Nuclear Medicine Quality EU Recommendation

Ποιοτικός έλεγχος
Εργαστηρίων Πυρηνικής Ιατρικής‐

European Recommendations
ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Πυρηνικής Ιατρικής
Μαρία Λύρα – Γεωργοσοπούλου

11ο
11
Αν. Καθ. Ακτινοφυσικός Ιατρικής

Α΄ Εργ. Ακτινολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών
30 March 2012
Maria Lyra Georgosopoulou, Assoc Prof. Med Physicist, National & Kapodistrian University of Athens
Οδηγίες/ Συστάσεις από Ευρωπαϊκούς και Διεθνείς Οργανισμούς
για την ασφαλή χρήση της ακτινοβολίας στην ιατρική απεικόνιση
η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (EC),

ο Διεθνής Οργανισμός Υγείας (WHO),
η Διεθνής Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (IAEA)
Οι οδηγίες για την ορθή και

αιτιολογημένη χρήση απεικόνισης
με ακτινοβολίες είναι σήμερα
ιδιαίτερα σημαντικές αφού
Η κύρια πηγή έκθεσης στην

11ο
11
ακτινοβολία είναι πλέον

Η ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ
30 March 2012
Ο Δ Η Γ Ι Ε Σ (GUIDELINES)
ν
κώ
τι ή
κ ην τρικ
ρα τ
η σ ην Ια
π
ν ολία ί δ
σ
ευ στ
ικώ οβ π α
α σ ία
τρ τ ι ν Εκ οστ
α πρ
ο ι ι ακ νο
εγ χ με
Α κτι
λ
Έ
11ο
11
EUROPEAN COMMISSION RADIATION PROTECTION NO 159

EUROPEAN COMMISSION GUIDELINES ON CLINICAL AUDIT FOR
MEDICAL RADIOLOGICAL PRACTICES (DIAGNOSTIC RADIOLOGY, NUCLEAR
MEDICINE AND RADIOTHERAPY)
30 March 2012
RADIATION PROTECTION NO 116 Guidelines on education and

training in Radiation Protection for medical exposures 2009.
Επαγγελματικές – επιστημονικές εταιρείες και ομοσπονδίες
δημιουργούν Οδηγίες (Guidelines, Technical Reports) ή και Επιτροπές
για την επίτευξη της βέλτιστης ιατρικής εικόνας
με την μικρότερη επιβάρυνση του εξεταζόμενου
π.χ
ΝΕΜΑ National Electrical Manufacturers Association
IEC International Electromechanical Commission
EANM European Association of Nuclear Medicine
και άλλες όπως SNM, EFOMP, AAMP, ACR, ..
11ο
11
Ας σημειώσουμε ιδιαίτερα την Επιτροπή

(CANMD)
Διαπίστευσης των τμημάτων Πυρηνικής
Ιατρικής
30 March 2012
Δημιουργήθηκε το 2009 από τον WHO εκπαιδεύει

στις απαιτούμενες διαδικασίες Διαπίστευσης
Η ποιότητα αναφέρεται:
• σε ειδικό
χαρακτηριστικό
ενός αντικειμένου ή
•είναι το επίτευγμα
αντικειμένου ή
υπηρεσίας
•Η έννοια της ποιότητος είναι

συνώνυμη με το ΕΚΛΕΚΤΟ
11ο
11
Επομένως η ΠΟΙΟΤΗΤΑ εξαρτάται

30 March 2012
από τα κριτήρια που εφαρμόζουμε.

Ποιότητα Δεδομένων
π.χ. ακριβείς μετρήσεις σε ή ομοιογενής παρουσίαση

μετρητή ενεργότητος ομοιόμορφου αντικειμένου
11ο
11
Τα δεδομένα είναι Υψηλής

Ποιότητος αν παρουσιάζουν
ορθά τον πραγματικό κόσμο
30 March 2012
όπου αναφέρονται
Διασφάλιση Ποιότητος
•Η διασφάλιση Ποιότητος καλύπτει
όλες τις ενέργειες από
•την σχεδίαση, την ανάπτυξη,

•την παραγωγή, την εγκατάσταση,
•τις υπηρεσίες και την τεκμηρίωση.
• Πρέπει να παρακολουθεί όλα τα αποτελέσματα και να

διαβεβαιώνει ότι γίνονται οι κατάλληλες ενέργειες όταν
η επίδοση είναι εκτός των αποδεκτών ορίων.
11ο
11
Δηλ. το προϊόν (η υπηρεσία) ή είναι “κατάλληλο για τον σκοπό”

ή ας γίνει ορθά “όπως την 1η φορά”.
30 March 2012
Γιατί χρειάζεται πρόγραμμα Διασφάλισης
Ποιότητος (QA) στην Πυρηνική Ιατρική;
9 Για να εξασφαλισθεί ότι το κλινικό αποτέλεσμα θα

