JU SREDNJOŠKOLSKI CENTAR

„JOVAN DUČIĆ“
KNEŽEVO

MATURSKI RAD
EVROPSKA UNIJA

UČENIK: MENTOR:
STEFAN FILIPOVIĆ JELENKO VUKOVIĆ
BANKARSKI TEHNIČAR

KNEŽEVO, maj 2024. godina

EVROPSKA UNIJA
SADRŽAJ

1. UVOD.....................................................................................................................................2

2. UGOVOR O PRIDRUŽIVANJU...........................................................................................3

3. EVROPSKE INSTITUCIJE...................................................................................................4

3.1. EVROPSKI PARLAMENT.....................................................................................4

3.2. EVROPSKI SAVJET...............................................................................................4

3.3. EVROPSKA KOMISIJA.........................................................................................5

3.4. SUD SLUŠALACA.................................................................................................5

3.5. EVROPSKA CENTRALNA BANKA....................................................................5

3.6. EKONOMSKI I SOCIJALNI KOMITET...............................................................5

3.7. KOMITET REGIONA.............................................................................................5

3.8. EVROPSKA INVESTICIONA BANKA................................................................6

3.9. EVROPSKI OMBUDSMAN...................................................................................6

4. POČETAK SARADNJE.........................................................................................................7

5. RAZVOJ EVROPSKE UNIJE...............................................................................................9

6. ZASTAVA EVROPSKE UNIJE..........................................................................................11

6.1. EVOPSKI AKT......................................................................................................11

7. USTAV EVROPSKE UNIJE...............................................................................................13

8. ZAKLJUČAK.......................................................................................................................15

9. LITERATURA.....................................................................................................................16

1
1. UVOD

Istorija Evropske unije predstavlja vremenski period koji počinje 1952.

godine osnivanjem prve velike evropske nadnacionalne ekonomske zajednice —
Evropske zajednice za ugalj i čelik. U Evropi su 1958. osnovane još dvije
nadnacionalne zajednice — Evropska ekonomska zajednica i Evropska
zajednica za atomsku energiju, koje su se 1967. zajedno sa Evropskom
zajednicom za ugalj i čelik ujedinile u Evropske zajednice. Godine 1993.
Evropska ekonomska zajednica je, postavši jedan od tri stuba Evropske unije,
ušla u njen sastav kao Evropska zajednica, a deset godina kasnije, istekom
Ugovora iz Pariza, i funkcije Evropske zajednice za ugalj i čelik su postale dio
nadležnosti Evropske zajednice, a samim tim i EU. Evropska zajednica za
atomsku energiju je nastavila da postoji kao samostalna nadnacionalna
organizacija. Od svog nastanka, pa do današnjih dana, Evropska unija je rasla i
razvijala se. Ono što je počelo kao šestočlana organizacija za slobodnu trgovinu
industrijskim sirovinama, razvilo se u jedinstvenu uniju unutar čijih 27 država
članica je omogućeno slobodno kretanje ljudi, roba, usluga i kapitala. Većina
njenih građana se služi zajedničkom valutom, a članice ostvaruju jako blisku
saradnju u pravnim, policijskim, odbrambenim i vanjskopolitičkim pitanjima.
Od zajednice koja je izgradila Evropu iz pepela nakon Drugog svjetskog rata,
prerasla je u uniju sa preko 494 miliona stanovnika, sa najvišim bruto
društvenim proizvodom na svijetu.

