CHAPTER: 1

रसायनशा
1. खालीलपैक कोणते ार आ ीय पाचे आहत? [RRB ALP 2018] 15. खालील पयायांमधून आ क सू - IUPAC नाव (रासाय नक नावासाठी
A) सो डयम काब नेट B) सो डयम ए सटट आं तररा ीय सं ा) - सामा नावाचा अयो गट नवडा. [RRB ALP 2018]
C) अमो नयम फॉ े ट D) वरीलपैक काहीही नाही A) C2H5OH - इथेनॉल-इथाइल B) C4H9OH - ूटनॉल - ूटाइल
अ ोहोल अ ोहॉल
2. मॅ े शयमची फ त हवेत जळताना तयार होणारी पांढरी राख तयार होते पा ात
C) C3H7OH - ोपेनॉल - ोपाइल D) C2H3OH - मथेनॉल - मथाइल
वरघळ ावर ापासून ___________ तयार होते. [RRB ALP 2018] अ ोहॉल अ ोहोल
A) मॅ े शयम हाय ॉ ाइड B) मॅ े शयम ऑ ाईड
C) मॅ े शयम हॅ लाइड् स D) मॅ े शयम स े ट 16. क कम े जा ीत जा इले ॉन सामावून घेतले जाऊ शकतात ह सू ा ार
सू चत केले जाते: [RRB ALP 2018]
3. खालीलपैक कशाची तरोधकता कमी आह? [RRB ALP 2018] A) 2n B) 2n2
A) नाइ ोम B) काच C) 2n3 D) 2n−2
C) इबोनाईट D) हरा
17. A ह मूल A3O4 सू ासह ऑ ाईड बनवते. A या मुल ाची संयुजा
4. खालीलपैक कोणते वापरणे चुक चे असेल? [RRB ALP 2018]
कती आह? [RRB ALP 2018]
A) संयुगाचा एक अणू B) मूल ाचा एक रणू A) 1 B) 4
C) संयुगाचा एक रणू D) मूल ाचा एक अणु C) 3 D) 2
5. इं जी एककांम े पा ाचा उ लनांक आ ण गोठणांक ह तंतोतंतपणे
18. हा सवात जा त ता असणारा धातू आह. [RRB ALP 2018]
______ अंशां ा अंतरावर असतात. [RRB ALP 2019]
A) फॉ रस(Ph) B) चांदी (Ag)
A) 180 B) 90
C) काबन (C) D) सोने (Au)
C) 360 D) 270
19. बळ आ ां ा संदभात खालीलपैक कोणते वधान अयो आह?
6. एका आवरणाम े जा ीत जा इले ॉ ची सं ा खालील
[RRB ALP 2018]
कोण या सू ावर अवलंबून असते: [RRB ALP 2018]
A) सव ख नज आ बळ आ B) हाय ो ो रक आ , स ू रक
A) 2n2 B) n2 आहत. आ
आ ण नाय क आ ह बळ
C) 1n2 D) 3n2 आहत. आ
7. काय न े क न आदश वायूची घनता ु ट केली जाऊ शकते? C) बळ आ इतर पदाथावर (जसे क D) आ ह ते रासाय नक पदाथ आहत
[RRB ALP 2019] धातू काब नेट आ ण धातू हाय ोजन ांना खारट चव असते.
A) दाब B) व ुमान काब नेट) अ तशय ती तेने त या
दतात.
C) नरपे तपमान D) वेग
20. खालीलपैक कोणता घटक ूलँड ा अ कां ा नयमातील शेवटचे
8. _______ हा काबनचे अप प नाही. [RRB ALP 2018]
मूल होता? [RRB ALP 2018]
A) बक म रफु ेरीन B) हरा
A) ब डयम B) थो रयम
C) ॅफाइट D) काबन डायऑ ाइड
C) ोमीन D) हाइ ोजन
9. अधातूचा गुणधम _____ पयत वाढतो. [RRB ALP 2018]
21. प हा ंभातील मजकूर ुस ा ंभातील साम ीशी यो र ा जुळणारा
A) मॅ े शयम ते बे रयम B) सो डयम ते ोरीन
पयाय नवडा.
C) पोटॅ शयम ते सी झयम D) ऑ जन ते सेले नयम
A. घटक न त गुणो रांम े एक होतात I. डा नचा अणु स ांत
10. जर आपण थो ा माणात वॉ शग सोडा घेतला आ ण ात अंदाजे 1 मली
B. अणू अ वभा आहत II. रणूंची समान सं ा
पातळ हाय ो ो रक आ मसळले तर आपणास काय दसेल?
[RRB ALP 2018] स ेटआणऑ लेट आयन ह आयन आहत, तर
C. III. र माणांचे नयम
A) पांढ ा रंगाचे अव ेपण तयार होते. B) CO2 वायू ती तेने बाहर पडतो. मॅ े शयम आ ण
C) H2 वायू पॉप आवाजासह बाहर D) केवळ उदासीनीकरण अ भ या घटकाचे ाम आ क व ुमान आ ण संयुगा ा अमो नयम आयन ह
D. IV.
येतो. उ वते, कोणताही वायू सोडला जात ाम आ क व ुमानात धनायन आहत
नाही.
[RRB ALP 2018]
11. जर नाय ोजनचे अणू व ु ान 14 आ ण हाय ोजनचे 1 आह. तर अमो नयाचे
म A) A - III, B - II, C - IV, D - I B) A - III, B - I, C - IV, D - II
आ क व ुमान कती असेल? [RRB ALP 2018] C) A - I, B - III, C - IV, D - II D) A - III, B - IV, C - I, D - II
A) 17
C) 15
B) 18
D) 16
22. CuO + H2 → Cu + H O. ह समीकरण याचे उदाहरण आह:
2
[RRB ALP 2018]
12. कोबा आ ण नकेलसारखे गुणधम असणार लोह या मूल ांपासून खूप ू र A) ऑ ीकरण B) वघटन
ठवले आह. ही कोणा ा मयादांपैक एक होती: [RRB ALP 2018] C) रडॉ D) सं ेपण
A) मडली ची आवत सारणी B) डोबेरनरची के
23. खालीलपैक कोणते वग करण अणुसं ेवर आधा रत आह?
C) आधु नक आवत सारणी D) ूलँड्सचा अ कांचा नयम
[RRB ALP 2018]
13. लबाचे पाणी जे ा काबन डायऑ ाइड यामधून वा हत केले जाते ते ा ते A) आधु नक आवत सारणी B) मडली ची आवत सारणी
ुधाळ बनते. ह कशा ा न मतीमुळे होते? [RRB ALP 2018] C) डोबेरनरचा केचा नयम D) ूलँड्सचा अ काचा नयम
A) बे रयम काब नेट B) कॅ यम ऑ ाईड
24. कॅ यम फॉ े टचे आ क सू काय आह? [RRB ALP 2018]
C) कॅ यम काब नेट D) कॅ यम हाय ोजन काब नेट
A) Ca(PO4)2 B) Ca3(PO4)3
14. ा आ ाम े हाय ोजन आ ण ऑ जन वगळता इतर अधातू मूल C) Ca3(PO4)2 D) CaPO4
असतात, ांना काय णतात? [RRB ALP 2018]
A) वरल आ B) हाय ा सड् स 25. एखा ा मूल ा ा सम ा नकेची व ुमान सं ा 298 आह. जर ा ा
C) ती आ D) सौ आ क कात 196 ू ॉन असतील तर ाची अणु मांक कती असेल?
[RRB ALP 2018]
A) 196.0 B) 298.0 A) केवळ इ B) केवळ क
C) 102.0 D) 494.0 C) अ आ ण ब D) ड, ब आ ण क
26. खालीलपैक कोणते वधान सं मण घटकांसाठी सवात यो आह? 36. खालीलपैक कोणती ुहरी व ापन अ भ या नाही? [RRB ALP 2018]
[RRB ALP 2018] A) BaCl2 + H2SO4 →
BaSO4 + B) Mg3N2 + 6H2O →
A) ां ा बा तीन क ा अपूण असते. B) ांचे सवात बा कवच अपूण 2HCl 3Mg(OH)2 + 2NH3
असते. C) CuSO4 + H2S →
CuS + D) NaOH + HCl NaCl + H2O →
C) ां ा सवात बा दोन क ा अपूण D) ां ा सवात बा क ेम े आठ H2SO4
असते. इले ॉन असतात. 37. खालीलपैक कोण ा प तीनुसार गढळ पा ापासून पाणी वलग केले
27. खालीलपैक सवात मोठा परमाणु कोणता आह? [RRB ALP 2018] जाते? [RRB ALP 2018]
A) Si B) Al A) गाळण B) वलगकारी नरसाळे
C) P D) S C) ऊ पातन D) टक करण
28. पतळ ह यापासून बनलेले म धातू आह: [RRB ALP 2018] 38. 12°C तापमानावर पा ाची भौ तक अव ा काय असते? [RRB ALP 2018]
A) तांबे आ ण कथील B) तांबे आ ण ज A) व B) आय नक
C) तांबे आ ण अ ु म नयम D) तांबे आ ण लोह C) वायू D) ायू
29. खालीलपैक कोणते वधान अयो आह? [RRB ALP 2018] 39. कॅ अम ा पा ासोबत ाअभ येसाठी खालीलपैक कोणते वधान
A) लबूम े साय क आ असते B) सो डयम हाय ॉ ाइड (NaOH) चे स नाही? [RRB ALP 2018]
मूळ प सो डयम आयना ा A) कट उ ा कमी असते B) अ भ या अ धक ती होते
उप तीमुळे आह. C) H2 वायू मु होतो D) कॅ अम तरंगू लागतो
C) धातू वर हत ऑ ाईड् स आ ीय D) साबणा ा ावणात फेनो थालीन
असतात गुलाबी होते. 40. अणुअंक 17 असलेले मूल ह ________ असते: [RRB ALP 2018]
A) एक हॅ लोजन वायू B) एक सं मण धातू
30. Ag+ आ ण Cl- एक के ावर कोणते संयुग तयार होते? C) एक ु मळ वायू D) एक अ धातू
[RRB ALP 2018]
A) आगॉन ोरट B) आगॉन ोराईड 41. खालीलपैक वसंगत पयाय नवडा: [RRB ALP 2018]
C) स र ोराईड D) स र ोरट A) NaOH B) Cu(OH)2

31. पा ात ी चग पावडर टाक ावर कोणता वायू बाहर पडतो? C) NH4OH D) Zn(OH)2
[RRB ALP 2018] 42. सो ाची सापे घनता 19.3 आह. SI एककाम े ाची घनता कती आह?
A) हाय ोजन B) ोरीन [RRB ALP 2019]
C) काबन मोनॉ ाईड D) काबन डायऑ ाइड A) 1.93 × 102 3
क ॅ/मी B) 19.3 क ॅ/मी 3

32. असंतृ संयुगां ा लनादर ान, एक ______ दसते. [RRB ALP 2018] C) 19.3 × 103 क /ॅ मी3 D) 19.3 × 102 क /ॅ मी3
A) लाल ोत B) नळी ोत
43. जर अ भकारकांची एकूण उजा अ भ येमधील उ ादनांपे ा जा असेल
C) ोत D) पवळी ोत
तर, उ ता मु केली जाते आ ण ही अ भ या एक ______ अ भ या
33. सम प मा लकेतील सव सद समान सामा सू ा ार दश वले जाऊ अस ाचे टले जाते. [RRB ALP 2019]
शकतात. खालीलपैक अयो सू नवडा. A) उ ा ेपी B) वभव
अ े न - CnH2n+2 C) उ ा ाही D) काय
अ न - CnH2n+1 44. आदश-वायू समीकरण ______ आह. [RRB ALP 2019]
अ ाइन - CnH2n-2 A) PV/T = μR B) V/T = (1/μ) R
[RRB ALP 2018] C) P/VT = μR D) T/PV = μR
A) अ े न - CnH2n+2 आ ण B) अ न - CnH2n+3 45. पा ाची घनता ____ °C वर कमाल असते.
अ ाइन - CnH2n-2 A) 4 B) 22
C) अ े न - CnH2n+2 D) अ ाइन - CnH2n-2 C) 2 D) 0
34. खालीलपैक कोणते/कोणती वधान/ वधाने स कवा अस आह/आहत? 46. पा ाचा उ लनांक आ ण गोठणांक ह फॅरनहाइट मापन ेणीवर तंतोतंत
वधाने: _____ अंश अंतरावर असतात. [RRB ALP 2019]
A) आवतनात डावीकडन उजवीकड जाताना, मूल ांची रासाय नक अ भ या A) 180 B) 273
थम कमी होते आ ण नंतर वाढते. C) 100 D) 50
B) आवत सारणी ा गटात खाली गे ावर धातू नसले ांची रासाय नक
47. _____ ही समान तापमान आ ण दाबाने पदाथाला घनतेपासून वाम े
अ भ या वाढते.
[RRB ALP 2018] बदल ासाठी आव क असलेली उ ता त यु नट व ुमान आह.
A) वधान A आ ण B स आहत B) वधान A स आह, परंतु B अस [RRB ALP 2019]
आह A) बा ीकरण B) संलयनाची सु उ ता
C) वधान B स आह, परंतु A अस D) वधान A आ ण B अस आहत C) रगेलेशन D) उदा ीकरण
आह 48. रासाय नक गुणधमापैक , मडली ने ________ सह मूल ांनी तयार
35. खालीलपैक अयो जोडी नवडा. केले ा संयुगांवर ल क त केले.
A) काबन आ ण हाय ोजन B) काबन आ ण सो डयम
अ. तांबे Cu
C) हाय ोजन आ ण सो डयम D) हाय ोजन आ ण ऑ जन
ब. सोने Au
49. खालीलपैक कोण ा वायूचा वापर अ पदाथाचे ऑ डन हो ापासून
क. पारा Me रोख ासाठी केला जातो? [RRB ALP 2018]
ड. ॅ टनम Pt A) हाय ोजन B) ऑ जन
C) ोरीन D) नाय ोजन
इ. चांदी Ag
50. ोपेनचे आ क सू ________ आह. [RRB ALP 2018]
[RRB ALP 2018]
A) CH4 B) C4H10 A) ऍ नॉइड् स B) सं मण मूल े
C) C3H8 D) C2H6 C) हॅ लोजन D) ु मळ पृ ी मूल
65. खालील पयायांमधून आ क सू - IUPAC नाव - सामा नावाचा अयो
51. ह लयम वगळता, सव अ भजात वायूं ा बा तम कवचाम े कती इले ॉन
संच नवडा. [RRB ALP 2018]
असतात? [RRB ALP 2018]
A) C3H8OH - ोपेनॉल - ोपाइल B) C2H5OH - इथेनॉल - इ थल
A) 10 B) 6
अ ोहोल अ ोहोल
C) 4 D) 8
C) C4H9OH - ुटनॉल - ूटाइल D) CH3OH - मथेनॉल - मथाइल
52. काबनचे अणू व ुमान 12 आ ण ह लयमचे 4 आह. खालीलपैक कोणते अ ोहोल अ ोहोल
वधान ेक मुल ा ा 1 मोलसाठी स आह ते सांगा. [RRB ALP 2018]
A) काबन ा 1 मोलम े ह लयम ा 1 B) ह लयम ा 1 मोलम े काबन ा 1 66. 60 ॅम ह लयमम े कती मोल असतात? [RRB ALP 2018]
मोलपे ा 3 पट जा अणू असतील. मोलपे ा 3 पट जा अणू असतील. A) 12 मोल B) 15 मोल
C) काबन ा 1 मोलम े ह लयम ा 1 D) काबन ा 1 मोलम े ह लयम ा 1 C) 10 मोल D) 25 मोल
मोलम े असले ा अणूं ा सं े ा मोलम े जेवढ अणू असतील तेवढच 67. बे कग सोडा रासाय नक ा बे कग पावडरपे ा वेगळा आह का?
एक तृतीयांश असतील. अणू असतील.
[RRB ALP 2018]
53. ओझोन ा एका रणूम े कती अणू असतात? [RRB ALP 2018] A) होय, बे कग सोडा सो डयम B) होय, बे कग सोडा सो डयम काब नेट
A) 1 B) 3 बायकाब नेट आह तर बे कग पावडर आह तर बे कग पावडर सो डयम
C) 2 D) 4 कॅ यम काब नेट आह. बायकाब नेट आह
C) नाही. ते रासाय नक ा एकसारखे D) होय, बे कग सोडा सो डयम
54. एका ावणाचा pH हा 3 आह. जे ा ाचा pH बदलून 6 होतो, ते ा H+ आहत बायकाब नेट आह तर बे कग पावडर
आयन संहती ________. [RRB ALP 2018] सो डयम बायकाब नेट आ ण टाट रक
A) 2 पट वाढते B) 3 पट वाढते ऍ सडचे म ण आह.
C) 100 पट कमी होते D) 1000 पट कमी होते 68. धातूंचे ऑाइड मूळ पाचे असतात, णजेच ते आ ाम े मसळू न
55. 2Ω आ ण 6Ω चे दोन तरोध मा लकेत जोडलेले आहत आ ण ह संयोजन ार आ ण पाणी तयार करतात. खालीलपैक वसंगत ऑ ाईड धातूचे
12 V बेटरीवर जोडलेले आह. बॅटरी ार पुरवलेली ऊजा शोधा. [RRB ALP 2019] ऑ ाईड नवडा. [RRB ALP 2018]
A) 10 W B) 18 W A) MgO B) Na2O
C) 16 W D) 14 W C) CaO D) Al2O3
56. जर शरीर एकसंध नसेल, तर ाची घनता ह ा ा ___________ चे काय 69. नेगर तयार कर ासाठी खालीलपैक कोणते पदाथ वापरले जातात?
आह. [RRB ALP 2019] [RRB ALP 2018]
A) दाब B) वेग A) इथॅनोइक आ B) मथेनॉल
C) ती D) गती C) ऍ स टक आ D) इथेनॉल
57. लांबी L आ ण ा r असलेलया वृ चतीय आकारा ा तारचा तरोध R 70. ां ा कमी होणा ा त ये ा माने मांडले ा सामा धातू णून
आह. ाच साम ी ा पण तची लांबी त ट आ ण ा एक तृतीयांश असेल ओळखले जाते: [RRB ALP 2018]
तर ुस ा तारचा तरोध _______एवढा असेल. [RRB ALP 2019] A) याकलाप मा लका B) इले ोलाइ टक घट
A) 27R B) 9R
C) वाहकता D) त याशीलता
C) R D) 3R
71. 540 ॅम ुकोजम े, उप त मो ची सं ा कती आह?
58. दले ा पा ाचे आकारमान 0°C ते 4°C दर ान ________. [RRB ALP 2018]
[RRB ALP 2019] A) 4 B) 2
A) शू आह B) कमी होते
C) 1 D) 3
C) र राहते D) वाढते
72. एखा ा मूल ा ा सम ा नकेची व ुमान सं ा 298 आह. जर ा ा
59. आप ा आहारात मु तः धा , बया आ ण चॉकलेट ह कोणता घटक क कात 188 ू ॉन असतील तर ाचा अणु मांक कती असेल?
पुरवतात? [RRB ALP 2019] [RRB ALP 2018]
A) ोराईड B) झक A) 188.0 B) 110.0
C) आयोडीन D) तांबे C) 298.0 D) 488.0
60. खालीलपैक कोणता वायू अ ंत वषारी, गंधहीन, चवहीन आ ण रंगहीन वायू 73. लाल मुं ाम े खालीलपैक कोणते आ असते? [RRB ALP 2018]
आह? [RRB ALP 2019] A) मॅलीक आ B) ऑ ॅ लक आ
A) काबन डाय ऑ ाइड B) काबन मोनॉ ाईड
C) फॉ मक आ D) टॅ नक आ
C) मथेन D) नाय ोजन डायऑ ाइड
74. मडली ा आवत सारणीम े, मूल ाचे गुणधम ां ा आवत काय
61. खालीलपैक कोण ा पदाथाची घनता सवा धक आह? [RRB ALP 2019] मानले जातात: [RRB ALP 2018]
A) सोने B) पारा A) अणु सं ा B) अणु व ुमान
C) तांबा D) लोह C) आयनीकरण ए ा ी D) अणु आकार
62. 77 °F ह ________ ा समान आह. [RRB ALP 2019] 75. (NH4)2SO4 रणूम े कती अणू असतात? [RRB ALP 2018]
A) 25 °C B) 15 °C
A) 15 B) 14
C) 20 °C D) 10 °C
C) 12 D) 13
63. वातावरणा ाउ रावरील ओझोन ह _________ रणूचे उ ादन आह. 76. चग पावडर पा ात मसळ ावर कोणता वायू बाहर पडतो?
[RRB ALP 2019]
[RRB ALP 2018]
A) हाय ोजनवर काय करणार अ तनील B) ह लयमवर काय करणार अ तनील
A) काबन डाय ऑ ाइड B) ऑ जन
व करण व करण
C) ोरीन D) हाय ोजन
C) ऑ जनवर काय करणार D) अ तनील व करण नाय ोजनवर
अ तनील व करण काय करते 77. चाकूने सहज कापता येणा ा धातूचे नाव सांगा: [RRB ALP 2018]
64. F, Cl, Br, I आ ण At ह मूल े सामा तः काय णून ओळखले जातात? A) तांबे B) सो डयम
[RRB ALP 2018] C) सोने D) ॲ ु म नयम
78. ूलँड्सचा अ कांचा नयम या वग करणातील शेवटचे मूल कोणते 92. जर डोबेरायनर ा कातील प हले व तसर मूल फॉ रस व अँ टमनी
आह? [RRB ALP 2018] असतील, तर या कातील ुसर मूल कोणते? [RRB ALP 2018]
A) र डअम B) थो रयम A) आयोडीन B) स र
C) लोह D) ो डयम C) कॅ अम D) अस नक
79. खालीलपैक कोण ा ये ार शु पघळले ा धातूपासून उ 93. पुढील नयम कोणी सां गतला: ‘मूलांचे भौ तक व रासाय नक गुणधम ह
त याशीलतेचे धातू काढले जातात? [RRB ALP 2018] ां ा अणुव ुमानाचे आवत फल आहत’? [RRB ALP 2018]
A) न ापन B) व ुत अपघटन A) ूलँड्स B) मो े
C) भाजणे D) यो पणकारी कारक ार कमी C) मड ल D) डोबेरायनर
करणे.
94. खालीलपैक कोणते काबनचे संयु प नाही? [RRB ALP 2018]
80. खालीलपैक कोणते धातू आ ण अधातू असे दो ी काय करत नाही? A) खड B) संगमरवर
[RRB ALP 2018] C) हरा D) डोलोमाइट
A) बोरॉन B) ब थ
95. खालीलपैक कोणता धातू सवात वधनीय आह? [RRB ALP 2018]
C) आस नक D) जम नयम
A) Ag B) Al
81. 2.08 ॅम BaCl2 ा जलीय ावणात मसळ ावर तयार होणार BaSO4 C) Na D) Zn
चे माण _______ आह. 96. आधु नक आवत सारणीम े, मूल ांची मांडणी ________ म े केली
(अणुचे वजन: Ba = 137, Cl = 35.5, S = 32, O = 16) जाते. [RRB ALP 2018]
[RRB ALP 2018] A) ां ा अणु व ुमानांकाचा कमी B) ां ा अणु व ुमानांकाचा वाढता
A) 2.33 म
ॅ B) 2.08 ॅम होत जाणारा म म
C) 23.3 म ॅ D) 1.04 ॅम C) ां ा अणु मांकाचा वाढता म D) ां ा अणु मांकाचा कमी होत
82. खालीलपैक कोण ा घटकाचे अणू व ुमान सवात कमी आह? जाणारा म
[RRB ALP 2018] 97. नाय ोजन अणूम े ू ॉनची सं ा ________ असते. [RRB ALP 2018]
A) नाय ोजन B) ह लअम A) 5 B) 14
C) ल थयम D) हाय ोजन C) 7 D) 11
83. खालीलपैक कोणते वधान अयो आह? [RRB ALP 2018] 98. कॉपर स े टचे जलीय ावण ________. [RRB ALP 2018]
A) ायूचे ठरा वत घनफळ असते B) ायू पदाथाना अ न त आकार A) लटमसवर प रणाम करत नाही B) नळा लटमस लाल करते
असतो C) लाल आ ण नळा लटमस दो ी D) लाल लटमस नळा करते
C) ायू पदाथ कठोर असतात D) ायू जवळजवळ आकुं चत भा वत करते
हो ायो नसतात
99. खालीलपैक कोणते करणो ग मूल नाही? [RRB ALP 2018]
84. अमो नयम नाय ट, थमल वघटनावर, काय तयार करते? [RRB ALP 2018] A) ुटो नयम B) टायटॅ नयम
A) NH3 आ ण NO B) N2O आ ण H2O
C) युर नयम D) थो रयम
C) N2 आ ण H2O D) NH3 आ ण NO2
100. खालील धातूंपैक सवात अ भ याशील धातू काेणते आह?
85. खालीलपैक कोणता वायू चुनाचे पाणी ुधाळ बनवतो? [RRB ALP 2018] [RRB ALP 2018]
A) O3 B) CO A) Ca B) Al
C) O2 D) CO2 C) Ni D) Pb
101. चार मूल ां ा अणुसं ा खालील माणे आहत: F (9), P (15), Cl (17),
86. खालीलपैक कोणते कूट डोबेरनर ा कूटाचे तनध करतो?
Ar (18).
[RRB ALP 2018]
A) Na, Sr, Br B) Li, K, Na खालीलपैक कोणते दोन मूल रासाय नक ा समान असतील?
[RRB ALP 2018]
C) Li, Ca, C1 D) Li, Na, K
A) F आ ण CI B) F आ ण P
87. काबनचे खालीलपैक कोणते अप प धातू शा ाम े कमी करणार घटक C) Cl आ ण P D) F आ ण Ar
णून वापरले जाते? [RRB ALP 2018]
102. शु लटमस कागदावर शु HCI वायूची या काय असते?
A) कोक B) काबन ॅक
[RRB ALP 2018]
C) कोळसा D) ेफाइट
A) नळा लटमस कागद लाल होतो B) नळा लटमस कागद पांढरा होतो
88. खालीलपैक काय प ाचे पाणी नजतुक कर ासाठी वापरले जाते? C) नळा कवा लाल लटमस कागद D) लाल लटमस कागद नळा होतो
[RRB ALP 2018] ाचा रंग बदलत नाही
A) बे कग सोडा B) वॉ शग सोडा
103. धातूचे ऑाईड जे आ , तसेच आ ारीसह अ भ या करतात, ांना
C) बे कग पावडर D) ी चग पावडर
णतात: [RRB ALP 2018]
89. काबन (C – 12) ा एका मोलम े कती अणू असतील? A) आ धम ऑ ाईड् स B) उदासीन ऑ ाइड
[RRB ALP 2018] C) उभयधम ऑ ाईड् स D) आ ारीधम ऑ ाईड् स
A) 6.02 × 1026 B) 60.20 × 1026 104. आधु नक आवत सारणी ा कोण ा बाजूला धातू ठवले जातात?
C) 8.06 × 1020 D) 6.02 × 1023 [RRB ALP 2018]
A) वर ा आवतात B) उज ा बाजूला
90. दोन कवा अ धक मूल े एक होऊन तयार होतो:
[RRB ALP 2018] C) खाल ा आवतात D) डा ा बाजूला
A) अणू B) मूलक 105. खालीलपैक कोणता पदाथ ोरोसट ूबमधील वायू ा पावर
C) संयुग D) संयुज अवलंबून वशेष रंगाने चमकतो? [RRB ALP 2018]
A) ा ा B) हाय ोजन
91. ाची हाय ोजन आयन संहती 1 × 10-5 मोल त लटर आह,
C) बोस-आई ाईन कंड ेट D) ह लयम
ा ावणाचा सामू (pH), ________ असेल. [RRB ALP 2018]
A) 6 B) 5 106. सामू (pH) मू 7 ते 14 पयत वाढणे ह दशवते:
C) 4 D) 7 [RRB ALP 2018]
A) OH- आयन संहती कमी होणे B) H+ आयन संहतीत वाढ A) सामा मीठ B) बे कग सोडा
+ - C) ऍ स टक आ D) वा शग सोडा
C) H आयन संहती कमी होणे D) OH आयन संहतीत वाढ
122. सो डयम काब नेटचे रासाय नक सू आह: [RRB ALP 2018]
107. खालीलपैक कोणता धातू थंड कवा गरम पा ावर अ भ या करत नाही?
A) Na3CO2 B) Na2CO
[RRB ALP 2018]
A) सो डयम B) पोटॅ शयम C) NaCO3 D) Na2CO3
C) कॅ यम D) ॲ ु म नअम 123. खालीलपैक कोणते पदाथ पदाथाची ती ुस ा तीत बदलू शकते?
108. मूल ांचे ां ा अणु व ुमाना ा आधार वग करण कर ाचे ेय [RRB ALP 2018]
A) आकारमान B) घनता
खालीलपैक कोणाला जाते? [RRB ALP 2018]
A) द म ी मडली B) जॉन डा न C) आकार D) तापमान
C) जॉन अले झांडर रीना ूलँड्स D) जोहान वु गँग डोबेरनर 124. एक मोल पा ात कती रणू असतात? [RRB ALP 2018]
26 23
109. सम ेणीय मा लकेतील अनुवत घटक कती अणु व ुमान एककांनी भ A) 6.02 × 10 रणू B) 7.02 × 10 रणू
आहत? [RRB ALP 2018] C) 8.02 × 1022 रणू D) 6.02 × 1023 रणू
A) 26 B) 32
125. डावीकडन उजवीकड अणुसं ा वाढ ानुसार खालीलपैक कोणती जोडी
C) 20 D) 14
यो आह? [RRB ALP 2018]
110. C6H14 ह सू ________ या हाय ोकाबनचे तनध करते. A) He, H B) Na, Ne
[RRB ALP 2018] C) Be, B D) Ca, Cl
A) ह झीन B) ह झेन
126. आधु नक आवत सारणीतील कोण ा गटात न य वायू असलेले
C) ह झाइन D) ह ाइन मूल े आहत? [RRB ALP 2018]
111. फॉ रस ा अणूम े संयुजा इले ॉनची सं ा कती आह? A) गट 18 B) गट 17
[RRB ALP 2018] C) गट 15 D) गट 16
A) 4 B) 3
127. स रचे अणु व ुमान 32 u आह. 16 ॅम स रम े मोलची सं ा कती
C) 2 D) 5 आह? [RRB ALP 2018]
112. आधु नक आवत सारणीम ेअ ली धातू कोण ा गटात आहत? A) स रचे 0.5 मोल B) स रचे 0.25 मोल
A) ुसरा गट B) अठरावा गट C) स रचे 0.75 मोल D) स रचा 1 मोल
C) तसरा गट D) प हला गट 128. सवात यो पयायासह र जागा भरा.
113. NaCl ह मीठ आह जे __________ने बनलेले आह. [RRB ALP 2018] इथेनॉल ह ______ व कृत केले जाते.
A) ती आ आ ण सौ ार B) सौ आ आ ण सौ ार [RRB ALP 2018]
C) ती आ आ ण ती ार D) सौ आ आ ण ती ार A) प ासाठी अयो बनव ासाठी B) तपू तक णून यो
बनव ासाठी
114. युर नयम ा सम ा नकेचा वापर ओळखा. [RRB ALP 2018]
C) प ासाठी यो बनव ासाठी D) ाची रता वाढव ासाठी
A) ककरोगाचा उपचार B) वमानात इं धन
C) गोइटरचा उपचार D) आ क अणुभ ् यांम े इं धन 129. ______ ही या आह ाम े आ , आ ारी ह ार आ ण पाणी
तयार कर ासाठी अ भ या दतात. [RRB ALP 2018]
115. वॉ शग सोडाम े टक करणा ा पा ाची ट े वारी _________ आह A) जल अपघटन B) व ुत अपघटन
[RRB ALP 2018]
C) उदासीनीकरण D) ऊ पातन
A) 1.80 B) 37.06
C) 10.6 D) 62.9 130. संहत आ ा ा वरलनासाठी, आपण काय मसळले पा हजे?
[RRB ALP 2018]
116. खालीलपैक कोणते वधान चुक चे आह? [RRB ALP 2018] A) वर लत आ ाम े पाणी B) संहत आ ाम े पाणी
A) अणूचा आकार वरपासून खालपयत B) समान घटकांचे सम ा नक समान
C) थम आ ाम े पाणी आ ण नंतर D) पा ाम े संहत आ
वाढतो. गटात ठवलेले आहत. पा ात अ धक आ
C) समूहातील सव घटकांची समानता D) अणु ा साधारणपणे उजवीकडन
असते. डावीकड कमी होते 131. खालीलपैक कोणता धातू उ तापमानालाही ऑ जनवर अ भ या दत
नाही? [RRB ALP 2018]
117. खालीलपैक कोणता धातू लोह ोराईडपासून लोहाचे व ापन करतो? A) ज B) ॲ ु म नयम
[RRB ALP 2018]
C) चांदी D) शसे
A) शसे B) कथील
C) चांदी D) ज 132. ेक आठ ा मूल ात प ह ा मूल ासारखे गुणधम आहत ह थम
कोणी शोधून काढले? [RRB ALP 2018]
118. लोह कठोर आ ण मजबूत कर ासाठी खालीलपैक कोणते लोह जोडले A) ूलँड्स B) डोबेरनर
जाते? [RRB ALP 2018]
C) मोसले D) मडली
A) झक B) तांबे
C) काबन D) सो डयम 133. खालीलपैक काय वन ती तेला ा हाय ोजनीकरणाम े उ ेरक णून
वापरले जाते? [RRB ALP 2018]
119. खालीलपैक कोणते ावण सवात जा अ ीय आह? [RRB ALP 2018]
A) Pb B) Ni
A) pH मू 0 सह म ण B) pH मू 1 सह म ण
C) H2 D) He
C) pH मू 06 सह म ण D) pH मू 7 सह म ण
134. काबन डायऑ ाइड द ासाठी ऑ जनम े काबनचे लन होते ते ा
120. पा ा ा रणूम े, हाय ोजन ा व ुमान आ ण ऑ जन ा
व ुमानाचे गुणो र कती असते? [RRB ALP 2018]
कोण ा कारची अ भ या होते? [RRB ALP 2018]
A) समावेशी अ भ या B) लन अ भ या
A) 7:1 B) 8:1
C) अपघटन अ भ या D) तयोजन अ भ या
C) 1:7 D) 1:8
135. खालीलपैक कोणता आ ारीचा गुणधम नाही?
121. तु ाला मधमाशीने दंश के ावर आराम मळ ासाठी खालीलपैक कोणता
वापर केला जातो? [RRB ALP 2018]
A) ांची चव कड असते B) ामुळे नळा लटमस लाल रंगात 149. मानवी शरीर कोण ा pH ेणीम े काय करते? [RRB ALP 2018]
पांत रत होतो A) 6.0 to 7.0 B) 6.0 to 6.8
C) ते आ ांसह अ भ या करतात D) ामुळे लाल लटमस न ा रंगात C) 7.0 to 7.8 D) 7.0 to 8.6
आण ांना तट करतात पांत रत होतो
150. सामा मीठ (NaCl) यापासून बनवले जाते: [RRB ALP 2018]
136. जर मूल ॉनी सं पण अनु मे 1s2, 2s22p6,
A' आ ण B' चे इले A) एक मजबूत आ आ ण कमकुवत B) कमकुवत आ आ ण कमकुवत
3s1 आ ण 1s2,2s22p6,3s2, 3p4 असेल, तर या मूल ां ा संयोगाने तयार ार ार
होणा ा संयुगाचे सू काय असेल? [RRB ALP 2018] C) एक कमकुवत आ आ ण मजबूत D) एक मजबूत आ आ ण मजबूत
A) AB3 B) A2B ार ार
C) AB D) AB2 151. खालीलपैक कोणते रसायन उदा ीकरण येमधून जाऊ शकते?
[RRB ALP 2018]
137. सवात यो पयायासह र जागा भरा. A) अमो नयम ोरट B) अमो नयम स ेट
C) अमो नयम ोराईड D) अमो नयम स ाइड
जे ा मूल ________ ती ा करते ते ा ाला ाय ा होते.
152. सवात कठीण नैस गक पदाथ ________ आह. [RRB ALP 2018]
[RRB ALP 2018]
A) केवळ एक-ड ट
े B) ड ेट कवा ऑ ेट A) तांबे B) हरा
C) केवळ एक-ऑ ेट D) ह ेन C) लोखंड D) ेफाइट