είναι Υψηλής Ποιότητος και συνεισφέρει στο
κλινικό πρόβλημα του ασθενούς με την ελαχίστη
επιβάρυνση του ασθενούς
π.χ.(Απορροφουμένη Δόση, Χρόνος Αναμονής, μειωμένη
πιθανότητα σφάλματος, κ.α).
• και πρέπει να εναρμονίζεται με την νομοθεσία της
11ο
11
Ευρωπαϊκής Ένωσης
κατά των κινδύνων
από την Ιοντίζουσα Ακτινοβολία
30 March 2012
Οδηγίες του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου
96/29 & 97/43 Euratom
•προστασία εργαζομένων και γενικού πληθυσμού.

•προστασία της υγείας των ατόμων από Ιατρική Έκθεση
Απαιτήσεις αυτών
QA Πρόγραμμα Πιστοποίησης των μηχανημάτων

11ο
11
Καθορισμός της απορροφουμένης δόσης στον ασθενή

30 March 2012
και οι 2 τέθηκαν σε ισχύ τον Μάιο 2000

και για την Πυρηνική Ιατρική..
από ΙΑΕΑ
Applying Radiation Safety Standards in

Nuclear Medicine, Safety Reports Series No. 40,

ΙΑΕΑ, Vienna (2005).
εια ς
έ ρ γ
διεν
ις ρα .Ι.
ήσε ν Π
ρ στ η
Μετ
11ο
11
.Ι. Quality Assurance for Radioactivity

ν Π measurement in Nuclear medicine,
σ τη TECHNICAL REPORT SERIES NO. 454,
λεια IAEA, VIENNA 2006
φά
30 March 2012
Ασ
ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Πυρηνικής Ιατρικής και για τα ραδιοφάρμακα στο νοσοκομείο..
ης
ή σ
ς χρ
ό
δ ηγ
α ιο
κ
υ ση
ί δε
α
11ο
11
π
Εκ
International Atomic Energy Agency (ΙΑΕΑ)

30 March 2012
PET TRACERS
ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΟΣ
SPECT
PET/CT PET TRACERS QUALITY

MANAGEMENT
QUALITY ASSURANCE FOR SPECT SYSTEMS

VIENNA, 2009 IAEA HUMAN HEALTH SERIES No. 6
11ο
11
QUALITY ASSURANCE FOR PET AND PET/CT SYSTEMS

30 March 2012
VIENNA, 2009 IAEA HUMAN HEALTH SERIES No. 1
ΕΙΚΟΝΕΣ ΠΟΙΟΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ
ΕΛΕΓΧΟΙ ΠΟΙΟΤΗΤΟΣ
IAEA QUALITY MANAGEMENT AUDITS
IN NUCLEAR MEDICINE PRACTICES
11ο
11 ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Πυρηνικής Ιατρικής
IAEA QUALITY CONTROL ATLAS

FOR SCINTILLATION CAMERA
SYSTEMS, 2006
30 March 2012
Πρόγραμμα της ΙΑΕΑ
Ηλεκτρονική Εκπαίδευση
με πολυμέσα στην
Πρακτική της
ΠΥΡΗΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ
11ο
Multimedia training package on planar γ‐camera and QC practice

11
Responsible Author: Maria Lyra

2000 ‐ 2003
IAEA Co‐ordinated Project:
Project
Development and Validation of an Internet based clinical and
30 March 2012
technical study communication system for Nuclear Medicine
Ανάπτυξη Ευρωπαϊκού Πλαισίου Αναφοράς
Δηλ. Εφαρμογή προτύπων στην Πυρηνική ιατρική
σε όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες.
Είναι απαραίτητο να υπάρχουν οδηγίες ( guidelines) για:

9 QC συστημάτων Πυρηνικής Ιατρικής
9 QC & προετοιμασία ραδιοφαρμάκων
9 Κλινικά Πρωτόκολλα
Που θα είναι αποδεκτές ως ο κοινός παρονομαστής
προς όφελος του ασθενούς σε Ευρωπαϊκό επίπεδο.
11ο
11
Συνεργασία με της χώρες CEE
Η ΕANM συνεργάζεται και με άλλες

ενώσεις όπως EAR, EFOMP, FECS, IAEA,
30 March 2012
SNM, WFNMB and WHO
ΟΙ ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ
ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΧΩΡΙΣ ΠΕΡΙΤΤΕΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ
Καλή Πρακτική με τις ελάχιστες απαιτήσεις

• Να αποτελούν το πλαίσιο ενός τοπικού πρωτοκόλλου

• Να επιδέχονται αλλαγές χωρίς να μειώνεται η ποιότητα
• Χρήσιμες για την επικοινωνία διαφόρων κέντρων
• Να αποτελούν πρότυπα για προγράμματα εκπαίδευσης.
Να εφοδιάζουν τους ασχολούμενους με την Πυρηνική

