Professional Documents
Culture Documents
Kommunikasiya Nəzəriyyəsi Fənnindən Kollokvium Suallarının Cavabları
Kommunikasiya Nəzəriyyəsi Fənnindən Kollokvium Suallarının Cavabları
6.Kommunikasiyanın formaları
Ənənəvi olaraq iki kommuniikasiya forması var:
1. Şifahi kommunikasiya
Öz növbəsində şifahi ünsiyyət şifahi və yazılı formalara bölünür. Şifahi ünsiyyət
informasiya qəbul edənin diqqətini cəlb etmək və saxlamaq, eləcə də rəy almaq
baxımından ən effektivdir. Yazılı ünsiyyət informasiyanın ötürülməsinin daha yüksək
saflığını təmin edir və onu qeyri-müəyyən müddət ərzində dəyişməz saxlamağa imkan
verir.
2. Qeyri-şifahi kommunikasiyaŞifahi ünsiyyətdə insan dilinin sözləri simvol
kimi istifadə olunur.Qeyri-şifahi kommuniikasiya insan bədəninin hərəkətləri
ilə məlumat ötürülməsini nəzərdə tutur.
7.Kommunikasiya nəzəriyyəsi fənninin obyektiİstənilən bir elmin obyekti şüur prosesindən
asılı olmayaraq insanı əhatə edən təbii və ya sosial reallıqda fəaliyyət göstərən müəyyən bir
fenomen, hadisə, proses və ya onların birləşməsidir. Obyektin predmeti süni şəkildə qurulmuş
struktur, elmi inkişaf metodu ilə yaradılan vizual abstraksiyadır. Bu zaman obyektə yalnız
konkret bir tərəfdən baxılır, yerdə qalanlarına isə etinasız yanaşılır, onlardan mücərrədləşir.
Müxtəlif elmlərdə obyektlər eyni, lakin onların predmetləri müxtəlif ola bilər.
Elmi fənlərin müxtəlif növləri aşağıdakılardır:
1. Fundamental (obyektin fəaliyyətinin ən ümumi qanunları);
2. Tətbiqi (ayrı-ayrı komponentlərin idarə edilməsinin praktiki məsələlərinə
baxılır).
Elm:
1. tək predmetli (elmi biliklərin differensiallaşdırılması dövründə yaranmış
fundamental klassik elmi fənlər);
2. çoxfənli (inteqrasiya prosesləri, hansıların ki predmeti kompleks fenomenlərə,
müxtəlif ənənəvi elmlərə (ekologiya) aid olan predmet sahələrini birləşdirir).
Kommunikasiya elmi - kompleks, daha çox mövzuya əsaslanan elm. Onun
obyekti cəmiyyətdəki insanlar arasında sosial və kommunikativ təsir və ya onların
simvolik aspektində qəbul edilən sosial qarşılıqlı əlaqə prosesləridir.
18.Kotelnikov teoremi
Akademik V.A.Kotelnikovun təklif etdiyi kimi 0 − dan f m − a qədər məhdud tezlik spektrli x(t ) fasiləsiz
funksiyası 1 / 2 f m−1 diskretləşdirmə addımında birmənalı təyin oluna bilər. Bunun sübutu fasiləsiz funksiyanın
Furye sırası şəklində verilməsinə əsaslanır ki, bunun da əks cevirməsinin nəticəsi aşağıda verilən sıradır:
sin m (t − it )
x(t ) = x(it ) , burada t = 1 / 2 f m−1 − diskretləşdirmə addımı; f m − ilkin siqnalın tezlik
i = − m (t − it )
spektrinin yuxarı tezliyi; x(it ) − ilkin siqnalın ti = it diskretlədirmə anlarında hesabat
qiymətləridir.Verilən sıra birmənalı ən böyük diskretləşdirmə addımını verir ki, bu da siqnalın
x(i t ) = x(ti ) hesabatlarına görə x(t ) siqnalının istənilən aralıq qiymətini dəqiq təyin etməyə imkan verir.
Diskretləşdirmə addımının kiçildilməsi informasiya artıqlığının yaranmasına səbəb olur.Təcrübi olaraq bu
sıradan istifadə edilməsi müəyyən çətinliklər yaradır. Bütün real siqnallar zamana görə məhduddurlar.
