EHBO Projectbundel 4-Stappen Basisprin + Reanimatie 2023-2024

You might also like

Download as docx, pdf, or txt
Download as docx, pdf, or txt
You are on page 1of 64

Finaliteit: AF Zorg en Welzijn / Voeding en horeca

DUF Maatschappij en welzijn / Horeca


DOF Maatschappij en welzijnswetenschappen

Klas:

Schooljaar: 2023-2024

EHBO
Deel1

4-stappenplan & basisprincipes


Reanimatie
Voorwoord

Welkom bij deze werkbundel over EHBO! EHBO staat voor Eerste Hulp Bij Ongevallen. Het is iets wat
iedereen zou moeten weten, omdat het kan helpen om levens te redden in noodsituaties.

In deze bundel gaan we samen op ontdekkingstocht door de wereld van EHBO. Of je nu op school bent,
thuis of buiten, je weet nooit wanneer er een ongelukje kan gebeuren. Daarom is het belangrijk om te
weten hoe je snel en juist kunt handelen om anderen en jezelf te helpen.

We gaan verschillende onderdelen van EHBO verkennen, van kleine wonden tot meer ernstige situaties
zoals flauwvallen en reanimeren. Je leert hoe je rustig kunt blijven in noodsituaties en hoe je snel de juiste
hulp kunt bieden. Denk eraan, het gaat niet alleen om wat je doet, maar ook om hoe je het doet. Het
tonen van empathie en het blijven kalm en georganiseerd zijn, zijn net zo belangrijk als het toepassen van
de juiste technieken.

Deze bundel is speciaal ontworpen voor leerlingen in de tweede graad van het secundair onderwijs. We
hebben ons best gedaan om alles duidelijk en eenvoudig uit te leggen, zodat je gemakkelijk kunt begrijpen
hoe je EHBO kunt toepassen in verschillende situaties. Na het doorlopen van deze bundel zul je meer
zelfvertrouwen hebben in je eigen vaardigheden om hulp te bieden wanneer dat nodig is.

Onthoud dat EHBO niet alleen nuttig is in noodsituaties, maar ook een waardevolle vaardigheid is om te
hebben in het dagelijks leven. Dus laten we samen op weg gaan naar een veiligere en meer zorgzame
omgeving voor iedereen!

Veel plezier en succes met het ontdekken van de wereld van EHBO!

2
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Onderzoekscyclus

3
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Inhoud

1. Onderzoekscyclus..................................................................................................................................3
2. Eindtermen............................................................................................................................................5
3. Opdrachten/Deelopdrachten................................................................................................................6
3.1 Deelopdrachten.............................................................................................................................6
4. Deelnemende vakken / Begeleidende leerkrachten..............................................................................7
5. Zo word ik geëvalueerd.........................................................................................................................8
6. Opdrachten.........................................................................................................................................12
7. Inleiding EHBO.....................................................................................................................................14
7.1 Principes van eerste hulp.............................................................................................................15
7.1.1 Principe 1: blijf rustig in een noodsituatie........................................................................16
7.1.2 Principe 2: vermijd besmetting.........................................................................................17
7.1.3 Principe 3: handel als een eerstehulpverlener.................................................................18
7.1.4 Principe 4: zorg voor het comfort van het slachtoffer......................................................18
7.1.5 Principe 5: verleen psychosociale eerste hulp..................................................................19
7.1.6 Principe 6: houd rekening met emotionele reacties nadien.............................................19
7.2 De 4 stappen van E.H.B.O.............................................................................................................21
7.2.1 Stap 1: Zorg voor veiligheid..............................................................................................22

4
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
7.2.2 Stap 2: Beoordeel de toestand van het slachtoffer..........................................................26
7.2.3 Stap 3: Raadpleeg gespecialiseerde hulp..........................................................................31
7.2.4 Stap 4: verleen verdere eerste hulp.................................................................................37
7.3 Herhalingsoefeningen..................................................................................................................38
8. Reanimatie van een volwassen persoon.............................................................................................41
9. Flowchart / Bordschema.....................................................................................................................45