Ιατρική (ιατρούς, τεχνολόγους, φυσικούς)
11ο
11
με οδηγίες για την δημιουργία πρωτοκόλλων QC για όλα τα

όργανα του τμήματος Πυρηνικής Ιατρικής (μετρητικά &
απεικονιστικά συστήματα)
με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη νέα ψηφιακή τεχνολογία.
30 March 2012
-Ποιοτική Αρμονία- στην Πυρηνική Ιατρική
στην Ευρώπη
Οι οδηγίες της EANM αναφέρονται σε κλινικές πρακτικές, στον

Ποιοτικό έλεγχο συστημάτων, στα ραδιοφάρμακα, στη δοσιμετρία
Η παρακάτω δήλωση προλογίζει κάθε μία από αυτές:
Σκοπός της Οδηγίας είναι να προσφέρει στην ομάδα

11ο
11
της Πυρηνικής Ιατρικής το πλαίσιο – βοήθεια στην

καθημερινή πρακτική.
30 March 2012
και
κτυο
ιαδί
στ οδ
υν α
έ ρε
Σ ε
απ ό τα
ν 1 2 % χ ο υ ν
έ
Μόνο ς EANM ολλα
η τ η ω τ όκ
μέ λ ι “ π ρ ί ω ς
βάσ ε ; Κυ ρ
“αν ε ί κτ υο λα
ι α δ κ ολ
στο δ ά πρωτό
κλινικ
11ο
11
Πρέπει να καθιερωθούν και υιοθετηθούν

30 March 2012
Οδηγίες Ποιοτικού Ελέγχου (QC).
EANM Guidelines ‐ Οδηγίες Ποιοτικού Ελέγχου συστημάτων
Πυρηνικής Ιατρικής ‐2010
Routine Quality Control recommendations for nuclear

medicine instrumentation
EANM Physics Committee &
NM Instrumentation QC Task Group (M Lyra, W Tindale & R Klett)
Acceptance testing for nuclear medicine instrumentation
Συστάσεις ποιοτικού ελέγχου (QC) των συστημάτων

Πυρηνικής Ιατρικής
11ο
11
Δοκιμασίες Αποδοχής‐ Αναφοράς και συνήθεις(Routine)
• η ομάδα εργασίας ορίσθηκε το 2005

• οι Οδηγίες ολοκληρώθηκαν το 2007
30 March 2012
• Δημοσιεύθηκαν το 2010 Περιέχουν:
Περιέχουν:
πίνακες με τις δοκιμασίες και την συχνότητα που

συνιστάται να γίνονται για τα συστήματα:
• Planar γ- Camera / ολόσωμο

• SPECT, SPECT/CT
• PET Scanner / Hybrid PET/CT
• Μετρητές ενεργότητος
• Μετρητές ακτινοβολίας χώρου
• Μετρητές πρόσληψης (uptake)
• Μετρητές δειγμάτων
11ο
συνιστάται δημιουργία πρωτοκόλλου

11
προσαρμοσμένου στα συστήματα του τμήματος σας

30 March 2012
Logbooks ‐ και τήρηση ημερολογίου βλαβών
Αν και η σταθερότητα των συστημάτων Πυρηνικής
Ιατρικής έχει βελτιωθεί σημαντικά
τα στοιχεία που την αποτελούν πολλές φορές ολισθαίνουν

από τα αρχικά χαρακτηριστικά τους – με τον χρόνο‐
προκαλώντας βαθμιαία την απώλεια της αρχικής
ΠΟΙΟΤΗΤΟΣ λειτουργίας.
9Π.χ. Διακυμάνσεις της τροφοδοσίας της ηλεκτρικής τάσης και

11ο
συνθήκες περιβάλλοντος (θερμοκρασία, υγρασία)

11
9ή αλλαγές & απώλειες του λογισμικού

μπορεί να προκαλέσουν ΑΛΛΑΓΕΣ στην λειτουργία του
συστήματος.
30 March 2012
• ΑΠΟΔΟΧΗΣ: ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΣΗ ΟΤΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ
ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΑΛΥΠΤΕΙ ΤΕΧΝΙΚΑ & ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΟΥ ΔΗΛΩΝΕΙ Ο ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΣ.
• ΑΝΑΦΟΡΑΣ: ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ &

ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥΣ ΕΤΗΣΙΟΥΣ ΕΛΕΓΧΟΥΣ.
• ή ακόμη σε περιπτώσεις σημαντικής βλάβης μέρους του
συστήματος
για να δημιουργηθούν νέα δεδομένα αναφοράς
11ο
11
ΤΑΚΤΙΚΟΣ ΠΟΙΟΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ
Κάθε τμήμα μπορεί/ πρέπει να οργανώνει το δικό του

