
MAzÀÄ ªÉÄÊ°UÀ®Äè. EzÀÄ UÁA¢üÃf CzsÀåPÀëvÉ ªÀ»¹zÀÝ KPÉÊPÀ PÁAUÉæ¸ï C¢üªÉÃ±À£À EzÁVvÀÄÛ. EzÀgÀ°è C¢üPÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ PÀ£ÀßrUÀgÀÄ
ºÀÄgÀÄ¥ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀÄªÀÄä¹ì¤AzÀ ¨sÁUÀªÀ»¹zÀÝgÀÄ. qÁ||J£ï.J¸ï.ºÀrðPÀgï ºÀÄ§â½îAiÀÄ°è ¸ÁÜ¦¹zÀÝ »AzÀÄ¸ÁÛ¤ ¸ÉÃªÁzÀ¼ÀzÀ 1700
¸ÀéAiÀÄA ¸ÉÃªÀPÀgÀÄ F C¢üªÉÃ±À£ÀzÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ £ÉÆÃrPÉÆAqÀgÀÄ EzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ qÁ||ºÀrðPÀgï gÁ¶ÖçÃAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÁzÀgÀÄ.
F C¢üªÉÃ±À£ÀzÀ°è UÁA¢üÃf ¸ÉÃjzÀAvÉ ¹.gÁdUÉÆÃ¥Á®ZÁj, qÁ||gÁeÉÃAzÀæ ¥Àæ¸Ázï, dªÁºÀgï ¯Á¯ï £ÉºÀgÀÄ, C°
¸ÀºÉÆÃzÀgÀgÀÄ, ªÀ®è¨sÁ¬Ä ¥ÀmÉÃ¯ï ªÉÆzÀ¯ÁzÀ ªÀÄÄRAqÀgÀÄ ¨sÁUÀªÀ»¹zÀÝgÀÄ. EªÀgÀÄUÀ¼À ¨sÁμÀtUÀ¼ÀÄ PÀ£ÀßrUÀgÀ ªÉÄÃ¯É
DUÁzÀªÁzÀ ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃjzÉªÀÅ C£ÉÃPÀ ¤μÁ×ªÀAvÀ PÁAiÀÄðPÀvÀðgÀÄ zÉÃ±ÀzÀ ¸ÁévÀAvÀöæ å ZÀ¼ÀÄªÀ½UÁV vÀªÀÄä fÃªÀªÀ£ÉßÃ
ªÀÄÄr¥ÁVj¹zÀgÀÄ ºÀ®ªÁgÀÄ ºÀjd£ÉÆÃzÁÝgÀ, SÁ¢ ¥ÀZ æ ÁgÀ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÀ K½UÉ ªÀÄÄAvÁzÀ gÀZÀ£ÁvÀäPÀ PÁAiÀÄð ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À°è
vÉÆqÀVzÀgÀÄ. CªÀgÀ°è ºÀgÀqÉðÃPÀgï ªÀÄAd¥Àà ºÀ£ÀÄªÀÄAvÀ gÁªï PËd®V, UÀAUÁzsÀgÀ gÁªï zÉÃ±À¥ÁAqÉ, PÀªÀÄ¯ÁzÉÃ«
ZÀmÉÆÖÃ¥ÁzsÁåAiÀÄ, AiÀÄ±ÉÆÃzÀªÀÄä zÁ¸À¥Àà, UËgÀªÀÄä, §¼Áîj ¹zÀÝªÀÄä ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀgÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRgÁzÀgÀÄ. »AzÀÆ¸ÁÛ¤ ¸ÉÃªÁzÀ¼ÀzÀ
£ÁAiÀÄPÀgÀzÀ qÁ||JA.J¸ï. ºÀrÃðPÀgï ªÁ¯ÉAnAiÀÄgï JA§ EAVèμï ªÀiÁ¸À¥ÀwæPÉAiÀÄ£ÀÄß ºÁUÀÆ ¸ÀéAiÀÄA¸ÉÃªÀPÀ JA§ »A¢
¥ÀwæPÉUÀ¼À£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀgÀÄ. »ÃUÉ ¨É¼ÀUÁ« PÁAUÉæ¸ï C¢üªÉÃ±À£À¢AzÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ZÀ¼ÀÄªÀ½UÀ½UÉ ºÉÆ¸À wgÀÄªÀÅ ®©ü¹vÀÄ.
UÁA¢üÃf ¥Àæ¨sÁªÀ¢AzÀ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåzÀ §zÀ£ÀªÁ¼ÀÄ«£À°è SÁ¢ UÁæªÉÆÃzÉÆåÃUÀ PÉÃAzÀæªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
PÀ£ÁðlPÀzÀ°è PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¨sÀAUÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½ (1930-34) : ©ænμï ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ ¸ÀªÀÄÄzÀzæ À ¤Ãj¤AzÀ G¥ÀÅà
GvÁà¢¹zÀAvÉ ¤§Að¢ü¹zÀÄÝ UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀ G¦à£À ¸ÀvÁåUÀº æ ÀPÉÌ £ÁA¢AiÀiÁ¬ÄvÀÄ. UÁA¢üÃf F PÁAiÉÄÝAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄjAiÀÄÄªÀ
GzÉÝÃ±À¢AzÀ UÀÄdgÁw£À ¸ÀªÀÄÄzÀæ wÃgÀzÀ°èzÀÝ zÀArAiÀÄ°è G¦à£À ¸ÀvÁåUÀæºÀ £ÀqÉ¸ÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ LwºÁ¹PÀ PÁªÀå PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¨sÀAUÀ
ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ£ÀÄß 1930gÀ ªÀiÁZïð 12gÀAzÀÄ ¸À§gÀªÀÄw D±ÀæªÀÄ¢AzÀ DgÀA©ü¸À¯Á¬ÄvÀÄ. EzÀgÀ°è PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥Àæw¤¢üAiÀiÁV 16
