COĞRAFYA 10.

SINIF

BEŞERİ SİSTEMLER

Nüfus Piramitleri
Neler Öğreneceğiz ? 10. Sınıf Coğrafya

Nüfus Piramitleri

Nüfus Piramitlerinden Hangi

Bilgilere Ulaşılır?

Nüfus Piramitlerine Ülke Örnekleri

Nüfus Piramitlerini Yoruma

NÜFUS PİRAMİTLERİ 10. Sınıf Coğrafya

Nüfusun sosyoekonomik durumunu belirleyebilmek ve geleceği ile

ilgili planlar yapabilmek için yaş ve yaşın cinsiyetlere göre dağılımının
öncelikli olarak bilinmesi gerekir.
 NÜFUS PİRAMİTLERİ 10. Sınıf Coğrafya

Nüfusun yaş ve cinsiyet yapısını gösteren grafiklere nüfus piramitleri denir.

Nüfus piramitlerinde yaş grupları;
0-14 yaş (genç ya da çocuk nüfus),
15-64 yaş (aktif ya da yetişkin nüfus)
65 ve üstü yaş (yaşlı nüfus)
gibi geniş aralıklı olarak sınıflandırılmaktadır.
NÜFUS PİRAMİTLERİ 10. Sınıf Coğrafya

65+
Erkek 60-64 Kadın
55-59
50-54
45-49
40-44
35-39
30-34
25-29
20-24
15-19
10-14
5-9
0-4

3 2 1 0 0 1 2 3
Milyon Kişi Milyon Kişi
NÜFUS PİRAMİTLERİ 10. Sınıf Coğrafya

Bir ülkenin nüfus piramidinden

hangi bilgilere ulaşılabilir?
• Ülkenin toplam nüfusu
• Nüfusun cinsiyete göre dağılımı
• Nüfusun yaş gruplarına
göre dağılımı
• Doğum oranı ve
yaşam süresi
• Genç ve yaşlı nüfus oranı
• Ekonomik gelişmişlik seviyesi
NÜFUS PİRAMİTLERİ 10. Sınıf Coğrafya

Bir ülkenin nüfus piramidinden

hangi bilgilere ulaşılamaz?
• Nüfusun ülke geneline dağılışı
• Aritmetik nüfus yoğunluğu

• Aritmetik nüfus yoğunluğu için ülkenin

yüzölçümünün de bilinmelidir.
Ülkelerin nüfus özellikleri birbirinden
farklı olsa da nüfus piramitleri;
• Kenarları içe çökük
• Düzgün üçgen biçimli
• Asimetrik şekilli
• Arı kovanı
• Çan
şeklindeki nüfus piramitleri olmak
üzere beş ana gruba ayrılır.
KENARLARI İÇE ÇÖKÜK NÜFUS PİRAMİDİ 10. Sınıf Coğrafya

Piramidin üst kısmının dar olması ise ortalama yaşam süresinin az

olmasına bağlı olarak yaşlı nüfusun azlığından kaynaklanmaktadır.

65

15

Piramidin alt kısmının geniş olması, gerçekleşen doğumlar

sonucu çocuk sayısının fazla olmasından kaynaklanmaktadır.
Doğum ve ölüm oranlarının fazla olduğu az gelişmiş ülkelere
ait nüfus piramididir. Doğum ve ölüm oranları dengeli bir seyir
izlediği için nüfus artış hızı çok yüksek değildir.
KENARLARI İÇE ÇÖKÜK NÜFUS PİRAMİDİ 10. Sınıf Coğrafya
Sanayi Devrimi öncesine ait olan bu nüfus piramidi; günümüzde
Angola, Burundi ve Benin gibi ülkelerde görülür.

Erkek Kadın

Burundi
2015

Kişi sayısı (bin) Kişi sayısı (bin)

 DÜZGÜN ÜÇGEN BİÇİMLİ PİRAMİT 10. Sınıf Coğrafya

Sağlık koşullarının düzelmeye başlamasıyla ölüm oranları azalmıştır.

Buna bağlı olarak ortaya çıkan piramit ikizkenar üçgene benzemektedir.

65

15

Doğum oranları yüksek olduğu için piramidin alt kısmı geniştir.

