7.

HAFTA

Schelling
Friedrich Wilhelm Joseph Schelling (1775-1854) adı, Alman İdealizmi’nin filozofları listesinde
Fichte ve Hegel arasında anılır.

Düşünsel gelişimine bağlı olarak değişen düşüncelerinden dolayı, Schelling'in felsefi öğretisini
sistemleştirmek zor görünmektedir. Bu durum onun çözümlemelerine ilgiyi azaltmış görünse
de, Schelling'in asıl şansızlığı Hegel’in entelektüel çevreleri etkilemeye başlamış olmasıdır.

Schelling, 1798’de Jena Üniversitesi'ne öğretim üyesi olarak davet edildiğinde 23 yaşındaydı.
Schelling, Jena'da kaldığı sürede (1798-1803) Romantizmin entelektüel dönüşümüne katkı
sağlar. Onun Doğa Felsefe’sinin şiirsel niteliği, Goethe ile aynı düzeyde algılanmasını
sağlamıştır. Schelling, Friedrich Schiller'in düşüncesini oluşturan etik idealizme ilgisiz olsa da,
sonrasında Sanat Felsefesi Üzerine Dersler’de (Vorlesung über die Philosophie der Kunst,
1802/03), Schiller'in yüce teorisini yakından inceler.
Schelling, Jena'da Fichte ile yakınlık kursa da, doğa hakkındaki farklı yaklaşımları onların
ayrışmalarını artırır. Fichte, Wissenschaftlehre’de geliştirdiği aşkın felsefeyi Schelling’e önerse
de, Romantik çevrelerde tanınmış biri haline gelen Schelling, buradaki düşünceleri soyut
bularak ilgisiz davranır.

Schelling, Jena döneminde Hegel ile yakın ilişki kurar ve Hegel’in Jena Üniversitesi'nde
öğretim üyesi olmasını sağlar.

Hegel, Fichte ve Schelling'in Felsefe Sistemleri Arasındaki Fark (Fichte'schen und

Schelling'schen Systems der Philosophie, 1801) adlı yazdığı kitabında, Schelling'i, onun
idealist öncülleri olan Fichte ve K.L. Reinhold'a karşı tutumunu destekler.

Hegel ve Schelling Eleştirel Felsefe Dergisi’ni (Kritisches Journal der Philosophie –ilk sayı
Ocak 1802) çıkarırlar. Buradaki yazıları doğa üzerinedir, ama birbirlerinden farklı şeyler
yazmaktadırlar. Schelling, Jena'dan Würzburg'a taşındığında, dergi yayını son bulur (1803).

Schelling’in Würzburg Üniversitesi’nde çalıştığı dönemde düşüncelerinde belirgin bir değişim

başlar. Fichte ve Hegel uyarıda bulunurlar.

Schelling, Münih'e taşınır (1806) ve burada farklı birimlerde (Bavyera Bilimler Akademisi,
Kraliyet Güzel Sanatlar Akademisi, Bilimler Akademisi Felsefe Birimi) devlet memuru olarak
çalışır.
1806 Schelling, Fichte'yi eleştiren bir kitap yayınlar.

1807'de Hegel, kendi kitabı olan Tinin Fenomenolojisi (Phaenomenologie des Geistes) başlıklı
kitabının el yazmalarını gönderir ve kitaba bir önsöz yazmasını ister. Schelling, burada kendi
düşüncelerinin eleştirildiğini görünce, Hegel’e bir mektup yazarak kendisiyle dalga geçip
geçmediğini sorar. Hegel, Schelling’i yanıtlamamıştır. (Sonraki ilişkileri, birbirlerinin
düşüncelerini kitap ve konferanslarda eleştirerek sürer.)
Münih'ten sonra kısa bir süre Stuttgart'ta (Stuttgart Özel Dersleri -Stuttgarter
Privatvorlesungen, 1810) ve Erlangen Üniversitesi'nde (1820-1827) dersler verir.