πρόγραμμα σύμφωνα με τις ανάγκες & τον φόρτο εργασίας.
Και να τηρεί τα μηχανήματα σε ΚΑΛΗ κατάσταση
30 March 2012
εμποδίζοντας την απώλεια ΠΟΙΟΤΗΤΟΣ

ΤΑΚΤΙΚΟΣ ΠΟΙΟΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ &

(καθημερινός) :
ΠΡΕΠΕΙ να γίνεται κατά τακτά, συχνά
διαστήματα για την
επιβεβαίωση της ΒΕΛΤΙΣΤΗΣ λειτουργίας του
συστήματος
ή για την ανίχνευση επιδείνωσης καθημερινά
11ο
11
30 March 2012
Χαρακτηριστικά της λειτουργίας της γ‐ camera
PLANAR & SPECT

• Ομοιογένεια
• Ευαισθησία
• Ενεργειακή Δ.Ι.
• Ρυθμός Κρούσεων
• Χωρική Δ.Ι./ Γραμμικότητα
11ο
11
• Κέντρο περιστροφής
κεντρικό(CFOV) &
• Ευθυγράμμιση ανιχνευτών χρήσιμο (UFOV)
30 March 2012
FIELD OF VIEW
Planar/SPECT QC καθημερινοί έλεγχοι
• Επισκόπηση (π.χ. φθορά ή μόλυνση του κατευθυντήρα)

• Μετρήσεις υποστρώματος χώρου
• Έλεγχος με επίπεδη πηγή χαμηλής στατιστικής
• Φωτοκορυφή / καθορισμός παραθύρου
11ο
11
30 March 2012
άλλως
Άλλως μπορεί να συμβεί αυτό..
Φωτοπολ/στής (ΡΜΤ)
εκτός λειτουργίας
Η πιο βασική και ευαίσθητη δοκιμασία του

καθημερινού ποιοτικού ελέγχου είναι αυτή
11ο
της ομοιογένειας
11
30 March 2012
Μαρία Λύρα,
Λύρα, Αν. Καθηγήτρια, Ακτινοφυσικός Ιατρικής,
Αν. Καθηγήτρια, Παν/μιο Αθηνών
Ιατρικής, Παν/
ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Πυρηνικής Ιατρικής Επιλογή ενεργειακού παραθύρου
Ασύμμετρο παράθυρο
11ο
11
30 March 2012
Απόδοση και Διακριτική Ικανότητα
είναι αντιστρόφως ανάλογες με την Ενέργεια
Π.χ. Ι‐131 με υψηλή ενέργεια 364 keV

‐κακή απόδοση/ κακή Δ.Ι.‐
Εξάρτηση της ομοιογένειας από την ενέργεια

Tl‐201 (70‐80keV x‐rays,
Tc99m 140 keV 135keV, 167keV φωτόνια
11ο
11
Μονοενεργειακά
ισότοπα όπως το
Tc99m
χρησιμοποιούνται
30 March 2012
για έλεγχο της

ομοιογένειας
Q C ΜΕΤΡΗΤΟΥ ΕΝΕΡΓΟΤΗΤΟΣ
• Γεωμετρικές διακυμάνσεις:
κατά την εγκατάσταση για ένα

εύρος όγκων
• Ακρίβεια :
κατά την εγκατάσταση &
κατ΄ελάχιστον ετησίως
• Γραμμικότητα :
κατά την εγκατάσταση &
κατ΄ελάχιστον ανά 4μηνο για
11ο
11
όλο το εύρος των ενεργειών

Έλεγχοι πρέπει επίσης να
• σταθερότητα: γίνονται μετά από ρυθμίσεις
καθημερινά με την ειδική πηγή ή επισκευή του μετρητού
ελέγχου
30 March 2012
ενεργότητος.
ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Πυρηνικής Ιατρικής Κοινά λάθη δίδουν εσφαλμένα αποτελέσματα!
• Ενεργειακό φάσμα: ‐Η παρουσία υπερβολικής

σκέδασης μπορεί να φανεί σαν μετατόπιση του
ενεργειακού φάσματος.
• ‐Παρουσία μολύβδου μπορεί να δημιουργήσει ακτίνες‐
Χ με φωτοκορυφές στο εύρος 70‐ 80 keV.
• Εσωτερική Δ.Ι.: ‐Προσοχή στον κρύσταλλο,

