FIL 218 – Panunuring Pampanitikan
• MAIKLING KWENTO
Ang maikling kuwento ay isang masining na
akda sa anyo ng panitikan na nagsasalaysay
sa mahahalagang pangyayari na
kinabibilangan ng isa o higit pang tauhan.
Nagiiwan ito ng kakintal sa isipan ng
mambabasa
Si Deogracias A. Rosario ang kinikilalang
ama ng maikling kwentong tagalog.
Ayon nga kay Edgar Allan Poe ang maikling
kwento ay naglalaman ng pampanitikang
likha ng guniguni at saligimsim ng na salig sa
buhay na aktuwal na naganap o maaaring
maganap.
• BALANGKAS NG PAGSUSURI NG
MAIKLING KWENTO
I. URI NG KWENTO
❖ Halimbawa: Kuwento ng Pag-ibig
II. PAMAGAT
❖ Halimbawa: "Magparayang Puso"
Nagpapahayag ito ng isaang babaeng
nagmahal, nasaktan at nagparaya
III. NILALAMAN
A. TAUHAN
❖ Halimbawa:
a. Issa - labinlimang taong
gulang, mahilig magbasa at
manood ng palabas tungkol
sa pag-ibig. Isang
masayahing babae, positibo
ang pananaw sa buhay at
wagas kung magmahal.
Kasintahan ni Ben.
b. Ben - labingpitong taong
gulang, maunawain at
mapagmahal na kasintahan
ni Issa.
c. Magulang ni Issa - mahigpit
at istrikto pagdating sa
kanyang mga anak lalo na sa
usapang pag-ibig.
B. TAGPUAN
❖ Halimbawa: Novaliches Quezon City,
Silid-aralan, Bahay
C. GALAW NG PANGYAYARI o
PANGUNAHING PANGYAYARI.
❖ Halimbawa:
a. PANIMULA
Hayskul ng magkakilala sina Ben at Issa.
May lihim na pagtingin si Issa sa kanyang
kaklaseng si Ben ngunit lingid sa kanyang
kaalaman ay may pagtingin rin si Ben sa
kanya.
b. PASIDHI O PATAAS NA
PANGYAYARI
❖ Halimbawa:
Hindi nagtagal ay niligawan ni Ben si Issa
at agad naman niya itong sinagot. Naging
maganda at masaya ang kanilang relasyon.
Subalit ang relasyon nila ay lihim dahil
mahigpit at pinagbabawalan si Issa ng
kanyang magulang.
c. KARURUKAN O KASUKDULAN-
❖ Halimbawa:
Nagsimula ang problema ng may
naririnig si Issa na usapan sa kanilang
paaralan na di umano ay may kasama si Ben
na buntis na babae. Hindi naniwala si Issa
kahit pa napapansin at nararamdaman na
niyang nanlalamig na si Ben sa kanya.
Naging pipi at bingi lamang siya kahit na
iniiyakan niya ito tuwing gabi.
d. KAKALASAN O PABABANG
AKSYON.
❖ Halimbawa:
Walang ginawa si Issa kundi ang umiyak
ng umiyak tuwing gabi kaya naman
kinabukasan ay kinausap niya para si Ben
kung totoo ba ang kumakalat na usapan at
ito'y inamin ni Ben. Nasaktan siya sa naging
sagot ni Ben ngunit tiniis niya at
napagdesisyonan niyang makipaghiwalay na
lamang alang-alang sa magiging anak ni
Ben.
e. WAKAS
❖ Halimbawa:
Grasya
FIL 218 – Panunuring Pampanitikan
Si Issa, isang babaeng nagmahal,
nasaktan, nagparaya ngunit unti- unting
bumangon at natutunan na ang tunay na
Pag-ibig ay mayroong tamang oras,
pagkakataon, at naniniwalang may taong
nakalaan para sa bawat tao.
