THUOÁC KHAÙNG SINH

ThS. Ds. Traàn Thò Thu Haèng

1
ÑAÏI CÖÔNG THUOÁC KHAÙNG SINH
§ Thuoác khaùng sinh laø taát caû nhöõng chaát hoùa hoïc
– khoâng keå nguoàn goác-taùc ñoäng treân moät giai
ñoaïn chuyeån hoùa thieát yeáu cuûa vi sinh vaät
§ Khaùng sinh caøng choïn loïc caøng ít ñoäc. Choïn loïc
töùc laø KS ñoù taùc ñoäng treân thaønh phaàn hay quaù
trình chuyeån hoùa chæ coù ôû vi khuaån khoâng coù ôû
ngöôøi nhö peptidoglycan

2
3
CÔ CHEÁ TAÙC ÑOÄNG CUÛA KHAÙNG SINH
Vò trí taùc ñoäng cuûa khaùng sinh
Toå
ng hôïp Lôù
p voûngoaø
i (chæcoùôûvi khuaå
n gram (- ))
thaø
nh teábaø o Sao cheù p ADN
Cycloserin quinolon
Bacitracin nitroimidazol
b -lactam
ADN
glycopeptid
acid folinic
Chuyeå n hoùa
ARNm ARN polymerase
acid folic
Trimethoprim phuïthuoäc ADN
Ribosom
Sulfonamid acid folic
50 50 50 Toång hôïp protein
sulfon aminoglycosid
30 30 30
Maøng macrolid
sinh chaá
t lincosamid
polymyxin streptogramin
amphenicol
PABA tetracyclin
rhupirocin 4
 CÔ CHEÁ TAÙC ÑOÄNG CUÛA KHAÙNG SINH
Cô cheá taùc ñoäng treân thaønh teá baøo vi khuaån
vancomycin
bacitracin
NAG NAMA NAG NAMA
L - alanin
D - glutamic
L - lysin
cycloserin D - alanin penicillin
glycin
glycin
NAG NAMA NAG NAMA
glycin
glycin
L - alanin
glycin
D - glutamic
L - lysin
D - alanin
5
glycin
Cô cheá taùc ñoäng treân thaønh teá baøo vi khuaån

6
Cô cheá taùc ñoäng treân thaønh teá baøo vi khuaån

7
CÔ CHEÁ TAÙC ÑOÄNG CUÛA KHAÙNG SINH
Cô cheá taùc ñoäng cuûa sulfonamid
Acid p-aminobenzoic
dihydropteroat sulfonamid (caïnh tranh vôùi PABA)
synthetase

Acid dihydrofolic

dihydrofolat reductase Trimethoprim

pyrimethamin

Acid tetrahydrofolic

purin

ADN
8
CÔ CHEÁ TAÙC ÑOÄNG CUÛA KHAÙNG SINH
Söï keùo daøi daây peptid vaø vò trí taùc ñoäng cuûa
KS treân toång hôïp protein
acid amin
50S
1 ARNt
3

Vò trí cho 2 Vò trí tieáp

nhaän

ARNt ARNm

3OS

9
CÔ CHEÁ TAÙC ÑOÄNG CUÛA KHAÙNG SINH
Cô cheá taùc ñoäng cuûa Quinolon

10
11
 PHAÂN LOAÏI KHAÙNG SINH
§ Khaùng sinh kieàm khuaån, khaùng sinh dieät khuaån
§ KS kieàm khuaån: KS taùc ñoäng treân toång hôïp
protein(-AG)
§ KS dieät khuaån: KS taùc ñoäng treân thaønh teá baøo nhö
KS β-lactam
MIC < noàng ñoä KS/huyeát töông < MIC
VK nhaïy caûm VK nhaïy caûm VK ñeà khaùng
trung gian
MBC<MIC<<<MBC (minimal bactericidal concentration)
KS deã ñaït noàng ñoä MBC KS khoù ñaït noàng ñoä MBC
KS DIEÄT KHUAÅN KS KIEÀM KHUAÅN
(peni, cefa, AG) (tetra, chloram, macrolid) 12
13
 TAI BIEÁN DO KHAÙNG SINH
§ Phaûn öùng quaù maãn
Ÿ Soác phaûn veä: KS β-lactam (penicillin)
Ÿ Phaûn öùng da: Sulfonamid
§ Ñoäc tính tröïc tieáp
Ÿ Tieâu chaûy, noân möûa
Ÿ Ñoäc gan: Tetracyclin, rifampin, sulfonamid
Ÿ Ñoäc thaän: Cefalosporin, AG, polymyxin
Ÿ Ñoäc thaàn kinh: AG, isoniazid
Ÿ Ñoäc maùu: Chloramphenicol, sulfonamid
§ Boäi nhieãm do VK ñeà khaùng
Ÿ Söû duïng phoå roäng, laâu daøi ® dieät VK coù lôïi
® phaùt trieån VK coù haïi
ÞTieâu chaûy, nhieãm naám
14
 Đề kháng kháng sinh
Ÿ XUẤT HIỆN
l THUỐC ĐƯA VÀO SỬ DỤNG ĐỀ KHÁNG
l Penicillin 1943 1946
l Streptomycin 1945 1959
l Tetracyclin 1948 1953
l Erythromycin 1952 1988
l Vancomycin 1956 1988
l Methicillin 1960 1961
l Ampicillin 1961 1973
l Cephalosporin 1964 cuối 1960’s 15
 CAÙC THOÂNG SOÁ PK/PD DÖÏ ÑOAÙN HIEÄU
LÖÏC DIEÄT KHUAÅN CUÛA KHAÙNG SINH
Thoâng soá Cmax/MIC vaø
T > MIC AUC/MIC
döï ñoaùn AUC/MIC
Thí duï b. Lactam Aminoglycosid Azithromycin
Macrolid Fluoroquinolon Clarithromycin
Oxazolidinon Metronidazol Tetracylin
Clindamycin Rifampicin Fluconazol
Daptomycin Streptoramin
Ketolid
Amphotericin B.
Tính chaát dieät Phuï thuoäc thôøi gian Phuï thuoäc noàng Phuï thuoäc thôøi gian
khuaån PAE: khoâng coù hoaëc ñoä PAE keùo daøi
ngaén PAE keùo daøi
Muïc tieâu ñieàu Toái öu hoùa thôøi gian Toái ña hoùa lieàu Toái ña hoùa lieàu
trò tieáp xuùc vôùi thuoác. duøng duøng
•Khoaûng caùch lieàu • Khoaûng caùch •Khoaûng caùch lieàu
ngaén lieàu daøi. daøi. 16
CAÙC THOÂNG SOÁ PK/PD DÖÏ ÑOAÙN HIEÄU
LÖÏC DIEÄT KHUAÅN CUÛA KHAÙNG SINH
PK è PD
Noàng ñoä/
Hieäu löïc Ñænh ñaït ñöôïc
ng sinh töï do

n
t khuaå
Peak/MIC

ng ñoå
i
Tæleädieä
t thanh

khoâ
ng ñoäkhaù

Dieän tích döôùi

A ñöôøng cong B MIC
trong huyeá

n
t trieå
ng
Vi truø

trôûlaïi
phaù
Noà

17

T > MIC Thôøi gian

THOÂNG SOÁ DÖÏ ÑOAÙN HIEÄU LÖÏC
DIEÄT KHUAÅN CUÛA KHAÙNG SINH
Thoâng soá PK/PD lieân quan ñeán hieäu quaû
nhieãm truøng ñuøi vaø vieâm phoåi

18
NGUYEÂN TAÉÊC SÖÛ DUÏNG KHAÙNG SINH
§ Chaån ñoaùn nguyeân nhaân: Coù nhieãm khuaån môùi
duøng KS
§ Löïa choïn khaùng sinh
Ÿ Phoå hoaït tính: KS ñoà, kinh nghieäm, phoå vi
khuaån hieän taïi cuûa BV
Ÿ Tính chaát PK/PD cuûa KS
Ÿ Yeáu toá thuoác ngöôøi beänh: Tuoåi, beänh naëng-
nheï, caùc beänh keøm theo chöùc naêng gan,
thaän, thôøi kyø mang thai, cho con buù, tieàn söû
cuûa beänh nhaân, heä mieãn dòch
Ÿ Nôi nhieãm truøng
19
NGUYEÂN TAÉÊC SÖÛ DUÏNG KHAÙNG SINH

§ Baét ñaàu khaùng sinh sôùm

§ Baét ñaàu ngay lieàu toái öu, sau ñoù xuoáng thang KS
neáu tình traïng beänh nhaân ñöôïc caûi thieän ñeå giaûm
thuoác vaø giaûm chi phí
§ Thôøi gian ñieàu trò tuøy loaïi beänh

20
 PHOÁI HÔÏP KHAÙNG SINH
Lôïi ích phoái hôïp khaùng sinh
§ Ngaên ngöøa khaùng thuoác : Thuoác khaùng lao
§ Beänh naëng ñe doïa tính maïng : Vieâm maøng naõo
§ Môû roäng phoå khaùng khuaån: Vieâm maøng buïng
do vôõ noäi taïng: Gram(-), hieáu khí, kî khí.
Caùc baát lôïi cuûa phoái hôïp khaùng sinh
• An taâm, khoâng tích cöïc tìm taùc nhaân gaây
beänh
• ­ taùc duïng phuï, ­ khaùng thuoác
• ­ Chi phí, khoâng ­ hieäu quaû
21
 PHOÁI HÔÏP KHAÙNG SINH
Caùc phoái hôïp coù lôïi
§ Penicillin (ampi) +AG
§ Trimethoprim + sulfamethoxazol
§ Polymyxin + Bactrim (rifampin) /Serratia
§ Amphotericin B+Flucytosin/Candida, Crytococcus
§ KS β-lactam + chaát öùc cheá β-lactamase
§ Ampicillin (vanco) + AG/Enterococci

22
 PHOÁI HÔÏP KHAÙNG SINH
Caùc phoái hôïp baát lôïi

§ Ampicillin + chloramphenicol/VMN
§ Cefoxitin + penicillin khaùng Pseudomonas (gaây
tieát β-lactamase)
§ KS kieàm khuaån + KS dieät khuaån
§ (tetracyclin) (penicillin)
§ 2 KS coù cuøng cô cheá taùc ñoäng