Deməli, birincisi sıra i = 0...2 f m Ts sayda sonlu həddə malik olur, burada Ts − siqnalın davametmə
müddətidir, ikincisi siqnalı sıraya ayırmaq üçün onun spektri sonlu olmalı olduğu halda belə siqnalın spektri
sonsuzdur. Bunu aradan qaldırmaq üçün 0 − dan f m − a qədər məhdud tezlik spektrlində siqnalın əsas
enerjisinin toplandığını nəzərə alaraq diskretləşdirmə tezliyini tezlik spektrinin yuxarı tezliyi f m − dən asılı
olaraq təyin etmək lazımdır. Bu halda tezlik spektrinin nəzərə alınmayan hissəsinin enerjisi interpolyasiya
xətasını xarakterizə edir. Gətirilmiş xətanın dispersiyası aşağıdakı kimi təyin olunur:
1
D= S (l ) /( xmax − xmin ) , burada kəsrin surəti - tezlik spektrinin nəzərə alınmayan hissəsinin enerjisi;
2 2
Ts m
Ts − ölçülən x(t ) siqnalının davametmə müddəti; xmax və xmin − funksiyanın ekstremal qiymətləridir.Digər
kəmiyyətlərin məlum qiymətlərində m − in qiymətini təyin etmək olar. İnterpolyasiya polinomu kimi
Kotelnikov sırasından istifadə olunduqda onun tərkibinə daxil olan funksiyanın mürəkkəb olması hesablama
prosesini çətinləşdirir. Buna görə də digər interpolyasiya polinomlarından da istifadə olunur.
19.Amplitud-impuls modulyasiyası-1
Qeyd edildiyi kimi, birinji jins amplitud-impuls modulyasiyası (AİM-1) sürətlə işləyən elektron açarının
(EA) köməyi ilə həyata keçirilir, hansı ki, f d diskretləşdirmə tezliyi ilə impulsun davametmə müddəti
ərzində giriş siqnalını yük müqavimətinə ötürür. Elektron açarı siqnal mənbəyi ilə ardıjıl və ya paralel qoşula
bilər. İdarəediji impuls daxil olduqda birinji halda EA qapanır, ikinji halda isə açılır. Şəkil 5.4,a-da siqnal
dövrəsinə ardıjıl qoşulmuş elektron açarının sxemi, şəkil 5.4,b-də isə onun ekvivalent sxemi verilmişdir.
İdarəedici dövrədə impulslar olmadığı halda tranzistorlar səpmə
T1 R T2 Rg recimində olurlar və siqnalın keçmə dövrəsi qırılır. İdarəediji
impulsların təsiri altında tranzistorlar doyma reciminə keçir,
Es açarın müqaviməti ani olaraq kiçilir və beləliklə, giriş siqnalının
Ry Es fd Ry hesabat qiyməti formalaşdırılır. Elektron açarının işinə qoyulan
əsas tələbat ondan ibarətdir ki, giriş siqnalı olmadıqda açarın işini
a) b) idarə edən impuls ardıjıllığı modulyator sxeminin çıxışına
fd
Şəkil düşməsin. İdarəediji gərginliyin qalıq qiymətinin kvantlayıjı qurğunun girişinə
daxil olması kanalda5.4
maneələrin artmasına səbəb olur. Bu qalıq qiyməti aradan qaldırmaq üçün Rb müqavimətinin
köməyi ilə sxemin müvazinəti təmin olunur. Siqnalın zamana görə diskretləşdirilməsi onun zəifləməsinə səbəb olur,
çünki siqnalın enercisi onun hesabat qiymətlərinin davametmə müddəti ərzində ötürülür.