Doğum oranlarının yüksek olmasına karşılık ölüm oranlarının
azalmaya başladığı ülkelere ait nüfus piramididir. Bu özelliğe
sahip olan ülkelerde hızlı bir nüfus artışı görülmektedir.
 DÜZGÜN ÜÇGEN BİÇİMLİ PİRAMİT 10. Sınıf Coğrafya

Bolivya, Filipinler ve Hindistan gibi yeni gelişmekte

olan ülkelerin nüfus piramitleri bu şekildedir.

Erkek Kadın

Filipinler
2015

Kişi sayısı (milyon) Kişi sayısı (milyon)

ASİMETRİK ŞEKİLLİ NÜFUS PİRAMİDİ 10. Sınıf Coğrafya

65

15

Piramidin taban kısmına bakıldığında doğum oranlarının

hızla düştüğü ve nüfus artış hızının azaldığı görülür.
Doğum oranında ciddi bir düşüşün görüldüğü ülkelere
ait nüfus piramididir. Bu durum, ülkelerin gelişmişlik
seviyesinin yükselmeye başladığını göstergesidir.
ASİMETRİK ŞEKİLLİ NÜFUS PİRAMİDİ 10. Sınıf Coğrafya

Bangladeş, Çin ve Brezilya gibi ülkelerin nüfus piramidi bu

şekildedir.
Erkek Kadın

Brezilya
2015

Kişi sayısı (milyon) Kişi sayısı (milyon)

ARI KOVANI NÜFUS PİRAMİDİ 10. Sınıf Coğrafya
Bu tür ülkelerde aktif nüfus oranı fazla, ortalama
yaşam süresi uzun ve yaşlı nüfus oranı da çoktur.

65

15

Düşük doğum oranları nedeniyle piramidin tabanı dardır.

Doğum ve ölüm oranlarının düşük olduğu
gelişmiş ülkelere ait nüfus piramididir.
ARI KOVANI NÜFUS PİRAMİDİ 10. Sınıf Coğrafya

ABD, İngiltere, Almanya, İtalya ve İsveç gibi

gelişmiş ülkelerin nüfus piramitleri bu şekildedir.

Erkek Kadın

ABD
2015

Kişi sayısı (milyon) Kişi sayısı (milyon)

ÇAN ŞEKLİNDEKİ NÜFUS PİRAMİDİ 10. Sınıf Coğrafya

Piramidin üst kısmının geniş olması ise yaşlı

nüfus oranının fazlalığından kaynaklanmaktadır.

Doğum oranlarının sonradan artış gösterdiği için

piramidin taban kısmı genişlemeye başlamıştır.
Belirli bir süreçte düşük olan doğum oranlarının sonradan
artış gösterdiği ülkelere ait nüfus piramididir.
 ÇAN ŞEKLİNDEKİ NÜFUS PİRAMİDİ 10. Sınıf Coğrafya

Rusya ve İrlanda gibi ülkelerin nüfus piramitleri bu şekildedir.

Erkek Kadın

İrlanda
2015

Kişi sayısı (bin) Kişi sayısı (bin)

 NÜFUS PİRAMİTLERİ 10. Sınıf Coğrafya

Bir ülkeye ait piramidin şekli zaman içinde değişebilir.

Örneğin İngiltere’nin nüfus özelliklerine göre oluşturulan
piramit 1881 yılında düzgün üçgen nüfus piramidi
yapısındayken günümüzde arı kovanı nüfus piramididir.

65 65

15 15

1881 2019
 SORU – CEVAP 10. Sınıf Coğrafya

Erkek Kadın Soru: Nüfus piramidinin şekli nedir?

Cevap: Kenarları içe dönük
Soru: Doğum oranı yüksek mi düşük mü?
Cevap: Yüksek
Soru: Cinsiyet dağılımı nasıldır?
Cevap: Dengeli
Soru: Ülkenin gelişmişlik seviyesi nedir?
Cevap: Az gelişmiş
Kişi sayısı (milyon) Kişi sayısı (milyon)
 SORU – CEVAP 10. Sınıf Coğrafya

Erkek Kadın Soru: Nüfus piramidinin şekli nedir?

Cevap: Düzgün üçgen
Soru: Yaşlı nüfus oranı yüksek mi
düşük mü?
Cevap: Düşük
Soru: Ülkenin gelişmişlik seviyesi nedir?
Cevap: Gelişmekte olan
Soru: Çocuk bağımlı nüfus oranı yüksek
mi düşük mü?
Cevap: Yüksek
Kişi sayısı (milyon) Kişi sayısı (milyon)
 SORU – CEVAP 10. Sınıf Coğrafya

Erkek Kadın Soru: Nüfus piramidinin şekli nedir?

