Ang pananaw o point-of-view

sa ingles, ito ay
nangangahulugan ng paraan ng
pagsasaalang-alang o pagsusuri
sa isang bagay suliranin o
pangyayari. Ito ay ang
opinyon o paningin ng isang tao
tungkol sa isang bagay o paksa.
Ang teorya ay tumutukoy sa
simulain o prinsipyo ng mga
tiyak na kaisipang
kailangan sa paglikha ng
malinaw at sistematikong
paraan ng paglalarawan o
pagpapaliwanag sa isang bagay.
Mga pananaw at teoryang
literari
- Sistematikong pag-aaral ng
panitikan at ang mga paraan sa
pag-aaral ng
panitikan
Mga Pananaw at Teoryang
Literari:
• Humanismo • Imahismo •
Romantisismo •
Eksistenyalismo • Feminismo •
Naturalismo
• Realismo • Marxismo •
Pananaw Sosyolohikal •
Klasismo • Formalismo
 KABANATA 1

SAGOT:

Ang pananaw o point-of-view

sa ingles, ito ay
nangangahulugan ng paraan ng
pagsasaalang-alang o pagsusuri
sa isang bagay suliranin o
pangyayari. Ito ay ang
opinyon o paningin ng isang tao
tungkol sa isang bagay o paksa.
Ang teorya ay tumutukoy sa
simulain o prinsipyo ng mga
tiyak na kaisipang
kailangan sa paglikha ng
malinaw at sistematikong
paraan ng paglalarawan o
pagpapaliwanag sa isang bagay.
Mga pananaw at teoryang
literari
- Sistematikong pag-aaral ng
panitikan at ang mga paraan sa
pag-aaral ng
panitikan
Mga Pananaw at Teoryang
Literari:
• Humanismo • Imahismo •
Romantisismo •
Eksistenyalismo • Feminismo •
Naturalismo
• Realismo • Marxismo •
Pananaw Sosyolohikal •
Klasismo • Formalismo
Ang pananaw o point-of-view
sa ingles, ito ay
nangangahulugan ng paraan ng
pagsasaalang-alang o pagsusuri
sa isang bagay suliranin o
pangyayari. Ito ay ang
opinyon o paningin ng isang tao
tungkol sa isang bagay o paksa.
Ang teorya ay tumutukoy sa
simulain o prinsipyo ng mga
tiyak na kaisipang
kailangan sa paglikha ng
malinaw at sistematikong
paraan ng paglalarawan o
pagpapaliwanag sa isang bagay.
Mga pananaw at teoryang
literari
- Sistematikong pag-aaral ng
panitikan at ang mga paraan sa
pag-aaral ng
panitikan
Mga Pananaw at Teoryang
Literari:
• Humanismo • Imahismo •
Romantisismo •
Eksistenyalismo • Feminismo •
Naturalismo
• Realismo • Marxismo •
Pananaw Sosyolohikal •
Klasismo • Formalismo
Ang pananaw o point-of-view
sa ingles, ito ay
nangangahulugan ng paraan ng
pagsasaalang-alang o pagsusuri
sa isang bagay suliranin o
pangyayari. Ito ay ang
opinyon o paningin ng isang tao
tungkol sa isang bagay o paksa.
Ang teorya ay tumutukoy sa
simulain o prinsipyo ng mga
tiyak na kaisipang
kailangan sa paglikha ng
malinaw at sistematikong
paraan ng paglalarawan o
pagpapaliwanag sa isang bagay.
Mga pananaw at teoryang
literari
- Sistematikong pag-aaral ng
panitikan at ang mga paraan sa
pag-aaral ng
panitikan
Mga Pananaw at Teoryang
Literari:
• Humanismo • Imahismo •
Romantisismo •
Eksistenyalismo • Feminismo •
Naturalismo
• Realismo • Marxismo •
Pananaw Sosyolohikal •
Klasismo • Formalismo
Ang pananaw o point-of-view
sa ingles, ito ay
nangangahulugan ng paraan ng
pagsasaalang-alang o pagsusuri
sa isang bagay suliranin o
pangyayari. Ito ay ang
opinyon o paningin ng isang tao
tungkol sa isang bagay o paksa.
Ang teorya ay tumutukoy sa
simulain o prinsipyo ng mga
tiyak na kaisipang
kailangan sa paglikha ng
malinaw at sistematikong
paraan ng paglalarawan o
pagpapaliwanag sa isang bagay.
Mga pananaw at teoryang
literari
- Sistematikong pag-aaral ng
panitikan at ang mga paraan sa
pag-aaral ng
panitikan
Mga Pananaw at Teoryang
Literari:
• Humanismo • Imahismo •
Romantisismo •
Eksistenyalismo • Feminismo •
Naturalismo
• Realismo • Marxismo •
Pananaw Sosyolohikal •
Klasismo • Formalismo
Ang pananaw o point-of-view
sa ingles, ito ay
nangangahulugan ng paraan ng
pagsasaalang-alang o pagsusuri
sa isang bagay suliranin o
pangyayari. Ito ay ang
opinyon o paningin ng isang tao
tungkol sa isang bagay o paksa.
Ang teorya ay tumutukoy sa
simulain o prinsipyo ng mga
tiyak na kaisipang
kailangan sa paglikha ng
malinaw at sistematikong
paraan ng paglalarawan o
pagpapaliwanag sa isang bagay.
Mga pananaw at teoryang
literari
- Sistematikong pag-aaral ng
panitikan at ang mga paraan sa
pag-aaral ng
panitikan
Mga Pananaw at Teoryang
Literari:
• Humanismo • Imahismo •
Romantisismo •
Eksistenyalismo • Feminismo •
Naturalismo
• Realismo • Marxismo •
Pananaw Sosyolohikal •
Klasismo • Formalismo
Ang pananaw o point-of-view
sa ingles, ito ay
nangangahulugan ng paraan ng
pagsasaalang-alang o pagsusuri
sa isang bagay suliranin o
pangyayari. Ito ay ang
opinyon o paningin ng isang tao
tungkol sa isang bagay o paksa.
Ang teorya ay tumutukoy sa
simulain o prinsipyo ng mga
tiyak na kaisipang
kailangan sa paglikha ng
malinaw at sistematikong
paraan ng paglalarawan o
pagpapaliwanag sa isang bagay.
Mga pananaw at teoryang
literari
- Sistematikong pag-aaral ng
panitikan at ang mga paraan sa
pag-aaral ng
panitikan
Mga Pananaw at Teoryang
Literari:
• Humanismo • Imahismo •
Romantisismo •
Eksistenyalismo • Feminismo •
Naturalismo
• Realismo • Marxismo •
Pananaw Sosyolohikal •
Klasismo • Formalismo
Ang pananaw o point-of-view
sa ingles, ito ay
nangangahulugan ng paraan ng
pagsasaalang-alang o pagsusuri
sa isang bagay suliranin o
pangyayari. Ito ay ang
opinyon o paningin ng isang tao
tungkol sa isang bagay o paksa.
Ang teorya ay tumutukoy sa
simulain o prinsipyo ng mga
tiyak na kaisipang
kailangan sa paglikha ng
malinaw at sistematikong
paraan ng paglalarawan o
pagpapaliwanag sa isang bagay.
Mga pananaw at teoryang
literari
- Sistematikong pag-aaral ng
panitikan at ang mga paraan sa
pag-aaral ng
panitikan
Mga Pananaw at Teoryang
Literari:
• Humanismo • Imahismo •
Romantisismo •
Eksistenyalismo • Feminismo •
Naturalismo
• Realismo • Marxismo •
Pananaw Sosyolohikal •
Klasismo • Formalismo
1. Ang pananaw o point-of-view sa ingles, ito ay nangangahulugan ng paraan ng
pagsasaalang-alang o pagsusuri sa isang bagay suliranin o pangyayari. Ito ay ang opinyon o
paningin ng isang tao tungkol sa isang bagay o paksa.