5
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Eindtermen

EHBO

NR Doelstelling

De leerlingen passen technieken voor levensreddend handelen toe in een gesimuleerde


leeromgeving.
technieken en hulpmiddelen bij ongevallen: verstuiking, bloedneus, wond,
BV2_01.01
brandwonde
technieken en hulpmiddelen bij noodsituaties: verdrinking, verstikking, hart- en
ademhalingsstilstand

De leerlingen passen technieken voor levensreddend handelen toe in een gesimuleerde


leeromgeving.

technieken en hulpmiddelen bij ongevallen en noodsituaties


BV3_01.01

AED

symptomen gerelateerd aan ongevallen en noodsituaties

6
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Opdrachten/Deelopdrachten

Deelopdrachten

a) Je leert eerst waaruit een hulpverlening is opgebouwd.

a. 4-stappenplan

b. 6 basisprincipes

b) Je leert hoe je van een slachtoffer de toestand moet beoordelen.

c) Je leert de verschillende stappen in de reanimatie van een volwassen persoon.

d) Je leert de reanimatie bij een volwassen persoon toepassen.

7
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Deelnemende vakken / Begeleidende leerkrachten

Vakken Begeleidende leerkrachten

Verzorging

Directe zorg

Praktijk

8
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Zo word ik geëvalueerd

B of NB of
ET Competenties of deelopdrachten Deadline Opmerkingen
score max.

1.

9
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Criteria (SMART)
Test 4-stappenplan en basisprincipes (Schriftelijke test)
Deelopdracht Aa + Ab

Zwak = 0 Onvoldoend = 1 Voldoende = 2 Goed = 3

Je kan geen enkele stap in Je kan slechts 1 of twee Je kan drie van de vier Je schrijft / benoemt het
Je kan het vierstappenplan maken
het stappenplan benoemen stappen benoemen/ neer stappen benoemen en/ of volledige stappenplan neer.
schrijven. noteren.
Elke stap is aanwezig

Zwak = 0 Onvoldoend = 1 Voldoende = 2 Goed = 3


Je kan elk onderdeel van het
stappenplan toelichten en correct Je kan geen of slechts één Je kan twee onderdelen van Je kan drie onderdelen van Je kan het hele stappenplan
omschrijven. onderdeel van het het stappenplan het stappenplan uitleggen. toelichten en uitleggen.
stappenplan toelichten / toelichten / uitleggen
uitleggen.

Je kan de zes basisprincipes voor eerste Zwak = 0 Onvoldoend = 1 Voldoende = 2 Goed = 3


hulp benoemen en op een correcte
manier toepassen op de juiste plaats. Je kan geen enkel Je kan minder de helft van Je kan meer dan de helft Je kan alle basisprincipes
basisprincipe benoemen de basisprincipes benoeme van de basisprincipes correct benoemen en
noch toepassen. of correct toepassen. benoemen en correct toepassen.
toepassen

10
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Je kan alle basisprincipes
benoemen maar enkele niet
correct toepassen

11
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Criteria (SMART)
Beoordeling toestand slachtoffer (schriftelijke test)
Deelopdracht B

Zwak = 0 Onvoldoend = 1 Voldoende = 2 Goed = 3


Je kan de onderdelen benoemen en Je kan geen enkel Je kan beide Je kan beide Je kan beide observaties
toelichten die worden gecontroleerd bij observatiepunt benoemen observatiepunten wel observatiepunten wel benoemen en de nodige
een slachtoffer. noch toelichten. benoemen maar kan er benoemen maar slechts 1 uitleg geven.
geen enkel toelichten. ervan uitleggen.

Zwak = 0 Onvoldoend Voldoende Goed = 2

Je kan het nut van een kinlift uitleggen. Je kan het nut van een Je kan het nut van een
kinlift niet uitleggen. kinlift voldoende uitleggen.

