Edukasyon sa Pagpapakatao

Ika-apat na Markahan – Modyul 1

Pangalan: Mary Dhel C. Madis
Baitang/Seksiyon: 10-Oxidental

Subukin
1. B. 6. C. 11. C.
2. A. 7. A. 12. D.
3. C. 8. B. 13. D.
4. C. 9. D. 14. C.
5. D. 10. D. 15. A.
Balikan
SEKSUWALIDAD
1. Likas at Bahagi ng Buhay - Ang sekswalidad ay hindi lamang tungkol sa pisikal na
aspeto ng pagiging tao kundi higit sa lahat, ito ay tungkol din sa emosyonal,
mental, at sosyal na bahagi ng pagkatao ng isang indibidwal. Ito ay natural at
integral na bahagi ng bawat tao.
2. Respeto at Karapatan - Lahat ng tao ay may karapatan na kilalanin at ipahayag
ang kanilang sekswalidad nang hindi inaapakan ang iba. Ang paggalang at
pagtanggap sa iba't ibang uri ng sekswalidad at pagkakakilanlan ay mahalaga
upang magkaroon ng isang lipunan na may pagkakapantay-pantay at respeto.
3. Edukasyon at Kaalaman - Ang tamang edukasyon tungkol sa sekswalidad ay
mahalaga upang mabigyan ang mga indibidwal ng kaalaman at kakayahan na
makapamili ng mga desisyon na naaayon sa kanilang sariling mga
pangangailangan at kagustuhan. Ito ay naglalayong mapigilan ang
diskriminasyon, karahasan, at hindi makatarungang trato sa mga tao dahil sa
kanilang sekswalidad.
4. Kalusugan at Kaligtasan - Ang maayos na pangangalaga sa sekswalidad ay
naglalayong mapanatili ang kalusugan at kaligtasan ng mga indibidwal. Ito ay
kinabibilangan ng pag-access sa impormasyon tungkol sa reproductive health,
pagiging responsableng seksuwal, at pag-iwas sa mga banta sa kalusugan tulad
ng HIV/AIDS at iba pang mga sakit na nakukuha sa pamamagitan ng
pakikipagtalik.
5. Pagpapahalaga at Pag-unlad - Sa pagtanggap at pagpapahalaga sa sariling
sekswalidad at sa iba, nagkakaroon ang tao ng oportunidad na magkaroon ng
mas maayos na relasyon sa sarili at sa iba. Ang pag-unlad sa aspetong sekswal ay
dapat na isama sa pangkalahatang pag-unlad at pagpapalakas ng pagkatao ng
isang indibidwal.
  Bilang isang mag-aaral na may pagpapahalagang moral at kakayahang gumamit
ng sariling kapangyarihan, mahalaga na bigyan natin ng tamang importansya ang
sekswalidad sa ating mga buhay. Hindi lamang ito tungkol sa pagtuklas ng ating
sariling identidad at pangangailangan kundi pati na rin sa pagtanggap at
paggalang sa iba't ibang uri ng sekswalidad ng kapwa. Ang tamang edukasyon,
pag-unlad sa kaalaman, at pagpapahalaga sa sekswalidad ay mahalaga upang
mabuo natin ang isang lipunan na may pagkakapantay-pantay at respeto sa
bawat isa.
Tuklasin
Gawain 1
A. Pang-aabuso sa tahanan: Ang pag-uwi ng tatay na lasing at ang pang-aabuso niya
sa ina, pati na rin ang pang-aabuso sa harap ng mga anak, ay hindi lamang isang
paglabag sa dignidad ng ina kundi pati na rin sa mga anak.
B. Financial exploitation: Ang pangangailangan ng pera at ang pagkakaroon ng
utang ay nagtulak sa ina na ibenta ang kanyang sarili. Ito ay hindi lamang isang
paglabag sa kanyang dignidad bilang isang tao kundi pati na rin sa kanyang
sekswal na pagkatao.
C. Sexual exploitation and violence: Ang pangyayaring mahipoan ang nakababatang
kapatid ng kapitbahay ay isang uri ng sekswal na pang-aabuso. Ito ay isang
malaking paglabag sa kanyang dignidad at sekswal na karapatan bilang isang
indibidwal.
D. Family dysfunction: Ang kawalan ng komunikasyon at pagkakaunawaan sa loob
ng pamilya ay nagpapakita ng isang malalim na isyu sa paggalang sa bawat isa.
Ang hindi pagrespeto sa bawat isa at sa kanilang mga karapatan ay nagdudulot
ng hindi pagkakaunawaan at kawalan ng pagtutulungan sa mga suliranin.
E. Exposure to pornography: Ang pagiging mahilig sa panonood ng malalaswang
pelikula ng kuya ay maaaring magdulot ng hindi kanais-nais na pananaw o pag-
uugali ukol sa sekswalidad at paggalang sa kapwa. Ito ay maaaring magdulot ng
hindi pag-unlad sa kanyang edukasyon at personal na pag-unlad.
Gawain 3
1. X 6. Y
2. Y 7. X
3. X 8. Y
4. Y 9. X
5. X 10. X
Gawain 4
SITWASYON
2. Dahil sa sobrang
pangangailangan sa pera,
pinilit ng isang ina na
kunan ang anak ng
malalaswang larawan.
2. Pumayag ang isang
dalaga na ibigay ang
kanyang pagkababae sa
kanyang nobyo dahil sa
sobrang pagmamahal.
3. Maagang naging ama si
Jose dahil sa paniniwalang
ang pakikipagtalik nang
hindi pa kasal ay normal
lang dahil ito’y kailangan
ng katawan.
4. Pinagalitan si Laila ng
kaniyang ina dahil
nanonood siya ng video na
may malaswang tema.
5. Umiiyak na umuwi si
Julia dahil hinipoan siya
ng isang hindi kilalang
tao sa sasakyan. Hindi niya
nagawang humingi ng
tulong dahil sa takot sa
nakatutok na patalim sa
kaniya.
Patunay na ito ay (prostitusyon
kabilang sa iysung / pornograpiya
kaugnay sa kawalan / pre-marital
ng paggalang sa sex/ pang-aabusong
dignidad at sekswal)
sekswalidad
Pinilit ng isang ina na Pornograpiya/Pang-
kunan ang anak ng aabusong sekswal
malalaswang larawan.
Pumayag ang isang dalaga Pre-martital sex
na ibigay ang kanyang
pagkababae sa kanyang
nobyo.
Ang paniniwalang ang Pre-martital sex
pakikipagtalik nang
hindi pa kasal ay normal
lang dahil ito’y kailangan
ng katawan.
Pinanood ni Laila ang Pornograpiya
video na may malaswang
tema.
Hinipoan siya ng isang Pang-aabusong Sekswal
hindi kilalang
tao sa sasakyan.

