დისკრიმინაციის ცნება

დისკრიმინაცია როგორც გამორჩევა შეზღუდვა ან უპირატესობის მინიჭება თანაბარი

უფლებებისა და მათი დაცვის უარყოფის მიზნით, არის თანასწორობის პრინციპის დარღვევა
და ადამიანის ღირსების ხელყოფა.

შრომისა და დასაქმების სფეროში დისკრიმინაციის აღმოსაფრულად აუცილებელია

დასაქმებისა და საქმიანობის ყველას სფეროში თანასწორუფლებიანობის გამტკიცება.
დისკრიმინაციის აკრძალვაზე მოცემულია კონსტიტუციაში სადაც წერია რომ ყველა
ადამიანის სამართლის წინაშე თანასწორია. აკრძალულია დისკრიმინაცია რასის კანის ფერის
სქესის წარმოშობის ეთნიკური კუთვნილების ენის რელიგიის და ასე შემდეგ მიხედვით.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით თანასწორობის ძირითადი

უფლება სხვა კონსტიტუციური უფლებებისგან იმით განსხვავდება რომ ის არ იცავს
ცხოვრების რომელიმე განსაზღვრს სფეროს არამედ თანასწორობის პრინციპი მოითხოვს
თანაბარ მოპყრობას ადამიანის უფლებათა და კანონიერი ინტერესებით დაცულ ყველას
სფეროში. შესაბამისად კონსტიტუციური ნორმის თანახმად დისკრიმინაცია იკრძალება
ცხოვრების ნებისმიერ სფეროში, მათ შორის შრომით ურთიერთობებში.

აღსანიშნავია რომ შრომითი კოდექსიც განსაზღვრავს დისკრიმინაციის ცნებას. და ამბობს

რომ შრომით და წინა სახელშეკრულება ურთიერთობებში, მათ შორის, ვაკანსიის შესახებ
განცხადების გამოქვეყნებისას და შერჩევის ეტაპზე აკრძალულია ნებისმიერი სახის
დისკრიმინაცია რას ის კანის ფერის ენის ეთნიკური და სოციალური კუთვნილების და ასე
შემდეგ.

ანუ დისკრიმინაციად მიიჩნევა პირის პირდაპირი ან არაპირდაპირი შევიწროვება რომელიც

მიზნად ისახავს ან იწვევს მისთვის დამაშინებელი მტრული დამამცირებელი ღირსების
შემლახველი ან შეურაცხმყოფელი გარემოს შექმნას ანდაპირისთვის ისეთი პირობების შექმნა
რომლებიც პირდაპირ ან არა პირდაპირ აუარესებს მის მდგომარეობას ანალოგიურ
პირობებში მყოფს სხვა პირებთან შედარებით.

საქართველოს შრომის კოდექსის მიხედვით პირდაპირია დისკრიმინაცია როდესაც მუხლის

პირველი ფუნქტით გათვალისწინებული რომელიმე ნიშნის გამო პირის მიმართ
ხორციელდება არათანაბარი მოპყრობა სხვა პირთან შედარებით რომელიც იმავე არის მსგავს
მდგომარეობაში არის იყო ან შეიძლება ყოფილიყო უფრო ხელსაყრელი მოპყრობის ობიექტი.

გირიბია დისკრიმინაცია როდესაც ნეიტრალური დებულება კრიტერიუმი ან პრაქტიკა ამ

მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებული რომელიმე ნიშნის გამო პირს სხვა პირთან
შედარებით არა ხელსაყრელ მდგომარეობაში აყენებს.

დისკრიმინაციის 2 ძირითადი სახე არსებობს პირველი ეს არის როდესაც პირის

არახელსაყრელ მდგომარეობაში ჩაყენება ანალოგიურ პირობებში მყოფს სხვაპირებთან
შედარებით ხდება და მეორე თანაბარ მდგომარეობაში არსებითად უთანასწორო პირობებში
მყოფი პირების ჩაყენება თუმცა აქ მესამედ შეგვიძლია ვთქვათ რომელიც არის შევიწროვება.
შესაბამისად სხვებთან თანაბარ მდგომარეობაში პირის ჩაყენება ან პირიქით სხვებთან
შედარებით არათანაბარ მდგომარეობაში პირის ჩაყენება ყოველთვის არ ნიშნავს
დისკრიმინაციას.

სახელმწიფოებს ეკისრებათ როგორც ნეგატიური ვალდებულება თანასწორად მოეპრან

თანაბარ მდგომარეობასა და პირობებში მყოფ პირებს ასევე პოზიტიური ვალდებულება
განსხვავებულად მოეყვნენ არათანაბარ პირობებში მყოფ პირებს რათა მათ თანასწორი
ხელმისაწვდომობა ჰქონდეთ უფლებებსა და თავისუფლებებზე.

