Afet

Hazırlığında
Toplumsal
Güç Birliği
Duygu Naz Özgül-Damla Yıldırım-Hatice Dağ-Hatice Kübra Gümüş
 ÖNCESİNDE

Doğal yıkımların önlenmesi için gelişmiş ülkeler afet yönetim sistemleri oluşturmuştur. Bu sistemler hedef olarak can
ve mal kaybını en aza indirgemeyi ve toplumsal desteği sağlayarak hızlıca toparlanmayı amaçlar.

TOPLUMSAL YARDIM
Topluma dayalı afet yönetim sistemi, dört evrede (önleme ve zarar azaltma, hazırlık, müdahale, iyileştirme) bireylerin
ve toplumun aktif katılımını gerektirir. Sistemin çalışmaları, öğrenciler, sivil toplum kuruluşları, ve kurumlar işbirliği
içinde yürütülür. Dayanışmaya ulaşmak, mevcut maddi ve manevi imkânların bir araya getirilmesiyle gerçekleşir. Afet
anında ilk 72 saat önemlidir ve toplumsal güç birliği, kişilerin yetkililerden yardım gelene kadar müdahale
çalışmalarını yürütmelerine yardımcı olur. Afet sonrasında yapılan maddi ve manevi yardımlar, dayanışmanın en
önemli göstergelerinden biridir.
 AFET HAZIRLIĞINDA TOPLUMSAL GÜÇ BİRLİĞİNİN ÖNEMİ
Afet durumlarında, toplumsal güç birliği ve dayanışma, bireyler arasındaki ilişkiyi artırır ve ülkeye olan
bağlılığı güçlendirir. Toplumsal değerlere sahip olan ülkelerin vatandaşları, milletlerine yönelik zarar
durumunda gönüllü destek olarak milli birlikteliklerini artırırlar.

TOPLUMSAL GÜÇ BİRLİĞİNİN UNSURLARI VE SORUMLULUKLARI

Afet durumunda toplumsal güç birliği oluşturmak ve bilinçli
davranışlar sergilemek için toplumu eğitmek önemlidir. Afet
yönetim sistemleri, toplumun yaşam alanlarındaki tehlikeler
hakkında bilgilendirilmesini sağlamalıdır. Ayrıca arama-kurtarma,
ilk yardım, haberleşme, yiyecek-su hazırlama, barınak oluşturma,
raporlama, dokümantasyon ve psikolojik destek becerileri
kazandırılmalıdır.
Afetlerde toplumsal güç birliği önemlidir ve bilinçli, farkındalık düzeyi yüksek bir toplum, afetlerde
oluşacak zararları en aza indirmek için resmi kurumlara ciddi bir destek sağlar.