Gawain 5
1. Sa sitwasyon ng magkasintahang Diego at Mara, lumalabas na may problema sa
kanilang komunikasyon at pagpapahalaga sa isa't isa. Si Diego ay may lihim na
gawain na hindi niya binabahagi kay Mara, na maaaring magdulot ng pagdududa
at kakulangan ng tiwala sa kanilang relasyon. Ang pag-aabang ng kanyang sexual
desires at pagtanggi ni Mara sa hiling ni Diego ay nagpapakita ng hindi
 pagkakaunawaan at hindi pagkakaintindihan sa kanilang mga saloobin at
hangarin.
2. Hindi tama ang paraan ni Diego ng pagpapakita ng pagmamahal. Ang pagtatago
ng kanyang lihim na gawain at pagpapakialam sa personal na desisyon at
kagustuhan ni Mara ay hindi nagpapakita ng tunay na pagmamahal. Ang
pagnanais na makipagtalik nang hindi pinapahintulutan o pinapayagan ng
karelasyon ay hindi lamang hindi wasto kundi maaaring maging mapanganib at
nakakasakit sa damdamin ng isa't isa.
3. Ang mga nasa sitwasyon na nagpapakita ng kawalan ng paggalang sa sekswalidad
at dignidad ay ang paglalabas ni Diego ng kanyang sexual desires nang hindi
pinapayagan o pinapahintulutan ni Mara. Ang pagiging secretive tungkol sa
pornograpiya at pagtanggi ng karelasyon na magkaroon ng kahit anumang
sekswal na aktibidad ay nagpapakita rin ng kawalan ng paggalang sa kanilang
mga hangarin at desisyon.
Gawain 6
Mga isyung kaugnay sa kawalan ng paggalang sa dignidad at sekswalidad
 Pagtatalik bago ang kasal (pre-marital sex)
 Pornograpiya
 Pang-aabusong Seksuwal
 Prostitusyon