23
 Quá trình xuất hiện các nhóm KS mới
Hoaït tính khaùng khuaån
§ Kiềm khuaån, phoå roäng:
● Gram (+)
● Gram (-)
● Protozoa: Pneumocystis carinii (jiroveci)
● Toxoplassma, Actinomyces.
● Nocardia, Chlamydia trachomatis, Chlamydia
diphtheriae.
Phát triển thuốc mới: 800 triệu US/8 năm® Thị trường khác
Thiếu quyết định Mong đợi không rõ
Thay đổi thường xuyên Ít nhóm thuốc mới 24
 SULFAMID VAØ TMP-SMZ
Hoaït tính khaùng khuaån
§ Kiềm khuaån, phoå roäng:
● Gram (+): MSSA, MRSA, Losteria (thay thế)
● Gram (-): Enterobacteria sp, Serratia, Nocardia
● Protozoa: Pneumocystis carinii (jiroveci)
● Toxoplassma, Actinomyces.
● Nocardia, Stenotrophomonas maltophilia
Nhieàu vi khuaån khaùng thuoác

25
 SULFAMID
1. Nhoùm thuoác uoáng, haáp thu
§ Taùc duïng ngaén vaø trung bình
Sulfisoxazol, sulfamethoxazol : Trò nhieãm truøng ñöôøng tieåu
§ Taùc duïng trung bình
Sulfadiazin + pyrimethamin : Trò nhieãm Toxoplasma
§ Taùc duïng daøi
Sulfadiazin + pyrimethamin : Trò soát reùt do P.falciparum
khaùng chloroquin
2. Nhoùm thuoác uoáng, khoâng haáp thu
Sulfasalazin : Trò vieâm ruoät
3. Nhoùm taùc ñoäng taïi choã
Sulfacetamid : Trò vieâm keát traøng, maét hoät
Mafenid : Trò nhieãm truøng do phoûng 26
 TMP-SMZ
Chæ ñònh
§ Chæ ñònh löïa choïn : Vieâm phoåi do Pneumocystis
carinii (jiroveci)/AIDs, Nocardia,
Stenotrophomonas maltophilia
§ Chæ ñònh thay theá : Vieâm xoang, vieâm tai giöõa,
vieâm pheá quaûn, nhieãm truøng ñöôøng tieåu, vieâm
tuyeán tieàn lieät, tieâu chaûy, vieâm ruoät do dòng
Shigella, Salmonella còn nhạy cảm

27
 TMP-SMZ
Taùc dụng phụ
§ Thöôøng gaëp : sốt, phaùt ban,, vieâm da troùc vaûy,
nhaïy caûm aùnh saùng, buồn noân, oùi möûa
§ Ñoäc tính cuûa thieáu folat: thieáu maùu hoàng caàu
to, giaûm baïch caàu, tieåu caàu
§ Naëng, hieám gaëp : hoäi chöùng Stevens Johnson,
Lyell, loaïn döôõng maùu (thieáu maùu tieâu huyeát)
§ Roái loaïn ñöôøng tieåu: tinh theå nieäu, huyeát hieäu
§ Beänh nhaân AIDS: ñaëc bieät nhaïy caûm vôùi ñoäc
tính cuûa TMP – SMZ 28
 TMP-SMZ
Choáng chæ ñònh
§ Nhaïy caûm vôùi TMP-SMZ.
§ Thieáu maùu HC to do thieáu folat, thieáu G6PD.
§ Mang thai, cho con buù à con bò vaøng da
nhaân naõo.
§ Treû em < 2 thaùng tuoåi.
§ Thaän troïng: Beänh gan, thaän.
* Neân uoáng nhieàu nöôùc (1200ml nöôùc/ngaøy)
để traùnh thuoác keát tuûa ôû thaän.
29
 QUINOLON: CÔ CHEÁ TAÙC ÑOÄNG
Ức cheá ADN gyrase (Topoisomerase) laø enzym ñeå taùch 2 daây
ADNà ngöøng sao cheùp.

30
 CAÙC THEÁ HEÄ KHAÙNG SINH
FLUOROQUINOLONES
Đường tiểu Nhiễm trùng bệnh viện Nhiễm trùng cộng đồng
Cinoxacin Ciprofloxacin Levofloxacin
Norfloxacin Ofloxacin, Pefloxacin
Moxifloxacin
Gatifloxacin
Grepafloxacin*
Nalidixic Acid 1960 1994 TODAY Sparfloxacin*
Gemifloxacin

Temafloxacin*

Trovafloxacin*

Phổ kháng khuẩn: Gr(-), Gr(+), không điển

hình và kỵ khí *Rút khỏi thị trường
Andersson MI, MacGowan AP. J.Antimicrob
Chemother. 2003;51(suppl S1):1-11. 31
 QUINOLON
Hoaït tính khaùng khuaån
§ VK gram (-), VK gram (+).
§ VK khoâng ñieån hình: Chlamydia, Mycoplasma,
Legionella
§ VK noäi baøo: Brucella, Mycobacterium,
Plasmodium, Rickettsia.
§ VK kî khí: Ít nhaïy caûm(-moxifloxacin)
§ VK ñeà khaùng: Pseudomonas, MRSA, Salmonella,
N. gonorrhoeae, Serratia marcescens
32
 QUINOLON
Phaân loaïi
§ FQ nhoùm 1:, a.nalidixic.
§ FQ nhoùm 2: Norfloxacin, Ciprofloxacin, enoxacin,
lomefloxacin, levofloxacin, ofloxacin.
• Caàu khuaån vaø tröïc khuaån gram (-): Enterobacteriaceae
Ciprofloxacin mạnh nhất đặc biệt treân Pseudomonas.
• Caàu khuaån Gram (+): (-MRSA), levofloxacin maïnh
nhaát, đặc biệt S. pneumoniae
§ FQ nhoùm 3: Gatifloxacin, moxifloxacin, gemifloxacin
Ÿ Gram (-): Keùm ciprofloxacin.
Ÿ Gram (+): Taùc ñoäng toát hôn treân S. pneumoniae (PRSP),
kî khí (moxifloxacin).
33
 QUINOLON
Döôïc ñoäng hoïc

§ Taát caû FQ coù SKD (PO) toát, töông ñöông IV.

§ Traùnh uoáng chung ion hoaù trò 2 vì â haáp thu.
§ Phaân phoái vaøo moâ vaø dòch theå toát ( -TKTÖ)
§ Noàng ñoä trong moâ tuyeán tieàn lieät, nöôùc tieåu,
ÑTB, neutrophil, phoåi, maät > huyeát töông.
§ Ñaøo thaûi thaän àâ lieàu khi suy thaän.
Ÿ ÑT qua gan: Moxifloxacin
Ÿ ÑT qua thaän vaø phaân: Ciprofloxacin 34
 QUINOLON
Chæ ñònh
§ Nhieãm truøng ñöôøng tieåu, vieâm tuyeán tieàn lieät : Haàu
heát FQ (tröø moxifloxacin)
§ Nhieãm truøng tieâu hoaù do E.Coli, Shigella,
Salmonella
§ Beänh truyeàn qua ñöôøng sinh duïc do Chlamydia :
Vieâm coå töû cung, nieäu ñaïo vuøng chaäu.
§ Nhieãm truøng hoâ haáp treân vaø döôùi : Taát caû FQ ñeàu
taùc duïng treân taùc nhaân gaây beänh ñöôøng hoâ haáp
(S.pneumoniae khaùng thuoác, moxifloxacin)
§ Nhieãm truøng moâ meàm, xöông khôùp, oå buïng
§ Trò lao: ciprofloxacin, levofloxacin, moxifloxacin 35
 QUINOLON
Taùc duïng phuï
§ Tieâu hoùa : Buoàn noân, oùi möûa, tieâu chaûy
§ Da :Phaùt ban (gemifloxacin), nhaïy caûm aùnh saùng
§ TKTÖ : Nhöùc ñaàu, choùng maët.
§ Gaây beänh suïn khôùp cho ñoäng vaät chöa tröôûng
thaønh
§ Keùo daøi QT ñieän taâm ñoà
Chống chỉ ịnh
§ Phuï nöõ coù thai (baûng C) vaø cho con buù
§ Treû em <18 tuoåi 36
DƯỢC ĐỘNG HỌC QUINOLON

F% T ½ (giờ) Thải/ thận Điều chỉnh liều

(%) khi suy thận
Ciprofloxacin 70 4 70 có
(Cipro)
Gemofloxacin 71 7 36 có
(Terquin)
Levofloxacin 99 7 87 có
(Levaquin)
Moxiloxacin 90 12 20 không
(Alvelox)
Norfloxacin 80 4 30 có
(Noroxin)
Ofloxacin 95 6 90 có
(Floxin)
37
 KHAÙNG SINH β - LACTAM
§ Phaân loaïi:
Ÿ Penicillin: acid 6_ aminopenicillanic = voøng
thiazolidin + voøng β - lactam
Ÿ Cephalosporin: Acid_7
aminnocephalosporanic.
Ÿ Monobactam: β - lactam 1 voøng (Aztreonam).
Ÿ Carbapenem.
§ Cô cheá taùc ñoäng: ÖÙc cheá toång hôïp thaønh teá baøo
vi khuaån ôû vò trí daây noái ngang peptidoglycan.
38
 Coâng thöùc hoùa hoïc cuûa Penicillin

Amidase H H H
S
CH3 Acid 6-aminopenicillanic
R N C C C (coù nhoùm theá)
CH3
B A
H Voøng A : Thiazolidin
C N C Voøng B : β -lactam
O COOH
β-Lactamase

39
 Coâng thöùc hoùa hoïc cuûa
Cephalosporin

H2 C CH O
O H H H
S
H B
R1 C N C C C C N C
H O CH CH2OH
B A
C N C CH R COOH
2
O 2
C
Acid clavulanic
COOH
Acid 7-aminocephalosporanic
(coù nhoùm theá)

40
 Coâng thöùc hoùa hoïc cuûa
Monobactam

O H H H S
R: C
R C N C C CH3
B N N NH2
C N SO H O C(CH3)2
O 3
COOH

Acid 3-amino-4-methylmonobactamic (coù nhoùm theá)

(AZTREONAM)

41
 Coâng thöùc hoùa hoïc cuûa
Carbapenem
HO H H
NH
HC C C
B S R R: CH2 CH2 NH CH
H3 C
C N
O
COOH

Acid 3 - hydroxyethylcarbapenemic (coù nhoùm theá)

(IMIPENEM)

42
 PENICILLIN
Cô cheá ñeà khaùng
§ Thay ñoåi receptor PBPàgiaûm aùi löïc vôùi khaùng
sinh.
§ Ngaên KS tôùi receptor PBP.
§ Tieát β - lactamase.
§ Heä thoáng bôm ñaåy KS khoûi teá baøo.

