Pola elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości

Metody fizykalne, w których wykorzystuje się pole elektromagnetyczne

wielkiej częstotliwości, znajdują od wielu lat zastosowanie w lecznictwie.
Rozwój elektroniki umożliwia udoskonalenie aparatury wytwarzającej
pola elektromagnetyczne oraz wprowadzenie wielu nowych, skutecznych
metod leczniczych.

 Zabiegi z wykorzystaniem pola magnetycznego o wielkiej częstotliwości

polegają na wytwarzaniu w tkankach ciepła.
 nazywane są DIATERMIĄ , inaczej głębokim przegrzaniem.

1. DIATERMIA KRÓTKOFALOWA

 jedna z najbardziej popularnych metod ciepłowniczych w fizykoterapii

 Dzieli się na :
 DIATERMIE KONDENSATOROWĄ – nagrzewa skórę i tkankę podskórną –
działa płytko
 DIATERMIA INDUKCYJNA – wnika głębiej – np.do mięśni

 Różnica między diatermią krótkofalową a innymi metodami ciepłoleczniczymi polega

na tym, że w przypadku diatermii krótkofalowej ciepło wytwarza się wewnątrz
tkanek. Jest to więc ciepło endogenne w odróżnieniu od ciepła egzogennego,
dostarczanego do ustroju z zewnątrz.

 Skutki oddziaływania wytworzonego ciepła w tkankach to:

 rozszerzenie naczyń krwionośnych oraz zwiększenie ich przepuszczalności
 zwiększenie przepływu krwi tętniczej
 przyspieszenie procesów wchłaniania tkankowego
 przyspieszenie komórkowej przemiany materii
 wzrost liczby leukocytów w tkankach przegrzewanych
 obniżenie pobudliwości nerwowo-mięśniowej
 działanie przeciwbólowe
 obniżenie napięcia mięśni

 ZALECANE DAWKOWANIE :
  dawka I —ATERMICZNA— nieco mniejsza od granicy odczuwania ciepła
 dawka II— OLIGOTERMICZNA— powodująca odczucie bardzo łagodnego
ciepła
 dawka III —TERMICZNA — przy której chory odczuwa przyjemnie, wyraźne
ciepło
 dawka IV —HIPERTERMICZNA— przy której chory odczuwa silnie ciepło,
jednak bez nieprzyjemnych, bolesnych wrażeń.

 CZAS ZABIEGU:

 od 5 do 20 minut
 zabiegi wykonuje się codziennie lub co drugi dzień
 nie należy stosować więcej niż 15 serii
 po około 2 tygodniach można powtórzyć zabieg

 WSKAZANIA
 choroba zwyrodnieniowa stawów
 RZS
 urazy stawów i mięśni
 rany i złamania
 nerwobóle i neuropatie
 odmrożenia
 choroba Reynauda
 zapalenie oskrzeli i płuc
 przewlekłe zapalenia zatok, migdałków i krtani
 zaburzenia czynności dokrewnej jajników
 zapalenie pęcherza moczowego

 PRZECIWSKAZANIA
 choroby nowotworowe
 gruźlica
 ciąża,
 miesiączka
 skłonność do krwawień z przewodu pokarmowego (choroba wrzodowa
żołądka i dwunastnicy) i dróg oddechowych
 zakrzepowe zapalenie żyły
 wiek dziecięcy
 obecność w tkankach wszelkiego rodzaju implantatów metalowych,
 obecność rozrusznika serca (osobom z rozrusznikiem serca nie wolno
 przebywać w pobliżu generatorów fal elektromagnetycznych )

PRZYKŁAD DIATERMII KRÓTKOFALOWEJ

 urządzenie TERAPULS - Popularny zabieg w przypadku diatermii krótkofalowej .
 Pole to nie wytwarza ciepła, lecz działa na potencjał błon komórkowych, co daje
w efekcie zmianę właściwości fizykochemicznych tkanek, efekt przeciwzapalny,
przeciwbólowy i przeciwobrzękowy.

2. DIATERMIA MIKROFALOWA
 Diatermia mikrofalowa polega na przegrzaniu tkanek w polu elektromagnetycznym
o częstotliwości mikrofalowej.
 Mikrofalami nazywa się fale elektromagnetyczne, których długość wynosi od 0,1 do
100 cm.
 Oddziaływanie mikrofal na tkanki ludzkie jest bardzo złożone. Wynika
to głównie z ich właściwości fizycznych, zbliżonych do promieniowania
podczerwonego i świetlnego.
 Mikrofale mogą ulegać odbiciu, rozproszeniu, załamaniu i dyfrakcji na różnych,
skomplikowanych strukturach tkankowych.
 Padająca na skórę wiązka mikrofal zostaje w około 50% odbita od jej powierzchni,
pozostała część zostaje pochłonięta przez tkanki na niewielkiej głębokości - ok. 6-8
cm.
 Ponieważ przy tak wielkich częstotliwościach dużą rolę odgrywają
dielektryczne właściwości wody zawartej w płynach tkankowych,
największemu przegrzaniu ulegają pod wpływem mikrofal tkanki zawierające dużo
wody - krew i mięśnie

 ZASADADY DAWKOWANIA:
 dawkowania mikrofal są takie same, jak w diatermii krótkofalowej.