ªÀμÀðzÀ ªÉÄÊ¯ÁgÀ ªÀÄºÀzÉÃªÀ¥Àà ¨sÁUÀªÀ»¹zÀÝgÀÄ. F G¦à£À ¸ÀvÁåUÀæºÀªÉÃ ªÀÄÄAzÉ PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¨sÀAUÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ°è___
ªÀ±Á£ÀUÉÆArvÀÄ. PÀ£ÁðlPÀzÀ°è G¦à£À ¸ÀvÁåUÀæºÀ £ÀqÉ¬ÄvÀÄ.
CAPÉÆÃ® G¦à£À ¸ÀvÁåUÀæºÀ : GvÀÛgÀ PÀ£ÀßqÀ f¯ÉèAiÀÄ CAPÉÆÃ® PÀ£ÁðlPÀzÀ G¦à£À ¸ÀvÁåUÀæºÀ PÉÃAzÀæªÁVvÀÄÛ. UÁA¢üÃfAiÀÄ G¦à£À
¸ÀvÁåUÀæºÀ¢AzÀ ¸ÀÆàwðUÉÆAqÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ PÁAUÉæ¸ï ªÀÄÄRAqÀgÀÄ, ¸ÀéAiÀÄA ¸ÉÃªÀPÀgÀÄ (40,000) ¸ÀvÁåUÁæ»UÀ¼ÀÄ 1930gÀ K¦æ¯ï
96
13gÀAzÀÄ JA.¦. £ÁqÀPÀtÂðAiÀÄªÀgÀ £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è CAPÉÆÃ¯ÁzÀ°è G¦à£À ¸ÀvÁåUÀæºÀ DZÀj¹zÀgÀÄ. F G¦à£À ¸ÀvÁåUÀæºÀ¢AzÀ
d£ÀvÉAiÀÄ°è ªÀÄqÀÄUÀnÖ ¤AwzÀÝ gÁµÀÖç¥ÀæÉÃªÀÄ GQÌ ºÀj¬ÄvÀÄ. CAPÉÆÃ¯ÁPÉÌ JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ¨ÁqÉÆÃð° JA§ ºÉ¸ÀgÀÄ §A¢vÀÄ.
EzÉÃ jÃw PÀ£ÁðlPÀzÀ PÀgÁªÀ½ wÃgÀzÀ C£ÉÃPÀ ¥Àz æ ÉÃ±ÀUÀ¼À°è ¸ÀvÁåUÀæºÀ £ÀqÉ¬ÄvÀÄ ªÀÄAUÀ¼ÀÆj£À°è PÁ£Áðqï
¸ÀzÁ²ªÀgÁªï, gÁªÀÄPÀÈμÀÚ PÁgÀAvÀgÀ £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è £ÀqÉ¬ÄvÀÄ. CAPÉÆÃ®zÀ°è G¦à£À ¸ÀAvÉUÀ¼À£ÀÄß £ÀqÉ¹ ¸ÀÄAPÀ gÀ»vÀªÁV ¸Á«gÁgÀÄ
aÃ® G¥ÀÅà ªÀiÁgÀ¯Á¬ÄvÀÄ. d£ÀgÀÄ CvÀåAvÀ GvÁìºÀ¢AzÀ G¦à£À ¸ÀvÁåUÀæºÀzÀ°è ¥Á¯ÉÆÎArzÀÝgÀÄ zÀArAiÀiÁvÉæ¬ÄAzÀ »A¢gÀÄVzÀ
ªÉÄÃ¯É ªÉÄÊ¯ÁgÀ ªÀÄºÀzÉÃªÀ¥Àà PÀ£ÁðlPÀzÀ G¦à£À ¸ÀvÁåUÀæºÀzÀ°è ¨sÁUÀªÀ»¹zÀgÀÄ.
CgÀtå ¸ÀvÁåUÀæºÀ : G¦à£À ¸ÀvÁåUÀæºÀzÀ £ÀAvÀgÀ ªÀÄzsÀå¥Á£À «gÉÆÃ¢ü ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ£ÀÄß ºÀ«ÄäPÉÆ¼Àî¯Á¬ÄvÀÄ. EzÀgÀ CAUÀªÁV ¸ÀPÁðj
d«ÄÃ¤£À°è ¨É¼ÉzÀÄ ¤AwzÀÝ FZÀ®Ä ªÀÄgÀUÀ¼À£ÀÄß PÀqÉzÀÄ GgÀÄ½¸ÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ CgÀtå ¸ÀvÀåUÀæºÀªÀ£ÀÄß £ÀqÉ¸À¯Á¬ÄvÀÄ. FZÀ®Ä
ªÀÄgÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÀqÉAiÀÄÄªÀÅzÀÄ PÁ¬ÄÝlÖ CgÀtåUÀ½AzÀ JgÀªÀ®Ä PÀnÖUÉ ºÁUÀÆ ºÀÄ®£ÀÄß vÀgÀÄªÀÅzÀÄ EvÁå¢UÀ¼ÀÄ F ¸ÀvÁåUÀæºÀzÀ
GzÉÝÃ±ÀUÀ¼ÁVzÀÝªÀÅ. ¥ÀæxÀªÀÄªÁV PÀ£ÁðlPÀzÀ°è GvÀÛgÀ PÀ£ÀßqÀ f¯ÉèAiÀÄ°è C£ÀAvÀgÀ ¨É¼ÀUÁ«, zsÁgÀªÁqÀ, ªÀÄvÀÄÛ §¼Áîj f¯ÉèUÀ¼À°è
ºÀ«ÄäPÉÆ¼Àî¯ÁV, ¸ÀPÁðgÀPÉÌ §gÀÄªÀ DzÁAiÀÄªÀ£ÀÄß vÀ¦à¸À¯Á¬ÄvÀÄ. F ZÀ¼ÀÄªÀ½ zsÁgÀªÁqÀzÀ ²UÁÎ«AiÀÄ°è AiÀÄ±À¹éAiÀiÁ¬ÄvÀÄ.
CgÀtå ¸ÀvÁåUÀæºÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀgÀ¤gÁPÀgÀuÉ ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ°è PÁ£Áðqï ¸ÀzÁ²ªÀgÁAiÀÄgÀÄ ªÀÄºÀvÀÛgÀªÁzÀ ¥ÁvÀæ ªÀ»¹zÀÝgÀÄ.
ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ°è ¥ÀæxÀªÀÄªÁV avÀzæ ÀÄUÀð f¯ÉèAiÀÄ ºÉÆ¼À¯ÉÌgÉ vÁ®ÆQ£À PÀÄgÀÄªÀ£ÀÆj£À°è CgÀtå ¸ÀvÁåUÀæºÀ DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ.
F ¸ÀvÁåUÀæºÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ J¸ï.¤d°AUÀ¥Àà£ÀªÀgÀÄ ¸ÁévÀAvÀæå ZÀ¼ÀÄªÀ½UÉ zsÀÄªÀÄÄQzÀgÀÄ. UÁA¢üÃfAiÀÄ ¸ÀÆZÀ£ÉAiÀÄ ªÉÄÃgÉUÉ F
ZÀ¼ÀÄªÀ°èAiÀÄ£ÀÄß ¤°è¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
PÀgÁ¤gÁPÀgÀuÉ ZÀ¼ÀÄªÀ½(No Tax Campaign)