43
So saùnh caáu truùc cuûa thaønh vi khuaån
gram (-) vaø gram (+)

44
 Đề kháng: beta-lactamase

Một TB VK có thể tạo 100,000 enzym lactamase, mỗi enzym có thể phân hủy 1,000
phân tử penicillin mỗi giây

100 triệu phân tử thuốc bị phân hủy mỗi giây

 Khắc phục đề kháng beta-lactam

( ề kháng) Bị thủy
phân chậm

(thành TB)
Amox-clav kết hợp beta-lactam với clavulanate, một chất ức
chế beta-lactamase
- giúp
amoxicillin tác động đến enzym đích transpeptidase (tổng
hợp peptidoglycan) nằm trong màng TB
 PENICILLIN
Döôïc ñoäng hoïc
§ Penicillin tan trong nöôùcà IV, IM (ñau)
PO: Penicillin V, amoxicillin.
§ Khoâng beàn vôùi acid dòch vò, chòu aûnh höôûng thöùc
aên à uoáng luùc buïng ñoùi.
§ Phaân phoái roäng raõi trong moâ vaø dòch theå.
§ Ít phaân phoái maét, naõo (- vieâm), tuyeán tieàn lieät.
§ Ít chuyeån hoaù.
§ Thaûi tröø daïng nguyeân veïn qua thaän, t½: 30’à90’
(10 giôø/ ngöôøi suy thaän). Giaûm lieàu khi suy thaän.
47
 PENICILLIN
Taùc duïng phuï
§ Soác phaûn veä, dò öùng cheùo giöõa caùc khaùng sinh β
– lactam
§ Boäi nhieãm: tieâu chaûy, naám Candida mieäng, aâm
ñaïo
Choáng chæ ñònh
§ Dò öùng vôùi penicillin hoaëc cephalosporin

48
49
 PENICILLIN PHOÅ HEÏP
(Penicillin G, PenicillinV)
Chæ ñònh
§ Thuoác löïa choïn:
• Nhieãm meningococci (vieâm maøng naõo).
• Giang mai.
• Nhieãm Actinomyces, Clotridia, Listeria.
• Thuoác thay theá:
• Nhieãm pneumococci: Vieâm phoåi, vieâm maøng naõo.
• Nhieãm Streptococci: S. pyogenes (vieâm hoïng,
khôùp, noäi taâm maïc)
• Nhieãm viridans nhaïy caûm (vieâm noäi taâm maïc).
• Phoøng ngöøa:
• Nhieãm streptococci.
• Soát thaáp khôùp taùi phaùt.
• Ngöøa beänh van tim tröôùc PT. 50
 PENICILLIN khaùng Penicillinase
Khaùng Staphylococci
§ Cloxacillin, dicloxacillin, nafcillin, oxacillin/MSSA
§ Nhieãm Staphylococci tieát β –lactamase nhaïy
methicillin
• Naëng: Vieâm noäi taâm maïc, vieâm xöông tuyû.
• Nheï: Vieâm da vaø moâ meàm.
§ Phoå raát heïp khoâng theå thay theá penicillin G trong
caùc chæ ñònh khaùc.
§ Ñoäc tính: Dò öùng, ñoäc: Gan, thaän, maùu.
§ Ñaõ coù caùc doøng S. aureus khaùng methicillin
(MRSA). Trò MRSA baèng vancomycin
51
 PENICILLIN PHOÅ ROÄNG
Aminopenicillin
Ampicillin, amoxicillin
Chæ ñònh
§ Ampicillin thuoác löïa choïn: Nhieãm Listeria
monocytogenes.
§ Thuoác thay theá: Ampi, amox (+ chất ức chế β-lactam)
• Vi khuẩn nhạy cảm: E.coli, P.mirabilis,
M.catarrhalis, H.influenzae
• Trị viêm tai giữa, viêm xoang, nhiễm trùng hô hấp
dưới
52
 PENICILLIN PHỔ RỘNG
PENICILLIN KHAÙNG PSEUDOMONAS
Ticarcillin, piperacillin.
Chæ ñònh

§ Nhieãm truøng beänh vieän naëng do VK gram (-),

ñaëc bieät Pseudomonas, Proteus indol (+),
Enterobacter spp nhö NT: Huyeát, phoåi, do boûng,
ñöôøng tieåu khaùng penicillin G

53
 CEPHALOSPORIN
§Caáu truùc hoaù hoïc vaø cô cheá taùc ñoäng gioáng penicillin.
§ Phoå khaùng khuaån gioáng penicillin + TÑ khaùng β -
lactamase
§VK gram (+) cefa1 > cefa2 >cefa3-4
§VK gram (-) cefa3-4 >cefa2 >cefa1
§ Khoâng coù cefa naøo hoaït tính ñaùng tin caäy vôùi: MRSA,
MRSE, enterococci, PRSP, Listeria, C.difficile,
Acinetobacter
§ Ceftazidim, cefoperazon: Trò Pseudomonas
§ Ceftizoxim, moxalactam (theá heä 3), cefotetan, cefoxitin
(theá heä 2) coù hoaït tính vôùi B. fragilis.
54
 CEPHALOSPORIN THEÁ HEÄ 1

§ Gram (+) : haàu heát caàu khuaån gram (+) tröø

Enterococci vaø MRSA
§ Gram (-) : 1 soá Enterobacteriaceae nhö E.coli,
Klebsiella, Proteus mirabilis
§ Caàu khuaån kî khí : Bacteroides (-B.fragilis),
peptococcus, peptostreptococcus

55
SO SÁNH CÁC CEPHALOSPORIN

• Cefa 1 gr (+) Staphylococci, Streptococci

• Cefa 2 gr (-), chống β-lactamase tốt hơn
cefa1
• Cefa 3 gr (-), chống hầu hết β-lactamase (-
ESBL), vào não
• Cefa 4 (cefepim) gr (-) Pseudomonas, ESBL,
vk tiết β-lactamase chromosome
(Enterobacter, serratia)

56
SO SÁNH CÁC CEPHALOSPORIN 1-3
• E.coli, P.mirabilis
Cefa 1
Klebsiella.sp
• E.coli, P.mirabilis
Klebsiella.sp
Proteus indol (+) Cefa 2
H.influenzae
Moraxella,catarralis
• E.coli, P.mirabilis
Klebsiella.sp
Proteus indol (+)
H.influenzae Cefa 3
Moraxella,catarralis
Neisseria, Seraratia
57
Providencia, Citrobacter
 SO SÁNH CÁC CEPHALOSPORIN 1-3
• Cefa 1: Cephalexin --› nhiễm trùng da, mô mềm,
ường tiểu
Cefazolin --› phòng ngừa trong phẫu thuật
• Cefa 2: Cefuroxim --› viêm xoang, tai giữa, nhiễm
trùng hô hấp dưới
Cefoxitin, cefotetan --› nhiễm B. fragilis,
nhiễm trùng bụng, chậu
• Cefa 3: nhiễm truøng nặng kháng penicillin, AG,
Ceftazidime --› nhiễm Pseudomonas
Ceftriaxone --› trị viêm phổi, lậu, viêm bể thận
Ceftriaxone, cefotaxime --› viêm màng não
58
 CEPHALOSPORIN THEÁ HEÄ 3
Döôïc ñoäng hoïc
Thuoác t½ (giôø) Lieàu duøng Soá laàn/ngaøy Thaûi tröø
Ceftriaxon 7-8 15-50mg/kg/ ngaøy Maät
1g/ngaøy 1
2g/ngaøy 2
Cefoperazon 2 25-100mg/kg/ngaøy 2-3 Maät
Cefa tieâm khaùc 1-1,7 2-12g/ngaøy 3-4 Thaän
Cefixim (PO) 200-400mg/ngaøy 1-2 Thaän
Cefpodoxim (PO) 200-400mg/ngaøy 2 Thaän
Cefditoren
Ceftibuten 400mg/ngaøy 1 Thaän
Cefdinir 300mg 2 Thaän
59
 CEPHALOSPORIN THEÁ HEÄ 4
Cefepim (Maxipim)
§ Nhieãm truøng beänh vieän naëng do vk gram (+),
Enterobacteriaceae vaø Pseudomonas.
§ Nhieãm truøng beänh vieän do vi khuaån tieát ESBL,
tiết1 β-lactamase (chromosome)
§ Cefepim không tác dụng vk tiết KPC, Metalo β-
lactamase
60
CEPHALOSPORIN CHỐNG MRSA
Ceftarolin

§ Ceftarolin: phoå gioáng ceftriaxon, maïnh hôn

treân gram (+), MRSA, VISA, PRSP

§ Chæ ñònh : Nhieãm truøng da, moâ meàm

61
 CEPHALOSPORIN
Taùc duïng phuï
§ Dò öùng, phaùt ban, soác phaûn veä (phaûn öùng cheùo vôùi
penicillin 5-10%)
§ Giaûm prothrombin huyeátž chaûy maùu :
Cefoperazon, cefmetazol, cefamandol, cefotetan,
moxalactam (nhoùm metylthiotetrazol).
§ Ñoäc thaän: Cephaloridin (4g/ ngaøy).
62
63
 CARBAPENEM
Phoå khaùng khuaån
§ Tröïc khuaån (-) Enterobacteriaceae vaø P.aeruginosae
khaùng penicillin, Acinetobacter keå caû nhöõng loaøi taïo
ESBL
§ Caàu khuaån (+): Keå caû E. faecalis, Listeria, PRSP
§ VK kî khí: Keå caû b.fragilis
§ VK khaùng: E.faccium, Clostridium difficile, MRSA,
Stenotrophomonas maltophilia
§ Ertapenem: PKK heïp hôn imipenem vaø meropenem
• Haàu heát Enterobacteriaceae vaø kî khí
• Khoâng taùc ñoäng treân P.aeruginosae, Acinetobacter,
vk gram (+) ñaëc bieät Enterococci 64
 CARBAPENEM
Chæ ñònh
§ NT naëng ñeà khaùng thuoác khaùc: Nhieãm truøng hoãn
hôïp hieáu khí-kî khí
§ Thuoác naøy ñaét tieàn chæ duøng cho NT naëng beänh
vieän nhö nhieãm VK gram (+)(-) tiết ESBL, kî
khí, IV.
§ Khoâng duøng khi:
• VK nhaïy caûm vôùi thuoác phoå heïp hôn
• Phoøng ngöøa /PT
• Nhieãm TKTÖ vì chöa roõ hieäu löïc vaø ñoäc tính.
§ Ertapenem trò nhieãm truøng buïng-chaäu, khoâng trò 65
 CABAPENEM
Taùc duïng phuï
§ Buoàn noân, oùi möûa (1-20% BN) tieâu chaûy, phaùt ban
§ Noàng ñoä vöôït ngöôõng/suy thaän : Ñoäng kinh
(imipenem)
§ Dò öùng cheùo vôùi penicillin vaø cefalosporin (<1%)
§ Thaän troïng khi söû duïng ñeå ñieàu trò theo kinh
nghieäm caùc nhieãm truøng beänh vieän naëng môùi duøng
khaùng sinh β-lactam vì taêng nguy cô nhieãm vi
khuaån khaùng cephalosporin hay penicillin.
66
 CARBAPENEM