Cevap: Arı kovanı
Soru: Ülkenin gelişmişlik seviyesi nedir?
Cevap: Yüksek
Soru: Aktif nüfus oranı yüksek mi
düşük mü?
Cevap: Yüksek
Soru: kalifiye işgücü oranı yüksek mi
düşük mü?
Cevap: Yüksek
Kişi sayısı (Milyon) Kişi sayısı (milyon)
ETKİNLİK 10. Sınıf Coğrafya

Kenarları Düzgün
Ülke Asimetrik Arıkovanı Çan
içe dönük üçgen
Almanya
Somali
Hindistan
Çin
Brezilya
Norveç
Rusya
Angola
 ÖRNEK SORU – ÖSYM 10. Sınıf Coğrafya

Aşağıda, bir ülkenin 2015 yılına ait

nüfus piramidi verilmiştir.

Bu piramitteki bilgiler dikkate

alındığında aşağıdakilerden
hangisine ulaşılamaz?

A) 65 ve üstü yaş grubundaki nüfus oranına

B) Ülkedeki kadın nüfus oranına
C)0-14 yaş grubundaki erkek nüfus oranına
D)Yıllık nüfus artış hızı ve oranına
E) 15-19 yaş grubundaki nüfus oranına
ÖRNEK SORU 10. Sınıf Coğrafya

Nüfus piramidi şekildeki gibi olan bir

ülkenin, nüfus özellikleri ile ilgili olarak
hangisi kesin olarak söylenebilir?

A) Doğum oranı azalmıştır.

B) İşsizlik oranı artmıştır.
C) Bağımlı nüfus oranı artmıştır.
D) Sanayi ürünleri tüketimi azalmıştır.
E) Bebek ölüm oranları artmıştır.
ÖRNEK SORU 10. Sınıf Coğrafya

Yukarıda verilen nüfus piramitlerinden hangileri son yıllarda doğum

oranı artan ülkelere aittir?

A) Yalnız I. B) Yalnız II. C) Yalnız III.

D) I ve III. E) II ve III.
ÖRNEK SORU 10. Sınıf Coğrafya

Verilen nüfus piramitleri ile ilgili olarak

aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) II. piramitte yaşlı nüfus oranı daha fazladır.
B) I. piramitte doğum oranı daha fazladır.
C) I. piramitte 0 - 14 yaş bağımlı nüfus daha fazladır.
D) Toplam nüfus miktarları aynıdır.
E) II. piramitte doğal nüfus artış hızı daha düşüktür.
ÖRNEK SORU 10. Sınıf Coğrafya

Bir ülkenin sadece nüfus piramidine

bakılarak aşağıdakilerden hangisiyle
ilgili bir bilgi elde edilemez?

A) Nüfus yoğunluğu
B) Beklenen yaşam süresi
C) Bağımlı nüfus oranı
D) Kadın ve erkek nüfus oranı
E) Nüfusun yaş gruplarına dağılımı
ÖRNEK SORU AÇ 10. Sınıf Coğrafya

Aşağıdaki ülkelerden hangisinin nüfus piramidi arı kovanı

şekline daha çok benzemektedir ?

A) Hindistan B) Çin C) Fransa

D) Etiyopya E) Bangladeş
ÖRNEK SORU AÇ 10. Sınıf Coğrafya

Bazı ülkelerin nüfus özellikleri birbirine yakın olduğu için için nüfus
piramitleri benzerlik göstermektedir.

Buna göre aşağıdakilerden hangisinin nüfus piramidinin şekli

diğerleri ile daha az benzerlik gösterir?

A) İsveç B) ABD C) İtalya

D) Mısır E) Avustralya
ÖRNEK SORU AÇ 10. Sınıf Coğrafya

Bir ülkede yaşanan aşağıdaki olaylardan hangisi

ülkenin nüfus piramidinin değişmesinde diğerlerine
göre daha az etkilidir?

A) İç göçlerin artması
B) Dış göçlerin artması
C) Doğum oranının artması
D) Yaşam süresinin uzaması
E) Çalışma çağındaki nüfus oranın artması