UÀÄdgÁw£À ¨ÁqÉÆÃð° ¸ÀvÁåUÀæºÀzÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ°è 1932 gÀ°èDgÀA©ü¸À¯Á¬ÄvÀÄ. GvÀÛgÀ PÀ£ÀßqÀ f¯ÉèAiÀÄ ¹zÁÝ¥ÀÅgÀ,
CAPÉÆÃ¯Á ªÀÄvÀÄÛ ºÁªÉÃj f¯ÉèAiÀÄ »gÉÃPÉgÀÆgÀÄ vÁ®ÆPÀÄUÀ¼À£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀ¯ÁVvÀÄÛ.
gÉÊvÀgÀÄ PÀAzÁAiÀÄ PÉÆqÀ®Ä ¤gÁPÀj¹zÀgÀÄ, gÉÊvÀgÀ D¹ÛUÀ¼À£ÀÄß PÉÆ¼Àî®Ä ªÀÄÄAzÉ §AzÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¨ÉA§°UÀgÀ ªÀÄ£ÉAiÀÄ
ªÀÄÄAzÉ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ zsÀgÀtÂ £ÀqÉ¹zÀgÀÄ, «zÉÃ² ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß §»μÀÌj¹ ¸ÀÄlÄÖºÁQzÀgÀÄ. «ÃgÀ£ÀUËqÀ ¥ÁnÃ®gÀ £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è
»gÉÃPÉgÀÆj£À°è £ÀqÉzÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½ AiÀÄ±À¹éAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. F ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ°è Dgï.Dgï.¢ªÁPÀgï, ¸ÀzÁðgï ªÉAPÀlgÁªÀÄAiÀÄå,
PÀgÀ£ÀgïPÀgï JA.¦.£ÁqÀPÀtÂð, wªÀÄä¥Àà£ÁAiÀÄPï, ªÉÆzÀ¯ÁzÀ ªÀÄÄRAqÀgÀÄ ¨sÁUÀªÀ»¹zÀÝgÀÄ.
F ªÀÄzsÉå ©ænμï ¸ÀPÁðgÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½UÁgÀgÀ UÀªÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß ¨ÉÃgÉqÉ ¸É¼ÉAiÀÄÄªÀÅzÀPÁÌV ¨sÁgÀvÀ ¸ÀA«zsÁ£À ¸ÀÄzsÁgÀuÉAiÀÄ §UÉÎ
ZÀZÉð £ÀqÉ¸À®Ä ®AqÀ£ï £ÀUÀgÀzÀ°è zÀÄAqÀÄ ªÉÄÃf£À ¥ÀjμÀvÀÄÛ K¥Àðr¸À¯ÁVvÀÄÛ. 1931gÀ°èK¥ÀðlÖ UÁA¢ü-Ejé£ï M¥ÀàAzÀzÀ
¥ÀæPÁgÀ UÁA¢üÃf vÀªÀÄä PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¨sÀAUÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ£ÀÄß »AvÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ JgÀqÀ£ÉÃ zÀÄAqÀÄªÉÄÃf£À ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀzÀ°è ¨sÁUÀªÀ»¸À®Ä
M¦àPÉÆAqÀgÀÄ. CzÉÃ jÃwAiÀiÁV 1931gÀ ¸É¥ÉÖA§gï r¸ÉA§gï gÀªÀjUÉ dgÀÄVzÀ JgÀqÀ£ÉÃ zÀÄAqÀÄ ªÉÄÃf£À ¥ÀjμÀvï£À°è gÁ¶ÖçÃAiÀÄ
PÁAUÉæ¸ï£À KPÀ ªÉÄÃªÀ ¥Àæw¤¢üAiÀiÁV ¨sÁUÀªÀ»¹zÀÝgÀÄ.
DzÀgÉ ©ænÃμÀgÀÄ MqÉzÀ D¼ÀÄªÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß «gÉÆÃ¢ü¹zÀ UÁA¢üÃf JgÀqÀ£ÉAiÀÄ zÀÄAqÀÄªÉÄÃf£À ¥ÀjµÀvï «¥sÀ®ªÁ¬ÄvÀÄ.
UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀÄ §jUÉÊ° §gÀÄªÀAvÁ¬ÄvÀÄ. EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀÄªÁV 1932gÀ d£ÀªÀjAiÀÄ°è JgÀqÀ£ÉÃ PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¨sÀAUÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½UÉ
PÀgÉ ¤ÃrzÀgÀÄ. F zÉ¸ÉAiÀÄ°è d£ÀªÀj 12£ÉÃ ¢£ÀªÀ£ÀÄß ‘CT® PÀ£ÁðlPÀ ¸ÀvÁåUÀæºÀ ¢£À’ªÉAzÀÄ DZÀj¸À¯Á¬ÄvÀÄ, zÀQët PÀ£ÀßqÀ
f¯ÉèAiÀÄ ºÀ®ªÀÅ ¥ÀlÖtUÀ¼À°è ºÁUÀÆ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ, vÀÄªÀÄPÀÆgÀÄ, ºÉÆ¸ÀPÉÆÃmÉ ªÀÄÄAvÁzÀ PÀqÉUÀ¼À°è d£ÀgÀÄ
ºÀgÀvÁ¼À G¥ÀªÁ¸À ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæw¨sÀl£Á ¸À¨sÉUÀ¼À£ÀÄß £ÀqÉ¹zÀgÀÄ. ©ænμÀgÀÄ JµÉÖÃ zÀªÀÄ£ÀPÁj ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¹zÀgÀÆ PÀ£ÀßrUÀgÀÄ
dUÀÎ°®è ªÀÄvÀÄÛ gÁµÀÖç¸ÉÃªÉUÁV AiÀiÁªÀÅzÉÃ vÁåUÀPÀÆÌ ¹zÀÞªÁVzÀÝgÀÄ. F ZÀ¼ÀÄªÀ½ 1934gÀªÀgÉUÀÆ ºÀªÁåºÀvÀªÁV ªÀÄÄAzÀÄªÀgÉ¬ÄvÀÄ.
EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀÄªÁV 1935 gÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ PÁAiÉÄÝ eÁjUÉ §gÀ®Ä C£ÀÄPÀÆ®ªÁ¬ÄvÀÄ.
ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£À ¸ÁévÀAvÀæå ZÀ¼ÀÄªÀ½
zÉÃ²AiÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀªÁVzÀÝ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåzÀ°è gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ZÀ¼ÀÄªÀ½ ¤zsÁ£ÀªÁV PÁªÉÃgÀ vÉÆqÀVvÀÄ. 1921 gÀ°è PÀ£ÁðlPÀ
¥ÁæAvÀå PÁAUÉæ¸ï ¸À«Äw C¹ÛvÀéPÉÌ §A¢vÀÄ EzÉÃ ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ, ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ, vÀÄªÀÄPÀÆgÀÄ PÀqÉU¼À À°è ¸ÀÜ½ÃAiÀÄ PÁAUÉ¸
æ ï ¸À«ÄwUÀ¼ÀÄ
gÀZÀ£ÉAiÀiÁzÀªÀÅ.
PÁAUÉæ¸ï PÁAiÀÄðPÀvÀðgÁzÀ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À «gÀÄzÀÞ ¦vÁªÀÄºÀ ªÉAPÀlPÀÈμÀÚAiÀÄå gÁªÀÄZÀAzÀægÁªï vÀÄªÀÄPÀÆj£À gÀAUÀ
CAiÀÄåAUÀgï, C®èzÉ GvÀÛgÀ PÀ£ÁðlPÀzÀªÀgÁzÀ D®ÆgÀÄ ªÉAPÀlgÁªï, UÀAUÁzsÀgÀgÁªï zÉÃ±À¥ÁAqÉ, PÀqÀ¥À gÁªÀÄZÀAzÀægÁªï,
qÁ||ºÀrÃðPÀgï ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀgÀÄ ¸ÀézÉÃ² SÁ¢ ¥ÀZ æ ÁgÀ ªÀÄzsÀå¥Á£À «gÉÆÃ¢ü ZÀ¼ÀÄªÀ½, ÇÀàø±ÀåvÁ ¤ªÁgÀt ªÉÆzÀ¯ÁzÀ
gÀZÀ£ÁvÀäPÀªÁzÀ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À°è ¸ÀQæAiÀÄªÁV ¨sÁUÀªÀ»¸ÀvÉÆqÀVzÀgÀÄ.
97
1924gÀ ¨É¼ÀUÁA PÁAUÉæ¸ï C¢üªÉÃ±À£ÀzÀ°è qÁ|| J£ï.J¸ï.ºÀrÃðPÀgï ¸ÁÜ¦¹zÀ “¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÉÃªÁzÀ¼À”zÀ ¸ÀéAiÀÄA
¸ÉÃªÀPÀgÀÄ zÀÄrzÀgÀÄ. 1927gÀ°è UÁA¢üÃf C£ÁgÉÆÃUÀåzÀ ¤«ÄvÀÛ «±ÁæAw ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä £ÀA¢ ¨ÉlÖzÀ°è J¯Áè ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß
¢ªÁ£ÀgÁzÀ ¸Àgï.«ÄeÁð E¸Áä¬Ä¯ï ªÀiÁrzÀÝgÄÀ . 1929gÀ ¯ÁºÉÆÃgï PÁAUÉæ¸ï C¢üªÉÃ±À£ÀzÀ°è PÉÊUÉÆAqÀ ¤tðAiÀÄzÀ
C£ÀÄ¸ÁgÀªÁV 1930 d£ÀªÀj 26gÀAzÀÄ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåzÀ°è wæªÀtð zsÀéd ªÀAzÀ£ÉAiÀÄ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß K¥Àðr¸À¯ÁVvÀÄÛ.
CzÉÃ ªÀμÀð UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀÄ ¥ÁægÀA©ü¹zÀ G¦à£À ¸ÀvÁåUÀæºÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½UÉ ªÁå¥ÀPÀªÁzÀ d£À ¨ÉA§® zÉÆgÉ¬ÄvÀÄ. EªÉ®èzÀgÀ
PÁgÀt¢AzÁV ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ gÁdåzÀ°è PÁAUÉæ¸ï ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðgÀzÀ £ÀqÀÄªÉ WÀμÀðuÉ DgÀA¨sÀªÁV ¸ÁévÀAvÀæå ZÀ¼ÀÄªÀ½UÉ ªÀÄÄ£ÀÄßr
§gÉ¬ÄvÀÄ.
²ªÀ¥ÀÅgÀ PÁAUÉæ¸ï C¢üªÉÃ±À£À (²ªÀÀ¥ÀÅgÀzÀ zÀéd ¸ÀvÁåUÀæºÀ) – 1938