■ Ertabenem: IV 1 laàn/ngaøy (t½ = 4 giôø)

■ Imipenem, meropenem, doripenem: IV 3 laàn/ngaøy

(t1/2 = 1 giôø)

■ Primaxin = imipenem + cilastatin (öùc cheá

men phaân huûy imipenem ôû thaän)

67
 AZTREONAM
§ Khaùng β -lactamase cuûa haàu heát VK gram (-) trừ
KPC, ESBL, AmpC
§ Phoå khaùng khuaån:VK gram (-) nhö AG nhöng khoâng
ñoäc tai vaø thaän, haàu heát enterobacteriaceae
(Klebsiella, Pseudomonas, Serratia, raát toát vôùi
Enterobacter)
§ Dung naïp toát: Buoàn noân, oùi möûa,phaùt ban, taêng men
gan
§ Vị trí trong điều trị: Aztreonam như 1 penicillin hay
cephalosporin phổ rộng ưu thế trên gram (-) với ưu
điểm là không dị ứng chéo với penicillin và
cephalosporin (trừ cefazidim)
68
 CAÙC CHAÁT ÖÙC CHEÁ β -LACTAMASE

§ Acid clavulanic, sulbactam, tazobactam, avibactam

§ Hoaït tính: Khaùng khuaån raát yeáu.

§ Baûo veä caùc thuoác coù caáu truùc β-lactam do coù caáu truùc β-lactam.

69
 Taùc duïng phaân huûy khaùng sinh β-lactam cuûa caùc
loaïi β-lactamase
Thuốc A B C D 1 β*

ESBL KPC

Penicillin ü Öu ü ü ü**
tieân
Cephalosporin ü ü ü ü ü*

Cefepim ü ü ü 0***

Carbapenem 0 ü ü 0

Aztreonam ü ü 0 ü

Oxacillin ü ü

ü : bò phaân huûy 0: khoâng bò phaân huûy 70

 CAÙC CHAÁT ÖÙC CHEÁ β -LACTAMASE
§ Augmentin = Amoxicillin + acid clavulanic.
VK gram (+), tröïc khuaån gram (-) hieáu khí vaø kî khí tieát β-lactamase. Trò
nhieãm truøng hoâ haáp, vieâm tai giöõa treû em, baøn chaân ngöôøi tieåu ñöôøng
§ Unasyn = ampicillin + sulbactam (PO,IM,IV)
• Phoå gioáng augmentin, theâm A.baumannii
• Trò NT vuøng buïng, vuøng chaäu vaø vieâm loeùt da.
§ Zosyn = piperacillin + Tazobactam (IV)
§ Timentin vaø Zosyn trò nhieãm truøng gram (-) naëng ôû beänh vieän
§ Zerbaxa: ceftolozan+tazobactam (1/ 0.5g): trị nhiễm trùng ường tiểu do
gram (-), Pseudomonas tiết β-lactamase
§ Avicar: ceftazidim+avibactam (2/ 0.5g): nhiễm khuẩn ổ bụng phức tạp và
71
nhiễm khuẩn ường tiểu
72
 AMINOGLYCOSID (AG)

§ Nguoàn goác: Caùc loaïi Streptomyces

§ Thöôøng duøng: Gentamicin, tobramycin,

amikacin (IM,IV)

§ Neomycin: PO, taïi choã vì ñoäc.

73
 AMINOGLYCOSID (AG)
Cô cheá taùc ñoäng

§ Qua maøng nhôø heä thoáng vaän chuyeån hoaït ñoäng

phuï thuoäc O2

§ pH teá baøo thaáp hoaëc moâi tröôøng kî khí laøm

giaûm haáp thu thuoác, do giaûm gradient

§ Ngaên toång hôïp protein VK àdieät khuaån.

74
Cô cheá taùc ñoäng do öùc cheá toång hôïp
protein cuûa khaùng sinh

75
 AMINOGLYCOSID (AG)
Döôïc ñoäng hoïc
§ AG laø moät cation: Khoâng thaáp thu qua ruoät, khoâng
vaøo moâ, ít gaén protein huyeát töông.

§ Ñaït noàng ñoä cao/tai, voû thaänà ñoäc tai vaø thaän.

§ Ñaøo thaûi qua thaän à giaûm lieàu khi suy thaän.

76
 AMINOGLYCOSID (AG)
§ Chæ ñònh: NT naëng beänh vieän do VK (-) hieáu khí nhö
NT huyeát, vieâm maøng trong tim
§ Ñoäc tính cao nhaát trong caùc khaùng sinh, ñaëc bieät khi
duøng laâu daøi
• Thöôøng phoái hôïp vôùi thuoác khaùc nhö β - lactam
• Theo doõi noàng ñoä trong maùu ñeå traùnh tích luyõ.
• Duøng trong thôøi gian ngaén
§ Cheá ñoä lieàu 1 laàn/ngaøy hieäu quaû vaø ít ñoäc hôn cheá ñoä
77

ña lieàu
 GENTAMICIN
§ Trò nhieãm tröïc khuaån gram (-) khaùng thuoác
§ Hieäp löïc vôùi β –lactam , vancomycin trò vieâm
noäi taâm maïc do vk gram (+) Streptococci,
Staphylococci, Enterococci hoaëc trò nhieãm
Pseudomonas naëng
§ Caùc chæ ñònh treân coù theå thay theá giöõa
gentamicin, tobramicin, amikacin, netilmicin
§ Ñoäc thaän (HP), ñoäc tai (khoâng HP), öùc cheá thaàn
kinh cô (lieàu raát cao) 78
 CAÙC AMINOGLYCOSID KHAÙC
§ Tobramycin (IV) hoaït tính treân Pseudomonas cao hôn
gentamicin, ít ñoäc thaän hôn.
§ Amikacin (IV): Phoå roäng nhaát trong caùc AG Proteus,
Pseudomonas, Mycobacteria , Serratia, Enterobacter .
Trò nhieãm truøng beänh vieäân khaùng gentamicin vaø
tobramycin
§ Streptomycin : Lao khaùng thuoác, VNTM do enteroccoci
§ Neomycin (PO, taïi choã), giaûm vi truøng ruoät ñeå phaãu
thuaät vaø trò beänh naõo do gan.
§ Spectinomycin (IM) Trò laäu do gonococcus (khaùng hay
dò öùng penicilin)
79
80
 TETRACYLIN
§Chlotetracyclin; Oxytetracyclin;Tetracyclin:
thời gian tác dụng ngắn, t ½: 6-8 giờ
§Demeclocyclin: thời gian tác dụng trung bình,
t½ : 12 giờ
§Methacyclin
§Doxycyclin, Minocyclin: thời gian tác dụng dài,
t ½: 36 giờ

81
 TETRACYLIN
Phoå khaùng khuaån
§ Kieàm khuaån, phoå roäng: Gram (-), gram (+),
Spirochete, Mycoplasma, Chlamydia, Rickettsia,
Brucella, Protozoa
§ Hieän nay nhieàu VK khaùng tetracyclin: Caàu
khuaån (+), Enterobacteriaceae
§ Hoaït tính minocyclin > doxycyclin > tetracyclin,
oxytetracyclin

83
 TETRACYLIN

Cô cheá taùc ñoäng

§ ÖÙc cheá toång hôïp protein (gaén ribosom 30S)
Cô cheá khaùng thuoác
§ Ngaên vaän chuyeån thuoác vaøo teá baøo VK
§ Taïo protein baûo veä ribosom
§ Taïo enzym phaân huyû thuoác

84
 TETRACYLIN
Döôïc ñoäng hoïc
§ Haáp thu qua ruoät khoâng ñeàu:
• Doxycyclin, minocyclin: 95 - 100%,
• Tetracyclin, oxytetracyclin: 60 - 80%
• Chlotetracylin: 30%
§ Phaân phoái roäng raõi trong moâ (tröø dòch naõo tuyû vaø dòch
khôùp).
§ Minocyclin ’ nöôùc maét, nöôùc boït: Trò daïng mang
maàm beänh do meningococci
§ Tetracyclin ’ men raêng, söõa meï.
§ Thaûi tröø : mật, nöôùc tieåu (10 – 50%)
§ Doxycyclin: thaûi qua phaân daïng khoâng hoaït tính à
khoâng aûnh höôûng VT chuùng ruoät, duøng ñöôïc cho ngöôøi85

suy thaän
 TETRACYLIN
Chæ ñònh löïa choïn
§ Nhieãm Mycoplasma pneumoniae (vieâm phoåi ngöôøi
lôùn)
§ Rickettsia, Borrelia (Rocky mountain spotled fever,
bệnh Lyme)
§ Chlamydia Vieâm: Coå töû cung, ñöôøng tieåu, tröïc
traøng, maøo tinh hoaøn, hoät xoaøi, virus, beänh maét hoät

86
 TETRACYLIN
Chæ ñònh thay theá
§ Thay theá penicillin trò nhieãm Actinomyces, beänh
than, giang mai
§ Trò nhieãm Brucella, tularemia, dòch haïch (+AG)
§ Trò nhieãm Leptospirae, vieâm pheá quaûn, trò muïn.
§ Nhieãm Protozoa: Entamoeba histolytica, P.
falciparum, vieâm daï daøy taùi phaùt do H. pylori.
§ Doxycyclin ngöøa tieâu chaûy du khaùch, trò soát reùt
vaø amib, trò vieâm phoåi coäng ñoàng.
§ Minocyclin: Trò daïng mang maàm beänh
meningococci khoâng dung naïp rifampicin.