1
ÖNCESİNDE
2
SIRASINDA
3
SONRASINDA BİREYLER RESMİ KURUMLAR

Olaya zamanında hızlı ve

Afete neden Eğim ve etkili olarak müdahale AFETE
olabilecek tehlike ve tatbikatlarla edip kayıpları en düşük STK’LER ÖZEL SEKTÖR
HAZIRLIK
riskleri belirle, önle kazanılmış doğru düzeyde tut. Olabilecek
veya etkilerini azalt. davranış zincirleme etkiler ve ya
YEREL
biçimlerini uygula. ikincil afetleri önle ve ÜNİVERSİTE
YÖNETİMLER
normal yaşama bir an
önce dön.
 RESMİ KURUMLAR DIŞINDAKİ AFET
GÖNÜLLÜLERİ
1999 Marmara Depremi sonrasında İsviçre Kalkınma ve İş Birliği Ajansı tarafından
desteklenen Mahalle Afet Destek Projesi, meslek içi eğitim ve üniversitelerin katılımıyla
mahallelerde afet timleri oluşturarak koordinasyonu, eğitimi ve farkındalığı artırmayı
hedeflemektedir. Ayrıca, ulusal afet yönetim sisteminin kurumsal yapısını oluşturarak
gelişmesine katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.
Bu kişiler, afet öncesi, sırası veya sonrasında resmi kurum ve kuruluşları, Türk Kızılayı
veya diğer insani yardım kuruluşları için eğitim almış ve hiçbir beklentisi olmadan
hizmet sunmaya hazır afet gönüllüleridir.
 TOPLUM AFET MÜDAHALE EKİPLERİ (TAME)
Toplum afet mücadele ekipleri (TAME) afetlerde gerekli tedbirleri alabilen ve başarılı bir şekilde
mücadele edebilen bir ekip kurmayı hedefler. Ekip üyeleri sosyal sorumluluk sahibi, afet eğitimi
almış, ekipmanlarla donatılmış, afet sonrasında yetkili ekipler gelinceye kadar afetlerle baş
edebilecek imkân ve yeteneklere sahip kişilerden oluşur.
İtfaiye Mahalle Gönüllüleri
Afet durumunda, itfaiye ve sivil savunma ekipleri olay yerine gelmeden önce ilk müdahale yerli halk
tarafından yapılmalıdır. Bu nedenle, afet sonrası yangınları söndürebilecek, ikincil tehlikeleri
önleyebilecek ve kurtarma çalışmalarına katılabilecek bir yardım ekibinin eğitilmesi önemlidir. İtfaiye
semt gönüllülerine, profesyonel itfaiye ekipleri tarafından yangın güvenliği eğitimleri verilmeli ve
becerileri geliştirilmelidir.
 AFAD Gönüllüleri
AFAD Gönüllüleri; profesyonel bilgi ve beceri gerektirmeyen arama ve kurtarma çalışmalarında
yer alır ve kaybolan kişilerin aranmasında ilgili kurumlara yardım eder. Enkaz alanının güvenliğini
sağlar, temel ilk yardım yapar hayat kurtarır. Küçük çaplı yangınların söndürülmesini sağlar.
Halkın barınma, giyecek,yiyecek, içecek gibi temel ihtiyaçlarının karşılanmasında ve ilgili
kurumlarla işbirliği yaparak sürece katkı sağlar AFAD Gönüllülerini risk yönetim sürecine dâhil
etmek afet ve acil durumlarda hızlı koordinasyonu sağlama açısından ve afet bilinci oluşmuş
birey yetiştirme, afetlere dayanıklı bir toplum oluşturmada önemli bir husustur. Yapılanma
içinde ki gönüllülere, teorik eğitimlerinin yanında uygulamalı eğitim verilerek tatbikatlar
yaptırılmaktadır.
 Toplum Afet Gönüllüsü (TAG)
Toplum afet gönüllüleri (TAG) normal hayata dönüş sürecini hızlandırarak toplumun refahına katkı sağlamak
için risk yönetimi sürecine katılır, risk profilleri çıkarır, planlar hazırlar, önlemler alır ve afet bölgesinde
çalışmalar yürütür. Bu gönüllü yapılanma, afetlerin öncesinde ve sonrasında topluma yardım sağlayarak
faaliyet gösterir.
Mahalle Afet Gönüllüleri (MAG)
Mahalle Afet Gönüllüsü (MAG) olarak kısaltılan yapı, mahalle ölçeğinde oluşturulmuş bir gönüllü kuruluştur.
Doğal veya insan kaynaklı afetlerde ilk müdahaleyi yaparak, kendilerine, ailelerine, komşularına ve diğer
mahalle sakinlerine yardım eder. Amacı, güçlü bir toplum oluşturmak ve afetler hakkında bilgi sahibi kişiler
yetiştirmektir. MAG, tamamen gönüllülük esasına dayanır ve hiçbir maddi karşılık beklemez.
 Mahalle Afet Gönüllüsü Olma
Mahalle afet gönüllüsü olmak isteyen kişiler, her mahalle muhtarlığından alacakları Mahalle Afet
Gönüllüsü Başvuru Formu'nu doldurarak başvuruda bulunurlar. Muhtar tarafından tasdik edilen
adaylar, temel eğitim almaya hak kazanırlar. Eğitimi tamamlayan kişiler, MAG yeminini ederek
mahalle afet gönüllüsü olurlar. Derneklerin olduğu mahallelerde başvuru yapan adaylar, MAK
tarafından değerlendirilirler.