IV. TAGLAY NA BISA-
Ipinahihiwatig na ang pag–ibig ay
dumarating sa tamang panahon at ito’y hindi
dapat minamadali
f. Bisa sa Isip
g. Bisa sa Damdamin
h. Bisa sa Asal
V. KAMALAYANG PANLIPUNAN –
❖ Halimbawa:
Hindi na bago sa ating lipunan ang
maagang pakikipagrelasyon ng mga
kabataan na nasa mura pang edad at ang
malala pa dito ay naging dahilan ito ng
maagang pagbubuntis.
VI. TEORYA
❖ Halimbawa: Teoryang Romantisismo
Ang pagpaparaya ni Issa kay Ben ay
isang halimbawa ng pag-ibig na maunawain.
na kahit nasaktan ay inunawa at iniisp pa din
magiging anak ni Ben.
• SANAYSAY
1. ALEJANDRO G. ABADILLA (1906-1969)
❖ Ayon sa kilalang manunulat na si
Alejandro G. Abadilla sinasabing ang
sanaysay ay "nakasulat na karanasan
ng isan sanay sa pagsasalaysay" na
kung saan nagmula sa dalawang salita
na tinatawag na "sanay at "salaysay. Sa
pamamagitan nito, maaaring maibahagi
maipahayag ang sariling opinyon,
konsepto o reaksyon mula sa isang
paksang pinag-usapan
2. FRANCIS BACON (1561-1626)
❖ Nakikilala si Francis Bacon bilang ama
ng sanaysay na nasusulat sa Ingles. Sa
kanyang pagpapakahulugan sa salitang
sanaysay, sinasabing ito ay isang
kasangkapan na tumutulong s sa mga
manunulat upang maipahayag ang
kanilang maikling komentaryo sa buhay
ng tao.
3. MICHAEL DE MONTAIGNE (1533-1592)
Siya ay isang manunulat at pilosopo na
tinaguriang ama ng sanaysay sa Pransya.
Ayon sa kanya, ang salitang sanaysay ay
tinawag niyang essais sa wikang Pranses.
Sinasabing ang salitang ito ay
nangangahulugang pagtatangka, pagtuklas
pagsubok sa anyo ng pagsusulat.
4. PAQUITO BADAYOS (1967-2010)
Ayon sa manunulat na si Paquito Badayos,
ang sanaysay ay ang paglalahad ng
matalinong kuro at makatuwirang
paghahanay ng mga kaisipan at naglalahad
ng personal na pananaw ng isang manunulat
tungkol sa isang paksa.
5. GENOVEVA MATUTE (1915-2009)
Isang premyadong manunulat at
mananaysay. Ayon sa kanya, ang sanaysay
ay isang pagtataya sa isang paksa sa
paraang tuluyan at sa malayang paraang
maglalantad ng kaisipan, kuro-kuro, palagay
at ng kasiyahan ng sumusulat, upang mang-
aliw, magbibigay kaalaman o magturo.
Sinasabi ring isa sa mga anyong higit na
nagpapaisip, nagpapalawak na
nagpapalalim sa pang-unawa, bumubuo at
nagpapatibay sa isipa't damdamin ng bayan.
• KAHALAGAHAN NG SANAYSAY
❖ Sa pag-aaral ng sanaysay, mahalagang
may partikular na paksang pinag-uusapan
at pinapaliwanag ng isang manunulat.
Maaaring ang paksa ay nauukol sa isang
kalagayan o sitwasyon sa buhay ng isang
tao na puno ng hamon upang sa ganoon
ay kanyang mailahad ang kanyang ideya
hinggil dito.
❖ Mahalaga ang sanaysay sa paraang
naghahatid ng mga kaalamang may
Grasya
FIL 218 – Panunuring Pampanitikan
kaugnayan sa mga nangyayari sa ating
lipunang ginagalawan o kulturang
kinabibilangan.
❖ Ang sanaysay ay nakapagbibigay-linaw at
kaalaman sa iba't ibang bagay tungkol sa
mga usaping panlipunan.