2
2. UGOVOR O PRIDRUŽIVANJU

Zajednička odlika svih sadašnjih zemalja kandidata jeste da je riječ o

državama sa kojima je EU zaključila sporazume o pridruživanju koji će utvrditi
međusobna prava i obaveze, zajedničke akcije i posebne procedure. Osnovni cilj
sporazuma je stvaranje zone slobodne trgovine između unije i ovih zemalja na
bazi reciprociteta, ali asimetrično i postupno. Riječ je o ekonomskom,
socijalnom, političkom i kuturnom približavanju koji obuhvata oblasti kao što su
politička saradnja, pogodne trgovinske odnose, ekonomske aktivnosti i kulturnu
saradnju, uz neophodnu harmonizaciju nacionalnih prava pridruženih država sa
komunitarnim pravom (posebno oblasti vezane za unutrašnje tržište). Evropskim
sporazumima se pridruženim zemljama omogućavaju trgovinski ustupci i
beneficije koje inače imaju samo članice EU, predviđa se slobodna trgovina
industrijskim proizvodima (osim za poljoprivradne proizvode, čelik i tekstil),
slobodno kretanje usluga kapitala i ljudi, ukidanje carina i svih kvantitativnih
ograničenja. Unija je kreirala i novu generaciju sporazuma o pridruživanju koji
su dobili naziv Sporazumi o stabilizaciji i pridruživanju. Njihova osnova i ciljevi
su isti kao i kod evropskih sporazuma, ali se razlikuju u osnovnom cilju -
stabilizovanje regiona kroz ekonomske i političke reforme. Stabilizacija se
ostvaruje preko bezbJedonosnog stabilizovanja (uključivanje u program NATO-
a partnerstvo za mir) i subregionalne saradnje čije uspješno ostvarivanje
predstavlja test za članstvo u EU.

3
3. EVROPSKE INSTITUCIJE

EU je napravljena na institucionalnom sistemu koji je jedinstven u svijetu.

Zemlje članice imaju nezavisnost za određena pitanja u nezavisnim institucijama
koje predstavljaju interese unije kao cjeline, same zemlje članice i njihove
građane. Komisija tradicionalno podupire interese unije kao cjeline, dok je svaka
nacionalna vlada predstavljena u savjetu, a Evropski Parlament direktno biraju
građani. Demoktratija i vladavina zakona su zbog toga temelj te strukture. Ovaj
institucionalni “trougao” je ogradjen dvijema institucijama: Sud Pravde i Sud
Slušalaca. Ostalih pet tijela čine sistem potpun.

3.1. EVROPSKI PARLAMENT

Biran svakih 5 godina direktnim glasanjem, evropski parlament je odraz

demokratske volje unijinih 374 miliona građana. Zajedno sa evropskim
političkim grupacijama, predstavljene su najvažnije politicke partije zemalja
članica. On ima 3 osnovne funkcije:

1. Dijeli sa savjetom moć ozakonjenja tj. usvaja evropske zakone,

2. Zajedno sa savjetom rukovodi budžetom-utiče na troškove EU i

3. Ima demokratski nadzor nad komisijom

3.2. EVROPSKI SAVJET

Evropski Savjet je glavno tijelo za donošenje odluka u EU. Savjet se

sastaje u različitom sastavu: inostrani poslovi, finansije, obrazovanje,
telekomunikacije, on ima izvjestan broj obaveza:

1. On je zakonodavno tijelo unije i praktikuje zakonodavnu moć zajedno

sa evropskim Parlamentom,

2. Koordinira ekonomskim smjerovima zemalja članica,

3. Zaključuje međnarodne dogovore u ime EU,

4. Rukovodi budžetom sa parlamentom,

5. Donosi odluke za zajedničku međunarodnuu i bezbjednosnu politiku i

6. Koordinira aktivnostima članica.

4
3.3. EVROPSKA KOMISIJA

Evropska komisija drži i podupire opšti interes unije. Upravitelj i članovi

komisije se biraju od strane zemalja članica pošto su prethodno odobreni od
strane evropskog parlamenta. Komisija je upraviteljska snaga unijinog
institucionalnog sistema:

1. Ima pravo da daje nacrte zakona, a potom ih predstavi parlamentu i

savjetu,

2. Kao izvršno tijelo, odgovorna je za implementiranje evropskog

zakonodavstva, budžet i programe usvojene od strane parlamenta i savjeta,

3. Ponaša se kao čuvar postupaka i zajedno sa sudom pravde uvjerava se

da se zakon zajednice pravilno primenjuje i

4. Predstavlja uniju na međunarodnoj sceni i pregovara uglavnom na polju

međunarodne razmjene i saradnje.

3.4. SUD SLUŠALACA

Sud Slušalaca provjerava da li su porezi unije prikupljeni i svi njeni

troškovi utrošeni po zakonu i da li je finansijski menadžment EU uredu.

3.5. EVROPSKA CENTRALNA BANKA

Evropska Centralna banka uokviruje i implementira evropsku monetarnu

politiku, upravlja operacijama međunarodne razmjene i omogućava gladak rad
platnih sistema.

3.6. EKONOMSKI I SOCIJALNI KOMITET

Ekonomski i socijalni komitet zastupa stavove i interese civilnog društva

u Komisiji, Savjetu i evropskom parlamentu. Komitet mora biti konsultovan po
pitanjima ekonomske i socijalne politike i može davati mišljenja na samostalnu
inicijativu o drugim pitanjima.