 WSKAZANIA
 Są podobne do diatermii krótkofalowej, jednak ograniczone ze względu na
powierzchowne oddziaływanie mikrofal.
 W przewlekłych zapaleniach stawów
 zapaleniach okołostawowych,
 Nerwobólach
 zespołach bólowych występujących w przebiegu choroby
zwyrodnieniowej kręgosłupa
 przy użyciu specjalnego promiennika również w przewlekłych stanach
zapalnych narządu rodnego.

3. ARSONWALIZACJA (prądy d’Arsonvala)

 zabieg Arsonwalizacji polega na wykorzystaniu prądów elektromagnetycznych
wahających się w granicach 300-500 kHz

 Arsonwalizacja polega na bezpośrednim wytwarzaniu minimalnej ilości ciepła w

tkankach w czasie oddziaływania energii elektromagnetycznej na organizm.

 Metodyka zabiegu
 podczas wykonania zabiegu najczęściej stosuje się metodę miejscową za pomocą
elektrod wykonanych ze szkła próżniowego, wypełnionych metalem, grafitem lub
gazami zjonizowanymi. Stosowane są w celu wytworzenia ciepła w chorych
tkankach, głównie w naczyniach włosowatych i zakończeniach nerwowych w
skórze
 Technika wykorzystuje tylko jedną elektrodę, którą przykłada się do powierzchni
ciała
 Częstotliwości dobierane są do schorzenia i stanu pacjenta
 Przyjmuje się, że w stanach ostrych częstotliwości będą niższe, natomiast w
stanach przewlekłych wyższe.
 Zabieg trwa przeważnie około 10-20 minut i powinno się go wykonywać
codziennie. Jedna seria składa się z 10-20 zabiegów.

 Wskazania

 nerwobóle;
 świąd;
 odmrożenia;
 zaburzenia czucia.

 Obecnie Prądy D’Arsonvala wykorzystywane głównie w zabiegach kosmetycznych,

ponieważ mają ograniczone możliwości dotarcia do głębszych struktur tkanek.

POLE MAGNETYCZNE
  pole magnetyczne wywołuje przepływ jonów wewnątrz komórki, co skutkuje
hiperpolaryzacją błony komórkowej.

 W technice tej wykorzystuje się lecznicze właściwości pola magnetycznego, którego

zadaniem jest przeniknięcie do tkanek zmienionych chorobowo i zmobilizowanie ich
do procesu regeneracji

 Charakterystyczną cechą pola magnetycznego jest przenikanie przez

wszystkie struktury ustroju. Cecha ta odróżnia pole magnetyczne od innych
postaci energii, które ulegają pochłonięciu do określonej głębokości
tkanek.

 W związku z tym że niskie częstotliwości pól elektromagnetycznych nie wywołują

efektów termicznych, można je stosować pomimo zespoleń metalowych
czy opatrunków unieruchamiających.

 jest to metoda nieinwazyjna, bezpieczna i łatwa w stosowaniu, pozwalająca na

leczenie bezpośrednio miejsca urazu czy źródła bólu i stanu zapalnego

 w tej metodzie wykorzystuje się lecznicze właściwości magnesów

Rodzaje terapii polem magnetycznym

Ogólnie metody terapeutycznego zastosowania pola (elektro)magnetycznego można
podzielić na następujące typy:

 stałe pole magnetyczne- wytwarzane przez magnesy stałe lub przez przepływ prądu
stałego w cewkach
 fale milimetrowe o bardzo wysokiej częstotliwości w zakresie 30-100 GHz
 pola elektromagnetyczne o niskiej częstotliwości - najczęściej na poziomie 60 Hz (w
Kanadzie i Stanach Zjednoczonych) lub 50 Hz (w Europie i Azji)
 impulsowe pola elektromagnetyczne -PEMF wykorzystujące częstotliwości w
zakresie 5-300 Hz – można stosować w domu pacjenta
 impulsowe pola radiofrekwencyjne - wykorzystujące częstotliwości w zakresie 12-42
MHz
 przezczaszkowa stymulacja magnetyczna (TMS –) o częstotliwościach w zakresie 1-
200 Hz – warunki szpitalne

 KRYTERIA WARUNKUJĄCE PRAWIDŁOWO WYKONANY ZABIEG:

 1. Czas poszczególnych zabiegów

 zabieg nie powinien być krótszy niż 5 min ( zazwyczaj około 30 minut) i
raczej nie przekraczać 60 minut.
 Seria zabiegów obejmuje 5 do 15 zabiegów.
 Pierwsze zabiegi powinno się wykonywać codziennie, kolejne można
co drugi dzień, a nawet 2 razy w tygodniu.

