2.

2Tình hình phát huy hạ tầng và vai trò của ngân sách
nhà nước
1. Vai trò của ngân sách nhà nước đối với việc phát triển hạ tầng

Ngân sách nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển hạ tầng tại Việt
Nam, thể hiện qua các khía cạnh sau:

a. Nguồn vốn đầu tư: Ngân sách nhà nước là nguồn vốn chính cho đầu tư phát triển hạ tầng,
chiếm tỷ trọng cao trong tổng vốn đầu tư cho lĩnh vực này.

Ví dụ:

 Năm 2021, ngân sách nhà nước dành hơn 400.000 tỷ đồng cho đầu tư phát triển hạ
tầng.
 Năm 2022, ngân sách nhà nước dành cho đầu tư phát triển hạ tầng tiếp tục được tăng
cường, dự kiến đạt hơn 500.000 tỷ đồng.
 Năm 2023, ngân sách nhà nước dành cho đầu tư phát triển hạ tầng dự kiến sẽ tiếp tục
tăng, đạt hơn 600.000 tỷ đồng.

b. Định hướng phát triển: Ngân sách nhà nước được sử dụng để ưu tiên đầu tư cho các dự
án hạ tầng trọng điểm có tác động lan tỏa lớn, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Ví dụ:

 Một số dự án hạ tầng tiêu biểu được hoàn thành trong năm 2021 nhờ nguồn vốn ngân
sách nhà nước bao gồm:
o Tuyến cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn
o Tuyến cao tốc Đà Lạt - Nha Trang
o Sân bay quốc tế Vân Đồn
o Cảng Quảng Ninh
 Năm 2022, một số dự án hạ tầng trọng điểm được triển khai bao gồm:
o Tuyến cao tốc Hà Nội - Hải Phòng
o Tuyến cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh - Long Thành
o Sân bay quốc tế Long Thành
o Cảng Long An
 Năm 2023, một số dự án hạ tầng trọng điểm được triển khai bao gồm:
o Tuyến cao tốc Bắc Vân Phong - Vân Đồn
o Tuyến cao tốc Cần Thơ - Cà Mau
o Sân bay quốc tế Móng Cái
o Cảng Quy Nhơn

c. Khuyến khích đầu tư tư nhân: Ngân sách nhà nước được sử dụng để xây dựng cơ sở hạ
tầng thiết yếu, tạo điều kiện thuận lợi cho thu hút đầu tư tư nhân vào các dự án hạ tầng khác.

Ví dụ:

 Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách ưu đãi thuế, phí, đất đai để khuyến
khích đầu tư tư nhân vào lĩnh vực hạ tầng.
  Một số dự án hạ tầng lớn được đầu tư bởi khu vực tư nhân với sự hỗ trợ từ ngân sách
nhà nước bao gồm:
o Cảng nước sâu Lạch Huyện
o Khu du lịch nghỉ dưỡng Vinpearl Land Nha Trang
o Tuyến đường sắt cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh - Hà Nội

2. Vai trò điều tiết thị trường và bình ổn giá cả, kiềm chế lạm phát

Ngân sách nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết thị trường, bình ổn giá cả và
kiềm chế lạm phát thông qua các biện pháp:

a. Thuế, phí: Ngân sách nhà nước sử dụng các công cụ thuế, phí để điều tiết giá cả một số
mặt hàng thiết yếu, hạn chế tác động tiêu cực của biến động giá cả thị trường.

Ví dụ:

 Chính phủ Việt Nam đã áp dụng thuế suất thu nhập doanh nghiệp thấp hơn đối với
các doanh nghiệp sản xuất hàng hóa thiết yếu.
 Chính phủ Việt Nam đã giảm giá xăng, dầu để hỗ trợ người dân trong bối cảnh giá
xăng, dầu thế giới tăng cao.

b. Dự trữ hàng hóa: Ngân sách nhà nước được sử dụng để dự trữ một số mặt hàng thiết yếu
nhằm đảm bảo nguồn cung hàng hóa cho thị trường, bình ổn giá cả.

Ví dụ:

 Tổng kho dự trữ quốc gia được giao nhiệm vụ dự trữ các mặt hàng thiết yếu như gạo,
xăng, dầu, thuốc men,...
 Chính phủ Việt Nam đã triển khai các chương trình bán hàng bình ổn giá để hỗ trợ
người dân trong những dịp lễ Tết hoặc khi giá cả thị trường biến động mạnh.

c. Kiểm tra, giám sát thị trường: Ngân sách nhà nước được sử dụng để tăng cường kiểm
tra, giám sát thị trường, xử lý các hành vi vi phạm nhằm đảm bảo cạnh tranh lành mạnh và
bảo vệ người tiêu dùng.

