Mięśnie kończyny dolnej

Szymon Kopko
MIĘŚNIE KOŃCZYNY DOLNEJ
• Dzielimy na:
- mięśnie obręczy
- mięśnie uda
- mięśnie goleni
- mięśnie stopy
 MIEŚNIE OBRĘCZY

• Dzielimy na:
- mięśnie grupy przedniej
- mięśnie grupy tylnej
 MIĘŚNIE OBRĘCZY – grupa przednia

• Zaliczamy:
- mięsień biodrowo- lędźwiowy –
musculus iliopsoas
• Składa się z:
- mięśnia lędźwiowego większego i mniejszego -
musculus psoas major et minor
- mięśnia biodrowego –
musculus iliacus
 MIĘSIEŃ BIODROWO-LĘDŹWIOWY
musculus iliopsoas
• Mięsień lędźwiowy większy
musculus psoas major
- przyczep początkowy – trzony i wyrostki
żebrowe kręgów lędźwiowych
• Mięsień biodrowy
musculus iliacus
- przyczep początkowy – dół biodrowy
• Łączą się we wspólne ścięgno, które
przechodzi na udo pod więzadłem
pachwinowym i kończy się na krętarzu
mniejszym kości udowej
MIĘSIEŃ BIODROWO-LĘDŹWIOWY

• Czynność:
- silny zginacz uda w stawie biodrowym,
- przywodzi udo i obraca na zewnątrz
mięsień lędźwiowy oprócz powyższych czynności;
- działając jednostronnie zgina odcinek lędźwiowy kręgosłupa
bocznie
- działając obustronnie zgina odcinek lędźwiowy kręgosłupa
do przodu
MIĘŚNIE OBRĘCZY –grupa tylna
- mięsień pośladkowy wielki –
musculus gluteus maximus
- mięsień pośladkowy średni –
musculus gluteus medius
- mięsień pośladkowy mały –
musculus gluteus minimus
- mięsień naprężacz powięzi szerokiej –
musculus tensor fasciae latae
- mięsień gruszkowaty –
musculus piriformis
- mięsień bliźniaczy górny i dolny –
musculus gemellus superior et inferior
- mięsień czworoboczny uda –
musculus quadratus femoris
- mięsień zasłaniacz wewnętrzny i zewnętrzny
musculus obturator internus et externus
MIĘSIEŃ POŚLADKOWY WIELKI
musculus gluteus maximus
• Przyczepy początkowe:
- powierzchnia pośladkowa talerza kości biodrowej
- boczny brzeg kości krzyżowej i guzicznej

• Przyczepy końcowe:
- guzowatość pośladkowa kości udowej
-powięź szeroka - pasmo biodrowo- piszczelowe
MIĘSIEŃ POŚLADKOWY WIELKI

• Czynność:
- najsilniejszy prostownik stawu biodrowego
/utrzymuje pionową postawę ciała/
- obraca udo na zewnątrz
- przywodzi udo /przyczep udowy
- odwodzi udo /przyczep powięziowy: do pasma
biodrowo-piszczelowego/
 MIĘSIEŃ POŚLADKOWY ŚREDNI I MAŁY
musculus gluteus medius et minimus
• Przyczep początkowy – pow.tylna-boczna talerza
kości biodrowej (kresy pośladkowe przednia –
medius , dolna – minimus)
• Przyczep końcowy – krętarz większy kości udowej
• Czynność:
- odwodzą udo /główna czynność/ są nazywane
mięśniami rozkroku
- zginają i nawracają udo w stawie biodrowym
/części przednie mięnia/
- prostują i odwracają udo w stawie biodrowym
/części tylne mięśnia/
MIĘSIEŃ NAPRĘŻACZ POWIĘZI SZEROKIEJ
musculus tensor fasciae latae

• Przyczep początkowy – kolec biodrowy

przedni górny
• Przyczep końcowy – na kłykciu bocznym
piszczeli poprzez pasmo biodrowo-
piszczelowe
• Czynność:
- zgina, odwodzi i nawraca udo w stawie
biodrowym
- poprzez pasmo biodrowo – piszczelowe
stabilizuje staw kolanowy
Pasmo biodrowo – piszczelowe – Iliotibial band (ang.)
Mięsień gruszkowaty – m. piriformis
• Leży pod m. pośladkowym wielkim w otworze kulszowym
większym

• Przyczep początkowy:
- kość krzyżowa
• Przyczep końcowy:
- krętarz większy kości udowej