138. ऑ जन ा एका रणूचे व ुमान _______ असते [RRB ALP 2018] 153. ______ ही तस ा आवतनातील मूल ांसाठी क ांची सं ा आह.
-23 -23 [RRB ALP 2018]
A) 2.3 × 10 ॅम B) 3.3 × 10 ॅम A) 3 B) 1
C) 4.3 × 10-23 ॅम D) 5.3 × 10-23 ॅम C) 0 D) 2
139. टचर आयोडीन, कफ सरप आ ण अनेक टॉ नक तयार कर ासाठी 154. काबनचा वापर क न पदावन त होऊन खालीलपैक कोणता धातू ा होत
खालीलपैक काय वापरले जाते? [RRB ALP 2018] नाही?
A) मथेनॉल B) इथॅनोइक आ [RRB ALP 2018]
C) ॲसे टक आ D) इथेनॉल A) ज B) सो डयम
140. ूलँड्स ा अ कां ा नयमानुसार, नसगात कती मूल अ ात C) लोखंड D) तांबे
आहत? [RRB ALP 2018] 155. आधु नक आवत सारणीम े, झग-झॅग रषा ______ ला वेगळे करते.
A) 56 B) 66 [RRB ALP 2018]
C) 55 D) 65 A) अधातूंपासून धातूंना B) धातूंपासून धातूस शांना
141. एका मूल ाचा अणुअंक N अस ास, ा अणू ा क कातील ोटॉनची C) अधातूंपासून धातूस शांना D) धातूंपासून हॅ लोजनला
सं ा ________ असते. [RRB ALP 2018] 156. खालीलपैक कोण ा वायूमुळे ेड कवा केक फुलतो ामुळे ते मऊ आ ण
A) N B) W + N ंजी बनते? [RRB ALP 2018]
C) W D) W – N A) CO2 B) O2
142. खालीलपैक कोणता पर ूम तयार कर ासाठी तसेच ेव रग कारकांचा C) H2 D) CO
वापर केला जातो? [RRB ALP 2018] 157. बफ पा ावर तरंगतो कारण ाची घनता _______ आह.
A) ए र B) इथेनॉल [RRB ALP 2018]
C) मथेनॉल D) इथॅनोइक आ A) पा ापे ा जा B) शू
143. ______अणु सं ा असले ा मूल ापासून आ ारीधम ऑ ाईड C) पा ासारखेच D) पा ापे ा कमी
तयार होईल. [RRB ALP 2018] 158. सो डयम ोराईड ा जलीय ावणातून वीज जाते ते ा कोणते उ ादन
A) 7 B) 20 तयार होते? [RRB ALP 2018]
C) 17 D) 6 A) सो डयम ऑ ाईड B) सो डयम हाय ॉ ाइड
144. ूलँड ा आवत वग करणातील दहावे मूल ाचे कोण ा मूल ांशी C) सो डयम आ ण ोरीन D) सो डयम आ ण पाणी
सा आह? [RRB ALP 2018] 159. खालीलपैक कोणती एक रासाय नक अ भ या आह? [RRB ALP 2018]
A) प हले B) चौथे A) ओले कपड वाळवणे B) बफाचे वतळणे
C) नववे D) तसर C) आयोडीन टकाचे सं वन D) लोणी खवट होणे
145. खालीलपैक कोण ा मूल ाम े अं तम क ेत 8 इले ॉ सह एकूण 3 160. खालीलपैक कोणते मूल ब आ क आह? [RRB ALP 2018]
क ा आहत? [RRB ALP 2018] A) गंधक B) सो डअम
A) S B) Al C) अरगॉन D) ऑ जन
C) Ar D) P
161. ूलँड ा सारणीम े, ________ ह मूल हॅ लोजनसह ठव ात आले
146. नाय ोजन ा खालीलपैक कोण ा ऑ ाईडला ला फग गॅस असेही होते. [RRB ALP 2018]
णतात? [RRB ALP 2018] A) Ce आ ण La B) Fe आ ण Se
A) NO2 B) N2 O5 C) Co आ ण Ni D) Mn आ ण As
C) NO D) N2O
162. दले ा वधानांपैक कोणते/ती वधान/ने स आह/आहत?
147. खालीलपैक कोणता धातू थंड पा ावर जोरदारपणे त या दतो? A. ुस ा गटातील मूल ांना अ ली धातू णतात.
[RRB ALP 2018] B. प ह ा गटातील मूल ांला अ धम धातू णतात.
A) पोटॅ शयम B) ए ु म नयम C. 17 ा गटातील मूल ांना हॅ लोजन णतात.
C) ज D) लोखंड [RRB ALP 2018]
A) फ A B) B आ ण C
148. M क ेम े सामावून घेतले ा इले ॉनची सं ा ________ आह.
C) फ C D) A आ ण C
[RRB ALP 2018]
A) 18 B) 8 163. आधु नक आवत सारणी ा खालीलपैक कोण ा गटात उदा वायू ठवलेले
C) 2 D) 32 आहत? [RRB ALP 2018]
A) 17 B) 15 A) आ ह चवीला आं बट असतात B) आ ह चवीला कड असतात
C) 18 D) 16 C) आ ारीसह अ भ या करताना D) आ ामुळे नळे लटमस लाल
आ ार तयार करतात. होतात.
164. सवात यो पयाय रका ा जागी भरा.
______ तयार हो ासाठी कलाइमची पा ासोबत त या होते. 179. क ा M म े कमान ____ इले ॉन सामावून घेता येतील.
[RRB ALP 2018] [RRB ALP 2018]
A) चुनखडी B) चु ाची नवळी A) 8 B) 2
C) चुना ोराईड D) खड पावडर C) 18 D) 32

165. खालीलपैक काय वधनीय नाही? [RRB ALP 2018] 180. जे ा धातूची आ ांसह अ भ या होते ते ा काय उ ा दत होते?
A) तांबे B) ॅफाइट [RRB ALP 2018]
C) चांदी D) ॲ ु म नयम A) ार आ ण ोरीन B) ार आ ण आ ारी
C) ार आ ण हाय ोजन D) ार आ ण पाणी
166. ूलँडने ा ा अ कां ा सारणीम े त ालीन ात ________
मूल ाची मांडणी केली. [RRB ALP 2018] 181. जर ॉनचा अणु मांक 36 असेल, तर ाचे इले ॉनी सं पण कती
A) 63 B) 56 आह? [RRB ALP 2018]
C) 58 D) 17 A) 2, 18, 16 B) 2, 8, 18, 8
C) 2, 18, 8, 8 D) 2, 8, 20, 6
167. 5% ावणाचे 25 ॅम व ुमानाने तयार कर ासाठी ुकोजचे माण
आव क आह: [RRB ALP 2018] 182. ोरीन वायू कोण ा उ ादनात वापरला जातो? [RRB ALP 2018]
A) 125 ॅम B) 1.25 ॅम A) बे कग पावडर B) बे कग सोडा
C) 50 ॅम D) 25 ॅम C) ी चग पावडर D) वॉ शग सोडा

168. खालीलपैक कोण ा मूल ाम े एकाच मूल ा ा इतर अणूंशी बंध 183. बायोगॅस संयं म े खालीलपैक कोणता वायू तयार होत नाही?
तयार क न मोठ रणू तयार कर ाची अ तीय मता आह? [RRB ALP 2018] [RRB ALP 2018]
A) ॲ ु म नयम B) हाय ोजन A) CO B) H2S
C) काबन D) नाय ोजन C) CH4 D) CO2
169. जर ॲ ु म नयमची संयुजा 3 असेल आ ण ऑ जनची संयुजा 2 असेल, 184. तापमान से अस ते के न ेणीम े पांत रत कर ासाठी काय करणे
तर ॲ ु म नयमा ऑ ाईडचे रासाय नक सू आह: [RRB ALP 2018] आव क आह? [RRB ALP 2018]
A) (AIO)3 + 2 B) AIO2 A) दले ा तापमानाला 273 ने गुणा B) दले ा तापमानात 273 जोडा
C) AI3O2 D) AI2O3 C) दले ा तापमानाला 273 ने भागा D) दले ा तापमानातून 273 वजा करा
170. अणू ा ेचा वापर काय मोज ासाठी करतात? [RRB ALP 2018] 185. खालीलपैक कोणता धातू रॉकेल तेलात साठवला जातो?
A) अणु मांक B) अणू व ुमान [RRB ALP 2018]
C) अणूचा आकार D) आ कता A) ॅ टनम B) तांबे
171. अधातुम े ां ा सवात बाहरील कवचाम े सामा तः ________ C) सो डयम D) सोने
इले ॉन असतात. [RRB ALP 2018] 186. थायरॉ न ा सं ेषणासाठी खालील पैक काय आव क आह?
A) 1, 2 कवा 3 B) 5, 6, 7 कवा 8 [RRB ALP 2018]
C) 8, 9 कवा 10 D) 10 ते 8 A) पोटॅ शयम B) सो डयम
172. खालीलपैक कोणता रासाय नक बदल आह? [RRB ALP 2018] C) कॅ यम D) आयोडीन
A) लोणी कुजून जाणे B) CO2 पासून शु बफ तयार करणे 187. खा पदाथाम े खवटपणाचे मु कारण मेद आ ण ांचे ______ ह
C) ॅ टनम वायर गरम करणे D) लोहाचे चुंबक करण आह. [RRB ALP 2018]
A) जलीय अपघटन B) ऑ ीकरण
173. अ ोहोलचा उ लनांक 78°C आह. के न े लम े तापमान कती
C) नमलीकरण D) पण
आह? [RRB ALP 2018]
A) 78 K B) 341 K 188. घटक A, B आ ण C डोबेरनर ा कुटाचा पात आहत'. जर A चे
C) 373 K D) 351 K अणुव ुमान 40 असेल आ ण ते C चे 137 असेल तर B चे अणुव ुमान कती
असेल? [RRB ALP 2018]
174. खालीलपैक कोणते उभयधम ऑ ाइड आह? [RRB ALP 2018]
A) 35 B) 120
A) ॲ ु म नयम ऑ ाईड B) लोह (II) ऑ ाईड
C) 88 D) 74
C) मॅ े शयम ऑ ाईड D) काबन डाय ऑ ाइड
189. खालीलपैक कोणता डोबेरनर
ा कूटाचा तसरा सद आह, ाम े
175. जे ा मुखाचा pH (सामू) हा _______ पे ा कमी होतो, ते ा दातांचे कडणे
ल थयम आ ण सो डयम दखील आह? [RRB ALP 2018]
सु होते. [RRB ALP 2018] A) पोटॅ शयम B) बोरॉन
A) 5.7 B) 5.5
C) बे रयम D) हाय ोजन
C) 5.6 D) 5.4
190. खालीलपैक कोणता अ य वायू नाही? [RRB ALP 2018]
176. आवत सारणी म े गणातून खाली जाताना खालीलपैक कोणता बदल
A) रडॉन B) न
होतो? [RRB ALP 2018]
C) झेनॉन D) हाय ोजन
A) क ांची सं ा कमी होत जाते B) संयुजा इले ॉन कमी होतात
C) क ांची सं ा वाढत जाते D) अणुचा आकार कमी होत जातो. 191. ह ामधील काबन अणूं ा सवात बाहरील आवरणाम े मु इले ॉनची
सं ा कती असते? [RRB ALP 2018]
177. _______ ा येत, लोखंड ह झक ा आवरणा ार संर त केले जाते.
A) शू B) दोन
[RRB ALP 2018]
C) चार D) तीन
A) ी सग B) धातु म ण
C) गॅ नीकरण D) ॲनोडीकरण 192. SnCl2 + 2HgCl2 → Hg Cl
2 2 + SnCl4 दले ाअभ येत:
178. खालीलपैक कोणता आ ाचा गुणधम नाही? [RRB ALP 2018] [RRB ALP 2018]
A) HgCl2 चे ऑ ीकरण केले आह B) SnCl2 चे ऑ ीकरण केले आह
C) Hg2Cl2 चे ऑ ीकरण केले आह D) SnCl2 कमी झाला आह
193. ब झनम े अनु मे σ आ ण π बाँडची सं ा आह: [RRB ALP 2018] A) आ ीय B) ारयु
A) 12 आ ण 3 B) 3 आ ण 3 C) उभयधम D) उदासीन
C) 6 आ ण 3 D) 9 आ ण 3 208. आधु नक आवतसारणीम े, खालीलपैक कोण ा दोन आवताम े ेक
194. जे ा सो डयम काब नेट हाय ो ो रक आ ावर अ भ या दतो ते ा 8 मूल े आढळतात? [RRB ALP 2018]
______ हा वायू तयार होतो. [RRB ALP 2018] A) 2 व 3 B) 1 व 2
A) हाय ोजन B) ोरीन C) 4 व 5 D) 3 व 4
C) हाय ोजन ोराइड D) काबन डायऑ ाइड 209. जर एखा ा ावणात नळा लटमस लाल झाला, तर ाचा pH (सामू) हा
195. अपचनावर उपचार कर ासाठी खालीलपैक कोण ा कारचे औषध ______ अस ाची श ता आह: [RRB ALP 2018]
वापरले जाते? [RRB ALP 2018] A) 9 B) 8
A) स ा औषध B) अँटी ह ामाइन C) 6 D) 7
C) अँ टबायो टक ( तजै वक) D) अँटॅ सड
210. खालीलपैक कोणते उपकरण रासाय नक ऊजचे व ुत उजम े पांतर
196. खालीलपैक कोणती पृ भागाची घटना आह? [RRB ALP 2018] करते? [RRB ALP 2018]
A) उकळणे B) वतळणे A) व ुत घट B) व ुत पंखा
C) बा ीभवन D) गोठणे C) केश शु क D) व ुत तापक
197. एका मूल ा ा क कात 15 ोटॉन आ ण 22 ू ॉन असतात. ाची 211. जे ा पुरसा ऑ जन पुरवठा असतो, ते ा ________ ोत नमाण होते.
व ुमान सं ा कती आह? [RRB ALP 2018] [RRB ALP 2018]
A) 15 B) 37 A) नारंगी B) लाल
C) 22 D) 7 C) हरवी D) नळी
198. हॅ लोजनम े सवा धक इले ॉन आकषण असलेला घटक ________ आह. 212. घन काबन डायऑ ाइड ________ णून ओळखला जातो.
[RRB ALP 2018] [RRB ALP 2018]
A) Cl B) F A) वात बफ B) ओला बफ
C) Br D) l C) घन बफ D) शु बफ
199. खालीलपैक कोणते वधान चुक चे आह? 213. खालीलपैक कोणते धनायन आह? [RRB ALP 2018]
(I) चग पावडर एक फकट पवळी पावडर आह. A) काब नेट B) नाय ट
(II) कोरडा NH3 वायू लाल लटमस नळा होतो. C) अमो नयम D) हाय ॉ ाइड
(III) पावसा ा पा ाचा pH जवळपास 7 असतो. 214. मॅ े शयम रबनचे हवेत लन के ावर कोणते संयुग तयार होते?
(IV) आ पावसाचा pH जवळपास 5.6 असतो. [RRB ALP 2018]
[RRB ALP 2018] A) मॅ े शयम नाय ट B) मॅ े शयम काब नेट
A) वरील सव वधाने बरोबर आहत B) I), II) आ ण III) C) मॅ े शयम ऑ ाईड D) मॅ े शयम नाय ाइड
C) फ II) D) I), II) आ ण IV)
215. सं मण मूल े णजे काय? [RRB ALP 2018]
200. जे ा __________ मो ा माणात वापरला जातो ते ा ते चयापचय A) मूल े ां ा दोन B) ा मूल ांम े धातू आ ण अधातू
या मंद करते आ ण म वत म ासं ले ा नराश करते. [RRB ALP 2018] बा क ा अपूण असतात. दो ी गुणधम असतात
A) इथेनॉल B) मथेनॉल C) ां ा सवात बा क म े आठ D) मूल े ां ा तीन सवात
C) बुटानॉल D) ोपॅनॉल इले ॉन असतात. बा क ा अपूण असतात.
201. असंतु लत रासाय नक समीकरणाला____________ णतात. 216. ________ ार बायोमासपासून बायोगॅस तयार होतो. [RRB ALP 2018]
[RRB ALP 2018] A) व ंसक ऊधपातन B) ऍनारो बक क न
A) कंकाल रासाय नक समीकरण B) उ रासाय नक समीकरण C) अपूणाका क उ पातन D) कोरड उ पातन
C) ज टल रासाय नक समीकरण D) नैस गक रासाय नक समीकरण
217. खालीलपैक कशामुळे पूल, लोखंडी र लग आ ण धातूपासून बनवले ा सव
202. जे ा लोह ओलसर हवे ा संपकात येते ते ा ा ा पृ भागावर हाय टड व ूंचे नुकसान होते? [RRB ALP 2018]
आयन (III) ऑ ाईड (Fe2O3) चे लालसर तप करी आवरण जमा होते. या लाल- A) गंज B) खवटपणा
तप करी रंगा ा थराला ________ णतात. [RRB ALP 2018] C) आ प D) पण
A) धूळ B) गंज 218. धातू A ने ा ा ावणापासून धातू B ला व ा पत केले तर धातू A
C) लोह D) म धातू _____ [RRB ALP 2018]
203. आधु नक आवत सारणीम े, ाच समान आवत म े A) B पे ा अ धक अ भ याशील आह B) B पे ा कमी अ भ याशील आह
मूल ांचे _________ समान असतील. [RRB ALP 2018] C) B पे ा जड आह D) B सारखाच अ भ याशील आह
A) आ क वजन B) अणू सं ा 219. आधु नक आवत सारणीतील प हले धातुक मूल कोणते आह?
C) कवचांची सं ा D) ॅ ले इले ॉ [RRB ALP 2018]
204. खालीलपैक कोणती या समान माणात वासाठी सवात मंद गतीने A) He B) H2
होईल? [RRB ALP 2018] C) Na D) Li
A) उकळणे B) गोठणे
220. शसे नाय ट बलतः गरम के ावर उ ांत झाले ा लालसर तप करी
C) घनीभवन D) बा ीभवन
वायूचे नाव काय आह? [RRB ALP 2018]
205. मडली ा नयतका लक सारणीम े खालीलपैक कोण ा घटकांनी A) नाय ोजन डायऑ ाइड B) नाय ोजन पटॉ ाइड
eka-Aluminium ची जागा घेतली? [RRB ALP 2018] C) डायनाय ोजन ऑ ाईड D) नाय क ऑ ाईड
A) डयम B) जम नयम
221. म धातूचे उदाहरण आह: [RRB ALP 2018]
C) गॅ लयम D) टायटॅ नयम
A) कोलोइडल ावण B) पायस
206. CO2 म े काबनची ट े वारी आह: [RRB ALP 2018] C) घन ावण D) वजातीय म ण
A) 44 B) 27.3
222. खालीलपैक कोण ा शा ाने पदाथा ा पाच ा अव ेसाठी काही
C) 14 D) 12
मोजणी केली होती?
207. अधातू ऑ ाईड सामा तः असतात: [RRB ALP 2018]
A) सी. ी. रमण B) स नाथ बोस A) मडली B) माक नको
C) व म साराभाई D) होमी भाभा C) झे ल D) झै े
223. खालीलपैक कोण ा संयुगांम े ुहरी बंध आह? [RRB ALP 2018] 227. बायोगॅस ह एक उ ृ इं धन आह कारण ात ______% पयत मथेन
A) इथेन B) मथेन असते. [RRB ALP 2019]
C) ॲ स टलीन D) इथायलीन A) 85 B) 70
C) 50 D) 80
224. खालीलपैक कोणता सीमारषा घटक नाही? [RRB ALP 2018]
A) बोरॉन B) स लकॉन 228. खालीलपैक कोणते असंतृ हाय ोकाबन आह? [RRB ALP 2018]
C) पोलो नयम D) ब थ A) इथेन B) ोपेन

225. H2O2 + Cl2 → 2HCl + O 2 या अ भ याम े, H2O2 खालीलपैक

C) ूटन D) पे ेन

कशा माणे काय करते? [RRB ALP 2018] 229. ________ हा चाकूने कापता येणारा धातू आह. [RRB ALP 2018]
A) आ B) ऑ ीकरण कारक A) तांबे B) ॲ ु म नयम
C) पणकारक D) आ ारी C) लोह D) सो डयम

226. र शयन रसायनशा ाचे नाव काय आह ाने सां गतले क मूल ांचे 230. जे ा 1 लीटर पाणी 4°C ते 0°C पयत थंड केले जाते, ते ा ाचे घनफळ
गुणधम ां ा अणू व ुमानांचे आवत काय आहत? [RRB ALP 2018] _____.
A) थम कमी होते आ ण नंतर वाढते B) ततकेच राहते
C) वाढते D) कमी होते

ANSWER KEY
Q. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Ans C A A A A A C D B B A D C B
Q. 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28
Ans D B B D D B B C A C C C B B
Q. 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42
Ans B C B B B B B B A A B A A C
Q. 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56
Ans A A A A B D D C D D B D B C
Q. 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70
Ans A B D B A A C C A B D D C A
Q. 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84
Ans D B C B A C B B B B A D B B
Q. 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98
Ans D D A D D C B D C C A C C B
Q. 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112
Ans B A A C C D A D D A D B D D
Q. 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126
Ans C D D D D C A D B D D D C A
Q. 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140
Ans A A C D C A B B B B B D D A
Q. 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154
Ans A A B D C D A A C D C B A B
Q. 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168
Ans A A D B D A C C C B B B B C
Q. 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182
Ans D C B A D A B C C B C C B C
Q. 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196
Ans A B C D B C A D A B A D D C
Q. 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210
Ans B A C A A B C D C B A A C A
Q. 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224
Ans D D C C A B A A D A C B D D
Q. 225 226 227 228 229 230
Ans C A B A D C

1.
दलेले सव ार ह आ ारी पाचे आहत.
 ार आ आ ारी प रणाम समान असतो.
हा उं चीनुसार बदलता असतो.
सो डयम NaOH(सो डयम सवसाधारण तीत, पा ाचा उ लनांक 100°C इतका असतो.
HCO3(काब नक आ ) आ ारी
काब नेट(Na2CO3) हाय ॉ ाइड) उ लनांक हा सामा तः उ उं चीसाठी कमी होत जातो. णून, उ उं चीवर,
पा ाचा उ लनांक हा 100°C पे ा कमी असतो.
सो डयम
CH3COOH(एसे टक आ ) NaOH आ ारी 6. यो उ र 2n2 आह.
ए सटट(CH3COONa)
पाउली ा अपवजन स ांताम े सां गतले गेले आह क परमाणु म े
अमो नयम कोणतेही दोन इले ॉन सव चार ांटम सं ा (n,l, ml आ ण ms) साठी
H3PO4(फॉ ो रक आ ) NH3(अमो नया) आ ारी
फॉ े ट(NH4)3PO4 समान मान ठवू शकत नाहीत.
ती आ आ ण कमकुवत आ ारी पासून तयार झालेले ार ह आ यु उदाहरणाथ, उपक क 1s म े फ 2 इले ॉन सामावून घेता येतात.
ार तयार करते. 1s क क साठी-n=1, l=0, ml= 0 आ ण ms = + कवा–
अ भ या आ ण आयन व नमय दर ान एक ती आ ारी कमकुवत या त ानुसार, शेलम े सामावून घेता येणा ा इले ॉनची सं ा 2n2 ने दली
संयु क आ तयार करतो आ ण ाच माणे, एक ती आ एक कमकुवत आह.
संयु क आ ारी तयार करते. उदाहरणाथ, K शेलम े फ एक सबशेल 1s आह, णून K शेलम े
2. ीकरण: ापले ा इले ॉनची कमाल सं ा 2 आह.
मॅ े शयमची फ त हवेत जळताना ापासून मॅ े शयम ऑ ाईड तयार होते. शेलम े जा ीत जा कती इले ॉ सामावून घेता येतात ह सू 2n2. ार
मॅ े शयमची फ त जळताना चमकदार पांढरा काश दते. दश वले जाते.
जे ा मॅ े शयम धातू जळतो, ते ा तो हवेतील ऑ जनशी अ भ या एका आवरणाम े इले ॉनची सं ा=2n2
क न मॅ े शयम ऑ ाईड नावाचे संयुग तयार करतो. जेथे n आवरण मांक आह. तर ुसरी क ा 2 (22) = 8असेल.
ही एक उ ादायी अ भ या आह, जी ती उ ता नमाण होते. मु ऊजा
उपक क
त उपक क आवरणामधील इले ॉनची कमाल
या अ भ येम ,े मॅ े शयम ऑ ाईड णून पांढरी भुकटी कवा पांढरी पातळी (n) क ा सं ा सं ा ((2n2))
राख तयार होते. 1 s 1 2
या अ भ येचे संतु लत रासाय नक समीकरण पुढील माणे,
2Mg(s) + O2(g) → 2MgO(s) + ऊजा
2
s 1
8
ही पांढरी राख णजे मॅ े शयम ऑ ाईड होय, ाचे समीकरण p 3
पुढील माणे,
Mg + O2 → 2MgO s 1

