CHƯƠNG 5.

QUÁ TRÌNH TIÊU HÓA THỨC ĂN VÀ HẤP THU CHẤT DINH DƯỠNG
1. Khái quát về bộ máy tiêu hóa
- Các ống tiêu hóa: miệng -> thực quản -> dạ dày -> ruột non -> ruột già.
- Các tuyến tiêu hóa: tuyến nước bọt, tuyến vị, tuyến tụy.
2. Quá trình tiêu hóa thức ăn
a. Khái niệm: là quá trình biến đổi các chất dinh dưỡng phức tạp có trong thức ăn thành những chất
đơn giản mà cơ thể hấp thụ được.
b. Ý nghĩa
- Giúp con người cảm nhận hương vị của thức ăn.
- Loại trừ các tác nhân gây hại.
- Cung cấp chất dinh dưỡng cho cơ thể.
c. Các giai đoạn
 Ở miệng
- Khi thức ăn được đưa vào trong miệng sẽ diễn ra các hoạt động sau: tiết nước bọt -> nhai -> đảo
trộn thức ăn -> hoạt động của enzyme amilaza trong nước bọt -> tạo viên thức ăn.
- Enzyme amilaza trong nước bọt (pH = 6.5 – 7.2, 37°C) đã biến đổi 1 phần tinh bột (chín) trong thức
ăn thành đường mantozơ.
 Nhờ hoạt động phối hợp của răng, lưỡi, các cơ môi và má cùng các tuyến nước bọt làm cho thức ăn
đưa vào khoang miệng trở thành viên thức ăn mềm, nhuyễn, thấm đẫm nước bọt và dễ nuốt.
 Ở thực quản
- Khi viên thức ăn được tạo ra và thu gọn trên mặt lưỡi thì phản xạ nuốt mới bắt đầu. Thoạt tiên lưỡi
nâng cao viên thức ăn lên chạm vòm miệng, rồi hơi rụt lại 1 chút để viên thức ăn được chuyển xuống
họng, vào thực quản.
- Khi nuốt, lúc lưỡi nâng lên thì đồng thời kéo nắp thanh quản đóng kín lỗ khí quản lại để thức ăn
không lọt vào đường hô hấp, khẩu cái mềm nâng lên đóng kín 2 lỗ thông lên mũi. Khi thức ăn lọt vào
thực quản, các cơ vòng ở thực quản lần lượt co đẩy dần viên thức ăn xuống dạ dày.
 Ở dạ dày
- Cấu tạo:
+ Thành dạ dày có
cấu tạo 4 lớp cơ
bản gồm màng bọc,
lớp cơ, lớp dưới
niêm mạc và lớp
niêm mạc với nhiều
tuyến tiết dịch vị.
+ Có hình dạng 1 cái
túi thắt 2 đầu với
dung tích tối đa
khoảng 3 lít.
+ Lớp cơ rất dày và
khỏe: 3 lớp từ ngoài
vào trong là cơ dọc,
cơ vòng, cơ chéo.
- Bất cứ vật gì chạm vào lưỡi hay niêm mạc dạ dày đều có tác dụng gây phản xạ tiết dịch vị.
- Thành phần dịch vị gồm: nước 95%, 5% (enzyme pepsin, HCl, chất nhầy).
- Enzyme trong dịch vị chỉ có tác dụng duy nhất với loại thức ăn protein ở mức độ nhất định.
- Lúc đói dạ dày co bóp rất nhẹ và thưa. Khi có thức ăn, dạ dày co bóp mạnh và nhanh hơn, giai đoạn
đầu để nhào trộn thức ăn với dịch vị, giai đoạn sau để đẩy thức ăn xuống ruột. Sự đẩy thức ăn xuống
ruột còn có sự phối hợp co của cơ vòng ở môn vị. Thức ăn được lưu giữ ở dạ dày từ 3-6h.
- Chất nhầy được tiết ra và phủ lên bề mặt niêm mạc, ngăn cách các tế bào niêm mạc với pepsin và
HCl.
 Ở ruột non
-