Câu 1: Phân tích nguồn gốc, động lực phát triển của sự vật, hiện tượng theo quan

điểm
của phép biện chứng duy vật. Anh/chị rút ra bài học gì từ nghiên cứu nguồn gốc, động lực
phát triển của sự vật, hiện tượng?
Bài làm
Phép biện chứng duy vật là một nhánh của triết học Mác - Lênin, nghiên cứu về những
quy luật chung nhất của sự vận động và phát triển của thế giới vật chất, bao gồm cả sự
vật, hiện tượng tự nhiên và xã hội. Kể từ khi ra đời, phép biện chứng duy vật trở thành
công cụ nhận thức khoa học, là chìa khóa giúp con người mở cánh cửa rộng lớn để hiểu
đúng về thế giới, trên cơ sở đó cải biến thế giới vì sự phát triển của xã hội loài người.
Trong đó, hạt nhân của phép biện chứng duy vật chính là quy luật thống nhất
và đấu tranh giữa các mặt đối lập thể hiện bản chất, bởi nó đề cập tới vấn đề cơ bản
và quan trọng nhất của phép biện chứng duy vật – vấn đề nguyên nhân, động lực
phát triển của sự vật, hiện tượng.

1.Các khái niệm liên quan

Phát triển là quá trình vận động từ thấp đến cao, từ kém hoàn thiện đến hoàn
thiện hơn, từ chất cũ đến chất mới ở trình độ cao hơn. Vận động theo khuynh hướng
đi lên mới được gọi phát triển.

Khái niệm mâu thuẫn dùng để chỉ mối liên hệ thống nhất, đấu tranh và chuyển hoá của
các mặt đối lập trong mỗi sự vật hoặc giữa các sự vật trong quá trình vận động, phát triển
của chúng. Các mặt đối lập nằm trong sự liên hệ, tác động qua lại lẫn nhau theo hướng
trái ngược nhau, xung đột lẫn nhau tạo thành mâu thuẫn biện chứng.

Trong phép biện chứng duy vật, mâu thuẫn biện chứng là mối liên hệ thống nhất và đấu
tranh giữa các mặt đối lập.

2. Mâu thuẫn là nguồn gốc, động lực phát triển của sự vật, hiện tượng
Theo quan điểm của phép biện chứng duy vật, nguồn gốc, động lực phát triển của sự vật,
hiện tượng là mâu thuẫn. Mâu thuẫn giữa các mặt đối lập, biểu hiện ở sự tác động (theo
hướng phủ định), thống nhất lẫn nhau giữa các mặt đối lập là nguyên nhân chính tạo nên
nguồn gốc của sự vận động, phát triển của sự vật, hiện tượng.

Mâu thuẫn là nguồn gốc, động lực phát triển của sự vật, hiện tượng vì:
 Mâu thuẫn là nguồn gốc vận động, phát triển của sự vật, hiện tượng. Sự vận động,
phát triển của sự vật, hiện tượng là sự đấu tranh giữa các mặt đối lập trong bản
thân nó. Khi các mặt đối lập không thống nhất, xung đột với nhau thì sẽ dẫn đến
sự thay đổi, phát triển của sự vật, hiện tượng.
Ví dụ, mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất trong xã hội là nguồn gốc
của sự phát triển của xã hội loài người. Khi lực lượng sản xuất phát triển đến một trình
độ nhất định thì sẽ mâu thuẫn với quan hệ sản xuất cũ. Sự mâu thuẫn này sẽ dẫn đến sự
thay đổi, phát triển của quan hệ sản xuất, từ đó thúc đẩy sự phát triển của xã hội.

 Mâu thuẫn là cơ sở của sự thay đổi, phát triển. Sự thay đổi, phát triển của sự vật,
hiện tượng là sự chuyển hóa từ cái cũ sang cái mới, từ thấp đến cao, từ đơn giản
đến phức tạp. Sự thay đổi, phát triển này được thực hiện thông qua sự đấu tranh
giữa các mặt đối lập.

Ví dụ, sự phát triển của cây cối là do mâu thuẫn giữa nhu cầu dinh dưỡng và khả năng
hấp thụ dinh dưỡng của cây. Khi nhu cầu dinh dưỡng của cây tăng lên thì sẽ mâu thuẫn
với khả năng hấp thụ dinh dưỡng của cây. Sự mâu thuẫn này sẽ dẫn đến sự phát triển
của rễ cây, giúp cây hấp thụ nhiều dinh dưỡng hơn.