जे ा ही पांढरी राख (मॅ े शयम ऑ ाईड) पा ाम े (H2O) 3 p 3 18

वरघळली जाते, ते ा ापासून मॅ े शयम हाय ॉ ाइड तयार होते.
MgO + H2O → Mg(OH) 2
d
s
5
1
3.
नाइ ोमची तरोधकता कमी आह. p 3
4 32
नाइ ोम हा एक अचुंबक य म धातू आह जो 20% ो मयम आ ण 80% d 5
नकेलचा बनलेला आह.
ाचा वतळ ाचा ब ू खूप जा आह, ामुळे उ -तापमाना ा तारा f 7
बनव ासाठी नाइ ोम बनतो.
ह कॉइलम े वायड होते आ ण हअर ायर, टो र आ ण ओ न सार ा गरम 7. ीकरण:
घटकांम े वापरले जाते. वायूंचा ग तज स ांत-
वायूंचा ग तज स ांत ही एक सै ां तक तकृती आह जी वणन करते-
4.
मो ा सं ेने एकसार ा लहान कणां ा ीने वायूची आ क रचना
संयुगाचा एक अणू णजे चुक चा वापर करणे आह. ाला रणू णतात.
रणू ह संयुगाचे ब ग ॉ अस ाने, यो वापर "एक कंपाऊंडचा रणू"
पुढ, हा स ांत करतो क कण एकमेकांशी आ ण धारका ा भत वर
असेल.
आदळ ामुळे वायूचा दाब नमाण होतो.
संयुगात वेगवेग ा घटकां ा अणूंनी बनलेले रणू असतात.
वायूंचा ग तज स ांत ऊ ग तक चल दखील प रभा षत करतो जसे क
अणूपासून मूल तयार होत अस ाने, "मूल ाचा अणू" वापरणे यो तापमान,
आह.
व ं दता, आ ण औ क सुवाहकता आ ण ह सव गुणधम सू घटनेशी
"मूल ाचा एक रणू" ह ा मूल ाचे माण आह ाम े 6.022 × 1023
संबं धत आहत.
अणू असतात ांचे ते बनलेले असते.
एक आदश वायू तो आह जो खालील समीकरणाचे अनुसरण करतो-
"संयुगाचा एक रणू" ह संयुगाचे माण आह ाम े ते बनलेले 6.022 × 1023
आदश वायू समीकरण PV = nRT
रणू असतात.
गणना:
5. 180 ह यो उ र आह. दले आह:-
फॅरनहाइट तापमान ेणीवर पा ाचा उ लनांक आ ण गोठणांक ह दाब = P
तंतोतंतपणे 180 अंशां ा अंतरावर असतात. आकारमान = V
फॅरनहाइट तापमान ेणीनुसार ( मा णत वातावरणीय दाबाला), पा ाचा
तापमान = T
गोठणांक 32°F आ ण उ लनांक 212°F इतका आह.
व ुमान = m
ह पा ा ा उ लनांक आ ण गोठणांकापासून 180 अंश अंतर राखते.
अशा कार, फॅरनहाइट तापमान ेणीवरील एक अंश हा गोठणांक आ ण आदश वायू समीकरणाव न:-
उकलनांकामधील अंतरा ा 1⁄180 आह. PV = nRT
से अस तापमान ेणीवर पा ा ा गोठणांक आ ण उ लनांकाम े 100
अंशांचे अंतर असते.
1°F तापमान अंतर ह 5⁄9 अंश से अस अंतरा ा बरोबर आह. ( जथे, M = mNa आ ण R/Na = K = बो ् झमन रांक)
-40 ° ( णजे −40 °F = −40 °C) वर, फॅरनहाइट आ ण से अस
तापमान ेणी एक होतात.
नरपे शू -273.15 °C (-459.67 °F) असतो. वरीलव न, घनता तापमाना ा माणात असते.
उ लनांक: णून, नरपे तपमान न े क न आदश वायूची घनता ु ट केली जाऊ शकते
ा र तापमानाला वाचे पांतर वायूम े ा तापमानाला ा वाचा ामुळे पयाय-3 बरोबर आह
उ लनांक णतात. या तापमानाला बा ीय दाब हा वातावरणीय दाबा ा
8. यो उ र काबन डायऑ ाइड आह. एकसारखे असतात.
एक काबन अणू काबन डायऑ ाईड बनवणा ा ेक रणूम े दोन कोबा आ ण नकेल ह लोखंडापासून वेगळे केले जातात, जे ा ा अनेक
ऑ जन अणूंशी ुहरी बंधाने जोडलेला असतो. भौ तक वै श े सामा यक करतात.
खोली ा तपमानावर, ते वायू ा पात अ ात आह. ऑ े चा नयम यापुढ राजवायूं ा शोधाशी संबं धत न ता.
वातावरणात, काबन डायऑ ाईड ह रतगृह वायू णून काम करते कारण ते ूलँड ा ऑ े नयमा ा मयादा:
मान काशात पारदशक असूनही इ ारड करणो ग शोषून घेत.े ूलँड ा आवत सारणीम ,े अनेक घटक एकाच ानावर बसतात.
बक म रफु े रन: नकेल आ ण कोबा , उदाहरणाथ, एकाच गटाम े ठवले होते.
बक म रफु ेरीन (C60) नावा ा गोलाकार काबन अप पाम े पंचकोन भ गुणधम असलेले घटक एक गटब केले गेले.
आ ण षटकोनीम े 60 अणू असतात, ामुळे ाला सॉकर चडसारखा उदाहरणाथ, कोबा , नकेल आ ण ॅ टनम सार ा अनेक धातूंना
आकार मळतो. हॅ लोजनसह वग कृत केले गेले.
हरा: ूलँड ा नयमाचे अ क केवळ कॅ यमपयत ा मूल ांसाठी अचूक
हरा घनाकृती टक रचना णून ओळख ा जाणा ा अणूंचे गट क न, होते.
हरा काबन या मूल ाचे ायू प आह. अ कांम े मोठ अणू व ुमान असले ा मूल ांना बसवणे अश होते.
फ
ॅ ाइट: अ क नमुना नंतर सापडले ा मूल ांना सामावून घेऊ शकत नाही.
काबन फ ॅ ाइट ा पात ा ा टक पात अ ात आह. प रणामी, मूल ां ा वग करणा ा या णालीचा वापर क न नवीन
ते तयार कर ासाठी फ ॅ नचे थर थर केले जातात. मूल शोध ास जागा न ती.
मडली ची आवत सारणी:
9. सो डयम ते ोरीन ह यो उ र आह.
मडली ने ा ा स आवत नयमात "घटकांची वै श े ही ां ा
अणू कती सहजतेने इले ॉन गमावतो ह धातू गुणधम सू चत करते. अणू व ुमानाचे आवत काय आहत" असे नमूद केले.
याउलट, अधातूचा गुणधम अणू कती सहजतेने इले ॉन मळवतो या ाशी
डोबेरनरचे के:
संबं धत आह.
जोहान वु गँग डोबेरनरने संबं धत गुणधम असले ा मूल ांचे गट शोधून
जसजसे आपण एका आवतनात डावीकडन उजवीकड जातो तसतसे अणु ा काढले आ ण ांना डोबेरनसची के असे नाव दले.
कमी होत जाते ामुळे अणूचे क आ ण इले ॉन यां ातील आकषण वाढते.
आधु नक आवत सारणी:
या आकषणामुळे, इले ॉन गमाव ाऐवजी मळवणे सोपे आह.
मूल वतमान आवत सारणीम े अणु मांक वाढव ा ा माने
णून, आवतनात आपण डावीकडन उजवीकड जाताना अधातूचा आयो जत केले जातात.
गुणधम वाढतो.
आवत सारणीम े गट आ ण पूण वराम असतात.
सो डयम आ ण ोरीन ह तस ा आवतनातील आहत आ ण सो डयम गट 1
म े आह, ोरीन गट 9 म े आह, णून जे ा आपण सो डयम (डावीकड) 13. यो उ र कॅ यम काब नेट ह आह.
व न ोरीन (उजवीकड) जातो ते ा अधातूचा गुणधम वाढतो. कॅ यम काब नेट
जसजसे आपण एका गटा ा खाली जातो तसतसे अणु ा वाढते कारण चुनखडी हा कॅ यम काब नेटचा एक कार आह.
यामुळे अणूचे क आ ण इले ॉन यां ातील आकषण कमी होते. कॅ यम काब नेटचे इतर व वध कार णजे खड आ ण संगमरवरी.
या कारणा व, इले ॉन मळवणे कठीण होते आ ण णून, अधातूचा गुणधम कॅ यम काब नेट ह CaCO3 सू असलेले रासाय नक संयुग आह.
गटात कमी होतो. हा एक सामा पदाथ आह जो खडकांम े ख नजे कॅ ाइट आ ण
अरागोनाइट णून आढळतो ( वशेषतः चुनखडी णून, जो मु तः
मूल गट आवतन
कॅ ाइटचा समावेश असलेला गाळाचा खडक आह) आ ण अंडी,
मॅ े शयम 2 3 गोगलगाय, समु ी कवच आ ण मोती यांचा मु घटक आह.
बे रयम काब नेट
बे रयम 2 6
बे रयम काब नेट (BaCO3) ह रासाय नक संयुग बे रयम आह आ ण
पोटॅ शयम 1 4 काब नेट आयन रासाय नक ा एका न त माणात एक केले
जातात. ा
सी झयम 1 6
कॅ यम ऑ ाईड
ऑ जन 8 2 कॅ यम ऑ ाईड ह CaO चे रासाय नक नाव आह.
कॅ यम ऑ ाईड (CaO) ह संयुग नजलक णून वापरले जाते.
सेले नयम 8 4
कोरड करणार एजंट स य संयुगातील पाणी काढन टाक ासाठी वापरले
10. यो उ र CO2 वायू ती तेने बाहर पडतो आह. जाते.
काब नेट ारां ा उप तीसाठी मूलभूत चाचणी णजे सौ आ अमो नया वायू कोरडा कर ासाठी कॅ यम ऑ ाईडचा वापर केला
ावणासह अ भ या आह ामुळे काबन डायऑ ाइड वायूचे फुगे बाहर जातो.
चुनखडी (CaCO3) गरम के ावर ाचे कॅ यम ऑ ाईड दते.
पडतात आ ण खालील अ भ या होते: NaHCO3 + HCl = NaCl + H2O
+ CO2. CaCO3 → CaO + Co2
सो डयम बायकाब नेट आ ण सो डयम काब नेटम े फरक याला त चुना असेही णतात.
दाखव ासाठी अ त र चाचणी आव क आह. ह समट, पेपर, कॉ क सोडा, इ ादी उ ादनासाठी वापरले जाते.
सो डयम काब नेट ह आ क सू Na2CO3 असलेले रासाय नक संयुग आह. कॅ यम हाय ोजन काब नेट
याला सामा तः वॉ शग सोडा णून संबोधले जाते आ ण साफसफाईची कॅ यम काब नेटला कॅ यम हाय ोजन काब नेट असेही णतात.
उ ादने, काचेचे उ ादन, अ म त पदाथ आ ण बरच काही यासाठी वापरले ाचे रासाय नक सू Ca(HCO3)2 आह.
जाते. वरील सू ाव न, आपण असे णू शकतो क कॅ यम बायकाब नेटम े
वॉ शग सो ाचे सू Na2CO3. 10H2O असे ल हले जाते. वॉ शग सो ाचे 2 हाय ोजन अणू आहत.
रासाय नक नाव सो डयम काब नेट आह. 14. हाय ा सड् स ह यो उ र आह.
रासाय नक ा सोडा अँश ह सो डयम काब नेटचे हाय टड मीठ आह. अधातू ह असे मूल असतात ात धातूचे गुणधम नसतात आ ण ते उ ता
11. यो उ र 17 आह. आ ण वजेचे ुवाहक असतात.
दलेले आह: इले ॉन ीकारणे आ ण आयन तयार करणे ह अधातूंचे वै श आह.
नाय ोजनचे अणू व ुमान 14 आ ण हाय ोजनचे 1 आह हाय ोजन, ह लयम, काबन, नाय ोजन, ो रन इ ादी अधातूंची काही
णून, NH3 चे आ क व ुमान = ( 1 × 14 ) + ( 3 × 1 ) उदाहरणे आहत.
NH3 चे आ क व ुमान = 17 ॅम/मोल आ ह चवीला आं बट असतात आ ण ात एक कवा अ धक बदलता
ये ाजोगे हाय ोजन अणू असतात.
12. यो उ र ूलँड्सचा अ कांचा नयम ह आह. ा आ ांम े हाय ोजन आ ण इतर धातू नसतात परंतु ऑ जन नसतात
1864 म े टीश शा जॉन ूलँड्स यांनी 62 मूल ांचे परी ण केले ांना हाय ा सड् स णतात. ामुळे पयाय 2 यो आह.
होते. हाय ो ो रक आ (HCl), हाय ो ोमाइड आ (HBr), हाय ोजन
अ कां ा नयमानुसार, ेक आठ ा मूल ाम े अशी वै श े असतात सायनाइड (HCN) इ. हाय ा सडची उदाहरणे आहत.
जी मूल ांना अणू व ुमाना ा चढ ा माने माने लावतात ते ा
 आ न ा लटमसला आ ण ना रगी मथाइलचे पांतर न ा रंगात
करतात.
पा ात वरघळ ावर पूणपणे वरघळले ा आ ांना ती आ णतात.
स ू रक ॲ सड (H2SO4), हाय ो ो रक ॲ सड (HCl), नाय क
ॲ सड (HNO3) इ ादी ती आ ाची उदाहरणे आहत.
पा ात वरघळ ावर अंशतः वरघळले ा आ ांना सौ आ णतात.
उदा. ॲ स टक ॲ सड (CH3COOH), ऑ ॅ लक ॲ सड, काब नक
ॲ सड (H2CO3) इ.
जलीय ावणात आ ाचे माण कमी असेल तर ाला सौ आ णतात
आ ण जर सां ता जा असेल तर ाला संक त आ णतात.
आ धातूंवर अ भ या करतात आ ण हाय ोजन वायू सोडतात.
15. C2H3OH - मथेनॉल - मथाइल अ ोहोल ह यो उ र आह.
जे ा अॅ लफॅ टक हाय ोकाबनचा हाय ोजन अणू ऐवजी अ ोहो लक गट (-
OH) येतो ते ा अ ोहोल ही स य संयुगे तयार होतात .
अ ोहोलचे रासाय नक सू CnH2n+1 आह.
मोनोहाय क अ ोहोल, डायहाइ क अ ोहोल आ ण ायहाय क
अ ोहोल अशा तीन कारांम े अ ोहोल वभागले गेले आहत.
मथाइल अ ोहोल कवा मथेनॉल ह रंगहीन वषारी व आह आ ण
लाकडा ा व ंसक उ पातानामुळे तयार होते ते पोटॅ शयम कवा सो डयम
हाय ॉ ाईड (NaOH) सह फॉम हाइड गरम क न दखील तयार केले
जाते.
ाचे आ क सू CH3OH आह. ामुळे पयाय 4 यो आह.
इथाइल अ ोहोल कवा इथेनॉल हा रंगहीन अ र व आह, जो मोलॅ सस
कवा बराच काळ रा हले ा अ धा ा ा क नाने तयार होतो.
फॉ ो रक ऍ सडम े पा ाने इथीनवर या क न दखील ते तयार
केले जाते.
ाचे आ क सू C2H5OH आह.
ूटाइल अ ोहोल कवा बुटानॉल ह एक स य संयुग आह ाम े समान
आ क सू आह परंतु रचना भ (रषीय रचना) आह आ ण ते नैस गक र ा
आयसो ुटानेल पासून तयार होते.
ाचे आ क सू C4H9OH आह आ ण मु तः वा नश उ ादनात
वापरले जाते.
ो पल अ ोहोल कवा ोपॅनॉल ह रंगहीन वषारी व आह, जे अॅ लफॅ टक
हाय ोकाब ाऑ डशन ार तयार केलेले जंतूनाशक आ ण जंतुनाशक
णून वापरले जाते.
ाचे आ क सू C3H7OH आह.
इं टरनॅशनल यु नयन ऑफ ुअर अँड अ ाइड के म ी (IUPAC) ही एक
आं तररा ीय सं ा वशेषत: नामकरण आ ण सं ा वक सत क न रासाय नक
व ाना ा गतीसाठी काम करते.
16. यो उ र 2n2 आह.
क क ह वेगवेग ा आ ण न त उजचे क कवा माग आहत ाम े
इले ॉन फरतात.
ते खाल ा ते वर ा उजपयत K, L, M आ ण N णून दश वले जातात,
जेथे सवात आतील कवच सवात कमी असते आ ण सवात बाहरील कवच
उज ा ीने सवात जा असते.
ेक क ीय इले ॉन ा न त सं ेशी संबं धत आह, णजे s, p, d
आ ण f उपक काम े उप त असले ा इले ॉनची कमाल सं ा 2, 6,
10 आ ण 14 आह.
क कामधील इले ॉनची कमाल सं ा 2n2 ने दली आह. ामुळे पयाय 2
यो आह.
णजे n=1, 2, 3...K, L, M, N....क क साठी.
सवात बाहरील क काम े जा ीत जा 8 इले ॉन असू शकतात तर
उपां शेलम े 8 पे ा जा इले ॉन असू शकत नाहीत जोपयत बाहर ा
क ेत 2 इले ॉन नाहीत.
अणूम े 2 पे ा जा इले ॉ अस ासाठी उपा क काम े 18
इले ॉन आ ण सवात बाहरील क काम े 2 इले ॉन असणे आव क आह.
क ा 18 इले ॉ ने भर ासाठी, आतील क पूण असणे आव क आह
आ ण सवात बाहरील आ ण उपां क ाम े 2 आ ण 8 इले ॉन असणे
आव क आह.
17. 4 ह यो उ र आह.
ऑ ाइड ह एक कवा अ धक ऑ जन अणूंसह एक त केलेले
संयुगे असतात, उदाहरणाथ, हाय ोजन डायऑ ाइड (CO2), पाणी (H2O),
नाय ोजन ऑ ाईड (NO2) इ.
जे ा दोन कवा अ धक साधे ऑ ाइड एक येतात ते ा म ऑ ाइड
तयार होतो आ ण ह साधे ऑ ाइड समान कवा भ असू शकतात.
A3O4 हा एक अप रभा षत म ऑ ाईड आह आ ण A2O3 आ ण AO चे
म ण आह आ ण णून A ा दोन तृतीयांश मुल ाची संयुजा 3 आह
आ ण एक तृतीयांश मुल ाची संयुजा 2 आह.
ऑ जन हा एक अधातू आह आ ण ाचा अणु मांक 8 आह, ह 16 ा
गटातील मूल आह आ ण लीड (Pb) हा 14 ा गटाचा मूल आह. ाचा
अणु मांक 82 आह.
ऑ जनची संयुजा 2 आ ण लीडची 4 आह.
Pb3O4 हा PbO आ ण PbO2 या दोन संयुगांचा म ऑ ाईड आह.
ऑ जन अणूंची सं ा 4 आह आ ण णून एकूण संयुजा 8 आह.
ऑ जनची एकूण संयुजा आ ण लीड (Pb) संयुजा (4) यातील
फरका ार संयुगाची संयुजा णजे 8-4 = 4 ही मळते. णून पयाय 4
यो आह.
ऑ ाईड् स संयुजे ा आधारावर वेगवेग ा कारांम े वभागले जातात:
साधे ऑ ाईड् स, आ ीय ऑ ाईड् स, आ ारीधम ऑ ाइड आ ण
म त ऑ ाईड् स.
साधे ऑ ाइड एका धातूचे बनलेले असतात आ ण मूल कवा धातू ा
सामा संयुजेम े आव क इत ा ऑ जन अणूंची सं ा असते.
सा ा ऑ ाइड ा उदाहरणांम े H2O, MgO, इ ाद चा समावेश
होतो.
अधातूं ार तयार झालेला आ ीय ऑ ाईड पा ाशी अ भ या क न आ
तयार करतो. उदाहरणाथ, SO2, CO2 इ.
आ ारीधम ऑ ाईड पा ाशी अ भ या क न आ ारी दतो आ ण ते
आ ारीधम पाचे असते, उदाहरणाथ Na2O, CaO इ.
18. सोने (Au) ह यो उ र आह.
धातू हा एक मुल असते ाम े धनायन तयार कर ासाठी इले ॉन
गमाव ाची वृ ी असते आ ण तो वधनीय आ ण लव चक असतो.
तो उ ता आ ण वजेचा सुवाहक आह.
आवत सारणीम े 90 पे ा जा धातू आहत आ ण लोह (Fe), शसे
(Pb), सोने (Au), तांबे (Cu), चांदी (Ag) इ ादी काही उदाहरणे आहत.
लव चकता ही धातूचा गुणधम आह. लव चकता णजेच धातूपासून लांब तार
तयार करणे
सोने (Au) हा सवात लव चक आह आ ण सवात जा त ता
असलेला धातू दखील आह. णून पयाय 4 आह.
सोने क ठण हो ासाठी ात तांबे (Cu) जोडले जातात.
मु इले ॉ ा अस ाने धातूंना ां ा शु अव ेत चमकदार पृ भाग
असतो आ ण या गुणधमाला धा क चमक (मेटॅ लक ल ) णतात.
झक (Zn) आ ण पारा (Hg) ह सवात कमी लव चक धातू मानले जातात
कारण पारा हा बा तापमानानुसार व असतो.
काबन (C) हा लव चक धातू नाही.
पारा (Hg) वगळता सव धातू बा तापमानानुसार ायू असतात.
वधनीयता कवा त ता णजे धातू ठोकून पातळ प ा तयार करता येणे.
वधनीयता तापमाना ा सरळ माणात असते. जर तापमान वाढले तर
वधनीयता वाढते.
सोने ह सवात वधनीय आह आ ण ॲ ु म नयम, झक, शसे, लोह आ ण तांबे
ह दखील वधनीयता धातू आहत आ ण नकेल सवात कमी वधनीय धातू आह.
19. यो उ रआ ह ते रासाय नक पदाथ आहत ांना खारट चव असते. ह
आह.
आ ह असे पदाथ असतात जे चवीला आं बट असतात आ ण ात कमीत
कमी एक बदलता ये ाजोगा हाय ोजन अणू कवा एखादा घटक असतो जो
हाय ोजन आयन ुस ा घटकाला दऊ शकतो.
ते सं ारक आहत आ ण वजेचे चांगले वाहक आहत.
बळ आ णजे आ जे पूणपणे पा ात वरघळतात, उदाहरणाथ,
स ू रक आ (H2SO4), हाय ो ो रक आ (HCl), फॉ ो रक
आ (H3PO4), नाय क आ (HNO3) इ ादी आ ण सव ख नजे आहत.
सव ख नजे मजबूत आ आहत.
आ ांना आं बट चव असते. ामुळे पयाय 4 यो आह.
H+ आयन ा उ एका तेमुळे बळ आ वेगाने त या दतात ामुळे
कमी H+ आयनमुळे कमकुवत आ ा तुलनेत ट र वारंवारता वाढते.
आ न ा लटमस आ ण मथाइल नारंगी रंगात लाल करतात आ ण जे ा
ते धातूंवर त या दतात ते ा हाय ोजन वायू बाहर पडतात.
जे ा ते धातू ा ऑ ाईडसह त या दतात ते ा मीठ आ ण पाणी
सोडले जाते.
20. यो उ र थो रयम आह.
ू ँडचा ऑ े चा नयम सांगतो क आवत सारणीम े जे ा घटक ां
ल ा
अणू व ुमाना ा वाढ ा माने मांडले जातात, ते ा आठ ा घटकाचे
गुणधम प ह ा घटकाची पुनरावृ ी होते.
 जॉन ूलँड्स या इं श शा ाने थम हाय ोजनपासून सु होऊन 1913 म ,े ह ी मोसेलीने काही धातूंवर हाय- ीड इले ॉ चा भ डमार केला
थो रयमने (अणु मांक = 56) याची मांडणी केली. ामुळे पयाय २ बरोबर ते ा उ जत होणा ा ए - करणां ा वारंवारतेचा अ ास केला.
आह. ाने शोधून काढले क सव करणांम े, वारंवारतेचे वगमूळ धातू ा अणू ा
या नयमाचा शोध लागला जे ा कोणतेही न य वायू मा हत न ते. अणू सं े ा माणात असते.
णून जर आपण ल थयम (Li, Z = 3) आ ण सो डयम (Na, Z = 11) या अ ासांचा असा व ास आह क अणु मांक हा मूल ाचा मूलभूत
मधील घटक घेतले तर सो डयमम े ल थयमसारखे गुणधम आहत. गुणधम आह.
हा नयम संपूण त ाला लागू होत नसला तरी तो कॅ यमपयतच आह वरील वधानात, मोसेलीने "आधु नक आवत नयम" ा वत केला ाम े
आ ण ानंतर आठ ा मूल ाम े प ह ा मूल ाचे गुणधम न ते. असे टले आह क :
जे ा ां ा अणू वजना ा वाढ ा माने व ा केली जाते, ते ा मूल ांचे भौ तक आ ण रासाय नक गुणधम ही ां ा अणुसं ेची
ूलँडचा अ कांचा नयम मु तः हल ा घटकांसह काय करतो. नयतका लक काय आहत.
थो रयम (Z = 90) एक करणो ग धातू आह आ ण ाचा वापर सरॅ म , मडली ची आवत सारणी:
ट ल ो पक आ ण कॅमेरा ले , उ ता- तरोधक पट् स, अणुऊजचे ोत मडली ची आवत सारणी याम े 1869 पयत शोधले ा 63 ात
इ ाद साठी केला जातो. मूल ांची ां ा गुणधमावर आधा रत सारणी पात मांडणी आह.
ह र डओमे क ड टग आ ण मॅ े शयम मजबूत कर ासाठी दखील वापरले मडली आवत सारणीम े मूल ांचे वाढ ा परमाणु व ुमान आ ण
जाते. रासाय नक गुणधमानुसार वग करण केले जाते.
21. यो उ र A - III, B - I, C - IV, D - II आह डोबेरनरचा के चा नयम:
जे ा अणू व ुमान चढ ा माने मूल ांची मांडणी केली जाते, ते ा
डा न ा स ांतानुसार, पदाथाम े अ वभा अणू असतात आ ण
समान रासाय नक गुणधम असले ा तीन मूल ांचे गट ( त ट) ा
घटकां ा सव अणूंम े समान व ुमानासह समान गुणधम असतात.
होतात.
ात रासाय नक संयोगाचा नयम केला.
तहरी ा म भागी असले ा मूल ांचे अणू व ुमान इतर दोन
या स ांताने असेही टले आह क भ मूल ांचे अणू एका न त
मूल ां ा अणू व ुमाना ा सरासरीइतके असते.
गुणो रात एक आ ावर संयुगे तयार होतात.
ूलँड्स चा अ क नयम:
र माणां ा नयमानुसार, दले ा संयुगाम े नेहमी वजनानुसार घटकांचे
समान माण असते, उदाहरणाथ, काबन डायऑ ाइड (CO2) म े काबन ूलँड्स चा अ क नयम सांगतो क जे ा अणू वजन वाढव ा ा माने
आणऑ जन दो ी संयुगे वजनानुसार 3:8 ा न त गुणो राम े मूल ांची मांडणी केली जाते, ते ा ेक आठ ा मूल ाचे गुणधम
असतात. प ह ासारखेच असतात.
याला न त माणांचा नयम असेही णतात. 24. यो उ र Ca3(PO4)2 आह
धनायन ह धना क भा रत आयन असतात, णजे इले ॉनपे ा जा कॅ यम फॉ े ट संयुगां ा समूहाचा संदभ दते ात कॅ यम आयन
ोटॉन असतात आ ण जे ा धातूचे इले ॉन गमावतात ते ा ते तयार होतात. +2
(Ca ) आ ण अजै वक फॉ रस आयन असतात आ ण ते ू ध, हाड आ ण
उदाहरणाथ, Ca2+, K+, Ag+, Zn2+, Na+ इ. दातांम े आढळतात.
ऋणायन ह ऋणा क भा रत आयन असतात, णजे ोटॉनपे ा जा याला ायकॅ यम फॉ े ट असेही णतात आ ण ते पांढर गंधहीन अनाकार
इले ॉन, जे ा धातू नसले ा इले ॉ मळवतात ते ा तयार होतात. कवा टक चूणासारखे दसते आ ण चवहीन आह.
उदाहरणाथ, OH-, Cl- इ. ते इथेनॉल आ ण ऍ स टक आ ाम े अ ा असते परंतु सौ नाय क
स ेटहस रआणऑ जनपासून बनलेले एक संयुग आह आ ण ते आ आ ण हाय ो ो रक आ (HCl) यांम े व ा असते.
SO42- सू ासह एक आयन आह तर ऑ लेट ह C2O42- सू ासह एक फॉ ो रक आ (H3PO4) आ ण घन कॅ यम हाय ॉ ाईड (Ca(OH)2)
आयन आह. आ ण अमो नयम आयन (NH4+) एक केशन आह. यां ावर अ भ या क न ते तयार केले जाऊ शकते.
अणू व ुमान ह एका काबन-12 अणू ा एक-बारा ा व ुमाना ा तंतोतंत कॅ यम फॉ े टचे रासाय नक सू Ca3(PO4)2 ह आह. णून, पयाय 3
समान असते आ ण आ क व ुमान ह रणूम े उप त असले ा सव यो आह.
घटकां ा अणू व ुमानाची बेरीज असते. कॅ यम फॉ े ट औषधात अँटा सड आ ण आहारातील पूरक णून वापरले
तर, घटकाचे ाम अणु व ुमान आ ण संयुगा ा ाम आ क व ुमानात जाते, कॅ यम पु ा भर ासाठी वापरले जाते, ा कम े रता णून
समान सं ेचे रणू असतात. णून, पयाय 2 यो आह. वापरले जाते, ुधा ा ासचे उ ादन इ ादी.
22. यो उ र रडॉ आह. कॅ यम ऑथ फॉ े ट् स (CaPO4) ह हाड आ ण दात (अकाबनी) आ ण
रडॉ अ भ यांम े अ भकरण ा ऑ ीकरण तीत बदल समा व स न ा ां ा पॅथॉलॉ जकल कॅ फाइड ऊत चे मुख ख नज घटक
असतो. आहत.
इले ॉनचे नुकसान कवा ऑ ीकरण तीत वाढ ही दो ी ऑ ीकरणाची ात कॅ यम, फॉ रस आ ण ऑ जन असे तीन मुख रासाय नक
उदाहरणे आहत. घटक असतात.
इले ॉन मळवणे कवा ऑ ीकरण ती कमी करणे या दो ी गो ी कॅ यम फॉ े ट शरीरा ा ऊती आ ण ुधा ा गरजा या दो ी भागांसाठी
सं ेपण मान ा जातात. ा ां ा ख नज पोषक त ांची मो ा माणात आव कता बनवते.
→
अ भ येत, CuO + H2 Cu + H2O, Cu सं ेपण होते तर हाय ोजनचे फॉ ो रक आ ाचे कॅ यम मीठ, कॅ यम फॉ े टम े व ृत अनु योग
ऑ ीकरण होते. आहत. ह ॉ यम आ ण र डयम करणो ग दशनापासून संर ण
रडॉ त या दोनपैक एका ेणीत मोडतात: कर ासाठी वापरले जाऊ शकते.
इले ॉन-ह ांतरण: pH मू ाचे भावलोपन कर ासाठी, कॅ यम फॉ े टमधील फॉ े ट
इले ॉन ह ांतरणादर ान फ एक इले ॉन (सामा त:) कमी आयन पोटातील हाय ो ो रक आ ासह (HCl) अ भ या करतात.
करणा ा कारकापासून आँ कारककड हलतो. कॅ यम फॉ े ट हा कॅ यम आ ण फॉ े ट आयनचा ोत आह जो
रडॉ जोडी आ ण इले ोड संभा ते ा बाबतीत अशा कार ा रडॉ टथपे आ ण दह र ा भसरणात दंत वख नजन आ ण हाडां ा सम तीला
त याब ल बोलणे सामा आह. मदत करतो.
अणू ह ांतरण: 25. यो उ र 102.0 आह
जे ा एक अ भकरण ुस ा थराला माग दतो ते ा अणूचे ह ांतरण होते. अणू मांकाची ा ा अणू ा क कात उप त असले ा ोटॉनची सं ा
ऑ ीकरण: णून केली जाते आ ण 'Z' अ राने दश वली जाते.
एक रणू, अणू कवा आयन जे ा ये ा प रणामी इले ॉन गमावतो इले ॉनची सं ा अणूची व ुत तट ता राख ासाठी अणूमधील ोटॉन ा
ते ा ाचे ऑ ीकरण होते. सं ेइतक असते.
वघटन: णून, Z = क कामधील ोटॉनची सं ा = अणूमधील इले ॉनची
एखा ा जीवाने (वन ती कवा ाणी) ाचे शरीर तयार कर ासाठी सं ा.
वापरले ा पोषक त ांचा पुनवापर कर ाची या वघटनाने सु होते. व ुमान सं ा णजे ोटॉन आ ण ू ॉनची एकूण सं ा कवा अणू ा
सं ेपण: क काम े उप त असले ा ू ओ ची एकूण सं ा आ ण 'A'
सं ेपण हा अ भ याचे वणन कर ासाठी वापरला जाणारा श आह अ राने दश वली जाते.
ाम े अ भ याक इले ॉन उचलतो. णून, व ुमान सं ा, A = ोटॉनची सं ा + ू ॉनची सं ा, कवा
23. यो उ र आधु नक आवत सारणी ह आह. व ुमान सं ा, A = अणु मांक + ू ॉनची सं ा.