❖ Sa pamamagitan ng sanaysay,
naisusulong ang kahalagahan sa
pagbasa o makabuluhang paglikha nito
batay sa paniniwala at ideyolohiya ng
isang mahusay na manunulat.
❖ Ang sanaysay ay nagpapabatid at
nagpapalaganap ng isang teorya ng
pagbasa, pagsusuri at pagtanaw sa mga
bagay na nauukol sa kulturang
kinabibilangan.
❖ Nakapagbibigay-puna sa mga
pangyayaring nagaganap lipunan at
kultural na gawain.
• BAHAGI NG SANAYSAY
A. PANIMULA
❖ Ang pinakamahalagang bahagi ng
sanaysay sapagkat ito ang unang
makikita o mababasa ng mg mambabasa.
Dapat ang panimula ay nakapupukaw ng
atensy sa mga mambabasa upang sa
ganun ay ipagpapatuloy pagbabasa.
B. KATAWAN
❖ Sa bahaging ito naman ng sanaysay,
matatagpuan an kabuoang nilalaman ng
isang sulatin. Nakapaloob dito ang mg
kaisipan at mga ideya na may kaugnayan
sa paksang tinatalakay Maaari itong
sumagot o sumuporta sa mga tanong a
ideya na nabanggit sa panimula. Dapat
maipaliwanag ra maayos ang mga
detalye upang lubos na maunawaan ng
mga mambabasa ang teksto.
C. WAKAS
❖ Dito nagsasara ang talakayang naganap
sa katawan sanaysay. Matatagpuan sa
bahaging ito ang pampinid pangwakas na
salita ng may-akda. Dito mababasa ang
konklusyon ng manunulat tungkol sa
nasabing paksa.
• ELEMENTO NG PAGSULAT NG
SANAYSAY
1. TEMA AT NILALAMAN
Ang mga kaisipang nabuo sa isang sulatin ay
may tema Ito naman ang iikutan ng
nilalaman upang mabuo inaasahang
kinalabasan ng isang mahusay na
halimbawa ng sanaysay.
2. ANYO AT ISTRUKTURA
Sa anyo at istruktura sa isang sulatin,
nakapaloob ang mga bahagi ng epektibong
pagbuo ng isang sanaysay bilan
pampanitikang Filipino.
3. WIKA AT ISTILO
Sa isang sulatin, napakaepektibo kung ang
paraan ng pagsulat ng isang manunulat ay
payak at gumagamit ng simpleng pananalita
lamang upang mas madaling maunawaan ng
mga mambabasa.
• URI NG SANAYSAY
i. PORMAL
Ang mga paraang gagamitin sa pagbuo ng
isang pormal na sanaysay ay maayos bunga
ng isang maingat na pagtitimbang-timbang
ng mga pangyayari o ang konsepto ng isang
kaisipan na nilalahad nang maayos, may
prosesong dapat sundin maingat sa pag-
aaral o pananaliksik, pagsusuri at iba pa.
❖ KATANGIAN NG PORMAL O
MAANYONG SANAYSAY:
1. Kailangan ng mabisang ayos, organisado
o may pagkasunod-sunod ng mga
impormasyon na naglalaman ng mga
mahahalagang kaisipan tungkol sa paksa.
2. Pag-aralang ng mabuti bago gamitin sa
pagsulat ang ganitong uri ng sanaysay
sapagkat ito’y nagtataglay ng
pananaliksik.
Grasya
FIL 218 – Panunuring Pampanitikan
3. Ang mga salitang gagamitin ay akma sa
piling isyu kadalasang may mga
terminong ginamit na kaugnay tungkol sa
asignatura o paksang ginagawan ng
pananaliksik
4. Maingat na inilalahad at ipinaliliwanag ng
manunulat ang kanyang tinatalakay na
bagay o isyu hindi lamang nababatay sa
sarili niyang karanasan at nalalaman
ngunit may mga sanggunian o basehan
siya, may batayang kilala o kinikilala sa
kanyang mga inilalahad.
j. IMPORMAL
Ang paraan ng pagsulat sa uring ito ay
tinatawag ding personal sapagkat
nagbibigay-diin sa isang istilong
nagpapamalas ng katauhan ng isang
manunulat. Kapag ito ang uring nais gamitin
sa pagsulat, kailangang pakaisipin na
paraang nakikipag-usap ka lamang sa mga
mambabasa na naglalahad ng ilang
panuntunan sa buhay.