Ví dụ:

 Bộ Công Thương được giao nhiệm vụ kiểm tra, giám

3. Vai trò của ngân sách nhà nước đối với việc Hỗ trợ ngân sách địa phương

Ngân sách nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ ngân sách địa phương, đảm
bảo nguồn lực cho các địa phương thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội.

a. Chuyển giao ngân sách: Ngân sách nhà nước trung ương hàng năm chuyển giao một
khoản ngân sách nhất định cho ngân sách địa phương thông qua các cơ chế phân cấp ngân
sách hợp lý.

Ví dụ:
  Năm 2021, ngân sách nhà nước trung ương chuyển giao hơn 500.000 tỷ đồng cho
ngân sách địa phương.
 Năm 2022, ngân sách nhà nước trung ương chuyển giao hơn 600.000 tỷ đồng cho
ngân sách địa phương.
 Năm 2023, ngân sách nhà nước trung ương dự kiến chuyển giao hơn 700.000 tỷ đồng
cho ngân sách địa phương.

b. Cân đối ngân sách: Ngân sách nhà nước hỗ trợ các địa phương cân đối ngân sách, đảm
bảo nguồn lực cho các nhiệm vụ trọng yếu như giáo dục, y tế, an ninh - quốc phòng,...

Ví dụ:

 Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ các địa phương có khó khăn
về nguồn thu ngân sách.
 Ngân sách nhà nước hỗ trợ các địa phương thực hiện các chương trình xóa đói, giảm
nghèo, phát triển kinh tế - xã hội.

4. Vai trò của ngân sách nhà nước đối với việc Quản lý và điều tiết nền kinh tế

Ngân sách nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý và điều tiết nền kinh tế thông
qua các chính sách tài khóa phù hợp.

a. Điều tiết vĩ mô: Ngân sách nhà nước được sử dụng để điều tiết vĩ mô nền kinh tế, đảm bảo
ổn định kinh tế, thúc đẩy tăng trưởng và phát triển.

Ví dụ:

 Chính phủ Việt Nam đã thực hiện các biện pháp giảm thuế, phí để hỗ trợ doanh
nghiệp trong bối cảnh đại dịch COVID-19.
 Ngân sách nhà nước được sử dụng để đầu tư vào các lĩnh vực quan trọng như hạ tầng,
giáo dục, y tế,... nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

b. Hỗ trợ các ngành kinh tế: Ngân sách nhà nước hỗ trợ các ngành kinh tế quan trọng, đặc
biệt là các ngành công nghiệp chủ lực, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh
tế.

Ví dụ:

 Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách ưu đãi thuế, phí, đất đai để hỗ trợ
các ngành công nghiệp chủ lực như công nghiệp chế biến, xuất khẩu.
 Ngân sách nhà nước hỗ trợ các doanh nghiệp nghiên cứu, phát triển khoa học công
nghệ, đổi mới sáng tạo.

5. Vai trò của ngân sách nhà nước đối với việc Hỗ trợ cho các ngành công nghiệp

Như đã đề cập ở phần 2b, ngân sách nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ cho
các ngành công nghiệp, đặc biệt là các ngành công nghiệp chủ lực của Việt Nam.

a. Cấp vốn: Ngân sách nhà nước cấp vốn cho các dự án đầu tư phát triển các ngành công
nghiệp chủ lực.
Ví dụ:

 Ngân hàng Phát triển Việt Nam được giao nhiệm vụ cấp vốn cho các dự án đầu tư
phát triển các ngành công nghiệp chủ lực.
 Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều chương trình hỗ trợ doanh nghiệp vay vốn
đầu tư phát triển.

b. Hỗ trợ đào tạo nhân lực: Ngân sách nhà nước hỗ trợ đào tạo nhân lực chất lượng cao cho
các ngành công nghiệp.

Ví dụ:

 Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ học sinh, sinh viên theo học
các ngành đào tạo kỹ thuật, công nghệ.
 Ngân sách nhà nước hỗ trợ các doanh nghiệp đào tạo, nâng cao tay nghề cho người
lao động.

6. Vai trò của ngân sách nhà nước đối với việc Đảm bảo an sinh xã hội

Ngân sách nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an sinh xã hội, hỗ trợ người
nghèo, người già neo đơn, trẻ em mồ côi,...

a. Bảo trợ xã hội: Ngân sách nhà nước được sử dụng để thực hiện các chương trình bảo trợ
xã hội như trợ cấp xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp,...