87
 TETRACYLIN
Taùc duïng phuï
§ Xöông, raêng: Tetracyclin-calcium-orthophosphat:
Nhuoäm maøu raêng vónh vieãn . Treû chaäm phaùt
trieån.
§ Buoàn noân, oùi möûa, tieâu chaûy: Thöôøng nhaát.
§ Boäi nhieãm: Nhieãm Candida mieäng, vieâm ruoät
maøng giaû do C. difficile. Ngöùa aâm ñaïo.
§ Tổn thương gan đặc biệt ôû liều cao, phụ nữ mang
thai, tiền sử bệnh gan
§ Nhaïy caûm aùnh saùng: demeclocyclin 88
 TETRACYLIN
Taùc duïng phuï – Choáng chæ ñònh
§ Ñoäc thaän: Tetracyclin quaù haïn (hoäi chöùng
Fanconi)
§ Ñoäc tính taïi choã (IV) :vieâm tónh maïch huyeát khoái.
§ Minocyclin : Roái loaïn tieàn ñình: maát ñieàu hoaø,
choùng maët, buoàn noân, oùi möûa àcaån thaän khi laùi
xe.
§ Choáng chæ ñònh: Phuï nöõ mang thai, treû em < 8 tuoåi

89
90
 TETRACYLIN
Töông taùc thuoác

Tetracylin taïo noái chelat vôùi caùc ion hoaù trò 2, 3,

traùnh duøng chung :

§ Cheá phaåm chöùa söõa

§ Cheá phaåm chöùa saét

§ Antacid coù Al3+ , Ca 2+, Mg2+

91
 TETRACYLIN
DOXYCYCLIN
§ Duøng 1 laàn / ngaøy vì t½ daøi
§ Ñaøo thaûi qua maät ’ khoâng caàn ñieàu chænh lieàu
khi suy thaän.
§ Deã dung naïp hôn tetracyclin.
§ Gaây vieâm thöïc quaûn, giöõ cô theå thaúng ñöùng sau
khi PO 30 phuùt.
§ Uoáng luùc buïng no.
§ Nhaïy caûm aùnh saùng.
92
 TIGERCYCLIN
(HOÏ GLYCYLCYCLIN)
Cô cheá taùc ñoäng

Gioáng tetracyclin, gaén vôùi ribosome 30S neân öùc

cheá toång hôïp protein

Phoå khaùng khuaån : Raát roäng

Vi khuaån khaùng tetracyclin vaø VK kî khí tröø
P.aeruginosa, Proteus và Providencia Chỉ tiêm
tỉnh mạch 93
 TIGERCYCLIN
(HOÏ GLYCYLCYCLIN)
Chæ ñònh
§ Trò VK khaùng thuoác ; VRE, Acinetobacter spp vaø
Enterobacter spp, MRSA, K. pneumoniae, vk kỵ khí
§ Nhieãm truøng da vaø caáu truùc da coù bieán chöùng
§ Nhieãm truøng vuøng buïng coù bieán chöùng, vieâm
phoåi cộng đồng (thuốc thay thế vì tăng tử vong)
§ Khoâng söû duïng khi nhieãm truøng huyeát, nhiễm
trùng ường tiểu
Taùc duïng phuï
§ Buoàn noân, oùi möûa, nhaïy caûm aùnh saùng, ñoåi maøu
raêng. 94
 MACROLID
§ Erythromycin (Streptomyces erythreus)
§ Toång hôïp: Azithromycin, clarithromycin,
spiramycin, dirithromycin.
§ Azithromycin chöùa voøng lacton 15 caïnh, caùc
marcrolid khaùc voøng lacton 14 caïnh neân
azithromycin khoâng öùc cheá P450àít töông taùc
thuoác.
§ Ketolid (Marcrolid baùn toång hôïp) trò khuaån
khaùng macrolid. 95
 MACROLID

GVHD : ThS.Ds Trần Thị Thu Hằng Trình bày : Lê Thanh Hải
 MACROLID

Phoå khaùng khuaån

§ Gioáng penicillin :Chuû yeáu VK gram (+)
pneumococci, streptococci, corynebacterium
§ Vi khuaån khoâng ñieån hình : Chlamydia,
Mycoplasma, Legionella,
§ Rickettsia, T.pallidum, H.pylori, M.(leprae…)
§ Đề kháng macrolide tăng với Pneumococci và
99

M.pneumoniae
 MACROLID
Phoå khaùng khuaån vaø Döôïc ñoäng hoïc
Erythromycin Clarithromycin Azithromycin
Phaân phoái Ñaït noàng ñoä trò Ñaït noàng ñoä trò lieäu Ñaït noàng ñoä
lieäu taát caû moâ tröø taát caû moâ töø TKTÖ trong moâ cao
TKTÖ nhaát.
t½ (giôø) 1,6 6 68
Soá laàn uoáng/ 4 2 1
ngaøy
Thaûi tröø Maät Thaän vaø ngoaøi thaän Maät
Phoå khaùng Gioáng peni (+-) - Mycobacterium avium complex
khuaån VK khoâng ñieån - Toxoplasma gondii
hình
H.pylori, M. leprae H.influezae
Chlamydia 100
 MACROLID
Chæ ñònh
§ Thuoác löïa choïn nhieãm Corynebacterium (baïch haàu)
Nhieãm Chlamydia sinh duïc, maét, VPCÑ
§ Thuoác thay theá penicillin khi nhieãm Staphylococci,
Streptococci vaø Pneumococci.
§ Phoøng ngöøa VNTM cho beänh nhaân coù beänh van tim
laøm thuû thuaät nha khoa (thay bằng clindamycin)
§ Vieâm loeùt daï daøy, ho gaø, phong ñoøn gaùnh.

101
 MACROLID
Ñoäc tính
§ Chaùn aên, buoàn noân, oùi möûa, tieâu chaûy: thường gặp

§ Vieâm gan: Erythromycin estolat, duøng > 1 tuaàn.

§ ÖÙc cheá CYP 450, tăng nồng độ warfarin

theophyllin, cyclosporin

102
 MACROLID
Öu ñieåm cuûa azithromycin
§ Ít taùc duïng phuï / tieâu hoaù.

§ 1 laàn/ ngaøy, lieäu trình ngaén.

§ Khoâng caàn chænh lieàu khi suy thaän.

§ Khoâng gaây töông taùc thuoác.

103
KETOLID (Macrolid baùn toång hôïp)
Telithromycin (Ketek)
§ Phoå khaùng khuaån: gram (+), khaùng macrolid

§ Chæ ñònh: vieâm phoåi coäng ñoàng, côn caáp COPD

§ Taùc duïng phuï: ñoäc gan, roái loaïn thò giaùc, taêng
nhöôïc cô

104
105
LINCOSAMID

LINCOMYCIN

CLINDAMYCIN

106
 CLINDAMYCIN

Phoå khaùng khuaån

§ VK gram (+) tröø Enterococci, MRSA

§ VK kî khí, tröø Clostridium difficile

107
 CLINDAMYCIN
Cô cheá taùc ñoäng
§ ÖÙc cheá toång hôïp protein do gaén vaøo ribosom
50S nhö macrolid
Döôïc ñoäng hoïc
§ PO haáp thu toát
§ Phaân phoái roäng raõi trong caùc moâ (tröø dòch naõo
tuûy), thöïc baøo pheá nang, baïch caàu ña nhaân, aùp
xe, xöông khôùp

108
 CLINDAMYCIN
Chæ ñònh
§ Chæ ñònh löïa choïn:
• Nhieãm truøng da vaø moâ meàm, nhieãm caàu khuaån
gram (+), kî khí (buïng, nieäu, sinh duïc do B.
fragilis) phoái hôïp AG, cephalosporin
§ Chæ ñònh thay theá:
• Phoøng ngöøa vieâm maøng trong tim (BN beänh van
tim, dò öùng penicillin) thay cho erythromycin
• Trò aùp xe phoåi (thay penicillin)
• Nhieãm Pneumocystis carinii (thay TMP/SMZ)
• Nhieãm Toxoplasma gondii naõo cho beänh nhaân
AIDS, (+ pyrimethamin).
• Trò muïn tröùng caù (cleocin T) daïng taïi choã
109
 CLINDAMYCIN
Taùc duïng phuï
§ Tieâu chaûy (7%), buoàn noân.
§ Vieâm ruoät maøng giaû (1/7500), do C. diffticile)
§ Loaïn döôõng maùu: ŸE, TC, BC.
§ Phaùt ban (10%)/ AIDS

110
 QUINUPRISTIN
&DALFOPRISTIN (Q/D)
Streptogramin A/ streptogramin B
Phoå khaùng khuaån
§ Caàu khuaån gram (+) khaùng ña thuoác :
Streptococci, PRSP, staphylococci (MRSA, VRSA),
E. faecium.
§ VK khoâng ñieån hình: Mycoplasma pneumoniae,
Legionella, Chlamydia pneumoniae.
§ Trị nhiễm Staphylococci hoặc E.faecium kháng
vancomycin như nhiễm trùng huyết, nhiễm trùng
hô hấp 111
 QUINUPRISTIN
&DALFOPRISTIN (Q/D)
Ñoäc tính
§ Vieâm ruoät vaø tieâu chaûy do C. difticile
§ Ñau cô, ñau khôùp, kích öùng tónh maïch nôi tieâm
oùi möûa, phaùt ban, ngöùa ngöøng thuoác
§ ÖÙc cheá CYP 3A4, traùnh duøng chung caùc thuoác
chuyeån hoaù qua enzym naøy nhö cyclosporin,
midazolam, nifedipin vì keùo daøi QT.

112
 OXAZOLIDINON
LINEZOLID
Phoå khaùng khuaån
§ Chuû yeáu kieàm khuaån, chæ dieät khuaån vôùi
streptococci.
§ Caàu khuaån gram (+) :
• Staphylococci (MRSA, VR Staphylococci)
• Enterococci (faecium, faecalis)
• Streptococci
§ Tröïc khuaån gram (+): Corynebacteria, Listeria
monocytogenes
113
 OXAZOLIDINON
LINEZOLID
§ Cô cheá taùc ñoäng
Ÿ ÖÙc cheá toång hôïp protein vi khuaån do gaén vaøo
23S cuûa ARN ribosom neân khoâng ñeà khaùng
cheùo vôùi thuoác khaùc.
§ Döôïc ñoäng hoïc
Ÿ F = 100%, lieàu uoáng vaø tieâm baèng nhau, phaân
phoái toát vaøo caùc moâ.