• Czynność:
- obraca na zewnątrz
słabo odwodzi i słabo prostuje udo w stawie biodrowym
MIĘŚNIE OBRĘCZY – grupa tylna
• Pozostałe mięśnie grupy tylnej również leżą pod mięśniem
pośladkowym wielkim:
Mięśnie bliźniacze górny i dolny (musculi gemelli superior et inferior)
Mięsień zasłaniacz wewnętrzny i zewnętrzny (musculus obturator
internus et musculus obturator externus )
Mięsień czworoboczny uda ( musculus quadratus femoris)
• Przyczep początkowy:
- na kości miednicznej
• Przyczep końcowy:
- na kości udowej w okolicy krętarza większego kości
• Czynność:
- obracają na zewnątrz udo
słabo prostują i przywodzą udo w stawie biodrowym
 MIĘŚNIE UDA

• Dzielimy na:
- grupę przednią – prostowniki
- grupę tylną – zginacze
- grupa przyśrodkowa - przywodziciele
 MIĘŚNIE GRUPY PRZEDNIEJ
• Zaliczamy:
1. Mięsień krawiecki –
musculus sartorius
2. Mięsień czworogłowy uda –
musculus quadriceps femoris
- mięsień prosty uda –
musculus rectus femoris
- mięsień obszerny boczny –
musculus vastus lateralis
- mięsień obszerny przyśrodkowy –
musculus vastus medialis
- mięsień obszerny pośredni –
musculus vastus intermedius
MIĘSIEŃ KRAWIECKI - musculus sartorius

• Przyczep początkowy – kolec biodrowy

przedni górny
• Przyczep końcowy – gęsia stopka
/przyśrodkowo od guzowatości piszczeli/
• Czynność:
- zgina, odwodzi i obraca na zewnątrz udo
w stawie biodrowym
- zgina i obraca podudzie do wewnątrz w
stawie kolanowym
 MIĘSIEŃ PROSTY UDA musculus rectus femoris

• Mięsień dwustawowy
• Przyczep początkowy:
- kolec biodrowy przedni dolny

• Poniżej połowy uda mięsień zwęża się i nad stawem

kolanowym przechodzi w wspólne ścięgno końcowe
 MIĘSIEŃ OBSZERNY BOCZNY musculus vastus lateralis
• Jest najsilniejszą głową i leży na powierzchni
bocznej uda
• Przyczep początkowy:
- kresa chropawa /warga boczna/
Włókna mięśniowe otaczają stronę boczną
trzonu kości udowej i ku dołowi przechodzą
we wspólne ścięgno końcowe
 MIĘSIEŃ OBSZERNY PRZYŚRODKOWY musculus vastus
medialis

• Położony jest po stronie przyśrodkowej uda

• Przyczep początkowy:
- kresa chropawa kości udowej warga
przyśrodkowa
• Włókna biegną ku dołowi i do przodu
przechodząc we wspólne ścięgno końcowe
MIĘSIEŃ OBSZERNY POŚREDNI musculus vastus
intermedius

• Przyczep początkowy:
- powierzchnia przednia trzonu kości udowej
• Włókna biegną ku dołowi i przechodzą we wspólne
ścięgno końcowe
• Mięsień ten leży pod mięśniem prostym uda
 MIĘSIEŃ CZWOROGŁOWY UDA musculus quadriceps
femoris
• Ścięgna wszystkich czterech głów łączą się we wspólne ścięgno,
które przyczepia się do rzepki i dalej biegnie jako więzadło rzepki

• Przyczep końcowy:
- guzowatość kości piszczelowej
MIĘSIEŃ CZWOROGŁOWY UDA

• Czynność:
- cały m. czworogłowy jest silnym i jedynym prostownikiem stawu
kolanowego /zapewnia stabilność stawu kolanowego/

Mięsień prosty uda

- zgina, odwodzi i odwraca udo w stawie biodrowym / m. prosty uda/.
 MIĘŚNIE UDA – grupa przyśrodkowa
• Rozpoczynają się na gałęzi kości łonowej i kulszowej, a
kończą się głownie na kresie chropawej kości udowej
• Zaliczamy:
- mięsień grzebieniowy –
musculus pectineus
- mięsień smukły –
musculus gracilis
- mięsień przywodziciel długi –
musculus adductor longus
- mięsień przywodziciel krótki –
musculus adductor brevis
- mięsień przywodziciel wielki –
musculus adductor magnus
MIĘSIEŃ GRZEBIENIOWY musculus pectineus

• Leży między grzebieniem kości łonowej a

górną częścią kresy chropawej /trzonu kości
udowej/

• Czynność:
- przywodzi, zgina i nieznacznie obraca na
zewnątrz udo w stawie biodrowym
 MIĘSIEŃ SMUKŁY - musculus gracilis
• Mięsień dwustawowy
• Przyczep początkowy:
- gałąź dolna kości łonowej
- gałąź kości kulszowej
• Przyczep końcowy:
- gęsia stopka /po stronie przyśrodkowej
guzowatości piszczeli /
• Czynność:
- przywodzi, prostuje i nieznacznie obraca
udo na zewnątrz udo w stawie biodrowym
- zgina i nawraca podudzie w stawie
kolanowym
 MIĘSIEŃ PRZYWODZICIEL DŁUGI musculus adductor longus