Epekto sa Dignidad at Sekswalidad

1. Pagtatalik bago ang kasal (pre-marital sex):
 Maaaring magdulot ito ng pagkakaroon ng labis na emosyon na koneksyon sa
ibang tao na maaaring hindi pa handa o hindi pa lubos na kilala.
 Posibleng magdulot ito ng pagdami ng mga hindi nais na pagbubuntis at pagkalat
ng mga sakit na nakukuha sa pakikipagtalik.
2. Pornograpiya:
 Ang labis na pag-ekspos sa pornograpiya ay maaaring magdulot ng distorted na
pananaw sa sekswalidad at katawan.
 Maaaring magdulot ito ng paglala ng mga isyu sa kumpiyansa sa sarili at self-
esteem, lalo na sa mga kabataan.
 Posibleng magdulot ito ng pagtaas ng pagiging insensitibo sa kapakanan at
dignidad ng ibang tao, lalo na ng mga kababaihan.
3. Pang-aabusong Seksuwal:
 Ang pang-aabusong seksuwal ay malubhang paglabag sa dignidad at karapatang
pantao ng isang tao.
 Maaaring magdulot ito ng trauma, depresyon, at iba pang mga psychological na
epekto sa biktima.
  Posibleng magdulot ito ng pagkawala ng tiwala sa ibang tao at sa sarili, pati na rin
ng mga isyu sa pagtitiwala at seguridad.
4. Prostitusyon:
 Ang prostitusyon ay maaaring magdulot ng paglabag sa dignidad ng mga taong
sangkot dito, lalo na kung sila ay pinilit o sapilitang sumali sa industriya.
 Maaaring magdulot ito ng pagtaas ng mga problemang pangkalusugan tulad ng
pagkalat ng mga sakit na nakukuha sa pakikipagtalik.
 Posibleng magdulot ito ng patuloy na siklo ng kahirapan at pang-aabuso sa mga
nagtatrabaho sa industriya ng prostitusyon.
Ang aking natutunan
Sa pagtalakay sa mga isyu kaugnay ng kawalan ng paggalang sa dignidad at sekswalidad,
natutunan ko ang kahalagahan ng pag-unawa at pagrespeto sa iba't ibang aspeto ng
sekswalidad. Ang mga isyu tulad ng pre-marital sex, pornograpiya, pang-aabusong
seksuwal, at prostitusyon ay nagdudulot ng malalim na epekto hindi lamang sa
indibidwal kundi sa buong lipunan. Sa pamamagitan ng edukasyon at pagtutok sa mga
batas at patakaran, mahalaga na labanan at pigilin ang mga negatibong epekto ng mga
ito. Ang media ay may malaking papel sa pagpapalaganap ng mga ideya tungkol sa
sekswalidad, kaya't mahalaga ang responsableng paggamit nito. Sa huli, ang pagbibigay
ng kakayahan at kaalaman sa mga indibidwal upang makapagpasiya nang wasto hinggil
sa kanilang sekswalidad ay mahalaga upang mapanatili ang kanilang dignidad at
kalusugan.
Gawain 7

