Geo-Hist © 2024 by Lier Hilario is licensed under Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.

0 International

HUMANISMOA, ERRENAZIMENDUA ETA ESTATU MODERNOAREN SORRERA

AZTERKETA GAITEGIA

1. ARIKETA
- Europaren erlijio zatiketa XVI. mendeko mapa. Mapa interpretatu, arrazoiak eta
ondorioak azaldu. (165. or.)

- Nongo eta noizko mapa da?

XVI. mendeko mapa bat da eta europan zer doktrina zen nagusi adierazten zigun.

- Zer informazio ematen digu?

Erlijio Zatiketak.

1
Geo-Hist © 2024 by Lier Hilario is licensed under Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International

- Zeintzuk dira lurralde Katolikoak? eta lurralde lutliertarrak?

Katolikoak:
- Espainia
- Fantzia
- Portugal
- Italia
Luthertarrak:
- Norvegia
- Suedia
- Prusiako Dukerria
- Danimarka

- Zer nolako eragina izan zuen doktrina desberdinen agerpenak Europan?

Jarzarpenak egongo dira, Erlijio-gerrak, etab…

- Monarkia autoritarioen Europako mapa XVI. mendean (170. or.)

Europako mapa XVI. mendean

Europako zenbait errege eta erregina nagusitu zitzaizkie jauntxoei, agintea sendotuz
eta monarkia indartsuak sortuz.

2
Geo-Hist © 2024 by Lier Hilario is licensed under Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International

Gobernu forma berri hau: monarka autorioa boterea indartzeko hartutako Neurriak

1. Administrazioa zentralizatu,
2. Armada iraunkorrak sortu, zergak handitu.
3. Gorteen boterea mugatu.
4. Diplomazioa garatu, nazioarteko harremanak (Bere interesak defendatzeko).

2. ARIKETA
- Humanismoaren printzipioen azalpena, hedatzeko moduak eta zientzien
aurrerapena (152 eta 153. or.)

XV. medean Europan zabaldu zen korronte kultural bat da. Aro modernoaren hasierako
eraldaketa politiko, sozial eta ekonomikoek erangindakoa. Mundua interpretatzeko beste era
bat ekarri zuen, zientzian, erlijioan eta arteetan isladatu egin zena.

Hedatzeko Moduak:

1. Antropozentrismoa (gizakiaren garrantzia).

Gizakiaren adimena jakintza eskuratzeko tresna zela sinistu zuten.
2. Arrazoia eta esperientzia egia eskuratzeko Natura behartu eta fenomenoen Kausa-
ondorioa aztertzen zuten /metodo zientifikoa).
3. Antzinaroko literatura, filosofia eta artea aztertu zuten eta honetan oinarritu ziren.
4. Herrialde bakoitzeko herri-hizkuntzak erabiliko dituzte literaturan.
5. Indibidualismoa.

Zientzien Aurrerapena:

- Eliza Katolikoaren krisiaren arrazoiak eta erreforma protestantearen sorrera.

Kontraerreforma katolikoa. (164 eta 165. or.)

Arrazoiak:

1. Imprentaren bidez, biblia hizkuntza askotara ailegatu zen eta aren Giro Kritikoa sortu
zen.
2. Salbazioa lortzeko Elizak induljentziak saltzen hazi zen eta batikanoa eraikitzeko
aberastasuna lortu zuten.

- Erreforma protestantea

3
Geo-Hist © 2024 by Lier Hilario is licensed under Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International

Martin Luther fraide alemaniarrak XVI. mendeko Europan abian jarritako kristau
doktrina berria izan zen. Honek aita santuaren induljentziei erantzuteko bere 95
tesiak argitaratu zituen 1517.ean eta horietan Elizaren jokabidea eta aita santua
gogor kritikatu zuen eta doktrina kristaua erreformatzeko oinarriak ezarri zituen.

- Kalbinismoa

XVI. mendeko Europan erreforma protestanteak bultzatuta sortutako doktrina

kristaua izan zen. Joan Kalbin teologoak sortu zuen eta honek gizakia jaiotzetik
predestinatuta dagoela esaten zuen (salbaziora edo kondenatuta izatera). Honen
arabera, ekintzek ez zuten axola. Eskozian, Herbeheretan eta Suitzan hedatu zen.
Kalbinistek higanot (Frantzian) eta puritano (Ingalaterran) izena ere hartu zuten.