Mahalle Afet Gönüllülerinin Sorumlulukları

Mahalle afet gönüllüleri, samimiyet çerçevesinde hiçbir karşılık beklemeden insanlara yardım etmek için
kurulmuş bir toplumsal yapıdır. Gönüllülerin güvenliği ve yakınlarının güvenliği önemlidir. Gönüllüler,
etnik, kültürel ve sosyal farklılıklara saygılı olmalıdır ve siyasi görüşlerini yansıtan davranışlar içinde
bulunamazlar. Ekipmanlar sadece belirtilen durumlarda kullanılabilir. Gönüllüler, zarar azaltma, hazırlık,
müdahale ve iyileştirme aşamalarında çalışır ve işbirliği, koordinasyon ve ortak çalışma prensipleri
benimsenir.
 AFETLERDE RESMİ KURUMLARLA BİRLİKTE
ÇALIŞILAN KURULUŞLAR
2009'da çıkarılan 5902 sayılı kanunla, afet yönetim anlayışı ve örgütlenmesi yeniden yapılandırıldı. Afet ve
acil durumlar ile ilgili hizmetleri yürütmek için Cumhurbaşkanlığına bağlı Afet ve Acil Durum Yönetimi
Başkanlığı kuruldu. Bu çalışmalar, afet öncesi kurumlar arasında eşgüdüm sağlamayı ve politikaların
oluşturulmasını amaçlıyor.
Türk Kızılay Derneği
Türk Kızılay Derneği, 1868 yılında Hilâl-i Ahmer Cemiyeti adıyla kurulmuş ve afetzedelere su, yiyecek, giyecek,
barınma gibi imkânlar sağlayarak topladığı kan bağışı sayesinde gerektiğinde kan ve kan ürünlerinin teminini
sağlar.
 AFETLERDE KRİZ YÖNETİMİ
Kriz yönetimi, afetlerden önce ve sonra yapılan çalışmaların tümüdür. Afet başladıktan sonra başlar ve etkisi
azaldıktan sonra sona erer. Kriz yönetimi afet yönetiminin başlangıcını oluşturur ve tüm afet sürecini kapsar.

Sinyallerin Denetim Çözme

alınması
Hazırlık ve koruma
altına alma İyileştirme

Öğrenme

17 Ağustos 1999 depreminin ve sonrasında yaşananların geniş halk kitlelerinde panik ve şaşkınlık yarattığı, 6 Şubat
2023'teki depremde ise hazırlıksız yakalanmanın krizi arttırdığı belirtilmiştir. Deprem çok sayıda can ve mal kaybına
neden olmuştur. Doğal afetlerde hasar kaybını en az seviyeye indirmek için kriz yönetimi sürecinde yöneticilerin
belirli yeteneklere sahip olması gerektiği vurgulanmıştır.
Kriz yönetiminde yöneticilerin sahip olmaları gereken yeterlikler şöyle sıralanabilir:
• Kriz sinyallerini alabilme
• Krize hazırlanma ve korunabilme
• Kriz yönemi sürecinde etkili karar verebilme
• Kriz yönemi sürecinde otoriteyi kullanabilme
• Kriz yönemi sürecini planlayabilme
• Kriz yönemi sürecini örgütleyebilme
• Kriz yönemi sürecinde ilesim saglayabilme
 Kriz Masasında Olması Gereken Temsilciler
Türkiye Afetle Mücadele Planı (TAMP), her türlü afet ve kriz durumunda etkin
müdahale edebilmek amacıyla hazırlanmıştır. Plan, sivil toplum kuruluşları, kamu
kurumları, özel sektör ve gerçek kişilerin temsilcilerinden oluşmaktadır.
AFAD koordinasyonunda TAMP ile eş güdüm hâlinde çalışan ana çözüm ortakları merkezde:
• Sağlık Bakanlığı
• Türk Kızılayı
• İçişleri Bakanlığı
• Maliye Bakanlığı
• Çevre Ve Şehircilik Bakanlığı
• Aile Ve Sosyal Politikalar Bakanlığı
• Gıda Tarım Ve Hayvancılık Bakanlığı
• Enerji Ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
• Ulaştırma, Denizcilik Ve Haberleşme Bakanlığı