द ास, मूल ा ा सम ा नकेची व ुमान सं ा 298 आह आ ण ा ा
क कात 196 ू ॉन आहत.
णून, अणु मांक Z = 298 - 196 = 102 ने दलेला आह. णून पयाय 3
यो आह.
मूल ाचा सम ा नक णजे समान सं ेतील ोटॉन कवा इले ॉन
(अणु मांक) परंतु ू ॉनची भ सं ा (व ुमान सं ा) असले ा
मूल ाचे अणू अशी ा ा केली जाते.
11H ( ो टयम), 12H ( ुटी रयम), आ ण 13H ( टयम) ही
सम ा नकांची उदाहरणे आहत.
पोलो नयमम े सवा धक सम ा नक आहत.
मूल ा ा सम ा नकांम े समान रासाय नक गुणधम असतात परंतु भ
भौ तक गुणधम असतात.
मूल ा ा समभाररषांम े समान व ुमान सं ा (A) असते परंतु भ
अणु मांक (Z) असतो.
करणो ग घटकांपासून β-कणां ा उ जना ार कृ म समभाररषा ा
केले जातात.
26. यो उ र ां ा सवात बा दोन क ा अपूण असते आह.
सं मण धातू अंशतः भरलेले मूल (दोन बाहरील क ा अपूण आहत) d-
क ा णून प रभा षत केले जातात. णून, पयाय 3 यो आह.
d-गट मूल ह मूल आहत ात अपूणपणे भरले ा d-क ेसह
र केशन तयार कर ाची मता असते.
d-गट मूल ांचे इले ॉ नक कॉ गरशन (n-1)d 1-10 ns1-2 आह जेथे (n-
1) आतील d-क च े ा अथ आह ाम े एक ते दहा इले ॉन असू शकतात
आ ण सवात बाहरील ns क ेम े एक कवा दोन इले ॉन असू शकतात.
झक, कॅड मयम आ ण पारा वगळता सव d-गट मूल े (गट 3-12) सं मण
मूल े आहत.
झक (Zn), कॅड मयम (Cd) आ ण बुध (Hg) चे इले ॉनी सं पण सामा
सू (n-1)d 10ns2 ार दश वले जाते.
लॅ ॅनाइड् स आ ण ॲ नाइड् सचा समावेश असलेले f-गट मूल े दखील
सं मण धातू मानले जाऊ शकतात.
सं मण मूल ा ा संयुजा क ेम े (n−1)d इले ॉन असतात. सं मण
मूल ांसाठी, शेवटचा इले ॉन ( भ करणारा इले ॉन) उपां क े ा d
क ेत वेश करतो णजेच (n−1)d क ेत जेथे n ह सवात बा क ा आह.
कोण ाही पं ीम े, मगनीज (Mn) आ ण ट टयम (Tc) ा वसंगत
मू ां शवाय या धातूंचे वतळ ाचे ब ू d5 वर जा ीत जा वाढतात आ ण
अणु मांक वाढत असताना नय मतपणे घसरतात.
ट टयम (Z = 43) एक सं मण धातू असते आ ण सामा तपमानावर
घन असते मगनीज अणु मांक, Z = 25, आ ण एक सं मण धातू आह.
सं मण मूल े अणूकरणाची उ पूणऊ ा द शत करतात कारण ां ा
अणूंम े मो ा सं ेने जोडलेले नसलेले इले ॉन ां ात मजबूत
आं तरपरमा क पर रसंवाद असतात आ ण ामुळे अणूंमधील उ
पूणऊ ा प रणामी अणूंम े मजबूत बंधन असते.
27. यो उ र Al आह.
अणू ह पदाथाचे सवात लहान एकक आह जे घटकाचे सव रासाय नक गुणधम
राखून ठवते.
अणूचा आकार णजे अणू ा क का ा म भागी आ ण ा ा सवात
बाहरील कवचामधील अंतर होय.
अ ु म नयम (Al), स लकॉन (Si), फॉ रस (P), आ ण स र (S) ह अनु मे
13, 14, 15 आ ण 16 अणु मांक असलेले तृतीय-कालावधीचे घटक आहत.
टबलम े डावीकडन उजवीकड जाताना अणु ा कमी होते.
तर, दले ा पयायांम ,े अ ु म नयम (Al) हा सवात मोठा अणू आह
आ ण स र (S) सवात लहान आह. ामुळे पयाय 2 यो आह.
जसजसे तु ी गटात जाल तसतसे अणु ा वाढते.
तर, अणु मांक 87 असलेला ॅ यम (Fr) सवात मोठा आ ण अणु मांक
2 असलेला ह लयम (He) हा सवात लहान अणू आह.
अ ु म नयम (Al), पृ ी ा कवचातील सवात मुबलक धातू, सं मणो र धातू
णून वग कृत आह, अ ु म नयम खोली ा तपमानावर घन आह.
अ ु म नयम आ ण ाचे म धातु व वध कार ा उ ादनांम े वापरले
जातात: कॅन, फॉइल आ ण यंपाकघरातील भांडी, तसेच वमानांचे भाग, रॉकेट
आ ण इतर व ू ांना मजबूत, हलक साम ी आव क असते.
जरी ते व ुत तसेच तांबे चालवत नसले तरी, ते हलके अस ामुळे ते
इले कल ा मशन लाई म े वापरले जाते.
अणु ा णजे रणूमधील समान घटका ा समीप अणूंमधील अधा अंतर.
स लकॉन हा व ातील सातवा सवात मुबलक घटक आह आ ण पृ ी ा
कवचाम े ुसरा सवात मुबलक घटक आह.
वाळू आ ण चकणमाती ा पात स लकॉन क ट आ ण वीट तयार
कर ासाठी वापरला जातो; उ -तापमाना ा कामासाठी ही एक उपयु
ी ी ी
ु
री ॅ री साम ी आह.
स लका, वाळू णून, काचेचा एक मुख घटक आह, उ ृ यां क,
ऑ कल, थमल आ ण इले कल गुणधमासह सवात साम पैक
एक आह.
फॉ रसम े तीन मु ऍलो ोप असतात: पांढरा, लाल आ ण काळा.
पांढरा फॉ रस वषारी आह आ ण जे ा तो हवे ा संपकात येतो ते ा
उ ूतपणे लत होऊ शकतो आ ण णून पांढरा फॉ रस
पा ाखाली साठवला पा हजे आ ण सामा तः फॉ रस संयुगे तयार
कर ासाठी वापरला जातो.
लाल फॉ रस, पांढरा फॉ रस गरम क न कवा पांढरा फॉ रस
सूय काशा ा संपकात आ ाने एक गैर- वषारी घटक तयार होतो, ाचा
वापर सुर ा सामने, फटाके, ोक बॉ आ ण क टकनाशकांम े केला
जातो.
पांढरा फॉ रस गरम क न ॅक फॉ रस दखील तयार होतो,
फॉ रसचा सवात कमी त याशील कार आह आ ण ाचे कोणतेही
मह पूण ावसा यक उपयोग नाहीत.
स र हा का ा गनपावडरचा एक घटक आह, आ ण नैस गक रबर ा
नीकरणात आ ण बुरशीनाशक णून वापरला जातो, फॉ े टक खते
बनव ासाठी मो ा माणात वापरला जातो.
याचा वापर स ाइट पेपर आ ण इतर कागद तयार कर ासाठी, धुरासाठी
आ ण सुका मेवा ीच कर ासाठी दखील केला जातो. घटक एक चांगला
व ुतरोधक आह.
28. यो उ र तांबे आ ण ज आह.
म धातू हा एक पदाथ आह जो दोन कवा अ धक धातू एक के ावर तयार
होतो. जे ा धातू इतर घटकांसह एक केले जातात ते ा ते दखील तयार होऊ
शकतात.
म धातूंचे गुणधम या घटकां ा वैय क गुणधमापे ा वेगळे असतात;
जे ा तु ी ांची शु धातूशी तुलना करता ते ा ते अ धक मजबूत आ ण
कठोर असतात.
धातू सामा तः नदनीय आ ण लव चक असतात. ब तेक शु धातू एकतर
अ तशय ठसूळ, मऊ कवा रासाय नक ा याशील असतात.
जे ा धातूंचे वेगवेगळे गुणो र म धातू णून एक केले जातात, ते ा ते
इ त वै श े द ासाठी धातूंचे मूळ गुणधम सुधारते.
म धातू सामा त: ांना कमी ठसूळ, गंज- तरोधक, कडक ठव ासाठी
कवा अ धक इ त चमक आ ण रंग ठव ासाठी बनवले जातात.
पतळ ह तां ाचे अ तशय उपयु म धातू आह ाम े तांबे (Cu) 70%
आ ण झक (Zn) 30% आह. ामुळे पयाय 2 यो आह.
सामा तां ा ा तुलनेत पतळ म धातूंम े मोठी ताकद, टकाऊपणा आ ण
यं मता असते.
तसेच, ांचा वतळ ाचा ब ू तांबे (Cu) आ ण झक (Zn) पे ा कमी
आह. ह म धातु गंज, पाणी तरोधक आ ण चांगले आयुमान दखील
आहत.
पत ाचा वापर घरातील भांडी, मूत , दा गने बनवणे, फो जग, रवेट्स, ू
इ ाद म े केला जातो.
कां ह 90% तांबे (Cu) आ ण 10% कथील (Sn) ने बनलेले म धातु आह.
याचा वापर घरातील भांडी, घंटा, नाणी इ ाद म े होतो.
कां ह शु तां ा ा तुलनेत खूपच े आह आ ण ते शु तां ा ा
तुलनेत अ धक लव चक आ ण मशीन कर ायो दखील आह.
गुंडाळलेले सोने कवा कृ म सोने ह तांबे (Cu) 90% आ ण अ ु म नयम
(Al) 10% चे स म धातु आह.
दा गने बनव ासाठी ाचा वापर केला जातो. अ ु म नयम अनेक
म धातू बनव ासाठी ओळखले जाते.
तांबे (Cu) आ ण लोह (Fe) मा र म धातु काही पतळ म धातू आ ण
अॅ ु म नयम ाँझसाठी ेन रफायनर णून वापरले जातात.
कमी म धातु असले ा तां ां ा यां क गुणधमाम े आ ण तांबे-
नकेल म धातूं ा गंज तरोधकतेसाठी दखील याचा वापर केला जातो.
29. यो उ र सो डयम हाय ॉ ाइड (NaOH) चे मूळ प सो डयम
आयना ा उप तीमुळे आह ह आह.
सो डयम हाय ॉ ाईड (NaOH) कवा कॉ क सोडा कवा लाइ, एक
मजबूत आधार आह आ ण खोली ा तपमानावर पांढरा, गंधहीन ायू आह
आ ण गंजणारा आह.
ह चरबी बदल ा ा मतेसाठी उपयु आह. याचा वापर साबण तयार
कर ासाठी आ ण व न ीनरसार ा घरगुती उ ादनांम े मु
घटक णून केला जातो.
खोली ा तपमानावर, सो डयम हाय ॉ ाईड एक पांढरा टकासारखे
गंधहीन ायू आह जो हवेतील ओलावा शोषून घेतो.
पा ात वरघळ ावर कवा आ ासह उदासीन के ावर ते ल णीय उ ता
मु करते, जे दहनशील पदाथाना लत कर ासाठी पुरसे असू शकते.
 व सो डयम हाय ॉ ाइड रंगहीन आह आ ण ाला गंध नाही. ते ती आ ी चग पावडर कोर ा े ड चुना (Ca(OH)2) वर ोरीन ा येने
आ ण पा ासह हसक त या दऊ शकते. तयार होते आ ण पा ात वरघळते.
अर नयसचा स ांत सांगतो क आ हा एक पदाथ आह जो जलीय ावणात जे ा ी चग पावडर पा ाशी त या दते ते ा ते हायपो ोरस ॲ सड
वरघळ ावर H+ आयन दतो. ह ावणातील H+ आयनांचे माण वाढवते. (HCIO) म े हाय ो ल सस करते, जे पुढ हाय ो ो रक ॲ सड (HCl) म े
आ ारी हा एक पदाथ आह जो जलीय ावणात वरघळवून OH- आयनचे हाय ो ल सस करते, ोरीन (Cl) मुळे ती वास सोडते.
आयनीकरण करतो. ावणात OH- आयननांची एका ता जा असते. या अ भ याम ,े आप ाला खालील रासाय नक समीकरण मळते.
सो डयम हाय ॉ ाइड (Na+ OH-) चा आ ारी गुणधम हाय ो ाईड →
Ca(OCl)2+H2O Ca(OH)2+Cl2 (गॅस).
(OH-) आयनांमुळे आह. ामुळे पयाय 2 यो आह. णून, जे ा ी चग पावडर पा ावर त या दते ते ा ोरीन वायू
लबूम े साय क ॲ सड अस ामुळे लबू ह लबूवग य फळ मानले जाते बाहर पडतो. ामुळे पयाय 2 यो आह.
आ ण ामुळे ांना तखट, आं बट चव मळते. लबाचा रस आ ण लबाचा रस ी चग पावडर ा न मतीम े ोरीन वायूचा वापर केला जातो.
ह साय क ॲ सडचे चांगले ोत आहत. ी चग पावडरचा वापर कापड उ ोगात कापूस आ ण तागाचे ी चग
साय क ॲ सड ह रासाय नक सू HOC(CO2H) कर ासाठी आ ण कागदा ा कारखा ांम े लाकडाचा लगदा ीच
(CH2CO2H)2 असलेले स य संयुग आह आ ण तो गंधहीन आ ण रंगहीन कर ासाठी केला जातो.
पदाथ आह. हायपो ोरस ॲ सड ह सौ ॲ सड आह जे ोरीन पा ात वरघळ ावर
ा ा आ ीय, आं बट-च व भावामुळे, साय क आ ाचा वापर तयार होते.
मु तः चव आ ण जतन करणार एजंट णून केला जातो. ोरीनचा अणु मांक (Z) 17 आह आ ण तो एक p-गट मूल आह.
अधातूची ऑ जन वायूशी त या होते आ ण ती आ ीय असते ते ा हाय ोजन (अणु मांक 1 आह), मूलभूत पात, अणुक रणू (H2) णून
धातू नसलेले ऑ ाइड तयार होतात. उदाहरणाथ, काबन डायऑ ाइड अ ात आह आ ण ाला डायहाइ ोजन णतात.
(CO2). हाय ोजनचे तीन सम ा नके आहत: ो टयम, ुट रयम आ ण टयम.
जे ा धातू नसलेले ऑ ाईड पा ात मसळतात ते ा ते एक आ बनते काबन मोनोऑ ाइड (CO) हा रंगहीन आ ण गंधहीन वषारी वायू आह जो
जे हाय ोजन आयन द ासाठी वलग होते, अशा कार ते आ ीय काबन ा अपूण लनामुळे नमाण होतो.
असतात. काबन मोनोऑ ाइड हमो ो बनशी बांधला जातो आ ण
फनो थालीन ह योगशाळा अ भकारक आ ण pH सूचक णून वापरले काब ीहमो ो बन तयार करतो जो ऑ जन- हमो ो बन
जाणार स य संयुग आह जे केवळ ॲ सडसह गुलाबी रंग दते आ ण मूळ कॉ े पे ा सुमार 300 पट अ धक र असतो.
ावणात रंगहीन राहते. जे ा ह सुमार 3-4% पयत पोहोचते ते ा र ाची ऑ जन वा न
साबण ावण, Ca(OH)2 ावण आ ण बे कग सोडा ावण ारीय ने ाची मता कमी होते.
असतात. तर, ते फनो थालीन सूचकासह गुलाबी ावण तयार करतील. काबन डायऑ ाइड (CO2) हा सामा तापमान आ ण दाबावर रंगहीन आ ण
30. यो उ र स र ोराईड आह लनशील नसलेला वायू आह.
चांदी ह रासाय नक च Ag आ ण अणु मांक 47 असलेले एक धातूचे ह ासो वासा ार, जीवा इं धना ा जाळ ा ार आ ण चुनखडी ा
मूल आह आ ण ोरीन ह Cl आ ण अणु मांक 17 असलेले एक वघटनाने वातावरणात सोडले जाते.
मूल आह. 32. पवळी ोत ह यो उ र आह.
Ag+ म े चांदीचे आयन असतात ाचे चांदीचे मीठ व असते. Cl- म े असंतृ संयुगे ही रासाय नक संयुगे असतात, ांम े काबन-काबन यांचे ुहरी
ोराईड आयन असतात ाचे ोराईड व असते. कवा तहरी बंध आढळतात.
जे ा दोन ावणे एक केले जातात ते ा चांदी ा ोराईडचा पांढरा अव ेप अ े , अ ाइ , हाय ोकाब , सुगंधी संयुगे इ. ही याची काही
तयार होतो. ामुळे पयाय 3 यो आह. Ag+ + Cl-→ AgCl. उदाहरणे आहत.
स र ोराईड ह चांदीचे ोराईड आह जे नैस गक र ा ख नज लन ही एक या आह, ाम े पदाथ ऑ जनसह अ भ या दतो
ोरार गराइट णून उ वते आ ण फोटो ा फक पेपर आ ण मातीची भांडी आ ण उ ता मु करतो.
बनव ासाठी वापरली जाते. असंतृ संयुगांचे लन अधवट जळले ा काबन कणांसह पवळी ोत
ह े ास कलरंट्स, प ् या आ ण इतर जखमा बर कर ा ा नमाण करते. णून, पयाय (4) यो आह.
उ ादनांम े दखील आढळते आ ण पारा ा वषबाधावर उतारा णून ुहरी बंधांमुळे असंतृ संयुगे संतृ संयुगांपे ा अ धक अ भ याशील
वापरले जाऊ शकते. असतात.
स र नाय ट ावणाम े सो डयम ोराईड मळव ास स र असंतृ संयुगे ब वा रक करणामधून जाऊन संतृ ब वा रके तयार करतात.
ोराईडचा पांढरा अव ेपण तयार होते. संतृ संयुगांम े एकेरी काबन बंध असतो, ाम े अॅ लफॅ टक अ े न आ ण
चांदी आ ण ोरीन तयार कर ासाठी सूय काशा ा उप तीत स र साय ोअ े न अशा दोन कारचे संतृ अ े न संयुगे आढळतात.
ोराईडची वघटन या होते. 33. यो उ र अ न - CnH2n+3 आह
शु चांदी ह उ ता आ ण वजेचे सव म वाहक आह, णून ते कधीकधी
सो र, इले कल संपक आ ण मु त प रपथ बोड तयार कर ासाठी स ा ा काबन-काबन बंधां ा कारानुसार हाय ोकाब वेगवेग ा
कारचे असतात: संतृ , असंतृ आ ण अँरोमॅ टक हाय ोकाब .
वापरले जाते.
संतृ हाय ोकाबनम े काबन-काबन आ ण काबन-हाय ोजन एकेरी बंध
चांदी ह मान काशाचे सव ृ परावतक दखील आह, परंतु चांदी ा
असतात.
आरशांना कलं कत हो ापासून रोख ासाठी संर णा क आवरण दले
पा हजे. जर वेगवेगळे काबन अणू एक जोडन काबन अणूंची खुली साखळी एकाच
बंधाने तयार केली तर ांना अ े णतात.
आगॉन रंगहीन गंधहीन लनशील वायू ा पात दसते. हवेपे ा जड आ ण
हवे ा व ापनामुळे ासो वास होऊ शकतो. कंटनरला दीघकाळ उ ता अ े चे सामा सू CnH2n+2. आह.
कवा आग लाग ामुळे ते हसकपणे फुट शकते आ ण रॉकेट होऊ शकते. मथेन (CH4) हा अ े नेसचा प हला सद , कोळशा ा खाणी आ ण
दलदली ा ठकाणी आढळणारा वायू आह.
जर वपदाथ असेल तर, पा ासह अ तशय थंड वा ा संपकात हसक
उकळू शकते. अ ह असंतृ हाय ोकाब असतात ात कमान एक ुहरी बंध
असतो.
ोराईड ह व वध पदाथाम े नैस गक र ा आढळणार ख नज आह, परंतु
आपला मु आहार ोत सो डयम ोराईड आह, अ था टबल मीठ णून अ े मधील दोन काबन अणूंम े एक ुहरी बंध अस ास, ां ाकड
ओळखले जाते. अ े पे ा कमी दोन हाय ोजन अणू असणे आव क आह.
णून, अ चे सामा सू CnH2n आह. ामुळे पयाय 2 यो आह.
ह इले क भार वाहते आ ण णून सो डयम आ ण पोटॅ शयमसह
इले ोलाइट णून वग कृत केले जाते. अ चा प हला सद इ थलीन कवा इथीन (C2H4) आह.
31. यो उ र ोरीन आह. अ ाइ असंतृ काबन असतात ात दोन काबन अणूंम े कमान एक
तहरी बंध असतो.
अनेक रासाय नक उ ोगांम े प ाचे पाणी नजतुक कर ासाठी ी चग
पावडरचा वापर ऑ डाय झग एजंट णून केला जातो. अ े आणअ ा तुलनेत हाय ोजन अणूंची सं ा
अ ाइ पे ा कमी आह.
याला कॅ यम हायपो ोराइट णतात आ ण CaOCl2 णून ुत
अ ाइ चे सामा सू CnH2n-2 आह.
केले जाते. अ े सामा प र तीत जड असतात कारण ते आ , आ ारी कवा
इतर अ भकारकांवर त या दत नाहीत. णून ांना पूव पॅरा फन टले
 जात असे. CuSO4 + H2S → CuS + H2SO4 म ,े हाय ोजन स ाइडची (H2S)
अ े कुटंबातील ुसरा रणू इथेन आह आ ण ाचे सू C2H6 आह. कॉपर स े टसोबत (CuSO4) अ भ या होऊन कॉपर स ाइड (CuS)
अ चा प हला सद इ थलीन अस ामुळे अ ला ओले फन (तेल आणस ू रक आ (H2SO4) तयार होते.
तयार करणार) णूनही ओळखले जाते.
अँरोमॅ टक हाय ोकाब ना एर णूनही ओळखले जाते आ ण अशा ब तेक येथे, Cu+ आ ण SO4- एकमेकां ा आयनांची अदलाबदल करतात. णून,
संयुगेम े ब झन रग अस ाचे आढळले, जे अ ंत असंतृ आह. ही ुहरी व ापन अ भ या आह.
ब झन रग असलेले अँरोमॅ टक संयुगे ब झनॉइड् स णून ओळखले जातात Mg3N2 + 6H2O → 3Mg(OH)2 + 2NH3 म ,े मॅ े शअम नाय ाइड
आ ण ा मूल ांम े ब झन रग नसतात ांना नॉन-ब झनॉइड् स णतात. (Mg3N2) ह मॅ े शअम हाय ॉ ाइड (3Mg(OH)2) आ ण अमो नया
अँरोमॅ टक हाय ोकाब ह अ ुवीय रणू असतात आ ण सामा त: वै श पूण (2NH3) या दोन संयुगांम े वभागले जाते.
सुगंध असलेले रंगहीन व कवा ायू असतात. ा रासाय नक अ भ येत एकाच अ भकारकांपासून दोन कवा अ धक
34. यो उ र वधान A स आह, परंतु B अस आह आह उ ाद मळतात ा अ भ येला अपघटन अ भ या णतात.
रासाय नक अ भ या णजे अणूची इतर पदाथावर अ भ या हो ाची णून, ही ुहरी व ापन अ भ या नसून अपघटन अ भ या आह.
श ता कती आह याचा संदभ दते. णून, पयाय (2) यो आह.
आवत सारणीम े गटातील आवत वृ ी दश वणारी काही वै श े आहत जसे NaOH + HCl → NaCl + H2O म ,े सो डअम (Na+) आ ण OH-
क व ुत ऋणा कता, आयनीकरण ऊजा, इले ॉन आ ीयता, रासाय नक आयनांची अदलाबदल होते. णून, ही ुहरी व ापन अ भ या आह.
अ भ या इ. आ धम व आ ारीधम अ भकारके मीठ व पाणी तयार कर ासाठी
जे ा आपण आवतनात डावीकडन उजवीकड फरतो ते ा मूल ांची उदासीन होत अस ाने ही एक उदासीनीकरण अ भ या असते.
रासाय नक अ भ या कमी होते आ ण नंतर वाढते. सो डअम हाय ॉ ाईड (NaOH) ह एक आ ारीधम तर हाय ो ो रक
धातूंसाठी, रासाय नक अ भ या गट खाली वाढते आ ण नंतर कमी होते. आ (HCl) ह एक आ धम असून यांचा संयोग होऊन मीठ (NaCl) व
परंतु धातू नसले ांसाठी, रासाय नक अ भ या कमी होते आ ण नंतर पाणी (H2O) तयार होते.
वाढते. ामुळे पयाय 2 यो आह. मॅ े शअम नाय ाइड हा हरवट- पव ा रंगाचा असतो. ाला सामा तः
आयनीकरण ऊजा ही एक इले ॉनला ा ा मूल अव ेतील पृथक वायू ा ायमॅ े शअम डायनाय ाइड टले जाते.
अणूमधून काढन टाक ासाठी आव क ऊजा आह. हा क तापमानाला तसेच सामा दाबाला चूण पात अ ात
ते संपूण आवतनात डावीकडन उजवीकड वाढते. असतो.
व ुत ऋणा कता णजे रणूमधील अणूची इले ॉन ा सामा यक जोडीला हा आ तसेच जल व ा असतो; परंतु इथेनॉलम े कमी व असतो.
तःकड आक षत कर ाची वृ ी. हाय ोजन स ाइड हा वषारी रंगहीन कँ ोजन हाय ाइड आ ण
ो रन (Fl) म े सवा धक व ुत ऋणा कता असते. सड ा अं ांचा ुगध असलेला एक लनशील वायू आह.
इले ॉन आ ीयता णजे जे ा इले ॉन उदासीन अणूम े ॠण व ुत स ू रक आ , ाला ओलचे तेल दखील टले जाते. ह
भा रत गट तयार कर ासाठी जोडला जातो ते ा सोडलेली ऊजा असते. ती आ धम असते, तसेच सं ारक दखील असते.
ोरीन (Cl) म े सवा धक इले ॉन आ ीयता आह. उ संहतेला, ते ऑ डीकारक आ ण नजलकारक णून काय करते.
35. केवळ क ह यो उ र आह 37. गाळण ह यो उ र आह.
आधु नक आवत सारणीम े रासाय नक मूल े सूचीब कर ात व श पटलाचा वापर क न व कवा वायू पी तरल पदाथातील घन कण
आलेले आहत. ही मूल े आवत सारणीची कल-वै श े द शत करतात. वलग कर ा ा येला गाळण प ती असे णतात.
आधु नक आवत सारणीम ,े लॅ टन अथ असले ा व श सं ां ार याला अवसादन असेही टले जाते, ाम े चखल कवा वाळू पासून पाणी
ही मूल े दश वलेली आहत. वलग केले जाते. णून, पयाय (1) यो आह.
काही रासाय नक मूल ,े ां ा सं ा व अणुअंक: याम े पा ात असलेली जड अशु ता काही वेळाने र होते, ामुळे
तांबे, Cu (29) ाचे गाळण करणे सुलभ होते.
सोने, Au (79) दोन अ म णीय वपदाथ वलग कर ासाठी वलगकारी नरसा ाचा वापर
ॅ टनम, Pt (78) केला जातो.
चांदी, Ag (47). जे ा दोन अ म णीय वपदाथ वलगकारी नरसा ाम े ठवले जातात
पा ाची सं ा Hg आह, तर ाचा अणुअंक 80 आह. णून, पयाय (2) यो ते ा ाम े दोन थर दसतात. याम े अ धक घन असलेले ावक ह
आह. तळाशी जातात.
इतर काही रासाय नक मूल े पुढील माणे: एखा ा वपदाथाला ा ा उ लनांकापयत तापवून नंतर ा ा वाफेला
मूल सं ा अणुअंक थंड क न पु ा वपदाथ मळ व ा ा प तीला ऊधपातन णतात.
जे ा एखादा पदाथ ा ा व अव ेतून घन प अव ेत जातो, ते ा
हाय ोजन H 1 टक करण या घडते.
काबन C 6 38. व ह यो उ र आह.
ऑ जन O 8 पाणी ताप व ास असंगत आचरण दशवते; णजेच, 0°C पासून 4°C पयत
पा ाचे तापमान वाढ व ास ाचे आकारमान वाढ ाऐवजी कमी होते.
ॅ अम Sc 21 12°C ला, पा ाची भौ तक अव ा व असते. णून, पयाय (1) यो आह.
आयोडीन I 53 25°C तापमानाला सु ा पाणी व अव ेत असते.
पा ाची घनता 4°C सवात जा असते.
36. Mg3N2 + 6H2O →
3Mg(OH)2 + 2NH3 ह यो उ र आह. 0°C ला, पा ाची भौ तक अव ा घन कवा बफ पात असते; कारण या
जे ा एका संयुगातील कमी अ भ याशील मूल ा ा आयनाची जागा ुसर तापमानाला अव ांतर हो ाची या घडते.
जा अ भ याशील मूल तः आयन बनून घेते ा 100°C ला, पा ाची भौ तक अव ा वायू असते; ह तापमान पा ाचा
रासाय नक अ भ येला व ापन अ भ या णतात. उ लनांक दशवते, जेथे पा ाचे बा ीभवन होते.
ा अ भ याकांम े अ भकारकांमधील आयनांची अदलाबदल होऊन अ तआय नक पाणी ही पा ाची अ ंत उ तापमानात अ ात असणारी
अव ेप तयार होतो अशा अ भ यांना ुहरी व ापन अ भ या असे एक अव ा आह.
णतात. 39. अ भ या अ धक ती होते ह यो उ र आह.
BaCl2 + H2SO4 →
BaSO4 + 2HCl म ,े धन (Ba+) आ ण ऋण (Cl-) कॅ अम (Ca) हा आधु नक आवत सारणीतील गण 2a म े आढळणारा एक
या दोन अ भकारकांम े आयनांची अदलाबदल होऊन दोन नवीन संयुगे तयार अ मृदा धातू आह. ह मानवी शरीरात मुबलक माणात आढळणार धातूस श
करतात. णून, ही अ भ या ुहरी व ापन अ भ या असते. मूल आह.
या अ भ येदर ान, बे रयम ोराईडची (BaCl2) स ू रक धातू ह पा ासोबत अ भ या दऊन धातूंची ऑ ाईड तयार करतात आ ण
आ ासोबत (H2SO4) अ भ या होऊन बे रयम स े ट (BaSO4) आ ण हाय ोजन वायू मु करतात.
जे ा कॅ अमची पा ासोबत (H2O) अ भ या होते, ते ा हाय ोजन वायू
हाय ो ो रक आ (HCl) तयार होते.
(H2) सोबत कॅ अम हाय ॉ ाइड (Ca(OH)2) तयार होते.
 Ca( ायू) + 2H2O( व) → Ca(OH)2 + H2(वायू)
कॅ अमची पा ासोबत अ भ या मंद गतीने व कमी जोमाने होते.
याम े लनासाठी तयार झालेली हाय ोजनची कट उ ा कमी असते.
णून, पयाय (2) यो आह.
या अ भ येम ,े हाय ोजन (H2) वायूचे बुडबुड धातू ा पृ भागावर जमा
झा ामुळे कॅ अम पा ावर तरंगतो.
जे ा पा ात कॅ अम कवा मॅ े शअमचे माण अ धक होते, ते ा ाला
ु े न कवा कठीण जल णतात.
कॅ अमची पा ासोबत अ भ या कमी ती तेने होते.
परंतु जे ा कॅ अम ऑ ाईड पा ासोबत अ भ या दतो, ते ा ते
मो ा माणात उ ता मु क न वरंजक चुना तयार करतो. ही
अ भ या ती गतीने होते. 43. उ ा ेपी ह यो
CaO(s)(चुनकळी) + H2O(l) → Ca(OH)2(qs)( वरंजक चुना) + उ ता
या अ भ येदर ान, CaO ची पा ासोबत अ भ या होऊन एकच उ ादन
( वरंजक चुना) दते. जे ा एखा ा अ भ येत दोन कवा अ धक
अ भ याकारकांचा रासाय नक संयोग होऊन एकच उ ा दत तयार होते, ते ा
ा अ भ येस संयोग अ भ या असे णतात.
40. एक हॅ लोजन वायू ह यो उ र आह.
आधु नक आवतसारणीतील गण 7A कवा गण 17 मधील
मूल ांना हॅ लोजन णून ओळखले जात असून ते अधातू असतात.
ूओरीन (F), ोरीन (Cl), ोमीन (Br), आयोडीन (I), आ ण अ ा टन
(At) ह हॅ लोजन उपल आहत. ते खूप अ भ याशील असतात.
ोरीन ह 17 अणुअंक असलेले आवतसारणीतील एक मूल आह. ते Cl
सं ेने दश वले जाते. णून, पयाय (1) यो आह.
ोरीनचा वापर कागद व कापड, क टकनाशके, रबर इ ाद ा न मतीम े
वरंजक णून केला जातो.
गण 18 कवा 8A मधील राजवायू मूल े संयुगे तयार कर ासाठी इतर 44. PV/T = μR ह यो
मूल ांसह संयोग पावत नस ाने ांना न य वायू असे णतात.
ह लअम (He), नऑन (Ne), अरगॉन (Ar), रडॉन (Ra), झेनॉन (Xe) आ ण
ॉन (Kr) ही राजवायू मूल े आहत.
आधु नक आवतसारणीतील डी-खंडातील णजेच गण 3 ते गण 7 मधील
मूल ांना सं मक धातू णतात.
टंग न (W), ॅ टनम (Pt), सोने (Au) आ ण चांदी (Ag) ह काही
सं मक धातू आहत.
आधु नक आवतसारणीतील गण 1 कवा 1A मधील मूल े ही अ धातू
आहत. ते पा ासोबत अ भ या दऊन अ ली तयार करतात .
ल थअम (Li), सो डअम (Na), पोटॅ शअम (K), स झअम (Cs) इ ादी ही
अ धातूंची काही उदाहरणे आहत.
41. यो उ र पयाय 1 णजे NaOH ह आह.
दले ा पयायांपैक , NaOH ह वसंगत आह कारण तो बाक ा इतर
पयायां ा तुलनेत ती आ ारी आह जे सौ आ ारी आहत.
NaOH:
ह सो डयम हाय ॉ ाईडचे रासाय नक सू आह.
याला का क सोडा असेही णतात.
ह पाणी उपचार आ ण धातू येत वापरले जाते आ ण ताग, कागद आ ण
साबण तयार कर ासाठी दखील वापरले जाते.
हा एक ती आ ारी आह कारण तो ावणात पूणपणे वरघळतो.
NH4OH:
ह अमो नयम हाय ॉ ाईडचे रासाय नक सू आह. 45. 4° C ह यो उ र आह.
ह अमो नया पाणी, अमो नया म आ ण जलीय अमो नया णून दखील
ओळखले जाते.
ह रासाय नक खतां ा न मती येत एक मह ाचे साधन णून वापरले
जाते आ ण नाय ोजन असले ा स य आ ण अजै वक रसायनां ा
उ ादनासाठी दखील वापरले जाते.
हा एक सौ आ ारी आह कारण तो अंशतः ावणात वरघळतो.
Zn(OH)2:
ह झक हाय ॉ ाईडचे रासाय नक सू आह.
ह उभयधम हाय ॉ ाइड आह.
ह स जकल सग माणेच औषधाम े शोषक एजंट णून वापरले जाते
आ ण क टकनाशके आ ण रंग ां ा ावसा यक उ ादनात दखील
वापरले जाते.
ते ावणात अंशतः वरघळत अस ाने ते सौ आ ारी दखील आह. 46. 180 ह यो उ र आह.
Cu(OH)2:
ह कॉपर हाय ॉ ाईडचे रासाय नक सू आह.
कॉपर हाय ॉ ाईड आ ण कॉपर स े टचा वापर क टकनाशके आ ण
क टकनाशके णून केला जातो.
ते ावणात अंशतः वरघळत अस ाने ते सौ आ ारी दखील आह.
42. 19.3 x 103 क ॅ/मी3 ह यो उ र आह.
सापे घनता णजे पदाथा ा घनतेचे (एकक घनफळाचे व ुमान) आ ण
संदभ साम ी ा घनतेचे गुणो र.
सापे घनता = पदाथाची घनता / पा ाची घनता
सापे घनता = 19.3
पा ाची घनता = 1000 क /ॅ मी³
सो ाची घनता = पा ाची घनता × सापे घनता
सो ाची घनता = 1000 × 19.3
सो ाची घनता (SI एककाम )े = 19300 क /ॅ मी³ कवा 19.3 × 103 क ॅ/
मी3.
उ र आह.
उ ा ेपी अ भ या या अशा अ भ या कवा
उ ता कवा काशा ा
या आहत ा सामा तः
पात ऊजा मु करतात.
जे ा घटकांची एकूण उजा अ भकारकां ा एकूण ऊजपे ा कमी असते
ते ा उ ा ेपी औ क अ भ येमाफत उजा मु केली जाते.
उ ा ेपी अ भ येत उ ा ेपी अ भ येतील घटकांची एकूण उजा
अ भकारकां ा एकूण उजपे ा कमी असते. ामुळे सम उ तेम े होणारा
बदल ऋण असतो आ ण उ ता सभोवताल ा प रसरात मु केली जाते.
उ ा ाही अ भ या या अशा त या आहत ांना अ भ या पुढ
जा ासाठी सामा तः उ ते ा पात बा उजची आव कता असते.
ते ांचे वातावरण थंड होऊ दतात, णून उ ा ाही तसाद ां ा
सभोवतालची उ ता खेचतात. उ ा ाही अ भ यांमुळे अ भकारकांपे ा जा
ऊजा संयुगे मळतात, ती दखील सामा तः यं े रत नसतात.
यामुळे, सम उ तेम े होणारा बदल हा उ ा ाही अ भ येसाठी नेहमीच धन
असतो. घन बफ वरघळ ासाठी उ ता आव क आह, णून ही
उ ा ाही या आह.
उ र आह.
आदश वायू नयम ह का नक आदश वायू तीचे समीकरण आह. जरी
ात अनेक मयादा अस ा तरी ब ाच करणांम े, हा अनेक वायूं ा
वतनाचा चांगला अंदाज आह. आदश वायू समीकरण असे ल हणे श आह
PV/T = μR
P = आदश वायूचा दाब.
V = आदश वायूचे आकारमान
μ = मोल ा संदभात मोजले ा आदश वायूचे माण
R = वै क वायू रांक
T = तापमान
केवळ लव चक ट रां ार पर रसंवाद करणा ा या क ग तमान
असले ा ब ू ा कणांचा सं ह असलेला एक सै ां तक वायू हा एक आदश
वायू आह. वायुची आदश ा ा उपयु आह कारण ती वायू ा आदश
नयमाचे पालन करते, ह एक सरलीकृत ती समीकरण आह, ाचा
सां क य यां क अंतगत अ ास केला जाऊ शकतो.
आदश वायूंशी संबं धत नयमांना नैस गक र ा आदश वायू नयम टले जाते
आ ण ह नयम सतरा ा शतकात बॉयल ा आ ण अठरा ा शतकात
चा ा नरी णा क कायामाफत ठर व ात आले.
बॉयलचा नयम सांगतो क र तापमानात साठवले ा वायू ा दले ा
व ुमानासाठी वायुचा दाब वायू ा आकारमाना ा माणात असतो.
चा चा नयम सांगतो क र दाबाने साठवले ा वायू ा न त
व ुमानासाठी वायूचे आकारमान वायू तापमाना ा समानुपाती असते.
इतर कोण ाही कार ा पदाथा माणेच क तपमानात थंड झा ावर व
पाणी अ धका धक घन बनते, परंतु शु पाणी सुमार 4° C वर ाची घनता
कमाल पोहोचते असे टले जाते.
ते अ धक थंड झा ावर आ ण कमी दाट झा ामुळे पसरत राहते.
साम ीची घनता ाचे व ुमान त एकक घनफळ णून ओळखले जाते. ह
पदाथ कती घ बांधलेले आहत याची ही गणना आह.
पदाथा ा घनतेचे वणन पदाथाचे व ुमान आ ण ाने ापलेले घनफळ
यां ातील संबंध णून करणे श आह. अंदाजे 1 ॅम/ घन सटीमीटर (1 ॅम/
सेमी3) ही पा ाची घनता आह.
ह तापमानावर-अवलंबून आह, परंतु असे टले जाते क ह नाते अरषीय आह
आ ण नसगत: ते एकसंध नसून एकब लक आह.
पा ाचा उ लनांक आ ण गोठणांक ह फॅरनहाइट मापन ेणीवर तंतोतंत 180
अंश अंतरावर असतात.
फॅरनहाइट मापन ेणीवर पा ाचा गोठण ब ू 32°F आह आ ण उ लनांक
212°F (मानक वातावरणीय दाबाम )े आह.
ह पा ाचा उ लनांक आ ण गोठण ब ू 180 अंश वेगळा ठवते.
 अशा कार, फॅरनहाइट ा मापन ेणीवर एक अंश गोठण ब ू आ ण उकळ ा ोपेन ह 3 काबन अणूसह अ े न कुटंबातील तसरा सद आह. जर आपण
ब ू मधील अंतरा ा 1⁄180 आह. उपरो सू ाम े ोपेनम े उप त काबन आ ण हाय ोजन अणूंची सं ा
से अस मापन ेणीवर पा ाचा गोठण ब ू आ ण उ लनांकांम े 100 ठवले तर आप ाला ते स अस ाचे होते.
अंशांचे अंतर आह. CH4 ह मथेन आहत, ह अ े न कुटंबातील प हले सद आहत.
1°F तापमान म ांतर ह 5⁄9 अंश से अस अंतराल इतके असते. C4H10 बुटन आह, अ े न ा ओळीतील चौथा आह.
-40° ( णजे −40 °F = −40 °C) वर, फॅरनहाइट आ ण से अस ेणी
C2H6 ह इथेन कुटंबातील ुसर सद अ े न आह.
एक होतात.
नरपे शू -273.15 °C(-459.67 °F) आह. C1 ते C4 पयत न अ े न गॅस आहत, C5 ते C16 व आ ण
ा प लकड घन असतात.
47.
यो उ र पयाय 2 आह, णजे संलयनाची सु उ ता. 51. 8 ह यो उ र आह.
ह लयम वगळता, सव अ भजात वायूं ा बा तम कवचाम े 8 इले ॉन
संलयनाची सु उ ता ही समान तापमान आ ण दाबाने पदाथाला घनतेपासून असतात.
वाम े बदल ासाठी आव क असलेली उ ता त यु नट व ुमान आह. अणु व ुमान 2 असले ा ह लयम ा एकमेव कवचाम े 2 इले ॉन
संलयनाची सु उ ता ही संलयनाची ए ा ी णूनही ओळखली जाते. असतात.
ायू ा संलयनाची सु उ ता जवळजवळ नेहमीच धना क असते. K कवचाम े जा ीत जा 2 इले ॉन सामावून घेता येत अस ाने, पूणपणे
भरले ा कवचामुळे, ह लयम रता ा करते आ ण अशा कार तो
व कवा ायू अव ेतून वायू (वा ) अव ेत अ भजात वायूंपैक एक मानला जातो.
बा ीकरण
पदाथाचे पांतर. नऑन (10), अरगॉन (18), ॉन (36), झेनॉन (54) आ ण रडॉन (86) ह इतर
दाबाखाली वतळणे आ ण दाब कमी झा ावर पु ा अ भजात वायू आहत.
रगेलेशन Ne: 2,8
गोठणे ही घटना.
Ar: 2,8,8
म वत व अव े शवाय पदाथाचे घन अव ेतून Kr: 2,8,18,8
उदा ीकरण वायू अव ेत थेट पांतरण. Xe: 2,8,18,18,8
उदाहरणे: कोरडा बफ, ायू CO2, आयोडीन. Rn: 2,8,18,32,18,8
सव अ भजात वायूं ा संयुजेम े 8 इले ॉन असतात णजेच ांचे अ क
48. यो उ र पयाय 4 णजेच हाय ोजन आ ण ऑ जन ह आह. पूणपणे भरलेले असते.
रासाय नक गुणधमापैक , मडली ने हाय ोजन आ ण ऑ जन असले ा पूणपणे भरलेले अ क या मूल ांना रता दान करते आ ण अशा कार
मूल ांनी तयार केले ा संयुगांवर ल क त केले. ांची संयुजा 0 असते.
मडली ने हाय ोजन आ ण ऑ जन असले ा मूल ांनी तयार केले ा अ भजात वायूसारखे र सं पण मळ व ासाठी इतर सव मूल े ऋणायन
संयुगांवर ल क त कर ाचे कारण णजे ते अ ंत अ भ याशील आ ण धनायन तयार करतात.
असतात आ ण ामुळे जवळजवळ सव मूल ांसह संयुगे तयार होतात. 52.
मडली ने ां ा रासाय नक गुणधमाचा अ ास कर ासाठी व वध यो उ र पयाय 4 आह, णजेच काबन ा 1 मोलम े ह लयम ा 1
घटकां ा ऑ ाईड् स आ ण हाय ाइड् सवर ल क त केले. मोलम े जेवढ अणू असतील तेवढच अणू असतील.
द म ी मडली ह आवत सारणीचे जनक णून ओळखले जातात. दले ा पयायांपैक , यो वधान आह: काबन ा 1 मोलम े ह लयम ा 1
मडली ने आवत नयम मांडले. मोलम े जेवढ अणू असतात तेवढच अणू असतील.
मडली ने एक आवत नयम तयार केला, ात असे टले आह क मोल ह पदाथा ा माणात मोज ाचे SI एकक आह.
"मूल ांचे गुणधम ह ां ा अणू व ुमानांचे आवतनी फल आहत". 1 मोल =6.022 x 1023
49. कोण ाही कणा ा 1 मोलम े ा कणाचा 6.022 x 1023 असतो.
नाय ोजन वायूचा वापर अ पदाथाचे ऑ डन हो ापासून रोख ासाठी उदाहरणाथ: अणूचा 1 मोल = 6.022 x 1023 अणू, 1 रणूचा रणू = 6.022 x
केला जातो. 1023 रणू इ.
अ आवे नम े नाय ोजन वायूचे कारण णजे, ते हवेतील ऑ जन 6.022 x 1023 हा अवगा ो मांक णून ओळखला जातो.
व ा पत करल (नाय ोजन पदाथावर अ भ या करत नाही कवा चव कवा मोल हा अणु मांकावर अवलंबून नसतो, तो फ एक एकक असतो.
पोत भा वत करत नाही, ामुळे ते अ धक काळ ताजे राहतात). अशा कार, 1 मोल काबन आ ण 1 मोल ह लयमम े समान सं ेचे अणू
हवेतील ऑ जन ह मु कारण खराब हो ास कारणीभूत आह. असतील णजे. 6.022 x 1023अणू.
च 'N' आ ण अणु अंक 7. 53. पयाय 2 णजेच 3 ह यो उ र आह.
1772 म े डॅ नयल रदरफोडने शोधून काढले आ ण वेगळे केले. ओझोन ा एका रणूम े 3 अणू असतात.
नाय ोजन
नाय ोजन (78.1%) हा पृ ी ा वातावरणात सवा धक मुबलक ओझोन, ाला ' ायऑ जन' दखील णतात, ाचे रासाय नक सू O3
वायू आह.
आह.
अणु अंक 8. 1865 म े जॅक-लुई सोरट यांनी ह सू दले होते.
ऑ जन पृ ी ा कवचाम े व म
ु ानानुसार सवा धक मुबलक घटक. ओझोन हा श ीक श 'ओझीन' पासून आला आह ाचा अथ 'गंध घेणे'
1773 म े काल व े शीले यांनी तं पणे शोधले. आह.
हऑ जनचे अप प आह आ ण एक वेगळा उ गंध असलेला फकट न ा
अणु अंक 1.
रंगाचा वायू आह.
आवत सारणीतील सवात हलका घटक.
हाय ोजन ह अ ीय ऑ जन O2 वायूपे ा कमी र आह.
व ातील सवात मुबलक रासाय नक पदाथ.
ओझोन हा एक उ ृ ऑ ाइडक कारक आह ऑ जन वायू आ ण
ह ी कॅ डश यांनी तं पणे शोधले.
अणु अंक 17.
नवजात ऑ →
जन-म े ाचे वघटन होते. { O3 O2 + [O] }
ओझोनचा एक थर पृ ी ा रावरणाम े असतो आ ण तो अ तनील
सवा धक इले ॉन आस आ ण तसरी-सवा धक करणांना पृ ी ा पृ भागावर ये ापासून रोखतो.
ोरीन
व ुतऋणता.
काल व े शीले यांनी तं पणे शोधले. 54.
यो उ र पयाय 4 आह, णजेच 1000 पट कमी होते.
50. यो उ र पयाय 3 आह, णजे C3H8. जे ा ाचा pH बदलून 6 होतो, ते ा H+ आयन संहती 1000 पट कमी होते.
ोपेनचे आ क सू C3H8 आह. pH हाय ोजन आयन संहती करतो, pH जतका कमी तेवढीच, हाय ोजन
अ े न ह अॅसाय क हाय ोकाबन आहत ात काबन-काबन अणूंम े आयनची संहती जा असते.
ांचे एक ीकरण असते, णजेच ते संतृ हाय ोकाबन असतात. आ ांचा pH 1 ते 6 पयत असतो, pH 7 उदासीन ावण दशवतो आ ण 8 ते
अ े नचे सामा सू CnH2n+2 आह, जेथे काबन अणूंची सं ा 'n' आह. 14 ा ेणीतील pH आ ारी दशवतो.
pH ची गणना कर ाचे सू ह आह: pH = - लॉग [H+]
 3 चा pH = 10-3 H+ नाय ोजन डायऑ ाइड ह NO2 चे रासाय नक सू असलेले रासाय नक
-6
6 चा pH= 10 H + संयुग आह.
नाय ोजन डायऑ ाइड हा वायू ू षक आह.
वरील मू ांव न, आपण पणे पा शकतो क H+ आयन संहती 1000
पट कमी होते. 61. यो उ र पयाय 1 णजे सोने आह.
55. यो उ र-पयाय 2-18 W दले ा मूल ांम े सो ाची घनता सवा धक असते.
सो ाची घनता = 19.32 ॅम /cc.
दलेले- 2Ω आ ण 6Ω चे दोन तरोधक, ो ेज = 12V
पदाथाची घनता णजे ाचे त एकक आयतन असलेले व ुमान होय.
कृपया ल ात ा क तरोधक मा लकेत जोडलेले आहत. ामुळे, दो ी
तरोधकांम े वाह सारखाच असेल. ओ यम हा आवत सारणीतील सवा धक घनता असलेला मूल आह.
ऑ यमची घनता = 22.6 ॅम /cc.
व ुत् वाह शोध ासाठी, एकूण तकार शोधणे आव क आह जे दो ी
तकारांची बेरीज = 2Ω + 6Ω = 8Ω च ं Au आ ण अणु मांक = 79.
ो ेज = वाह x तकार सो ा ा म धातूंमधील सो ाचे माण कॅरट (k) म े मोजले जाते,
12 = वाह x 8 सोने शु सोने 24 k णून ओळखले जाते.
वाह = 1.5 A. सोने जरी अ राज म े वरघळत असेल तरी ब तेक आ ांना
ा दराने काम केले जाते ा दराने श ीची ा ा केली जाते. तरोधक आह,
श ी = ो ेज X वाह = 12 X 1.5 = 18 W
च ं Hg आ ण अणु मांक = 80.
56. यो उ र-पयाय 3- ती सामा त: क स र णून ओळखले जाते आ ण पूव ाचे नाव
जर शरीर एकसंध नसेल, तर ाची घनता ह ा ा तीचे काय आह. पारा हाय ागायरम होते.
पदाथाची घनता त यु नट ॉ ूम ा व ुमानाइतक असते. पारा हा एकमेव धातूचा घटक आह जो तापमान आ ण दाबासाठी
एकसंध पदाथाची घनता व ूवरील सव ब ू ंवर समान असते. मानक प र तीत व आह.
एकसंध म ण ह असे म ण असते जेथे ा ा घटकांचे माण संपूण
च ं Cu आ ण अणु मांक = 29.
शरीरात समान असते.
माणसाने वापरलेला प हला धातू.
तथा प, जे ा म ण एकसंध नसते. याचा सरळ अथ असा आह क ा ा तांबा
तांबे ह स आहारातील ख नज णून सव सजीवांसाठी आव क
घटकांचे माण संपूण शरीरात सारखे नसते.
आह.
घनता ेक तीनुसार बदलेल कारण ा तीत उव रत म णापे ा एक
अ तीय व ुमान असेल. णून, वेगवेग ा ानांवर घनता भ असेल. च ं Fe आ ण अणु मांक = 26.
57. यो उ र-पयाय 1-27R आह. लोह न मत लोह ह लोहाचे सवात शु प आह.
लोहाचा सवात अशु कार णजे पग आयन.
लांबी-L, तरोध-R आ ण काट े द ा-r ची तार दली आह.
आता, ुस ा तारची लांबी- 3L पण काट े द ा-r/3 आह. 62. फॅरनहाइट आ ण से अस यां ातील संबंध:
कृपया ल ात ा क तारचा तरोध = साम ीची तरोधकता X तार/ आप ाला माहीत आह क : F = 9/5C + 32
काट े द े ाची लांबी.
⇒
काट े द े ा ा चौरसा ा थेट माणात आह.
दले ा तारचा तरोध- L/r2 ा माणात R
⇒
ुस ा तारचा तरोध 3L/(r/3)2 = 27L/r2 ा माणात आह ⇒
णून, ुस ा तारचा तरोध 27R असेल. ⇒
58. यो उ र-पयाय 2-कमी होते ह आह. 63.
दले ा पा ाचे माण 0°C ते 4°C दर ान कमी होते. वातावरणा ा उ रावरील ओझोन ह ऑ जन रणूवर काय करणा ा
पदाथाची घनता ह ाचे व ुमान त एकक आकारमान असते. याचा अथ अ तनील करणो गाचे उ ादन आह.
घनता आकारमाना ा माणात असते. जे ा उ -ऊजा अ तनील करण सामा ऑ जन रणूंवर (O2) आघात
जे ा पाणी 0°C पासून गरम केले जाते ते ा घनफळ कमी होऊ लागतो कारण करतात, ते ा ते रणू दोन एकल ऑ जन अणूंम े वभा जत करतात, ाला
गरम के ाने पा ाची घनता वाढते. अणू ऑ जन णतात.
कृपया ल ात ा क आपण असे गृहीत धरतो क 0°C वर पाणी बफा ा ओझोन हा एक वायू आह जो नैस गक र ा आप ा वातावरणात असतो.
पात आह. या तापमानात, घनता जा ीत जा 4°C असते. ओझोनचे रासाय नक सू O3 आह.
परंतु 4°C नंतर बफ पूणपणे पा ात वतळला जातो आ ण नंतर घनता कमी ओझोन (O3) ा रणूम े तीन ऑ जन (O) अणू एक बांधलेले असतात.
होऊ लागते आ ण घनफळ वाढ लागते. ऑ जन रणू (O2), जे पृ ी ा वातावरणातील 21% वायू तयार करतात.
59. यो उ र तांबे आह. ब तेक ओझोन रावरणाम े आढळतात, जे पृ ी ा पृ भागापासून सुमार
आप ा आहारात तांबे ह मु तः धा , बया आ ण चॉकलेट ार दान केले 10-16 कलोमीटरपासून सु होते आ ण सुमार 50 कलोमीटर उं चीपयत
जाते. व ारते.
यकृत, ऑय र, लना, शताके मश म, नट आ ण बया, लॉब र, 64.
पालेभा ा आ ण डाक चॉकलेट ार तांबे दान केले जाते.
ो रन (Fl, 9), ोरीन (Cl, 17), ो मन (Br, 35), आयोडीन (I, 53),
RBC, हाड, संयोजी ऊती आ ण काही मह ाचे वकर तयार कर ासाठी
ए ा टन (At, 85), युनुनो यम (Uus) / टनेसी (Ts, 117) या मूल ांना
शरीराला तां ाची गरज कमी माणात असते.
हॅ लोजन णतात.
ोराईडयु पदाथाम े टोमॅटो, को श बरीसाठी वापर ात येणारा एक
हॅ लोजन ह 17 ा गटातील मूल आहत आ ण ांचे सवात बाहरील
पाला व ाचे झाड, ऑ ल , राय नावाचे धा इ ाद चा समावेश होतो.
संयोजकता ns2 np5 आह आ ण ते P-खंडातील मूल ंशी संबं धत आहत.
झकयु पदाथाम े फरसबी, नट, ओट् स, ऑय र, दही, ू ध, बदाम
इ ाद चा समावेश होतो.
आयोडीनयु पदाथाम े समु ी शैवाल, कॉड, ू ध, आयोडीनयु मीठ,
कोळं बी इ ाद चा समावेश होतो.
60. यो उ र पयाय 2 णजे काबन मोनोऑ ाइड आह,
काबन मोनोऑ ाइड हा अ ंत वषारी, गंधहीन, चवहीन आ ण रंगहीन वायू
आह.
काबन मोनोऑ ाइडम े CO चे रासाय नक सू आह.
काबन डायऑ ाइड हा CO2 चे रासाय नक सू असलेला रंगहीन वायू आह.
मथेन ह CH4 चे रासाय नक सू असलेले रासाय नक संयुग आह.
मथेन ह लनशील आह आ ण ते जगभरात इं धन णून वापरले जाते.
 त याशीलता ही अशी ा ा केली जाऊ शकते ा दराने रासाय नक
समूह मूल उप त आहत
पदाथ रासाय नक त या घेतात.
ात थो रयम (थ) पासून लॉर यम (Lr) पयतचे 71.
ऍ नाइड
मूल े आहत. ुकोज ा ॅमची सं ा = 540 ॅम
आप ाला मा हत आह क ुकोजचे आ क सू = C6H12O6
ु मळ
याम े सव 15 लॅ ॅनाइड् स आ ण डयम (Sc), आ क व ुमान णजे एकूण ोटॉन आ ण ू ॉनची बेरीज
पृ ी काबनचे आ क व ुमान = 6 × 2 = 12
य यम (Y) यांचा समावेश आह.
घटक हाय ोजनचे आ क व ुमान = 1 × 1 = 1
ऑ जनचे आ क व ुमान = 8 × 2 = 16
तीन मा लका 3d मा लका ( डयम ते झक), 4d आता आप ाला मळाले ा घटकां ा सं ेने व ुमानाचा गुणाकार करा =
D-खंड/
मा लका (य यम ते कॅड मयम), 5d मा लका (लॅ ॅनम (6 × 12 = 72, 12 × 1 = 12, 16 × 6 = 96) = 180
सं मण
ते पारा वगळता से रअम ते ुसे टयम) णून एक मोल रणू ा एकूण व ुमाना ा बरोबरीचा असतो
धातू आप ाला मा हत आह क एक तीळ 180 ॅम ुकोज रणू ा समान असतो.
ओळख ा जातात.
आता 540 ॅम ुकोजम े मोलची सं ा (n) = 540/180 आह.
65. n = 3 मोल
ो पल अ ोहोलचे रासाय नक सू C3H8O आह आ ण ाचे IUPAC नाव 540 ॅम म ेमोलची सं ा 3 मोल आह.
ोपेनॉल आह. 72.
1853 म े गु ा सी.बी. चॅ ेल यांनी याचा शोध लावला होता. मुल ाची व ुमान सं ा (A) = 298
ह एक व ावक, इं धन, औषधी वापर इ ादी णून वापरले जाते. ू ॉनची सं ा (n) = 188
66. मुल ाची व ुमान सं ा = ोटॉनची सं ा + ू ॉनची सं ा.
ह लयमची सं ा (He) = 60 ॅम ोटॉनची सं ा (p) = अणु मांक (Z)
आ क व ुमान णजे एकूण ोटॉन आ ण ू ॉनची बेरीज. णून, एकूण अणु मांक Z = 298 – 188
ह लयमचे आ क व ुमान = 2 × 2 = 4 Z = 110.
आता आप ाला मळाले ा मूल ांसह व ुमानाचा गुणाकार करा = 4 × 1 ाचा अणु मांक (Z) = 110.
=4 73.
एक मोल एकूण आ क व ुमाना ा बरोबरीचा असतो. लाल मुं ांमुळे फॉ मक आ असते ामुळे लाल मुं ा चाव ास खाज सुटते
आप ाला माहीत आह क एक मोल ह लयम रणू ा 4 ॅम इतका असतो. आ ण जळजळ होते.
आता 60 ॅम ह लयमम े असणार मोल (n) = 60/4 या मुं ांचा ावसा यक उपयोग फॉ मक आ मळ व ासाठी केला जातो.
n = 15 मोल
74.
60 ॅम ह लयमम े 15 मोल असतात.
मडली ा आवत सारणीम े, काया क गुणधम, अणु व ुमान आ ण
67. रासाय नक गुणधमा ा आधारावर मूल ाची मांडणी केली गेली.
सो डयम हाय ोजन काब नेट (NaHCO3) सामा तः बे कग सोडा णून मूल ाचे गुणधम आवत काय णून अणू व ुमानाशी संबं धत अस ाचे
ओळखले जाते जे ा सो डयम ोराईडची अमो नया (NH3) आ ण काबन आढळले.
डायऑ ाइडसह पा ावर त या केली जाते ते ा तयार केले जाते. 75. (NH4)2SO4 रणूम े असणार उप त अणू:
ह समीकरणा ा पात दले जाऊ शकते
NaCl + H2O + CO2 + NH3 ⇒ NaHCO 3 + NH4Cl
हाय ोजन = 8
नाय ोजन = 2
जेथे NH 4 Cl अमो नयम ोराईड आह. ऑ जन = 4
बे कग सोडा यंपाक इ ादीसाठी मो ा माणात वापरला जातो. स र=1
जे ा बे कग सोडा पाणी कवा काबन डायऑ ाइड ा उप तीत टाट रक णून, अणूंची एकूण सं ा 15 आह.
ऍ सडसारखे सौ ऍ सड मसळले जाते ते ा आप ाला बे कग पावडर 76. ी चग पावडर कवा कॅ यम हायपो ोराइटचा वापर पा ातील
मळते.
⇒
ाचे रासाय नक समीकरण NaHCO3 + H+ H2O + Co2 + सो डयम
अशु तेचे ी चग कारक णून केला जातो. ह Ca(ClO)2 सू असलेले अजै वक
संयुग आह.
आ मीठ असे दले जाऊ शकते. जे ा ते पा ावर त या दते ते ा ते हायपो ोरस आ , HOCl म े
बे कग पावडर अँटा सड् स णून वापरली जाते, ेड मऊ बनवते. हाय ोलायझ करते, जे हाय ो ो रक आ HCl म े हाय ोलायझ करते,
68. ोरीनमुळे ती वास सोडते.
ॲ ु म नयम ऑ ाईड (Al2O3) एक उभयधम ऑ ाइड आह. ह ोरीन जंतुनाशक णून काम करते.
उभयधम ऑ ाईडचा अथ असा आह क ते आ आ ण ार दो ीवर चग पावडर पा ात वरघळते.
त या दऊन ार आ ण पाणी तयार क शकते. 77.
उभयधम ऑ ाईडचे ुसर उदाहरण णजे झक ऑ ाईड (ZnO).
गट 1A मधील अ ली धातू मऊ धातू णून ओळखले जातात. ांचा उ लन
ॲ ु म नयम ऑ ाईड (Al2O3) वगळता, वर दलेले इतर त ी धातू मूळ
ब ू कमी असतो आ ण ते वजेचे चांगले वाहक असतात.
पाचे आहत.
ल थयम, सो डयम, पोटॅ शयम, ब डयम, सी झयम आ ण ँ शयम ह गट 1A
69. धातू आहत. ापैक सो डयम आ ण पोटॅ शयम चाकूने कापता येतात.
ऍ स टक आ (CH3COOH) नेगर तयार कर ासाठी वापरले जाते. 78.
नेगर ह ऍ स टक आ ाचे जलीय ावण आह आ ण ात सुमार 5-10 ूलँड्सचा अ कां ा नयमा ार मुल ांची मांडणी ां ा अणूव ुमाना ा
ट े ऍ स टक आ असते. आधार कर ाचा य केला गेला आह.
नेगरचा वापर यंपाकासाठी मो ा माणावर केला जातो. ूलँड्सचा अ कां ा नयमानुसार, दले ा वगातील ेक
70. आठवे मूल ह ा वगातील प ह ा मूल ा ा गुणधमाशी साध
ां ा कमी होणा ा त ये ा माने लावले ा सामा धातूंना दश वते.
याकलाप मा लका णतात. ह संगीता ा अ का ा (स क) गुणधमासारखेच आह.
याकलाप मा लकेत, पोटॅ शयम (K) सवात जा त याशील आह तर आठ ा मूल ाचे अणूव ुमान प ह ा मूल ासमान असेल.
सोने सवात कमी त याशील आह. अशा कार, ूलँड्सचा अ कांचा नयम या वग करणातील शेवटचे
अ ंत त या क असले ा धातू ां ा वतळले ा धातूंचे मूल थो रयम ह होते.
इले ो ल सस क न मळतात आ ण शु धातू कॅथोडजवळ मळतात. 79.
या वरील येला इले ोलाइ टक कमी णतात. मॅ े शयम, कॅ यम, सो डयम इ ादी अ तं त याशील धातू शु
धातूची ा ार वीज चालव ा ा मतेला चालकता णतात. वतळले ा धातूपासून व ुत अपघटन ये ार ा होतात.
 व ुत अपघटन ( व ुत अपघटनी पण) येत, धातू ा अय ां ा अशा कार, ायू पदाथाना अ न त आकार नसतो.
वतळले ा अव ेतून वजेचा वाह जातो. या येत 84.
ऋणा ावरील धना क भा रत धातू जमा होतो. अमो नयम नाय ट (NH4NO3), थमल वघटनावर, N2O आ ण H2O तयार
न ापन करते.
ही अशी या आह ाम े ऑ जन ा अनुप तीत कवा मया दत त येचा प रणाम णजे नाय स ऑ ाईड (N2O) आ ण पाणी (H2O)
पुरव ाम े धातूचे धातू उ तापमानाला गरम केले जाते. (पयाय 4 यो ची न मती.
आह)
कॅ यम ऑ ाईड तयार कर ासाठी लना ार चुनखडीपासून काबन
NH4NO3 →
N2O + 2H2O
अशा कार, अमो नयम नाय ट ा थमल वघटनावर N2O आ ण H2O तयार
काढणे हा या येचा मु उपयोग आह. होतात.
न ापन येत काबन डायऑ ाइड उप-उ ादन णून दले जाते.
85.
अ भ या- ZnCO (s) ---> ZnO (s) + CO (g)
CO2 वायू चु ाचे पाणी ुधाचे बनतात.
भाजणे
चुना ा पा ाचे रासाय नक सू Ca(OH)2 आह.
ही अशी या आह ाम े हवा कवा ऑ जन ा अ त र
पुरव ा ा उप तीत धातूला उ तापमानात गरम केले जाते. चुना ा पा ात CO2 मसळ ावर कॅ यम काब नेट तयार होते जे
पा ात ुधाचे ावण तयार करते.
ह मु तः स ाइड धातूंसाठी केले जाते.
या दर ान, वा शील वायूं ा पात ओलावा आ ण अधातूची अशु ता काढन
Ca(OH)2(aq) + CO2(g) →
CaCO3(s) + H2O(l)
टाकली जाते. अशा कार, कॅ यम काब नेट ा न मतीमुळे CO2 वायू लबाचे पाणी
उदाहरण: ZnS भाज ाने ZnO मळू शकते; HgS भाज ाने मोफत Hg धातू ुधाळ बनतात.
मळू शकते. 86.
अ भ या- 2ZnS (s) + 3O2 (g) ----> 2ZnO (s) + 2SO2 (g) स ा ा करणामधील कूट णजे Li, Na, K ( ल थयम, सो डयम,
ZnO (s) + CO (g) भाजणे पोटॅ शयम) होय.
ही अशी या आह ाम े हवा कवा ऑ जन ा अ त र डोबेरनस कूट हा मूल ां ा अशा धा ाचा संदभ दतो जेथे कूटा ा
पुरव ा ा उप तीत धातूला उ तापमानात गरम केले जाते. मध ा घटकाचे अणू व ुमान ह इतर दोन घटकां ा अणू व ुमानाचे
ह मु तः स ाइड धातूंसाठी केले जाते. अंकग णतीय मा आह.
या दर ान, वा शील वायूं ा पात ओलावा आ ण अधातूची अशु ता काढन स ा ा बाबतीत, मूल ांचे अणू व ुमान खालील माणे आह:
टाकली जाते. Li = 7 चे अणु व ुमान, Na = 23 चे अणु व ुमान आ ण K = 39 चे अणु
उदाहरण: ZnS भाज ाने ZnO मळू शकते; HgS भाज ाने मोफत Hg धातू व ुमान.
मळू शकते. Li आ ण K = 7 + 39 = 46 ा अणू व ुमानांची बेरीज
अ भ या- 2ZnS (s) + 3O2 (g) ----> 2ZnO (s) + 2SO2 (g) अंकग णत सरासरी 23 असेल जे Na चे अणु व ुमान आह.
--> अशा कार, स ा ा करणात कूट णजे Li, Na, K ( ल थयम,
सो डयम, पोटॅ शयम) होय.
80. यो उ र पयाय 2 आह, णजे ब थ.
या मूल ांना धातू आ ण अधातू या दो चे गुणधम दशवतात ांना मेटलॉइड 87.
णतात. अप प वापर
ब थ हा मेटलॉइड नसून एक धातू आह.
गुणधम तापमान आ ण दाबा ा प र तीवर अवलंबून असतात. 1. कोकचा वापर धातू शा ाम े कमी करणारा घटक णून केला
स लकॉन, जम नयम, आस नक आ ण बोरॉन ही मेटलॉइडची उदाहरणे आहत. जातो.
81. कोक 2. घरगुती इं धन णून वापरले जाते.
होत असलेली त या अशी:- 3. पाणी वायू (CO +H2) आ ण उ ादक वायू ा न मतीम े
BaCl2 + H2SO4 → BaSO 4 + 2HCl वापरला जातो.
BaCl2 ा एका मोलचे व ुमान = 137 + 35.52 × 2 असेल कोक, कोळसा वायू आ ण कोळसा डांबर मळ व ासाठी ते कारखाने
कोळसा
= 137 + 71.04 = 208 ॅम/मोल आ ण घरांम े इं धन णून वापरले जाते.
BaSO4 चे मोलार मास 137 + 32 + 16 × 4 = 233 ॅम/मोल आह
ेफाइटचा वापर वंगण, काबन इले ोड, पे ल ल ह ासाठी, पट
आता वरील संतु लत त येव न, ेफाइट
आ ण पॉ लश तयार कर ासाठी केला जातो.
ते ापासून, BaCl2 चे 208 g = BaSO4 चे 233 ॅम तयार करते
तर, BaCl2 चे 1 ॅम = g BaSO4 तयार करते 88.
णून, BaCl2 चे 2.08 g = g BaSO4 तयार करल. रासाय नक
नाव वापर
BaCl2 चे 2.08 ॅम = BaSO4 चे 2.33 ॅम नमाण करल सू
णून, पयाय (1) यो आह.
ह प ाचे पाणी आ ण जलतरण तलावातील
82. ी चग पावडर पाणी नजतुक करण कर ासाठी आ ण
मूल ांचे सवात कमी अणू व ुमान हाय ोजन आह. (कॅ यम CaOCl2 र ा ा कडला आ ण
अणू व ुमान ह मूल ांचे अणूम े उप त असले ा ोटॉन आ ण ऑ ोराईड) कच ाची जागा नजतुक करण कर ासाठी
ू ॉन ा व ुमानाची बेरीज आह.
वापरले जाते.
हाय ोजनचे अणू व ुमान 1 एकक, ह लयम 2 एकक, ल थयम 3 एकक आ ण
नाय ोजनचे 7 एकक आह. ह आ धम पाचे आह णून पोटातील
बे कग सोडा
मूल आवत सारणीम े ां ा अणू व ुमाना ा वाढ ा माने मांडलेले आ ता कमी कर ासाठी याचा वापर केला
आहत. (सो डयम NaHCO3
जातो. याचा उपयोग ेड, केक, ढोकळा
हाय ोजन हा आवत सारणीतील प हला मूल आह. बायकाब नेट)
बनव ासाठी होतो.
83.
वॉ शग सोडा Na2CO3 ह ामु ाने कपड धु ासाठी वापरले जाते.
ायू पदाथाचे गुणधम खालील माणे आहत:-
ायू पदाथाना न त आकार असतो 89. संक ना :
ायू पदाथात न त मा ा असते
एवोगॅ ोची सं ा: दले ा पदाथा ा एका तीळम े असले ा एककां ा
ायू पदाथ रचना म े कठोर आहत.
सं ेला ए ोगॅ ोची सं ा णतात.
ायू पदाथामधील कण जवळू न पॅक केलेले असतात, ामुळे ते संरचनेत
कठोर असतात. ए ोगॅ ोची सं ा (NA) 6.022140857 × 10 23 ा समान आह.
व आ ण वायूं ा वपरीत ायू पदाथाना न त आकार असतो कारण या सं ेला ए ोगा ोचा रांक दखील णतात, काबन -12 ा 12 ॅमम े
घटक कण असंकु चत नसतात. असले ा अणूं ा सं ेइतके आह.
 तीळ ह पदाथाचे माण मोज ाचे मूलभूत एकक आह. शा मूल ां ा वग करणाची प त
अणूंसाठी, ए ोगा ो ा कणां ा सं ेचे व ुमान ां ा अणुव ुमाना ा
ॅम ा बरोबरीचे असते. मड ल चा
मूल ांचे भौ तक व रासाय नक गुणधम ह ां ा
रणूंसाठी, ए ोगॅ ो ा कणां ा सं ेचे व ुमान ां ा ाममधील आ क आवत
अणुव ुमानाचे आवत फल आहत.
व ुमाना ा बरोबरीचे असते. नयम
ीकरण :
डोबेरायनर या शा ास रासाय नक गुणधमाम े
तीळ ह मोजमापाचे एक एकक आह जे 12 ॅम काबन -12 म े आढळले ा डोबेरायनरची
कणांची सं ा (अणू, रणू इ ादी.) असले ा कोण ाही गो ीचे माण सा असले ा काही मूल ांचे गट आढळले, ांना के असे
के
णून प रभा षत केले जाते. टले गेले.
कणांची सं ा ए ोगा ोची सं ा णून प रभा षत केली जाते आ ण ती ूलँडसने सव मूल ांची ां ा अणुव ुमाना ा चढ ा
ूलँडस ा
अंदाजे 6.02×10 23 आह . माने मांडणी केली असता ाला असे आढळू न आले क ेक
अ कांचा
णजेच, काबन ा 1 मोलम े काबनचे 6.02×10 23 अणू असतात आ ण ाचे आठ ा मूल ाचे गुणधम प ह ा मूल ासारखेच आहत.
नयम
वजन 12 ॅम असते. ाने ाला अ कांचा नयम असे संबोधले.
C-12 हा काबनचा सम ा नक आह आ ण सव ू ाइड् स ा अणू
मूल ांचे भौ तक व रासाय नक गुणधम ह ां ा
व ुमाना ा मोजमापासाठी मो ा माणावर मानक णून वापरला जातो. ह ी मो े
अणुअंकांचे आवत फल आह.
90. एका न त गुणो राम े 2 कवा अ धक मूल ां ा रासाय नक संयोगाने
एक संयुग तयार होतो. 94.
उदाहरण: CO2, H2O. काबन ह मूल नसगतः मुबलक माणात उपल आह. ते मु तसेच
संयु अव त े आढळतो.
मूल संयुग म ण काबन ह मु अव ेम े हरा आ ण ाफाइट पात आढळते.
संयु अव ेम ,े काबनची पुढील संयुगे आढळतात:
म णाचे
मूल हा एक मूलभूत घटक रणू काब नेट्स ा पात कॅ अम काब नेट, संगमरवर, कॅलामाइन (ZnCO3)
पदाथ आह जो कोण ाही एकमेकांपासून
दोन कवा अ धक मूल े एक जीवा इं धन कोळसा, पे ो लयम, नैस गक वायू
भौ तक कवा रासाय नक वेगळे असतात
येऊन एक संयुग तयार करतात
ये ार भ गुणधम आण काबनी पोषकत े कब दके, थने, मेद
आ ण रासाय नक बंधांनी
असले ा दोन कवा अ धक रासाय नक
एकमेकांशी जोडले जातात. नैस गक तंतू कापूस, लोकर, रशीम
भ मूल ांम े वभागला बंधांनी
जाऊ शकत नाही. जोडलेले 95. Ag > Al > Na > Zn
नसतात. संक ना:
धातू
उदाहरण: N2
उदाहरण: ऑ जन रणू धातू दसायला चमकदार असतात.
उदाहरण: CO2, H2O आ ण O2 चे
(O2) घन धातू ह वजेचे चांगले वाहक आहत.
म ण धातू मजबूत आ ण कठोर असतात.
धातू वधनीय आ ण लव चक असतात.
91.
ीकरण:
ावणाचे सामू (pH) मू हाय ोजन आयन (H+) संहती ा वधनीयता
लाग रथम ा बरोबरीचे असते. पदाथाचा गुणधम जो ा ा वाक ा ा मतेचे वणन करतो कवा
pH मधील p णजे जमन भाषेत पोटझ णजे श ी. तोड ा शवाय पातळ शीटम े हॅ मर केला जातो.
pH = -log [H+] सोने ह सव धातूंम े सवात वधनीय आ ण लव चक आह.
pH = -log[10-5] मान काशा ा तरंगलांबीपे ा कमी जाडीपयत सोने गुंडाळले जाऊ शकते
pH = 5log [10] आ ण मारले जाऊ शकते, परंतु आतापयत या अ तीय गुणधमाचे कोणतेही
णून, ावणाचा सामू (pH) 5 आह. वै ा नक ीकरण मळालेले नाही.
सवात वधनीय धातू णजे चांदी.
92.
सोने, चांदी, ॲ ु म नयम ह अ ंत वधनीय धातू आहत. दले ा पयायांपैक
सन 1829 म े डोबेरायनर या शा ास रासाय नक गुणधमाम े चांदी (Ag) सवात वधनीय आह.
सा असले ा काही मूल ांचे गट आढळले, ांना के असे टले गेले.
सवसाधारणपणे, धातू कठोर असतात. अपवाद: सो डयम (Na) आ ण
डोबेरायनरने अशा 3 मूल ां ा अणुव ुमाना ा चढ ा माने काम े पोटॅ शयम (K) मऊ असतात आ ण चाकूने सहज कापता येतात.
मांडणी केली. यातील मध ा मूल ाचे अणूव ुमान ह साधारणतः इतर दोन
तु ाला माहीत आह का?
मूल ां ा अणूव ुमाना ा सरासरीइतके अस ाचे दशवले.
सोने हा सवात लव चक धातू आह. एक ॅम सो ापासून सुमार 2 कमी लांबीची
मूल –1 मूल –2 मूल –3 वायर काढता येते.
के वा वक सरासरी कवा म मान = वा वक
अणूव ुमान (a) (a + c)/2 अणूव ुमान (c) 96. आधु नक आवत सारणीत-
मूल े ां ा अणुसं े ा वाढ ा माने मांडले जातात.
ल थअम (Li) सो डअम (Na) पोटॅ शअम (K)
Li, उ ा ंभांना गट णतात. 18 गट आहत. समान गटातील मूल ांचे
Na, K 6.9 (6.9 + 39.1)/2 रासाय नक गुणधम समानता आ ण ेणीकरण दशवतात.
39.1
= 23.0 आड ा ंभांना कालखंड णतात. सव 7 कालखंडात आहत. मूल ांचे
गुणधम कालखंडात एका टोकापासून ुस ा टोकापयत हळू हळू बदलतात.
फा रस (P) अस नक (As) अँ टमनी (Sb)
P, As, 97.
Sb (30.9+121.7)/2
30.9 121.7
= 76.9

