4.

ÜÇ MAFSALLI SİSTEMLER:
İki sabit mesnedi olan ve üzerinde bir mafsal bulunan sistemlere üç mafsallı sistemler adı verilir.

A B Ax A Bx B
Ax Bx

Ay By Ay By
L L

Üç mafsallı kemer Üç mafsallı çerçeve

Yapı Statiği 1
 Üç mafsallı kemerlerde genellikle mesnetler aynı kotta bulunmaktadır ve eksen eğrisi 2° parabol
olmaktadır.
2° parabol

Y f

L/2 L/2

4f
2° parabol denklemi: Y 2
 X  (L  X)
L

Yapı Statiği 2
 Mesnet Tepkilerinin Hesabı :
C
mesnetler aynı kotta ise:
ΣMA = 0 → BY
ΣY = 0 (kontrol) f
ΣMB = 0 → AY A B
Ax Bx
ΣMC,sol = 0 → AX
ΣX = 0 (kontrol) Ay By
ΣMC,sağ = 0 → BX L

mesnetler aynı kotta değil ise:

ΣMA = 0 C
B X , BY
ΣMC,sağ = 0
ΣX = 0 , ΣY = 0 (kontrol) Bx B
ΣMB = 0
AX , AY A By
ΣMC,sol = 0 Ax

Ay
L

Yapı Statiği 3
 Örnek :

20 kN/m 150kN Şekilde görülen sistemin (1) ve (2)

60kN kesitlerindeki, normal kuvvet, kesme
1 C
kuvveti ve moment değerlerini
hesaplayınız.
2
8m

Y Eksen eğrisinin denklemi:

A X B 4f
Y 2
 X  (L  X)
L
10 m 10 m 15 m 5m

Yapı Statiği 4
 Çözüm : 20 kN/m 150kN
60kN
1 C
2
8m Y
Ax A X Bx B

Ay By
10 m 10 m 15 m 5m

ΣMA=0 20·20·10 + 150·20 + 60·8 – BY·40 = 0 BY = 187 kN

ΣMC,sağ=0 -187·20 – BX·8 = 0 BX = -467,5 kN
ΣMB=0 AY·40 – 20·20·30 + 60·8 – 150·20 = 0 AY = 363 kN
ΣMC,sol=0 363·20 – AX·8 – 20·20·10 = 0 AX = 407,5 kN
Kontrol:
ΣX=0 407,5 + 60 – 467,5 = 0 √
ΣY=0 363 – 20·20 – 150 + 187 = 0 √
Yapı Statiği 5
 alfa açsn bulmak için 20 kN/m 150kN
bu denklemin
1 kesiti : türevini alyoruz 60kN

4f 4 8 X  (40  X) 1 C
Y  2  X  (L  X)  2  X  (40  X)  = 40x-x² / 50 2

8m
L 40 50 =0,8x - 0,02x² /50 Y

X1 = 10 m → Y1 = 6 m Türevi = 0,8 - 2*0,2x

A X B
burda zaten =0,8 - 2*0,2*10
türev almis 40  2X 40  20
tanα1    0,4 α1 = 21.8° = 0,4 olarak bulunur.
10 m 10 m 15 m 5m
50 50 B0,4 'ün arctanjant degeri 21.8 olur X1 bize soruda 10 olarak
buradan sinüs ve cosinüsleride verilmis zaten yerine yaznca
Sinα1 = 0,3714 Cosα1 = 0,9285 3m bulabilirsin. Y1 degerini 6 buluyoruz
2 denklemi
birlestirdi
20 kN/m denklem sistemi
ΣX=0 407,5 + N1·0,9285 + V1·0,3714 = 0 yardimiyla buldu
M1 N1 cevaplarn

1 α1 N1·0,9285 + V1·0,3714 = -407,5 N1 = -438,9 kN

V1 ΣY=0 363 – 20·10 + N1·0,3714 – V1·0,9285 = 0 V1 = 0
6m

N1·0,3714 – V1·0,9285 = -163 Kesme kuvvetinin x degerini neden

sinüs yapiyoruz anlamadim o yüzden
Ax kodla kafanda normalinki cosinüsse
kesmeninki sinüs --- y degeri içinde tam
tersi iste
Ay ΣM1=0 -407,5·6 + 363·10 – 20·10·5 – M1 = 0 M1 = 185 kNm
10 m
Yayil yük normalde 20 metre uzunlugunda fakat 1 e kadar 10meterlik
Yapı Statiği uzunlukta fakat kuvveti ayni degismiyor bunuda anla 6
 20 kN/m 150kN
2 kesiti : 60kN