3.7. KOMITET REGIONA

Komitet Regiona vodi računa da se poštuje regionalni i lokalni identitet,

mora se konsultovati po pitanjima regionalne politike i obrazovanja. Sastavljen
je od predstavnika regionalnih i loklanih vlasti.

5
3.8. EVROPSKA INVESTICIONA BANKA

Evropska investiciona banka je finansijska institucija EU. Finansira

investicione projekte koji doprinose balansiranom razvoju unije.

3.9. EVROPSKI OMBUDSMAN

Evropski Ombudsman svi pojedinci ili entiteti koji žive u uniji mu se

mogu žaliti ukoliko smatraju da su podređeni aktom “maladministracije” od
strane institucije EU ili nekog njenog tijela.

6
4. POČETAK SARADNJE

Po završetku Drugog svjetskog rata, stvaranje nadnacionalne organizacije

bilo je potrebno iz političkih i ekonomskih razloga, pa se sve češće moglo čuti
mišljenje da je njeno stvaranje jedini način da se spriječe dalji ratovi između
evropskih naroda. Privreda „starog kontinenta“ je u ratu pretrpjela velike
gubitke — proizvodnja je skoro stala i životni standard ljudi je znatno opao.
Veliki broj političara je vjerovao da se privreda može obnoviti samo stvaranjem
zajedničkog tržišta, koje bi podstaklo veću konkurenciju, usljed čega bi došlo do
rasta produktivnosti rada i životnog standarda.

Britanski premijer Winston Churchill je 19. septembra 1946. na

Univerzitetu u Cirihu održao govor koji po mnogima predstavlja prvi
poslijeratni korak napravljen ka evropskoj integraciji. On je tom prilikom rekao:
„Danas želim da vam govorim o evropskoj tragediji. Postoji jedan lijek koji bi
mogao, ako bi bio usvojen globalno i spontano od strane velike većine ljudi u
mnogim državama, poput čuda da potpuno promijeni situaciju i da cijelu
Evropu, ili njen veći dio, učini slobodnom i srećnom kao što je danas
Švajcarska. To je obnova evropske porodice, ili onolikog njenog dijela koliki
možemo obnoviti, i obezbjeđivanje strukture koja bi joj omogućila da živi u
miru, sigurnosti i slobodi. Moramo da napravimo neku vrstu Sjedinjenih
Evropskih Država. Prvi korak u obnovi evropske porodice mora biti partnerstvo
Francuske i Njemačke.“ Zahvaljujući Churchillovom govoru, u Hagu je 1948.
održana konferencija na kojoj su prisustvovali brojni političari i predstavnici
vlada, ali i predstavnici raznih građanskih udruženja. Cilj konferencije bilo je
osnivanje Vijeća Evrope, a na njenom kraju je donijet Statut Vijeća Evrope.
Statut je 5. maja 1949. u Londonu potpisalo 10 evropskih zemalja — Belgija,
Danska, Francuska, Irska, Italija, Luksemburg, Holandija, Norveška, Švedska i
Ujedinjeno Kraljevstvo. Ovim događajem, koji je poznatiji kao Londonski
sporazum, osnovano je Vijeće Evrope. Iako je u samom početku Vijeće
pokušalo da utiče na produbljivanje političke saradnje između zemalja članica,
njegova osnovna funkcija svodila se na jačanje demokratije i poštovanja ljudskih
prava u njima.

Mnogi Evropljani su smatrali da se zapadnonjemačka privreda prebrzo

oporavljala od posljedica rata i da se na neki način mora kontrolisati. Kako bi
ispunio volju naroda, francuski ministar spoljnih poslova Robert Schuman je na
osnovu plana svog sunarodnika, ekonomiste Jean Monneta, predložio
ujedinjenje francuske i zapadnonjemačke industrije uglja i čelika, i pozvao je i
druge zemlje da se pridruže. Schumanova deklaracija (takođe nazivana i
Schumanovim planom) je predstavljena 9. maja 1950, i počeli su pregovori o