12
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Criteria (SMART)
Reanimatie (Praktijk uitvoering)
Deelopdracht C + D

Zwak = 0 - 5 Onvoldoend = 5-10 Voldoende = 10-15 Goed = 15-20

Je hebt te veel zaken Je hebt niet de helft van de Je hebt de reanimatie nipt Zeer goed je hebt niets,
vergeten of enkele grote en punten behaald. voldoende in de vingers, slechts één enkel of enkele
belangrijke zaken niet hier en daar heb je enkele kleine zaken vergeten. Je
Je kan de reanimatie op een volwassen Je slachtoffer loopt ernstig
uitgevoerd. Hierdoor breng kleine zaken vergeten die beheerst de reanimatie
slachtoffer met een gevaar als je te veel zaken
je het leven van je een gevaar kunnen voldoende om een
ademhalingsstilstand uitvoeren. vergeet. Dit is een
slachtoffer in ernstig gevaar. betekenen voor de slachtoffer in nood te
onvoldoende voor
veiligheid van je slachtoffer. kunnen helpen.
uitvoering.

Hiervoor kijk je naar de toegevoegde


checklist in je bundel op pagina 43 Herbekijk zeker even de Blijven inoefenen en je
Herbekijk je bundel en ga
nodige stappen in het kennis gebruiken, niet
terug aan de slag met je
Het is noodzakelijk dat je de schema. verzwakken. Goed gedaan!
reanimatie.
stappen opnieuw gaat
bekijken.

13
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Opdrachten

Jij kijkt even naar de eerste foto’s in de PowerPoint, noteer hieronder minstens 6 mogelijke
ongevallen of zaken waar je eerste hulp kan geven.

1. _____________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________

____________________________

2. _____________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________

____________________________

3. _____________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________

____________________________

4. _____________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________

____________________________

5. _____________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________

____________________________

6. _____________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________

____________________________

14
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Andere:
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________

Kijk nu naar de tweede foto en overleg even met de leerling naast je welke 6 mogelijke ongevallen
je ziet of hulp die je kan geven.

1. _____________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________

____________________________

2. _____________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________

____________________________

3. _____________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________

____________________________

4. _____________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________

____________________________

5. _____________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________

____________________________

15
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
6. _____________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________

____________________________

Andere:
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________

Inleiding EHBO
Waarvoor staat de afkorting E.H.B.O?

E.H.B.O =

E: Eerste H:Hulp B: Bij O: Ongevallen

E.H.B.O. is hulp die vrijwillig aangeboden wordt in afwachting van eerstehulpverleners.

Heb je zelf al eens eerste hulp moeten verlenen?

16
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
_____________

Heeft iemand aan jou al eens eerste hulp moeten verlenen?

__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
_____________

17
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Principes van eerste hulp
Als je eerste hulp verleent, moet je rekening houden met een aantal basiszaken. Deze basiszaken zijn
essentieel om op een goede manier eerste hulp te verlenen. Met behulp van deze principes leer je
de juiste attitude aan om correct en veilig te reageren in een ongevalssituatie. Het gaat om zes
principes.

1. Blijf rustig in een noodsituatie.

2. Vermijd besmetting.

3. Handel als een eerstehulpverlener.

4. Zorg voor het comfort van het slachtoffer.

5. Verleen psychosociale eerste hulp.

6. Houd rekening met emotionele reacties nadien.

Deze principes zijn altijd belangrijk in het uitvoeren van eerste hulp.

Niet alle principes zijn altijd toe te passen in alle situaties. Je zal soms moeten kiezen welke je kan en
welke nuttig zijn om toe te passen.

Het is wel belangrijk dat je steeds nadenkt of ze nodig zijn.

We overlopen nu de 6 BASISPRINCIPES!

18
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Principe 1: blijf rustig in een noodsituatie

Een noodsituatie is plots en onverwacht. Op zo’n moment kan je stress ervaren.

Sommige mensen geraken zelfs in paniek. Toch is het belangrijk om rustig te blijven.

Enkele tips:

- Adem rustig in en uit.

- Spreek jezelf vertrouwen in.

- Praat tegen het slachtoffer.

- Alarmeer de hulpdiensten als je niet meer weet wat je moet doen.