93.
अणू नाय ोजन
च N

अणूमधील इले ॉन मांक 7

नाय ोजनम े ू ॉन असतात 7

आ क व ुमान 14

सं ा क पात इले ॉ नक
(2, 5)
सं पण
नाय ोजन वातावरणाचा 78% भाग
अतर मा हती
बनवतो.
98. कॉपर स े टचे जलीय ावण नळा लटमस लाल करते कारण ते आ ीय
पाचे असते. लटमस कागद लाइकेन वन ती ा अकाने बन वला जातो.
नदशकाचे नाव नदशकाचा रंग आ ाम े रंग अ लीम े रंग
लटमस कागद नळा लाल नळा (समान राहतो)
लटमस कागद लाल लाल (समान राहतो) नळा
मथाइल ऑरज ना रगी गुलाबी पवळा
फेनो थालीन रंगहीन रंगहीन गुलाबी
मथाइल लाल लाल पवळा
99.
करणो ग ता: उ अणु अंक असले ा मूल ांम े उ ूतपणे अ ,
अ ंत भेदक आ ण उ ऊजा व करण उ जत कर ाचा गुणधम असतो
ाला करणो ग ता णतात. उदाहरण- युर नयम, ुटो नयम, थो रयम
आ ण र डयम.
करणो ग पदाथा ार तीन कारचे ारण दले जातात. ह अ ा, बीटा आ ण
गॅमा करण आहत.
तु ाला माहीत आह का? 1889 म े दरफोडने शोधून काढले क र डयम ार
उ जत होणार ारण अ ा आ ण बीटा ारणाचे दोन कार आहत. वलाडने
तसरा कार णजे गॅमा ारण शोधले.
100.
मूल ाचे व ुतधनता कवा व ुतऋणता जा असेल तर अ भ याशीलता
जा असते.
कॅ यम अ मृदा धातूं ा कुटंबाशी संबं धत आह. आधु नक आवत
सारणीचा ुसरा गट खाली जात असताना अ मृदा धातूंची अ भ याशीलता
वाढतच जाते.
मूल ांची अ भ या: कॅ यम (Ca) >मॅ े शयम (Mg)> ॲ ु म नयम
(Al) > झक (Zn)>लोह (Fe)> टन (Sn)> शसे (Pb)> तांबे (Cu) > पारा
(Hg)> चांदी (Ag)

To practice more questions ➡ Click Here

To practice mock test ➡ Click Here
To access courses ➡ Click Here
CHAPTER: 2

भौ तकशा
1. चं ावरील गु ाकषणामुळे होणारा वेग पृ ीवरील 1/6वा आह. चं ावर A) ॲ अर B) ुल
अंतराळवीराचे वजन पृ ीवर 90 kgf अस ास कती असेल? (पृ ीवरील C) कलोवॅट D) के न
गु ाकषणामुळे होणारा वेग = 10 m/s2) [RRB ALP 2019]
15. 152° फॅरनहाइट ह ______ ° से अस ा समान आह. [RRB ALP 2019]
A) 15 N B) 150 N A) 36.67 B) 56.67
C) 90 N D) 9 N C) 66.67 D) 86.67
2. जर तु ी आरशात ब घतले आ ण तु ाला आढळले क तमा (तुमचे त बब) 16. 30 मीटर/से या वेगाने एक चड ऊ दशेने वर फेकला जातो. 4 सेकंदानंतर
तुम ापे ा लहान आह, तर आरशाचा कार कोणता आह? [RRB ALP 2018]
A) समतल अंतव आरसा B) अंतव आरसा
ा ा व ापनाचे प रमाण _____ असेल. (g = 10 मी/से2 ा.)
[RRB ALP 2019]
C) समतल आरसा D) ब हव आरसा
A) 50 मीटर B) 40 मीटर
3. वग 3 ली रम े, य आ ण लोड हलते: [RRB ALP 2019] C) 30 मीटर D) 15 मीटर
A) उलट दशेने B) समान दशेने
17. जे ा तु ी कारचा वेग ु ट करता, ते ा ती थांबव ासाठी ________ पट
C) लंब दशेने D) भारावर अवलंबून
जा अंतर लागते. [RRB ALP 2019]
4. एक व ू x = 0 मी येथून वराम अव ेतून सु होते आ ण x-अ ा ा बाजूने A) दोन B) तीन
3 मी/से2 ा र रणासह ग तमान होते. x = 13.5 मी ते x = 54 मी या C) चार D) एक
वासादर ान, तचा सरासरी वेग कती आह? [RRB ALP 2019] 18. 20 मीटर उं ची ा इमारती ा व न 0.5 कलोचा चड फेकला जातो. चड
A) 13.5 मी/से B) 12.0 मी/से ज मनीवर आदळ ापूव ाची ग तज ऊजा शोधा (समजा g = 10 मीटर/
C) 8.5 मी/से D) 10.0 मी/से
सेकंद2). [RRB ALP 2019]
5. ग तज ऊजा ____ ा समान आह: [RRB ALP 2018] A) 80 J B) 40 J
A) Ma B) C) 20 J D) 100 J
C) mv D) mgh 19. दोन सेकंदांसाठीर णत होणारी एक गाडी केवळ एका सेकंदासाठी र णत
6. दोन व ू धील बल ह नेहमी समान आ ण पर र वरोधी असते. हा वचार
ंम होणा ा गाडी ा अंतरा ा ________ पट अंतर कापते (दो ी त म े समान
ूटन ा कोण ा नयमाम े मांडला आह: [RRB ALP 2018] रण असले ा गा ा वराम तीत सु होतात). [RRB ALP 2019]
A) गतीचा ुसरा नयम B) गतीचा तसरा नयम A) चार B) दोन
C) गतीचा प हला आ ण ुसरा नयम D) गतीचा प हला नयम C) एक D) तीन
7. मूरचा नयम हा इं टलचे सह-सं ापक गॉडन मूर यांनी सां गतलेला नयम आह 20. ॲ ु म नयम ा 100 ॅम ॉकम े ( व श उ ा 900 Jkg−1K−1) ाचे
क चपवरील ाि झ रची सं ा दर _____ म ह ांनी ु ट होते. तापमान 10 अंश से अस वाढव ासाठी कती उ ता ह ांत रत करावी
[RRB ALP 2019] लागेल? [RRB ALP 2019]
A) 18 B) 30 A) 90 ुल B) 900 ुल
C) 12 D) 24 C) 9 ुल D) 9000 ुल
8. जर आपण काटछद े र ठवून तां ा ा वायरची लांबी ु ट केली तर 21. वग 2 तरफम े, एफट आ ण लोड पुढील गो म े हलतात:
तचा रोध _______ पटीने वाढतो. [RRB ALP 2019] [RRB ALP 2019]
A) चार B) एक A) समान दशा B) हालचाल भारावर अवलंबून असते
C) तीन D) दोन C) व दशा D) लंब दशा
9. फोकल लांबी f (हवेत) एक ब हव आरसा वाम े बुड वला जातो. वाम े 22.
आरशाची फोकल लांबी असेल: [RRB ALP 2018]
A) (4/3) f B) (3/4) f
C) (3/4) f D) F
10. खालीलपैक कोणती भौ तक राशी कायाचा दर मोजते? [RRB ALP 2018]
A) बल B) ऊजा
C) श ी D) संवग
े दलेले च व ुत प रपथाम े काय दशवते?
[RRB ALP 2018]
11. 10-एकक भारावर 5 एककांचा य लागू केला जातो. य आ ण भाराने A) ग क B) इले कब
वास केलेले अंतर अनु मे 50 आ ण 20 एकके आहत. या मशीनची काय मता C) व ुत् वरोधक D) बॅटरी
शोधा. [RRB ALP 2019]
A) 80% B) 70% 23. हवेचा नरपे अपवतक नदशांक आह: [RRB ALP 2018]
C) 50% D) 60% A) 1.03 B) 1.00003
C) 1.003 D) 1.0003
12. व ूचे व ुमान ह ा ा ______ चे सं ा क माप असते.
[RRB ALP 2019] 24. वजनाचे SI एकक आह: [RRB ALP 2018]
A) गु ाकषण B) वेग A) ॅम B) क ॅ
C) जड D) रण C) ूटन D) डायन