Ang teorya ay tumutukoy sa simulain o prinsipyo ng mga tiyak na kaisipang kailangan sa

paglikha ng malinaw at sistematikong paraan ng paglalarawan o pagpapaliwanag sa isang
bagay.

Mga pananaw at teoryang literari

- Sistematikong pag-aaral ng panitikan at ang mga paraan sa pag-aaral ng panitikan

Mga Pananaw at Teoryang Literari:

• Humanismo
• Imahismo
• Romantisismo
• Eksistenyalismo
• Feminismo
• Naturalismo
• Realismo
• Marxismo
• Pananaw Sosyolohikal
• Klasismo
• Formalismo
2. - Mapaghuhusay ang pagtalakay at mapalalalim ang pagsusuri ng mga akdang literari.
- Makakatulong ang mga pananaw at teoryang literari upang maipahayagang ating
saloobin at damdamin, maibahagi ang mga komposisyon mula sa ating malawak na
imahinasyon at maaaring naranasan na mapulot sa iba’t ibang sitwasyon.
- Sa pamamagitan ng matalinong pagpili ng angkop na pananaw o teorya, ang pagtalakay
at pagsusuri sa isang akda ay nagkakaroon ng batayang direksyon. Nalilimitahan nito ang
saklaw ng talakayan at panunuri at dahil may limitasyon nagkakaroon ng lalim.

3. Ano-ano ang mga popular

at gamit ng pananaw at
teoryang literari sa
pag-aaral/pagsusuri ng mga
akda? Ipaliwanag ang bawat
isa.
Sa tingin ko ang popular na
teorya na ginagamit sa pag-
aaral ng akda ay ang
Realismo at Humanismo,
dahil mas nalalapit ito sa
realidad o tunay na buhay at
pinapakita ang kalakasan ng
isang tao. Sa pamamagitan
ng paggamit o pagbase sa
mga teoryang pampanitikan
na ito mas nahihimay at
nalalaman natin ang nais
iparating
ng akda o ng manunulat sa
mambabasa. Mas nalalaman
natin kung ano ang mga
bagay na kailangan natin
pagtuunan ng pansin sa
isang akda at dahil alam
natin kung
anong teoryang literari
mayroon ang isang akda
 nagkakaroon na tayo agad
ng ideya
kung anong klase o anong
maaasahan natin sa ating
babasahin.
3. Ang popular na teorya na ginagamit sa pag-aaral ng akda ay ang Realismo at Humanismo,
dahil mas nalalapit ito sa realidad o tunay na buhay at pinapakita ang kalakasan ng isang
tao. Sa pamamagitan ng paggamit o paghalintulad sa mga teoryang pampanitikan na ito
mas nahihimay at nalalaman natin ang nais iparating ng akda o ng manunulat sa
mambabasa. Mas nalalaman natin kung ano ang mga bagay na kailangan natin pagtuunan
ng pansin sa isang akda at dahil alam natin kung anong teoryang literari mayroon ang isang
akda nagkakaroon na tayo agad ng ideyakung anong klase o anong maaasahan natin sa
ating babasahin.

SAGOT:

1. TEORYANG QUEER - Ang layunin ng panitikan ay iangat at pagpantayin sa paningin ng lipunan

sa mga homosexual. Kung ang mga babae ay may feminismo ang mga homosexual naman ay
queer.

Mga halimabawang akda: “The ColorPurple” ni Alice Walker,

“Riverrun” ni Danton Remoto

TEORYANG MORALISTIKO - Ang layunin ng nito ay ilahad ang iba't ibang pamantayang
sumusukat sa moralidad ng isang tao - ang pamantayan ng tama at mali. Inilalahad din nito ang
mga pilosopiya o proposisyong nagsasaad sa pagkatama o kamalian ng isang kilos o ugali ayon
sa pamantayang itinakda ng lipunan. Sa madaling salita, ang moralidad ay napagkakasunduan
ayon na rin sa kaantasan nito.

Mga halimbwang akda: “Ibig kong makita” ni Benigno Ramos,

“Ugly Duckling” ni Hans Christian Andersen

TEORYANG SURREALISM- Layunin ng teoryang ito na ipadama sa pamamagitan ng pasalita o

pasulat na may isang adhika na nakapaloob sa isang akda. Ipinapadama ng teorya na mas
mahalaga ang pangarap kaysa sa mga guni-guni na pumupukaw sa isang akda.

Mga halimbawang akda: “The Metamorphosis” ni Franz Kafka,

“A Wrinkle in Time” ni Madeleine L’Engle,

 “The Wonder That Was Ours” ni Alice Hatcher

2.