11ο
11
είναι εύθραυστος !
– Χρησιμοποιείτε πάντα την ίδια πηγή
(η Δ.Ι. με Co 57 ή Tc 99m στα περισσότερα
συστήματα είναι διαφορετική ).
30 March 2012
Κέντρο Περιστροφής.
– Χρησιμοποιείστε συμπαγή, συμμετρική σημειακή
πηγή.
– Αποφύγετε την εξασθένηση λόγω σκέδασης
– Βεβαιωθείτε ότι η πηγή δεν κινείται κατά τις λήψεις.
Εξωτερική επίπεδη πηγή

( FLOOD source) : Καινούργια πηγή
Co 57 μπορεί να περιέχει βραχύβιες προσμίξεις με υψηλής
ενέργειας συνιστώσες,
11ο
11
•μπορεί να προκαλέσουν :
Ψευδείς πληροφορίες στην εικόνα (artifacts) και σφάλματα

στις μετρήσεις της ευαισθησίας του κατευθυντήρα.
30 March 2012
•Το stop έκτακτης ανάγκης πρέπει να ελέγχεται συστηματικά!
ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Πυρηνικής Ιατρικής STAR EFFECT Ι‐131
Αδύνατη η απεικόνιση πληροφορίας από την περιοχή

υψηλής συγκέντρωσης.
11ο
11
Ραβδώσεις σκεδάσεων διαπερνούν τα λεπτά septa σε

απόσταση αρκετών cm και γίνεται διείσδυση μέσω πολλών
οπών.
30 March 2012
Αποτέλεσμα λάθους χρήσης κατευθυντήρα Χαμηλής

Ενέργειας σε απεικόνιση με Ι‐131
Ρυθμίσεις της γ‐camera
11ο
ΧΩΡΙΣ ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΟΜΟΙΟΓΕΝΕΙΑ ΟΜΟΙΟΓΕΝΕΙΑ

ΚΡΥΣΤΑΛΛΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
ΚΡΥΣΤΑΛΛΟΣ +LEGP
ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΑΣ
30 March 2012
πηγές υποβάθμισης της λειτουργίας της γ‐camera
Παραμόρφωση
o Βλάβη κατευθυντήρα κατευθυντήρα

Κυψέλες από φύλλα
o Φωτοπολ/στής βλάβη/απόκλιση
o Μετατόπιση ενεργειακής κορυφής
o Απορρύθμιση ηλεκτρονικών
o Μηχανική αλλαγή κέντρου περιστροφής
o Ηλεκτρονικός θόρυβος
o Φθορά κρυστάλλου ή υλικού φωτοζεύξης
11ο
o Ραδιομόλυνση & υπόστρωμα

11
o Μεταβολές στη γωνία περιστροφής
Κυψέλες κατευθυντήρα
30 March 2012
Σε καλή κατάσταση
• Επισκόπηση των κατευθυντήρων?

Όλες οι βλάβες μπορεί να μην είναι ορατές!

11ο
11
30 March 2012
Χρήσιμος και εδώ ο έλεγχος με επίπεδη πηγή!

Λάθος επιλογή παραθύρου

ενέργειας
κεντρικό & περιφερικό έλλειμμα επιλογή Tc99m 140 KeV
Απαιτείται ρύθμιση PMTs αντί Co57 122 KeV
Ανομοιογενής εικόνα με επίπεδη πηγή Co57
11ο
11
30 March 2012
+ έλλειμμα περιφερικού
φωτοπολ\στού
•Ακατάλληλος πίνακας διόρθωσης

ενέργειας λόγω λανθασμένης θέσης
της πηγής έναντι του κρυστάλλου
11ο
11
Συμπιεσμένη εικόνα στο αριστερό τμήμα

λόγω βλάβης ηλεκτρονικών κεφαλής.
30 March 2012
απουσία κρούσεων – μη ανίχνευση ΡΜΤ
PMT έλλειμμα ενίσχυσης τάσης

Δακτύλιοι μειωμένης έντασης
11ο
11
Ασυντόνιστοι PMT & απώλεια

30 March 2012
•Εκτός φάσματος, λόγω απώλειας ΡΜΤ

•εμφανίζεται οπή στο αριστερό τμήμα της εικόνας

11ο
11
Έλλειμμα από εξωτερικό ΡΜΤ

30 March 2012
θόρυβος στο+X σήμα,

από το καλώδιο ανιχνευτού‐Computer
11ο
11
•Κακή ζεύξη PMTs με τον κρύσταλλο,

λόγω απώλειας της σιλικόνης.
•Παρατηρούμε τους φωτεινούς δακτυλίους

30 March 2012
από τους γειτονικούς PMTs

τείνοντας να εξισορροπήσουν την ενίσχυση
11ο
3 κεφαλών γ‐ Camera /ημιτονογράφημα (Sinogram)
Σημαντική διαφορά στο ρυθμό κρούσεων των 3 ανιχνευτών