13. पा ा ा घनते ा तुलनेत बफाची घनता ______ असते. 25. सवात यो पयायासह र जागा भरा.
[RRB ALP 2019] गु ाकषणाचा वै क रांक ________ आह.
A) कमी B) जा [RRB ALP 2018]
C) नग D) समान A) 9.8 Nm2/kg2 B) 6.76 × 10-10 Nm2/kg2
C) 6.67 × 10-11 Nm2/kg2 D) 6.67 × 1010 Nm2/kg2
14. ह ांत रत उ ता ऊजचे SI एकक ______ म े केले जाते.
[RRB ALP 2019] 26. जर एखा ा ब ू वर अवतल आरशावर तयार होणारा आपाती कोन 30° असेल
तर परावतन कोन कती असेल? [RRB ALP 2018]
A) 15° B) 30° A) 60 J B) 12 J
C) 90° D) 60° C) 1.2 J D) 120 J
27. एका का नक हाचा वचार करा ाचे व ुमान पृ ी ा अध आह आ ण 38. नी तरंगाची वारंवारता 3.5 kHz आ ण तरंगलांबी 0.1 मीटर आह. 700
ा पृ ी ा एक तृतीयांश आह. जर g हा पृ ीवरील गु ाकषणामुळे मीटर वास कर ासाठी कती वेळ लागेल? [RRB ALP 2018]
होणारा वेग असेल, तर हावरील गु ाकषणामुळे होणारा वेग कती असेल? A) 1.5 s B) 2.0 s
[RRB ALP 2018] C) 3.0 s D) 1 s
A) (5/2) g B) (9/2) g 39. तीज ऊजा व ग तज उजा यांना एक तपणे ________ टले जाते:
C) (1/2) g D) (3/2) g [RRB ALP 2018]
28. फोकल लांबी 10 सेमी ा ब हव भगा ा मु अ ावर एखादी व ू A) व ुत ऊजा B) यां क ऊजा
ठवली जाते. भगापासून व ूचे अंतर 30 सेमी अस ास, तयार केले ा तमेचे C) रासाय नक ऊजा D) काश ऊजा
अंतर कती आह? [RRB ALP 2018] 40. व ापना ा बदला ा दरास काय णतात? [RRB ALP 2018]
A) 20 सेमी B) 15 सेमी
A) वेग B) गती
C) 10 सेमी D) 30 सेमी
C) अंतर D) रण
29. पृ ी ा पृ भागावरील गु ीय रण कती असते? [RRB ALP 2018]
41. ब हव भगाची फोकल लांबी 50 सेमी असते. ाची श ी मोजा.
A) 9.6 सेमी/से2 B) 9.8 मी/से2
[RRB ALP 2018]
C) 10.8 मी/से2 D) 9.8 सेमी/से2 A) 4 D B) 1 D
30. खालील गो ी यो तसादाशी जुळवा: C) 2 D D) 3 D
सूची I सूची II 42. नांगरावर असलेली नौका तरंगांनी हादरत आह ाचे मागत तरंगशीष 100
1. W A. Nm मीटर अंतरावर आहत. हलणा ा तरंगशीषचा तरंग वेग 25 ms-1 आह. नौके ा
6 दोलनची वारंवारता कती आह? [RRB ALP 2018]
2. kW B. 3.6 × 10 J
A) 100 हटझ B) 0.25 हटझ
3. 1 kW.h C. 1000 W C) 625 हटझ D) 25 हटझ
4. 1 HP D. 746 W 43. खालीलपैक कोणते वजेचे ुवाहक आहत?
[RRB ALP 2018] A) अ क व टक
A) 1 - A, 2 - C, 3 - B, 4 - D B) 1 - D, 2 - B, 3 - C, 4 - A B) धातू व रबर
C) 1 - A, 2 - C, 3 - D, 4 - B D) 1 - A, 2 - B, 3 - C, 4 - D C) धातू व अ क
[RRB ALP 2018]
31. गोलाकार आरशा ा पराव तत पृ भागा ा म भागी एक ब ू असतो.
A) केवळ A B) केवळ A व C
ाला _______ णतात. [RRB ALP 2018]
A) ुव B) ारक C) केवळ A व B D) केवळ B व C
C) ा D) ना भ 44. जर चड 40 मीटर/सेकंद वेगाने उ
ा दशेने वर फेकला गेला, तर 6
सेकंदानंतर ा ा व ापनाचा प रमाण कती असेल?
32. जे ा एखादा उप ह पृ ीभोवती 40,000 कमी े ा क ेत प रवलन
करतो ते ा गु ाकषण बलाने केले ा कायाची गणना करा. [RRB ALP 2018] (g = 10 मीटर/सेकंद2 ा) [RRB ALP 2018]
A) 8,000 J B) 4,00,000 J A) 80 मी B) 40 मी
C) 4,000 J D) 0 J C) 60 मी D) 20 मी

33. आरशापासून 60 सटीमीटर अंतरावर तमा मळ व ासाठी 1.2 45. एका वायरम े 10 एस कालावधीसाठी 0.2 s र व तु वाह वाहतो.
सटीमीटर लांबीची व ू 20 सटीमीटर लांबी ा अंतव आरशासमोर ठवली आह. यावेळी कालावधीत वायरमधून वाहणारा एकूण भार कती? [RRB ALP 2019]
तयार झाले ा तमेची लांबी कती असेल? [RRB ALP 2018] A) 0.02 C B) 50 C
A) −3.6 सेमी B) −2.4 सेमी C) 20 C D) 2.0 C
C) 1.2 सेमी D) 2.4 सेमी 46. 50 ॅम तां
ाचा ठोकळा 20°C ते 60°C पयत उ केला जातो.
34. खालील गो ी यो उ राशी जुळवा: ठोक ाम े कती उ ता ह ांत रत केली जाते? (तांबे 386 Jkg-1 K-1 ची
व श उ ता) [RRB ALP 2019]
(1) काय (A) रासाय नक ऊजचे व ुत ऊजत पांतर होते A) 320 J B) 772 J
(2) बॅटरी (B) नी ऊजचे व ुत ऊजम े पांतर होते C) 852 J D) 572 J
(3) श ी (C) कलोवॅट-तास 47. तृतीय ेणी तरफेसंदभात कोणते वधान स आह? [RRB ALP 2019]
(4) माय ोफोन (D) ूल A) टकू हा भार आ ण य यां ाम े B) य हा भार आ ण टकू यां ाम े
असतो असतो
[RRB ALP 2018]
C) भार हा य आ ण टकू यां ाम े D) टकू हा य ाजवळ असतो
A) 1 - D, 2 - A, 3 - C, 4 - B B) 1 - B, 2 - A, 3 - C, 4 - D असतो
C) 1 - D, 2 - C, 3 - B, 4 - A D) 1 - D, 2 - C, 3 - A, 4 - B
48. एखादी व ू र रणासह, वरामाव ेपासून ग तमान राहते. ाचा वेग
35. वा वक तमा मळ व ासाठी एखादी व ू 20 सेमी नाभीय अंतरा ा [RRB ALP 2019]
_______.
अंतव आरशासमोर 30 सेमी ठवली जाते. आरशापासून तमेचे अंतर कती A) वेळे ा माणात असतो. B) वेळे ा समानुपाती असतो.
असेल? [RRB ALP 2018]
C) वेळे ा वगा ा माणात D) वेळे ा वगा ा समानुपाती
A) 60 सेमी B) 30 सेमी
C) 20 सेमी D) 40 सेमी 49. एखा ा ीचे वा वक वजन कशा ा आधार नधा रत केले जाते?
[RRB ALP 2019]
36. एकसमान गतीने चालणारी न 50 सेकंदात 338 मीटर पार करते. तची गती
A) व ुमान आ ण ं दी B) व ुमान
कती आह? [RRB ALP 2018]
C) व ुमान आ ण उं ची D) व ुमान आ ण गु ीय रण
A) 4.76 मीटर/सेकंद B) 7.76 मीटर/सेकंद
C) 6.76 मीटर/सेकंद D) 5.76 मीटर/सेकंद 50. जर पृीवर एखा ा व ूचे व ुमान 100 कलो असेल तर चं ावर ाचे
व ुमान कती असेल? [RRB ALP 2019]
37. 15 kg वजनाची एक व ू 4 ms-1 या एकसमान वेगाने जात अस ास, ा
व ूची ग तज ऊजा काढा.
A) 0 कलो B) 100 कलो A) य B) वजन
C) 16.7 कलो D) 980 कलो C) यां क फायदा D) वेग गुणो र
51. तापमाना ा समान वाढीसाठी तांबे ह काचेपे ा सुमार _____ पट अ धक 64. दोन तरोधक, ेक 20 Ω, समांतर जोडलेले आहत, आ ण ह संयोजन
व ारते. [RRB ALP 2019] 40-V पुरव ावर जोडलेले आह. ेक तरोधकतावर ो ता शोधा.
A) सहा B) तीन [RRB ALP 2019]
C) चार D) पाच A) 20 V B) 30 V
C) 40 V D) 10 V
52. वभवांतर 20 V असले ा दोन ब ू ंदर ान 10 C चा व ुत भार वा हत
हो ासाठी कती काय केले जाते? [RRB ALP 2019] 65. दोन तरोधक, एक 20 Ω आ ण ुसर 30 Ω, समांतर जोडलेले आहत. ह
A) 10 J B) 200 J संयोजन 8-Ω तरोधक आ ण 12-V बॅटरीसह मा लकेत जोडलेले आह. 20-Ω
C) 2 J D) 0.5 J तरोधका ार वाह काय आह? [RRB ALP 2019]
A) 0.36 A B) 0.12 A
53. 15 सेमी जाडी ा काँ ट ा भतीचे अंतगत तापमान 25°C आ ण बा
C) 0.24 A D) 0.60 A
तापमान 5°C असते. भती ा त चौरस मीटरमधून उ ता कमी हो ाचा दर
(ऊ ा वाहकता 0.81 J/(s m K)) आह: [RRB ALP 2019] 66. दोन पृ भागांम ये तयार होणा ा लहान कोन पृ भागाला _____ णतात.
A) 54 ूल/सेकंद B) 163 ूल/सेकंद [RRB ALP 2019]
C) 120 ूल/सेकंद D) 108 ूल/सेकंद A) चक B) बा आराखडा
C) कड D) तरफ
54. 12 Ω आ ण 24 Ω असे दोन व ुत रोधक समांतर जोडणीने जोडले आहत. ह
संयोजन 22 Ω व ुत रोधक आ ण 12 V बॅटरीला एकसर जोडणीने जोडले. तर 67. पदाथाची व ुमान घनता कवा घनता ाची ______ णून ा ा केली
24 Ω व ुत रोधकातील व ुत वाह कती? [RRB ALP 2019] जाते. [RRB ALP 2019]
A) (8/15)A B) (6/15)A A) व ुमान त एकक घनफळ B) व ुमान त एकक े फळ
C) (2/15)A D) (4/15)A C) व ुमान त अँ पअर D) त एकक लांबी व ुमान
55. धातू ा तारमधून वाहणारा व ुत वाह ा ा टोकावरील वभवांतर V ा 68. _____ ह उ ता वाहकतेचे एकक आह. [RRB ALP 2019]
थेट माणात असतो, जर ाचे _____ समान असेल. [RRB ALP 2019] A) J⋅s ⋅m ⋅K-1 -1 -1 B) J⋅ s⋅ K
C) J ⋅ s ⋅ Kg D) J⋅ s ⋅ K
A) व ुतदाब B) ऊजा -1 -1 -1 -1
C) भार D) तापमान
69. गो ा पा ाची घनता खा ा पा ा ा घनतेपे ा _________ असते.
56. चार 100 Ω रोधक समांत र ा जोडलेले आहत आ ण ह संयोजन 100 V ा
[RRB ALP 2019]
ो ेज पुरव ावर जोडलेले आह. ेक रोधकम े श ीचे अपाकरण शोधा. A) जा B) कमी
[RRB ALP 2019]
C) सारखी D) तुलनेत नग
A) 100 W B) 200 W
C) 400 W D) 300 W 70. लांबी ाLआण ा r ा दंडगोलाकार वायरला व तु ् वरोध R असतो.
ाच साम ी ा ुस ा वायरचा व तु ् वरोध पण ाची अध लांबी आ ण अध
57. व ूचा वेग बदल ाचा दर र असतो. ाचा सरासरी वेग कती आह?
ा असेल: [RRB ALP 2019]
[RRB ALP 2019]
A) R B) R/2
A) ारं भक आ ण अं तम वेगाचा B) अं तम आ ण ारं भक वेगा ा
गुणाकार फरकाचा अधा C) 4R D) 2R
C) ारं भक आ ण अं तम वेगा ा D) ारं भक आ ण अं तम वेगाची बेरीज 71. ावहा रक ा, घषणा ा भावामुळे यं ाचे वक आउटपुट _______ आह.
बेरजेपैक अधा [RRB ALP 2019]
58. घनफळ व ाराचा उ तम गुणांक असलेली साम ी ओळखा. A) नेहमी अ धक B) तकूल
[RRB ALP 2019] C) नेहमी कमी D) नेहमी शू
A) पतळ B) कडक रबर 72. 100 ॅम श ा ा गो ाला 20°C ते 50°C पयत उ ता दली. तर
C) बुध D) लोखंड गो ाम े कती उ ता ह ांतरीत झाली आह ते मोजा. ( शशाची सापे उ ता
59. खालीलपैक ेणी 1 तरफ नसलेले एक ओळखा. [RRB ALP 2019] ⋅ ⋅
127 J Kg-1 K-1) [RRB ALP 2019]
A) 381J B) 127J
A) का ी B) पकड
C) 321J D) 230J
C) तागडी फळी D) अड क ा
73. तस ा कोना ा ेपणाम े, _____. [RRB ALP 2019]
60. 9Ω, 9 Ω आ ण X Ω ह तीन तरोधक समांतर जोडलेले आहत. या समांतर
A) व ू ही नरी क आ ण े पणा चे B) व ू आ ण नरी क यां ा म े
संयोगाचा एकूण व ुत्रोध 3 Ω आह. तर व ुत्रोध X Ω शोधा.
तल यां ा म े आह. े ण तल आह.
प
[RRB ALP 2019]
A) 12 Ω B) 3 Ω C) व ू प ह ा चतु ादात आह. D) व ू ुस ा चतु ादात आह.
C) 6 Ω D) 9 Ω 74. कोण ाही मानक अ भयां क च कले ा कागदा ा लांबी आ ण ं दीचे
61. एखादी व ू व ांतीपासून x = 0 आ ण t = 0 वाजता सु होते. ह x अ ांसह
अंदाजे गुणो र खालीलपैक कोणते आह? [RRB ALP 2019]
A) 1 : √2 B) 3 : √3
3 मीटर/सेकंद 2 ा सतत वेगसह हलते. वेळ 4 सेकंद आ ण 8 सेकंदामधील
ाचा सरासरी वेग कती आह? [RRB ALP 2019] C) 1 : √3 D) 2 : √2
A) 12 मीटर/सेकंद B) 3 मीटर/सेकंद 75. जे ा एखाद काय केले जाते कवा ऊजा ह ांत रत केली जाते ा वेळेचा दर
C) 6 मीटर/सेकंद D) 18 मीटर/सेकंद _______ णून प रभा षत केला जातो. [RRB ALP 2019]
A) श ी B) व ापन
62. m व ुमान असलेला चड H उं चीव न सोडला जातो. H/3 उं चीवर, ा ा
तीज ऊजचे (PE) ग तज ऊजशी (KE) गुणो र कती असेल? C) बल D) अंतर
[RRB ALP 2019] 76. 24 सेमी जाडी असले ा वटां ा भती ा आतील पृ भागाचे तापमान
A) 1/4 B) 1 25°C आ ण बा पृ भागाचे तापमान 5°C आह. तर भती ा त चौरस
C) 1/3 D) 1/2 मीटरमधून उ ता कमी हो ाचा दर (औ क वाहकता = 0.15 ूल/
63. भारावर मात कर ासाठी लागू केले ा बलाला _____ णतात.
⋅ ⋅
(s m k)) आह: [RRB ALP 2019]
A) 20.0 ूल/सेकंद B) 18.2 ूल/सेकंद
[RRB ALP 2019]
C) 12.5 ूल/सेकंद D) 23.0 ूल/सेकंद
77. उ ा ह ांतरणाची वहन आ ण मण प त ______ ार वभ केले ा 89. 4.0 कलोची व ू व ांती घेत आह. र बला ा येखाली, तचा वेग 5
व ंमू े काय क शकत नाही. [RRB ALP 2019] मीटर/सेकंद मळते. बलाने केलेले काय _______ असेल. [RRB ALP 2018]
A) पाणी B) ॲ ु म नयम A) 40J B) 50J
C) नवात D) बफ C) 30J D) 60J
78. यं ाची काय मता कधीच _________ असू शकत नाही.[RRB ALP 2019] 90. दोन रोध, एक 12 Ω आ ण ू सरा 24 Ω समांतर जोडणीत जोडलेले आहत. ह
A) 75% B) 10% संयोजन 22 Ω रोध आ ण 12 V व ुतघटाशी एकसर जोडणीत जोडलेले आह. तर
C) 100% D) 50% 12 Ω रोधामधून वाहणारी व ुतधारा __________ इतक असेल.
[RRB ALP 2019]
79. फॅरनहाइट आ ण से अस ेणी _____ वर अ भसा रत होतात.
A) (8/15) A B) (2/15) A
[RRB ALP 2019]
C) (6/15) A D) (4/15) A
A) -30° B) -40°
C) -50° D) -20° 91. 86°F __________ ा समान आह [RRB ALP 2019]
A) 20°C B) 30°C
80. जे ा संकु चत क सोडली जाते ते ा ती संभा ऊजचे ________ म े
C) 34°C D) 10°C
पांतर करते. [RRB ALP 2018]
A) यां क ऊजा B) ग तज ऊजा 92. ो ेज V चा ोत प रपथाम े वाह i राखतो. ोता ार प रपथाला वेळेत
C) उ ता ऊजा D) रासाय नक ऊजा पुरवलेली ऊजा __________ आह. [RRB ALP 2019]
A) Vit B) 1/Vit
81. न हवेत 333 ms-1 वेगाने वास करतो; अशा कार, 1s म े, ________
C) Vi/t D) V/it
ने 333 मी अंतर पार केले. [RRB ALP 2018]
A) ाही B) कण 93. एक व ू व ांतीपासून सु होते. जे ा ाचे वेग र असते ते ा ाचे
C) ोत D) व ोभ व ापन _________ ा माणात असते. [RRB ALP 2019]
A) व गत वेळ B) वेग
82. जे ा एखादा काश करण घन मा मापासून वरल मा मात जातो, ते ा
C) काय D) वेळ
तो ________ ुकतो आ ण ________. [RRB ALP 2018]
A) ं भके ा दशेने आ ण मंदावतो B) ं भकेपासून ू र आ ण मंदावतो 94. 10 Ω आ ण 20 Ω चे दोन रोध एकसर जोडणीत जोडलेले आहत आ ण या
C) ं भके ा दशेने आ ण वेग D) ं भकेपासून ू र आ ण वेग वाढवतो संयोजनादर ान 30 V वभवांतर यु केले आह. तर 10 Ω या रोधादर ानचे
वाढवतो वभवांतर शोधा. [RRB ALP 2019]
A) 20 V B) 10 V
83. सायकल चालवत असताना पुढीलपैक कोण ा उजचा कार काय करत
नाही ? [RRB ALP 2018] C) 5 V D) 15 V
A) रासाय नक ऊजा B) उ ता ऊजा 95. 2 Ω आ ण 6 Ω चे दोन रोध एकसर जोडणीत जोडलेले आहत आ ण या
C) यां क ऊजा D) गतीज उजा संयोजनादर ान 12 V चा व ुतघट जोडलेला आह. तर 6 Ω रोधामधून वाहणारी
व ुतधारा शोधा. [RRB ALP 2019]
84. 4 मीटर/सेकंद गतीसह 0.5 कलो वजना ा चडची गतीशील ऊजा असेल:
A) 3.5 A B) 1.5 A
[RRB ALP 2018]
A) 12 J B) 8 J C) 0.5 A D) 2.5 A
C) 4 J D) 16 J 96. 1 कलो चडचा वेग 2 मीटर/सेकंद व न 4 मीटर/सेकंद पयत वाढव ासाठी
लागणार एकूण काय काढा: [RRB ALP 2019]
85. जर एखा ा व ू वेग ा ा सु वाती ा वेगा ा ु ट झाला तर तची
A) 8 ुल B) 10 ुल
ग तज ऊजा ा ा सु वाती ा गतीज ऊज ा n पट होईल. n चे मू कती
आह? [RRB ALP 2018] C) 6 ुल D) 12 ुल
A) 3 B) 4 97. लांबी 1 आ ण ा r असले ा तारचा तरोध R आह. तर ाच
C) D) 6 साम ीपासून बनवले ा पण या तारपे ा अध लांबी आ ण अध ा असले ा
86. े मग ा उज ा हाता ा नयमात, अंगठा सू चत करतो: ुस ा तारचा तरोध कती असेल? [RRB ALP 2019]
A) 4R B) R/2
A) वतमान वाहाची दशा B) े रत ो ेजची दशा
C) 2R D) R
C) कंड र ा हालचालीची दशा D) चुंबक य े ाची दशा
98. खालीलपैक कोणता पयाय SI एकक प तीत समा व असलेले मूलभूत
87. सवात यो पयायासह खालील वा पूण करा.
एकक नाही? [RRB ALP 2019]
पवन ऊजा ही सौर ऊजपे ा ________ काय म मानली जाते. A) पदाथाची राशी B) वारंवारता
[RRB ALP 2018]
C) तेज ी ती ता D) व ुतधारा
A) कधी कधी B) कधीही नाही
C) अ धक D) अनेकदा 99. जर एखा ा पदाथाचे व श गु ह 1 पे ा कमी असेल, तर तो
___________ म े/वर तरंगतो. [RRB ALP 2019]
88. कार ा एकसमान गतीसाठी खालीलपैक कोणता वेग-वेळ आलेख आह? A) हवा B) पाणी
[RRB ALP 2018]
C) व D) पारा
A) B)
100. 2,000 कूलो भार V ो ् स दर ान वा हत हो ासाठी 90 J
काय होते, तर V शोधा. [RRB ALP 2019]
A) 180 B) 0.045
C) 0.2 D) 2,250
101. _____ °से अस = 167 फॅरनहाइट [RRB ALP 2019]
A) 75 B) 198
C) D) C) 348 D) 103
102. जर ॉलीला 20 मीटरने ढकल ात 1,200 J केलेले काय असेल, तर (N
म े) कती बल वापर ात आले? [RRB ALP 2019]
A) 120 B) 90
C) 60 D) 30
103. 500 ॅम व ुमाना ा धातू ा ॉकची सापे घनता 2.5 असते. जे ा ते A) 288 B) 9
पूणपणे पा ात बुडवले जाते ते ा ाचे आभासी व म
ु ान कती असेल? C) 4.5 D) 16
[RRB ALP 2019]
118. जर 750 N ा बलाने 30 कलो व ुमाना ा गाडीला 16 मीटरने ढकलले
A) 400 म
ॅ B) 250 म
ॅ
तर केलेले काय (kJ म े) शोधा. [RRB ALP 2019]
C) 300 म ॅ D) 200 म ॅ A) 24 B) 12
104. तरोधका ा टोकावरील ______ ह ा ार होणा ा व ुत् वाहा ा C) 36 D) 48
थेट माणात असते, जर ाचे तापमान र राहते. [RRB ALP 2019]
119. धातू ा रॉडचा तकार ______ वगळता खालील सवावर अवलंबून असतो.
A) तरोधकता B) संभा फरक
[RRB ALP 2019]
C) भार D) तरोध
A) तरोधकता B) घनता
105. खालीलपैक कोणते समीकरण श ी 'P', रोध 'R' आ ण तारमधून 't' C) लांबी D) तापमान
सेकंदात वाहणा ा भार 'Q' यां ातील यो संबंध दते? [RRB ALP 2019]
120. 5000 कलो व ूमानाचा क 25 मीटर/सेकंद ते 35 मीटर/सेकंद पयत
A) Pt = IRQ B) PI = QRt
वेगवान होतो. ा ा ग तज ऊजम े (MJ म े) बदल शोधा. [RRB ALP 2019]
C) PQ = IRt D) PR = QIt
A) 1 B) 2.5
106. 50 कलोचा मुलगा हा 100 कलो वजनाची ू टर v m/s या वेगाने C) 1.5 D) 2
चालवत आह. जर ू टर आ ण मुलाची गतीज ऊजा 76.8 कलो ूल अस ास v
121. फॅराड त मीटर ह ______ चे एकक आह. [RRB ALP 2019]
(m/s म े) शोधा. [RRB ALP 2019]
A) वॅट त ेरॅ डयन B) परवानगी
A) 40 B) 32
C) पारग ता D) व ुत वाहकता
C) 64 D) 80
122. धातू ा तारचा तकार ‘R’, वाहकता‘σ’, लांबी ‘L’ आ ण आडवा छद ‘A’ चे
107. R चे दोन तरोधक Ω आ ण 15 Ω ह 12 Ω भावी तरोध
मळ व ासाठी समांतर जोडलेले आहत. तर R शोधा. े फळ यां ात खालीलपैक यो संबंध कोणता? [RRB ALP 2019]
[RRB ALP 2019]
A) RL = Aσ B) RσA = L
A) 75 B) 30
C) RA = Lσ D) σ = RL/A
C) 60 D) 45
123. खालीलपैक कोणते बेस यु नट नाही? [RRB ALP 2019]
108. ह ी त मीटर ह _____ चे एकक आह. [RRB ALP 2019]
A) मोल B) अँ पअर
A) पारग ता B) वॅट त ेरॅ डयन
C) र डयन D) कडला
C) परा व ुतांक D) व ुत चालकता
124. खालीलपैक कोण ा मा ांना प रमाण नाहीत? [RRB ALP 2019]
109. जे ा कारचा वेग 25 मी/से व न 15 मी/से पयत कमी होतो ते ा कार 200
A) वारंवारता B) खंड
kJ ग तज ऊजा गमावते. तचे व ुमान टनांम े शोधा. [RRB ALP 2019]
A) 2.5 B) 1.5 C) सापे पारग ता D) बल
C) 1 D) 2 125. 2 A व ुत् वाह वा न नेणा ा 5-ओहम रोधांम े कती श ी अप य
110. गु ाकषणामुळे होणारा वेग ____ येथे सवा धक आह. होते? [RRB ALP 2019]
A) 10 W B) 0.6 W
[RRB ALP 2019]
A) वु B) पृ ीपासून अनंत अंतरावर C) 2.5 W D) 20 W
C) वषुववृ D) पृ ीचे क 126. खालीलपैक उ रोधकता असलेले वसंवाहक ओळखा.[RRB ALP 2019]
111. ा दर ान 500 V वभवांतर लागू के ावर 5 mA व ुत वाह वाहतो A) काच B) हरा
अशा तारचा व ुतरोध (kΩ म े) शोधा. [RRB ALP 2019] C) कडक रबर D) कोरडा कागद
A) 1,00,000 B) 100 127. 50 कलो वजनाचा एक मुलगा 40 पाय ा चढतो, 16 सेमी उं चीची ेक
C) 2.5 D) 2,500 पायरीची 10 सेकंदांम े पार करतो. उजची गणना करा. (g = 10 मी/से 2
ा)
112. R Ω आ ण 60 Ω चे दोन तरोधक 24 Ω भावी तरोध मळ व ासाठी [RRB ALP 2019]
समांतर जोडलेले आहत. R शोधा. [RRB ALP 2019] A) 480 वॉट B) 320 वॉट
A) 56 B) 64 C) 120 वॉट D) 80 वॉट
C) 48 D) 40 128. व ूवरील वाढता दाब ______ व ूचा नी आ ण ामुळे ाची
113. 80 N वजना ा लाकडा ा तुक ा ा घना ा काठाची लांबी (सेमीम े) घनता ______.
[RRB ALP 2019]
शोधा. (g = 10 मी/से2 वापरा, लाकडाची घनता = 1 ॅम/सेमी3)
A) वाढतो, वाढते B) वाढतो, घटते
[RRB ALP 2019]
A) 60 B) 20 C) घटतो, वाढते D) घटतो, घटते
C) 80 D) 40 129. 200 ॅम वजनाचा चड 20 मी/से ा वेगाने सरळ वर ा बाजूेन फेकला
114. कारचा वेग 54 कमी/तास व न 90 कमी/ताशी वाढ ास, तची ग तज आह. ा ा मागावर सवात उं च ठकाणी चडचा संवेग शोधा. (g = 10 मी/से2
ऊजा ________ ा माणात वाढते. [RRB ALP 2019] ा): [RRB ALP 2019]
A) 3/5 B) 4/9 A) 200 J B) 100 J
C) 9/16 D) 9/25 C) 40 J D) 0

115. -100° से अस = ______ फॅरनहाइट [RRB ALP 2019] 130. से अस तापमान (tC) आ ण फॅरनहाइट तापमान (tF) खालील माणे
A) -373° B) -148° संबं धत आहत: [RRB ALP 2019]
C) 173° D) -212° A) tF = (5/9) tC + 32 B) tF = (9/5) tC

116. 50 ॅम व ुमाना ा घनतेची सापे घनता कती असते जी पा ात पूणपणे C) tF = (9/5) tC + 32 D) tF = (5/9) tC
बुडव ावर ाचे वजन 10 ॅम असते? [RRB ALP 2019] 131. लांबी L आ ण ा r असले ा एका दंडगोलाकार तारचा व ुतरोध R
A) 5 B) 1.25 आह. समान साम ी ा पण ा ा न ी लांबी आ ण ु ट ा असले ा
C) 2.5 D) 0.8 ुस ा तारचा व ुतरोध काय असेल? [RRB ALP 2019]
117. जर भार Q 8 V वर हलवताना 36 J काय केले असेल, तर Q A) R B) R/2
(कुलॉ म े) शोधा. [RRB ALP 2019] C) R/4 D) R/8
132. लाकडाचा एक तुकडा पा ात तरंगत आह आ ण ा ा खंडा ा 30% 145. 0.8 V वभवांतर दर ान 1.6 कूलो भार ह ांत रत कर ासाठी केलेले
(घनता 103 kg/m3) पा ा ा पृ भागा ा वर आह. लाकडाची घनता कती काय ( ुल) कती असेल? [RRB ALP 2019]
आह (kg/m3 म े): [RRB ALP 2019] A) 1.28 B) 2
A) 6 × 103 B) 5 × 102 C) 2.56 D) 0.5
C) 7 × 102 D) 3 × 102 146. दशांश 413 चे बायनरी समतु काय आह? [RRB ALP 2019]
133. आपली वीज बले _______ ा एककाम े केलेली ऊजा दशवतात. A) 110011101 B) 100111111
[RRB ALP 2019] C) 110110111 D) 111001001
A) KVA B) kW 147. 2 सेमी ा आ ण 0.05 सेमी जाडी असले ा सो ा ा ना ाचे
C) kWh D) KJ
व ुमान ( ॅम म े) शोधा. (सो ाची घनता 19.3 ॅम/सेमी3) [RRB ALP 2019]
134. दोन तरोधक, ेक 20 ओहम वर समांतर जोडलेले आहत आ ण ह A) 12.1 B) 0.06
संयोजन 40 V पुरवठा ो ेजम े जोडलेले आह. C) 6.1 D) 0.03
\प रपथामधील तरोध काढा. 148. 70 मीटर उं ची ा एका इमारतीवर 100 ॅमचा चड ठवला जातो. चडची
[RRB ALP 2019]
A) 40 ओहम B) 10 ओहम
तज उजा शोधा (g = 10 मीटर/सेकंद2 ह गृहीत धरा) [RRB ALP 2019]
A) 70 J B) 80 J
C) 25 ओहम D) 20 ओहम
C) 50 J D) 60 J
135. पृ ीवरील व ूचे वजन 150 N आह. ाचे चं ावरील वजन असेल:
149. व ुत तरोधकतेचे SI यु नट _________ आह. [RRB ALP 2019]
[RRB ALP 2019]
A) टसला B) अँ पअर/मीटर
A) 75 N B) 50 N
C) ो /मीटर D) ओहम मीटर
C) 150 N D) 25 N
150. एकसमान धातू वाहकाचा व ुतरोध ___________ आह.
136. दोन रोधक, एक 10 Ω आ ण ुसरा 15 Ω, समांतर जोडलेले आहत. ह
[RRB ALP 2019]
संयोजन 24 Ω रोध आ ण 12 V वजेरीसह मा लकेत जोडलेले आह. 15 Ω
A) ा ा लांबी ा माणात B) ा ा े फळा ा समानुपाती
रोधामधील व ुत् वाह आह: [RRB ALP 2019]
A) 0.40 A B) 0.24 A C) ा ा े ा ा माणात. D) ा ा व ुत तरोधकते ा
माणात.
C) 0.12 A D) 0.16 A
151. एक अ श ी (hp) 1 hp = _____W.s [RRB ALP 2019]
137. पंपाची काय मता 50% आह. 20 म नटांत 2 टन पाणी 60 मीटरने उचलते.
A) 500 B) 646
पंपाची इनपुट श ी ( कलोवॅटम े) शोधा. [RRB ALP 2019]
A) 4 B) 1 C) 846 D) 746
C) 2 D) 3 152. 1 कलोवॅट तास (kWh) ऊजा = ______ ूल. [RRB ALP 2019]
138. R Ω आ ण 20 Ω चे दोन रोधक 15 Ω भावी रोध मळ व ासाठी समांतर A) 3.6 × 106 B) 1.8 × 104
जोडणीत जोडलेले आहत. R चे मू शोधा. [RRB ALP 2019] C) 1.8 × 106 D) 3.6 × 104
A) 40 B) 60
153. चं ावरील गु ाकषणामुळे होणारा वेग पृ ीवरील गु ाकषणामुळे
C) 50 D) 30
होणा ा वेगा ा (1/6) आह. ामुळे पृ ीवरील 12 N भारांका ा व ूचे वजन
139. खालीलपैक कोणता तरोध 'ρ', लांबी 'L' आ ण वभवांतर 'V' ा त न धक चं ावर ________ असेल. [RRB ALP 2019]
नमुना 'A' ा एका धातू ा तारामधील यो संबंध आह ातून 'T' सेकंदांत 'Q' A) 72 N B) 12 N
वाह वा न नेला होतो? [RRB ALP 2019] C) 2 N D) 6 N
A) VρQ = AtL B) VLt = AQρ
154. एक 12 ो ची बॅटरी 5Ω रो ध ाशी समांतर जोडलेली आह. या बॅटरी ार
C) VAt = QρL D) VQt = AρL
पुरव ात येणारा व ुत वाह शोधा. [RRB ALP 2019]
140. जर 25 कलो व ूमानाचा बॉ ‘F’ N, ा बलाने 15 मीटर ढकलला तर A) 2.4 ॲ अर B) 2:00 ॲ अर
येत केलेले काय 480 J आह. F शोधा: [RRB ALP 2019] C) 2.8 ॲ अर D) 1.5 ॲ अर
A) 50 B) 32
155. व ुत वाहा ा सतत आ ण बंद मागाला काय णतात?
C) 16 D) 25
[RRB ALP 2019]
141. 12.5 V वभवांतर असताना 25 kΩ रोधक तारमधून वाहणारा व ुत वाह A) व ुत प रपथ B) शॉट स कट
(mA म े) कती असेल? [RRB ALP 2019] C) चुंबक य प रपथ D) जं न
A) 0.5 B) 2
156. 80 Ω, 120 Ω आ ण 240 Ω ह तीन तरोधक समांतर जोडलेले आहत. 12
C) 5 D) 0.2
V ची बॅटरी तरोधकां ा जोडणीने जोडलेली असते. बॅटरीमधून खेचलेला
142. मंगळावर 60 कलो वजनाचे व ुमान 222 N आह. मंगळावरील व ुत वाह शोधा. [RRB ALP 2019]
गु ाकषणामुळे (m/s2 म े) वेग कती आह? [RRB ALP 2019] A) 0.3 A B) 0.09 A
A) 19.8 B) 13.32 C) 0.9 A D) 3 A
C) 3.7 D) 4.9 157. उ ता मोज ासाठी कोणते उपकरण वापरले जाते? [RRB ALP 2019]
143. ‘m’ क ॅ व ूमान असलेला म रॅ व न खाली आणला होता. रॅ ा A) वॅटमापक B) ऊजा मापक
शेवटी, ाची ग तज उजा 10 kJ आ ण ाचा वेग 20 मी/से होता. सु वातीची C) व ुतधारामापी D) उ ामापी
गतीज उजा 625 J अस ास, ाचा वेग (मी/से म े) कती असेल? 158. खालीलपैक सवा धक व श उ ा मता असलेला पदाथ ओळखा.
[RRB ALP 2019] [RRB ALP 2019]
A) 5 B) 7.5 A) बफ B) रॉकेल
C) 10 D) 2.5 C) ॲ ु म नअम D) पाणी
144. 10010000 आ ण 1111001 या दोन बायनरी सं ांमधील फरक आह: 159. खाली वायू ा वतनाचे वणन न करणार चल ओळखा. [RRB ALP 2019]
[RRB ALP 2019] A) तापमान B) घनफळ
A) 11101 B) 11011
C) दाब D) वेळ
C) 10111 D) 10011
160. दोन तरोधक, एक 20 Ω आ ण इतर 30 Ω समांतर जोडलेले आहत. ह 173. संवेग कशाचे उ ादन णून मोजली जाते? [RRB ALP 2018]
संयोजन 8 Ω तरोधक आ ण 12 V बॅटरीसह मा लकेत जोडलेले आह. 30 Ω A) व ुमान आ ण रण B) व म ु ान आ ण जड
र झ रमधील व ुत् वाह __________ आह. [RRB ALP 2019] C) व ुमान आ ण गती D) व म ु ान आ ण बल
A) 0.24 A B) 0.90 A
174. सचलाइटचा र े र हा आह: [RRB ALP 2018]
C) 0.36 A D) 0.60 A
A) सपाट आरसा B) अंतव आरसा
161. लांबी L आ ण ा r असले ा वृ चीती आकारा ा वायरचा रोध R आह. C) दंडगोलाकार आरसा D) ब हव आरसा
ाच पदाथा ा पण ा ा ु ट लांबी ा आ ण ु ट ा
175. रोधाचे SI एकक काय आह? [RRB ALP 2018]
असले ा ुस ा वायरचा रोध____ असेल. [RRB ALP 2019]
A) 4R B) 2R A) जूल B) कूलोम
C) R D) R/2 C) ओहम D) ूटन