20.Amplitud-impuls modulyasiyası-2
T1 T2 AİM2 AİM-1 modulyatorunun zəifləməsini azaltmaq məqsədi ilə AİM-2
С1 С2 Koder impuls formalaşdırıjısına siqnalın hesabat qiymətlərinin rezonans
ə verilmə sxemindən istifadə olunur. Şəkil 5.5,a-da göstərildiyi kimi,
bu məqsədlə modulyatorun girişinə qoşulmuş alçaq tezlik süzgəji (ATS) T −
şəkilli sonluğa malikdir və AİM-2 siqnal formalaşdırıjısının girişində C2 yığıcı
fd
tutumu qoşulmuşdur. AİM-1 modulyatorunun girişinə f d tezlikli impuslar,
AİM-2 modulyatorunun girişinə isə N f d tezlikli impuslar verilir, burada N −
Nfd
Şəkil 5.5,a təşkil olunan kanalların sayıdır. C1 və C2 tutumları L induktivliyi ilə birlikdə
ardıjıl rezonans konturunu təşkil edir. Şəkil 5.5,b-də göstərilmiş ekvivalent
Rk EA1
sxemdə qonşu impulslar arasındakı zaman intervalında elektron açarı
L EA1 açıqdır və ötürülən siqnalın enercisi C1 tutumunda toplanır ki,
Es
fd
C1 C2 Ry bu enerci də siqnalın ani gərginliyi ilə düz mütənasibdir. İdarəediji
Nfd EA2 impuls daxil olduqda EA1 açarı qapanır və C1 tutumunda toplanmış
enerci C2 tutumuna ötürülür. Toplanmış enercinin maksimal olması və
Şəkil
yenidən C1 kondensatoruna verilməməsi üçün rəqsi prosesin T0 / 2 yarımperiodu
5.5
EA1 açarının qapanma müddətinə, yəni idarəediji kanal impulsunun davametmə müddətinə bərabər
olmalıdır. Bu şərt o vaxt yerinə yetirilir ki, = To / 2 = 1 / 2 f o = LC olsun, burada f 0 − rəqsi prosesin
C = C1C2 / (C1 + C2 ) konturunda tezliyidir. EA2 açarının işini idarə edən impuslar EA1 açarının işini idarə
edən impulclara nəzərən kod qrupunun uzunluğuna bərabər müddət qədər sürüşdürülməlidir. Ona görə də,
EA2 açarı hələ açılmamış EA1 açarı açılandan sonra C2 tutumu güjləndirijinin yüksəkomlu giriş müqaviməti
vasitəsi ilə boşalmağa başlayır və təjrübi olaraq C2 tutumunda gərginlik sabit qalır. İdarəeiji impuslar daxil
olan kimi EA2 açarı qapanır, güjləndirijinin girişini şuntlayır və C2 tutumu tezliklə boşalır.
21.Rəqəmli modulyasiya üsulları
İmpuls-kod modulyasiyası (İKM). İKM modulyasiyası zamanı analoq siqnalın hesabatlarının kvantlanmış
qiymətləri haqqında məlumat kod kombinasiyalarının köməyi ilə verilir. Kod kombinasiyalarının quruluşunun
kvantlama şkalasına uyğunluğu kod jədvəli və ya analitik şəkildə verilmiş kodlarla müəyyənləşdirilir. İKM
modulyasiyalı sistemlərdə analoq-rəqəm çevrilməsi zamanı bərabərölçülü ikilik kodlardan istifadə olunur, belə
ki, hər bir kod qruplarında kod elementlərinin sayı eynidir və hər bir kod elementi “0” və ya “1” qiymətini
ala bilər. Bərabərölçülü ikilik kodların natural, simmetrik və refleks kimi növlərindən istifadə olunur.
Delta modulyasiya (DM). Analoq siqnalların rəqəm formasına çevrilməsində İKM modulyasiyası ilə yanaşı
DM da istifadə oluna bilər. İKM-də olduğu kimi DM-da analoq siqnal zamana görə diskretləşdirilir, lakin kod
qrupları vasitəsi ilə həmin hesabatın digərinə nisbətən artımının işarəsi əks olunur və onların işarəsini nəzərə
almaqla əvvəlki artımların jəmlənməsi yolu ilə formalaşdırılır. Artımın qiyməti haqqında əsasən əvvəljədən
şərtləşilir. Artım işarəsi həm müsbət və həm də mənfi olduğuna görə işarə haqqında informasiya ikisəviyyəli
birelementli kod vasitəsi ilə verilir. Aprior şəkildə artım məlum olduğuna görə qəbulediji son stansiyada bu
impuls ardıjıllığı əsasında siqnal bərpa edilir.
Differensial İKM (DİKM). Bu növ modulyasiya İKM-dan onunla fərqlənir ki, burada hesabatın
kvantlanmış qiyməti deyil, kvantlanmış hesabatların fərqi çoxelementli kodlarla kodlanır. Hesabatlar fərqinin
kodlanması kvantlama səviyyəsini azaltmağa, yəni kod elementlərinin sayını və İKM-lə müqayisədə rəqəm
selinin takt tezliyini azaltmağa imkan verir.