²ªÀ¥ÀÄgÀzÀ zsÀéd ¸ÀvÁåUÀæºÀªÀÅ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¸ÁévÀAvÀæöå ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ EwºÁ¸ÀzÀ°è MAzÀÄ ªÉÄÊ°UÀ®Äè. ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ°è
dªÁ¨ÁÝj ¸ÀPÁðgÀªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀÅzÀÄ. F C¢üªÉÃ±À£ÀzÀ ªÀÄÄRå UÀÄjAiÀiÁVvÀÄÛ F ¸ÀvÁåUÀæºÀzÀ £ÀAvÀgÀªÉÃ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ°è
¸ÁévÀAvÀæå ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄÄ GUÀægÀÆ¥À vÁ½vÀÄ.
1938gÀ K¦æ¯ï 11gÀAzÀÄ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ PÁAUÉæ¸ï ¥ÀPÀëzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ C¢üªÉÃ±À£ÀªÀ£ÀÄß ªÀÄAqÀå f¯ÉèAiÀÄ°ègÀÄªÀ ²ªÀ¥ÀÅgÀzÀ°è
K¥Àðr¸À¯ÁVvÀÄÛ. EzÀgÀ CzsÀåPÀëvÉAiÀÄ£ÀÄß n.¹zÀÝ°AUÀAiÀÄå ªÀ»¹zÀÝgÀÄ. F C¢üªÉÃ±À£ÀzÀ°è dªÁ¨ÁÝj ¸ÀPÁðj ¸ÁÜ¥À£ÉUÁV ¤tðAiÀÄ
CAVÃPÀj¸ÀÄªÀÅzÀÄ ºÁUÀÆ zsÀéeÁgÉÆÃºÀtªÀ£ÀÄß £ÉgÀªÉÃj¸ÀÄªÀÅzÀÄ. DzÀgÉ ªÉÄÊ¸ÀÆj£À ¢ªÁ£ÀgÀÄ ¸ÀPÁðgÀzÀ «gÀÄzÀÞ £ÀqÉAiÀÄÄªÀ F
zsÀéd ¸ÀvÁåUÀæºÀªÀ£ÀÄß ¤μÉÃ¢ü¹ DeÉÕAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆgÀr¹zÀÝgÀÄ. C®èzÉ ¸ÀªÀiÁªÉÃ±ÀªÀ£ÀÄß ºÀwÛPÀÄªÀAvÉ ¸ÀA§AzsÀ¥ÀlÖ C¢üPÁjUÀ½UÉ
C¥Àj«ÄvÀ C¢üPÁgÀ ¤ÃrzÀÝgÀÄ. DUÀ vÀÄA¨ÉÃUËqÀ JA§ gÉÊvÀ ¸ÀªÀiÁªÉÃ±ÀPÉÌ ¸ÀÜ¼ÁªÀPÁ±À JA.JA.eÉÆÃ¬ÄμïgÀÄ ¸ÀªÀiÁgÀA¨sÀPÉÌ
¨ÉÃPÁzÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀªÀÄxÀðªÁV ªÀiÁrzÀÝgÀÄ.
F C¢üªÉÃ±À£ÀzÀ°è gÁdåzÀ ««zsÀ ¨sÁUÀUÀ½AzÀ ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 25 ¸Á«gÀ d£ÀgÀÄ ¨sÁUÀªÀ»¹zÀÝgÀÄ. ¸ÀPÁðgÀzÀ DzÉÃ±ÀªÀ£ÀÄß ¥Á°¸ÀzÉ
¸ÀªÀiÁªÉÃ±ÀªÀ£ÀÄß §»μÀÌj¹ UÉÆÃ°¨Ágï ªÀiÁqÀÄªÀAvÉ ¤µÉÃzsÁeÉÕ ªÀiÁr¢ÝgÀÆ f¯Áè¢üPÁjAiÀÄ ¸ÀAAiÀÄªÀÄ ¥ÀæeÉÕ¬ÄAzÀ UÉÆÃ°¨Ágï
ªÀiÁqÀzÉ ¨sÁjÃ C£ÁºÀÄvÀªÀ£ÀÄß vÀ¦à¹zÀÝgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁªÉÃ±ÀªÀÅ AiÀÄ±À¹éAiÀiÁUÀ®Ä ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁzÀgÀÄ. F ¸À¨sÉAiÀÄ°è 18
¤tðAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß CAVÃPÀj¸À¯Á¬ÄvÀÄ. E°èAiÀÄ ¤tðAiÀÄzÀAvÉ ªÀÄÄAzÉ gÁdåzÀ ºÀ½î ºÀ½îUÀ¼À®Æè zsÀéeÁgÉÆÃºÀt ¸ÀªÀiÁgÀA¨sÀUÀ¼À£ÀÄß
£ÀqÉ¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ªÀÄÄAzÉ PÉAUÀ¯ï ºÀ£ÀÄªÀÄAvÀAiÀÄå£ÀªÀgÀÄ F ¸ÀÜ¼ÀzÀ°è MAzÀÄ ‘¸ÁägÀPÀ ¸ËzsÀ’ªÀ£ÀÄß ¤«Äð¹zÀgÀÄ.
• «zÀÄgÁ±ÀévÀÜ zÀéd ¸ÀvÁåUÀæºÀ(1938) : “PÀ£ÁðlPÀzÀ d°AiÀÄ£ï ªÁ¯Á¨ÁUï” JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁVgÀÄªÀ «zÀÄgÁ±ÀévÀÜ zÀÄgÀAvÀ WÀl£É
PÀ£ÁðlPÀzÀ ¸ÁévÀAvÀæå ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ EwºÁ¸ÀzÀ°è MAzÀÄ ªÉÄÊ°UÀ®Äè «zÀÄgÁ±ÀévÀÜ PÉÆÃ¯ÁgÀ f¯ÉèAiÀÄ UËj©zÀ£ÀÆgÀÄ vÁ®ÆQ£À
MAzÀÄ AiÀiÁvÁæ¸ÀÜ¼À E°è ¥ÀæwªÀμÀð eÁvÉæ £ÀqÉAiÀÄÄªÀÅzÀÄ ªÁrPÉAiÀiÁVvÀÄÛ. F eÁvÉæAiÀÄ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ PÁAUÉ¸
æ ï
¥ÀPÀëzÀ C¢üªÉÃ±À£À £ÀqÉ¹ zsÀéeÁgÉÆÃºÀt £ÉgÀªÉÃj¹ £ÉgÉ¢zÀÝ ¸Á«gÁgÀÄ d£ÀgÀ£ÀÄß GzÉÝÃ²¹ ¨sÁμÀt ªÀiÁqÀ®Ä ¤zsÀðj¸À¯ÁVvÀÄÛ
CzÀPÉÌ ¸ÀPÁðgÀzÉÆqÀ£É ¤μÉÃzsÁeÉÕ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆgÀr¹vÀÄÛ.
DzÀgÉ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ PÁAUÉæ¸ï ¥ÀPÀëªÀÅ ¸ÀPÁðgÀzÀ DeÉÕAiÀÄ£ÀÄß ¤®ðQë¹ 1938gÀAzÀÄ C¢üªÉÃ±À£À £ÀqÉ¹vÀÄ. ¥ÉÇ°Ã¸ÀgÀÄ PÁAUÉæ¸ï
£ÁAiÀÄPÀgÀ£ÀÄß §A¢ü¹, £ÉgÉ¢zÀÝ ¸Á«gÁgÀÄ d£ÀgÀ£ÀÄß ZÀzÀÄj¸À®Ä ¯Án ¥ÀæºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄAqÀÄ ºÁj¹zÀgÀÄ EzÀjAzÁV 35 ªÀÄÄUÀÞ
d£À UÀÄAqÉÃnUÉ §¯ÉAiÀiÁzÀgÀÄ. CªÀgÀ d£ÀgÀÄ UÁAiÀÄUÉÆAqÀgÀÄ EzÉÃ “«zÀÄgÁ±ÀévÀÜ zÀÄgÀAvÀ WÀl£É”.
F zÀÄgÀAvÀ WÀl£ÉAiÀÄ ¸ÀÄ¢Þ w½zÀÄ ErÃ ¨sÁgÀvÀªÉÃ vÀ®ètUÉÆArvÀÄ. F WÀl£ÉAiÀÄ §UÉÎ ªÀgÀ¢ ¤ÃqÀ®Ä ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä
UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀÄ ªÀÄºÀzÉÃªÀ zÉÃ¸Á¬ÄAiÀÄªÀgÀ£ÀÄß PÀ¼ÄÀ »¹zÀgÀÄ D£ÀAvÀgÀ ¸ÀPÁðgÀ §zÀ°vÀgÀ£ÀÄß ©qÀÄUÀqÉ ªÀiÁrvÀÄ.
«zÁéA¸ÀgÉÆ§âgÀÄ F WÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ ºÉÃUÉ ¥Àw æ QæAiÉÄ ¤ÃrzÁÝgÉ. “«zÀÄgÁ±ÀévÀÜ WÀl£É¬ÄAzÁV PÁAUÉæÃ¸ï£À