114
 OXAZOLIDINON
LINEZOLID
Chæ ñònh
§ Nhieãm VK gram (+) khaùng ña thuoác nhö MRSA
E. faecium khaùng vancomycin.
§ Vieâm phoåi beänh vieän vaø vp coäng ñoàng.
§ Nhieãm truøng da khoâng bieán chöùng vaø bieán
chöùng do streptococci, MSSA, MRSA
§ Trò lao khaùng ña thuoác vaø trò Nocardia

115
 LINEZOLID (lizolid)
Taùc duïng phuï
§ tieåu caàu (3%) nheï vaø hoài phuïc duøng >2 tuaàn.
§ Buoàn noân, oùi möûa, tieâu chaûy, phaùt ban, thay ñoåi
vò giaùc.
§ ÖÙc cheá MAO yeáu ž Ÿ taùc duïng thuoác cöôøng giao
caûm, thöùc aên coù tyramin, hoäi chöùng serotonin neáu
duøng chung caùc thuoác SSRI
§ Taùc duïng phuï laâu daøi: beänh thaàn kinh ngoaïi bieân,
nhieãm acid lactic 116
 Glycopeptid
VANCOMYCIN
Cơ chế tác ộng
§ Ức chế tổng hợp mucopeptide của thành tế bào
Phoå khaùng khuaån
§ Gram (+), staphylocci (MRSA)
§ Hieäp löïc vôùi gentamicin vaø streptomycin choáng
E. faecium vaø E. faecalis.
§ Ñeà khaùng laâm saøng raát chaäm, khoâng khaùng
cheùo vôùi khaùng sinh khaùc.

117
 VANCOMYCIN
Döôïc ñoäng hoïc
§ Chæ IV
§ Khoâng IM (hoaïi töû), Khoâng PO (khoâng haáp thu)
§ Phaân phoái roäng raõi ñeán caùc moâ (dòch naõo tuyû
7-30% neáu maøng naõo vieâm)
§ Ñaøo thaûi qua thaän daïng nguyeân veïnž giaûm lieàu
khi suy thaän
§ Taêng lieàu khi coù thaåm phaân loïc maùu
118
 VANCOMYCIN
Chæ ñònh
§ Daïng tieâm (IV)
• Nhieãm MRSA: AÙp xe naõo vaø vieâm maøng naõo, vieâm
maøng buïng do thaåm phaân, NT huyeát.
• Nhieãm VK (+) khoâng theå duøng thuoác khaùc vì khaùng
hoaëc khoâng dung naïp
oVNTM do enterococci: Vancomycin + gentamycin
oPhoøng ngöøa NT/phaãu thuaät quan troïng (van tim, khôùp,
hoâng giaû) trong chaêm soùc ñaëc bieät vaø ngöôøi suy giaûm
MD.
oVieâm maøng naõo do PRSP khaùng cao (MIC>1 µg/1ml):
vancomycin + cefotaxim (ceftriaxon)
§ Daïng uoáng: Vieâm ruoät maøng giaû khoâng ñaùp öùng hoaëc
khoâng dung naïp vôùi metronidazol
119
 VANCOMYCIN
Taùc duïng phuï
§ Vieâm tónh maïch khi IV, ôùn laïnh, soát.
§ Hôi ñoäc cho tai vaø thaän (noàng ñoä thuoác>80µg/ml).
KP: Giöõ noàng ñoä thuoác < 60 µg /ml. Traùnh duøng
chung thuoác gaây ñoäc tai (AG)
§ Traïng thaùi gioáng soác ( HA, ñoû maët, phaùt ban,
ngöùa) do kích thích teá baøo mast tieát histamin. KP:
Toác ñoä tieâm truyeàn ít nhaát 1g/2 giôø, duøng tröôùc
thuoác khaùng histamin.
120
 CÁC DẪN XUẤT CỦA VANCOMYCIN
Teicoplanin (Targocid)
§ Thay thế vancomycin trị nhiễm gram (+) nặng do
MRSA, viêm xương tủy
§ Điểm khác biệt cơ bản với vancomycin IM an toàn, t ½
dài (do gắn mạnh protein huyết tương) 100 giờ -› dùng 1
lần/ ngày
Ít gây hội chứng Redman và ít độc thận
Rối loạn dạ dày ruột, bệnh cơ (theo dõi CPK), phản ứng
chỗ tiêm
Telavancin
Là lipoglycopeptide bán tổng hợp từ vancomycin
Tác động trên vk gram (+) giảm nhạy cảm với vancomycin
121
 CÁC DẪN XUẤT CỦA VANCOMYCIN
Dalbavancin
§ Lipoglycopeptid bán tổng hợp từ teicoplanin, cơ chế tác
ộng giống vancomycin và teicoplanin
§ Tốt hơn trên vk gram (+), MRSA,VISA
§ Không tác động trên VRE
§ Tiêm truyền trong 30 phút
Oribavancin
Hoạt tính invitro/ VRE
§ Dalbavancin và oribavancin trị nhiễm trùng da và mô mềm
§ Dalbavancin tiêm truyền trong 30 phút
§ Oribavancin tiêm truyền trong 3 giờ 122
 Lipopeptid
Daptomycin (Cubicin)
Phổ kháng khuẩn
Vi khuẩn gram (+) kháng vancomycin, VRE,
VRSA
Cơ chế tác dụng
Gắn vào màng tế bào gây khử cực -› mất điện thế
màng -› vk chết
Dược động
Chỉ IV vì không hấp thu qua ruột
123
 Lipopeptid
Daptomycin (Cubicin)
Chỉ ịnh
§ Nhiễm trùng da và cấu trúc da do MSSA, MRSA, E.faecalis
kháng vancomycin
§ Nhiễm trùng huyết do S.aureus
§ Viêm nội tâm mạc bên phải
§ Không trị viêm phổi vì mất hoạt tính bởi chất surfactant ở
phổi
Tác dụng phụ
Rối loạn dạ dày ruột, bệnh cơ (theo dõi CPK), phản ứng chỗ
tiêm
Tương tác 124
 METRONIDAZOL (Flagyl)
Chæ ñònh
§ Trò nhieãm nguyeân sinh ñoäng vaät
• Nhieãm Trichomonas (T. vaginalis): Thuoác löïa choïn
• Nhieãm amib ôû ruoät vaø gan (Entamoeba histolytica)
• Nhieãm Giardia.
§ Trò nhieãm VK kî khí (Bacteroides vaø clostridium)
• Nhieãm VK kî khí hoaëc VK hoãn hôïp: Vuøng buïng,
saûn khoa, da, xöông, khôùp, hoâ haáp döôùi (vieâm phoåi,
aùp xe phoåi) TKTÖ (vieâm maøng naõo), VMTT
• Trò vieâm ruoät do C. difficile: Thuoác löïa choïn
• Chuaån bò phaãu thuaät ruoät.
• AÙp xe naõo (+penicillin hoaëc cephalosporin)
• Trò nhieãm H. pylori (+ tetracyclin, amoxicillin, 125

bismuth subsalicylat)
 METRONIDAZOL (Flagyl)
Taùc duïng phuï
§ Taùc ñoäng gioáng disulfiramž khoâng uoáng röôïu
trong thôøi gian duøng metronidazol.
§ Beänh TK ngoaïi bieân (lieàu cao), ñoäng kinh, nhöùc
ñaàu, laãn, traàm caûm.
§ Nhöùc ñaàu, buoàn noân, khoâ mieäng, vò kim loaïi :
thöôøng nhaát

126
 METRONIDAZOL (Flagyl)

Choáng chæ ñònh

§ Phuï nöõ mang thai (3 thaùng ñaàu), cho con buù, treû
em.
§ Traùnh uoáng röôïu
§ Thaän troïng ngöôøi coù beänh TKTÖ

127
128
 THUOÁC TRÒ LAO

§ Vi khuaån lao: Bacillus Koch (BK) do Robert Koch

tìm ra
§ M. tuberculosis
§ M. avium complex (VK khoâng ñieån hình): Gaây
beänh lao cho beänh nhaân AIDS
§ Ñaëc tính VK lao:
• Phaùt trieån chaäm
• Soáng tieàm aån trong thôøi gian daøi khoâng hoaït
ñoäng
• Khaùng thuoác
129
 CAÙC NHOÙM THUOÁC TRÒ LAO
§ Nhoùm 1: Nhoùm thuoác thieát yeáu, hieäu quaû cao, ñoäc
tính thaáp: Isoniazid, Rifampin, Pyrazinamid,
ethambutol, streptomycin

§ Nhoùm 2: Hieäu quaû thaáp hôn nhoùm 1, thay hoaëc phoái

hôïp nhoùm 1 ñeå traùnh khaùng thuoác hay traùnh ñoäc
tính: Aminosalicylic, capreomycin, cycloserin,
ethionamid, amikacin, FQ (moxifloxacin,
ciprofloxacin, levofloxacin, gatifloxacin)
130
 THUOÁC TRÒ LAO
ISONIAZID (INH)
§ Dieät khuaån noäi, ngoaïi baøo
§ ÖÙc cheá toång hôïp thaønh teá baøo vi khuaån (A.
mycolic)
§ Khoâng ñeà khaùng cheùo vôùi thuoác khaùc.
§ Dieät khuaån ñang phaân chia, kieàm khuaån daïng
nghæ
§ Loaïi tröø qua gan daïng acetyl hoaù.
131
 THUOÁC TRÒ LAO
ISONIAZID (INH)
Chæ ñònh
§ Trò lao raát hieäu quaû, ít ñoäc, reû tieàn.
§ Tieâu dieät nhanh, maïnh vi khuaån ñang phaân chia,
nhaát laø giai ñoaïn ñaàu.
§ Lieàu duøng ñieàu trò:
• Ngöôøi lôùn 5mg/kg/ngaøy (töông ñöông
300mg/ngaøy)
• Treû em 10-20mg/kg/ngaøy (töông ñöông
300mg/ngaøy)
• Lieàu duøng phoøng ngöøa : 5-10 mg/kg/ngaøy/ naêm.
132
 THUOÁC TRÒ LAO

ISONIAZID (INH)
Taùc duïng phuï

§ Beänh thaàn kinh (+B6 25-50mg/ngaøy)

§ Vieâm gan (ngöôøi cao tuoåi, nghieän röôïu, +

Rifampicin)

§ Dò öùng, soát, phaùt ban. 133

 THUOÁC TRÒ LAO

RIFAMPIN (Rifadin)
Khaùng lao maïnh, dieät khuaån noäi vaø ngoaïi baøo
§ VK (+), (-) Legionella, Chlamydia
§ ÖÙc cheá toång hôïp ARN vi khuaån
§ Döôïc ñoäng hoïc:
• Haáp thu ñöôøng uoáng toát.
• Phaân phoái caùc moâ toát (keå caû TKTÖ)
• t½ = 3 giôø
134
 THUOÁC TRÒ LAO
RIFAMPIN (Rifadin)
Chæ ñònh
§ Trò lao 10mg/kg/ngaøy (töông ñöông 600mg/ngaøy)
§ Phoøng ngöøa lao (khoâng dung naïp vôùi INH) :
800mg/ngaøy/4 thaùng
§ Trò phong (+ sulfon).
§ Ngöøa nhieãm meningococci, loaïi tröø daïng mang maàm
beänh.
§ Phoøng ngöøa vieâm maøng naõo do H. influenzae cho treû em

135
 THUOÁC TRÒ LAO
RIFAMPIN (Rifadin)
Taùc duïng phuï
§ Phaùt ban, soát
§ Chaùn aên, buoàn noân, oùi möûa
§ Ñoäc gan naëng ( < 1%) keùm INH
§ Hoäi chöùng gioáng caûm cuùm (+NSAID)
§ Nhuoäm maøu cam- ñoû: Nöôùc tieåu, phaân, nöôùc boït.
§ Töông taùc: Caûm öùng CYP450 maïnh.