(telefoonnummer = ________________)

19
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Principe 2: vermijd besmetting

Het is belangrijk dat je je bewust bent van het gevaar op besmetting.

Daarom is het belangrijk om de kans op besmetting zo klein mogelijk te houden. Enkele eenvoudige
richtlijnen:

- Was je handen met water en zeep.

- Zorg dat je niet in contact komt met bloed


of andere lichaamsvochten.

- Raak een open wonde niet aan.

- Werk proper en steriel.

Denk oefening:

Als je naar deze foto kijkt, hoe zou jij deze wonde afdekken van de buitenlucht.
Welk materiaal zou jij gebruiken?

20
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
_____________

21
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Principe 3: handel als een eerstehulpverlener

- Kijk even hoe ernstig de situatie is.

- Jouw hulp maakt het verschil.

- Geloof in jezelf.

- Iedereen helpt.

Principe 4: zorg voor het comfort van het slachtoffer

Focus niet enkel op het letsel maar heb ook aandacht voor het comfort. Niemand vindt het fijn om
het te koud of te warm te hebben of op het harde asfalt te liggen.

- Verplaats nooit je slachtoffer.

- Dek het slachtoffer toe met een jas of deken.

- Maak een zonnescherm.

- Laat het slachtoffer een comfortabele houding aannemen.

- Laat het slachtoffer niet roken.

- Probeer het slachtoffer af te schermen van nieuwsgierige


omstaanders.

22
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Principe 5: verleen psychosociale eerste hulp

Houd rekening met de emotie en reactie van het slachtoffer. Enkele tips:

- Stel jezelf voor.

- Vraag het slachtoffer naar zijn / haar naam.

- Luister naar het slachtoffer.

- Vraag wat er is gebeurd.

- Vraag toestemming om eerste hulp aan te bieden.

- Geen info wat er is gebeurd en laat uit wat je gaat doen om te helpen.

- Blijf altijd bij het slachtoffer.

- Bel een familielid.

Principe 6: houd rekening met emotionele reacties nadien

- Het gebeurt dat je na het verlenen van eerste hulp blijft zitten met emoties van boosheid of
met twijfels over jezelf. Laat je emoties toe en praat met vertrouwde personen bij wie je je
veilig voelt.

- Je kan hulp vinden bij je huisarts of bij tele-onthaal.

Wat doet tele-onthaal?

__________________________________________________________________________________
____________________________________

23
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
__________________________________________________________________________________
____________________________________

24
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Oefening

Over welk principe gaat het? Schrijf naast elk voorbeeld het juiste principe. Schrijf het principe voluit.

Voorbeeld Principe

Je hebt eerste hulp verleend aan een 6-jarig meisje. De mama is heel
ongerust en heeft nood om er nog even over te praten met jou.

Het is een warme zomer. Het slachtoffer ligt op de grond. Je geef je pet af
aan het slachtoffer en je wacht samen met het slachtoffer op de
ambulance.

Een oudere dame is van de roltrap gevallen. Ze heeft slechts enkele


schrammen. Voor alle zekerheid heb je toch de hulpdiensten verwittigd.
Terwijl je samen wacht stel je je zelf voor en vertel je dat je de
hulpdiensten hebt verwittigd.

In het centrum van Antwerpen is er een zwerver die is flauwgevallen. De


meeste mensen lopen gewoon voorbij. Jij beslist om toch te stoppen en
de toestand van de zwerver te controleren.

Jouw zusje heeft een wonde. Voor je haar verzorgt was je eerst grondig je
handen.

In de tram krijgt de vrouw voor je een paniekaanval. Je weet helemaal


niet wat je moet doen. Je ademt rustig in en uit en probeert haar toch te
helpen.

25
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
De 4 stappen van E.H.B.O

De toestand van het slachtoffer kan heel verschillend zijn: het slachtoffer kan bewust of bewusteloos
zijn, een hartstilstand hebben, ernstig bloeden of brandwonden hebben…

Hoe verschillend de situaties ook zijn, de algemene benadering is steeds dezelfde.