162. जे ा तु ी टीश इं चला SI एककाम े पांत रत करता ते ा ते 176. एक 4.0 कलोची व ू तीजसमांतर दशेने 5.0 मीटर तसेकंद वेगाने
_____सेमी होते. [RRB ALP 2019] व ा पत होत आह. या व ूचा वेग 10 मीटर तसेकंद पयत वाढ व ासाठी,
A) 25.4 B) 12 व ूवर कती काय करावे लागेल? [RRB ALP 2018]
A) 150 J B) 50 J
C) 0.254 D) 2.54
C) 75 J D) 100 J
163. 3.2 मीटर/सेकंद2 ने वेग वाढ वला आ ण गाडी वेगवान झाली तर 20
177. जे ा प रपथम े अनेक तरोधक एकसर जोडलेले असतात, ते ा ेक
सेकंदानंतर मोटार गाडी (मीटर/सेकंद) म े शोधा [RRB ALP 2019]
रोधकावर व ुत् वाहाचे मू ________ असते. [RRB ALP 2018]
A) 72 B) 36
A) अध होते B) तसेच राहते
C) 108 D) 64
C) वाढते D) कमी होते
164. आदश ो मीटरचा रोध नेहमी ______ असतो. [RRB ALP 2019]
178. ऋणा क वेग कशा ा व दशेने आह? [RRB ALP 2018]
A) अनंत B) शू
A) ग त B) बल
C) धन D) ऋण
C) अंतर D) संवेग
165. जे ा 10 N चे बल मु पणे हालचाल कर ास स म असले ा 10 कलो
179. ो मीटरने काय मोजले जाते? [RRB ALP 2019]
व ुमाना ा व ूवर काय करते, ते ा खालीलपैक कोणते वधान लागू होईल?
A) व ुत् वाहाची ताकद B) व ुतदाब
[RRB ALP 2018]
C) तकार D) वापरलेली ऊजा
A) व ू 1 कमी/सेकंद वेगाने फरते B) व ू 10 ms-2 ा रणासह
फरते 180. कूलाॅमचा नयम काय सांगतो? [RRB ALP 2018]
C) शरीर 1 ms-2 ा रणासह फरते D) शरीर 1 मीटर/सेकंद वेगाने फरते A) दोन टोका ा व तु भारामधील B) दोन टोका ा व ुत भारामधील
आकषण श ीचे ( कवा तकषण) आकषण श ीचे ( कवा तकषण)
166. जे ा बं ुक तून गोळी झाडली जाते, ते ा त ा तज ऊजचे
प रमाण दोन व ुत भारा ा प रमाण दोन व ुत भारा ा
_________ म े पांतर होते. [RRB ALP 2018] प रमाणा ा गुणाकारा ा आ ण प रमाणा ा गुणाकारा ा व
A) ग तज ऊजा B) यां क ऊजा ां ामधील अंतरा ा वगा ा सरळ माणात आ ण ां ामधील अंतरा ा
C) उ ता ऊजा D) रासाय नक ऊजा माणात असते. वगा ा सरळ माणात असते.
167. नांगर टाकलेली एक बोट लाटांनी हादरली आह ाची सलग शखर 125 C) दोन टोका ा व ुत भारामधील D) दोन टोका ा व ुत भारामधील
आकषण श ीचे ( कवा तकषण) आकषण श ीचे ( कवा तकषण)
मीटर अंतरावर आहत. हलणा ा उं चव ा ा लहरीचा वेग 25 मीसे-1 आह. प रमाण दोन व ुत भारा ा प रमाण दोन व ुत भारा ा
बोटी ा हलका ाची वारंवारता कती आह? [RRB ALP 2018] प रमाणा ा गुणाकारा ा आ ण प रमाणा ा गुणाकारा ा सरळ
A) 0.20 (हट् झ) B) 100 (हट् झ) ां ामधील अंतरा ा वगा ा व माणात आ ण ां ामधील अंतरा ा
C) 625 (हट् झ) D) 250 (हट् झ) माणात असते. वगा ा व माणात असते.
168. अंतग ल आरशाने (व ता क ), जे ा एखादी व ू नाभी (F) वर ठवली जाते, 181. व ुत भाराचे SI एकक काय आह?
ते ा खालीलपैक कोणते तमेसाठी लागू होते? [RRB ALP 2018] A) अँपीअर B) कुलॉ
A) वा व, उलट, C आ ण F दर ान B) वा व, उलट, F वर खूप लहान C) ओहम D) ो
लहान झालेली तमा झालेली तमा
182. गतीचे ुसर समीकरण___________ यामधील संबंध दते.
C) वा व, उलट, अनंत अंतरावर खूपच D) वा व, C वर समान आकाराची
[RRB ALP 2018]
मोठी झालेली तमा उलटी तमा
A) वेग आ ण वेग B) वेग आ ण वेळ
169. जर एखा ा मुलाने 4 म नटांत 20 मीटरचे अंतर 600 N ा बलाने कापले, C) ती आ ण वेग D) ती आ ण वेळ
तर मुलाने वापरलेले बल आह: [RRB ALP 2018]
A) 50 W B) 100 W 183. वाहनां ा हडलाइटम े वापर ा जाणा ा आरशा ा काराचे नाव सांगा.
[RRB ALP 2018]
C) 80 W D) 25 W
A) समतल आरसा B) अंतव आरसा
170. जर वर ा दशेने फेक ा गेले ा एका व ूचा ारं भक वेग 14 m/s C) ब हव आरसा D) ानो-ब हव आरसा
असेल, तर ा व ूला त ा सव ब ू वर पोहोच ासाठी लागणारा वेळ
2 [RRB ALP 2018] 184. खालीलपैक कोणते नॉन- ु मनस बॉडी आह? [RRB ALP 2018]
कती? (a = 9.8 m/s )
A) चमकणारा ब B) जळणारी मेणब ी
A) 1.43 सेकंद B) 1 सेकंद
C) काजवा D) चं
C) 1.34 सेकंद D) 1.5 सेकंद
185. एका मीटरम े कती कलोमीटर असतात? [RRB ALP 2018]
171. समांतर प रपथाम े, जर काही दोषांमुळे एखाद व ुत उपकरण थांबले, तर
A) 0.01 B) 0.0001
इतर सव उपकरणे: [RRB ALP 2018]
A) ांनी जे केले ा ा ु ट काम B) सामा पणे काय करतील C) 0.1 D) 0.001
करत राहतील 186. 0.1 कलोचा एक चड व ांतीतून सोडला जातो. जे ा ते 2 मीटर ा
C) काय करणार नाहीत D) ांनी जे केले ा ा अध काम अंतराव न खाली येते ते ा गु ाकषण बलाने केलेले काय (g = 9.8 मीटर/
करत राहतील सेकंद2 ): [RRB ALP 2018]
172. 1 kWh = _________. [RRB ALP 2018] A) -1.96 J B) 1.96 J
A) 3.6 × 106 J B) 3.6 × 105 J C) 0.98 J D) -0.98 J
C) 3.6 × 10-5 J D) 3.6 × 10-6 J 187. खालीलपैक कोणते उ ोगात वापरले जाणार उजचे एकक आह?
 [RRB ALP 2018] 202. अनु मे 20 कलो आ ण 50 कलो वजना ा दोन व ूंम े 2 मीटर अंतर
A) कलोवॅट्स B) वॅट्स असले ा आकषणाचे बल कती असेल? [RRB ALP 2018]
C) ूल D) अ श ी A) 16.675 × 10-11 N B) 166.75 × 10-10 N
188. बल समीकरणाम े, F ह _______ ा समान आह. [RRB ALP 2018] C) 6.67 × 10-11 N D) 16.67 × 5-10 N
A) Ma B) mgh
203. एक वॅट = ? [RRB ALP 2018]
C) Mv D) u+at
A) अग/सेकंद B) 1 पा ल/सेकंद
189. र तीपासून सु होणारी न 5 म नटांत in 90 कमी/तासाचा वेग C) 1 मीटर/सेकंद D) 1 ुल/सेकंद
ा करते. रण एकसमान अस ाचे मानूया, या कालावधीम े नने पार केलेले
204. शु घटाम े साठवलेली ऊजा ________ ा पात असते.
अंतर मोजा: [RRB ALP 2018]
A) 1.5 कमी B) 3.25 कमी [RRB ALP 2018]
A) तीज ऊजा B) अणुऊजा
C) 2.25 कमी D) 3.75 कमी
C) गतीज ऊजा D) रासाय नक ऊजा
190. खालीलपैक कोणते उपकरण वाहकाम े वभवांतर राख ास मदत करते?
205. जर तार ार I व ुत् वाह असेल आ ण e हा इले ॉनचा भार असेल, तर t
[RRB ALP 2018]
A) ॲमीटर B) गॅ ॅ नोमीटर सेकंदात ओलांडणा ा इले ॉनची सं ा कशा ार दली जाईल?
[RRB ALP 2018]
C) व ुतघट कवा वजेरी D) ो मीटर
A) e/It B) Ie/t
191. काय कर ा ा मतेला णतात: [RRB ALP 2018] C) It/e D) Ite
A) श ी B) दाब
206. एकल वारंवारते ा नीला _______ असे णतात. [RRB ALP 2018]
C) ऊजा D) बल
A) नोट B) पच
192. यां क ऊजा ही ________ ची बेरीज आह. [RRB ALP 2018] C) टोन D) हट् झ
A) तज ऊजा+ उ ता ऊजा B) ग तज ऊजा + उ ता ऊजा
207. 10 कलो वजनाची सुटकेस ध न ॅटफॉमवर उ ा असले ा वाशाने
C) गतीज ऊजा + तज ऊजा D) रासाय नक ऊजा + व ुत ऊजा
केलेले काम कती आह? [RRB ALP 2018]
193. त नी नमाण हो ासाठी मूळ नी आ ण पराव तत नी यां ा A) 100 J B) 0 J
वेळेतील कमान अंतर ________ असणे आव क असते. [RRB ALP 2018] C) 98 J D) 980 J
A) 1 सेकंद B) 0.1 सेकंद
208. q1 आ ण q2 भा रत दोन कण एकमेकांवर F बल यु कर ासाठी
C) 0.2 सेकंद D) 2 सेकंद
ठरा वक अंतरावर ठवले जातात. जर अंतर एक-पंचमांश कमी केले तर
194. खालीलपैक कोण ा मा मातून नीचे सारण होत नाही? ां ामधील बल कती आह? [RRB ALP 2018]
[RRB ALP 2018] A) F/25 B) 5F
A) व B) घन C) F/5 D) 25 F
C) वायू D) नवात
209. अंतव आरशात जे ा व ू अनंतावर ठवली जाते ते ा तमेला
195. एखादी व ू उं ची व न खाली पडताना ातील तज आ ण ग तज ऊजत खालीलपैक कोणते लागू होते? [RRB ALP 2018]
काय बदल होतो? [RRB ALP 2018] A) व ते ा क ानी समान B) ना भवर वा व, उलटी, अ ंत कमी
A) ातील तज आ ण ग तज B) ातील तज ऊजा वाढते आकाराची वा व, उलटी तमा (C) झालेली तमा
ऊजा कमी होते तर ग तज ऊजा कमी होते C) व ते ा क ानी वा व, उलटी, D) व ता क (C) आ ण मु ना भ
C) ातील तज आ ण ग तज D) ातील तज ऊजा कमी अ ंत प रव धत तमा (C) (F) दर ान वा व, उलटी, कमी
ऊजत कोणताही बदल होत नाही. होते तर ग तज ऊजा वाढते झालेली तमा
196. खालीलपैक कोणते वधान अयो आह? [RRB ALP 2018] 210. श ा एककाला _______ णतात. [RRB ALP 2018]
A) पदाथाचे कण ावर अव ेत B) पदाथाचे कण अ ंत लहान असतात. A) वॅट B) जूल
असतात. C) ूटन D) पा ल
C) पदाथाचे कण एकमेकांना आक षत D) पदाथा ा कणांम े मोकळी जागा
करतात. असते. 211. खालीलपैक कोणते माण र राहते आ ण एका ठकाणा न ुस ा
ठकाणी बदलत नाही? [RRB ALP 2018]
197. नी तरंगाची वारंवारता 4 kHz आ ण तरंगलांबी 40 सेमी आह. 3.2 कमी A) व ुमान B) घषणामुळे बल
अंतर वास कर ासाठी नी तरंगांना लागणारा वेळ कती आह? C) भार D) गु ाकषण
[RRB ALP 2018]
A) 0.5 सेकंद B) 4.0 सेकंद 212. जे ा 3 कलो व ुमाना ा व ूवर 21 N बल लागू केले जाते, ते ा नमाण
C) 2.0 सेकंद D) 1.0 सेकंद होणार रण कती? [RRB ALP 2018]
A) 0.007ms-2 B) 0.7ms-2
198. व ुत वाह मोज ासाठी खालीलपैक कोणते उपकरण वापरले जाते?
[RRB ALP 2018] C) 7ms-2 D) 70ms-2
A) गॅ ानोमीटर B) ॲमीटर 213. जर वाहकाचा रोध ा ा सु वाती ा मू ा ा न ाने कमी केला तर
C) रओ ॅ ट D) ो मीटर वाहकामधील उ तेचा प रणाम _______ होईल. [RRB ALP 2018]
199. बं ुक तून गोळी चालवली जाते ते ा, बं ुक व दशेला जाते. ह ूटन ा A) एक चतुथाश B) अधा
कोण ा नयमाचे उदाहरण आह? [RRB ALP 2018] C) ु ट D) चारपट
A) गतीचा प हला आ ण ुसरा नयम B) गतीचा तसरा नयम 214. m1 कलो व ुमानाचा लाकडी ॉक 10 ms-2 ने वेग वाढवतो जे ा ावर
C) गतीचा ुसरा नयम D) गतीचा प हला नयम 5 N चे बल काय करते. मान m2 कलोचा ुसरा ॉक 20 ms-2 ने वेग
200. प रपथाम े व ुत वाह वाह ास काय स म करते? [RRB ALP 2018] वाढवतो जे ा समान श ी ावर काय करते. जर दो ी ॉक एक बांधलेले
A) ू ॉनची गती B) पॉ झ ॉनची गती असतील आ ण समान बल ां ा संयोगावर काय करत असेल, तर वेग सुमार
C) ोटॉनची गती D) इले ॉनची गती कती असेल? [RRB ALP 2018]

201. र व ूं ा वराम अव ेत राह ा ा कवा ाच वेगाने फरत A) 6.67 ms-2 B) 1.67 ms-2
राह ा ा गुणधमाला____________असे णतात. [RRB ALP 2018] C) 5.67 ms-2 D) 4.67 ms-2
A) वेग B) बल 215. पा ा ार लागू होणा ा ऊ गामी बलास काय णतात?
C) संवेग D) जड [RRB ALP 2018]
A) गु ाकषण B) घनता 230. एक त नी 3 सेकंदात परत येतो. नीचा वेग 342 ms-1 मान ास
C) ावक बल D) घषण ोतापासून पराव तत पृ भागाचे अंतर कती आह? [RRB ALP 2018]
216. काही शंसनीय रोध असले ा व ुतवाहकाला ________ णतात. A) 644 मीटर B) 171 मीटर
[RRB ALP 2018] C) 342 मीटर D) 513 मीटर
A) व ुतवाहक B) वसंवाहक 231. 5 कलो ॅमची व ू 4 मीटर उं चीवर उचलली जाते. व ूवर काय करणा ा
C) व तु ् वरोधक D) अधवाहक गु ीय बलाने केलेले काय काय आह? (g = 10 m/s2 ा): [RRB ALP 2018]
217. नी लहर ा वारंवारतेची ेणी मानवांना ऐकू येते? [RRB ALP 2018] A) 200 J B) –200 J
A) 16 kHz ते 200 kHz B) 16 Hz ते 16 kHz C) 20 J D) -20 J
C) 20 Hz ते 20 kHz D) 14 Hz ते 20 kHz 232. R हा तरोध अवरोधकाम े वाह I चालू ठवतो. जर V ह अवरोधकामधील
218. खालीलपैक कोणते एकक उज ा एकका माणेच आह? वभवांतर असेल तर, अवरोधकाम े t वेळेत वस जत होणारी व ुत ऊजा _____
[RRB ALP 2018] ार दली जाते. [RRB ALP 2018]
A) बल B) काय A) V2 B) IR3t
C) घनता D) श ी C) VIt D) VI2t
219. खालीलपैक कोणते भौ तक माण एका सरळ रषेत व ू ा व ांतीची
233. व ाम अव ेतून सु होऊन एक व ू 4 m/s2 ा र रणाने ग तमान
ती कवा एकसमान गती बदलते? [RRB ALP 2018]
आह. 8 सेकंदानंतर तचा वेग कती असेल? [RRB ALP 2018]
A) बल B) व ुमान
A) 8 m/s B) 32 m/s
C) संवेग D) जड
C) 4 m/s D) 16 m/s
220. पचनानंतर मु होणारी ऊजा कोण ा पात असते? [RRB ALP 2018]
234. वेग ‘v’ सह ग तमान असणा ा ‘m’ व ुमान असले ा व ूम े ग तज
A) ग तज ऊजा B) औ क ऊजा
ऊजा ‘K’ असते. जर तचा वेग ु ट झाला तर ाची ग तज ऊजा कती होईल?
C) रासाय नक ऊजा D) व ुत ऊजा [RRB ALP 2018]
221. अंतव आरशा ा व ता क ा ा म भागी एखादी व ू ठवली जाते. A) K/2 B) 2K
ाची तमा कोठ तयार होईल? [RRB ALP 2018] C) 4K D) K/4
A) नाभीवर B) व ता क ा ा पलीकडील एका
235. व ुतधारचे SI प तीतील एकक _________ ह आह. [RRB ALP 2018]
ब ू वर
A) मलीॲ अर B) ॲ अर
C) व ता क ावर D) नाभी आ ण व ता क ा दर ान
एका ब ू वर C) माय ोॲ अर D) ो

222. वजेमधील R चा अथ काय आह? [RRB ALP 2018] 236. एक का नक ह वचारात ा, ाचे व ुमान व ा दो ीही
A) अपवतन B) सं ंदन पृ ी ा न े आह. जर g ह पृ ी ा पृ भागावरील गु ीय रण असेल, तर
ा का नक हावरील गु ीय रण शोधा: [RRB ALP 2018]
C) वरलन D) रोध
A) g B) g/2
223. ेक 20 Ω चे दोन समान रोधक समांतर जोडलेले आहत. ह संयोजन, C) 2g D) g/4
यामधून, 10 Ω रोधाशी एकसर जोडणीत जोडलेले आह. संयोजनाचा समतु रोध
237. गोलीय आरशा ा पराव तत पृ भागा ा ासाला काय णतात?
कती असेल? [RRB ALP 2018]
A) 20 Ω B) 5 Ω [RRB ALP 2018]
A) नाभी B) छ
C) 30 Ω D) 10 Ω
C) मु अ D) ुव
224. 2 C चा भार प रपथाम े एका ब ू पासून ुस ा ब ू कड जातो. 5 V
238. खालीलपैक कशात अंतव आर ाचा वापर होत नाही?
मधील दोन ब ू ंमधील संभा फरक अस ास, केले ा कायाचे माण कती
आह? [RRB ALP 2018] [RRB ALP 2018]
A) 10 J B) 0.4 J A) हडलाइट् सम े B) केशकतनालयातील आरसा णून
C) 2.5 J D) 5 J C) टॉचम े D) मागील आरसा णून

225. एका हाचा वचार करा ाचे व ुमान आ ण ा पृ ी ा व ुमान 239. खालीलपैक कोण ा कामात काय केले जात नाही? [RRB ALP 2018]
आण ा ु ट आह. हा ा पृ भागावर गु ाकषणामुळे होणारा वेग A) अ न चालत आह B) अ न बसम े चढत आह
पृ ी ा n पट आह. n चे मू असेल? [RRB ALP 2018] C) अ न धावत आह D) अ न ासपीठावर उभा आह
A) 1 B) 4 240. संकु चत गम े सामा लांबी ा गपे ा जा ऊजा असते कारण
C) D) 2 संकु चत गम े ______असते. [RRB ALP 2018]
226. एकापाठोपाठ कवा अनेक _______मुळे त नी एकापे ा जा वेळा A) तज ऊजा B) ऊ ा ऊजा
ऐकू येतात. [RRB ALP 2018] C) रासाय नक ऊजा D) ग तज ऊजा
A) ववतन B) अपवतन 241. जर एका सेकंदात वाहका ा कोण ाही काटछदी े ामधून दोन कुलोम भार
C) ु मळता D) त बब वा हत होतो, तर ातून वा हत होणारा व तु ् वाह कती असेल?
227. जर व ूचे व ापन _________ असेल तर बला ा वापरावर व ूने [RRB ALP 2018]
केलेले काय शू असेल. [RRB ALP 2018] A) B) 2 अँ पअर
A) धना क B) तट C) D) 1 अँ पअर
C) शू D) ऋणा क 242. गोलाकार आरशाचा मु क ब ू काय आह? [RRB ALP 2018]
228. जर V/I रांक असेल तर ाला ________ णतात. A) हा एक ब ू आह जथून काशाची B) हा मु अ ावरील ब ू आह
[RRB ALP 2018]
करणे ब हग ल आरशा ा मुख ामधून मु अ ा ा समांतर
अ ाव न येत अस ाचे दसते. काशाची करणे परावतनानंतर जातात
A) तरोध B) कूलॉम
कवा मु अ ावर या ब ू पासून
C) व ुत वाह D) वभवांतर उ वलेली दसतात.
229. के नम े मानक क तापमान काय आह? [RRB ALP 2018] C) ह एका पोकळ गोलाचे क आह D) हा गोलाकार आरशाचा म ब ू
A) 300 K B) 372 K ाचा गोलाकार आरसा एक भाग आह. आह.
C) 198 K D) 273 K 243. एक चड, अनुलंब वर ा दशेने फेकलेला, 80 मीटर उं चीवर जातो आ ण मूळ
तीत परत येतो. 7 सेकंद ा गतीनंतर ा ा व ापनचा प रमाण _______
असेल. (g = 10 मी / से2 ा) [RRB ALP 2018] 257. व ुत वाहाचे SI एकक काय आह? [RRB ALP 2018]
A) 35 मी B) 125 मी A) अँ पअर B) वॅट
C) 45 मी D) 25 मी C) कुलॉ D) ुल
244. जे ा वीज सो डयम ोराईड ( ाइन) ा जलीय ावणातून जाते, ते ा ते 258. खालीलपैक कोण ा शा ाने र माणाचा नयम मांडला?
वघ टत होऊन काय बनते: [RRB ALP 2018] [RRB ALP 2018]
A) B) A) जोसेफ ॉ B) जॅक चा
NaOH + H2 + CI2 NaOH + H2 + O2 C) अँटोइन ल ोइ सयर D) रॉबट बॉयल
C) D) 259. 80 कलो वजन वाढव ासाठी 9800 जूल ऊजा खच कर ात आली.
NaOH + HCI + H2 NaOH + H2 + N2 व ुमान ______ ा उं चीवर वाढवले गेले [RRB ALP 2018]
A) 10.5 मीटर B) 15.0 मीटर
245. एक अ श ी ________ ा बरोबरीची आह. [RRB ALP 2018]
C) 12.5 मीटर D) 22.5 मीटर
A) 786 वॅट्स B) 746 वॅट्स
C) 764 वॅट्स D) 768 वॅट्स 260. जे ा थांबलेली बस पुढ जाऊ लागते ते ा बसम े उभे असलेले वासी
माग ा दशेस ुकतात. खालीलपैक कोणता नयम ही प र ती करतो?
246. खालीलपैक कोण ा उदाहरणात ॲथलीटची जा ीत जा र णत गती [RRB ALP 2018]
असेल? [RRB ALP 2018] A) ूटनचा गतीचा ुसरा नयम B) गती संवधनाचा नयम
A) वतुळाकार धावप ीवर धावत आह B) षटकोनी धावप ीवर धावत आह
C) ूटनचा गतीचा प हला नयम D) ूटनचा गतीचा तसरा नयम
C) अ कोनी धावप ीवर धावत आह D) आयताकृती धावप ीवर धावत आह
261. खालीलपैक कोणते ावण व ुत वहन करत नाही? [RRB ALP 2018]
247. रणू तयार करणा ा अणूं ा सं ेला काय णतात? [RRB ALP 2018] A) सो डयम हाय ॉ ाईड ावण B) ुकोज ावण
A) सम ा नक B) अणूचे व ुमान
C) ए स टक आ ावण D) हाय ो ो रक आ ावण
C) अणुश ी D) अणु मांक
262. खालीलपैक कोणते एकक नाही? [RRB ALP 2018]
248. काशाचा ांटम स ांत _______ यांनी दला होता. [RRB ALP 2018] A) घनता B) सापे घनता
A) आई ाइन B) ँक
C) व ापन D) दाब
C) ूटन D) फॅराड
263. 10 सेमी फोकल लांबी ा ब हव भगापासून एखादी व ू 20 सेमी
249. जर 10 ओहम ा रोधकात 1.5 A चा व ुत् वाह राखला गेला, तर 1 अंतरावर ठवली जाते. तमा कती अंतरावर तयार होते: [RRB ALP 2018]
म नटात रोधकात न होणारी ऊजा कती असेल? [RRB ALP 2018] A) 15 सेमी B) 5 सेमी
A) 1350 W B) 15 W
C) 20 सेमी D) 10 सेमी
C) 135 W D) 22.5 W
264. श ीचे सू _________ आह. [RRB ALP 2018]
250. नीची चकाटी नमाण करणा ा वारंवार होणा ा परावतनाला _____ A) गती/वेळ B) काम/वेळ
णतात. [RRB ALP 2018]
C) वेग/वेळ D) व ापन/वेळ
A) त नी B) पडसाद
C) ु मळ या D) परावतन 265. जर 10 कलो व ुमान असले ा व ूवर 20 N चे बल लाव ास कती
वेग उ ा दत होईल? [RRB ALP 2018]
251. समा रषा ओलांड ानंतरही धावपट का धावत राहतो? [RRB ALP 2018] A) 100 मीटर/सेकंद2 B) 200 मीटर/सेकंद2
A) व ांती ा जड ाला ाला B) गतीचे जड ाला चालू ठवते. C) 5 मीटर/सेकंद2 D) 2 मीटर/सेकंद2
थांबवायला थोडा वेळ लागतो.
C) तो रषा ओलांडतो याची ाला खा ी D) ाचे बूट आ ण जमीन यां ातील 266. वाहकाचा तरोध ु ट के ास व ुत वाह अधा होतो. तर ाचे कारण
क न ायची आह. घषणामुळे तो रषे ा पलीकड जातो. आह: [RRB ALP 2018]
A) I = V – R B) I = V/R
252. जे ा एखादी व ू 1 N बला ार 1 मीटर अंतरावर बला ा दशेने ग तमान
C) I = (R/V)n D) I = V R
असते ते ा कती काय केले जाते? [RRB ALP 2018]
A) 100 ु ल B) 1 ुल 267. व ुमान m असले ा एका ग तमान व चू ा वेग v पासून 2v पयत वाढला
C) 10 ुल D) 0.01 ुल असेल, तर ा व ू ा ग तज ऊजचे (EK) मू कती? [RRB ALP 2018]
A) ½ Ek B) 4 Ek
253. खालीलपैक कोणते/ती वधान/ने चुक चे/ची आह/त?
A. पृ ी व चं ावरील R अंतरावर असले ा m1 व m2 या दोन व ुमानांमधील C) Ek म े काहीही बदल होणार नाही D) 2 Ek
गु ीय बलाचे गुणो र ह 1:1 असते. 268. डा ा हातात पेन धरले ा ीला आरशात ाचे त बब उज ा हातात
B. Nm2/kg2 ह G चे SI प तीतील एकक आह. पेन धरलेले दसते. ह खालीलपैक कोण ा घटनेमुळे होते? [RRB ALP 2018]
C. G चे मू ह व ूंमधील अंतरावर अवलंबून असते. A) वस रत परावतन B) पूण आं त रक परावतन
D. G चे मू ह व ूं ा व मु ानावर अवलंबून असते. C) पा प रवतन D) अपवतन
[RRB ALP 2018]
269. जे ा वू P आ ण F म े ठवली जाते ते ा अंतग ल आरशाने तयार
A) A, C व D B) एकही नाही
केले ा तमेची ती शोधा? [RRB ALP 2018]
C) D व C D) केवळ B
A) अनंतात B) F आ ण C ा दर ान
254. नीची ती ता त ा ________ वर अवलंबून असते. [RRB ALP 2018] C) आरशा ा मागे D) C ा पलीकड
A) आयाम B) वारंवारता
270. व ुत वाह I व ुत् वरोधकामधून वाहते. ोत व ुत् वरोधकावर V चा
C) र वशेष D) खरता
संभा फरक राखतो. वेळेत ोता ार पुरवलेली ऊजा आह: [RRB ALP 2018]
255. ा न तरंगाची वारंवारता 820 Hz आह आ ण दले ा मा मात वेग A) V I t2 B) V I
420 मी/से आह ाची तरंगलांबी कती आह? [RRB ALP 2018] C) V I t D) V I/ t
A) 3.52 मी B) 2.52 मी
271. जर एखा ा व ल ू ा ा 'r' ा वतुळाकार मागाभोवती एकदा
C) 1.52 मी D) 0.51 मी
फर ासाठी 't' सेकंद लागतात, तर वेग 'v' ____ ार दश वला जातो
256. 100 W चा व ुत दवा दररोज 5 तास वापरला जातो. 3 दवस द ा ार [RRB ALP 2018]
कती ऊजा वापरली जाईल? [RRB ALP 2018] A) B)
A) 1.5 एकक B) 5.0 एकक C) D)
C) 0.5 एकक D) 1.0 एकक
272. उं चावले ा हातो ात कोणती ऊजा असते? [RRB ALP 2018] A) धरणात साठवलेले पाणी B) एक उठवलेला हातोडा
A) ग तज ऊजा B) यां क ऊजा C) दाबलेली ग D) वाहते पाणी
C) ायू ऊजा D) तज ऊजा 287. दले ा वेगा ा नी तरंगाची वारंवारता वाढवली तर तचा तरंगलांबीवर
273. खालीलपैक कोणते नसगतः कधीही एकट आढळत नाही? कसा प रणाम होईल? [RRB ALP 2018]
[RRB ALP 2018] A) तरंगलांबी आळीपाळीने वाढत आ ण B) तरंगलांबी भा वत होणार नाही.
A) जड B) बल कमी होत राहील.
C) संवेग D) वेग C) ाची तरंगलांबी वाढल. D) ाची तरंगलांबी कमी होईल.