დისკრიმინაციული ქმედების დასადასტურებლად ყოველთვის აუცილებელია შედარების

ობიექტის არსებობა რომელთან მიმართებითაც უნდა დადგინეს გაუმართლებელი
დისკრიმინაციური მოპყრობა შედარება შეიძლება იყოს რეალური ან ჰიპოთეტური.

კუმულაციურად უნდა არსებობდეს რამდენიმე გარემოება მართლსაწინააღმდეგო ქმედების

დისკრიმინაციის დადგენისათვის. არ უნდა გამოიკვეთოს შესადარებელი ჯგუფები და
განისაზღვროს რამდენად არსებითად თანასწორ სუბიექტს წარმოადგენს ისინი კონკრეტულ
სამართლებრივი ურთიერთობასთან მიმართებით. ასევე მსგავს კატეგორიაში ანალოგიურ
გარემოებაში უნდა ხვდებოდნენ და არსებითა თანასწორნი უნდა იყვნენ კონკრეტულ
ვითარებასა და ურთიერთობებში.

შევიწროვება

გამონაკლის წარმოადგენს დისკრიმინაციული მოპყრობის მეორე ფორმა შევიწროვება

რომლის შემთხვევაში არ არის აუცილებელი შევედარების ობიექტის გამონაკლის
წარმოადგენს დისკრიმინაციული მოპყრობის მეორე ფორმა შევიწროვება რომლის
შემთხვევაში არ არის აუცილებელი შედარების ობიექტის არსებობა.

ჩემი წროვება ნიშნავს დამაშინებელი დამამცირებელი ღირსების შემლახველიან

შეურაცხმყოფელი გარემოს შექმნას.

დისკრიმინაციის სახეებია:

პირდაპირი დისკრიმინაცია და არაპირდაპირი დისკრიმინაცია

პ პირდაპირი დისკრიმინაცია წარმოადგენს თანაბარ პირობებში მყოფ პირების

არათანასწორმოპყრობს აკრძალულ ნიადაგზე. გარდა იმ შემთხვევებისა თვის როდესაც
ამგვარი მოპყრობა ან პირობების შექმნა ემსახურება საზოგადოებრივი წესრიგისა და ზნეობის
დასაცავად კანონით განსაზღვრულ მიზანს ობიექტური და გონივრული გამართლება და
აუცილებელია დემოკრატიულ საზოგადოებაში ხოლო გამოყენებული საშუალებები
თანაზომიერია ასეთი მიზნის მისაღწევად.

პირდაპირი დისკრიმინაცია როგორც ყველაზე მავნე დისკრიმინაციის ფორმა შეიძლება

ეფუძნებოდეს ერთად რამდენიმე აკრძალულ ნიშანს.
არაპირდაპირი დისკრიმინაცია აღინიშნება მაშინ როდესაც გარკვეული პრაქტიკა მოქმედი
ნორმა მოთხოვნა ან პირობა 1 შეხედვით ნეიტრალური ჩანს მაგრამ მათი შედეგი ნეგატიურ
ზეგავლენას ახდენს კონკრეტულ ჯგუფზე.

პირდაპირი და არა პირდაპირი დისკრიმინაცია იწვევს თანასწორუფლებიანობის დარღვევას,

მაგრამ არაპირდაპირი დისკრიმინაციის თავისებურება უპირველეს ყოვლისა ვლინდება
იმაში რომ ქმედება მოქმედება ან უმოქმედობა არ შეიცავს დისკრიმინაციისათვის
დამახასიათებენ აკრძალულ შინაარსობრივ მახასიათებლებს.

ანუ პირდაპირი ანუ ირიბი დისკრიმინაციის დროს ქმედება თავისი გარეგნული

გამოხატულებით არის ნეიტრალური მაგრამ შინაარსი არის დისკრიმინაციული.

მაგალითად სქესობრივი ნიშნით არაპირდაპირ დისკრიმინაცია აღინიშნება როდესაც

დამსაქმებელი განსაზღვრავს კანდიდატისთვის არანაკლებ მეტრა სამოციმაღლეს როგორც
სამუშაოზე მიღების პირობას მიუხედავად იმისა რომ ეს წესი ეხება სამუშაოს დაკავების
ყველა მსურველს როგორც ქალებს ასევე კაცებს ის მაინც არაპირდაპირი დისკრიმინაციულ
მდგომარეობაში აყენებს ქალებს რადგან ხშირ შემთხვევაში მათი სიმაღლი არაჰემატება მეტრა
სამოცს.

დისკრიმინაცია კანონსა და პრაქტიკაში