Je volgt als hulpverlener steeds de 4 stappen van de EHBO!

1. Zorg voor veiligheid

2. Beoordeel de toestand van het slachtoffer

3. Raadpleeg gespecialiseerde hulp

4. Verleen verder eerste hulp

VEILIGHEID BEOORDELEN BELLEN HULP VERLENEN

26
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Stap 1: Zorg voor veiligheid

Zorg steeds voor veiligheid!

Ga na wat de risico’s zijn

Deze overloop je steeds in deze volgorde!

1. voor jezelf
2. voor het slachtoffer
3. voor de omstaanders.

1. Jouw veiligheid

Zet je eigen veiligheid nooit op het spel! Benader het slachtoffer enkel als het veilig is. Bv. kijk naar
links en naar rechts vooraleer je een drukke baan oversteekt om naar het slachtoffer te gaan. Als een
slachtoffer in een brandend gebouw is, bel dan eerst de hulpdiensten en wacht af.

27
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
28
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
2. De veiligheid van het slachtoffer

De algemene regel is dat je het slachtoffer nooit verplaatst op voorwaarde dat er geen gevaar dreigt. Het is immers mogelijk dat je het letsel verergert door
het slachtoffer te verplaatsen.

Wanneer verplaats je het slachtoffer wel? In geval van nood. Er zijn 5 NOODSITUATIES:

29
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
1._______________ 2._______________ 3._______________ 4._______________ 5._______________

Indien het slachtoffer zich in een gevaarlijke situatie verkeert, verplaats deze dan zo snel mogelijk over een zo kort mogelijke afstand. Je kan een slachtoffer
verplaatsen d.m.v. de rautek techniek.

30
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Oefening Stappenplan 1ste stap.

Je wandelt op straat wanneer je onderstaande situatie ziet gebeuren.

Welke veiligheidsrisico’s of gevaren zijn er in deze situatie en wat doe je om de veiligheid te verzekeren?

1.Voor jezelf

Risico: ______________________________________________________________

______________________________________________________________

Dit doe je rond veiligheid: ______________________________________________________________

______________________________________________________________

31
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
2.Voor het slachtoffer

Risico: ______________________________________________________________

______________________________________________________________

Dit doe je rond veiligheid: ______________________________________________________________

______________________________________________________________

3.Voor de omstaanders

Risico: ______________________________________________________________

______________________________________________________________

Dit doe je rond veiligheid: ______________________________________________________________

______________________________________________________________

32
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Stap 2: Beoordeel de toestand van het slachtoffer
Nadat je hebt gezorgd voor de veiligheid van jezelf, van het slachtoffer en van de omstaanders, beoordeel
je de toestand van het slachtoffer.

Tijdens de beoordeling ga je 2 zaken controleren:

1. Het bewustzijn

2. De ademhaling

De pols of circulatie wordt NIET gecontroleerd!

33
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
1.Controleer het bewustzijn

1. Druk / schud voorzichtig aan de schouders.

2. Vraag luid: “Gaat het?”

Reageert het slachtoffer?

WEL REACTIE GEEN REACTIE

- Het slachtoffer reageert, bv. door te - Het slachtoffer reageert niet;


antwoorden of de ogen te openen;

- Het slachtoffer is bewust

- Het slachtoffer is bewusteloos.

- Laat het slachtoffer liggen in de positie - Roep luid om hulp als je alleen bent, of
waarin je hem gevonden hebt, op duid iemand aan en vraag om je te
voorwaarde dat hij geen gevaar loopt; helpen;

- Ga na wat er mis is met het slachtoffer;

- Draai het slachtoffer op de rug;

- Beoordeel regelmatig opnieuw de


toestand van het slachtoffer;

34
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
- Open de luchtweg

- Raadpleeg gespecialiseerde hulp.