Katangian/ Personalidad Mga Akda

Paniniwala
Dayuhan Pilipino

Pananaw/ Kinilala ng teoryang ito ang -Ezra Pound -Myrna Prado “Panambitan”
Teorya 1 kabuluhang pangkaisipan at -Amy Loswel -Liwayway Arceo ”Canal de la Reina”
pandamdamin ng mga -Bob Ong “ABNKKBSNPLAko
imaheng nakapaloob sa (abanakakabasa napala
akda. Sa halip na ako”
gumagamit ng gasgas o
lumang imahen, bago ang
kanyang ginagamit. Luma
ang karanasan ngunit
nagiging bago ito at kaaya-
ayang basahin ang tula sa
imahen.
Pananaw/ Nagpapamalas ng: pag-ibig -William -Agapito M. “Ang bubungang
Teorya 2 sa kalikasan pagmamahal sa Wordsworth Joaquin latani”
kalayaan at sa lupang -Samuel -Jose Dela Cruz o “Ibong Adarna”
sinilangan paniniwala sa Taylor Huseng Sisiw ” Ang Ulap”
taglay nakabutihan ng tao Coleridge -Ildefonso Santos ” The Rime of the
paghahangad ng Ancient Mariner”
espiritwalidad at hindi mga
bagay na material
pagpapahalaga sa dignidad
kahandaang magmahal sa
babae/lalaking nag-aangkin
ng kapuri-puri at
magagandang katangian,
inspirasyon at kagandahan.
Pananaw/ Isang dekmokratiko o etikal - William - Alejando G. “AKo ang daigdig”
Teorya 3 na katayuan, na Shakesphere Abadilla ” Untouchable”
nagpapatibay sa pananaw -Mulk Raj -Isabelo S. ” Their Eyes Were
na ang taong ay may Anand Sobrevega Watching God”
karapatan at responsibilidad -Zora Neale ” Si Pinkaw”
na bigyang kahulugan ang Hurston
kanyang sariling buhay

nagpapamalas
ng: pag-ibig sa
kalikasan
pagmamahal sa
kalayaan at sa
lupang sinilangan
paniniwala sa
taglay na
kabutihan ng tao
paghahangad ng
espiritwalidad at
hindi mga bagay
na materyal
pagpapahalaga
sa dignidad
kahandaang
magmahal sa
babae/lalaking
nag-aangkin ng
kapuri-puri at
magagandang
katangian,
inspirasyon at
kagandahan.
nagpapamalas
ng: pag-ibig sa
kalikasan
pagmamahal sa
kalayaan at sa
lupang sinilangan
paniniwala sa
taglay na
kabutihan ng tao
paghahangad ng
espiritwalidad at
hindi mga bagay
na materyal
pagpapahalaga
sa dignidad
kahandaang
magmahal sa
babae/lalaking
 KABANATA II

nag-aangkin ng
kapuri-puri at
magagandang
katangian,
inspirasyon at
kagandahan.

“TABO” ni Nene Bondoc Ocampo

 SAGOT:
Ang tabo
1. Ang paksang tinalakay ng sanaysay ay tungkol ay may
sa Tabo. Tabo na ginagamit sa hapag-kainan
mahalagang papel sa sa pagkakaroon ng payak
bilang panghugas ng kamay bago kumain. Ito rin ay sumisimbolo
pangangalaga
na pamumuhay ng mga tao sa panahon noon. ng ay inilahad sa paraang tuwiran.
Ang sanaysay
kalusugan, lalo na sa Ang paggamit ng tabo
Ginagamit upang aspetong pangpersonal
2. Layunin ng may-akda na magpaliwanag ng kanyang karanasan tungkolay sabahagi ng kultura
mga kaugalian at ng
sukatin ang tamang na kalinisan.
kasanayang kanyang
dami natutunan
ng tubig na mula sa kanyang kinagisnan. Binibigyangilang mga
halaga dinbansa at
ng may-
akda ang pagkakaroon rehiyon.
kailangan.ng buo at matibay na pamilya sa paraang salo-salo sa hapag.

3. Oo. Malinaw na nailahad ng may-akda ang mahahalagang ideya ng teksto sa paraang

nasagot nito ang mahahalagang katanungan na sino, kailan, bakit, saan at paano nangyari
ang mga inilahad na pangyayari sa akda.
Ginagamit upang Mayroong iba’t -ibang
pandidilig
4. Oo. TABO disenyo,
sa mga ng pagbibigay-diin sa paglalahad ng kung ano ang nakikita
Sa pamamagitan at
sukat
kulay at
halaman o gulay sa
nararasanan ng may-akda kaysa sa pagbibigay-diin sa kanyang mga kuro-kuro o opinyon
hardin.
hinggil sa paksa.

5. Malaki ang naging gampanin ng tabo sa pagpapaliwanag ng sanaysay dahil ang tabo ay
nagsisilbing representasyon ng payak na pamumuhay ng pamilya sa panahon noon at kung
Ginagamit
paano nagkakaroon ng matibay na pundasyon ang relasyon ng bawat miyembro upang
ng pamilya.
Ang paggamit ng tabo hugasan ang katawan
ay isang
6. Sa panahon halimbawa
ngayon ng na lamang ang gumagawa o nakararanas
ay bibihira ng ng
taoganitong
o kagamitan sa
Pang araw-araw na
praktikal na solusyon
kondisyon. Dahil ang karamihan ay gumagamit banyo.
ginagamitna
ngng kubyertos
isang tao at hindi na hilig ang
sa kahirapan sa ilang
magkamay.
lugar.
7. Noon ang istilo ng pamumuhay ay payak, makikita talaga noon kung paano natutong
makuntento sa pamumuhay ang mga tao noon. Ngayon maski maliit na bagay o malaki man
yan ang tao ngayon ay hindi marunong makuntento sa kung anong mayroon sila.

AngSAGOT:
sanaysay na "TABO" ni Nena Bondoc Ocampo ay isang masalimuot na paglalarawan ng karanasang
pang-araw-araw ng isang pamilyang Pilipino, lalo na sa aspeto ng pagkain at pagkakaroon ng kagamitan
sa bahay. Sa pamamagitan ng mga kwento at pagbabahagi ng mga patakaran at karanasan ng pamilya,
ipinakikita ng awtor ang kahalagahan ng kahandaan, pagtutulungan, at pagmamalasakit sa isa't isa sa
gitna ng kahirapan at limitadong mga mapagkukunan.