E£ÉÆßAzÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è §gÀÄªÀ §gÀ§ºÀÄzÁVzÀÝ ±ÀQÛAiÀÄÄ C®àPÁ®zÀ¯ÉèÃ §A¢vÀÄ” JA¢zÁÝgÉ.
1939gÀ°è CgÀ¹ÃPÀgÉAiÀÄ°è PÁAUÉæ¸ï C¢üªÉÃ±À£À £ÀqÉ¹ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ°è dªÁ¨ÁÝj ¸ÀPÁðgÀ ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀAvÉ ¤tðAiÀÄ
CAVÃPÀj¸À¯Á¬ÄvÀÄ. MmÁÖgÉ 1938-39 gÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ°è ¸ÁévÀAvÀæöå ¸ÀAUÁæªÀÄ wÃªÀæUÉÆAqÀÄ d£ÀeÁUÀÈw
GAmÁ¬ÄvÀÄ.
Qémï EArAiÀiÁ ZÀ¼ÀÄªÀ½ CxÀªÁ ZÀ¯ÉÃ eÁªÉ ZÀ¼ÀÄªÀ½ (1942gÀ DUÀ¸ïÖ 8-9):
1942gÀ DUÀ¸ïÖ 8-9 gÀAzÀÄ £ÀqÉzÀ Qémï EArAiÀiÁ ZÀ¼ÀÄªÀ½ ¨sÁgÀvÀ ¸ÁévÀAvÀæå ZÀ¼ÀÄªÀ½ EwºÁ¸ÀzÀ°è MAzÀÄ ªÉÄÊ°UÀ®Äè
EzÀÄ UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀ £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ°è £ÀqÉzÀÄ PÉÆ£ÉAiÀÄ §ÈºÀvï d£ÁAzÉÆÃ®£ÀªÁVvÀÄÛ. PÀ£ÀßrUÀgÀ°è gÁµÁÖç©üªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß
§rzÉ©â¹vÀÄ.
98
1939gÀ°è ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ JgÀqÀ£ÉÃ ªÀÄºÁAiÀÄÄzÀÞ DgÀA¨sÀªÁzÁUÀ ©ænμï ¸ÀPÁðgÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ C£ÀÄªÀÄw ¥ÀqÉAiÀÄzÉ ¨sÁgÀvÀ
EAUÉèAr£À ¥ÀgÀªÁV AiÀÄÄzÀÞzÀ°è ¨sÁUÀªÀ»¹vÀÄ JAzÀÄ WÉÆÃ¶¹vÀÄ. EzÀ£ÀÄß ¥Àæw¨sÀn¹ PÁAUÉæ¸ï £ÁAiÀÄPÀgÀÄ ªÀÄAwæªÀÄAqÀ®UÀ½UÉ
gÁfÃ£ÁªÉÄ ¤Ãr ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄ PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¨sÀAUÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀgÀÄ. ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ ¸ÀºÀPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ
ªÀÄ£ÉÆÃªÉÇÃ°¸ÀÄªÀÀ GzÉÝÃ±À¢AzÀ ©ænμï ¸ÀPÁðgÀ 1942gÀ°è ¸Àgï.¸ÁÖ¥sÀqïð Qæ¥ïì£À CzsÀåPÀëvÉAiÀÄ°è MAzÀÄ DAiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß
PÀ¼ÀÄ»¹vÀÄ. F DAiÉÆÃUÀzÀ ¸ÀAzsÁ£À «¥sÀ®ªÁV UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀÄ Qémï EArAiÀiÁ ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ£ÀÄß DgÀA©ü¹zÀgÀÄ. F
ZÀ¼ÀÄªÀ½¬ÄAzÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ°è »AzÉAzÀÄ PÀAqÀgÉAiÀÄzÀμÀÄÖ d£ÀeÁUÀÈw ªÀÄÆrvÀÄ.
1942gÀ DUÀ¸ïÖ 8gÀAzÀÄ ¨ÉÆA¨Á¬Ä £ÀUÀgÀzÀ°è dgÀÄVzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÁAUÉæ¸ï C¢üªÉÃ±À£ÀzÀ°è Qémï EArAiÀiÁ JA§
¤tðAiÀÄ PÉÊUÉÆ¼Àî¯Á¬ÄvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀÄ F ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è “ªÀiÁqÀÄ E®èªÉÃ ªÀÄr” JA§ LwºÁ¹PÀ ºÉÃ½PÉAiÀÄ£ÀÄß
¤ÃrzÀgÀÄ. EzÀjAzÀ ©ænμï ¸ÀPÁðgÀ UÁA¢üÃf ªÀÄvÀÄÛ £ÁAiÀÄPÀgÀ£ÀÄß §A¢ü¹vÀÄ, F §AzsÀ£ÀzÀ ¸ÀÄ¢Ý¬ÄAzÀ PÁrÎaÑ£ÀAvÉ PÉÆæÃzsÀªÀÅ
zÉÃ±ÀzÀ J¯Áè ¨sÁUÀUÀ¼À°è ¸ÀAZÀj¹vÀÄ.
F PÉÆæÃzsÀzÀ Qr PÀ£ÁðlPÀPÀÆÌ ºÀ©âvÀÄÛ. ªÀÄÄA¨ÉÊ, PÀ£ÁðlPÀ, ºÉÊzÀgÁ¨Ázï-PÀ£ÁðlPÀ ºÁUÀÆ ºÀ¼É ____ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ
¥ÁæAvÀåzÀ°è ZÀ¼ÀÄªÀ½ £ÀqÉ¬ÄvÀÄ.
gÉÆaÑUÉzÀÝ PÀ£ÀßrUÀgÀÄ gÉÊ®Ä PÀA©UÀ¼À£ÀÄß PÀvÀÛj¹ ºÁQzÀgÀÄ. CAZÉ, vÀAw, mÉ°UÁæ¥sï, vÀAwUÀ¼À£ÀÄß £Á±À ¥Àr¹zÀgÀÄ.
¸ÁªÀðd¤PÀ D¹Û¥Á¹ÛUÀ¼À£ÀÄß £Á±À¥Àr¹zÀgÀÄ (oÁuÉUÀ¼ÀÄ, ¸ÀPÁðj PÀZÉÃjUÀ¼ÀÄ, ¸ÁªÀiÁfPÀ PÀlÖqÀ) ªÀÄÄA¨ÉÊ PÀ£ÁðlPÀzÀ°è 28
oÁuÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
¤¥ÁàtÂ CAa PÀZÉÃj ¸ÀÄlÄÖ §Æ¢AiÀiÁ¬ÄvÀÄ. ¨É¼ÀUÁ« f¯ÉèAiÀÄ°è ZÉ£Àß¥Àà ªÁ°ÃPÀgï, ªÁªÀÄ£À MAzÀÄ, ªÁºÀ£À MAzÀÄ
zsÁgÀªÁqÀ f¯ÉèAiÀÄ°è ªÉÄÊ¯ÁgÀ ªÀÄºÁzÉÃªÀ¥Àà, ±ÀAPÀgÀ PÀÄvÀÄðPÉÆÃn, GvÀÛgÀ PÀ£ÀßqÀ f¯ÉèAiÀÄ°è PÉ.eÉ CA¨Á° ©eÁ¥ÀÅgÀzÀ°è
gÁªÀÄZÀAzÀæ ¥Àæ¨sÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉeÉ eÉÆÃ², ªÉÄÊ¯ÁgÀ ªÀÄºÀzÉÃªÀ¥Àà, ©AzÀÄ ªÀiÁzsÀªÀ DZÁAiÀÄð ºÁUÀÆ EvÀgÀgÀÄ ¨sÀÆUÀvÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ
ªÀÄÄAzÁ¼ÀvÀéªÀ£ÀÄß ªÀ»¹zÀÝgÀÄ. CzÉÃ jÃwAiÀÄ°è ºÀ¼ÉÃ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ, ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ, ¨sÀzÁæªÀw, PÀqÀÆgÀÄ, ºÁ¸À£À