Ví dụ:

 Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ người nghèo, người già neo
đơn, trẻ em mồ côi.
 Ngân sách nhà nước hỗ trợ người dân tham gia bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp.

7. Kiểm tra giám sát các hoạt động xã hội (2021-2023)

Ngân sách nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm tra, giám sát các hoạt động xã
hội nhằm đảm bảo các hoạt động này được thực hiện hiệu quả, minh bạch và tuân thủ pháp
luật.

1. Năm 2021

 Kiểm tra giám sát việc thực hiện các chính sách xã hội: Ngân sách nhà nước được
sử dụng để kiểm tra, giám sát việc thực hiện các chính sách xã hội như bảo trợ xã hội,
hỗ trợ người nghèo, người già neo đơn, trẻ em mồ côi,...
o Ví dụ: Kiểm tra việc thực hiện chính sách hỗ trợ người nghèo, đảm bảo người
nghèo được hưởng đầy đủ các chế độ, chính sách theo quy định.
 Kiểm tra giám sát hoạt động của các tổ chức xã hội: Ngân sách nhà nước được sử
dụng để kiểm tra, giám sát hoạt động của các tổ chức xã hội như hội, đoàn, quỹ,...
o Ví dụ: Kiểm tra hoạt động của các tổ chức xã hội trong việc tổ chức các hoạt
động từ thiện, nhân đạo, hỗ trợ người dân.
  Kiểm tra giám sát hoạt động của các cơ quan nhà nước: Ngân sách nhà nước được
sử dụng để kiểm tra, giám sát hoạt động của các cơ quan nhà nước trong việc thực
hiện các chức trách, nhiệm vụ liên quan đến lĩnh vực xã hội.
o Ví dụ: Kiểm tra hoạt động của các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các
chính sách xã hội, hỗ trợ người dân.

2. Năm 2022

 Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác kiểm tra, giám
sát: Ngân sách nhà nước được sử dụng để đầu tư vào hệ thống công nghệ thông tin
phục vụ công tác kiểm tra, giám sát các hoạt động xã hội.
o Ví dụ: Phát triển hệ thống quản lý hồ sơ trực tuyến, ứng dụng công nghệ giám
sát qua camera,...
 Mở rộng phạm vi kiểm tra, giám sát: Ngân sách nhà nước được sử dụng để mở
rộng phạm vi kiểm tra, giám sát sang các lĩnh vực xã hội khác như giáo dục, y tế,...
o Ví dụ: Kiểm tra, giám sát hoạt động của các trường học, bệnh viện trong việc
thực hiện các quy định về chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp.
 Nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ kiểm tra, giám sát: Ngân sách nhà nước
được sử dụng để đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ kiểm tra,
giám sát.
o Ví dụ: Tổ chức các khóa đào tạo về công tác kiểm tra, giám sát, ứng dụng
công nghệ thông tin trong công tác kiểm tra, giám sát,...

3. Năm 2023

 Tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác kiểm tra, giám
sát: Ngân sách nhà nước được sử dụng để tiếp tục đầu tư vào hệ thống công nghệ
thông tin phục vụ công tác kiểm tra, giám sát các hoạt động xã hội.
o Ví dụ: Phát triển hệ thống phân tích dữ liệu, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong
công tác kiểm tra, giám sát.
 Tăng cường phối hợp giữa các cơ quan trong công tác kiểm tra, giám sát: Ngân
sách nhà nước được sử dụng để tăng cường phối hợp giữa các cơ quan trong công tác
kiểm tra, giám sát các hoạt động xã hội.
o Ví dụ: Phối hợp giữa các cơ quan trong việc chia sẻ thông tin, dữ liệu, tổ chức
các đợt kiểm tra, giám sát liên ngành.
 Nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật về công tác kiểm
tra, giám sát: Ngân sách nhà nước được sử dụng để nâng cao hiệu quả công tác tuyên
truyền, giáo dục pháp luật về công tác kiểm tra, giám sát.
o Ví dụ: Tổ chức các hội thảo, tập huấn về công tác kiểm tra, giám sát, tuyên
truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng.

Kết luận: Ngân sách nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm tra, giám sát các hoạt
động xã hội, góp phần đảm bảo các hoạt động này được thực hiện hiệu quả, minh bạch và
tuân thủ pháp luật. Việc sử dụng ngân sách nhà nước cho công tác kiểm tra, giám sát cần
được thực hiện hiệu quả, tiết kiệm, đảm bảo đúng mục đích, đúng quy định.