Kan Damarlarının Yapısı ve Görevleri:

*Vücutta 3 çeşit damar bulunur:

1.Atardamar
2. Kılcaldamar
3.Toplardamar

*Atar ve toplardamarların duvarları dıştan içe doğru;

-bağ doku
-düz kas
-epitel dokudan(endotel) oluşmuştur.
*Kılcal damarlar tek sıralı epitel dokudan oluşmuştur.Pürüzsüz,kan akışı kolay
*Bağ dokunun yapısındaki elastik lifler atardamarda fazla, toplardamarda ise az
bulunur. Damarların ısı değişimlerinde büzülüp gevşemesini kolaylaştırırlar.
*Damarların yapısındaki elastik lifler, yaşlılığa ve beslenmeye bağlı olarak
elastikiyetini kaybettiğinde damar sertliği (ateroskleroz) hastalığı gelişir.
Bu durumda kan basıncı artar.

ATARDAMARLAR
*Kanı kalpten alarak kılcal damarlara taşır.
*Akciğer atardamarı hariç atardamarların tümü oksijence zengin kan taşır.
*Kan basıncı ve kan akış hızı en yüksek damarlardır. (Aortta basınç:100 mmHg)
Atardamarlarda kanın hareketini sağlayan faktörler:
-Karıncıkların kasılmasıyla oluşan basınç
-Atardamarların çeperindeki düz kasların kasılıp gevşemesi
-arkadan gelen kanın öndekini itmesi
-yer çekimi

KILCALDAMARLAR
*Atar ve toplardamar arasında yer alır.
*tek sıra yassı epitel dokudan (endotel) oluşur.
*Tüm vücuda yayılan en ince ve en yaygın damarlardır.
*Kas ve bağ doku içermez.
*Kılcal damarlardaki kan ile hücre doku sıvısı arasındaki madde alışverişi difüzyon
ve süzülme ile gerçekleşir.
*İnce çeperli yapısı ve geniş alana yayılmasından dolayı kılcal damarlarda kan
basıncı düşüktür.
*Üst deride, göz merceğinde, korneada ve kıkırdak dokuda yoktur.

TOPLARDAMARLAR
*Kanı organlardaki kılcaldamarlardan toplayıp kalbe getirir.
*Akciğer toplardamarı hariç oksijence fakir kan taşır.
*Kan basıncı ve kan akış hızı atardamara göre daha azdır.
Vücudun sağ ve solundan gelen toplardamarlar birleşerek kalbe girer. Bu birleşme
yerinde toplardamarın içindeki basınç sıfırdır.
*Toplardamarlar en fazla gerilebilme yeteneğine sahiptir.
*Vücudun alt kısmında bulunan toplardamarlarda kanın geriye doğru akmasını
engelleyen tek yönlü açılan kapakçıklar bulunur.Toplardamarlardaki kapakçıkların
bozulmasıyla varis denilen hastalık ortaya çıkar.
*Toplardamardaki kanın hareketini sağlayan faktörler:
-Toplardamar çevresindeki iskelet kaslarının etkisi
-Vücudun alt bölgesi toplardamarlarında bulunan tek yönlü kapakçıklar
-Soluk alma sırasında göğüs bölgesindeki basıncın azalması
-Damar çeperindeki düz kaslar
-Yer çekimi
-Kalbin kulakçıklarındaki gevşeme ile oluşan emme kuvveti
NOT:Karaciğer,amonyağı daha az zehirli olan üreye çevirir.Karaciğer üstü toplar
damarı üre derişiminin en fazla olduğu damardır.Vücuttaki üre miktarının
minimum olduğu damar böbrek toplardamarıdır.
TOKLUK:
Kapı t.damarındaki glikoz derişimi>Karaciğer üstü t.damarındaki glikoz derişimi
AÇLIK:
Karaciğer üstü t.damarındaki glikoz derişimi >Kapı t.damarındaki glikoz derişimi

Kan akış hızı: Atardamar>Toplardamar>Kılcal damar

Kan basıncı: AORT>Atardamar>Kılcal damar>Toplardamar>AnaToplardamar
Çeper kalınlığı: Atardamar>Toplardamar>Kılcal damar
Damar çapları: Toplardamar>Atardamar>Kılcaldamar
Toplam yüzey alanı:Kılcaldamar>Toplardamar>Atardamar
SORU:
Karaciğerden çıkan bir üre molekülü böbreklere ulaşıncaya kadar hangi yollardan
geçer?
Karaciğer üstü toplardamarı-->
Alt ana toplardamar-->
Sağ kulakçık-->
Sağ karıncık-->
Akciğer atar damarı-->
Akciğer kılcalları-->
Akciğer toplar damarı-->
Sol kulakçık-->
Sol karıncık-->
Aort-->
Böbrek atar damarı-->
Böbrek