*Image supplied courtesy of GE Healthcare
30 March 2012
SPECT ψευδείς πληροφορίες (Artifacts)
LEHR κατευθυντήρας με
ρήξη από πρόσκρουση
Εικόνα επίπεδης πηγής
1M κρούσεις
Επίδραση στην SPECT
11ο
11
1η τομή: πολύ εμφανές artifact

2η τομή: χωρίς artifact
30 March 2012
Artifact στη λήψη SPECT 3η τομή: λίγο εμφανές artifact
Διακριτική ικανότητα τομογραφίας
Αποτυχημένο DaTSCAN
επίδραση της μεγάλης ακτίνας

περιστροφής κατά την λήψη
SPECT DaTSCAN
Ο ασθενής ήταν υπερβολικά

κλειστοφοβικός
11ο
και η περιστροφή κατά την λήψη

11
έγινε με της κεφαλές σε πλήρη

ακτίνα
‐Πολύ κακής ποιότητος εικόνες‐
‐ Μη διαγνωστικές‐
30 March 2012
Image supplied courtesy of GE Healthcare
ΕΠΙΛΟΓΗ & ΕΛΕΓΧΟΣ

11ο
11
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΟΜΟΙΩΜΑΤΑ
Προγράμματα λήψης δεδομένων

Μέθοδοι ανακατασκευής (FBP, OSEM, MLEM )
30 March 2012
Φίλτρα συχνοτήτων & τεχνικές 3D (rendering)

Παράμετροι γ‐ Camera SPECT/CT
• Ενεργειακή Δ.Ι.
• Ομοιογένεια απόκρισης κρυστάλλου
• Ρυθμός κρούσεων
• Ευαισθησία
• Χωρική Δ.Ι.
• Ποσοτικές Ρυθμίσεις (π.χ. μέγεθος pixel, voxel )
Καθημερινός έλεγχος CT
11ο
11
CT παράμετροι
2‐Bed Test Scan/ ρυθμίσεις Offset FoV
CT σταθερότητα
30 March 2012
Διόρθωση εξασθένησης/ Σύμπτωση
με
• Εικόνα διέλευσης
• Εξωτερική πηγή (γ-rays/positrons)

(περιστροφικοί ράβδοι, σημειακή ή γραμμική )
• Διόρθωση εξασθένησης με CT scan
11ο
11
Σύμπτωση
οι εικόνες διέλευσης και εκπομπής
πρέπει να ευθυγραμμίζονται με
30 March 2012
ακρίβεια
ΕΙΚΟΝΕΣ SPECT/CT
Διόρθωση εξασθένησης
στην SPECT με CT .
Έκτοπος εγγραφή τομών

11ο
11
επί του πνεύμονος &

ψευδές έλλειμμα
30 March 2012
Επίδραση της ανεπιτυχούς σύμπτωσης του
χάρτη AC στις ανακατασκευασμένες τομές
SPECT
ανακατασκευή
χωρίς AC
εφαρμογή
Ανακατασκευή
11ο
11
με εφαρμογή AC
με χρήση του
λανθασμένου
χάρτη
30 March 2012
Βελτίωση της αιμάτωσης του κατώτερου

+ artifact στο ανώτερο κορυφαίο
State‐of‐the art PET camera Ευρώπη 2005
• PET στην Δυτική Ευρώπη

(PET ή PET/CT)
42% εξ αυτών PET/CT
259 κέντρα1
Στην Κεντρική Ανατολική Ευρώπη

11ο
11
376 γ‐Camera, 3 GCPET και 6 PET2

30 March 2012
1 A.N.Stevens, EANM 2006, Annual Congress, 2 Piotr Lass, EJNMB, 2005, BP11-14
State‐of‐the art PET camera ‐ Ευρώπη 2010
PET ή PET/CT εξετάσεις ανά 1Μ πληθυσμού

11ο
Αύξηση εξετάσεων 2010 (506 PET ή PET/CT) στη Δυτική

κατά 21% ανά έτος Ευρώπη/ 22% εξ αυτών φορητές
30 March 2012
από 2002‐ 2010

PET παράμετροι λειτουργίας
PET & PET/CT ποιοτικός έλεγχος
11ο
30 March 2012
Ενεργειακή Δ.Ι. Διόρθωση κατανομής

PET/CT ψευδείς πληροφορίες στην εικόνα;
Artifact διόρθωσης εξασθένησης

Artifact σκιαγραφικού
Artifact βηματοδότη
Artifact κίνησης‐ αναπνοής
Ανεπιτυχής σύμπτωση
11ο
11
CT αποκοπή
30 March 2012
PET τεχνικά λάθη & ψευδείς πληροφορίες
• Αποτυχία ανιχνευτού
Συνήθως προκαλείται από βλάβη στους PMTs που