Bewusteloos

2.Controle ademhaling

Bij een bewusteloos slachtoffer verliezen de spieren hun spanning. Het slachtoffer heeft dan geen
spierspanning meer. In de mond is er een grote spier die gevaar kan vormen voor ademhaling, namelijk de
tong. Het risico bestaat dat de tong in de keelholte zakt en de luchtweg zo wordt afgesloten. Dit kan een
belemmering vormen voor de ademhaling. Je kan dit gevaar uitschakelen door het hoofd achterover te
kantelen en de kin omhoog te tillen (kinlift).
Er bestaat geen gevaar dat het slachtoffer (SO) de tang kan inslikken.
De tong zit namelijk vast voor 2/3 in de mondholte en met een botje.

35
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Controle ademhaling

Na de kinlift wordt er gecontroleerd of er ademhaling is. We doen dit door 10 seconden te KIJKEN –
LUISTEREN en te VOELEN.

KIJKEN

LUISTEREN

VOELEN

KIJKEN: We kijken naar de borstkas van het slachtoffer (SO) of deze


beweegt.

LUISTEREN: we luisteren met ons oor aan de mond van het SO of we adem horen.

VOELEN: we voelen met onze wang of we het SO voelen ademen.

WE DOEN DIT 10 SECONDEN

36
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
bewusteloos - controleer de ademhaling

Het slachtoffer reageert niet:

Hij is bewusteloos?

Controle ademhaling

 Kinlift

 10 sec KIJKEN – LUISTEREN – VOELEN

 Ademt hij normaal?

Ademt het slachtoffer


normaal?

WEL ADEMHALING GEEN ADEMHALING

- Leg het slachtoffer in stabiele zijligging - Bel of laat hulpdiensten alarmeren;


als de ademhaling bemoeilijkt wordt
door bloed, braaksel,…. Behalve
wanneer je wervelletsel vermoedt;

- Alarmeer de hulpdiensten via het


telefoonnummer 112. Vraag indien - Laat iemand een AED halen als er één in
mogelijk een omstaander om dat te de buurt is);
doen; (komt later)

37
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
- Controleer ademhaling elke minuut.

- Start de reanimatie.

38
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Stap 3: Raadpleeg gespecialiseerde hulp

Wanneer raadpleeg je gespecialiseerde hulp?

Je raadpleegt een arts bij:

______________________________________________________________________________________
______________________________________

NUMMER: _______________________

Je alarmeert zo snel mogelijk de hulpdiensten in het geval dat:

______________________________________________________________________________________
______________________________________

NUMMER: _______________________

Je alarmeert de politie bij:

______________________________________________________________________________________
______________________________________

NUMMER: _______________________

Hieronder vind je een lijst met belangrijke telefoonnummers. Vul aan.

39
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Hulpdiensten (Europees nummer)

101

Antigifcentrum

116 000

Tele-onthaal

Wachtdienst Huisartsen

Wachtdienst Apotheek

Welk noodnummer bel je in volgende situaties? Leg ook uit waarom je dit nummer kiest.

1. Tom is het onderhoudslokaal aan het opruimen. Wanneer hij van zijn flesje water wil drinken, proest hij
het uit. Hij heeft per vergissing van een flesje met reinigingsproduct gedronken.

Noodnummer?
______________________________________________________________________________________
______________________________________

Waarom?
______________________________________________________________________________________
______________________________________

2. Mama Aïsha fietst samen met haar dochter naar school. Plots gaat er een portier van een geparkeerde
wagen open, waardoor haar dochter moet uitwijken. Op dat moment kom jij aangereden vanuit de
andere richting. Ook jij moet uitwijken waardoor je tegen een verlichtingspaal botst. Je bent geschrokken,
maar hebt geen verwondingen.

40
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Noodnummer?
______________________________________________________________________________________
______________________________________

Waarom?
______________________________________________________________________________________
______________________________________

3. Je bent samen met je vriendin op vakantie in het zuiden van Frankrijk. Tijdens een bergwandeling komt
ze ten val. Ze is even buiten bewustzijn, maar komt snel weer bij. Wanneer ze probeert recht te staan,
schreeuwt ze het uit van de pijn. Ze kan niet op haar linkerbeen steunen en haar enkel begint erg te
zwellen.