- Anglikanismoa

XVI. mendeko Europan erreforma protestanteak bultzatuta sortutako doktrina

kristatua izan zen. Ingalaterrako Henrike VIII.ak hautsi egin zuen Erromarekin
zeukan harremana aita santuak ukatu egin ziolako dibortzioa. 1534ean
Nagusitasun agiria argitaratu zuen eta horren bidez erregeak Eliza anglikanoaren
buruzagi izendatu zuen bere burua. Luthertarren aurka eta bere herrialdeko
katolikoen aurka agertu zen.

- Kontrarreforma katolikoa

XVI. mendean Eliza katolikoa erakundea bera barnetik eraberritzeko martxan

jarritako mugimendua izan zen. Kontrarreformaren helburuak hauek izan ziren: Eliza
berrantolatzea eta korronte erreformistari aurre egitea. Horretarako Trentoko
Kontzilioa antolatu zuen eta bilera horietan erabaki hauek hartu ziren:
- Berretsi ziren aita santuaren nagusitasuna, Ama Birjina eta santuen gurtza
eta salbaziorako ekintza onen balioa.
- Seminarioak sortu ziren apaizak prestatzeko.
- Doktrina katolikoa hedatu zuten eskolen bidez.

4
Geo-Hist © 2024 by Lier Hilario is licensed under Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International

- Monarkia autoritarien sorreraren azalpena, boterea indartzeko hartutako

neurriak eta errege-erregina Katolikoen auzia (170 eta 171. or.)

3. ARIKETA
- Europako biztanleriaren susperraldia (grafikoa) eta burgesiaren goraldia. (168.
or.)
Grafikoa begira deskribatu behar duzuete zer esan nahi duen.

- Humanismoaren printzipioen azalpena, hedatzeko moduak eta zientzien

aurrerapena (152 eta 153. or.)

5
Geo-Hist © 2024 by Lier Hilario is licensed under Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International

XV. medean Europan zabaldu zen korronte kultural bat da. Aro modernoaren hasierako
eraldaketa politiko, sozial eta ekonomikoek erangindakoa. Mundua interpretatzeko beste era
bat ekarri zuen, zientzian, erlijioan eta arteetan isladatu egin zena.

Hedatzeko Moduak:

Antropozentrismoa (gizakiaren garrantzia).

Gizakiaren adimena jakintza eskuratzeko tresna zela sinistu zuten.
Arrazoia eta esperientzia egia eskuratzeko Natura behartu eta fenomenoen Kausa-
ondorioa aztertzen zuten /metodo zientifikoa).
Antzinaroko literatura, filosofia eta artea aztertu zuten eta honetan oinarritu ziren.
Herrialde bakoitzeko herri-hizkuntzak erabiliko dituzte literaturan.
Indibidualismoa.

Zientzien Aurrerapena:

4. ARIKETA
- Hazkunde ekonomikoaren garaiko galdera itxiak (166 eta 167. or.)

Eskeman daude informazioa.

6
Geo-Hist © 2024 by Lier Hilario is licensed under Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International

5. ARIKETA
- Arkitekturaren ezaugarriak eta irudia iruzkindu (156. or.)
Arkitekturaren irudiak koadernoan dauzkazute.

7
Geo-Hist © 2024 by Lier Hilario is licensed under Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International

- Eskulturaren ezaugarriak eta irudia iruzkindu (158 eta 159. or.)

Eskulturaren Irudiak koadernoan dauzkazute.

8
Geo-Hist © 2024 by Lier Hilario is licensed under Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International

- Pinturaren ezaugarriak eta irudia iruzkindu (160. or.)

Pinturaren Irudiak koadernoan dauzkazute.

9
Geo-Hist © 2024 by Lier Hilario is licensed under Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International

_________________________________________________________________________

Bideo batzuk daude Aula Virtual 4 (Aula Virtual).

Zerbait nahi badezue LIER HILARIO edo lierhilariohernandez@gmail.com Idatzi. (Edo

Whatsapez).

Beste Dokumendu lagungarria: ERREFORMA ETA KONTRARREFORMA

10