Sa sanaysay, binibigyang-diin ang papel ng tabo bilang isang mahalagang kagamitan sa pang-araw-araw
na buhay ng pamilya. Ipinakikita ng awtor ang iba't ibang paraan ng paggamit ng tabo, mula sa pangligo
hanggang sa paghahanda at pagkain ng pagkain. Binibigyan din ng kahalagahan ang kultura ng
pagtutulungan at pagbabahagi, kung saan ang mga miyembro ng pamilya ay nagtutulungan at
nagtitiwala sa isa't isa sa gitna ng kanilang mga limitasyon at kahirapan.

Sa kabuuan, ang sanaysay na "TABO" ay isang nakakatuwang at nakakainspire na paglalarawan ng mga

karanasan at aral ng isang simpleng pamilyang Pilipino sa kanilang pang-araw-araw na buhay. Ipinakikita
nito ang kahalagahan ng pagtutulungan, pagmamalasakit, at pagiging handa sa mga hamon ng buhay sa
gitna ng mga limitasyon at kahirapan.
 “Iskwater” ni Luis G. Asuncion

SAGOT:
1. Ang sentral na paksa ng sanaysay ay ang Iskwater lugar kung saan naninirahan ang
taong walang permanenteng Ito ay isang salitang
Ang mga bahay o tirahan o walang sariling tirahan dahil sa kahirapan.
Madalas na mga
Filipino na tumutukoy nakatira dito ay
istraktura ay karaniwang
2. Wala. Walang paksang ‘di tuwiran ang satalakay
na mga taong
sa teksto. nakararanas ng
gawa sa mga improvised
naninirahan sa kahirapan at
na materyales tulad ng
3. Layunin ng may-akda na ipaliwanag
karton, kahoy, o metal ang realidad
maralitang na nangyayari
lugar o sa lipunan. Gaya na ng
kawalan
lamang ng "Bakit ang mayayaman ay informal
maaaringsettlement.
manirahan sa lupa ng mahihirap pero sa
oportunidad
sheet.
ang mahihirap ay hindi kailanman maaaring manirahan sa lupa ng mayayaman?" na sa
trabaho at
totoong buhay ay nangyayari naman talaga sa kasalukuyan. edukasyon.

4. Ang ideyang aking sinang-ayunan sa akda ay ang "Bakit ang mayayaman ay maaaring
manirahan sa lupa ng mahihirap pero ang mahihirap ay hindi kailanman maaaring
manirahan sa lupa ng mayayaman?" kung mapapansin ng karamihan, ang mga
Iskwater
mayayaman ay kayang angkinin ang mga bagay na nais nila kabaliktaran nito ang walang
kakayanan ang mahihirap na gawin ito kung susuriin mas napagbibintangan pa silang
kriminal o kaya'y "trespassing". Hindi ko sinang-ayunan ang payahag sa akda na
"ipinanganak akong mahirap mamamatay na rin ba akong mahirap?" kailanman hindi
naging kasalanan ang ipanganak nang mahirap pero ang hahayaan mo na lamang ika'y
mamatay ng mahirap pa rin nang wala ka man lang ginawang aksyon upang makaangat
sa sitwasyon mo, iyon na siguro ang maituturing na kasalanan.
Madalas na may Ang mga tao ay
limitadong access sa nabubuhay
5. Sa pamamagitan ng obserbasyon at karanasan sa mga nangyayari sa lipunan naiuugnay sa isang
mga serbisyong
ko ang aking sarili. Narasanan rinAng
ng aming pamilya
iskwater ang pagiging salatkomunidad
ay madalas sa kahit ano na
pangkalusugan,
ngunit hindi ito naging hadlang upangna magpursigi
nakakaranas aking mga kadalasang
angng magulang sa may mga
edukasyon, at
pagtratrabaho hanggang sa marating nila ang
kawalan aming kinalalagyan
ng kaayusan at malalaking
ngayon. pamilya at
Walang
imprastruktura tulad ng
mahirap sa taong may pangarap.seguridad, na nagdudulot maiging samahan sa
kalsada at sistema ng ng mga problema tulad ng kapitbahay.
tubig.
6. Mahalaga ito dahil nakatutulong ito sakrimen
paglilinaw kung ano nga ang ibig sabihin ng
at sunog.
salitang iskwater. Oo. Nabago ang pananaw ko sa ibig sabihin ng iskwater dahil gaya ng
may-akda akala ko mga mahihirap lamang ang tumitira sa iskwater doon ako nagkamali
kahit sino pala maaring manirahan doon.

7. Ang akda ay isinulat base sa kung anong totoong nangyayari sa lipunan kaya ito ay
Sa nagbibigay
sanaysay ningLuis
impormasyon sa mga tao tungkol sa ano ang tunay at madalas mangyari
G. Asuncion na "Iskwater," ipinakikita ang buhay at kalagayan ng mga
sa lipunan kaya sa pamamagitan nito maiuugnay ang teksto base sa realidad ng lipunan
naninirahan sa iskwater. Binibigyang-diin ang mga hamon at kahirapan na kanilang
sa kasalukuyan.
kinakaharap araw-araw. Ang pagtutulungan at determinasyon ng komunidad ay ipinakita
rin bilang pangunahing salik sa kanilang pagtitiis at pag-asa.

Sa sanaysay, ipinakikita ni Asuncion ang kahalagahan ng pagkakaisa at pagtutulungan sa

loob ng komunidad ng iskwater. Ipinapakita rin ang determinasyon ng mga residente na
harapin ang mga hamon ng buhay.
 “Dalawang Suliranin” ni Elpidio E. Floresca

SAGOT:
1. Nangyari ang kwento sa Manzanita Homes, Dr. A. Santos Avenue, Parañaque. Isang
depressed na lugar na ginawang low-cost housing ng gobyerno. Ang pagtira rito ay
katumbas ng isang "rights" kung tawagin na kapag ito'y buong nabayaran ito ay
magsisilbing titulo na nagsasabing kanila na mismo yung bahay.

2. Tonyo - isang ama na gagawin ang lahat maibigay lamang ang kailangan ng kanyang
pamilya.

Sonya - isang ina na maaalalahanin sa lahat ng bagay.

Donny - anak nina Tonyo at Sonya na may sakit

Mr. Renan - isang negosyante na may mabuting puso na tumulong sa mag-anak.