Noodnummer?
______________________________________________________________________________________
______________________________________

Waarom?
______________________________________________________________________________________
______________________________________

4. Het is een koude winteravond. Je vader besluit de openhaard te laten branden. Plots zie je grote
vlammen. Ook als je buiten staat zie je rook en vlammen langs de schouw.
41
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Noodnummer?
______________________________________________________________________________________
______________________________________

Waarom?
______________________________________________________________________________________
______________________________________

42
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Lees onderstaande conversatie tussen een hulpverlener en de hulpdiensten.

Goedemorgen. U spreekt met Marc Mortelmans, hulpverlener van het bedrijf Elektron uit Vrasene. Mijn
beste collega heeft net een arbeidsongeval gehad. Hij werkt normaal in het magazijn, maar is nu gevallen
in de afdeling Verpakking. Het ziet er ernstig uit. Kan u een ambulance sturen?

Wat is het adres mijnheer?

Grevelsebaan 159, in de industriezone van Vrasene.

Hoe is de toestand van het slachtoffer?

Is hij bij bewustzijn?

Ademt hij?

Ik denk dat hij bewusteloos is want hij reageert niet meer.

Ademt hij nog?

Hij ademt zachtjes en snurkt een beetje.

Wat is er precies gebeurd?

De man was bezig in een andere afdeling. Hij moest daar gaan helpen en hij is blijkbaar gevallen. Het lijkt
toch wel ernstig te zijn.

Wij sturen onmiddellijk de nodige hulp mijnheer.

Ik zal iemand de hulpdiensten laten opwachten aan de poort van het bedrijf.

Dat is in orde. Ik geef het door mijnheer. Kan u intussen zorgen voor een vrije luchtweg en de persoon
verder niet verplaatsen?

Ja, dat zal wel gaan.

Dank voor uw hulp. De hulpdiensten zijn onderweg.

43
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Kan je hieruit afleiden welke informatie je zeker moet geven aan de 112-centrale? Som op:

______________________________________________________________________________________
______________________________________

______________________________________________________________________________________
______________________________________

______________________________________________________________________________________
______________________________________

______________________________________________________________________________________
______________________________________

______________________________________________________________________________________
______________________________________

______________________________________________________________________________________
______________________________________

______________________________________________________________________________________
______________________________________

Wat is overbodige informatie in het gesprek?

______________________________________________________________________________________
______________________________________

______________________________________________________________________________________
______________________________________

______________________________________________________________________________________
______________________________________

______________________________________________________________________________________
______________________________________

44
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Welke informatie geef je als je een noodnummer belt?:

WIE:__________________________________________________________

WAT:_________________________________________________________

WAAR:________________________________________________________

Schrijf je telefoongesprek uit volgens de juiste stappen, kort en bondig met alle informatie.

Pas dit toe op onderstaande foto.

______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
45
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
____________________________

46
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Stap 4: verleen verdere eerste hulp

Pas vanaf nu mogen we starten met hulpverlening.

Als we het hele plaatje hebben beoordeeld, gezien dat er geen gevaar is.
Hoe is het met het slachtoffer?

Hoe is het met de omstaanders?

Welke gespecialiseerde hulp is er eventueel nodig. Dan pas gaan hulp bieden.

47
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Herhalingsoefeningen

1. Vul de vier stappen van E.H.B.O in.

2. Wie breng je eerst in veiligheid? Schrijf de woorden in de juiste volgorde.

de omstaanders – jezelf – het slachtoffer.

48
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
_________________________________________________________

49
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
3. Verbind

Europees 101
noodnummer:
□ □

070 245 245


□ □
Politie

112
□ □
Antigifcentrum

4. Omcirkel het juiste antwoord.

a) Welk nummer bel je als je een ziekenwagen wilt laten komen?

100 112 900 070 245 245 0800

b) Wat zeg je tegen de persoon aan de lijn?

WIE – WAT – WAAR

WIE – WAT – WAAROM

WAT – WAAR – WAAROM

WAT – WAAROM - WIE

50
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
5. Bekijk de foto, welke stappen kan je uitvoeren?