274. 2 कलो ॅम व ु ानाची व ू 20 मी/से. ा ारं भक वेगाने वर फेकली

म 288. जर एखा ा व ूचे व ुमान र ठवून ा व चू ा वेग त ट के ास, ा
जाते. 2 सेकंदांनंतर, तची ग तज ऊजा कती असेल? (g = 10 मी/से2) व चू ी ग तज ऊजा ________ इतक होईल. [RRB ALP 2018]
[RRB ALP 2018] A) सारखीच राहील B) व ू ा मूळ कमती ा नऊ पट
A) 100 J B) 0 J C) व ू ा मूळ कमती ा सहा पट D) व ू ा मूळ कमती ा तीन पट
C) 400 J D) 200 J 289. अंतव आरशा ा व तेची ा 30 सेमी आह. काट शयन च
275. वाहकचा रोधक कशा ा ु म समानूपात असतो? [RRB ALP 2018] संकेतानुसार, ाची नाभीय अंतर ________ णून केले जाते.
A) तापमान B) रोधक [RRB ALP 2018]
C) ॉस से नचे े फळ D) लांबी A) + 30 सेमी B) + 15 सेमी
C) – 30 सेमी D) – 15 सेमी
276. 5 मीटर/सेकंद
ा वेगाने ग तमान असणा ा 22 कलो व ुमाना ा एका
व ूम े कती ग तज ऊजा असते? [RRB ALP 2018] 290. पृ ी ा पृ भागावर व ूचे वजन W असते. ा हाचे व ुमान पृ ी ा
A) 275 J B) 110 J 15 पट आ ण ा पृ ी ा 4 पट आह ा हावरील ाचे वजन कती आह?
C) 1100 J D) 2750 J [RRB ALP 2018]
A) 16/9 W B) 15/16 W
277. 20.0 सेमी व ता ा असले ा अवतल आरशाचे नाभीय अंतर काय C) 17/6 W D) 15/4 W
आह? [RRB ALP 2018]
A) 15 सेमी B) 20 सेमी 291. 20 कलो वजनाची व ू 2 मीटर उं चीव न उभी केली जाते. या येत
2 [RRB ALP 2018]
C) 5 सेमी D) 10 सेमी गु ाकषण बलाने काय काम केले जाईल? (g = 10 m\s )
A) 40 J B) 100 J
278. व आरसा जेथे पराव तत पृ भाग आतून व असतो ाला ________
C) 400 J D) 50 J
णतात. [RRB ALP 2018]
A) अंतव आरसा B) समतल-उ ल आरसा 292. हाय ोजन अणूम ॉन 5.0 × 10-11 मीटर
े, इले े ा क ेत 2.2 ×
C) समतल आरसा D) ब हव आरसा 6
10 मीटर/सेकंद वेगाने फरतो. समतु व ुत वाह काय आह?
279. इ ुलेटरम े ________ ा माने तरोधकता असते. [RRB ALP 2018]
[RRB ALP 2018] A) 0.112 mA B) 112 mA
A) 106Ωm to 108Ωm B) 106Ωm to 107Ωm C) 1.12 mA D) 11.2 mA
4
C) 10 Ωm to 10 Ωm 7
D) 104Ωm to 1016 Ωm 293. जे ा व ू एकसमान वृ ीय गतीने हालचाल करते, ते ा खालीलपैक
कोणता बदल होतो? [RRB ALP 2018]
280. 10 मीटर उं चीव न एक चड टाकला जातो. तो ज मनीवर आदळतो आ ण
A) गती B) व ुमान
2.5 मीटर उं चीपयत परत येतो. तर घषण दर ान, गतीज उजचे कती ट े
C) दशा D) ग तज ऊजा
नुकसान होते? [RRB ALP 2018]
A) 100% B) 25% 294. खालीलपैक कोण ा शा ाने दोन भा रत कणांमधील अपवतन/ तकार
C) 50% D) 75% श ी नयं त करणारा स ांत ुत केला? [RRB ALP 2018]
A) चा ूफे B) मायकेल फॅरड
281. जर एका संशोधी भगाची श ी +2.0D असेल, तर ते ______ आह?
C) आ क मडीज D) चा कुलोम
[RRB ALP 2018]
A) ब हग ल भग B) अंतग ल भग 295. गोलाकार आरशा ा पराव तत पृ भागा ा क ास काय णतात?
C) ब हग ल आरसा D) अंतग ल आरसा [RRB ALP 2018]
A) ा B) व ता क
282. दोन समान तरोधक, ेक 10 Ω, ह समांतर जोडलेले आहत. ह संयोजन,
C) ुव D) नाभी
यामधून, 10 Ω ा मा लकेतील तस ा तरोधकाशी जोडलेले आह. तर
संयोगाचा समतु तरोध ________ आह. [RRB ALP 2018] 296. एखा ा व ू ा तीनुसार कवा कॉ गरशन ार ता ात घेतले ा
A) 30 Ω B) 5 Ω ऊजला ________ णतात. [RRB ALP 2018]
C) 15 Ω D) 10 Ω A) तज ऊजा B) ग तज ऊजा
C) व ुत ऊजा D) अणु ऊजा
283. एखा ा व ूची ग तज ऊजा कशासोबत वाढते? [RRB ALP 2018]
A) घषण B) वेळ 297. एका काचे ा टंबलरम े पा ात ठवलेले लबू बाजूंनी पा हले असता
C) घनता D) वेग ा ा वा वक आकारापे ा मोठ दसते. या घटनेमागे काय कारण आह?
[RRB ALP 2018]
284. यापैक कोण ा भौ तकशा ाने उ ेजक श ीचे अ केले?
A) काशाचे ववतन B) काशाचे अंतगत त बब
[RRB ALP 2018]
C) काशाचे अपवतन D) काशाचे परावतन
A) आ क मडीज B) ेझ पा ल
C) चा ऑग ीन डी कुलॉ D) आयझॅक ुटन 298. हवेतील नीचा वेग 0°C वर असतो ________. [RRB ALP 2018]
A) 330 ms B) 330 ms-1
285. चं ावरील g चे मू पृ ीवरील g ा मू ा ा 1/6 भाग आह. जर एखादा
C) 331 ms D) 331ms-1
माणूस पृ ीवर 1.5 मीटर उं च उडी मा शकतो, तर चं ावर तो कती उं च उडी मा
शकतो? 299. यां क ऊजा ही ग तज ऊजा आ ण______ यांचे संयोजन आह.
A) 4.5 मीटर B) 9 मीटर [RRB ALP 2018]
C) 6 मीटर D) 7.5 मीटर A) उ ता ऊजा B) रासाय नक ऊजा
C) तज ऊजा D) अणुऊजा
286. खालीलपैक काय एक तज ऊजचे उदाहरण नाही? [RRB ALP 2018]
300. सवात यो पयायासह र जागा भरा.
 नीची उ नयता ा ा _____ वर अवलंबून असते. 307. जल व ुत क ाम े शेवटी कोण ा ऊजचे व ुत उजम े पांतर होते?
[RRB ALP 2018] [RRB ALP 2018]
A) वारंवारता B) तरंगलांबी A) यां क ऊजा B) तीज ऊजा
C) आयाम D) र वशेष C) उ ता ऊजा D) गतीज ऊजा
301. पोकळीम े काशाचा वेग आह: [RRB ALP 2018] 308. गतीचे प हले समीकरण _________ मधील संबंध दते. [RRB ALP 2018]
8
A) 3 × 10 ms -1 8
B) 2 × 10 ms -1 A) ान आ ण वेळ B) ती आ ण वेग
C) वेग आ ण वेळ D) वेग आ ण वेग
C) 3 × 107 ms-1 D) 3 × 106 ms-1
309. 500 कलो व ूमान असले ा कारची ग तज उजा 64 kJ आह. ाची
302. _______ ला एखा ा व ू े वास केले ा एकूण माग लांबीचे गुणो र
न
गती शोधा (m/s) [RRB ALP 2019]
आ ण गती ा दर ान घडली आह ती एकूण वेळ म ांतर णून प रभा षत केले
A) 16 B) 48
जाते. [RRB ALP 2019]
A) ता ाळ वेग B) ता ा लक वेग C) 64 D) 32
C) सरासरी वेग D) एकसमान वेग 310. व ू ा तीत कवा आकारात बदल झा ामुळे व म
ू े असलेली ऊजा
303. जर त ण मुलगा 2 तास पटापट काम करतो आ ण एका दवसात 16 व ू णतात: [RRB ALP 2018]
A) ग तज ऊजा B) रासाय नक ऊजा
तयार करतो आ ण ाचे वृ वडील 8 तास हळू हळू काम करतो आ ण दवसातून
24 व ू तयार करतात, तर खालीलपैक कोणते स आह. [RRB ALP 2018] C) अणुऊजा D) तज ऊजा
A) मुलाम े अ धक ऊजा आह B) मुलाम े अ धक श ी आह 311. चं ा ा पृ भागावरील मुलाचे वजन 300 ूटन आह. पृ ी ा पृ भागावर
C) दोघांम े समान ऊजा आह D) दोघांम े समान श ी आह ाच मुलाचे वजन ________ असेल. [RRB ALP 2018]
304. व ुत वाह हा _________ चा वाह मानला जातो. [RRB ALP 2019] A) 50 ूटन B) 300 ूटन
A) ऋण भार B) परा व ुत C) 5 ूटन D) 1800 ूटन
C) चुंबकाचे तुकड D) धन भार 312. जर एखा ा शरीराची ग तज उजा ा ा ारं भक मू ापे ा 256 पट
305. UPS चे पूण प काय आह? वाढते, तर नवीन रखीय संवेग काय असेल? [RRB ALP 2018]
A) ारं भक मू ा ा समान B) ारं भक मू ापे ा 8 पट
A) युनायटड पॉवर स ाय B) अनइं टर बल पॉवर स ाय
C) ारं भक मू ापे ा 16 पट D) ारं भक मू ापे ा 32 पट
C) यु न सल प स ाय D) अनडायर नल पॉवर स ाय
313. Weआ ण Wm अनु मे पृ ी आ ण चं ावरील एखा ा व ूचे वजन समजा,
306. आपाती करण वमाना ा आरशावर 20° ा कोनात आरशासह आदळतो.
मग, We / Wm ______ ा समान आह [RRB ALP 2019]
आपाती करण आ ण पराव तत करण यां ातील कोन ________ आह.
A) 6 B) 4
[RRB ALP 2018]
A) 50° B) 140° C) 1 D) 2
C) 40° D) 20°

ANSWER KEY
Q. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Ans B D B A B B A D D C A C A B
Q. 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28
Ans C B C D A B A B D C C B B B
Q. 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42
Ans B A A D B A A C D B B A C B
Q. 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56
Ans A C D B B B D B D B D C D A
Q. 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70
Ans C B D D D D A C A D A A B D
Q. 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84
Ans C A B A A C C C B B D D A C
Q. 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98
Ans B C C A B D B A A B B C C B
Q. 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112
Ans B B A C C B A B C A C A B D
Q. 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126
Ans B D B B C B B C B B C C D C
Q. 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140
Ans B C D C D C C B D D C B C B
Q. 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154
Ans A C A C A A A A D C D A C A
Q. 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168
Ans A A D D D A D D D A C A A C
Q. 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182
Ans A A B A C B C A B A B D B D
Q. 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196
Ans B D D B D A D C C C B D D A
Q. 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210
Ans C B B D D B D D C C B D B A
Q. 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224
Ans A C B A C C C B A C C D A A
Q. 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238
Ans C D C A A D B C B C B C B D
Q. 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252
Ans D A B B A A B A C B D A B B
Q. 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266
Ans A B D A A A C C B B C B D B
Q. 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280
Ans B C C C B D B B C A D A D D
Q. 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294
Ans A C D A B D D B D B C C C D
Q. 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308
Ans C A C D C A A C B D B B A C
Q. 309 310 311 312 313
Ans A D D C A

To practice more questions ➡ Click Here

To practice mock test ➡ Click Here
To access courses ➡ Click Here
CHAPTER: 3

जीवशा
1. र गोठ ासाठी कोणते जीवनस आव क आह? [RRB ALP 2019] 14. खालीलपैक कोणती सामा ायी ऊती नाही? [RRB ALP 2018]
A) ई जीवनस B) ड जीवनस A) ूलकोनोती B) जलवा हनी
C) के जीवनस D) अ जीवनस C) मूलो त D) ढोती
2. पॅरा सटामॉल थमोपचार पेटीत आढळते. ही औषधे के ा/का ावी? 15. फलन कशा ा न मतीने तयार होते? [RRB ALP 2018]
[RRB ALP 2019] A) यु नज B) यु क
A) द ापासून आराम मळव ासाठी. B) पराग र आ ण इतर ऍलज ची C) अंडपेशी D) जनन पेशी
ल णे कमी कर ासाठी.
16. ा अवयवांची मूलभूत रचना ( कवा समान मूलभूत रचना) परंतु भ काय
C) अपचन आ ण छातीत जळजळ कमी D) सौ वेदना कमी कर ासाठी
कर ासाठी. आ ण उ तापमान (ताप) कमी आहत ांना काय णतात? [RRB ALP 2018]
कर ासाठी. A) समान अवयव B) बायोजेने टक कायदा
C) जीवा D) सम प अवयव
3. उभे रा न पाठी
ा खाल ा भागाला हातांनी आधार दणे, नंतर हळु वारपणे मागे
जाणे आ ण काही काळ ही मु ा ध न ठवणे याला ________ णतात. 17. ुकोजचे पाय वेटम े वघटन ऊजा उ ादनादर ान ________ म े होते.
[RRB ALP 2019] [RRB ALP 2018]
A) फगर फॅन B) बॅक अ चग A) माइटोकॉि या B) को शका
C) मनगट ताणणे D) पे ोरल च C) क क D) अंत जा लका
4. सवात यो पयायासह र जागा भरा. 18. ऐ क यां ा अचूकतेसाठी तसेच शरीराचा तोल सांभाळणे आ ण संतुलन
जर वन तीची जनुक वधा ttRr असेल, तर प _____ असेल. राख ासाठी _______ जबाबदार असतो. [RRB ALP 2018]
[RRB ALP 2018] A) म B) अनुम
A) बुटके आ ण गोलाकार B) उं च आ ण सुरकुतलेले C) मे र ू D) म -म
C) बुटके आ ण सुरकुतलेले D) उं च आ ण गोलाकार 19. ________ म े परागकण आढळतात: [RRB ALP 2018]
5. खालीलपैक कोणते ल गक आ ण अल गक दो ी पुन ादन करतात? A) परागकोष B) को क
[RRB ALP 2018] C) बीजांड D) कु ी
A) एकपेशीय वन ती B) बुरशी 20. खालीलपैक कोण ा पेशीअंगकाला पेशीचा नयं क णतात?
C) हाय ा D) अमीबा [RRB ALP 2018]
6. ा जीवनस ा ा कमतरतेमुळे जा र ाव होतो ाचे नाव सांगा? A) तंतुक णका B) आं त जा लका
A) जीवनस बी B) जीवनस ए C) क क D) क क
C) जीवनस सी D) जीवनस के 21. 'स ाय ल ऑफ द फट ' हा श योग कोणी केला? [RRB ALP 2018]
7. म ू चा कोणता भाग ासो वास नयं त करतो? [RRB ALP 2018] A) ेगर जोहान मडल B) हबट े र
A) अ म B) प म C) डॉ हर गो वद खोराना D) चा डा वन
C) म म D) म ासं ा 22. मुली ा पेश म े खालीलपैक कोणते गुणसू असतात? [RRB ALP 2018]
8. फुला ा म भागी असलेला _______ हा भाग मादी जनन भाग तयार A) 44 ऑटोसोम + XX B) 22 ऑटोसोम + XX
करतो. [RRB ALP 2018] C) 44 ऑटोसोम + XY D) 22 ऑटोसोम + XY
A) पुंकेसर B) पाक ा 23. अले झांडर े मग खालीलपैक कोण ा शोधासाठी स आह?
C) बा दल D) कजदल [RRB ALP 2019]
9. वन त म े ाथ मक वाढ खालील माणे होते: A) पे न स लन B) ोटॉन
A. अनुलंब मे र ेम C) जवाणू D) X र
B. लॅटरल मे र ेम 24. _______ एका धक वखंडना ार पुन ा दत होते. [RRB ALP 2018]
C. इं टरकॅलरी मे र ेम A) क B) ाकलपुंज
D. ए पकल मे र ेम C) पण चपट संघ D) रायझोपस
[RRB ALP 2018]
25. खालीलपैक कोणते परजीवी णून वन त पासून पोषण मळवतात?
A) B, C आ ण D B) A, B आ ण D
[RRB ALP 2018]
C) A, B, C आ ण D D) C आ ण D
A) हवताप परजीवी B) बायोफाइलम
10. बायोगॅसम े मथेनचे माण कती आह? [RRB ALP 2018] C) उवा D) अमरवेल
A) 75% B) 90%
26. कोण ा सपु वन त म े पणकडांसह खाचांम े क ा नमाण होतात?
C) 80% D) 60%
[RRB ALP 2018]
11. डीएनएचा एक वभाग जो एका थनाची मा हती दतो ाला ________ A) ायोफायटा B) ायोफायलम
णतात. [RRB ALP 2018] C) केळे D) गुलाब
A) जनुक B) गुणसू
27. फुलां ा म भागी खालीलपैक काय असते? [RRB ALP 2018]
C) लाइसोसोम D) क क
A) दल B) संदल
12. खालीलपैक कोणता बायोगॅसचा घटक नाही? [RRB ALP 2018] C) कजदल D) केसरदल
A) मीथेन B) काबन मोनोऑ ाइड
28. थो ा काळासाठी हवे ा दशल भागांम े _____ ा सुमार 900
C) काबन डाइऑ ाइड D) हाइ ोजन स फ़ाइड
भागांम े ास घेत ाने थकवा, च र येणे आ ण डोके ुखी होते.
13. वग करणशा ातील वग करणाचे मूलभूत एकक काय आह? [RRB ALP 2019]
[RRB ALP 2018] A) क टकनाशके B) ए े ोस कण
A) म B) जाती C) ोरोफॉम D) आस नक
C) प रवार D) जाती
29. ______ ह एखा ा जीवा ार पयावरणीय बदलासाठी शारी रक समायोजन A) केवळ वधान B स आह, C आ ण B) केवळ वधान A स आह, B आ ण
आह. [RRB ALP 2019] A अस आहत C अस आहत
A) बायो रमे डएशन B) जैवसंचय C) केवळ वधान A आ ण B स आह, D) केवळ वधान C स आह, B आ ण
C) सह न मती D) अनुकूलता C अस आह A अस आहत

30. आप ा आहारातील हर ा आ ण पव ा भा ा मु तः आप ाला अ 41. पुढीलपैक कोण वखंडना ार जनन क शकते? [RRB ALP 2018]
णून कोणते घटक दतात? [RRB ALP 2019] A) हाय ा B) ायरोगायरा
A) तांबे B) सो डयम C) यी D) ान रया
C) ज D) पोटॅ शयम 42. अल गक पुन ादन ह ल गक पुन ादनापे ा वेगळे आह ाम े अल गक
31. कोण ा घातक पदाथामुळे फु ु साचा ककरोग होऊ शकतो? पुन ादन _______ आह. [RRB ALP 2018]
[RRB ALP 2019] A) गेमेट्सचे क क ूज करतात B) गेमेट्स पुन ादनात तयार होतात
A) ब झन वा B) ए े ोस कण C) संतती भ ता दश वते D) नवीन जीव अनुवां शक ा
C) तणनाशके D) आस नक पालकांसारखेच असतात
32. काही थमोपचार पे ांम े अँटी ह ामाइ आढळतात. ही औषधे कधी 43. रॅन यरचे नोड् स ________ म े आढळणार सू छ आहत.
ावीत? [RRB ALP 2019] [RRB ALP 2018]
A) र गोठ ास मदत कर ासाठी B) गवत ताप आ ण इतर ऍलज ची A) माय लनेटड ए ॉ B) ंथी पेशी
ल णे कमी कर ासाठी C) ऑ ओ ा D) क ो ा ् स
C) अपचन आ ण छातीत जळजळ कमी D) द ापासून आराम मळव ासाठी 44. ा वन त म े भ वन त चे शरीर नसते ते _______ या गटातील
कर ासाठी असतात. [RRB ALP 2018]
33. _______ ह उसापासून साखरचा रस काढ ानंतर उरलेले तंतु आह. A) ट रडो दचे B) पॅनरोगॅम
[RRB ALP 2019] C) थैलोफाइट D) ायोफायटा
A) चारा B) काचेची फुटक
45. खालीलपैक कोणते मृतोपजीवीआह? [RRB ALP 2018]
C) चपाड D) म खत A) कबुतर B) भूछ
34. आप ा आहारातील कॉफ , पालक, कांदा आ ण चहा ह मु तः आप ाला C) शैवाले D) मनु
खालीलपैक कोणते घटक अ णून दतात? [RRB ALP 2019]
46. अंटा कामधील गरम पा ाचे झर, खोल समु , औ क माग आ ण बफ
A) ोराइड B) ोराईड
यासार ा सवात जा व ी ा ठकाणी खालीलपैक काय तग ध न रा
C) आयोडीन D) सो डयम शकते? [RRB ALP 2018]
35. थमोपचार पेटीतील एक सामा औषध णजे इबु ोफेन. इबु ोफेन कधी A) जीवाणू B) वषाणू
ावे? [RRB ALP 2019] C) अ मबा D) यु ीना
A) अपचन आ ण छातीत जळजळ कमी B) र गोठ ास मदत कर ासाठी 47. ______ ही मानवा ा शरीरातील अंतः ावी ंथी नाही. [RRB ALP 2018]
कर ासाठी
A) पी नअल ंथी B) पयुष ंथी
C) द ापासून आराम मळव ासाठी D) वेदना, ताप आ ण जळजळ उपचार
कर ासाठी C) यकृत D) अ धवृ ंथी

36. ______ जवंत पेश मधील अणूंवर प रणाम करतो आ ण ामुळे ां ा 48. कायम पी आकार, आकृती आ ण काय न त क न कायम पी
अनुवां शक पदाथाचे (DNA) नुकसान होते. [RRB ALP 2019] ऊतक तयार कर ा ा येला काय णतात? [RRB ALP 2018]
A) ोरीनयु पाणी B) ोरोफॉम A) वकलन B) रचना
C) ब झन वाफ D) आयनीकरण व करण C) वग करण D) एक करण

37. तबल, लचक आ ण मुका मार यांसाठी थमोपचार RICE या सं ेपात 49. वन त म े, काब हाय ट् स जे रत वापरले जात नाहीत ते
पॅकेज केले आह, ाचा अथ व ांती, आय सग, संपीडन आ ण ________ आह. __________या पात साठवले जातात. [RRB ALP 2018]
[RRB ALP 2019] A) चरबीयु आ B) चरबी
A) उ यन B) ीकरण C) अ मनो आ D) ाच
C) व ार D) त 50. बुरशीज पेशी भ ________ यापासून तयार झालेली असते.
38. खालीलपैक कोणते ए झाईम ा ु पडातून वले जाते? [RRB ALP 2018] [RRB ALP 2018]
A) मा ेझ B) लै ेज A) हमी-से ुलोज B) से ल
ु ोज
C) न D) सु े स C) काय टन D) ल न

39. खालीलपैक कोणते वधान अधसू ी वभाजनाबाबत स नाही? 51. फुलां ा मादी जनन भागाला ________ णतात. [RRB ALP 2018]
[RRB ALP 2018] A) पुंकेसर B) पाक ा
A) अधसू ी वभाजनाचा प रणाम णून, B) अधसू ी वभाजन जननांगम े C) नदल D) ीकेसर
प रणामी पेश म े गुणसू ांची सं ा यु का ा न मतीसाठी होते. 52. गुणसू ाम े अधगुणसू जोडले ा ब ू चे नाव काय आह?
ु ट होते. [RRB ALP 2018]
C) अधसू ी वभाजन दोन ट ांत होते. D) अधसू ी वभाजना दर ान, मूळ A) क काभ B) गुणसू ब ू
पेश चे जनुके प रणामी पेश म े
C) क काय D) जीन
मसळले जातात.
53. खालीलपैक कोणती ऐ क या नाही? [RRB ALP 2018]
40. खालीलपैक कोणते/कोणती वधान/ वधाने स कवा अस आह/आहत?
A) खुच हलवणे B) दयाचे ठोके
वधान:
C) मुठी बंद करणे D) एखादी व ू घेणे
A. मटारची वन ती मडलने काम कर ासाठी नवडली होती
B. गुणसू ह घटकाचे वाहक आहत 54. अंकुरा
ा ुस ा बाजूला ________ सं ेरका ा सारामुळे झाड
C. मानवाचे पुढचे हात प ां ा पंखांसारखे असतात. काशाकड वाकतात. [RRB ALP 2018]
[RRB ALP 2018] A) ऑ न B) सायटो क नन
C) ऍ सक आ D) गबेर लन
55. खालीलपैक कोणता ाणी सरीसृप वगाशी संबं धत नाही?
[RRB ALP 2018]
A) कासव B) मगर A) मोहरी B) पपई
C) बेडक D) साप C) काकडी D) क लगड
56. संयु कताची ा ा काय आह? [RRB ALP 2018] 73. खालीलपैक कोणता पीक वन त चा समूह आह जाे का यक वध नत आह?
A) एका डबाचे वखंडन B) एका शु ाणूचे वखंडन [RRB ALP 2018]
C) डबासह शु ाणूंपैक एकाचे D) सहाय पेशीसह शु ाणूंपैक एकाचे A) ऊस, बटाटा आ ण केळी B) बटाटा, पपई आ ण केळी
संमीलन संमीलन C) कांदा, को थबीर आ ण चुना D) शगदाणे, शेवगा आ ण काजू
57. वन तीम े खालीलपैक कोणाचे बीजात पांतर होते? [RRB ALP 2018] 74. खालीलपैक सवात मोठा ाणी समूह कोणता आह? [RRB ALP 2018]
A) कु ी B) अंडाशय A) नेमॅटोडा B) आ पोडा
C) कु ीवृंत D) बीजांड C) मोल ा D) पो रफेरा
58. जननासाठी फुलांतील _______ह अवयव मह ाचे आहत. 75. खालीलपैक कोणते सं ेरक ा ांम े आढळत नाही ? [RRB ALP 2018]
A) नदल आ ण पुंकेसर B) पुंकेसर आ ण जायांग A) इ ु लन B) ऑ
C) नदल आ ण पाक ा D) पाक ा आ ण जायांग C) ऍ न लन D) थायरॉ न
59. कोणती ायी ऊती वन तीला टणकपणा व मजबुती दते? 76. ा ांचा कोणता गट केवळ मु -जी वत सागरी ाणी आह?
[RRB ALP 2018] [RRB ALP 2018]
A) ूल ऊती B) ढ ऊती A) सं धपाद B) कंटकचम
C) मूल ऊती D) वायू त C) मृ ू काय D) सू कृमी
60. वाढ ंथीचे काय काय आह? [RRB ALP 2018] 77. _________ म े मुबलक माणात पांढर तंतू आढळतात.
A) चतच वाढ वतक णून B) कधी वाढ वतक णून तर कधी [RRB ALP 2018]
वाढ अवरोधक णून A) कुचा B) अ
C) नेहमीच वाढ अवरोधक णून D) नेहमीच वाढ वतक णून C) ायूबंध D) अ बंध
61. मटार वन तीम े कोणते वण अ भावी असतात? [RRB ALP 2018] 78. ______ ह फुलांचे जनन भाग आहत. [RRB ALP 2018]
A) सुरकुतलेले बयाणे B) हर ा शगा A) नदलपुंज आ ण दलपुंज B) दलपुंज आ ण पुंकेसर
C) गोल शगा D) गोलाकार बी C) पुंकेसर आ ण ीकेसर D) नदलपुंज आ ण ीकेसर
62. मानवांम े कोणते सन रंग असते? [RRB ALP 2018] 79. ________ ह आनुवं शक साम ीचे वाहक आहत. [RRB ALP 2018]
A) ह रत B) मेलॅ नन A) जंतू पेशी B) जननशा
C) रोडॉ न D) हमो ो बन C) यु क D) जनुक
63. पाथनोकाप ची ा ा ________ अशी केली जाते. [RRB ALP 2018] 80. र दाब, लाळ न मती आ ण उल ा यांसार ा मानवातील अनै क या
A) गभाधान सह मूळ वकास B) फलनासह फळांचा वकास कशा ार नयं त के ा जातात? [RRB ALP 2018]
C) गभाधान न करता मुळांचा वकास D) फलना शवाय फळांचा वकास A) म सेतु B) अध त े क
64. नीची संवेदना मानवी म ू म े सुमार: टकून राहते [RRB ALP 2018] C) म पु D) मे र ू
A) 1 सेकंद B) 0.2 सेकंद 81. मानवी पुन ादक णालीचा कोणता भाग गभाला ाचे पोषण आई ा
C) 0.1 सेकंद D) 0.5 सेकंद र ातून मळ ास मदत करतो? [RRB ALP 2018]
A) गभवे न B) अंड न लका
65. ______ ऊती र वा हनीचा ास बदलते. [RRB ALP 2018]
A) दय B) ायू C) गभाशय D) ीवा
C) अ भ र D) हाड 82. वन त चे साव क नैस गक वृ सं ेरक आह: [RRB ALP 2018]
A) IBA B) साय क ऑ न
66. _______ हा ब पेशीय जीव आह. [RRB ALP 2018]
A) ऍगा रकस B) सायनोबॅ े रया C) NAA D) IAA
C) मायको ा ा D) पॅरामे शयम 83. खालीलपैक कोणता ाणी ांचे लग बदलू शकतो? [RRB ALP 2018]
A) ॅने रया B) गोगलगाय
67. कोण ा कारचे पुन ादन जा फरक नमाण कर ास अनुमती दते?
[RRB ALP 2018] C) अ ा रस D) ने रस
A) बायनरी वखंडन B) अल गक पुन ादन 84. पादपसं ेरक _________ आहत. [RRB ALP 2018]
C) एका धक वखंडन D) ल गक पुन ादन A) शारी रक यांवर प रणाम B) रोग नयं त करणार पदाथ
करणा ा वन त ार सं े षत
68. ________ हा वन त मधील पु ष जनन णालीचा एक भाग आह. नयामक
[RRB ALP 2018]
C) काशसं ेषणासाठी वापरलेले D) सोल ासाठी वापरलेली रसायने
A) कु ीवृंत B) कु ी
पदाथ
C) अंडाशय D) पुंकेसर
85. मानवांमधील संयोजी ऊत चे उदाहरण ओळखा. [RRB ALP 2018]
69. गभ वक सत होतो ा अवयवाचे नाव सांगा: [RRB ALP 2018] A) हाड B) ायू
A) मू वा हनी B) अंड न लका
C) पेशी D) तंतू
C) गभाशय D) गभाशय ीवा
86. जात ा ची सं ा टकवून ठव ासाठी आ ण ांचा नाश
70. खालीलपैक कोणता ाणी ो ा क नाही? [RRB ALP 2018] रोख ासाठी खालीलपैक कोणते आव क आह? [RRB ALP 2018]
A) गांडळ B) जेली फश A) पुन ादन B) अ भसरण
C) जंत D) पण चपट संघ C) पचन D) सन
71. ______ र ात आढळतो, ऑ जन वहनासाठी जबाबदार असतो. 87. 'जीवनाची उ ी' या वषयी ओप रनचा स ांत ________ शी संबं धत आह.
[RRB ALP 2018] [RRB ALP 2018]
A) WBC B) RBC A) रासाय नक उ ांती B) जै वक उ ांती
C) ा वका D) र प का C) भौ तक उ ांती D) कृ म उ ांती
72. खालीलपैक कोणते लगी फूल आह? [RRB ALP 2018] 88. खालीलपैक कोण ा अंगकांना पेशीतील थनांचे कारखाने णतात?
[RRB ALP 2018]
A) लायसोसोम B) तंतुक णका A) बीजांड B) अंडाशय
C) ह रतलवक D) रायबोसोम C) ूणपोष D) फ लतांड
89. ________ पेशी वभाजनाशी संबं धत आह. [RRB ALP 2018] 103. खालीलपैक कोणता परागकण पर-परागीकरणासाठी नाही?
A) जबर लन B) ऑ न [RRB ALP 2018]
C) मॅ लक हाय ाझाईड D) सायटो क नन A) पाणी B) ाणी
C) वारा D) वन ती
90. पृ ीवर दसणार प हले काशसं ेषण ऑ जन मु करणार जीव
________ होते. [RRB ALP 2018] 104. काशसं ेषणादर ान कोणती उ ादने तयार होतात? [RRB ALP 2018]
A) हरवे शेवाळ B) सायनोबॅ े रया A) ुकोज, पाणी आ ण ऑ जन B) ुकोज आ ण ऑ जन
C) जवाणू D) ायोफाईट् स C) ाच आ ण ऑ जन × D) ाच, पाणी आ ण ऑ जन ×
duplicate options found. Hindi duplicate options found. Hindi
91. खालीलपैक कोणते वधान स आह? [RRB ALP 2018]
Question 1 options 1,2 × Question 1 options 1,2
A) 'जेने ट ' हा श जे.डी. वॉटसन B) मानवाम े 46 गुणसू े असतात. duplicate options found. Hindi
यांनी 1906 म े तयार केला होता. यापैक 42 (21 जो ा) अ लगीसू Question 1 options 1,2 ×
असतात आ ण 4 (2 जो ा) लग duplicate options found. Hindi
गुणसू असतात. Question 1 options 1,2 ×
C) 1886 म े वारसा णून जीनची D) DNA रणू दोन लांब duplicate options found. Hindi
क ना करणार मडल ह प हले शा पॉली ू योटाइड प पासून बनलेला Question 1 options 1,2 ×
होते. असतो जो स पल पाय ां माणे ुहरी duplicate options found. Hindi
पेचदार रचना ( ुहरी हल ) बनवतो. Question 1 options 1,2
92. कब दकांमधे, थने आ ण चरबीचे पूण पचन खालील गो म े होते: 105. अ मबाम े अल गक पुन ादनाचा कोणता कार आह?
[RRB ALP 2018] [RRB ALP 2018]
A) अ न लका B) पोट A) बीजाणू न मती B) वखंडन
C) छोटी आतडी D) मोठी आतडी C) वन तीज जनन D) मुकुलायन
93. वन तीचे अवयव कवा बयांऐवजी पेश ार नवीन वन त चा तयार 106. खालीलपैक कोण ा ऊत म े जवंत पेशी लांबलचक आ ण कोप ात
हो ा ा गुणधमला काय णतात? [RRB ALP 2018] अ नय मतपणे घ होतात? [RRB ALP 2018]
A) ट ू क र B) पुन ान A) मूल ऊती B) ढऊती
C) एकापे ा अ धक वखंडन D) बायनरी फशन C) एर ायमा D) ूल ऊती
94. वृषण उदर पोकळी ा बाहर त आहत: [RRB ALP 2018] 107. यांम े बीजांड तयार हो ा ा येला काय णतात?
A) मु ाशय B) अंडाशय [RRB ALP 2018]
C) योनी D) अंडकोष A) अंडजनन B) कुमाराव ा
C) ऋतु ा D) मा सक पाळी
95. खालीलपैक कोण ा ायी ऊतीम े पेशी मृत होतात? [RRB ALP 2018]
A) पॅर ायमा B) कोले ायमा 108. ायूर ू _________ पासून तयार झालेला असतो. [RRB ALP 2018]
C) ेर ायमा D) एर ायमा A) लव चक संयोजी ऊती तंतू B) अलव चक आ ण लव चक संयोजी
ऊती तंतू
96. अल गक पुन ादनाचा कार ओळखा ाम े मुळे, खोड आ ण पाने C) फ कोलेजन तंतू D) लव चक संयोजी ऊती तंतू
यांसार ा वन ती ा भागां ार पुन ादन होते? [RRB ALP 2018]
A) मुकुलायन B) शाक य जनन 109. __________ हा र ाचा व भाग आह ातील 90% - 92% पाणी
C) वखंडन D) वभाजन आह आ ण उव रत 7% - 8% थने, ख नजे, हाम , वकर इ ाद नी बनलेले
आह. [RRB ALP 2018]
97. ऊती णजे काय? [RRB ALP 2018] A) ा ा B) WBC
A) पेशी ा मूळ पात समान आहत B) ा पेशी मूळम े भ असतात C) र ातील ेटलेट D) RBC
परंतु प आ ण कायाम े भ परंतु प आ ण कायाम े समान
आहत. असतात. 110. हाय ा ________ ार पुन ा दत होते. [RRB ALP 2018]
C) मूळ, प आ ण कायाम े भ D) मूळ, प आ ण कायाम े समान A) एका धक वखंडन B) ुहरी वखंडन
असले ा पेशी. असले ा पेशी. C) वखंडन D) मुकुलायन
98. _______ हा मानवी पु षांमधील मू आ ण शु ाणू या दो ीसाठी एक 111. वभाजक पेशीचे गुणसू वषुववृ प ीवर असले ा सम वभाजना ा
सामा माग बनतो. [RRB ALP 2018] ट ाचे नाव सांगा? [RRB ALP 2018]
A) बीजवा हनी B) मू वा हनी A) म ाव ा B) पुवाव ा
C) मू माग D) शु वा हनी C) प ाव ा D) अं ाव ा
99. चव ओळख ासाठी आव क असले ा ाह ना काय णतात? 112. खालीलपैक कोण ा ा ाचे आतड तुलनेने लांब असते?
[RRB ALP 2018] [RRB ALP 2018]
A) संवेदी ाही B) रासाय नक ाही A) कु ा B) वाघ
C) ाण ाही D) ाद ाही C) को ा D) ससा
100. जर _______ सामील असेल, तर आणखी मोठी व वधता नमाण होईल. 113. रोपण ही ________ ची या आह. [RRB ALP 2018]
[RRB ALP 2018] A) गभाशया ा अंतः राम े यु नज B) माते ा गभाशयात होणारा
A) ल गक पुन ादन B) बायनरी फशन जोडणे बालकाचा वकास
C) वन तज सार D) अल गक पुन ादन C) गभाला अपर ार माते ार ातून D) गभाचा वकास आ ण ाचे पोषण
होणार पोषण
101. वन त मधील खोड कवा मुळाचा घेर यामुळे वाढतो: [RRB ALP 2018]
A) लॅटरल मे र ेम B) इं टरकॅलरी मे र ेम 114. खालीलपैक कोणते दल वन त चे वै श नाही? [RRB ALP 2018]
C) ए डशनल मे र ेम D) ए पकल मे र ेम A) या वन त म े 2 बीजप आहत. B) या झाडांना तंतुमय मुळे असतात.
C) या वन त म े जाळीदार D) या झाडांना टॅ प ट असते.
102. खालीलपैक कोणते वाढ ा गभासाठी पोषक ऊती णून काय करते? शरा व ास असते.
[RRB ALP 2018]
115. खालीलपैक पु षातील ाथ मक ल गक अवयव कोणते?
 [RRB ALP 2018] A) ांचे अध गुणसू B) ां ा गुणसू ांपैक तीन-चतुथाश
A) पुःर ंथी B) वृषण पु C) सव गुणसू D) ां ा गुणसू ांपैक एक चतुथाश
C) शु वा हनी D) शु ाशय
119. गभाला आई ार ातून ________ नावा ा वशेष ऊती ा मदतीने
116. खालीलपैक कोणता मानवी म ू चा मु वचार करणारा भाग आह? पोषण मळते. [RRB ALP 2018]
[RRB ALP 2018] A) अपरा B) गभाशय
A) प म B) अनुम C) अंड न लका D) ीवा
C) म म D) अ म
120. र ातील कोणता घटक अ , CO2 आ ण नाय ोजनयु कचरा वाहतो?
117. खालीलपैक कोणता ाणी मुकुलन ये ार पुन ादन करतो आ ण [RRB ALP 2018]
पुनजनन दखील करतो? [RRB Group D 2018] A) WBCs B) र ातील ेटलेट
A) जल ाल (हाय ा) B) ाझमो डयम C) ा ा D) RBCs
C) ॅने रया D) क
121. ो ेट ंथी ________ ा खाली असते. [RRB ALP 2018]
118. ल गक पुन ादनात पालक योगदान काय दतात? [RRB ALP 2018] A) कडनी B) अंडकोष
C) मू ाशय D) पु षाचे जनन य

ANSWER KEY
Q. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Ans C D B A C D D D D A A B D B
Q. 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28
Ans A D B B A D B A A B D B C C
Q. 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42
Ans D D B B C A D D A C A C B D
Q. 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56
Ans A C B A C A D C D B B A C C
Q. 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70
Ans D B B B A D D C B A D D C B
Q. 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84
Ans B A A B B B C C D C A D B A
Q. 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98
Ans A A A D D B D C A D C B D C
Q. 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112
Ans D A A C D A B D A C A D A D
Q. 113 114 115 116 117 118 119 120 121
Ans A B B D A A A C C

To practice more questions ➡ Click Here

To practice mock test ➡ Click Here
To access courses ➡ Click Here