3. Si Tonyo. Siya ay isang ama na kayang gawin lahat para sa kayang pamilya. Isa siyang
responsible sa bawat gawain at iniisip niya. Noong siya nakapulot ng sobre na may lamang
pera, oo nagdalawang isip siyang ibalik iyon pero sa huli nagdesisyon itong ibalik sa
mismong may-ari. Sa pagsubok na ibinigay sakanya ay nagawa niya itong lampasan nang
naayon sa pagkamakatao niya.

4. Unang sulinarin: Pangangailangan sa perang pampagamot ni Donny. Ipinakita ito sa

pangalawang taludtod ng kwento.
 Ikalawang suliranin: Kung ibabalik ba ni Tonyo ang napulot niyang pera o hindi. Ipinakita
ito sa kalagitnaan ng kwento kung saan nagdedesisyon ang mag-asawa kung ibabalik ba o
hindi ang pera.
Sa kwento ni Elpidio E. Floresca na "Dalawang Suliranin," nagtatalakayan ang mga
karakter tungkol sa mga suliranin sa lipunan tulad ng kahirapan at korapsyon. Sa
alternatibong wakas, maaaring ipakita ang pagkakamit ng solusyon sa mga problemang
ito sa pamamagitan ng pagkakaisa at pagtutulungan ng mga tao. Gusto ko itong
wakasan sa paraang ito upang magbigay ng inspirasyon at pag-asa sa mga mambabasa,
at upang ipakita na mayroong pag-asa sa kabila ng mga hamon sa lipunan

5. Oo. Sa unang suliranin dahil sa kabutihan ni Mr. Renan ay naipagamot si Donny. Sa

pangalawang suliranin, nagdesisyon si Tonyo na ibalik na lamang ang napulot niyang pera.

6. Ang naging kasukdulan ng kuwento ay ang pagbabalik ng perang napulot ni Tonyo at

kung anong paraan ang ginamit ni Mr. Renan para ibalik ang kabaitan ibinigay ni Tonyo sa
kanya.

7. Ang katangian ni Sonya. Dahil noong una pa lamang na nalaman nitong may napulot si
Tonyo na envelope ng pera ay hindi ito nagdalawang isip na ibalik ang pera. Nais kong
baguhin ang ganitong pag-iisip dahil wala itong maidudulot na maganda sa pagitan ng
pamilya at ng may-ari ng nawawalang pera. Ang pagbabagong naiisip ko ay ang malinaw
na pag-iisip kung ano ang tama at mali at huwag maging padalos dalos sa mga bagay-
bagay dahil lahat ng desisyon ay may kapalit.
8.

9. Wala akong babaguhin dahil una sa lahat ang akda ay ginawa base sa totoong karanasan
ng ma-akda. Kung may babaguhin sa kahit anong parte ng kuwento hindi na ito magiging
akma.

10. Totoong-totoo. Dahil karamihan sa mga tao ngayon ay oportunista o mapagsamantala

dumagdag pa rito ang kahirapan ng buhay.

SAGOT:
“Bata, Bata, Ano ang Pangarap mo?” ni Ben Beltran, SVD
SAGOT:

1. Ang persona sa tula ay ang manunulat mismo ngunit ang istilo nito sa paglalahad ay di-
tuwiran.

2. Ang batang binanggit sa akda ay isang batang laki sa lansangan. Hindi maayos ang
pananamit, nakikipagsapalaran sa gitna ng kalye upang may makain.

3. "Bata, bata, ano ang pangarap mo?

Paglaki mo kaya ika'y maging ano?

Naglipana sa kalye, mga musmos na tulad mo

May gatas pa sa labi, nasadlak na sa impiyerno

- Sa puntong ito higit na mas nailawaran ang kalagayan ng bata bilang isang batang kalye.
Isang musmos, may gatas pa sa labi, nakararanas na ng ganitong sitwasyon sa lipunan.

4. Nakakalungkot para sa damdamin dahil kung iisipin dapat ang mga ganitong bata ay
inaalagaan, minamahal ng mga magulang, binibigay ang mga pangunahing
pangangailangan at pinang-aaral ng kanilang mga magulang ngunit kabaliktaran ang
kanilang nararanasan.

5. Ang nagpatingkad sa tula ay ang pagtatanong ng "Bata, bata, ano ang pangarap mo?"
6. "Brasong payat ang unan, banig mo ay karton
Nanginginig ka sa ginaw, sa higaang kariton
Damit mo na gusgusin, hindi na nalabhan
Kahapon pa kumain ng mula sa basurahan"

- Sa paglalarawan pa lamang ng sitwasyon ng bata, mahihinuha na agad ang imahe ng

kahirapan.
 7. Sa pamamagitan ng paggawa ng plano at aksyon mula sa pamahalaan. Sa pagbibigay ng
tulong sa mga batang lansangan o yung mga tinatawag na "shelter for kids". Nang sa

ganon kahit papaano ay mabawasan ang mga ganitong pangyayari sa lipunan.

SAGOT:

“Matematika sa Ilalim ng Tulay” ni Rolando A. Barnales

SAGOT:
1. Plus - ginamit ito bilang pandagdag kapag pinag-sama si nanay at tatay.
Sa gilid ng kalsada, mga batang puno ng pangamba, Sa
Equals - ginamit ito bilang representasyon ng resulta nang pinag-sama si nanay at tatay.
mga hapong nagdaan, di sila kumakain ng tama. Bawat
pagyakap
Bumilang ng Siyam ng bintana'y
na buwan tinutuklas
- ginamit ito ng kanilang
sa pagbibilang mgasamata,
ng buwan pagbubuntis ni nanay.
Sulyap ng kaligayahan, sa kanila ay 'di naabot, 'di maabot.
Times two- ginamit ito sa doble kayod ng mag-asawa sa trabaho.