136
 THUOÁC TRÒ LAO
ETHAMBUTOL (Myambutol)
ÖÙc cheá toång hôïp thaønh vi khuaån arabinogalactam
§ Taùc duïng chuû yeáu trong 2 thaùng ñaàu/PÑ 6 thaùng
§ Lieàu duøng 15-25 mg/kg/ngaøy.
§ Taùc duïng phuï: Vieâm thaàn kinh thò giaùc àkhoâng
duøng cho treû em < 5 tuoåi

137
 THUOÁC TRÒ LAO
STREPTOMYCIN
§ Dieät khuaån ngoaïi baøo
§ 2 thaùng ñaàu söû duïng lieàu haèng ngaøy, sau ñoù 2-3
laàn/tuaàn
§ Trò lao ñe doaï tính maïng: lao maøng naõo, lao keâ
phaùt taùn
§ Lieàu duøng 15mg/kg/ngaøy IM
§ Taùc duïng phuï: Choùng maët, giaûm thính löïc
138
 THUOÁC TRÒ LAO
PYRAZINAMID (PZA)
§ Hieäu quaû nhaát ôû PH= 5
§ Taùc duïng chuû yeáu trong 2 thaùng ñaàu/PÑ 6 thaùng
§ VK lao khaùng PZA deã daøng nhöng khoâng khaùng
cheùo vôùi thuoác khaùng lao khaùc.
§ Taùc duïng phuï:
• Ñoäc gan
• Buoàn noân, oùi möûa, soát, Ÿ acid uric huyeát, ñau
khôùp.

139
 THUOÁC TRÒ LAO HAØNG THÖÙ 2
RIFABUTIN
§ Daãn xuaát cuûa rifampicin, cuøng cô cheá taùc ñoäng,
taùc ñoäng treân MAC toát hôn.
§ Tan trong lipid neân taäp trung trong teá baøo>
huyeát töông.
§ Loaïi tröø qua thaän, maät (khoâng giaûm lieàu khi suy
thaän)
§ Caûm öùng CYP gan yeáu hôn rifampin neân coù theå
duøng chung caùc thuoác öùc cheá protease (HIV- PI)
§ Taùc duïng phuï: Phaùt ban (4%), tieâu hoaù (3%), N
(2%). Daáu hieäu ngöng thuoác: ñau vaø nhìn môø.
140
 THUOÁC TRÒ LAO HAØNG THÖÙ 2

RIFAPENTIN
§ t½ daøi hôn rifampicin vaø rifabutinž 1 laàn/tuaàn
§ Caûm öùng CYP: rifampicin > rifapentin >
rifabutin
§ Trò lao ngöôøi nhieãm HIV khaùng ña thuoác.

141
 THUOÁC TRÒ LAO HAØNG THÖÙ 2

CAPREOMYCIN
Khaùng sinh peptid (streptomycin capreolus)
§ Ñeà khaùng cheùo vôùi viomycin, kanamycin.
§ Ñoäc tính gioáng streptomycin (tai, thaän)

142
 THUOÁC TRÒ LAO HAØNG THÖÙ 2
CYCLOSERIN
§ ÖÙc cheá D. alanin racemase žöùc cheá toång hôïp
thaønh teá baøo.
§ Kieàm khuaån hay dieät khuaån tuyø noàng ñoä nôi
nhieãm truøng.
§ Khoâng ñeà khaùng cheùo vôùi thuoác khaùng lao khaùc.
§ [Thuoác dòch naõo tuy ] = [thuoác/ huyeát töông]
§ Ñoäc tính treân TKTÖ: Nhöùc ñaàu, choùng maët, laãn,
kích thích , töï töû.
§ CCÑ: Tieàn söû ñoäng kinh. Thaän troïng: Tieàn söû
traàm caûm. 143
 THUOÁC TRÒ LAO
QUINOLON
§ Choáng MAC ôû noàng ñoä ≤100µg/ml:
moxifloxacin > levofloxacin > ciprofloxacin
§ Cheá ñoä 4 thuoác ñeå caûi thieän trieäu chöùng do
MAC cho ngöôøi nhieãm HIV: Ofloxacin,
clarithromycin, rifabutin, amikacin.
§ Lao khaùng ña thuoác: Ofloxacin 300 - 800 mg/
ngaøy + thuoác khaùng lao loaïi 2.

144
 THUOÁC TRÒ LAO

ETHIONAMID

§ Coâng thöùc gioáng isoniazid, nhöng khoâng ñeà

khaùng cheùo giöõa 2 thuoác.

§ Ñoäc tính: Kích thích daï daøy vaø ñoäc tính treân
TKTÖ ôû lieàu ñieàu trò.

145
 THUOÁC TRÒ NHIEÃM M. AVIUM
COMPLEX (MAC)
§ Beänh nhaân bò nhieãm MAC laø ngöôøi nhieãm HIV tieán

trieånžgan, laùch, tuyû xöông, haïch baïch huyeát.

§ Thuoác trò lao loaïi 1 ít hieäu quaû vôùi MAC

§ Azithromycin, clarithromycin, amikakin, ciprofloxacin,

ethambutol, rifabutin
146
 THUOÁC TRÒ MAC
MACROLID
§ Clarithromycin:
• Khaùng MAC cao hôn azithromycin 4 laàn (invitro)
• AÛnh höôûng chuyeån hoaù nhieàu thuoác qua heä CYP450
§ Azithromycin: Taäp trung vaøo teá baøo 100 laàn so vôùi huyeát
töông.
• Ít aûnh höôûng chuyeån hoaù thoâng qua CYP 3A4
• Phoái hôïp clarithomycin (hoaëc azithromycin) +
Ethambutol (± rifabutin)
• Ñôn trò: clarithromycin hoaëc azithromycin
147
 THUOÁC TRÒ LAO
Acid P.aminosalycylic (PAS)
§ Coâng thöùc gioáng PABA ž cô cheá khaùng khuaån
gioáng sulfonamid (caïnh tranh vôùi PABA ñeå
toång hôïp a.folic)
§ Ít duøng vì ít dung naïp vaø khaùng thuoác
§ Taùc duïng phuï: Chaùn aên, buoàn noân, tieâu chaûy,
ñau thöôïng vò

148
 NGUYEÂN TAÉC ÑIEÀU TRÒ BEÄNH LAO
1. Luoân luoân duøng ít nhaát 2 thuoác.
2. Duøng ñuùng lieàu ñeå ñaït noàng ñoä huyeát toái ña vaø traùnh
ñoäc tính
3. Duøng thuoác ñeàu ñaën vaø cuøng moät thôøi ñieåm trong ngaøy
luùc buïng ñoùi
4. Duøng thuoác ñuû lieàu vaø theo 2 giai ñoaïn
§ Giai ñoaïn taán coâng (2 thaùng) : 2- 4 thuoác
§ Giai ñoaïn duy trì (6 thaùng): 2-3 laàn thuoác
§ Duøng haèng ngaøy hay caùch quaõng 2-3 laàn/tuaàn
§ Dieät VK noäi baøo sinh saûn chaäm vaø VK ngoaïi baøo
coøn soùt laïi
5. Ñieàu trò coù kieåm soaùt: DOT (directly observed therapy)
uoáng thuoác döôùi söï giaùm saùt cuûa nhaân vieân y teá.
149
 PHAÙC ÑOÀ ÑIEÀU TRÒ LAO

Sơ đồ Ñieàu trò lao phoåi Theo Sanford Guide AntBricrobial Therapy 2015-P135

150
151
 THUOÁC TRÒ HIV/ AIDS
Chu kỳ phaùt trieån HIV-1 vaø vò trí taùc ñoäng cuûa thuoác HIV/ AIDS

152
 MUÏC TIEÂU ÑIEÀU TRÒ HIV/AIDS

§ ÖÙc cheá vaø duy trì viral load ôû möùc thaáp nhaát
(<50ml huyeát töông)

§ Baûo veä chöùc naêng heä mieãn dòch (CD4)

§ Caûi thieän chaát löôïng soáng beänh nhaân

§ Giaûm tæ leä maéc beänh vaø tæ leä töû vong

153
 THUOÁC TRÒ HIV/ AIDS
Phaân loaïi thuoác trò nhieãm HIV/AIDS

Nhoùm RTI Nhoùm PI Nhoùm FI

+ Nucleosid RTI : Zidovudin, Saquinavir, Enfurvitid (T-20)

didanosin, zalcitabin, stavudin, indinavir, ÖÙc cheá
lamivudin,abacarvir, nelfinavir, integrase :
Nucleotid RTI(NtRTI) : Tenofovir ritonavir, graltegravir
+Non–Nucleosid RTI (NNRTI) : amprenavir,
Delavirdin, nevirabin, efavirenz lopinavir,
fosamprenavir, ÖÙc cheá CCRI :
atazanavir maraviroc

154
 THUOÁC TRÒ HIV/ AIDS
Phaân loaïi thuoác trò nhieãm HIV/AIDS
Nucleosid RTI
Zidovudin Retrovir AZT/ZDV
Didanosin Videx ddI
Stavudin Zerit d4T
Lamivudin Epivir 3TC
Zalcitabin Hivid ddC
Abacarvir Ziagen ABC
Emtricitabin Emtriva FTC
Nucleotid RTI
Tenofovir Viread TDF
155
 THUOÁC TRÒ HIV/ AIDS
Phaân loaïi thuoác trò nhieãm HIV/AIDS
NNRTI(non-cleosid RTI)
Nevirabin Viramune NVP
Delavirdin Rescriptor DLV
Efavirenz Sustiva EFV
PI (Protease Inhibitor)
Saquinavir Invirase SAQ
Indinavir Crixivan IND
Atazanavir Reyataz ATV
Ritonavir Norvir RTV
Nelfinavir Viracept NFV
Amprenavir Agenevase APV 156
 THUOÁC TRÒ HIV/ AIDS
Phaân loaïi thuoác trò nhieãm HIV/AIDS

