Professional Documents
Culture Documents
DRAFT-VERSIE-2-aangepast 2
DRAFT-VERSIE-2-aangepast 2
Abstract
De Faculteit Architectuur van de Universiteit van Porto (FAUP), opgericht in 1979 aan de
Academie voor Schone Kunsten (ESBAP), behoort tot een van de meest gerenommeerde
architectuurscholen en vertegenwoordigt daarmee grotendeels de architectuur van heel
Portugal. Meerdere bekende architecten studeerden en doceerden aan de universiteit, zo
kunnen bijvoorbeeld Fernando Távora, Álvaro Siza en Eduardo Souto de Moura worden
beschouwd als de drie pijlers van de school. In deze paper proberen we de stand van zaken
samen te vatten en wordt er aandacht besteed aan het ontstaan van de faculteit en de
ontwikkelingen in de FAUP-pedagogie aan de universiteit, om zowel pedagogische
processen als de school te begrijpen.
Marques de Silva was een voormalige leerling en werd in 1900 aangesteld tot hoogleraar
architectuur. Het ontwerp was het belangrijkste instrument in zijn onderwijs: enerzijds als een
essentieel medium voor het uitvoeren van een gebouw, anderzijds als basis om bepaalde
problemen op te vangen en om aan verplichtingen van de maatschappij te voldoen. Deze
denkmethode bracht hem in een goed daglicht bij vele moderne architecten van over de
jaren heen. Hij lag aan de academische basis van de nieuwe onderwijsstrategie van
architectuur in Porto, later neemt hij dan ook de positie van directeur van de ESBAP in.
De groei van de universiteit zou een halt worden toegeroepen door de "Estado Novo"
(Nieuwe Staat), het autoritaire regime van Salazar die Portugal van 1926 tot 1974 regeerde,
waarin de staat de architecten een reeks richtlijnen oplegde. Het bewind wees de
modernisering niet af, maar streefde naar een staatsarchitectuur met een toekomstgerichte
fascistische ideologie die paste bij de tijd, ras en het klimaat.
Na het einde van de Tweede Wereldoorlog begonnen de
avant-garde architecten, opgeleid onder invloed van Carlos
Ramos en Keil do Amaral, deze realiteit uit te dagen en het
gebruik van een moderne taal te verdedigen. Deze reactie
tegen het conservatieve standpunt van de staat bereikte zijn
hoogtepunt tijdens het congres van Portugese architecten van
1948. Er ontstond een tegenstelling tussen degenen die een
archaïsche visie van Portugese waarden verdedigden, het
regime en het verlangen naar een functionalisme met een
internationaal karakter.
De Portugese Álvaro Siza was leerling aan de ESBAP van 1949 tot
1965. In 1966 begon hij er zijn onderwijscarrière. Hij zou een sleutelrol
spelen in de reputatie van de school en was als student en als
pedagoog getuige van cruciale veranderingen in het
architectuuronderwijs. Hij studeerde af in de overgang van het "beaux-
arts"-systeem naar de "moderne" vorm van architectuuronderwijs, en
maakte later als docent de overgang mee van kunstacademie naar
hogeschool.
Voor en na de Revolutie zorgde de sociaal-politieke hulp van leraren en studenten ervoor dat
de school achteruit ging. Aan het eind van de jaren zeventig en het begin van de jaren
tachtig bracht de overgang van de school naar de universiteit veel interne moeilijkheden met
zich mee. Ten slotte had de opbouw van het school-ateliermodel al die jaren te maken met
opeenvolgende moeilijkheden om een goede leraar/leerling-ratio te bereiken. Toch is de
school geslaagd in het overbrengen van haar ideeën en methoden over de jaren heen,
ondanks een serie aan crisissen en problemen. Aan het einde van de jaren 80 worden
architecten in Porto niet langer gemotiveerd door de reactie op een vijandige context of een
dramatische situatie. We kunnen zelfs spreken van een groeicrisis, veroorzaakt door de
groeiende internationale impact van het werk van Alvaro Siza.
Het vroege werk van Alvaro Siza is gebaseerd op fundamentele concepten die
getheoretiseerd zijn door Fernando Távora. Zo gebruikte Távora onder andere traditionele
materialen (steen, hout, tegels) en lokale bouwtechnieken (dragende muren, houten balken
en schuine daken) in zijn ontwerpen. De belangrijkste opgave voor Távora was om een
synthese tot stand te brengen tussen moderniteit en het vernaculaire, waarna hij later deze
gedachte zal overnemen in zijn onderwijs en zijn verschillende architecturale opdrachten.
Siza heeft lessen gevolgd bij Tavora in de School of Fine Arts en dan ook van 1955 tot 1958
gewerkt in zijn bureau. De manier waarop Siza de ideeën van Tavora gaat opnemen in zijn
eigen projecten zal de toekomst van de school in Porto bepalen.
Eduardo Souto de Moura behoort naast Fernando Tavora en Alvaro Siza ook tot één van de
steunpillaren van de Academie voor Schone Kunsten. Hij heeft voordat hij ging studeren aan
de ESBAP eerst beeldhouwen gestudeerd. In 1980 heeft Eduardo zijn diploma in ontvangst
genomen en werd een jaar later al assistent-professor. Uiteindelijk kwam hij dan later terug
naar de school in Porto als professor. Net zoals Siza van 1955 tot 1958 voor Tavora werkte
en daarna een eigen bureau opstarte, werkte Souto De Moura bij Siza van 1974 tot 1979
waarna ook hij een onafhankelijke architect werd.
Een van de redenen waarom er toen zo getalenteerde architecten werden opgeleid in Porto
was de schaal van de bureaus en gebouwen. De architecten van de Porto school werkten in
de late jaren 60 en vroege jaren 70 in bureaus en gebouwen die veel kleiner waren dan
andere bureaus op dat moment in Portugal. De kleine schaal wordt gelinkt aan de invloed
van de vernaculaire architectuur of volksarchitectuur. Dit zorgde ervoor dat architecten zoals
Fernando Tavora, Alvaro Siza en Eduardo Souto de Moura kunnen zoeken naar een ‘tijdloze
manier om te bouwen’.
De architect als auteur / van de jaren 90 tot een nieuwe eeuw / ageconsolideerd beroep
Nawerking
Bron 5:
https://www.docomomo.com/wp-content/uploads/2019/04/DocomomoJournal49_2013_EFern
andes.pdf
Marques de Silva
Architects | Architectuul. (2019, 23 maart). Architects | Architectuul. Geraadpleegd op 13
november 2021, van http://architectuul.com/architects/view_image/jose-marques-da-silva/
31254
Universidade do Porto 100 Anos - A Academia Portuense de Belas Artes (1836 - 1911) /
Escola de Belas Artes do Porto (1881 - 1950) / Escola Superior de Belas Artes do Porto
(1950 - 1992). (2010). U. Porto 100. Geraadpleegd op 13 november 2021, van
https://centenario.up.pt/ver_momento96e5.html?id_momento=9
Mesquita, Calix, Xavier, F. T. J. P. (2020). Searching for the Essence of Architecture at Porto
School. Published.
Critical Eclecticism. The Way(s) of the Porto School. (2013). Docomomo Journal. Published.
https://sigarra.up.pt/up/en/web_base.gera_pagina?p_pagina=historia
-------------------
https://recil.ensinolusofona.pt/bitstream/10437/6526/1/4788-15791-1-PB.pdf