Divide - ginamit Sa lansangan,

bilang sa nahahati
kung paano tabi ng mga
ang napaglumaang gusali, Bata't
pagkain ng pamilya.
matanda, nagmamakaawa sa araw-araw na panalangin.
Minus - ginamit Ang
nangluha'y
mabawasan ngulan
parang dalawang anak ng
na walang mag-asawa
tigil na dumaramdam,
Hapdi ng sikmura't puso'y pilit inililihim, 'di maipaliwanag.
One plus One - ginamit ito bilang paglalarawan kung gaano kabilis ang pagbubuntis ng mga
nanay na nakatira sa ilalim ng tulay.
Subalit sa dilim ng gabi, liwanag ng pag-asa'y umuusbong,
2. Ang persona sa tula
Mayaymga
ang puso't
may akda mismo.
kamay na Siya ay isangsa
nag-aalay, lumaking
kanila'ybatang gusgusin. Ang
sumasagip.
kanilang pamilya ay nakatira Sa pagkakaisa't
sa ilalim pagmamahal,
ng tulay na muling tahanan. Kung susuriin
nagsisilbing kanilang
nabubuhay
ang tula, ang kalagayan ang pag-asa,
ng kanilang pamilyaSaaybawat tulong Sa
napakahirap. at dami
pag-unawa,
ng bilang nila sa pamilya
kahirapan ay natatalo, hindi natutulog.
 ang kanilang kinakain ay hindi sapat dumagdag pa doon ang kawalan ng maayos na trabaho
ng mga magulang.

3. Ang mga isyung natalakay ay sa tula ay ang kahirapan dulot nito ay ang pagkakaroon ng
malaking pamilya, kawalan ng trabaho, at kawalan ng edukasyon.
 KABANATA III

“Sanayan lang ang Pagpatay” ni Fr. Albert Alejo, S.J.

(Para sa sektor nating pumapatay ng tao)

SAGOT:
1. Ang personang nagsasalita sa tula ay walang iba kundi ang may-akda na si Fr. Albert Alejo, SJ.
Ang nais ipahiwatig sa tulang isinulat ni Fr. Albert Alejo, ay tungkol sa isyu ng pagkitil sa buhay
ng tao ng walang dahilan.

2. Ang hayop na pinaslang sa tula ay ang butiki. Ang pagpatay sa butiki ay walang pinagkaiba sa
pagpatay ng tao, taong pinatay ng walang kalaban-laban, walang-awang pinapatay na parang
hayop na kinakatay. Minsan bago patayin ay pinapahirapan muna nila tulad ng pagpatay sa
butiki kapag nahuli mo ay dudukutin muna ang mata, puputulin ang mga kamay at paa,
ipaghahampas-hampas hanggang mamatay at mawalan ng buhay.

3. Sa aking sariling opinyon, ang ibig sabihin ng huling talutud ng tula na "Habang ako'y
pumapatay, kayo namay nanonood" ay parang palabas sa teatro na siya na bida, habang
pumapatay ng tao ay may mga manonood na nasisiyahan habang siya ay pumapatay, o parang
isang senaryo lamang ito at ang kumitil ng buhay ay libangan lamang sa mga may kakayanan.

4. Iniaalay ng may-akda ang tulang ito sa mga kababayan nating biktima ng pagpatay at para na
rin mabuksan ang kamalayan ng mga tao tungkol sa kalagayan ng lipunan at ng mga
nasasakupan nito sa kung ano o paano ginagamit ng mga mayayaman ang kanilang
kapangyarihan upangpumatay.

SAGOT:

1. Ang tula na ito ay tumatalakay sa tema ng pagpatay ng tao at ang pagiging sanay o nagiging
natural na ito para sa isang tao na gumawa ng ganitong gawain. Sa pamamagitan ng mga imahe
ng pagpatay ng mga hayop tulad ng butiki at paggamit ng mga karanasan sa pagtangkilik ng
paputok sa Pasko, ipinakikita ng tula ang proseso ng pagiging desensitized sa karahasan.
 Sa unang bahagi ng tula, ipinapakita ang ideya na ang pagpatay ay nagiging sanay at natural na
lang para sa isang tao. Ang pagtulad ng pagpatay sa butiki ay nagpapakita ng pangkaraniwang
proseso ng pagpatay na nagiging parang walang halaga o big deal na lamang.
Sa ikalawang bahagi, ipinakikita ng tula ang pag-unlad ng kakayahan sa pagpatay mula sa
pagtutok ng tsinelas hanggang sa paggamit ng rebentador sa paputok. Ang pagkakaiba-iba ng
paraan ng pagpatay ay nagpapakita ng pagiging malikhain at desensitized sa karahasan.
Sa pangwakas na bahagi, ipinapahayag ng tula na kahit ang pagpatay ay nakakasawa rin sa
bandang huli. Ito ay nagpapakita ng pagkilala sa hindi kanais-nais na kahihinatnan ng pagiging
sanay sa karahasan at pagpatay.

2. Magsaliksik tungkol sa partikular na kaso ng pagpaslang sa panahon ng kasalukuyang

administrasyon. Matapos ay gumawa ng maikling reaksyong papel hinggil sa kasong nasaliksik.

 Lola patay sa QC matapos barilin ng lasing na pulis.

Kinilala ang pulis na si Police Master Sgt. Hensie

Zinampan ng Police Security and Protection Group.

Nakuhanan ng video ang pamamaril. Pasado alas-9 ng gabi nang bumili ng sigarilyo ang biktima
sa isang tindahan sa labas ng kanilang bahay. Sinundan siya ng pulis at kitang-kitang itinatago
ng pulis ang baril sa kanyang likuran. Ikinasa niya ito atsaka sinabunutan ang lola.

"Nung pagkasabunot po kay ante Susan sabi po, 'sir wag niyo naman po ako sabunutan...
Pagkasabunot kay ante sa buhok binaril po kaagad siya." ani Joanne Luceño, kaanak ng biktima
at nakakita sa insidente.

Kita sa video na may mga bata sa paligid nang mangyari ito. Hindi naka-duty si Zinampan nang
barilin niya ang biktima.

 Mag-ina patay sa pamamaril ng pulis sa Paniqui, Tarlac

Ayon sa anak ng biktima na si Beverly Luceño, dati nang nagkaalitan ang pulis at ang biktima.

Noong May 1, nagkasuntukan umano ang pulis at ang asawa at anak ng biktima. Pinagbantaan
na rin daw ng pulis ang biktima.

Agad inireport sa pulisya ang insidente kaya inaresto ang suspek.