FI (Fusion Inhibitor)
Enfurvitid Fuzeon T-20
Caùc ARV phoái hôïp
Lopinavir/Ritonavir Kaletra LOP/RIT
Lamzidivir Combivir ZDV/3TC
Lamzitrio ZDV/3TC/NVP
Nevitrio D4T/3TC/NVP
Trizvir ZDV/3TC/ABC
157
 THUOÁC TRÒ HIV/ AIDS
Cô cheá taùc ñoäng
§ NRTI: ÖÙc cheá RT baèng caùch gaén a.nucleic giaû vaøo
daây ADN cuûa virus môùi taïo thaønh→daây ADN
khoâng theå keùo daøi

§ NNRTI gaén tröïc tieáp vaøo vò trí taùc ñoäng cuûa RT

§ PI: ÖÙc cheá tröôûng thaønh cuûa virus

158
 THUOÁC TRÒ HIV/ AIDS
Cơ chế taùc ñoäng cuûa NRTI vaø NtRTI

159
THUOÁC TRÒ HIV/ AIDS
Cơ chế taùc ñoäng cuûa NNRTI

160
THUOÁC TRÒ HIV/ AIDS
Cơ chế taùc ñoäng cuûa HIV-PI

161
 THUOÁC TRÒ NHIEÃM HIV/ AIDS
NRTI vaø NtRTI : Vai troø trong ñieàu trò

§ Hoaït tính choáng HIV vöøa phaûi

§ Dung naïp toát
§ ÖÙc cheá caùc chuûng khaùng caùc ARV maïnh khaùc
§ Haàu nhö taát caû beänh nhaân ñeàu baét ñaàu ñieàu trò
vôùi 1 thuoác trong nhoùm naøy.

162
 THUOÁC TRÒ NHIEÃM HIV/ AIDS
NNRTI : Vai troø trong ñieàu trò

§ Choáng HIV maïnh

§ Haøng raøo di truyeàn veà ñeà khaùng thaáp neân caàn

phoái hôïp vôùi nhoùm khaùc

163
 THUOÁC TRÒ NHIEÃM HIV/ AIDS
Döôïc ñoäng hoïc
§ NRTI vaø NtRTI : loaïi tröø qua thaän (tröø
Zidovudin vaø abacarvir qua gan)
§ NNRTI : Loaïi tröø qua gan.
§ HIV-PI : Loaïi tröø qua gan, DÑ thay ñoåi giöõa
caù theå
§ Ña soá duøng 1-2 laàn/ngaøy tröø efavirenz vaø
nevirapin 1 laàn/ngaøy.

164
 THUOÁC TRÒ NHIEÃM HIV
NRTI : Taùc duïng phuï
§ Đoäc tính laø do öùc cheá DNA-polymerase ti theå
thöôøng do stavudin, zidovudin vaø didanosin, ít gaëp
vôùi emtricitabin, lamivudin vaø tenofovir
• Nhieãm acid lactic vaø gan nhieãm môõ
• Beänh thaàn kinh ngoaïi bieân
• Vieâm tuïy suy tuûy, thieáu maùu (AZT)
§ Phaûn öùng quaù maãn (Abacarvir)
165
 THUOÁC TRÒ NHIEÃM HIV
NNRTI: Taùc duïng phuï

§ Roái loaïn daï daøy – ruoät

§ Phaùt ban naëng (Taát caû, naëng nhaát nevirabin)
§ Toån thöông gan (naëng nhaát nevirabin)
§ Ñoäc TKTÖ : Efavirenz
§ Dò taät baøo thai : Efavirenz

166
 THUOÁC TRÒ NHIEÃM HIV
HIV- PI : Vai troø trong ñieàu trò
§ Khaùng HIV maïnh (ôû moïi giai ñoaïn phaùt trieån virus)
§ Haøng raøo di truyeàn veà ñeà khaùng roäng.
§ Thöôøng duøng cho beänh nhaân ñaõ duøng ARV
§ Caân nhaéc giöõa lôïi ích vaø ñoäc tính.
§ Ít ñôn trò vì ñoäc tính, thöôøng duøng PI/Ritonavir ñeå
giaûm lieàu, giaûm ñoäc tính

167
 THUOÁC TRÒ NHIEÃM HIV
HIV- PI : Taùc duïng phuï

§ Roái loaïn daï daøy-ruoät: buoàn noân, noân, tieâu chaûy …

§ Taêng lipid huyeát, roái loaïn phaân boá môõ, taêng ñöôøng

huyeát, ñeà khaùng insulin (Taát caû tröø fosamprenavir)

§ ÖÙc cheá 3A4 maïnh, töông taùc thuoác quan troïng

168
 THUOÁC TRÒ NHIEÃM HIV
Töông taùc thuoác
§ NRTI vaø NtRTI : öùc cheá yeáu 3A4, ít gaây töông taùc
thuoác vì khoâng phaûi chaát neàn chính cuûa CYP
§ NNRTI (efavirenz, nevirapin, etravirin):caûm öùng
3A4
§ PI: ÖÙc cheá maïnh 3A4 (tröø nelfinavir/2C19)
• ÖÙc cheá 3A4, maïnh nhaát laø ritonavir, phoái hôïp
ritonavir vôùi PI khaùc ñeå giaûm lieàu vaø giaûm ñoäc
tính
169
 THUOÁC TRÒ NHIEÃM HIV
Töông taùc thuoác
§ PI vaø delavirdin (NNRTI) öùc cheá 3A4 neân khoâng ñöôïc duøng chung
chaát öùc cheá 3A4 gh noàng ñoä PI vaø delavidin : Nöôùc böôûi, khaùng
naám (Itraconazol, ketoconazol), macrolid (erythromycin,
clarithromycin)
§ Chaát caûm öùng 3A4 gi noàng ñoä PI vaø delavirdin
• Rifampicin
• Thuoác trò ñoäng kinh (Carbamazepin, phenytoin, phenobarbital)
• St.John Wort
§ Thuoác coù heä soá an toaøn heïp
• Khaùng H1 (-loratadin)
• Khaùng loaïn nhòp (flecainid, encainid, quinidin)
• Opiat taùc duïng daøi (fentanyl, meperidin)
• BZD taùc duïng daøi (midazolam, triazolam)
• Warfarin, statin, thuoác traùnh thai 170
 Toùm taét vai troø ñieàu trò cuûa caùc ARV

NRTI, NtRTI NNRTI PI

Hoaït tính khaùng HIV Vöøa Maïnh Maïnh

Dung naïp Toát (1 soá) Khaù toát Keùm

Choáng khaùng Toát Keùm Toát

thuoác
Töông taùc thuoác Ít Trung bình nhieàu

Ñöôøng loaïi tröø Thaän (- AZT, ABC) Gan Gan

171
 CHEÁ ÑOÄ ÑIEÀU TRÒ HIV/AIDs

backbone (söôøn) + BASE

2NRTI + 1NNRTI hoaëc 1 PI

172
 CHEÁ ÑOÄ ÑIEÀU TRÒ HIV/AIDs

NNRTI – based = 2 NRTI +NNRTI

Cheá ñoä löïa choïn : Tenofovir + Emtricitabin +Efavirenz

Cheá ñoä thay theá : Zidovudin + Lamivudin +Nevirabin

173
 CHEÁ ÑOÄ ÑIEÀU TRÒ HIV/AIDs

PI – based = 2 NRTI + 1 PI

Cheá ñoä löïa choïn : Tenofovir + Emtricitabin +Lopinavir

/Ritonavir
Cheá ñoä thay theá : Zidovudin + Lamivudin +Atazanavir/
Ritonavir

174
 THUOÁC TRÒ NHIEÃM HIV/AIDs
Moät soá phoái hôïp ARV neân traùnh
Zidovudin + Stavudin Ñoái khaùng döôïc lyù

Lamivudin+ Emtricitabin Cuøng ñoät bieán khaùng

thuoác

Stavudin + Didanosin Ñoäc tính treân ti theå nhö

beänh thaàn kinh ngoaïi
bieân
Didanosin + Tenofovir Thaát baïi cao, taêng khaùng
thuoác
175
 THUOÁC TRÒ HIV/ AIDS
Nguyeân taéc söû duïng
§ ARV khoâng chöõa khoûi HIV/ AIDS
§ ARV chæ laøm ngöøng söï sinh saûn cuûa HIV ñeå heä
mieãn dòch phuïc hoài.
§ Neáu ngöng ARV, HIV phaùt trieån trôû laïi.
§ HAART (highly active antiretroviral therapy): Laø
cheá ñoä ñieàu trò luoân keát hôïp ít nhaát 3 thuoác trong
phaùc ñoà.

176
 THUOÁC TRÒ HIV/ AIDS

Nguyeân taéc söû duïng

§ Öu ñieåm cuûa HAART môùi
• Cheá ñoä lieàu ñôn giaûn hôn
• Cheá phaåm phoái hôïp lieàu coá ñònh
• Caûi thieän tieàm löïc cheá ñoä ñieàu trò.
• Duøng ngaén ngaøy ’taùc duïng phuï toái thieåu
§ Neân choïn HAART laø cheá ñoä ñieàu trò khôûi ñaàu,
traùnh phoái hôïp vôùi 1 hoaëc 2 thuoác

177
 THUOÁC TRÒ HIV/ AIDS

Nguyeân taéc söû duïng

Nguyeân taéc ñoåi cheá ñoä ñieàu trò
§ Cheá ñoä ñöôïc thay neân coù taát caû thaønh phaàn ñeàu
môùi laø toát nhaát, neáu khoâng phaûi coù 2 trong 3
chaát laø môùi.
§ Quan taâm ñeán ñeà khaùng cheùo giöõa caùc ARV.
§ Khoâng bao giôø theâm 1 thuoác môùi vaøo cheá ñoä ñaõ
thaát baïi ngoaïi tröø ñaùp öùng khôûi ñaàu tuy khoâng
ñaït nhöng beänh coù khuynh höôùng giaûm
178
 THUOÁC TRÒ HIV/ AIDS

§ Traùnh caùc cheá ñoä coù cuøng ñoäc tính ddI, ddc,
d4T, taêng vieâm tuî

§ Khoâng duøng laïi cheá ñoä ñieàu trò ñaõ thaát baïi, neáu
thaát baïi do ñoäc tính thì thay baèng thuoác cuøng
nhoùm vaø coù ñeà khaùng cheùo toái thieåu

§ Neáu phaûi ngöøng 1 chaát trong cheá ñoä ñieàu trò

phaûi ngöøng caû 3, baét ñaàu laïi cuõng baét ñaàu caû 3.
179
CHAÂN THAØNH CAÙM
ÔN QUYÙ VÒ

180