2. Dobór właściwej częstotliwości

 stany ostre- częstotliwości od 1 do 5 Hz,
 w podostrych 5 do 20 Hz,
 stany przewlekłych od 20 do 50 Hz

 PRZECIWSKAZANIA:
 ciążę,
 chorobę nowotworową,
 Zaawansowane zaburzenia ukrwienia kończyn
 czynną gruźlicę płuc,
 młodzieńczą cukrzycę,
 krwawienia z przewodu pokarmowego,
 ostrą niewydolność wieńcową i niestabilną dusznicę bolesną,
 ciężkie infekcje pochodzenia wirusowego, bakteryjnego i grzybiczego
 obecność elektronicznych implantatów wspomagających pracę różnych
narządów.

 Zabiegi przy użyciu pola magnetycznego można kojarzyć z innymi zabiegami

fizykalnymi, takimi jak ultradźwięki, diatermia krótkofalowa z terapią laserową oraz z
różnymi zabiegami elektroleczniczymi i masażem. Można ją również stosować łącznie
z zabiegami balneoterapeutycznymi.

EFEKT DZIAŁANIA

 działanie przeciwbólowe
 działanie przeciwzapalne
 działanie przeciwobrzękowe
 pobudzenie układu krążenia szczególnie obwodowego

WSKAZANIA
  opóźniony zrost kostny
 staw rzekomy
 osteoporoza
 choroba zwyrodnieniowa stawów
 reumatoidalne zapalenie stawów
 infekcje bakteryjne skóry i tkanek miękkich
 bliznowce
 stan po udarze mózgu
 stwardnienie rozsiane
 choroba niedokrwienna serca
 choroby narządu wzroku – jaskra, zanik nerwu wzrokowego, retinopatia cykrzycowa
 Choroby górnych dróg oddechowych i słuchu (działanie przeciwzapalne)
 Nadciśnienie tętnicze
 Choroba niedokrwienna serca
 Zaburzenia rytmu serca (efekt antyarytmiczny)
 Infekcje bakteryjne skóry i tkanek miękkich (przyspieszenie gojenia się ran,
oczyszczanie z tkanek obumarłych, likwidacja ognisk ropnych)
 Oparzenia
 Bliznowce – wzrost zaopatrzenia tkanek w tlen
 Choroba Parkinsona

PRZECIWSKAZANIA

 ciąża
 choroba nowotworowa
 czynna gruźlica
 krwawienia z przewodu pokarmowego
 ciężkie infekcje
 obecność elektronicznych implantów (rozrusznik serca)

Wśród zabiegów z wykorzystaniem pola magnetycznym możemy

wyróżnić:
 Magnetoterapie oraz Magnetostymulacje

 Obie formy terapii mają podobne zastosowanie i mogą być wykorzystywane

przy tych samych schorzeniach, jednakże ich efekt rehabilitacyjny może być
różny.
 Magnetoterapia jest metodą bardziej przebadaną ponieważ jest stosowana
od dawna
 Magnetostymulacja jest formą nowoczesną , opartą na rozwiązaniach
opatentowanych, w porównaniu do magnetoterapii, której początki sięgają
lat 70-tych XX wieku.
  Podstawową różnicą pomiędzy obiema terapiami jest indukcja oraz
częstotliwość wykorzystywanego pola magnetycznego. W przypadku
magnetostymulacji stosuje się znacznie mniejsze wartości indukcji oraz
większą częstotliwość pola, sięgającą nawet do 3000 Hz. Magnetoterapia
natomiast jest zabiegiem, w którym stosuje się wyższe wartości indukcji oraz
znacznie mniejsze częstotliwości 1-100 Hz.

Zalecenia metodyczne dla magnetoterapii i magnetostymulacji

 Przed rozpoczęciem ekspozycji na działanie zmiennego pola magnetycznego

wskazane jest zdjęcie zegarka lub innych tego typu urządzeń, a następnie
umieszczenie ich poza zasięgiem oddziaływania pola – ryzyko uszkodzenia
 Zabiegu nie należy wykonywać na czczo lub bezpośrednio po obfitym posiłku
 W czasie jego trwania pacjent może odczuwać subiektywne uczucie ciepła,
mrowienia, drętwienia w okolicy poddanej zabiegowi
 Prowadząc magnetoterapię czy magnetostymulacię należy pamiętać, aby osoba
poddawana ekspozycji przed jej rozpoczęciem oraz po zakończeniu przyjmowała
płyny, gdyż w wyniku działania pola magnetycznego dochodzi do rozszerzenia łożyska
naczyniowego skutkującego obniżeniem wartości ciśnienia tętniczego.

Bibliografia

1. Kasprzak W., Mańkowska A. – „Fizykoterapia, medycyna uzdrowiskowa i SPA”

Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008.
2. https://fizjoterapeuty.pl
3. https://www.praktycznafizjoterapia.pl
4. Mika T., Fizykoterapia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 1996.