Isyu Pamagat ng Balita o Gawaing naglalantad

Kuwento
Pre-marital sex Sa isang dokumentaryo
tungkol sa modernong
kabataan, isang istorya ang
tumatak sa akin. Ito ay
tungkol sa isang dalagang
nagngangalang Mia na
nagbahagi ng kanyang
karanasan sa pre-marital
sex. Sa kanyang kwento,
ibinahagi ni Mia kung
paano siya napadpad sa
ganitong sitwasyon nang
hindi niya inaasahan. Nag-
umpisa ito sa simpleng
ng isyu mula sa balita o
kuwento
Ang kwento ni Mia ay
naglalarawan ng kung
paano ang mga kabataan
ay maaaring madaling
mahulog sa pre-marital sex
nang hindi nila inaasahan.
Ipinakita nito ang kawalan
ng kaalaman at kaalaman
sa tamang pagpapahalaga
sa kanilang sekswalidad at
dignidad. Ito ay
nagpapakita rin ng
kawalan ng paggalang sa
sarili at sa kanilang mga
 pangangamusta sa isang
lalaki sa kanyang paaralan
na unti-unting naging mas
personal hanggang sa
nauwi sa isang hindi
inaasahang pagtatalik.
Pornograpiya Sa isang artikulo sa online
magazine, isang kwento
ang ibinahagi tungkol sa
isang binatang lalaki na
nahuhumaling sa
pornograpiya. Ipinakwento
niya kung paano siya unti-
unting napapanood ng
mga pornograpikong video
mula sa murang edad, na
nagdulot ng hindi
pagkakaunawaan sa tunay
na kahulugan ng
sekswalidad at paggalang
sa sarili at sa iba.
Pang-aabusong Sa isang dokumentaryo
sekswal tungkol sa pang-aabuso sa
mga kabataan, isang
kuwento ang nakapukaw
ng pansin. Ipinakwento ng
isang babae kung paano
siya naabuso ng kanyang
kamag-anak na lalaki
habang siya ay bata pa.
Ipinakita niya ang kanyang
paglalantad sa
katotohanan ng pang-
aabuso at ang epekto nito
sa kanyang buhay.
partner, na maaaring
magdulot ng mga
kumplikasyon tulad ng
teenage pregnancy,
emosyonal na stress, at
pagkasira ng relasyon.
Ang kwento ng binata ay
nagpapakita ng kung
paano ang labis na pag-
ekspos sa pornograpiya ay
maaaring magdulot ng
maling pag-unawa at
pagpapahalaga sa
sekswalidad. Ipinapakita
nito ang kawalan ng
paggalang sa sarili at sa
iba, pati na rin ang
pagiging hindi mapanagot
sa kanyang mga kilos. Ang
ganitong kawalan ng
paggalang sa sekswalidad
ay maaaring magdulot ng
mga isyu sa relasyon at
pagpapaunlad ng personal
na identidad.
Ang kwento ng babae ay
nagpapakita ng
kahalagahan ng pagtuturo
at pagpapahalaga sa
tamang paggalang sa
sekswalidad at dignidad
mula sa murang edad.
Ipinapakita nito ang
kawalan ng seguridad at
proteksyon sa mga bata
laban sa pang-aabuso. Ang
ganitong mga karanasan ay
nagdudulot ng malalim na
epekto sa mental,
emosyonal, at pisikal na
kalusugan ng mga biktima.
Prostitusyon Sa isang ulat sa balita,
isang kuwento ang
ibinahagi tungkol sa isang
batang babae na napilitang
maging prostitusyon dahil
sa kahirapan at
kakulangan ng
oportunidad sa kanyang
lugar. Ipinakita ang
kanyang pakikibaka sa
harap ng mga hamon ng
kanyang kalagayan, pati na
rin ang mga panganib at
abuso na kanyang
kinakaharap araw-araw.
Ang kuwento ng batang
babae ay nagpapakita ng
kawalan ng oportunidad at
proteksyon para sa mga
kababaihan at kabataan na
nasa sitwasyon ng
kahirapan. Ipinapakita
nito ang pang-aabuso sa
kanilang dignidad at
sekswalidad sa
pamamagitan ng kanilang
pagkakasangkot sa
prostitusyon. Ito ay
nagpapakita rin ng
kawalan ng pagpapahalaga
sa kanilang kaligtasan at
karapatan bilang tao.