Bu dönemde Schelling, yaşarken yayınladığı son kitabı olan Özgürlük Denemesi’ni

(Freiheitschrift) yayınlar.

Schelling’in, Münih'te kaldığı uzun süre boyunca (1806-1841) yazma etkinlikleri giderek
azalır. Bunun nedenleri arasında Hegelci sistemin gücünün artan etkisi gösterilir.

Hegel'in öğretisinin belirgin sonuçlarından daha çok, özellikle de dinin ele alınışında daha
olumlu bir şey vaat eden yeni bir sistemin belirsiz ipuçları halkın dikkatini çekti.

David Friedrich Strauss, Ludwig Feuerbach ve Bruno Bauer gibi genç yazarlar tarafından
yapılan eleştiriler, Hegel okulunda belirgin ayrılma, o zamanlar baskın olan felsefeden giderek
yabancılaşmayı ifade etmektedir. Hegelcilerin merkezi Berlin’dir. Berlin’de olan Schelling'den
yeni sistemin değerlendirmesi olanağını ortaya çıkartır; ama bu 1941’e kadar gerçekleşmez.
Schelling, Berlin Akademisi üyesi olarak atanınca, üniversitede ders verme olanağı ortaya
çıkar. Derslerine katılanlar arasında: Søren Kierkegaard, Mikhail Bakunin, Jacob Burckhardt,
Alexander von Humboldt, Friedrich Engels gibi isimler vardır. Açılış konuşması büyük bir ilgi
ile dinlenir. Eski hasım H. E. G. Paulus, Schelling'in vahiy felsefesi üzerine derslerini gizlice
yayınlar. Schelling, bu korsanlığın yasal olarak kınanmasını sağlayamayınca, halka açık
dersleri sonlandırır (1845).

1793'te Schelling, Heinrich Eberhard Gottlob Paulus'un periyodik Memorabilien’ine katkıda

bulunur.

1795 tezi Pauline Mektuplarının Düzeltmeni Olarak Marcion üzerine (De Marcione
Paullinarum epistolarum emendatore).

1794'te Schelling, Genel Olarak Bir Felsefe Biçimi Olanağı Üzerine (Ueber die Möglichkeit
einer Form der Philosophie überhaupt) başlıklı eserini yayınlar. Bu eser Fichte tarafından da
kabul edilir; Schelling’in entelektüel çevrede tanınırlığını sağlar.

Daha özenli çalışması olan Felsefenin İlkesi Olarak Kendi veya İnsan Bilgisindeki Sınırsızlık
Üzerine (Vom Ich als Prinzip der Philosophie, oder über das Unbedingte im menschlichen
Wissen, 1795) başlıklı eserini yayınlar. Burada halen Fichte’nin idealizminin sınırları içinde
kalırken, onun yönteminden daha nesnel bir uygulama ve bunu Spinoza’nın düşünceleri ile
birleştirme eğilimi gösterir.

Fichte ve Friedrich Immanuel Niethammer’in Felsefe Dergisi'ne makaleler ve incelemeler

yazarken, fizik ve tıp alanındaki çalışmaları incelemeye yönelir.

1795'te Schelling, Dogmatizm ve Eleştiri Üzerine Felsefi Mektuplar (Philosophische Briefe

über Dogmatismus und Kritizismus) başlıklı eserini yayımlar; burada Kantçı sistemi eleştirir.

1796/97 döneminde, bugün Alman İdealizminin En Eski Sistematik Programı (Das älteste
Systemprogramm des deutschen Idealismus) olarak bilinen çalışmasını yazar.
1797'de Schelling, Doğa Hukukunun Yeni Çıkarımı (Neue Deduction des Naturrechts)
makalesini yazar. Fichte'nin Doğal Hukukun Temelleri’ndeki (Grundlage des Naturrechts)
değerlendirmelerini öngörür.

Fizik bilimine ilişkin çalışmaları Doğa Felsefesine İlişkin Düşünceler’de (Ideen zu einer
Philosophie der Natur, 1797) ve Dünya Tini Üzerine (Von der Weltseele, 1798) incelemesinde
sonuçlarını verir. Doğa Felsefesi’nde Leibniz'e atıfta bulunur, Monadoloji’den alıntı yapar.

