‫خالصه‬

‫نړۍ ټولو هېوادونو ته خپلې ملــي ګټې مهمې او معتبرې دي او پ ه اس اس یې ت رمنځ اړیکې وخت تقاض ا‬
‫په صورت کې ب دلون مومـــي ن و دلت ه ب ه پ ر هغ و الرو چ ارو او هڅـــــو خ برې وک ړو چې س عودي‬
‫عربستان او ایران ترمنځ یې اړیکې جوړې او روغې خواته ویوړې او چین پکـې خپل اغیز ثابت کړ‪ .‬ل ه‬
‫‪ ۲۰۲۱‬کال راهیسې د ایران او سعودي عربستان ترمنځ اړیکې یو مهم ه موضــــوع او څېړن ه ده؛ ځک ه‬
‫یاده څېړنه مونږ ته د یادو هېوادونو ترمنځ له لسیزو راهیسې کړکیچنې اړیکې او عوامل یـــې راپېژني او‬
‫هم د یادو هېوادونو ترمنځ څو کلنو جنجالي اړیکو پر رغون څرک او هڅو مو خبروي‪ .‬ایران او س عودي‬
‫عربستان په ‪ ۲۰۲۳‬کال په مارچ میاشتـــې کې د چین په همکـــارۍ جوړې ته ورسید او ی وې اعالمې پ ه‬
‫اعالن سره یې روښانه کړه چې دواړو هېوادونو بهرنی و چ ارو وزی ران ب ه ی ادې موافقـــــې عملي کی دو‬
‫لپاره راتلونکې کې ناسته وک ړي او س فارتونو او قونس لګریو خالص ون پ ه اړه ب ه ی وې ص الح ت ه س ره‬
‫ورسیږي‪.‬‬
‫نوموړې موضوع د سیمه ټولو هېوادونو ترڅنګ د نړۍ آبر قوتونو ت ه هم مهم ه ده‪ ،‬ځک ه چین نن س با د‬
‫نړۍ یو آبر قوت ځان شمیري او غواړي د ن ړۍ پ ه اقتص ادي لحاظ ه ت ر خپلې ولک نې الن دې راولي‪ ،‬او‬
‫سعودي او ایران بیا د تورې طال ( نفتو) لرونکي هېوادونو دي‪ ،‬چې د دوی دواړو ت رمنځ ښ ې اړیکې ب ه‬
‫په سیمه کې مثبت رول ولري‪.‬‬
‫ددې موضوع انتخاب او لیکنـې څخه زم ا ه دف دا ؤ چې ددې د دواړو هېوادون و اړیکـــــــو او بی ا چین‬
‫بهرني سیاست په اړه معلـــــومات ترالسه کړو‪،‬هم مهال ورسره د یادو هېوادونو سیاستونو ټکر عوامل او‬
‫دې دواړو هېوادونو د خپلو ګټو او منافعو لپاره څه ډول سیاست مخته وړی‪ ،‬وپېژنو‪.‬‬
‫یادې موضوع په لیکنې کې له کتابتوني څېړنې څخه کار اخیستل شوي او هیڅ ډول تعصب او خصــومت‬
‫نقطو ته پکې ځای نه دی ورکړل شوی‪ .‬لیکنې بڼه یې ساده ا کلمات یې له پیچیده ګۍ څخه خ الي او روان‬
‫لوستل کېږي‪.‬‬
‫د پایلې په شکل ویلی شم چې ایران او سعودي عربستان په دې وروستیو اړیکـــــو ثبات او تامین نه وعده‬
‫دار دي او نور نه غواړي چې سیمه او ګاونډ د خپلو ناسمو پالیسو له امله په اور کې وسوځــــي‪ .‬ایران په‬
‫سعودي عربستان او سعودي عربستان په ایران کې خپل دیپلـــــوماتیک حضور ته ځای ورکــــــړ؛ نژدې‬
‫راتلونکې به په سوریه او منځني ختیځ نورو سیمو کې د هغو ډلـو چې یادو هېوادونه یې یو بل پر وړاندې‬
‫کاروي او مالتړ یې کوي‪ ،‬خبرې پیل کړي‪.‬چین د یادو دواړو هېوادونو پ ه اړیک و پ ه جوړجــــــاړي کې‬
‫مهم رول ادا کــــــړ او یاد هېواد د دې دواړو‪ .‬هېوادونو څخه زیاتې انرژۍ پ یرودونکي پ ه توګ ه مناس به‬
‫ګڼله چې یادو هېوادونو ترمنځ باید ديپلوماتیکــــې اړیکې ورغېږي‪ ،‬ځکه په منځني ختیځ کې ه ر ډول بې‬
‫ثباتي چین ته د باثباته انـــــرژۍ پ ه جری ان خنډون ه واق ع ک وي او دا ک ار چین ت ه ت اوان رس وي‪ .‬چین د‬
‫اقتصادي ګټو سربیره په سیمه کې کې س تراتیژیکې ګ ټې هم ل ري‪ .‬بیلګې پ ه توګ ه چین پ ه س یمه کــې د‬
‫ترهګرۍ او افراطیت د خپریدو په اړه اندیښمن دی چې کیدای شــــــي ددې د هېواد پ ر کورنــــي ام نیت‬
‫اغیز وکـــړي‪ .‬چین په سوریه کې د وضعیت د ثبات لپاره په هڅو کــــــې ښکیل دی؛ کوم چې د ایران او‬
‫ســـعودي عربستان ترمنځ د کړکیچ یوه لویه سرچینه ده او ددې دواړو هېوادونو النجمن وضعیت په سیمه‬
‫کې افراطیت او تروریزم خپرواوي ته الره برابرولی شي‪.‬‬