Stap 1:

______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
____________________________

Stap 2:

______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________

51
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
____________________________

Stap 3:

Wie bel je?

52
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Reanimatie van een volwassen persoon.
Je voert altijd eerst het 4-stappenplan uit en je past indien nodig de nodige basisprincipes toe.

4-stappenplan:

STAP 1: ___________________________________________

STAP 2: ___________________________________________

STAP 3: ___________________________________________

STAP 4: Hier start je bij een bewusteloos slachtoffer met


ademhalingsstilstand de REANIMATIE op.

Bekijk zeer goed de filmpjes en de slides in de PowerPoint.

REANIMATIE

Benader veilig

Controleer bewustzijn

Roep hulp

Open luchtweg

Controleer ademhaling

53
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Bel 112

30 compressies

2 beademingen

54
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
1. Je hebt de vorige stappen reeds doorlopen.
a. Je hebt gecontroleerd op veiligheid.
b. Je hebt de controle van de ademhaling en bewustzijn gedaan.
i. Is er sprake van een ademhalingsstilstand?
c. Je hebt de hulpdiensten verwittigd.
i. Wie, Wat (slachtoffer met ademhalingsstilstand), Waar
d. Je bent klaar om te starten met de reanimatie!
2. Je legt het slachtoffer op de rug
3. Je ontbloot de borstkas (wanneer er enkel een T-shirt is, is dit niet nodig.
4. Plaatsbepaling handen.

plaatst hiel van de hand in midden van


A
de borstkas

B plaatst de hiel van de andere hand er bovenop

haakt de vingers in elkaar en zorgt dat die de


C
borstkas niet raken

55
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
D Je blokkeert je ellenbogen

E houdt de schouders loodrecht boven de borstkas

drukt met gestrekte armen de borstkas


F
naar beneden

G Je start met 30 pompbewegingen

Hoe een ritme aan van 100 – 120


H
bewegingen per minuut

56
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
CHECKLIST REANIMATIE

Benadering van bewusteloos slachtoffer dat niet normaal ademt:


reanimatie volwassene
Het cijfer start met 20/20, per onderdeel dat je vergeet is er een mindering in punten (zie 2 de kolom)
-ptn Ja? Nee?

kijkt of de situatie veilig is -1

vraagt luid: “is alles ok?” en schudt zachtjes of drukt aan de schouders -1

roept om hulp -0.5

draait slachtoffer op de rug (als het nog niet op de rug ligt) -0.5

kantelt hoofd naar achteren en voert kinlift uit -10

kijkt, luistert en voelt maximaal 10 seconden -5

(laat) hulpdiensten alarmeren -5

plaatst hiel van de hand in midden van de borstkas -2

plaatst de hiel van de andere hand er bovenop -2

haakt de vingers in elkaar en zorgt dat die de borstkas niet raken -2

houdt de schouders loodrecht boven de borstkas -2

drukt met gestrekte armen de borstkas naar beneden -2

laat elke keer de borstkas volledig naar boven komen -2

handen komen niet los van het borstbeen -5

geeft 30 hartmassages aan 100 – 120 / minuut -10

drukt borstkas 5 à 6 cm in -7

kantelt hoofd en voert kinlift uit -5

geeft effectieve beademingen (borstkas gaat omhoog, telkens 1 sec) -2

wisselt vlot af tussen beademing en hartmassage -2

wisselt vlot af met andere 1ehulpverlener na 2 min (of meldt dit)

57
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
TOTAAL - /20

Op de volgende pagina kan je samen met de leerkracht bordschema’s maken over al te doorlopen
stappen.

Veel succes!!!

58
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
Flowchart / Bordschema

59
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
60
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
61
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
62
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
63
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/
64
Vestiging Nerviërsstraat 3-5, 2018 Antwerpen tel. 03 285 94 00 de.resonant@stedelijkonderwijs.be
Vestiging Mercator Lamorinièrestraat 16, 2018 Antwerpen tel. 03 292 69 10 website: deresonant.stedelijkonderwijs.be/

You might also like