GA-dan
İnt.
uap(t)
Dekoder İnt. ATS
Şəkil 5.9
Bu məqsədlə demodulyasiya olunmuş siqnal üzrə əks rabitə daxil edilmişdir. Sxemdə əvvəlki
sınaq nöqtəsində siqnalın kvantlanmış hesabat qiyməti ilə sonrakı hesabat qiyməti arasındakı
fərq kodlanır. Kvantlanmış hesabat qiyməti əks rabitə üzrə çıxma sxeminə (ÇS) verilir.
Qəbuledici stansiyada siqnal dekodlanır, fərqin alınmış kvantlanmış qiymətləri ardıcıl olaraq
toplanır və nətijədə siqnalın kvantlanmış hesabatlar ardıcıllığı formalaşdırılır.
22.İmpuls-kod modulyasiyası
İmpuls-kod modulyasiyası (İKM). İKM modulyasiyası zamanı analoq siqnalın hesabatlarının kvantlanmış
qiymətləri haqqında məlumat kod kombinasiyalarının köməyi ilə verilir. Kod kombinasiyalarının quruluşunun
kvantlama şkalasına uyğunluğu kod jədvəli və ya analitik şəkildə verilmiş kodlarla müəyyənləşdirilir. İKM
modulyasiyalı sistemlərdə analoq-rəqəm çevrilməsi zamanı bərabərölçülü ikilik kodlardan istifadə olunur, belə
ki, hər bir kod qruplarında kod elementlərinin sayı eynidir və hər bir kod elementi “0” və ya “1” qiymətini
ala bilər. Bərabərölçülü ikilik kodların natural, simmetrik və refleks kimi növlərindən istifadə olunur.
Natural ikilik kodlarda kod qrupunun quruluşu ikilik say sistemlərində kvantlama səviyyəsinin nömrəsi ilə
müəyyənləşdirilir, yəni burada ai − kod qrupunda müəyyən səviyyəyə uyğun kod simvoludur və “0” və ya “1”
qiymətlərini ala bilər.
Bu jür kodlar unipolyar impulsları kodlamaq üçün yararlıdır. Dördelementli natural ikilik kodlar üçün kod
jədvəli şəkil 5.5,a-da verilmişdir.
Natural ikilik kodun çatışmayan jəhəti ondan ibarətdir ki, qonşu kvantlama səviyyələrinə uyğun gələn kod
qrupları bir-birindən çox sayda kod elementləri ilə fərqlənə bilər. Ona görə də, kodlama zamanı hesabat
qiymətinin dəyişməsində bir səviyyədən digər jiddi fərqlənən səviyyəyə keçid yarana bilər. Belə keçidin
yaranması amplitud xarakteristikasının mərkəzi hissəsində daha çox ehtimala malikdir. Məsələn, əgər yeddinji
səviyyəni kodladıqdan sonra hesabat qiyməti səkkinji səviyyəyə qədər artırsa, onda 0111 kod qrupunun əvəzinə
sıfır səviyyəsinin verilişinə uyğun 0000 kod qrupu ötürüləcəkdir.
İkiqütblü siqnallara (danışıq, qrup telefon) gərginliyin kiçik ani qiymətlərinin ehtimalının maksimum sıxlığa
malik olması məxsusdur. Belə siqnallar üçün
1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3 kvantlamanın amplitud xarakteristikasının mərkəzində
04 -7 4 -7,5 4 04 qonşu səviyyələrin kod qruplarının simvolları bir-
1
2 -6
-5 -6,5
-5,5 1
2
birindən minimal sayda elementlərlə fərqlənməlidir. Bu
məqsədlə simmetrik ikilik kodun koordinat başlanğıjına
3
4 -4
-3 -4,5
-3,5 3
4 nəzərən kvantlamanın amplitud xarakteristikasının
vəziyyətinə görə fərqlənən iki növündən istifadə olunur
5
6 -2
-1 -2,5
-1,5 5
6 (şəkil 5.6,b,v).
Bunlardan birinjisinin xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki,
7
8 0 -0,5
0,5 7
8 / 2 − dən kiçik amplitudaya malik siqnal və ya maneə
109 1
2 1,5
2,5 9
10 verilmir (minimuma görə məhdudlanma).
Şəkil 5.6,v-də verilmiş amplitud xarakteristikasına
11
12 3
4 3,5
4,5 11
12 uyğun kodlar üçün siqnal olmadıqda kiçik səviyyəli
maneə siqnalı sistemin çıxışına verilir ki, bu da “sükut
13
14 5
6 5,5
6,5 13
14 maneəsi” adlanır.