• Przyczep początkowy :
kość łonowa /gałąź dolna/
• Przyczep końcowy:
połowa długości kresy chropawej kości udowej

• Czynność:
- przywodzi, zgina i obraca na zewnątrz udo w
stawie biodrowym
MIĘSIEŃ PRZYWODZICIEL KRÓTKI musculus adductor brevis

• Przyczep początkowy:
- dolna gałąź kości łonowej
• Przyczep końcowy:
- górna trzecia część kresy chropawej
kości udowej

• Czynność:
- przywodzi, zgina i obraca udo na
zewnątrz w stawie biodrowym
MIĘSIEŃ PRZYWODZICIEL WIELKI musculus adductor magnus

• Przyczep początkowy:
- dolna gałąź kości łonowej
- gałąź kości kulszowej
- guz kulszowy

• Przyczep końcowy:
- guzek przywodziciela nad nadkłykciem
przyśrodkowym kości udowej -
i kresa chropawa kości udowej
MIĘSIEŃ PRZYWODZICIEL WIELKI

• Czynność:
- najsilniejszy przywodziciel w stawie biodrowym
- obrót na zewnątrz uda - /część mięśnia przyczepiającego się do kresy chropawej/
- obrót do wewnątrz uda -/część mięśnia przyczepiającego się do guzka przywodziciela
- silny prostownik stawu biodrowego
- część przednia mięśnia nieznacznie zgina udo w stawie biodrowym
 MIĘŚNIE UDA –grupa tylna
• Są to mięśnie dwustawowe
• Leżą między guzem kulszowym a częścią bliższą
kości podudzia
• Biegną wzdłuż tylnej powierzchni uda
• Zaliczamy:
- mięsień półścięgnisty –
musculus semitendinosus
- mięsień półbłoniasty –
musculus semimembranosus
- mięsień dwugłowy uda –
musculus biceps femoris
MIĘSIEŃ PÓŁŚCIĘGNISTY musculus semitendinosus

• Przyczep początkowy
guz kulszowy
• Przyczep końcowy :
gęsia stopka
Czynność:
- prostuje i przywodzi w stawie biodrowym
- zgina i nawraca podudzie w stawie
kolanowym
MIĘSIEŃ PÓŁBŁONIASTY musculus semimembranosus

• Przyczep początkowy: j.w.

guz kulszowy
• Przyczep końcowy: j.w.
gęsia stopka
Czynność:
- prostuje i przywodzi w stawie biodrowym
- zgina i nawraca podudzie w stawie
kolanowym
 MIĘSIEŃ DWUGŁOWY UDA musculus biceps femoris

• Przyczep początkowy:
- głowa długa – guz kulszowy
- głowa krótka – kresa chropawa
• Przyczep końcowy – głowa strzałki

• Czynność:
- głowa długa – prostuje i przywodzi w stawie biodrowym
oraz może nawracać jak i odwracać udo

- obie głowy – zginają i obracają podudzie na zewnątrz w stawie

kolanowym
GĘSIA STOPKA
• Jest wspólnym ścięgnem końcowym 4 mięsni.
• Tworzą ją:
- ścięgno mięśnia krawieckiego
- ścięgno mięśnia smukłego
- ścięgno mięśnia półścięgnistego

Przyczepia się po stronie przyśrodkowej

guzowatości piszczeli.
 DÓŁ PODKOLANOWY
Ogranicza:
Od góry i przyśrodkowo:
- mięsień półścięgnisty
- mięsień półbłoniasty
Od góry i bocznie:
- mięsień dwugłowy uda
Od dołu i bocznie:
- głowa boczna mięśnia brzuchatego łydki
Od dołu i przyśrodkowo:
- głowa przyśrodkowa mięśnia brzuchatego łydki
Dno dołu tworzy:
- mięsień podkolanowy
- powierzchnia podkolanowa kości udowej
DÓŁ PODKOLANOWY – zawartość
• Nerw piszczelowy
• Tętnica podkolanowa
• Żyła podkolanowa
• Nerw strzałkowy wspólny
• Węzły chłonne podkolanowe
Splot lędźwiowy – plexus
lumbalis
 SPLOT LĘDŹWIOWY plexus lumbalis

• Powstaje z gałęzi brzusznych (przednich) nerwów

rdzeniowych lędźwiowych od L1 – L4

• Leży na tylnej ścianie jamy brzusznej między warstwami

mięśnia lędźwiowego większego

• Oddaje:
- gałęzie krótkie
- gałęzie długie
 SPLOT LĘDŹWIOWY

• Gałęzie krótkie unerwiają:

- mięsień czworoboczny lędźwi
- mięsień lędźwiowy większy i mniejszy
 SPLOT LĘDŹWIOWY

• Gałęzie długie:
- nerw biodrowo-podbrzuszny
nervus iliohypogastricus
- nerw biodrowo-pachwinowy
nervus ilioinquinalis
- nerw skórny boczny uda
nervus cutaneus femoris lateralis
- nerw płciowo-udowy
nervus genitofemoralis
- nerw udowy
nervus femoralis
- nerw zasłonowy
nervus obturatorius
NERW BIODROWO-PODBRZUSZNY
nervus iliohypogastricus

• Nerw mieszany
• Wychodzi z brzegu bocznego mięśnia lędźwiowego
większego
• Biegnie skośnie wzdłuż powierzchni przedniej mięśnia
czworobocznego lędźwi
NERW BIODROWO-PODBRZUSZNY

• Unerwienie ruchowe:
- dolne części mięśni bocznych brzucha
• Unerwienie czuciowe:
- skórę dolnej okolicy brzucha nad więzadłem
pachwinowym i w okolicy łonowej
NERW BIODROWO-PACHWINOWY
nervus ilioinquinalis

• Nerw mieszany
• Wychodzi z brzegu bocznego mięśnia lędźwiowego
większego
• Biegnie skośnie wzdłuż powierzchni przedniej
mięśnia czworobocznego lędźwi i grzebienia
biodrowego
 NERW BIODROWO-PACHWINOWY

• Unerwienie ruchowe:
- dolne części mięśni bocznych brzucha
• Unerwienie czuciowe:
- skóra górnej części uda
(poniżej więzadła pachwinowego)
- skóra narządów płciowych zewnętrznych
NERW SKÓRNY BOCZNY UDA
nervus cutaneus femoris lateralis
• Nerw czuciowy
• Wychodzi spod brzegu bocznego mięśnia
lędźwiowego większego i biegnie w stronę kolca
biodrowego przedniego górnego
• Omija więzadło pachwinowe przechodzi na udo i
unerwia skórę bocznej powierzchni uda
NERW PŁCIOWO-UDOWY
nervus genitofemoralis

• Nerw czuciowy
• Leży na mięśniu lędźwiowym większym
• Unerwienie:
- skórę narządów płciowych zewnętrznych
- skórę powierzchni przedniej uda poniżej
więzadła pachwinowego
NERW UDOWY nervus femoralis
• Nerw mieszany
• Wychodzi między mięśniem lędźwiowym
większym a biodrowym
• Wraz z mięśniem biodrowo-lędźwiowym pod
więzadłem pachwinowym przedostaje się na
przednią powierzchnię uda
• Oddaje:
- gałęzie mięśniowe
- gałęzie skórne
 NERW UDOWY

• Unerwienie ruchowe:
- mięsień biodrowo-lędźwiowy
- mięśnie grupy przedniej uda

• Unerwienie czuciowe:
- przednia i przyśrodkowa powierzchnia uda ( nerwy skórne przednie uda)
- powierzchnia przednio-przyśrodkowa podudzia oraz przyśrodkowy brzeg
stopy (nerw udowo-goleniowy)
 NERW UDOWY
• Porażenie:
- osłabienie zginania stawu biodrowego
- całkowite zniesienie czynnego prostowania stawu
kolanowego (chodzenie i stanie jest utrudnione ponieważ
zgina się staw kolanowy)
- zniesienie odruchu rzepkowego
- osłabienie czucia na powierzchni przednio-
przyśrodkowej uda i podudzia do kostki przyśrodkowej
NERW ZASŁONOWY
nervus obturatorius
• Wychodzi z brzegu przyśrodkowego mięśnia
lędźwiowego większego i biegnie do miednicy mniejszej
• Z miednicy mniejszej przez kanał zasłonowy wychodzi na
stronę przyśrodkową uda i
leży między mięśniami grupy przyśrodkowej uda –
przywodzicielami uda, które unerwia
NERW ZASŁONOWY

• Unerwienie ruchowe:
- mięśnie grupy przyśrodkowej uda (przywodziciele
uda)
• Unerwienie czuciowe:
- skóra dolnej 1/3 powierzchni przyśrodkowej uda
 NERW ZASŁONOWY

• Porażenie:
- zniesienie czynności przywodzenia uda; niemożliwe jest
zwarcie ud jest oraz założenie kończyny chorej na zdrową
- osłabione jest również zginanie i prostowanie w stawie
biodrowym
 UNERWIENIE CZUCIOWE

• Unerwienie uda poniżej więzadła pachwinowego:

- gałęzie skórne nerwu biodrowo-pachwinowego
- nerw płciowo-udowy
• Nerwy te pochodzą od splotu lędźwiowego