Sa panayam ng media, itinanggi pa ng suspek na siya

ang pumatay sa lola, kahit na kitang kita sa video ang pagpatay. Narekober ng mga awtoridad
ang baril na ginamit. Hawak na ng Quezon City Police District ang suspek na nakatakdang
kasuhan ng murder. Noong Disyembre 2020, kasagsagan ng isyu ng pamamaril ni Jonel Nuezca
sa mag-inang Gregorio, nagpost sa Facebook ang suspek na hindi lahat ng pulis ay masama at
isa aniya siya sa mabubuting pulis.

 Ang pulis ang naatasan bantayan ang buhay ng mga sibilyan, sila ang mga nabigyan ng
kapangyarihan para puksain ang kasamaan sa bayan. Resposibilidad nilang ipatupad ang batas
upang maiwasan ang krimen, binigyan sila ng kapangyarihan hindi para manakit ng kapwa. Wag
sanang ilagay sa sariling mga kamay ang hustisya dapat sundin ang batas at wag sanang
kalimutan ang iyong propesyon isantabi muna ang pansariling galit.
 Kung Bakit Salbahe ang Salitang “Salvage” ni Gregorio V. Bituin, Jr.

Pagpatay, Pagpaslang,
“It means to deprive
Pagkitil sa buhay ng
of live; kill”
isang tao

SALVAGE

Pagsalbahe sa katawan, “Summary

Pagpapahirap, Pagtiyak Execution” o
na walang nang buhay, “Extrajudicial”
Itinatapon kung saan.

SAGOT:
2. Halimbawa, nalang may isang taong binugbog at sinaksak bago ito patayin at itaponan
nalang kung saan saan. Ito ay nagpapakita ng pag salbahe o "salvage" sa isang tao.

3. Ito ay isang uri na Pormal na sanaysanay dahil ay karaniwang nagpapahayag tungkol sa

seryosong paksa, tungkol sa Salvage at karaniwang isinusulat na may taglay na maiging pag-
aaral o pananaliksik ng may akda. Ito ay naglalaman ng impormasyon tungkol sa Salvage na
paks

4. Dahil maraming salitang uminog na napapaghalo natin ang salitang Kastila at Filipino, tulad
ng salitang "amin" o pag-amin ay naging "aminado", napasama na rin dito ang salitang
Kastilang "salbaje" na naging "salbahe" sa Filipino na naging "salvage" sa Ingles.

5. Sa Pilipinas o sa ating bansa, ang kahulugan ng salitang "salvage" o pagpaslang ay uminog

mula sa salitang Kastilang "salbahe" na ibig sabihin ay masama ang ginagawa sa kapwa.

6. Ginamit ang salitang salvage dahil sa mga pananalbahe ng mga kastila noon, kaya unang
ginamit ng kastila ang salitang salvage, ang tawag ng kastila ay sa salvage. ay (salbaje) na
naging (salbahe) sa Filipino na naging (salvage) sa Ingles. Kaya maraming balita sa radyo,
dyaryo at telebisyon ang nagsasabing may (na-salvage) na naman, na ibig sabihin, may
pinasiang na naman.

7. Dapat na parusahan ang nagsasagawa ng salvaging dahi sila ay gumagawa ng pagpatay,

pagpaslang, pagsalbahe sa katauhan at katawan ng isang tao. Kailangan nilang bigyan ng
parusa para pagbayaran ang kasalanang ginawa niya, para ito ay magtanda na hindi na uulit
at Dahil kung wala tayong parusa, hindi magtatanda at paulit ulit itong gagawin ng mga tao.

8. Maiugnay ang kasaysayan ng salvaging at kaso ng tokhang dahil pareho itong pumapatay at
pagpaslang sa mga tao, Ang kaibahan lang ng dalawa ay ang salvaging ay binubogbog at
pinaparusahan mona ang biktima bago ito patayin. Ang sa tokhang naman ay pinapatay nila
ito agad.
 “Halaw sa Moses Moses” ni Rogelio Sicat

SAGOT:

1. Regina - balo, isang guro

Ben - bunsong anak ni Regina
Aida - anak ni Regina, ginahasa ng anak ng alkalde
Ana - matandang dalaga na kapatid ni Regina. Tiyahin ni Tony
Tony - panganay na anak ni Regina na pumatay sa anak ng Alkalde
Alkalde - ama ng gumahasa kay Aida, nagpunta kina Regina

2. Pumunta ang Alkalde sa tahanan nila Regina dahil nais niyang ipaurong ang kaso laban sa
kaniyang anak.

3. Marahil inisip ni Tony na ang paghihiganti ay katumbas ng hustisya. Ipinaghiganti niya ang
kaniyang kapatid sa panghahalay na ginawa dito ng anak ng alkalde.

4. Para sa aking palagay, hindi ito sapat na dahilan upang kumitil siya ng buhay. Dahil may
batas tayo at ito ay may karampatang proseso at kaparusahan. Tao lang din tayo, wala
tayong karapatang maningil ng buhay ng iba. Lagi nating tatandaan na ang paghihiganti ay
hindi kailanman magiging katumbas ng hustisya.

5. Binaril niya ang kaniyang anak dahil pinagtutulungan na ito ng mga pulis at saktong may
huhugot na ng baril ang Alkalde para barilin si Tony. Ngunit pinangunahan na ito ni Regina.
Dahil sinabi niyang "kapag sinaktan ng ibang bata ang kaniyang anak at siya ay walang
magawa sa nanakit dito, mas mainam ng siya mismo magbuhos ng parusa sa kaniyang
anak. Dahil sinabi nilang aarestuhin ito ngunit sa pamamahay pa lamang nila ay
pinagtutulungan na ito.

6. Moses, Moses ang ipinamagat sa dula marahil sa paggamit ng may-akda sa salita ng Diyos
kay Moses.
7. Kawalan ng hustisya. May pera ka man o wala, karapatan nating makamit ang hustisya
kapag tayo ay naargabyado nang kung sinong tao. Dapat din ay huwag nating ilagay sa
ating mga kamay ang batas. Iwasan nating marumihan ang ating pangalan.