αντιστοιχούν στους κρυστάλλους σπινθηρισμού
11ο
11
30 March 2012
Η βλάβη φαίνεται καλύτερα στο ημιτονογράφημα

PET Artifact ανακατασκευής
Υψηλής έντασης καμπύλη

στο ημιτονογράφημα είναι
ένδειξη περιοχής του FOV
με πολύ υψηλή πρόσληψη
Κάλυψη της περιοχής

11ο
11
υψηλής έντασης στο

ημιτονογράφημα, πριν
την ανακατασκευή,
Σειρά ραβδώσεων απομακρύνει το artifact.
30 March 2012
διασχίζουν την εικόνα

Image of the UCLA, S. Medicine, ,Crump Inst. Website
11ο
•Ο εντοπισμός της πηγής στην γραμμή απόκρισης μειώνει τον θόρυβο

Βελτιώνεται η χρονική Δ.Ι.
30 March 2012
Βελτίωση απεικόνισης ΡΕΤ σε παχείς ασθενείς

Είναι σημαντικό να
αναγνωρίσουμε την ανάγκη

προμήθειας εργαλείων
όπως τα ομοιώματα
Η αξία τους είναι μικρή
συγκρινόμενη με την αξία
των υπηρεσιών που
προσφέρουν στον ασθενή.
11ο
11
30 March 2012
56
11ο
30 March 2012
Εκπαίδευση; Χρήσιμη η γνώση
του ποιοτικού ελέγχου (QC);
Ναι, αφού απαιτείται:
Να γίνει αντιληπτό
o Ότι υπάρχει επίπτωση της λειτουργίας του συστήματος
και των μεθόδων λήψης των δεδομένων
στο κλινικό αποτέλεσμα
o ποιος είναι ο τρόπος που τα δεδομένα λήψης
επιρρεάζουν το αποτέλεσμα.
11ο
11
Να επιβεβαιωθεί ότι:
τα δεδομένα‐πληροφορίες λαμβάνονται ορθά
– π.χ.. δεν υπάρχει λόγος να βελτιωθεί η Δ.Ι. της γ ‐ camera

αν ο χρήστης δεν συλλέγει τα κλινικά δεδομένα
30 March 2012
με τρόπο που θα επιτυγχάνεται η μεγιστοποίηση της Δ.Ι.

(π.χ. φαινόμενα απόστασης).
Διαπίστευση των τμημάτων Πυρηνικής Ιατρικής
C.A.N.M.D. Ο κυρίως
ωφελούμενος
από την
ΔΙΑΠΙΣΤΕΥΣΗ
είναι τελικά ο
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟΣ
11ο
11
30 March 2012
CIRCLE OF ACCREDITATION OF A NUCLEAR MEDICINE DEPARTMENT
11ο
30 March 2012
Τι θέλει ο ασθενής;
• Να ξέρει ότι
υπάρχουν πρότυπα ή οδηγίες καλής πρακτικής για τα

μηχανήματα που χρησιμοποιούνται για την διάγνωση του.
• Να ξέρει ότι
το τμήμα όπου κάνει τις εξετάσεις του, συμμορφώνεται με
της οδηγίες και ότι η λειτουργία του καλύπτει τα πρότυπα
πιστοποίησης
11ο
11
Πως θα μπορούσε αυτό να επιτευχθεί για την

ικανοποίηση του ασθενούς;;
- ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΩΝ

30 March 2012
ΤΜΗΜΑΤΩΝ ;
• τελικά ….
– πόσο πραγματικά μετράει;;
• Μετράει ΠΟΛΥ για την φροντίδα της υγείας του
ασθενούς…….
Guidelines..
QC (Quality Control)
QA διασφάλιση ποιότητος
οδηγίες Ποιοτικού
(Quality Assurance)…
Ελέγχου…
Πιστοποίηση (Accreditation)
Εργαστηρίου Πυρηνικής
11ο
11
Ιατρικής…
measles
30 March 2012
Μαρία Λύρα,
Λύρα, Αν. Καθηγήτρια, Ακτινοφυσικός Ιατρικής,
Αν. Καθηγήτρια, Παν/μιο Αθηνών
Ιατρικής, Παν/

Nuclear Medicine Quality EU Recommendation

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Nuclear Medicine Quality EU Recommendation

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

 Ποιοτικός έλεγχος

Εργαστηρίων Πυρηνικής Ιατρικής‐

Μαρία Λύρα – Γεωργοσοπούλου

Αν. Καθ. Ακτινοφυσικός Ιατρικής

 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (EC),

η Διεθνής Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (IAEA)

 Οι οδηγίες για την ορθή και

Η κύρια πηγή έκθεσης στην

ακτινοβολία είναι πλέον

 EUROPEAN COMMISSION RADIATION PROTECTION NO 159

 RADIATION PROTECTION NO 116 Guidelines on education and

Ας σημειώσουμε ιδιαίτερα την Επιτροπή

Δημιουργήθηκε το 2009 από τον WHO εκπαιδεύει

•Η έννοια της ποιότητος είναι

Επομένως η ΠΟΙΟΤΗΤΑ εξαρτάται

από τα κριτήρια που εφαρμόζουμε.