Simmetrik kodlarla kodlamada birinji kod
15 7 7,5 15 elementi hesabatın polyarığı ilə, digər kod elementləri
q) isə hesabatın mütləq qiyməti ilə təyin olunur və ikilik say
sistemində ifadə olunur. Qrup telefon və genişzolaqlı
televiziya siqnalları üçün qonşu kvantlama səviyyələrinə uyğun
kod qruplarının bir-birindən çox sayda kod elementləri ilə
fərqlənməsi arzu olunmaz haldır, çünki bu halda kodlama xətası
a) b) v) çox təhlükəlidir. Ona görə də, onların kodlanması üçün ikilik
refleks kodlardan (Qrey kodu) istifadə olunur və bu halda iki
Şəkil 5.6 qonşu kvantlama səviyyələrinə uyğun kod qrupları bir-birindən
anjaq bir kod elementi ilə fərqlənir (şəkil 5.6,q).
Alçaq tezlik süzgəji (ATS) həmin hesabatlar ardıcıllığı əsasında fasiləsiz siqnalı bərpa edir.
24.Delta modulyasiya
Delta modulyasiya (DM). Analoq siqnalların rəqəm formasına çevrilməsində İKM
u(t) u(t) modulyasiyası ilə yanaşı DM da istifadə oluna
ATS ÇQ HQ RSF RS İnt. ATS bilər. İKM-də olduğu kimi DM-da analoq
Q siqnal zamana görə diskretləşdirilir, lakin kod
qrupları vasitəsi ilə həmin hesabatın digərinə nisbətən artımının
İnt.
uap(t işarəsi əks olunur və onların işarəsini nəzərə almaqla əvvəlki
Şəkil 5.7
) artımların jəmlənməsi yolu ilə formalaşdırılır. Artımın
qiyməti haqqında əsasən əvvəljədən şərtləşilir. Artım işarəsi həm müsbət və həm də mənfi
olduğuna görə işarə haqqında informasiya ikisəviyyəli birelementli kod vasitəsi ilə verilir.
Aprior şəkildə artım məlum olduğuna görə qəbulediji son stansiyada bu impuls ardıjıllığı
əsasında siqnal bərpa edilir.Xətti DM-nın misalında analoq-rəqəm və rəqəm-analoq çevrilməsi
prinsiplərini nəzərdən keçirək. Xətti DM-lı kodekin struktur sxemi şəkil 5.7-da verilmişdir. u(t)
giriş analoq siqnalının spektri alçaq tezlik süzgəji vasitəsi ilə məhdudlaşdırılır və eyni zaman
intervalından bir çıxıjı qurğuda (ÇQ) giriş siqnalından formalaşdırılan u ap (t )
approksimasiyaediji siqnalla müqayisə edilir. Xətti DM-da fasiləsiz siqnal sabit artım
(kvantlama) addımına malik pilləvari funksiya vasitəsi ilə approksimasiya olunur.
Bu qoyulan tələbatın ödənilməsi üçün kod kombinasiyalarında əks polyarlıqlı impulslar eyni
ehtimalla yaranmalıdır. Kodlayıjı qurğunun çıxışında ikilik simvolların yaranma ehtimalına heç
bir məhdudiyyətlər qoyula bilmədiyinə görə həmin tələbatları ödəmək üçün xətti kod müəyyən
əlavə kod elementələri ilə tamamlanmalıdır. Məsələn, kod kombinasiyaları formalaşdırılarkən
xətti siqnalın tərkibində artıqlığı ikidən çox səviyyəli siqnallardan istifadə etməklə təmin etmək
mümkündür. n-səviyyəli kodlarda vahid zamanda ötürülən vəziyyətlərin sayı ikilik kodlarda
mümkün vəziyyətlərin sayından böyük olajaqdır, yəni aşağıdakı bərabərsizlik ödəniləjəkdir:
n k 2m
və ya k log 2 n m, burada k- n- səviyyəli kodun simvollarının sayı olub, T zaman
T T
müddəti ərzində ikilik kodun m simvollarının verilişini təmin edir.
Aydındır ki, xətti kod formalaşdırılarkən aşağıdakı şərt ödənməlidir: T2 m = Tn k ,
burada Tn və T2 − uyğun olaraq n-səviyyəli və ikilik simvolların davametmə müddətləridir.