7
osnivanju Evropske zajednice za ugalj i čelik, koji su uspješno završeni. Na
osnovu Schumanove deklaracije izrađen je Pariški ugovor, kako je Ugovor o
Evropskoj zajednici za ugalj i čelik nazivan u javnosti. Predstavljen je 18. aprila
1951, i njegovim stupanjem na snagu 24. jula sljedeće godine, i to na vremenski
period od 50 godina, došlo je do ujedinjenja industrija uglja i čelika šest
zapadnoevropskih zemalja — Francuske, Zapadne Njemačke, Italije, Belgije,
Holandije i Luksemburga. Sve carine u trgovini željezom, ugljem i čelikom su
ukinute, uvedena je zajednička tarifa prema zemljama van EZUČ, a počela je da
se sprovodi i stroža kontrola proizvodnje i prodaje ovih sirovina. Kao
rukovodeće tijelo EZUČ osnovana je Visoka vlast, za čijeg je prvog predsednika
izabran Jean Monnet, idejni tvorac EZUČ, a za privremeno sjedište je izabran
Luksemburg. Zajednička skupština, koja je imala samo savjetodavnu ulogu,
osnovana je 10. septembra iste godine i za njenog predsjednika je izabran
belgijski ministar vanjskih poslova Paul Henri Spaak. Takođe, osnovano je i
Vijeće ministara, čiji je cilj bio zaštita interesa zemalja članica. Sud pravde
Evropske unije je četvrta institucija osnovana Pariškim ugovorom, i to sa ciljem
da rješava nesporazume koji bi mogli nastati unutar Zajednice.

8
5. RAZVOJ EVROPSKE UNIJE

Proširenje Evropskih zajednica se prvi put zvanično pominje u Rimskim

ugovorima, kada je odlučeno da samo evropska država može ući u sastav EEZ i
da oko njenog prijema mora postojati konsenzus zemalja članica. Takođe,
država i njene institucije se moraju pridržavati demokratskih principa i moraju
prihvatiti osnovne ciljeve kojima EEZ teži, kao i sve zakone koje su unutar nje
doneseni. Prvi pokušaj proširenja EEZ dogodio se 1961, kada je Ujedinjeno
Kraljevstvo, uvidjevši koliki su ekonomski napredak doživele zemlje članice,
počelo pregovore o prijemu. Međutim, predsjednik Francuske Šarl de Gol je
1963, uloživši veto, blokirao proces pregovora, a kao glavni razlog svog
postupka, koji je ponovio 1967. kada je Ujedinjeno Kraljevstvo ponovo
podnijelo prijavu, naveo je bliske odnose Ujedinjenog Kraljevstva i Sjedinjenih
Američkih Država. Pošto je 1969. De Gol podnio ostavku na mjesto
predsjednika, Ujedinjeno Kraljevstvo je opet podnijelo prijavu za članstvo, a isto
su učinile i Irska, Danska i Norveška. Ujedinjeno Kraljevstvo, Irska i Danska su
1. januara 1973. postale punopravne članice, a građani Norveške su na
referendumu odlučili da žele da ostanu van EZ.

Preteča evropskog parlamentarizma, Zajednička skupština Evropske

zajednice za ugalj i čelik je Ugovorom o spajanju pretvorena u Evropski
parlament. Njegovi članovi su sve do 1979. birani iz redova parlamentaraca
država članica EZ, koje su ovaj izbor vršile koristeći različite sisteme —
proporcionalni, većinski, ili pak njihovu kombinaciju. Prvi direktni izbori za
članove Evropskog parlamenta su održani od 7. do 10. juna 1979. i na njima su
po prvi put pravo glasa imali svi punoljetni građani Evropskih zajednica.
Evropski parlament je poslije izbora, koje je obilježila mala izlaznost birača
(svega 40%), imao 410 članova i za njegovog predsjednika je izabrana francuska
političarka i advokat Simone Veil.

Iako su već ostvarile određene ekonomske veze sa Evropskim

zajednicama, Grčka, Španija i Portugal nisu mogli postati njeni članovi. Razlog
za to bili su vojni režimi koji su se nalazili na vlasti u ovim južnoevropskim
državama. Tokom 1974. i 1975. dolazi do svrgavanja vojnih režima u Portugalu,
odnosno Grčkoj i Španiji, što im omogućava da podnesu prijave za članstvo u
EZ. Prijavu prva podnosi Grčka 1975. i pošto je na zahtjev Njemačke i
Francuske proces prijema ubrzan, 1. januara 1981. ona postaje deseta članica
EZ. Grenland, nekadašnja danska kolonija, a tadašnja administrativna jedinica
ove sjevernoevropske države je 1985. zbog neslaganja u ribarskoj politici
napustio EZ. Španija i Portugal su prijave za članstvo podnijele 1977. i poslije
dugih i teških pregovora, 12. juna 1985. u Madridu, odnosno Lisabonu potpisani

9
su sporazumi o prijemu. Ove dvije pirinejske zemlje su se 1. januara 1986.
pridružile EZ, čime je broj njihovih članica porastao na 12.

Na sjednici Evropskog vijeća u Briselu 16. i 17. juna 2005. godine,

odlučeno je da će u narednom periodu proces reformisanja Evropske unije biti
zamrznut, kako bi se, kroz konsultacije sa njenim građanima, uvidjeli razlozi
zbog kojih su građani dvije zemlje članice odbacili prijedlog Ustava EU. Na
ceremoniji proslave 50. godišnjice potpisivanja Rimskih ugovora, koja je
održana 25. marta 2007. godine u Berlinu, sve članice EU su usvojile pravno
neobavezujuću Berlinsku deklaraciju, prema kojoj novi, reformski ugovor EU
mora biti usvojen prije izbora za poslanike Evropskog parlamenta 2009. godine.
Iste godine, na sjednici Evropskog vijeća koja je održana 21. i 22. juna u
Briselu, postignut je dogovor o sazivanju međuvladine konferencije na kojoj bi
bio usaglašen tekst novog ugovora. Pošto je Evropsko vijeće na neformalnoj
sjednici u Lisabonu 18. i 19. oktobra 2007. potvrdio tekst novog ugovora, koji je
usaglašen na međuvladinoj konferenciji, države članice su 23. decembra iste
godine usvojile Ugovor iz Lisabona. Za razliku od Ugovora o Ustavu Evropske
unije koji je predviđao zamjenu svih prethodnih ugovora EU njenim ustavom,
Ugovor iz Lisabona je, kao i svaki prethodni ugovor donijet u EU, samo
izmijenio svoje prethodnike. Način donošenja odluka putem sistema
kvalifikovane većine koji je predložen Ustavom EU je zadržan, ali je, na zahtjev
Poljske, njegovo stupanje na snagu odloženo do 2014. godine.

10
6. ZASTAVA EVROPSKE UNIJE

Vijeće Evrope je 1955. zastavu sa 12 zlatnih zvijezda, koje su u krugu

poredane na plavoj podlozi, izabrao za svoj zvanični simbol. Vijeće Evrope je
1983. predložilo Evropskom parlamentu da pomenutu zastavu usvoji kao svoju
zvaničnu i Evropski parlament je to i učinio. Šefovi država i vlade zemalja
članica Evropskih zajednica 1985. su prihvatili ovaj simbol i 1. januara 1986.
sve institucije EZ su počele da ga koriste.

6.1. EVOPSKI AKT

Predsjednik Evropske komisije, Jacques Delors je u junu 1985. godine

predstavio dokument koji je predviđao učvršćivanje zajedničkog tržišta unutar
Evropskih zajednica. Iste godine, Delorsova komisija donijela je dokument koji
predviđa prve velike dopune i izmjene Ugovora o spajanju — Jedinstveni
evropski akt. Najveći broj odredbi ovog dokumenta odnosio se na institucione i
ekonomske reforme EZ i pregovori o njegovom konačnom tekstu su ubrzo
otpočeli. Po završetku pregovora, u decembru 1985. godine ministri vanjskih
poslova 10 zemalja članica EZ usaglasili su se oko sadržaja JEA, dok su Danska
i Italija morale da preispitaju da li njihovi ustavi dozvoljavaju potpisivanje
ovakvog sporazuma. Danski parlament nije bio saglasan sa JEA, pa je njena
vlada raspisala referendum. Belgija, Zapadna Njemačka, Francuska, Irska,
Luksemburg, Holandija, Portugal, Španija i Ujedinjeno Kraljevstvo su 17.
februara 1986. potpisali JEA, dok su ga Italija, Grčka i Danska potpisale 27.
februara iste godine, nakon njegovog potvrđivanja na referendumu u Danskoj.