Tanong:
1. Isa sa mga aral na natutunan ko mula sa mga nabasa at napanood ay ang
kahalagahan ng pagiging maingat at mapanuri sa aking mga desisyon at kilos na
may kinalaman sa aking sekswalidad at dignidad. Dapat akong maging
mapanatili sa pagpili ng mga kaugnay na pagpapasya at sitwasyon na
nagpapahalaga sa aking pagkatao at respeto sa sarili. Kailangan kong palakasin
ang aking kaalaman at pang-unawa sa mga posibleng panganib at hamon na
maaaring magresulta mula sa hindi paggalang sa aking dignidad at sekswalidad.
Sa pamamagitan ng pagiging mapanuri at responsable, maiiwasan ko ang
pagiging biktima ng mga sitwasyon na maaaring magdulot ng kawalan ng respeto
sa aking sarili.
2. Ang mahalagang aral na aking maaaring gamitin upang hindi ko magawa sa iba
ang kawalan ng paggalang sa dignidad at sekswalidad ay ang pagpapahalaga at
pagbibigay respeto sa kanilang mga karapatan at dignidad. Dapat kong igalang
ang kanilang kalayaan na magpasya para sa kanilang sarili at huwag silang pilitin
o panghimasukan sa mga bagay na labag sa kanilang kagustuhan. Kailangan kong
maging maunawain at magpakita ng empatiya sa kanilang mga damdamin at
pangangailangan. Ang pagiging sensitibo at mapagmatyag sa kanilang mga
hangarin at pagkakakilanlan ay mahalaga upang maiwasan ang pagiging bahagi
ng problema ng kawalan ng paggalang sa dignidad at sekswalidad ng iba.

Tayahin
 1. C.
2. D.
3. C.
4. D.
5. C.
6. B.
7. D.
8. D.
9. D.
10. A.
11. B.
12. D.
13. A.
14. C.
15. C.
Gawain 8
1. Pornograpiya - Ang pornograpiya ay maaaring magdulot ng paglabag sa dignidad
at sekswalidad ng tao sa pamamagitan ng pagpapakita ng mga tao bilang mga
bagay na pampakilig lamang, at hindi bilang mga indibidwal na may dignidad at
karapatang igalang. Ito ay maaaring humantong sa pagkakaroon ng maling
pananaw sa sekswalidad at pagpapalakas ng kawalan ng paggalang sa sarili at sa
iba.
2. Pang-aabusong Sekswal - Ang pang-aabusong sekswal ay malinaw na paglabag sa
dignidad at sekswalidad ng tao. Ito ay nagdudulot ng trauma at kawalan ng tiwala
sa sarili sa mga biktima, na maaaring magdulot ng pagkasira sa kanilang
pagtingin sa kanilang sarili at sa iba pang tao.
3. Prostitusyon - Ang prostitusyon ay naglalagay ng tao sa isang sitwasyon kung
saan ang kanilang katawan ay ginagamit bilang produkto o serbisyo na mabibili.
Ito ay nagdudulot ng dehumanisasyon at paglabag sa kanilang dignidad bilang
tao, at nagpapalaganap ng kaisipan na ang sekswalidad ay maaaring mabili at
ipagpalit para sa pera.
4. Pre-marital Sex - Ang pre-marital sex, bagamat ito ay hindi direktang paglabag sa
dignidad ng tao, maaaring magdulot ng kawalan ng paggalang sa sarili at sa
kapareha. Ito ay maaaring humantong sa mga kumplikadong sitwasyon tulad ng
hindi inaasahang pagbubuntis, mga sakit na nakukuha sa pakikipagtalik, at
maging sa mga isyu ng pagtitiwala at respeto sa relasyon.