π.χ. ακριβείς μετρήσεις σε ή ομοιογενής παρουσίαση

Τα δεδομένα είναι Υψηλής

•την σχεδίαση, την ανάπτυξη,

• Πρέπει να παρακολουθεί όλα τα αποτελέσματα και να

Δηλ. το προϊόν (η υπηρεσία) ή είναι “κατάλληλο για τον σκοπό”

9 Για να εξασφαλισθεί ότι το κλινικό αποτέλεσμα θα

•προστασία εργαζομένων και γενικού πληθυσμού.

QA Πρόγραμμα Πιστοποίησης των μηχανημάτων

Καθορισμός της απορροφουμένης δόσης στον ασθενή

και οι 2 τέθηκαν σε ισχύ τον Μάιο 2000

 Applying Radiation Safety Standards in

Nuclear Medicine, Safety Reports Series No. 40,

.Ι.  Quality Assurance for Radioactivity

International Atomic Energy Agency (ΙΑΕΑ)

PET/CT PET TRACERS QUALITY

QUALITY ASSURANCE FOR SPECT SYSTEMS

QUALITY ASSURANCE FOR PET AND PET/CT SYSTEMS

VIENNA, 2009 IAEA HUMAN HEALTH SERIES No. 1

 IAEA QUALITY CONTROL ATLAS

Multimedia training package on planar γ‐camera and QC practice

Responsible Author: Maria Lyra

technical study communication system for Nuclear Medicine

Είναι απαραίτητο να υπάρχουν οδηγίες ( guidelines) για:

Συνεργασία με της χώρες CEE

Η ΕANM συνεργάζεται και με άλλες

SNM, WFNMB and WHO

Καλή Πρακτική με τις ελάχιστες απαιτήσεις

• Να αποτελούν το πλαίσιο ενός τοπικού πρωτοκόλλου

 Να εφοδιάζουν τους ασχολούμενους με την Πυρηνική

 με οδηγίες για την δημιουργία πρωτοκόλλων QC για όλα τα

Οι οδηγίες της EANM αναφέρονται σε κλινικές πρακτικές, στον

Η παρακάτω δήλωση προλογίζει κάθε μία από αυτές:

Σκοπός της Οδηγίας είναι να προσφέρει στην ομάδα

της Πυρηνικής Ιατρικής το πλαίσιο – βοήθεια στην

Πρέπει να καθιερωθούν και υιοθετηθούν

Οδηγίες Ποιοτικού Ελέγχου (QC).

 Routine Quality Control recommendations for nuclear

 Acceptance testing for nuclear medicine instrumentation

Συστάσεις ποιοτικού ελέγχου (QC) των συστημάτων

Δοκιμασίες Αποδοχής‐ Αναφοράς και συνήθεις(Routine)

• η ομάδα εργασίας ορίσθηκε το 2005

• Δημοσιεύθηκαν το 2010 Περιέχουν:

πίνακες με τις δοκιμασίες και την συχνότητα που

• Planar γ- Camera / ολόσωμο

συνιστάται δημιουργία πρωτοκόλλου

προσαρμοσμένου στα συστήματα του τμήματος σας

Logbooks ‐ και τήρηση ημερολογίου βλαβών

τα στοιχεία που την αποτελούν πολλές φορές ολισθαίνουν

Ποιοτικός έλεγχος

η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (EC),

η Διεθνής Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (IAEA)

Οι οδηγίες για την ορθή και

EUROPEAN COMMISSION RADIATION PROTECTION NO 159

RADIATION PROTECTION NO 116 Guidelines on education and

Ας σημειώσουμε ιδιαίτερα την Επιτροπή

Applying Radiation Safety Standards in

.Ι. Quality Assurance for Radioactivity

IAEA QUALITY CONTROL ATLAS

Να εφοδιάζουν τους ασχολούμενους με την Πυρηνική

με οδηγίες για την δημιουργία πρωτοκόλλων QC για όλα τα

Routine Quality Control recommendations for nuclear

Acceptance testing for nuclear medicine instrumentation

Κάθε τμήμα μπορεί/ πρέπει να οργανώνει το δικό του

Αδύνατη η απεικόνιση πληροφορίας από την περιοχή

Ραβδώσεις σκεδάσεων διαπερνούν τα λεπτά septa σε

Αποτέλεσμα λάθους χρήσης κατευθυντήρα Χαμηλής

Artifact διόρθωσης εξασθένησης