ªÀÄÄAvÁzÀ ¨sÁUÀUÀ½AzÀ GvÀÛªÀÄªÁzÀ ¨ÉA§® zÉÆgÉ¬ÄvÀÄ. JZï.£ÀgÀ¹AºÀAiÀÄå J¸ï.PÀjAiÀÄ¥Àà, J¸ï.¤d°AUÀ¥Àà §¼Áîj ¹zÀÝªÀÄä
ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀgÀÄ ¸ÀQæAiÀÄªÁV ¨sÁUÀªÀ»¹zÀÝgÀÄ. FUÀ PÉÆqÀUÀÄ, zÀQët PÀ£ÀßqÀ f¯Éè ªÀÄvÀÄÛ ºÉÊzÀgÁ¨Ázï PÀ£ÁðlPÀ ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ®Æè
ªÁå¥ÀPÀªÁzÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½ £ÀqÉ¬ÄvÀÄ.
1943gÀ K¦æ¯ï 1 gÀAzÀÄ ¤μÁ×ªÀAvÀ UÁA¢üÃfªÁ¢AiÀiÁVzÀÝ ªÉÄÊ¯ÁgÀ ªÀÄºÀzÉÃªÀ¥Àà zsÁgÀªÁqÀ f¯ÉèAiÀÄ ºÉÆ¸À jÃwAiÀÄ°è
ReÁ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ®Æn ªÀiÁqÀÄªÁUÀ UÀÄArUÉ ¨É¯ÉAiÀiÁzÀ£ÀÄ. gÁdåzÀ J¯Áè §A¢üSÁ£ÀUÀ¼ÀÄ ZÀ¼ÀÄªÀ½UÁgÀjAzÀ vÀÄA© ºÉÆÃVzÀÝªÀÅ
»ÃUÉ JgÀqÀÄ ªÀμÀðUÀ¼ÀªÀgÉUÉ £ÀqÉzÀ Qémï EArAiÀiÁ ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄÄ 1944gÀ DUÀ¸ïÖ£À°è ªÀÄÄPÁÛAiÀÄªÁ¬ÄvÀÄ.
F¸ÀÆgÀÄ zÀÄgÀAvÀ (1942)
1942gÀ Qémï EArAiÀiÁ ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è £ÀqÉzÀ “F¸ÀÆgÀÄ zÀÄgÀAvÀ” PÀ£ÁðlPÀzÀ ¸ÁévÀAvÀæå ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ
EwºÁ¸ÀzÀ°è £ÀqÉzÀ MAzÀÄ ªÉÄÊ°UÀ®Äè F WÀl£É ²æÃ¸ÁªÀiÁ£ÀågÀ ¸ÁévÀAvÀæå ¥ÉæÃªÀÄzÀ ¸ÀAPÉÃvÀªÁVvÀÄÛ.
F¸ÀÆgÀÄ ²ªÀªÉÆUÀÎ f¯ÉèAiÀÄ ²PÁj¥ÀÅgÀ vÁ®ÆQ£À MAzÀÄ ¥ÀÅlÖ UÁæªÀÄ F UÁæªÀÄ Qémï EArAiÀiÁ ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ
¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è gÁµÀÖçzÀ UÀªÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß ¸É¼É¬ÄvÀÄ UÁA¢üÃfAiÀÄ “ªÀiÁqÀÄ E®èªÉÃ ªÀÄr” JA§ PÀgÉUÉ MUÀlÄ ¸ÁévÀAvÀæöå ¥ÉÃæ ªÀÄ¢AzÀ
¸ÀÆàwðUÉÆAqÀÄ ErÃ UÁæªÀÄzÀ d£ÀvÉ MPÀÆÌgÀ°¤AzÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½UÉ zsÀÄªÀÄÄQvÀÄ.
1942gÀ ¸É¥ÉÖA§gï 28gÀAzÀÄ F¸ÀÆgÀÄ UÁæªÀÄzÀ d£ÀgÀÄ F¸ÀÆgÀÄ UÁæªÀÄªÀ£ÀÄß “¸ÀévÀAvÀæ UÁæªÀÄ” JAzÀÄ WÉÆÃ¶¹zÀgÀÄ.
Hj£À d£ÀgÉ®è UÁæªÀÄzÀ «ÃgÀ¨sÀzÀæ zÉÃªÁ®AiÀÄzÀ ºÀwÛgÀ ¸À¨sÉ ¸ÉÃj zÉÃªÁ®AiÀÄzÀ ªÉÄÃ¯É wæªÀtð zsÀédªÀ£ÀÄß Dj¹ £ÁªÀÅ ¸ÀévÀAvÀægÀÄ
©ÃdªÁj ¸ÀPÁðgÀzÀªÀgÀÄ HjUÉ §AzÀgÉ ¥ÀæªÉÃ±À«®è JA§ JZÀÑjPÉ ¸ÀÆZÀ£Á ¥sÀ®PÀªÀ£ÀÄß Hj£À ªÀÄÄA¨sÁUÀzÀ°è £ÉÃvÀÄ
ºÁPÀ¯ÁVvÀÄÛ.
F UÁæªÀÄzÀ d£ÀgÀÄ vÀªÀÄäzÉÃ DzÀ ¥Àæw ¸ÀPÁðgÀªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹PÉÆAqÀÄ. “dAiÀÄ” JA§ ºÀvÀÄÛ ªÀμÀðzÀ ¨Á®PÀ£À£ÀÄß
CªÀÄ¯ÁÝgÀ£À£ÁßV £ÉÃ«Ä¹, UÁæªÀÄzÀ ¥ÀmÉÃ® ªÀÄvÀÄÛ ±Á£ÀÄ¨sÉÆÃUÀjAzÀ ¸ÀPÁðj zÀ¥sÀÛgÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÀ¹zÀÄPÉÆAqÀÄ CªÀgÀ §mÉÖ PÀ½¹
CªÀªÀiÁ£À ªÀiÁrzÀgÀÄ. F J¯Áè PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß AiÀÄÄªÀPÀgÉÃ ¸Á¢ü¹zÀÄÝ «±ÉÃμÀªÁVzÉ. EzÀjAzÀ JZÉÑvÀÄÛPÉÆAqÀ ²PÁj¥ÀÅgÀ
vÁ®ÆèQ£À ¸À¨ï E£ï¸ÉàPÀÖgï ªÀÄvÀÄÛ ¸À¨ï E£ï¸ÉàPÀÖgï PÉAZÉÃUËqÀ ¥ÉÇ°Ã¸ï ¥ÀqÉAiÉÆA¢UÉ F¸ÀÆjUÉ zsÁ«¹ d£ÀgÀ ªÉÄÃ¯É
ªÀÄ£À§AzÀAvÉ UÀÄAqÀÄ ºÁj¹zÀgÀÄ. ¥ÉÇ°Ã¸ÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ UÁæªÀÄ¸ÀÜgÀ £ÀqÀÄªÉ WÀμÀðuÉAiÀÄÄAmÁV CªÀÄ¯ÁÝgï ZÉ£ÀßPÀÈμÀÚAiÀÄå ªÀÄvÀÄÛ ¸À¨ï
E£ï¸ÉàPÀÖgï PÉAZÉÃUËqÀ ºÀ¸ÀÄ£ÉÃVzÀgÀÄ.
F ¸ÀÄ¢ÝAiÀÄ£ÀÄß w½zÀ ²ªÀªÉÆUÀÎ f¯Áè¢üPÁj £ÀªÀ¤ÃvÀ £ÁAiÀÄÄØ «Ä°lj C¢üPÁjUÀ¼ÉÆA¢UÉ ºÉaÑ£À ¥ÉÇ°Ã¸ï
¥ÀqÉAiÉÆA¢UÉ F¸ÀÆgÀÄ UÁæªÀÄPÉÌ zsÁ«¹ PÉÊUÉ ¹QÌzÀªÀgÀ£ÀÄß avÀæ»A¸ÉUÉ M¼À¥Àr¸À¯Á¬ÄvÀÄ. d£ÀgÀ ªÀÄ£É ªÀÄoÀUÀ¼À£ÀÄß ®Æn
99
ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. d£ÀgÀÄ ¢üUÁâçAvÀgÁV ¢PÀÄÌ ¥Á¯ÁV NrzÀgÀÄ PÉÆ£ÉUÉ £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄzÀ°è «ZÁgÀuÉ £ÀqÉ¹ DgÉÆÃ¦UÀ½UÉ
ªÀÄgÀtzÀAqÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÁAiÀÄAUÉÆ½¹vÀÄ.
EzÉÃ LwºÁ¹PÀªÁzÀ “F¸ÀÆgÀÄ zÀÄgÀAvÀ” »ÃUÉ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¸ÁévÀAvÀæå ºÉÆÃgÁlzÀ°è F zÀÄgÀAvÀ agÀ¸ÀägÀtÂÃAiÀÄªÁVzÉ.
“K¸ÀÆgÀÄ PÉÆlÖgÀÄ F¸ÀÆgÀÄ ©qÀªÀÅ” JA§ WÉÆÃμÀuÉAiÉÆA¢UÉ F ¥ÀÅlÖ UÁæªÀÄ Qémï EArAiÀiÁ ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ PÁ®zÀ°è gÁµÀÖçzÀ
UÀªÀÄ£À ¸É¼É¬ÄvÀÄ.
100