Doğa Felsefesi, doğayı bütünlüğünde kavramaya ve genel teorik yapısını ana hatlarıyla çizmeye
ve böylece doğa bilimlerinin temellerini atmaya çalışmaktadır. Alman doğa felsefecileri,
teorilerini geliştirirken İyonya filozoflarının doğal felsefesinden ilham alırlar. Schelling'in
Doğa Felsefesi’nin işlevi, idealin gerçeklikten çıkışını sergilemektir. Deneyimin bizden önce
getirdiği değişim, doğanın kendini ifade ettiği zıt karşıtlık olan dualite anlayışına yol açar.
Doğada bulunan dinamik aşamalar, temel genişleme ve büzülme kuvvetlerinin dengesi olarak,
maddidir; ikincil süreçleriyle (manyetizma, elektrik ve kimyasal etki) ışık; üreme, uyarılma ve
duyarlılık bileşen aşamalarıyla, organizma.

1800’de Schelling Transcendental İdealizm Sistemi (System des transcendentalen Idealismus)

başlıklı çalışmasını yayınlar. Bu kitapta Schelling, aşkın felsefeyi ve doğa felsefesini birbirinin
tamamlayıcı olarak tanımlar. Fichte, Schelling'in yanlış bir felsefi ilke temelinde çalıştığını
belirterek tepki gösterir: Ben-olmayan (Nicht-Ich = nesne) olarak doğa, temel içeriği insan
aklının öznel faaliyeti olan bir felsefenin konusu olamazdı.

Schelling, Felsefe Sistemimin Tanıtımı (Darstellung des Systems meiner Philosophie, 1801) nı
yayınladıktan sonra, yarılma kurtarılamaz hale geldi. Fichte, bu başlığın saçma olduğunu
düşündü, çünkü görüşüne göre felsefe kişiselleştirilememelidir. Dahası, bu kitapta Schelling,
çalışmaları Fichte tarafından dogmatizm olarak reddedilen Spinoza görüşlerini açıklamaktadır.
Doğanın ve tinin miktarlarında farklılık olmakla birlikte, özdeş olduğunu bildirir. Schelling'e
göre mutlak, felsefenin temel bir konusu olarak gördüğü özdeşliktir.
Jahrbücher der Medicin als Wissenschaft yayımladığı (1806-1808) Doğa Felsefesi Üzerine
Aforizmalar, Würzburg konferanslarındandır.

Denkmal der Schrift von den göttlichen Dingen des Herrn Jacobi, Jacobi’nin eleştirilerine bir
yanıt niteliğindedir (ikisi birbirlerini ateizm ile suçlamaktadır).

Schelling’in mistik düşüncelerinin artmasına bağlı olarak 1809’da yazdığı İnsan özgürlüğünün
Özüne İlişkin Felsefi Araştırmalar (Philosophische Untersuchungen über das Wesen der
menschlichen Freiheit und die damit zusammenhängenden Gegenstände), önce yazdığı Felsefe
ve Din (Philosophie und Religion 1804) çalışmasındaki eğiliminin bir tür gerçekleşmesidir.
Jena dönemindeki düşünceden farklı olarak; kötülük, gerçek ve ideal arasındaki ayrım
niceliksel farklılıklardan gelen bir görünüm değil, tözsel bir şeydir. Schelling, bu çalışmasında,
Kant'ın anlaşılır ve ampirik karakter arasındaki ayrımını açıkça dile getirdi. Ayrıca Schelling,
özgürlüğe "iyi ve kötü için bir kapasite" adını verir.

Schelling'in ölümünden sonra yayınlanan Berlin dersleri dört ciltte derlenmiştir. (1) Mitoloji
Felsefesine Giriş (1856); (2) Mitoloji Felsefesi (1857); (3, 4) Vahiy Felsefesi (1858).