SAGOT:
1. Ang "Halaw sa Moses Moses" ni Rogelio Sicat ay isang makabuluhan at nakaaantig na
dula na tumatalakay sa mga suliranin ng lipunan at moralidad. Ito'y naglalarawan ng
kahirapan at kawalan ng hustisya sa isang komunidad na pinapatakbo ng isang mapaniil
na lider. Sa pamamagitan ng mga karakter at mga pangyayari, ipinapakita ng dula ang
pangarap ng mga tao na magkaroon ng pagbabago at katarungan. Ang makulay na wika
at mahusay na pagkakaguhit ng mga karakter ay nagbibigay-buhay sa kwento at
nagpapalalim sa emosyonal na karanasan ng mga manonood. Sa kabuuan, ang "Halaw sa
Moses Moses" ay isang mahusay na obra na naglalayong magmulat at magbigay-diin sa
mga suliraning panlipunan na kinakaharap ng ating lipunan.
2.
 “Paano Magpipista Kapag Dalawang Taon nang Nawawala ang Anak
Mo?”
ni Rolando Tolentino

SAGOT:
1. Di-pormal na sanaysay dahil tinatalakay ng naturang sanaysay ang personal na karanasan
ng isang pamilya.

2. Ang nagsasalita sa sanaysay ay dumalo sa barangay Masinloc na kung saan ay mayroong

pagdiriwang ng kapiyestahan sa kadahilanang siya ay naimbintahan.

3. Si Nanay Connie at Tatay Oca ay isang mababait na mga magulang. Ang mag- asawa ay
nakaranas ng mapait na karanasan. Sila ay nawawalan ng anak na babae, na
nagngangalang Karen Empeño na dalawang taon ng nawawala na patuloy pa ring
hinahanap. Sila ang magulang na umaasang muling makapiling at makasama ang kanilang
anak sa tuwing sasapit ang kapiyestahan.

4. Si Karen Empeno ay ang nawawalang anak nila Nanay Connie at Tatay Oca. Siya ay isang
masipag na estudyante ngunit maagang nahiwalay sa piling ng kaniyang mga magulang
dahil siya ay dinampot dalawang taon na ang nakalipas.

5. Ginamit ng may akda ang pagdalaw sa pistahan upang maiparamdam sa mga mambabasa
sa sanaysay na ito ang hinagpis na pinagdaanan ng pamilya sa pamamagitan ng isang
pagdiriwang na kahit gaano ka kasaya ay may lungkot pa ring madarama dahil sa alaala ng
isang importanteng tao na nais sanang makasama ngunit masakit ay mananatiling alaala
na lamang.

6. Ang ipinapahiwatig sa huling linyang ito ay ang mga alaala at karanasan ng isang tao na
mananatili at di kailanman mawawaksi kahit sa isang sandal
 Ang
sanaysay
na "Paano
Magpipist
a Kapag
Dalawang
Taon nang
Nawawala
ang Anak
Mo?" ni

SAGOT:
 “Kung Tuyo na ang Luha Mo, Aking Bayan” ni Amado V. Hernandez

SAGOT:

1. Ang personang nagsasalita sa tulang ito ay mga mamamayang Pilipino.

2. Ang kausap ng persona sa tulang ito ay ang kaniyang sariling bayan.

3. Ang damdamin ng personang nagsasalita ay pagkalungkot at paghihinagpis dahil sa huwad na

kalayaan na ibinigay ng mga banyaga.

4. Ang kahalagahan ng labintatlo ng buwan ng Agosto ay tinutukoy rito ang "Mock Battle of
Manila na digmaan sa Manila Bay na nangyari sa pagtatapos ng digmaang Espanyol at
Amerikano. Dahil sa buwang ito pinagdiriwang ang mga aktibidad na nagsisilbing sagisag sa
ating pagka-pilipino.
5. Si Huli at Sisa ay ginamit sa tulang ito dahil sila ang nagpapatunay na ang mga Pilipino ay
walang laban ngunit may angking katapangan, katapangang ipagtanggol ang kanilang mahal
sa buhay. Ngunit dahil sa pang-aabuso na kanilang naranasan. sa mga tao sila'y nauwi at
namatay ng walang laban.

6. Oo, dahil isa parin itong isyung napapanahon na wala na atang pag-asang bumangon ang ating
sariling wika. Sapagkat ilan sa mga salitang Espanyol ay hiram pa rin at marami pa ring salitang
Ingles ang mahirap isalin.

7. Ang mga suliranin na binanggit sa tula ay ang kahirapan, kalayaan, at katarungan. Mga
suliraning talamak pa rin sa bansa. Suliraning di matapos-tapos, dahil sa mga namumunong
bulag at papel de legal lang ang sinusunod at ipinatutupad.

8. Ang panawagan sa tula ay manatiling matatag at matapang. Ang lahat ay may hangganan at
hindi kailanman magiging pareho ang takbo ng panahon. Kung may pagtutulungan at
pagkakaisa hindi kailanman mawawalan ng pag-asa. Sapagkat darating ang araw na ang
bansang kinabibilangan ko, ikaw, at tayo ay makakabangon at magiging tanyag hindi lamang
sa isang sulo kundi pati na rin sa ibang dako ng mundo.

SAGOT:

Ang paggamit ng taludtod, sukat, at tugmaan sa tula ay nagbibigay-diin sa emosyon

at damdamin ng mensahe ng makata. Ang pagkakabuo ng malalim at makahulugang
imahen at simbolismo ay nagpapalalim sa pag-unawa at pagpapahalaga ng mambabasa
sa mensahe ng tula. Sa pamamagitan ng paggamit ng tradisyonal na anyo ng soneto at
malikhaing pagpapahayag ng mga saloobin, nakatulong ang mga ito sa kagandahan at
epekto ng tula.

SAGOT:

Amado V. Hernandez (1903-1970) ay isang kilalang Pilipinong makata, manunulat, at

aktibista na naging tinig para sa mga manggagawang agrikultura at maralitang masa.
Aktibong nakilahok siya sa mga kilusang unyon, na nagtataguyod ng mga karapatan at
kabuhayan ng mga manggagawa sa agrikultura. Si Hernandez ay naging bahagi ng mga
nagtatag ng mga unyon sa Hacienda Pulo sa Pampanga at Hacienda Luisita sa Tarlac, na
nagsusulong ng mga karapatan ng mga manggagawa laban sa pagsasamantala ng mga
may-ari ng lupa at korporasyon. Sa pamamagitan ng kanyang mga akda, ipinahayag ni
Hernandez ang mga hinaing at pakikibaka ng mga manggagawa, gamit ang kanyang
panitikan upang ipakita ang kalagayan ng mga maralita at ipahayag ang kanyang
paninindigan laban sa pang-aapi at kahirapan.
 KABANATA IV

fs

fs