Gawain 9
 Sitwasyon
Ang paglaganap ng online harassment at
cyberbullying sa mga social media
platform ay nagdudulot ng kawalan ng
paggalang sa dignidad at sekswalidad.
Maraming tao ang nagiging biktima ng
pang-aalipusta, pambabastos, at
pagtatangkang pagyurak sa kanilang
pagkatao sa pamamagitan ng mga
seksuwal na komento, larawan, at video.
Ang paglabag sa integridad sa lugar ng
trabaho, tulad ng sexual harassment at
diskriminasyon batay sa kasarian, ay
nagpapakita ng kawalan ng paggalang sa
dignidad at sekswalidad ng mga
empleyado. Ito ay maaaring mangyari sa
anyo ng pang-aalipusta, pang-aabuso sa
kapangyarihan, o kawalan ng pantay na
pagtrato sa mga empleyado batay sa
kanilang kasarian.
Ang pang-aabuso sa mga bata sa anyo ng
sexual abuse ay isang malubhang
paglabag sa kanilang dignidad at
sekswalidad. Ang mga bata na biktima ng
sexual abuse ay madalas na pinaparanas
sa hindi kanais-nais na mga karanasan na
maaaring magdulot ng pangmatagalang
pinsala sa kanilang pag-unlad at
kalusugan.
Ang diskriminasyon laban sa mga
miyembro ng LGBTQ+ community, tulad
ng pangungutya, diskriminasyon sa
trabaho, at hindi pagbibigay ng pantay na
karapatan, ay nagpapakita ng kawalan ng
paggalang sa kanilang dignidad at
sekswalidad. Ito ay nagpapakita ng
pagtanggi sa kanilang karapatan bilang
mga indibidwal at pagyurak sa kanilang
pagkakakilanlan.
Epekto
Ang mga biktima ng online harassment ay
maaaring mawalan ng kumpiyansa sa
kanilang sarili at magkaroon ng trauma
sa kanilang dignidad at sekswalidad. Ang
karanasan ng pang-aalipusta sa online ay
maaaring magdulot ng depresyon,
anxiety, at iba pang mental na problema
na nakakaapekto sa kanilang kakayahan
na makipag-ugnayan at magtiwala sa iba.
Ang mga empleyado na biktima ng sexual
harassment at diskriminasyon ay
maaaring magdusa sa emosyonal at
mental na pinsala. Ang kanilang
pagkakaroon ng dignidad at sekswalidad
ay maaaring mabawasan dahil sa trauma
at takot na dulot ng mga pangyayaring
ito. Ang produktibidad sa trabaho at
morale ng empleyado ay maaaring
mabawasan din, na nagdudulot ng
negatibong epekto sa buong
organisasyon.
Ang mga bata na biktima ng sexual abuse
ay maaaring magkaroon ng malubhang
epekto sa kanilang pag-unlad sa
hinaharap. Maaaring sila ay magkaroon
ng mga isyu sa tiwala, pagkakaroon ng
inti-mong ugnayan, at kalusugang pang-
emosyonal at pang-mental. Ang kanilang
pag-unlad sa pagkatao at pagtanggap sa
kanilang sarili ay maaaring mabawasan
din, na maaaring magdulot ng
pangmatagalang epekto sa kanilang
buhay.
Ang mga miyembro ng LGBTQ+
community na nakararanas ng
diskriminasyon ay madalas na
nakakaranas ng emosyonal na paghihirap
at labis na stress. Ang kanilang dignidad
at sekswalidad ay maaaring mabawasan
dahil sa patuloy na pakiramdam ng
pagkakait at hindi pagtanggap mula sa
lipunan. Ito ay maaaring magdulot ng
depresyon, pag-aalinlangan sa sarili, at

Ang rape culture ay nagpapakita ng
kawalan ng paggalang sa dignidad at
sekswalidad ng mga biktima ng pang-
aabuso. Ito ay nagpapalaganap ng mga
opinyon at kultura na nagbibigay-liwanag
sa pang-aabuso sa mga biktima at
nagpapalakas sa kaisipan ng pag-aangkin
sa katawan ng iba.
iba pang mga mental na karamdaman.
Ang mga biktima ng rape culture ay
maaaring magdusa sa trauma, kawalan ng
tiwala sa iba, at pagkakaroon ng
mababang pagtingin sa kanilang sarili.
Ang kanilang dignidad at sekswalidad ay
maaaring mabawasan dahil sa
pakiramdam ng kawalan ng kontrol at
pagyurak sa kanilang pagkatao. Ito ay
maaaring magdulot ng pangmatagalang
pinsala sa kanilang emosyonal at mental
na kalusugan.