TEMAT : Budowa utworu dramatycznego na podstawie „Zemsty” A. Fredry.

Cele:
 Uczeń systematyzuje wiadomości na temat dramatu
 Uczeń wskazuje poszczególne elementy budowy zewnętrznej dramatu w konkretnym
utworze
 Uczeń wskazuje elementy świata przedstawionego na podstawie tekstu
 Uczeń rozpoznaje fazy akcji w utworze i umie je objaśnić
 Uczeń czyta ze zrozumieniem tekst na poziomie semantycznym

Etapy lekcji
1. Część organizacyjna, czynności wstępne.
2. Zapoznanie z ogólnymi celami lekcji.
3. Zapisanie tematu lekcji.
4. Realizacja tematu:
A/ Dramat jako rodzaj literacki. Nauczyciel (lub uczniowie, jeśli już posiadają taką
wiedzę) wskazuje najważniejsze gatunki dramatyczne: komedia, tragedia, dramat i
informuje, że przeznaczeniem tych gatunków jest wystawienie ich na scenie teatralnej.

B/ Uczniowie przeglądają swoje egzemplarze lektury i wskazują te cechy budowy

dramatu, które ułatwiają wystawienie utworu dramatycznego na scenie. Swoje
spostrzeżenia (po weryfikacji nauczyciela) wspólnie zapisują w zeszytach. Powstaje
notatka:
Cechy budowy zewnętrznej utworu dramatycznego:
- Podział na akty i sceny
- Podział tekstu na role
- Forma podawcza- dialog i monolog
- Brak narratora
- Występowanie tekstu głównego i pobocznego
Tekst główny – dialogi i monologi bohaterów
Tekst poboczny (didaskalia) – odautorskie informacje o świecie
przedstawionym

C/ Uczniowie odszukują w „Zemście” przykłady dialogów, monologów, tekstu

pobocznego.
D/ Budowa wewnętrzna. Świat przedstawiony w utworze.

 Uczniowie wskazują elementy świata przedstawionego: czas i miejsce akcji.

Swoje propozycje uzasadniają przesłankami z tekstu.
- Akcja dzieje się pod koniec XVIII w. (kultura sarmacka), w zamku na wsi
(brak jednoznacznie określonego miejsca podkreśla uniwersalność i
ponadczasowość wymowy utworu)
- Bohaterowie: Cześnik ,Rejent, Podstolina, Papkin, Klara, Wacław, Dyndalski,
Śmigalski ( każdego z bohaterów należy krótko przedstawić)
- Wątki (można przypomnieć definicję – ciąg zdarzeń rozgrywających się wokół
danej postaci czy zagadnienia)
a) w. główne – zatarg Cześnika i Rejenta o mur graniczny; miłość Wacława i
Klary
 b) w. poboczne – losy Papkina; zapędy matrymonialne Cześnika;
poszukiwanie męża przez Podstolinę.
 Budowa wewnętrzna utworu dramatycznego
- Nauczyciel omawia budowę wewnętrzną, wprowadzając pojęcia:
Ekspozycja- przedstawienie sytuacji bohaterów, wprowadzenie czytelników w
świat bohaterów i ich wzajemnych relacji
Zawiązanie akcji – wstępny etap przebiegu akcji, zarysowanie konfliktu
Rozwój akcji
Punkt kulminacyjny – moment, w którym konflikt osiąga największą
intensywność
Rozwiązanie akcji – końcowy etap, rozstrzygnięcie konfliktu
- Praca z tekstem – wspólne wypełnianie tabeli wydarzeniami z utworu.
Fazy akcji Akcja w „Zemście”
Ekspozycja - Cześnik chce poślubić Podstolinę
- Cześnik i Rejent żyją w niezgodzie
- Wacław kocha Klarę, ale ich małżeństwu
stoją na przeszkodzie rodzinne waśnie
Zawiązanie akcji - Rejent naprawia mur graniczny, co nie
podoba się Cześnikowi, następuje między
bohaterami kłótnia
Rozwinięcie akcji - Cześnik oświadcza się Podstolinie (za
pośrednictwem Papkina), zostaje przyjęty,
przygotowuje wesele
- Wacław, chcąc być bliżej Klary, za sprawą
Papkina znajduje się w zamku Cześnika
- Wacław spotyka Podstolinę, ucieka
- Papkin wyznaje miłość Klarze
- Cześnik wyzywa Rejenta na pojedynek,
chcąc rozstrzygnąć spór o mur
- Rejent spisuje pozew przeciwko
Cześnikowi, zawiera umowę z Podstoliną,
planując jej ślub z Wacławem. Podstolina
zrywa zaręczyny z Cześnikiem.
- Cześnik odkrywa plany Rejenta,
przygotowuje zemstę – postanawia
„zmusić” Wacława do ślubu z Klarą
Punkt kulminacyjny - Rejent, nie zastawszy Cześnika w miejscu
pojedynku, zjawia się w jego zamku,
słyszy odgłosy wesela, szczęście młodych
jest zagrożone
Rozwiązanie akcji - Rejent, udobruchany wiadomością o
majątku Klary pozwala na ślub młodych
- Cześnik rezygnuje z pojedynku ze względu
na szacunek do gościa w swoim domu
- Następuje zgoda między szlachcicami

E/ Uczniowie interpretują tytuł utworu - „Zemsta”.

5. Praca domowa: Streścić jeden wątek główny „Zemsty”.