Tóm lại, trong sự vật mới lại có mâu thuẫn mới, các mặt đối lập trong mâu
thuẫn mới lại đấu tranh với nhau, làm cho sự vật ấy lại chuyển hoá thành sự vật
khác tiến bộ hơn, cứ như vậy mà các sự vật hiện tượng thường xuyên biến đổi và
phát triển không ngừng, vì vậy, mâu thuẫn là nguồn gốc động lực của mọi quá trình
vận động phát triển của sự vật hiện tượng.

Ý nghĩa của việc nhận thức được nguồn gốc phát triển của sự vật, hiện tượng

Việc nhận thức được nguồn gốc phát triển của sự vật, hiện tượng có ý nghĩa quan trọng
trong nhận thức và hoạt động thực tiễn của con người.

 Trong nhận thức, việc nhận thức được nguồn gốc phát triển của sự vật, hiện tượng
giúp chúng ta hiểu được bản chất của sự vận động, phát triển của thế giới. Sự vận
động, phát triển của thế giới là một quá trình khách quan, có quy luật.
 Trong hoạt động thực tiễn, việc nhận thức được nguồn gốc phát triển của sự vật,
hiện tượng giúp chúng ta vận dụng các quy luật của sự vận động, phát triển để cải
tạo thế giới, biến đổi hiện thực theo ý muốn của mình.

Ví dụ, trong hoạt động sản xuất, chúng ta cần nắm được quy luật mâu thuẫn giữa lực
lượng sản xuất và quan hệ sản xuất. Từ đó, chúng ta có thể đưa ra những giải pháp phù
hợp để thúc đẩy sự phát triển của sản xuất.

Qua nghiên cứu nguồn gốc, động lực phát triển của sự vật, hiện tượng theo quan
điểm của phép biện chứng duy vật, tôi rút ra một số bài học sau:
  Sự vật, hiện tượng luôn vận động và phát triển. Sự vận động, phát triển của sự vật,
hiện tượng là một quá trình khách quan, có quy luật. Mâu thuẫn là nguồn gốc,
động lực của sự phát triển.
 Mâu thuẫn là một quy luật khách quan, phổ biến trong thế giới vật chất. Mâu
thuẫn có thể xuất hiện ở bất kỳ sự vật, hiện tượng nào, ở bất kỳ lĩnh vực nào của
đời sống.
 Mâu thuẫn là động lực thúc đẩy sự vận động, phát triển của sự vật, hiện tượng. Sự
vận động, phát triển của sự vật, hiện tượng là sự đấu tranh giữa các mặt đối lập
trong bản thân nó. Khi các mặt đối lập không thống nhất, xung đột với nhau thì sẽ
dẫn đến sự thay đổi, phát triển của sự vật, hiện tượng.
 Việc nhận thức được nguồn gốc phát triển của sự vật, hiện tượng có ý nghĩa quan
trọng trong nhận thức và hoạt động thực tiễn của con người. Trong nhận thức, việc
nhận thức được nguồn gốc phát triển của sự vật, hiện tượng giúp chúng ta hiểu
được bản chất của sự vận động, phát triển của thế giới. Trong hoạt động thực tiễn,
việc nhận thức được nguồn gốc phát triển của sự vật, hiện tượng giúp chúng ta vận
dụng các quy luật của sự vận động, phát triển để cải tạo thế giới, biến đổi hiện
thực theo ý muốn của mình.
Dựa trên những bài học này, tôi cho rằng chúng ta cần có cái nhìn đúng đắn về mâu
thuẫn. Mâu thuẫn không phải là cái gì đó tiêu cực, mà là một động lực thúc đẩy sự phát
triển. Chúng ta cần biết cách phát huy tác dụng tích cực của mâu thuẫn, đồng thời hạn chế
tác dụng tiêu cực của mâu thuẫn.
Ví dụ, trong hoạt động sản xuất, mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất
là động lực thúc đẩy sự phát triển của sản xuất. Tuy nhiên, nếu mâu thuẫn này không
được giải quyết một cách hợp lý thì sẽ dẫn đến khủng hoảng kinh tế. Do đó, chúng ta cần
có những biện pháp để giải quyết mâu thuẫn này một cách hợp lý, nhằm thúc đẩy sự phát
triển của sản xuất.
Câu 2: Phân tích nội dung và ý nghĩa phương pháp luận của quy luật phủ định của phủ
định. Anh/chị đã vận dụng ý nghĩa của phương pháp này trong quá trình học tập và
nghiên cứu khoa học như thế nào?
Bài làm
1. Nội dung quy luật phủ định của phủ định
Quy luật phủ định của phủ định là một trong ba quy luật cơ bản của phép biện chứng duy
vật. Quy luật này nói rằng:

Mọi sự vật, hiện tượng trong thế giới vật chất đều trải qua quá trình phát sinh, phát triển
và diệt vong. Sự phát triển của sự vật, hiện tượng là sự vận động, biến đổi từ cái cũ sang
cái mới, từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp. Quá trình phát triển này diễn ra theo
hình “xoắn ốc”, không theo hình vòng tròn.
Quy luật phủ định của phủ định có thể được phân tích thành các nội dung sau:

-Phủ định: Phủ định là sự thay đổi của sự vật, hiện tượng từ cái cũ sang cái mới. Phủ định
có thể là phủ định tuyệt đối hoặc phủ định tương đối.

+ Phủ định tuyệt đối: Phủ định tuyệt đối là sự thay đổi toàn bộ bản chất của sự vật,
hiện tượng. Ví dụ, sự sinh ra của con người là sự phủ định tuyệt đối của sự thụ
tinh.

+Phủ định tương đối: Phủ định tương đối là sự thay đổi một phần bản chất của sự
vật, hiện tượng. Ví dụ, sự phát triển của cây cối là sự phủ định tương đối của hạt
giống.

-Phủ định của phủ định: Phủ định của phủ định là sự thay đổi của sự vật, hiện tượng từ
cái mới trở lại cái cũ, nhưng là cái cũ ở trình độ cao hơn.

Ví dụ, sự phát triển của con người từ trẻ em đến trưởng thành là sự phủ định của trẻ em,
nhưng là sự phủ định của sự trẻ em ở trình độ cao hơn.

2. Ý nghĩa phương pháp luận của quy luật phủ định của phủ định

Quy luật phủ định của phủ định có ý nghĩa phương pháp luận quan trọng trong nhận thức
và hoạt động thực tiễn của con người. Nghiên cứu quy luật phủ định có thể rút ra ý nghĩa
phương pháp luận sau

-Trong hoạt động lý luận cũng như trong hoạt động thực tiễn phải nhận thức đúng cái
mới, cái mới nhất định sẽ chiến thắng cái cũ, cái tiến bộ sẽ chiến thắng cái lạc hậu.

-Phải biết phát hiện cái mới, quý trọng cái mới, tin tưởng vào tương lai phát triển của cái
mới, dù cho quá trình đó diễn ra đầy quanh co, phức tạp.

-Cái mới ra đời phủ định cái cũ, nhưng chỉ phủ định cái lạc hậu, đồng thời kế thừa những
giá trị, tinh hoa của cái cũ. Do đó, phải chống lại thái độ hư vô chủ nghĩa, phủ định sạch
trơn quá khứ, nhưng cũng phải khắc phục thái độ bảo thủ , bám giữ cái lỗi thời cản trở sự
phát triển.

Trong quá trình học tập và nghiên cứu khoa học, tôi đã vận dụng ý nghĩa của quy
luật phủ định của phủ định như sau:
Trong nhận thức: Tôi luôn có ý thức vận động, phát triển, không ngừng học hỏi, tiếp thu
cái mới. Tôi luôn nhận thức được rằng tri thức là vô hạn, nên cần phải luôn tìm tòi, khám
phá để mở rộng kiến thức của mình.

Trong hoạt động thực tiễn: Tôi luôn xác định mục tiêu, phương hướng hoạt động của
mình là hướng tới cái mới, cao hơn cái cũ. Tôi luôn nỗ lực phấn đấu để đạt được mục tiêu
đó.

Ví dụ:

-Trong quá trình học tập môn Triết học Mác - Lênin, tôi đã vận dụng quy luật phủ
định của phủ định để hiểu được bản chất của sự phát triển của thế giới. Tôi nhận
thức được rằng thế giới luôn vận động, phát triển không ngừng, từ cái cũ sang cái
mới, từ thấp đến cao. Sự phát triển của thế giới diễn ra theo hình xoắn ốc, không
theo hình vòng tròn.

-Trong quá trình nghiên cứu khoa học, tôi đã vận dụng quy luật phủ định của phủ
định để tìm ra những ý tưởng mới, sáng tạo. Tôi không chỉ dừng lại ở những kiến
thức đã có, mà luôn tìm tòi, khám phá để phát hiện ra những điều mới mẻ.

Tôi tin rằng việc vận dụng ý nghĩa của quy luật phủ định của phủ định sẽ giúp tôi nâng
cao nhận thức và năng lực hoạt động thực tiễn của mình.