Indian History

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Indian History

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

WÀlPÀ – 1

¨sÁgÀvÀ ¸ÀA¸ÀÌøwPÀ ¥ÀgÀA¥ÀgÉ

ºÀg¥Àà ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄºÉÃAeÉÆÃzÁgÁªï £ÁUÀjÃPÀvÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀÄ

• ªÉÄºÀAeÉÆÃzÁgÀ JAzÀgÉ ¹Azsï ¨sÁμÉAiÀÄ°è “¸ÀvÀÛªÀgÀ ¢§â” JAzÀxÀð.

¹AzsÀÆ £ÁUÀjÃPÀvÉ ¸ÀA¸ÀÌøw ªÉÊ¢PÀ ¸ÀA¸ÀÌøw

ªÀtð eÁw/eÁw ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ «PÁ¸À

zsÁ«ÄðPÀ ¹Üw – zsÁ«ÄðPÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½UÀ¼À GUÀªÀÄ

• §æºÀäUÀÄ¥ÀÛ£À - §æºÀä ¹zÁÞAwPÀ

ªÀÄºÁPÁªÀåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÅgÁtUÀ¼ÀÄ

F PÀÈwAiÀÄ£ÀÄß “¥ÀAZÀªÀÄªÉÃzÀ” ªÀÄvÀÄÛ “¥ÁæaÃ£À ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ «±ÀéPÉÆÃ±À”.

• ¸ÀªÀiÁdzÀ°è £ÉÊwPÀ - ¸ÁªÀiÁfPÀ fÃªÀ£ÀPÉÌ JqÉ ªÀiÁrPÉÆnÖvÀÄ.

gÁeÁåqÀ½vÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ UÀzÀåPÀÈwUÀ¼ÀÄ

EvÀgÀ ¸Á»vÀå PÀÈwUÀ¼ÁzÀ £ÁgÁAiÀÄt£À “»vÉÆÃ¥ÀzÉÃ±À”, ¸ÉÆÃªÀÄzÉÃªÀ£À “PÀzsÁ¸ÀjvÁìUÀgÀ” PÉëÃªÉÄÃAzÀæ£À “§ÈºÀvï

1. LwºÁ¹PÀ PÀÈwAiÀÄ°è ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀzÀÄÝ –

3. CgÉÃ©Pï ¸Á»vÀå - zÉºÀ° ¸ÀÄ¯ÁÛ£ÀgÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è Cw PÀrªÉÄ CgÉÃ©Pï ¸Á»vÀå gÀZÀ£ÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ

3. UÀÄºÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ – eÉÊ£À ªÀÄvÀÄÛ ¨ËzÀÞ ¸À£Áå¹UÀ¼À zsÁå£Á¸ÀQÛUÁV ¤ªÀiÁðtzÀAvÀªÀÅUÀ¼ÀÄ, zsÁ«ÄðPÀ GzÉÝÃ±ÀPÉÆÌÃ¸ÀÌgÀªÉÃ

«UÀæºÀUÀ¼À£ÀÄß £ÉÊdgÀÆ¥ÀzÀ°è CAzÀgÉ ¨ÁºÀå ¸ËAzÀAiÀÄðPÉÌ ºÉaÑ£À MvÀÄÛ ¤Ãr ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ.

