3.

GERBER KİRİŞLERİ:
Doğru eksenli, çok açıklıklı hiperstatik sistemleri izostatik hale getirmek için, sisteme hiperstatiklik
derecesi kadar mafsal eklemek gerekir.
Bu şekilde izostatik hale getirilmiş çok açıklıklı kirişlere gerber kirişi denir.
Gerber kirişleri uygulamada genellikle çatılarda tali kiriş olarak ve köprü kirişleri olarak kullanılırlar.
çok açıklı kiriş

Yukarıdaki şekilde görülen çok açıklıklı kiriş 4 derece hiperstatik bir sistemdir. Bu nedenle izostatik
hale dönüştürmek için 4 adet mafsal eklenmesi gerekir.
gerber kirişi

Gerber kirişleri oluşturulurken sistemin taşıyıcı olmasına, yani dengesiz olmamasına dikkat edilmelidir.

dengesiz sistem

Yapı Statiği 1
 Taşıma Şeması Yardımıyla İç Kuvvetlerin Belirlenmesi:
Gerber kirişi mafsallardan kesilerek parçalara ayrılır. Taşınan parçalar üstte, taşıyan parçalar altta olacak
şekilde, sistemin taşıma şeması çizilir. Önce taşınan parçalar üzlerindeki yüklere göre hesaplanarak
mesnet tepkileri, mafsal kuvvetleri bulunur ve iç kuvvetleri belirlenir. Ardından taşıyan parçalar
üzerlerindeki yükler ve taşıdıkları parçaların mafsal kuvvetleri etkisi altında hesaplanarak mesnet
tepkileri ve iç kuvvetleri belirlenir.

Örnek (Taşıma şemesı çizimi) :

Yapı Statiği 2
 Örnek (Taşıma şemesı çizimi) :

Örnek (Taşıma şemesı çizimi) :

Yapı Statiği 3
 Örnek :
Şekilde görülen sistemin tüm
6kN 6kN 2kN/m 4kN mesnet tepkilerini ve mafsal

°
60
A B C kuvvetlerini hesaplayarak,
G1 normal kuvvet, kesme kuvveti
2m 3m 2m 1m 3m 1,5 m 1,5 m ve moment diyagramlarını
çiziniz.
Çözüm : Basit ve hareketli mesnetin arasinda bulunan bir mafsal varsa :
Distaki mesnet ile mafsal arasindaki eleman TASINAN ELEMANDIR
6kN
Ax A G1X

Ay I G1y
TASINAN ELEMAN
G1y 6kN 2kN/m 4kN
°

G1X
60

B C

By II Cy
TASIYAN ELEMAN
Yapı Statiği 4
 6kN G1x ve G1y farkli
Ax A G1X yönlerde birbirlerini
Mesnet tepkilerinin ve mafsal kuvvetlerinin hesabı:
Ay I G1y
dengelemek için ters
(I) ΣMA=0 6·2 – G1Y·5 = 0 G1Y = 2,4 kN 2m 3m çizilirler
G1y 6kN 2kN/m 4kN
(I) ΣY=0 AY – 6 + 2,4 = 0 AY = 3,6 kN

°
G1X

60
B C
(II) ΣX=0 G1X + 6·Cos60 = 0 G1X = -3 kN By
II
2m 1m 3m 1,5 m 1,5 m Cy
(I) ΣX=0 AX – (-3) = 0 AX = -3 kN
(II) ΣMC=0 -2,4·9 – (6·sin60)·7 + BY·6 – 2·3·4,5 – 4·1,5 = 0 BY = 15,16 kN
(II) ΣY=0 -2,4 – 6·sin60 + 15,16 – 2·3 – 4 + CY = 0 CY = 2,4 kN

Kritik noktaların ve bakış yönünün belirlenmesi:

6kN 6kN 2kN/m 4kN

°

1 6 7 11
60

2 3 G1 4 5 8 9 10
A B C

Yapı Statiği 5
 İç kuvvetlerin hesabı: 6kN 6kN 2kN/m 4kN

°
1 6 7 11

60
1. kritik nokta: 2 3 G1 4 5 8 9 10
A B C
ΣX=0 (-3) + N1 = 0 N1 = 3 kN
ΣY=0 3,6 – V1 = 0 V1 = 3,6 kN
6kN
ΣM1=0 M1 = 0
2. kritik nokta: 3. kritik nokta:
N2 = N1 = 3 kN N3 = N2 = 3 kN
V2 = V1 = 3,6 kN V3 = 3,6 – 6 = -2,4 kN (2-3 arası teorem 1)
M2 = 0 + 3,6·2 = 7,2 kNm (1-2 arası teorem 1) M3 = M2 = 7,2 kNm
4. kritik nokta:
N4 = N3 = 3 kN
V4 = V3 = -2,4 kN
M4 = 7,2 – 2,4·5 = -4,8 (3-4 arası teorem 1)

Yapı Statiği 6
 5. kritik nokta: 6kN 6kN 2kN/m 4kN

°
1 6 7 11

60
ΣX=0 (-3) + 6·Cos60 + N5 = 0 N5 = 0 2 3 G1 4 5 8 9 10
A B C
V5 = -2,4 – 6·Sin60 = -7,6 kN (4-5 arası teorem 1)
M5 = M4 = -4,8 kNm
6. kritik nokta: 7. kritik6kN
nokta:
N6 = N5 = 0 N7 = N6 = 0
V6 = V5 = -7,6 kN V7 = -7,6 + 15,16 = 7,56 kN (6-7 arası teorem 1)
M6 = -4,8 – 7,6·1 = -12,4 kNm (5-6 arası teorem 1) M7 = M6 = -12,4 kNm
8. kritik nokta:
N8 = N7 = 0
V8 = 7,56 – 2·3 = 1,56 kN (7-8 arası teorem 1)
M8 = -12,4 + 7,56·3 – 2·3·1,5 = 1,28 kNm (7-8 arası teorem 1)

Yapı Statiği 7
 6kN 6kN 2kN/m 4kN

°
1 6 7 11

60
2 3 G1 4 5 8 9 10
A B C

6kN
9. kritik nokta:
N9 = N8 = 0
V9 = V8 = 1,56 kN
M9 = 1,28 + 1,56·1,5 = 3,62 kNm (8-9 arası teorem 1)

10. kritik nokta: 11. kritik nokta:

N10 = N9 = 0 N11 = N10 = 0
V10 = 1,56 – 4 = -2,44 kN (9-10 arası teorem 1) V11 = V10 = -2,44 kN
M10 = M9 = 3,62 kNm M11 = 3,62 – 2,44·1,5 = 0 (10-11 arası teorem 1) √

Yapı Statiği 8
 6kN 6kN 2kN/m 4kN

°
1 6 7 11

60
Mafsallar
2 3 G1 4 5 8 9 10
kuvvetleri A B C
aktarirlar
o yüzden 3
diyagramda +
(N)
gösterilmezler
7,56 Dikdörtgensel yayil yük oldugu zaman
3,6 bu sekilde egimli iniyoruz grafikte
+ 1,56
+
(V)
- -
-2,4 - -2,44

-7,6
-12,4

2°
Dikdörtgensel yayil yükte parabolik bir sekilde
-4,8 iniliyor moment diyagraminda
-
(M)
+ +
1,28
3,62
7,2
Yapı Statiği 9
 Örnek :
5kN/m 2kN/m Şekilde görülen sistemin tüm
0,5kN mesnet tepkilerini ve mafsal
A kuvvetlerini hesaplayarak, kesme
G1 G2 B C kuvveti ve moment
5m 12 m 3m 5m 5m 2m diyagramlarını çiziniz.

Çözüm :
5kN/m
5kN/m
Surada 1 mafsalin farkli yönlerde olan kuvvet yönlerinin
neden degistigine bak
G1X G2X Sistemin kendini dengelemesi icin diger kesilen tarafin
tepkilerini
negatif yön seklinde gösteriyorsun
G1y II G2y
2kN/m
G1y G2y 0,5kN
MA
G1X G2X
Ax

Ay I By III Cy

Yapı Statiği 10
 5kN/m

G1X G2X

G1y II G2y 2kN/m

G1y G2y 0,5kN
MA
Mesnet tepkilerinin ve Ax A G1X G2X B C

mafsal kuvvetlerinin hesabı: Ay I By III Cy

5m 12 m 3m 5m 5m 2m
(III) ΣX=0 G2X = 0
(II) ΣX=0 G1X – G2X = 0 G1X = 0
(II) ΣMG2=0 G1Y·12 – (5·12)·6 = 0 G1Y = 30 kN
(II) ΣY=0 30 – 5·12 + G2Y = 0 G2Y = 30 kN
(I) ΣX=0 AX – G1X = 0 AX = 0
(I) ΣY=0 AY – 30 = 0 AY = 30 kN
(I) ΣMA=0 MA + 30·5 = 0 MA = -150 kNm
(III) ΣMC=0 -30·13 + BY·10 – (2·10/2)·5 + 0,5·2 = 0 BY = 43,9 kN
(III) ΣY=0 -30 + 43,9 – 2·10/2 + CY – 0,5 = 0 CY = -3,4 kN

Yapı Statiği 11
 Kritik noktaların ve bakış yönünün belirlenmesi:
5kN/m 2kN/m
0,5kN
1 2 3 45 7 8

A G1 G2 B 6 C 9

İç kuvvetlerin hesabı:
1. kritik nokta:
ΣY=0 30 – V1 = 0 V1 = 30 kN
ΣM1=0 (-150) – M1 =0 M1 = -150 kNm

2. kritik nokta:
V2 = V1 = 30 kN
M2 = -150 + 30·5 = 0 kNm (1-2 arası teorem 1) √

Yapı Statiği 12
 5kN/m 2kN/m
0,5kN
1 2 3 45 7 8

A G1 G2 B 6 C 9

3. kritik nokta:
V3 = 30 – 5·12 = -30 kN (2-3 arası teorem 1)
M3 = 0 + 30·12 – (5·12)·6 = 0 kNm (2-3 arası teorem 1) √

4. kritik nokta: 5. kritik nokta:

V4 = V3 = -30 kN V5 = -30 + 43,9 = 13,9 kN (4-5 arası teorem 1)
M4 = 0 + (-30)·3 = -90 kNm (3-4 arası teorem 1) M5 = M4 = -90 kNm

Yapı Statiği 13
 5kN/m 2kN/m
0,5kN
1 2 3 45 7 8

A G1 G2 B 6 C 9

6. kritik nokta:
V6 = 13,9 – 2·5/2 = 8,9 kN (5-6 arası teorem 1)
M6 = -90 + 13,9·5 – (2·5/2)·(5·1/3) = -28,83 kNm (5-6 arası teorem 1)

7. kritik nokta:
V7 = 8,9 – 2·5/2 = 3,9 kN (6-7 arası teorem 1)
M7 = -28,83 + 8,9·5 – (2·5/2)·(5·2/3) = -1 kNm (6-7 arası teorem 1)

Yapı Statiği 14
 5kN/m 2kN/m
0,5kN
1 2 3 45 7 8

A G1 G2 B 6 C 9

8. kritik nokta:
V8 = 3,9 – 3,4 = 0,5 kN (7-8 arası teorem 1)
M8 = M7 = -1 kNm

11. kritik nokta:

V9 = V8 = 0,5 kN
M9 = -1 + 0,5·2 = 0 (8-9 arası teorem 1) √

Yapı Statiği 15
 5kN/m 2kN/m
0,5kN
1 2 3 45 7 8

A G1 G2 B 6 C 9

30
13,9 2°
+ 8,9
+ 2° 3,9
0,5
(V)
-

-30
-150
-90

3°
- -28,83
- 3° -1
(M) Mmax = 0 + 30·6/2
+ Mmax = 90 kNm

90

Yapı Statiği 16