Pošto je tokom 1986. i 1987. godine prošao potvrđivanje u parlamentima

zemalja potpisnica, JEA je 1. jula 1987. godine stupio na snagu. Reforme koje je
Jedinstveni evropski akt predviđao imale su veliki uticaj na Vijeće Evropske
unije i Evropski parlament, čija su ovlaštenja značajno povećana. Korišćenje
prava veta je pretrpjelo određene sankcije, što je umanjilo mogućnost blokiranja
daljeg procesa integracije od strane neke zemlje članice. Predviđeno je stvaranje
zajedničkog tržišta koje bi omogućilo slobodno kretanje ljudi, roba, usluga i
kapitala, a kao rok za to određena je 1992. godina.

Put ka stvaranju monetarnog jedinstva utrla je odredba JEA koja je uvela

određene mjere za kontrolisanje monetarne politike zemalja članica. Kako bi se
većim ulaganjima, između različitih zemalja i regija Evropskih zajednica
postigla veća jednakost u ekonomskom i socijalnom pogledu, njihove 3
najznačajnije finansijske organizacije — Evropski socijalni fond (osnovan
1960), Evropski fond za upravljanje i garancije u poljoprivredi (osnovan 1962) i
Evropski fond za regionalni razvoj (osnovan 1975), pretrpjele su određene

11
reforme, a obezbijeđen je i veći priliv novčanih sredstava u njih. Takođe, JEA je
pokrenuo povezivanje zemalja članica EZ u oblastima socijalne zaštite,
istraživanja, razvoja tehnologije i zaštite životne sredine.

Iako je još 1959. ostvarila prve ekonomske veze sa Evropskom

ekonomskom zajednicom, Turska je zvaničnu prijavu za članstvo u Evropskim
zajednicama podnijela tek 1987. godine. Evropska komisija je dvije godine
kasnije prihvatila prijavu ove azijsko-evropske države, ukazavši pritom na to da
je političko i ekonomsko stanje u zemlji nezadovoljavajuće, kao i da se grčko-
turski odnosi, koji zbog turske okupacije Kipra nisu na zavidnom nivou, moraju
poboljšati. Iste godine, prijavu za članstvu je podnio i Maroko, ali je prijava ove
sjevernoafričke države odbijena sa obrazloženjem da samo evropske države
mogu postati članice EZ. Sovjetski uticaj u zemljama članicama Varšavskog
pakta zvanično prestaje 1988. godine, donošenjem takozvane Sinatrine doktrine.
Poslije više od 40 godina, 3. oktobra 1990. godine Njemačka se ujedinjuje i njen
istočni dio postaje dio Evropske zajednice. Pad Berlinskog zida i raskidanje
Varšavskog pakta, otvorio je vrata saradnji sa istočnoevropskim zemljama i
daljem širenju Evropskih zajednica.

12
7. USTAV EVROPSKE UNIJE

Nakon stupanja na snagu Ugovora iz Nice, iskazala se potreba građana

Evropske unije za pojednostavljenjem njene veoma složene strukture zakona,
koju je sačinjavalo 8 ugovora i preko 50 protokola i aneksa. „Deklaracija o
budućnosti Evropske unije“, koja je pripojena Ugovoru iz Nice, otvorila je
mogućnost konsolidovanja svih ovih dokumenata unutar jednog — Ustava EU.

Još na sjednici Evropskog vijeća u Lakenu, u decembru 2001. godine,

donijeta je odluka o sazivanju javne konvencije država članica EU na kojoj bi
prisustvovali predstavnici tih država, njihovih nacionalnih parlamenata,
Evropskog parlamenta i Evropske komisije. Kao plod ove konvencije koja je
trajala od februara 2002. do jula 2003. godine, nastao je nacrt Ustava EU, čiji je
glavni cilj bio da izvrši njenu dubinsku reformu kako bi je približio njenim
građanima. Ovaj nacrt je poslužio kao osnova u pregovorima koji su vođeni u
okviru međuvladine konferencije od oktobra 2003. do jula 2004. godine, kada je
usaglašen konačan tekst Ugovora o Ustavu EU.

Novi ustav je trebao da zamijeni sve sporazume potpisane u proteklih 50

godina, osim sporazuma o Euroatomu. Sadržaj novog ugovora je bio podijeljen
u 4 jednake cjeline. Prva se odnosila na osnovne principe i ciljeve Evropske
unije, dok je druga obuhvatala Poglavlje osnovnih prava EU. Treća cjelina se
odnosila na politike EU i na njeno funkcionisanje uopšte. Način stupanja na
snagu Ustava, načini njegovog mijenjanja i objava prestanka važenja svih
prethodnih ugovora su smješteni u četvrtu cjelinu ugovora. Stubovna struktura
EU bi prestala da postoji i EU bi postala jedinstvena pravna cjelina.