❖ KATANGIAN NG IMPORMAL NA
SANAYSAY:
1. Karaniwan ang ganitong uri ng sanaysay
ay kaakit-akit kawili-wiling basahin ang
nilalaman ng akda.
2. Ang nilalaman ng sanaysay ay hindi dapat
makasakit ng damdamin ng ibang tao.
3. Dapat masigla, masaya at magpatawa
4. Maayos at maliwanag na mababanaag
ang magandang katauhan o kalooban ng
may-akda ang ganitong uri ng pagsulat
5. Nagpapakilala ng malawak na kaalaman
ng may akda ukol sa mga aklat ng tao,
kalikasan at iba’t ibang mga bagay.
• MGA URI NG SANAYSAY:
1. PASALAYSAY - Ang sanaysay na ito ay
katulad din ng pormal na sanaysay dahil
ito ay sanay na gumagamit ng mga
salitang pormal.
2. NAGLALARAWAN - Ang sanaysay na ito
ay nagpapahayag ng mga pangyayari sa
buhay, inilalarawan niya lahat ng detalye.
3. MAPANG-ISIP O DI PRAKTIKAL – Ang
sanaysay na ito ay naghahayag ng mga
salita na nagbibigay sa mga mambabasa
na mapag-isipan ang kanilang
binabasang sanaysay.
4. KRITIKAL O MAPANURI - Kritikal na
sanaysay ay isang papel na
nangangailangan ng isang malalim na
pag-aaral ng isang paksa at inilalantad
nito ang malakas at mahina na tampok.
Iyon ay kung bakit ang may-akda ay hindi
kinakailangan na pumuna. Ang kanyang
gawain ay ang ebalwasyon sa paksa ng
pag-aaral at magpasya kung pumuna ito
o sinusuportahan
5. DIDAKTIKO O NANGANGARAL - Ang
sanaysay na ito ay nagpapahayag ng
kanyang sariling karanasan na
nagbibigay pangaral o inspirasyon sa
mga mambabasa.
6. NAGPAPAALALA - Ang sanaysay na ito
ay nagpapahayag ng kanyang sariling
opinyon upang makapag-paalala sa mga
mambabasa ng kanyang mga naiisip.
7. EDITORYAL - Ang sanaysay na ito ay
ginagamit sa mga balita at may mga
paksa tungkol sa mga nangyayari na
trahedya sa kapaigiran.
8. MAKA-SIYENTIPIKO - Sa sanaysay na
ito ay sinasanaysay ang mga maka-
agham na mga pangyayari o naglalahad
ng tungkol sa kalusugan.
9. SOSYO-POLITIKAL - Ang sanaysay na
ito ay nagpapatungkol sa mga politika na
mga gawain tulad ng paksa sa mga
tauhan ng gobyerno o kaya naman ay
naglalahad ng mga pangyayari sa loob ng
politika.
10. SANAYSAY NA PANGKALIKASAN
- Ang sanaysay na ito ay tungkol sa mga
kalikasan, pumapaksa sa kapaligiran
tulad ng paksa patungkol sa kagubatan
11. SANAYSAY NA
BUMABALANGKAS SA ISANG
TAUHAN - Ang sanaysay na
bumabalangkas sa isang tauhan ay
nagsasanaysay na nakapokus lamang sa
Grasya
FIL 218 – Panunuring Pampanitikan

isang tauhan, inilalahad nito ang paksa

tungkol sa tauhang ito.
12. MAPANGDILIDILI O REPLEKTIBO -
Isang masining na pagsulat na may
kauganayan sa pansariling pananaw at
damdamin sa isang partikular na
pangyayari.

Grasya