4f 4 8 X  (40  X) 1 C
Y  2  X  (L  X)  2  X  (40  X)  2

8m
L 40 50 Y

X2 = 35 m → Y2 = 3,5 m A X B

40  2  35 40  70
tanα 2     0,6 α2 = -30,96° → α2 = 30,96° 10 m 10 m 15 m 5m
50 50 B
Sinα2 = 0,5144 Cosα2 = 0,8575 3m

N M
2 2 V
2 ΣX=0 -N2·0,8575 + V2·0,5144 + (-467,5) = 0
α2
2 -N2·0,8575 + V2·0,5144 = 467,5 N2 = -497,1 kN
3,5 m

ΣY=0 N2·0,5144 + V2·0,8575 + 187 = 0 V2 = 80,1 kN

Bx
By
N2·0,5144 + V2·0,8575 = -187
5m
ΣM2=0 M2 – (-467,5)·3,5 – 187·5 = 0 M2 = -701,3 kNm

Yapı Statiği 7
 Örnek :

20 kN/m
1,5 m 1,5 m

C
Şekilde görülen sistemin mesnet
40kN tepkilerini hesaplayarak, normal kuvvet,
kesme kuvveti ve moment diyagramlarını
A çiziniz.
2m

B
3m 3m

Yapı Statiği 8
 Çözüm :
ΣMA=0 40·1,5 + 20·6·3 – BX·2 – BY·6 = 0
20 kN/m
2·BX + 6·BY = 420
ΣMC,sağ=0 20·3·1,5 – BX·5 – BY·3 = 0
1,5 m 1,5 m

C 5·BX + 3·BY = 90
40kN
BX = -30 kN BY = 80 kN

Ax A
ΣX=0 AX + 40 + (-30) = 0 AX = -10 kN
Ay ΣY=0 Ay – 20·6 + 80 = 0 Ay = 40 kN
2m

Bx B

By
3m 3m

Yapı Statiği 9
 Kritik noktaların belirlenmesi:

20 kN/m

4 5 6 7
1,5 m 1,5 m

C
40kN 3
2

Ax A 1

Ay
2m

Bx 8 B

By
3m 3m

Yapı Statiği 10
 20 kN/m
İç kuvvetlerin hesabı:
4 5 6 7

1,5 m 1,5 m
C
40kN 3
1. kritik nokta: 2

ΣY=0 40 + N1 = 0 Ax A 1
N1
M1 N1 = -40 kN Ay

2m
V1
Bx 8 B
1 ΣX=0 -10 + V1 = 0
~0

By
-10kN V1 = 10 kN 3m 3m

40kN ΣM1=0 M1 = 0

2. kritik nokta:
N2 = N1 = -40 kN
V2 = V1 = 10 kN
M2 = 0 + 10·1,5 = 15 kNm (1-2 arası teorem 1)

Yapı Statiği 11
 20 kN/m
3. kritik nokta:
4 5 6 7

1,5 m 1,5 m
C
N3 = N2 = -40 kN
40kN 3
V3 = 10 – 40 = -30 kN (2-3 arası teorem 1) 2

Ax A 1
M3 = M2 = 15 kNm Ay

2m
4. kritik nokta: Bx 8 B

N4 = N3 = -40 kN By
3m 3m

V4 = V3 = -30 kN
M4 = 15 + (-30)·1,5 = -30 kNm (3-4 arası teorem 1)
5. kritik nokta: (A-5 parçasında denge denk.)
~0
M5
N5
4
ΣX=0 -10 + 40 + N5 = 0
1,5 m 1,5 m

5
V5
N5 = -30 kN
40kN 3
2 ΣY=0 40 – V5 = 0 V5 = 40 kN
Ax A 1 M5 = M4 = -30 kNm
Ay
Yapı Statiği 12
 20 kN/m
6. kritik nokta:
4 5 6 7

1,5 m 1,5 m
C
N6 = N5 = -30 kN 40kN 3
2
V6 = 40 – 20·6 = -80 kN (5-6 arası teorem 1)
Ax A 1
M6 = -30 + 40·6 –20·6·3 = -150 kNm (5-6 arası teorem 1) Ay

2m
7. kritik nokta: (6-7 parçasında denge denk.) Bx 8 B

By
M6 V6 ΣY=0 -80 – N7 = 0 N7 = -80 kN 3m 3m
6
N6 ΣX=0 -(-30) – V7 = 0 V7 = 30 kN
7
V7 M7 = M6 = -150 kNm
M7
N7
8. kritik nokta:
N8 = N7 = -80 kN
V8 = V7 = 30 kN
M8 = -150 + 30·5 = 0 √

Yapı Statiği 13
 x
20 kN/m
40
+
4 5 6 7
C -
- -30
40kN 3
2 -80

10 + (V) 30
Ax A 1 + x = V/q
x = 40/20 = 2 m
Ay

Bx 8 B

By
-150
-30
-
-30 - -150
- - +
-30 10

- 15 -
+

-40 (N) (M)

-
-60 Mmax = -30 + 40·2/2
Mmax = 10 kNm

Yapı Statiği 14
 Üç Mafsallı Gergili Sistemler :
Mesnetlerinden biri sabit diğeri kayıcı olan ve ortadaki mafsalın iki tarafındaki parçaları birleştiren bir
gergi bulunan sistemlere üç mafsallı gergili sistemler denir.

C C

gergi
A B
A B
gergi

Üç mafsallı gergili kemer Üç mafsallı gergili çerçeve

Yapı Statiği 15
 Üç mafsallı gergili sistemlerin çözümünde bütün sisteme ait denge denklemlerinin çözümünden
yararlanılarak mesnet tepkileri (AX, AY ve BY) hesaplanır. Ardından ortadaki mafsalın bulunduğu noktaya
göre moment sıfır denge şartından (ΣMC,sol=0 veya ΣMC,sağ=0) yararlanılarak gergi kuvveti (S) hesaplanır.
Sonrasında iç kuvvetlerin bulunacağı noktalardan kesim yapılarak iç kuvvetler hesaplanır.

S S
Ax A B

Ay By

Yapı Statiği 16
 Örnek :
GERGI SISTEM SORUSU
10kN
2 kN/m Şekilde görülen sistemin (1) kesitindeki,
normal kuvvet, kesme kuvveti ve moment
C değerlerini hesaplayınız.
5kN 1

8m
Eksen eğrisinin denklemi:
Y
4f
A B Y 2
 X  (L  X)
L
X
8m 4m 8m 20 m Bu sistem 1 sabit
mesnet ve 1 kayc
mesnet içermekte o
yüzden gergi sistem
Bu sistemde ekstra olarak X yönündeki deniyor.
''Gerilmeyi'' hesapliyoruz.

Yapı Statiği 17
 Çözüm :
Mesnet tepkilerinin hesabı: Normal bir sekilde mesnet tepkisi hesaplaniyor.
Parabolü görme sadece düz kiris var gibi gör ve ona göre yap kolayca.
10kN
2 kN/m

5kN C 4f 4 8 X  (40  X)

1 Y  X  (L  X)   X  (40  X) 
L2 40 2 50

8m
X=8m → Y(8) = 5,12 m
Ax A B

Ay By
8m 4m 8m 20 m

ΣX=0 AX + 5 = 0 AX = -5 kN
ΣMB=0 AY·40 + 5·5,12 – 10·20 – 2·40·20 = 0 AY = 44.36 kN
ΣY=0 44,36 + BY – 10 – 2·40 = 0 BY = 45,64 kN

Yapı Statiği 18
 Gergi kuvvetinin hesabı: Burada gergi kuvvet hesabi sabit mesnet tarafinda ve
parabolün ortasindaki C noktasina göre moment alinmasiyla
bulunuyor
10kN
2 kN/m
CX
C
5kN Cy

8m
5,12 m
Ax A
S
Ay
8m 4m 8m
ΣMC,sol=0 44,36·20 – (-5)·8 – 5·(2,88) – 2·20·10 – S·8 = 0
S = 64,1 kN

Yapı Statiği 19
 By
5m
1 kesiti : 2 kN/m
4f 4 8 X  (40  X) M1 N1
Y  X  (L  X)   X  (40  X) 
L2 40 2 50 α1
5kN
X1 = 12 m → Y1 = 6,72 m 1-X bilindigi için Y bulundu 1 V1

6,72 m
5,12 m
40  2X 40  24
tanα1    0,32 2-Türev alindi
50 50 5kN A
Sinα1 = 0,30 Cosα1 = 0,95 3-sin cos degerleri türev S
sonucuna göre bulundu 44,36kN
8m 4m
ΣX=0 -5 + 64,1 + 5 + N1·0,95 + V1·0,30 = 0
N1·0,95 + V1·0,30 = -64,1 N1 = -67,5 kN
Denklem sistemiyle N1 ve V1
ΣY=0 44,36 – 2·12 + N1·0,30 – V1·0,95 = 0 V1 = 0,1 kN bulundu
N1·0,30 – V1·0,95 = -20,36 aradigimiz cevaplar bunlar

ΣM1=0 44,36·12 + 5·6,72 – 5·(6,72 - 5,12) – 2·12·6 – 64,1·6,72 – M1 = 0 M1 = -16,83 kNm

Yapı Statiği 20