Po prvi put, predložena je klauzula o dobrovoljnom povlačenju, kojom bi

svakoj državi članici bilo omogućeno dobrovoljno napuštanje EU. Zadaci
evropskog komesara za vanjske odnose i evropsku susjedsku politiku, kao i
zadaci visokog predstavnika za vanjsku politiku i sigurnost su povereni ministru
vanjskih poslova EU, čija bi funkcija bila uvedena usvajanjem Ugovora o
Ustavu.

Pored povećanja broja oblasti koje podliježu glasanju kvalifikovane

većine, preložena je i izmjena ovog sistema, prema kojoj bi, kako bi određeni
prijedlog bio usvojen, za njega moralo da glasa 55% država članica, čija
populacija čini najmanje 65 % ukupnog broja stanovnika EU. U okviru
zajedničke odbrambene politike, bila bi znatno povećana uloga Evropske
odbrambene agencije, a predloženo je i usvajanje zajedničke politike o azilu,
imigraciji i kontroli vanjskih granica EU. Razvojem Europola i Eurojusta

13
(osnovan 2002), bila bi stvorena mogućnost za otvaranje kancelarije evropskog
javnog tužioca.

Ugovor o Ustavu Evropske unije je, kako bi Ustav stupio na snagu,

morala potvrditi svaka zemlja članica EU, ili u nacionalnim parlamentima ili na
referendumima. Na referendumima u Francuskoj i Holandiji, 54,68%, odnosno
61,54% glasača je glasalo protiv potvrđivanja ovog ugovora, što je dovelo do
prinudnog zamrzavanja procesa donošenja Ustava EU.

14
8. ZAKLJUČAK

Evropska unija je „život” započela na uskom domenu saradnje među

zemljama sličnih vrijednosti, da bi ojačala povjerenje, razmjenu i njihovu
odbrambenu moć Sovjetskom bloku. Dosadašnja institucionalna integracija je
dovela do znatnog širenja zajedničkog politika i povezivanja svih zemalja-
čalnica vrlo snažnim vezama. Dok su raniji oblici podrazumijevali izolovanu
saradnju u određenim oblastma, naredni koraci su sve više stvarali zajedničku
ekonomsku zonu koja danas počiva na carinskij uniji, zajedničkom tržištu, a
djelimično i na jedinstvenoj valuti. Proces integracije, uvođenje evra i
progresivan razvoj zajedničke spoljne i bezbijednosne politike daju Evropskoj
uniji politički i diplomatski status koji odgovara njenoj nesumnjivoj ekonomskoj
snazi.

Evropska unija predstavlja jednu od najkolosalnijih građevina u drugoj

polovini dvadesetog vijeka. Ona je spoj davnašnjih vizija, jasnih ciljeva i
strpljivog rada generacija Evropljana. Vizija o jedinstvu Starog kontinenta izvire
i ponire gotovo u svim epohama evropske istorije. Najčešće je bila romantična
tema maštara, književnika i filozofa. Često je inspirisala baš one koje nije
trebalo: ambiciozne vladare i surove vojskovođe. Na ruku su im išle vjerske,
nacionalne i političke podjele i uvijek prisutna želja za dominacijom. Prva
polovina dvadesetog vijeka obilježena je pohodom totalitarizma koji kulminira u
dva velika rata, pretvarajući Evropu u razvalinu. I kao da je katastrofa donjela
prosvećenje: nad ruševinama, vizija o zajedničkom evropskom domu počela je
da postaje stvarnost.

15
9. LITERATURA

1. Milorad Unković, Osnovi ekonomije za IV razred ekonomske

škole.
2. Dušan Marković, Osnovi ekonomije
3. Lopandić D. i Janjevic M. (1995), Ugovor o EU, Medjunarodna
politika, Beograd
4. Kovač O. i Popovic T. (1995), Prilagodjavanje privrede uslovima
poslovanja na tržištu EU, Institut Ekonomskih nauka, Beograd
5. Đorđić, S. (2009), Savremeni privredni razvoj i privredni sistem,
Ekonomski fakultet Banja Luka
6. Intenet: www.wikipedia.org, www.eu.com.

16