MlÄÖ 85 zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ ¤ªÀiÁðtªÁVzÀÄÝ, PÉÃªÀ® 23 zÉÃªÁ®AiÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀÄ¹ÜwAiÀÄ°è G½¢zÉ.

dºÀAVÃgÀ£À PÁ®zÀ ¸ÁägÀPÀUÀ¼ÀÄ – 1605-1628

PÉA¥ÀÄ PÉÆÃmÉ – PÉA¥ÀÄ CgÀ¼ÀÄ «Ä²ævÀ PÀ®ÄèUÀ½ªÀÄzÀ ¤«ÄðvÀªÁVzÉ.

»AzÀÆ¸ÁÛ¤ ¸ÀAVÃvÀ PÀ£ÁðlPÀ ¸ÀAVÃvÀ

»AzÀÆ¸ÁÛ¤ ¸ÀAVÃvÀPÉÌ ªÉÆUÀ®gÀ PÉÆqÀÄUÉ vÀÄ¸ÀÄ ºÉZÉÑ J¤ß¸ÀÄªÀµÀÄÖ EzÉ.

gÀ«ÃAzÀæ£ÁxÀ mÁUÉÆÃgÀgÀÄ vÀªÀÄä ±ÁAw¤PÉÃvÀ£À£ÀÄß EzÀ£ÀÄß C¥ÁgÀªÁV ¥ÉÆÃæ vÁì»¹zÀgÀÄ.

¨sÁgÀvÀzÀ eÁ£À¥ÀzÀ PÀ¯ÉUÀ¼ÀÄ

1. ¥Àl avÀæPÀ¯É – Nj¸ÁìzÀ°è PÀAqÀÄ§gÀÄªÀ avÀæPÀ¯É §mÉÖAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ªÀÄÆr§gÀÄªÀ avÀæPÀ¯É

¨sÁgÀvÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR eÁ£À¥ÀzÀ VÃvÉUÀ¼ÀÄ

1. CgÀÄuÁZÀ® ¥ÀæzÉÃ±À – d.f-¯Á, ¨Á¬Äð

¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉÃAzÀæ KμÁå

»AzÀÆ zsÀªÀÄðzÀ ªÀÄvÁZÀ£ÉUÀ¼ÀÄ DZÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤Ãw ±Á¸ÀÛçUÀ¼ÀÄ

1. ºÀ¼ÉAiÀÄ MqÀA§rPÉ – AiÀÄºÀÆ¢UÀ½UÀÆ EzÀÄ ¥À«vÀæ UÀæAxÀ

E¸ÁèA zsÀªÀÄðzÀ DzsÁgÀ ¸ÀÛA¨sÀUÀ¼ÀÄ –

1. Fzï-G¯ï-¦üÃvÀgï – gÉÆÃeÁ/G¥ÀªÁ¸ÀzÀ ¢£ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄVzÀ ªÉÄÃ¯É DZÀj¸ÀÄªÀ ºÀ§â.

SÁ¯ÁìzÀ ¤Ãw ¸ÀA»vÉUÀ¼ÀÄ

¥ÀjªÀvÀð£ÉAiÀÄvÀÛ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀªÀiÁd: aAvÀ£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ, DzsÀÄ¤PÀ ¨sÁgÀvÀzÀ EwºÁ¸À-19£ÉÃ

I. ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ zsÁ«ÄðPÀ zÉÆÃµÀUÀ¼À ¤ªÀÄÆð®£É

ºÉtÄÚ ²±ÀÄ ºÀvÉå

A) ºÉtÄÚ ²±ÀÄ ºÀvÉå

D) ¨Á®å «ªÁºÀ ¤µÉÃzsÀ

F) C¸Ààø±ÀåvÉ «gÀÄzÀÞ eÁUÀÈw – [Article– 17] C¸Ààø±ÀåvÉ ¤µÉÃzsÀ.

II. J®èjUÁV ªÉÃzÀUÀ¼ÀÄ – eÁvÁåwÃvÀ ¸ÀªÀiÁd

III. DzÀ±Àð ¸ÉÃªÉ [Ideal Service]

IV. ±ÉÆÃ¶vÀ ªÀUÀðzÀªÀgÀ «ªÉÆÃZÀ£É

2) ²æÃ £ÁgÁAiÀÄt UÀÄgÀÄUÀ¼À ¥ÁvÀæ [1856 – 1928]

GzÉÝÃ±ÀUÀ¼ÀÄ eÁw gÀ»vÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ ¸ÁÜ¥À£É

VII. »AzÀÄvÀé ªÀÄvÀÄÛ zÉÃ±À¨sÀQÛ

VIII. zÁæ«qÀ ZÀ¼ÀÄªÀ½

»A¢-¨sÁµÁ «gÉÆÃ¢ü ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀiÁV – 1937

IX. zÀ°vÀgÀ «ªÉÆÃZÀ£ÉUÁV ºÉÆÃgÁl & CªÀgÀ ¸À§°ÃPÀgÀt

zÀ°vÀgÀ ¸À§°ÃPÀgÀtzÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ

ªÁåSÉå : ªÀåQÛAiÀÄ EZÉÒAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀªÀiÁdzÀ EZÉÒUÁV M¦à¸ÀÄªÀÅzÉÃ ¸ÀªÀiÁdªÁzÀ” – dAiÀÄ¥ÀæPÁ±À £ÁgÁAiÀÄt.

 1936 gÀ PÁAUÉæ¸ï C¢üªÉÃ±À£ÀzÀ°è ¸ÀªÀiÁdªÁ¢ PÁAUÉ¸

¸ÀA¥ÀÆtð PÁæAwAiÀÄ ªÀÄÆ® aAvÀ£ÉUÀ¼ÀÄ

 UÁA¢üÃfAiÀÄªÀgÀÄ ºÉÃ¼ÀÄªÀAvÉ ¥ÀAZÁAiÀÄvï gÁeï CxÀªÁ UÁæªÀÄ ¸ÀéÀgÁeï ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀézÀ ¥Àæw¤¢üAiÀiÁVzÉ.

UÁæªÀÄ «zsÁAiÀÄPÀ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ

¨sÀÆ-zÁ£À ZÀ¼ÀÄªÀ½ (1951-60)

PÀ£ÀßqÀ ¨sÁµÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸Á»vÀå

PÀ£ÀßqÀ ¨sÁµÉAiÀÄ CªÀ¸ÁÜAvÀgÀUÀ¼ÀÄ 3 jÃwAiÀÄ°èzÉ.

1. ºÀ¼ÉUÀ£ÀßqÀ – Qæ.±À 450 – 1200

Qæ.±À DgÀA¨sÀzÀ°è PÀ£ÀßqÀªÀ£ÀÄß CAzÀgÉ ºÀ¼ÉUÀ£ÀßqÀªÀ£ÀÄß “§£ÀªÁ¹AiÀÄ ¨sÁµÉ”JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁVzÉ.

gÁdå ªÀÄvÀÄÛ f¯Áè UÉeÉnAiÀÄgÀUÀ¼ÀÄ

ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ UÉeÉnAiÀÄgï : EzÀÄ zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÆzÀ® UÉeÉnAiÀÄgï

ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ UÉeÉnAiÀÄgï£À°è ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ ¨sÁUÀzÀ

GzÁ:- ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ PÀ«ÄµÀ£ÀgÀ PÁ®zÀ°è DqÀ½vÀ.