26.Kommunikasiya prosesinin təşkili zamanı istifadə olunan transmissiya
texnologiyaları
27.SDH iyerarxiya əsasında sinxron nəqliyyat modulunun formalaşdırılması
Sinxron rəqəm iyerarxiyası (SDH-Synchronous Digital Hierarchy) ilkin rəqəm şəbəkəsinin təşkil edilməsində
müasir konsepsiya rolunu oynayır və hal-hazırda bu konsepsiya əsas yer tutur. SDH texnologiyasını plezioxron
rəqəm iyerarxiya (PDH - Plesiochronous Digital Hierarchy) texnologiyası ilə müqayisə etdikdə SDH-ın
aşağıdakı xüsusiyyətlərini qeyd etmək olar:
- sinxron veriliş və multipleksasiya prosesini nəzərdə tutur. İlkin SDH şəbəkəsinin elementləri sinxronizasiya
üçün bir generatordan istifadə edir və nəticə etibarı ilə sinxronlaşdırma sisteminin təşkili vacib hesab olununr;
- PDH sellərinin birbaşa multipleksasiya və demultipleksasiya prosesləri nəzərdə tutulur, belə ki SDH
ierarxiyasının istənilən səviyyəsində addım-addım demultipleksasiya prosesi aparılmadan daxil edilmiş PDH
selini ayırmaq mümkündür. Birbaşa multipleksasiya prosesi həm də daxiletmə/ayırma prosesi adlanır;
- müxtəlif istehsalçı şirkətlərin avadanlıqlarının standart elektrik və optik interfeyslərə əsaslanan uzlaşdırılması
prosesi sadə həyata keçirilir;
- PDH sistemlərinin avropa və amerika ierarxiyalarının uzlaşdırılmasına imkan verir, mövcud PDH
sistemlərinin uzlaşdırılmasını təmin edir, ATM, MAN, HDTV və digər verilişlər üçün kanalın yüksək buraxma
qabiliyyətini əldə etməyə imkan verir və eyni zamanda veriliş sistemlərinin gələcək inkişafın təmin edir;
- ilkin şəbəkənin daha optimal idarə edilməsini və öz-özünü diaqnostika etməsini təmin edir. SDH şəbəkəsi
üzrə zədələnmələr haqqında ötürülən böyük sayda siqnallar TMN platforması əsasında idarəetmə sisteminin
qurulmasına imkan verir. SDH texnologiyası vahid mərkəzdən şaxələnmiş ilkin şəbəkənin idarəedilməsi
imkanını təmin edir.
SDH ierarxiyasının sinxron nəqliyyat modulunun (STM -
Synchronous Transport Module) müxtəlif səviyyələrinin
formalaşdırılması sxemi şəkil 1.5-də göstərilimişdir.
Şəkil 1.5. SDH ierarxiyası əsasında STM-in müxtəlif
səviyyələrinin formalaşdırılması sxemi Şəkildən göründüyü
SDH ierarxiyası mextəlif STM səviyyələrini özündə
birləşdirir. Birinci mərhələdə SDH
texnologiyasının tətbiqi zamanı kombinasiya
olunmuş SDH/PDH şəbəkələrinin meydana çıxması
ehtimal olunur. SDH texnologiyası adətən mövcud
ilkin şəbəkənin kanalları vasitəsilə birləşdirilmiş
«adalar» kimi tətbiq olunur. İkinci etapda «adalar»
SDH əsasında ilkin şəbəkədə birləşdirilir. Nəticədə
müasir mərhələdə yalnız SDH texnologiyasına
nəzər salmaq kifayət deyil, həmçinin diqqəti
kombinasiya edilmiş şəbəkələrin və SDH və PDH
sistemlərinin qarşılıqlı əlaqə proseslərini öyrənməyə də yönəlmək lazımdır. Aşağıda ilkin SDH şəbəkəsinin
parametrlərini təyin edən Beynəlxalq Telekommunikasiya İttifaqının (ITU-T) təkliflərinin tam siyahısı
verilmişdir. Veriliş sürəti 2048 Kbit/s olan E1 rəqəm seli əsasında STM-1 sinxron nəqliyyat modulunun
formalaşdırılması sxemi şəkil 1.6-da verilmişdir. Şəkil 1.6. E1 rəqəm seli əsasında STM-1 sinxron nəqliyyat
modulunun formalaşdırılması sxemi
28.Transmissiya sistemlərinin iyerarxiyası
Transmissiya sistemlərinin iyerarxiyası genəliklə şəbəkələrin quruluş və funksiyalarına görə
təsnif olunur. Bu iyerarxiyada aşağıdan yuxarıya doğru sıralama edilir: